Anda di halaman 1dari 11

BASA

RINENGGA

Basa kang diapaesi/diowahi/di modifikasi supaya


endah
JENIS BASA RINENGGA

TEMBUNG PARIBASAN
ENTAR
WANGSALAN

TEMBUNG BEBASAN
SAROJA
PANYANDRA

TEMBUNG SALOKA
GARBA
TEMBUNG ENTAR

Entar = silih = ampil (pinjam) Tuladha


tembung-tembung sing digabung 1. Gedhe endhase
ananging sing duwe teges ora 2. Dawa tangane
sabenere 3. Rai gedheg
TEMBUNG
GARBA
Tembung garba yaiku tembung loro utawa luwih kang digandeng lan diringkes sarana nyuda
wandane. (menggabungkan 2 kata dan mengurangi suku katanya)

i + a = ya u + e = we
taksih + alit = taksyalit jalu + estri = jalwestri
u + i = we/wi
Rumus Sandi mungguh + ing =
a+e=e
Tembung munggwing
a+i=e nara + endra = narendra
Garba ana + ing = aneng
u + a = wa
ratu + agung = u + e = we
ratwagung a+u=o
jalu + estri = jalwestri
wira + utama =
wirotama
WANGSALAN 

unen-unen cangkriman nanging dibatang (dibedhèk) dhéwé. Ukarané ora persis nanging mèmper waé.
Wangsalan ana kang awujud ukara selarik, bisa uga awujud tembang.

Tuladha sing wujud ukara:


Nyaron bumbung, nganti cengklungen nggonku ngenteni. (saron bumbung=angklung)
Njanur gunung, kading aren sliramu teka. (janur gunung=aren).
Roning mlinjo, sampun sayah nyuwun ngaso. (eso)
Lombok cilik, dikandhani malah mecengis. (cengis)
Sajatine krungu, nanging njangan gori! (jangan gori = gudeg)
Yen saguh aja mbalung jagung! (balung jagung = janggel)

Carane Ngotak atik batangane


memaknai Goleki cangkriman ing (mlesetake) supaya
Goleki batangane
wangsalan ukarai gathok karo ukarane
PANYANDRANING MANUNGSA

 PANYANDRA GAMBARAN
unen – unen saemper pepindhan kang surasane mawa tetandingan sarta ngemu teges mirip
utawa memper. Kang dicandra baba becike lan mengku ngalem kaendahan, kayata
kahananing manungsa, kahanane sata kewan, kahanane tetuwuhan, kahanane alam lsp.

 PANYANDRA MANUNGSA = GAMBARANING MANUNGSA (Kang digambarake


yaiku perangane awak(Anggota tubuh))

 Tuladha
. Alise : nanggal sapisan
Astane : nggandewa gadhing
Bathuke : nyela cendhane
Bokonge : manjang ngilang
Brengose : nglaler menclok, nguler keket
Cahyane : ngalentrih, sumunu, sumunar
Drijine : mucuk ri
Eseme : pahit madu, kaya madu, pinastika
PARIBASAN

 Paribasan yaiku unen-unen kang ajeg panganggone, mawa teges entar (kiasan) lan ora
ngemu surasa pepindhan (terjemahan; Paribasan (Jawa) yaitu kata-kata (dalam bahasan
Jawa) yang tetap dalam penggunaannya, yang memiliki makna (kiasan) dan tidak
mengandung makna pengandaian (bermakna konotatif)).

 CIRI : . Wonten pitutur (Nasehat) / sindiran / Sindiran


. Biasane ana sebab akibat ing kalimat kasebut
 Tuladha : a. "Adigang adigung adiguna", tegese ngendel-endelake
kekuwatane, kaluhurane, lan kapintarane
b. "Busuk ketekuk pinter keblinger", tegese wong bodho utawa
wong pinter padha nemu rekasa utawa nemu cilaka
c. "Becik ketitik ala ketara", tegese tumindak becik lan tumindak
ala bakal ketara tembe mburine utawa dititeni tembe mburine
BEBASAN

 Bebasan yaiku unen-unen kang ajeg panganggone mawa teges entar (kiasan) lan ngemu
surasa pepindhan. Sing pindhakake iku sipate wonge (terjemahan; Bebasan (Jawa)
yaitu kata-kata (dalam bahasan Jawa) yang tetap dalam penggunaannya, yang memiliki
makna kiasan dan mengandung makna pengandaian. Dimana yang diandaikan tersebut
yaitu sifat, watak, maupun keadaan seseorang).

 CIRI : . Wonten tembung pengandaian


 Tuladha : a. "Abang-abang lambe", tegese guneme mung kanggo lamis-
lamis
b. "Ancik-ancik pucuking eri", tegese wong kang uripe kang
tansah ngandhut kuwatir
c. "Diwenehi ati ngrogoh rempela", tegese diwenehi enak,
ananging isih kurang trima, njaluk sing luwih enak maneh
SALOKA

 Saloka yaiku unen-unen kang ajeg panganggone lan ngemu surasa pepindhan, dene sing
ngemu surasa pepindhan iku wonge, lan iso anggo pepindhan kewan utawa barang.
(terjemahan; Saloka (Jawa) yaitu kata-kata (dalam bahasan Jawa) yang tetap dalam
penggunaannya dan memiliki makna pengandaian, dimana yang diandaikan tersebut adalah
orang, dan dapat menggunakan pengandaian binatang maupun barang). Lumrahe tembung
kang isi pepindhaning wong mau, dumunung ana ngarep ukara utawa kawiwitane ukara.

 CIRI : . Wonten tembung pengandaian kalih barang liya


. Biasane pengandaiane ana ing ngarep kalimat
 Tuladha : a. "Baladewa ilang gapite", tegese wong kang ilang kekuwatane
b. "Cecak nguntal empya/cagak", tegese gegayuhan kang ora timbang karo kekuwatane
c. "Asu belang kalung wang", tegese wong ala utawa wong asor nanging sugih
MATUR NUWUN
TETEP SEMANGAT !!!

Anda mungkin juga menyukai