Anda di halaman 1dari 12

tugas bahasa jawa

PARAMASASTRA

Zaskia Sausan Ramadhani


Pengerten
paramasastra
Paramasastra asale sakang tembung parama lan sastra. Parama kuwe tegese
luwih, dene sastra ateges surat, Ilmu, lan tulisan. Paramasastra yaiku ilmu sing
luhur, awit ngrembug babagan wawaton utawa tatanan tembung nang basa
Jawa. Sajerone paramasastra ngrembug babagan pakecapan (widyaswara),
tembung (widya tembung), utara (widya ukara), lan makna (widya makna)
01 Widya Swara
Yaiku Ilmu bab swara (fonologi).Nang basa Jawa swara kuwe
bisa mendadak penulis san lan tegese (destingtif).

Gegebenganing 02 Widya tembung


paramasastra Yaiku Ilmu bab tembung(morfologi). Tembung yaiku kedadeyan sekang
pirang pirang Wanda/suku kata sing digabung dadi siji lan nduweni tegese.
Widya tembung yaiku ngrembug bab tembung, dumadine tembung lan
ewahe tembung dadi tembung liya, amarga olih wuwuhan/imbuhan.

03 Widya ukara
Widya ukara utawa sintaksis yaiku paramasastra sing ngrembug bab ukara
(kalimat).sajerone Widya ukara kedaden sekang jejer (subjek), wasesa
(predikat), lesan (objek), lan katrangan.

04 Widya makna
Yaiku Ilmu basa sing ngrembug bab makna, suraos, tegese, utawa
arti.Widya makna ugi winastan semantik utawa tata makna. Sing di rembug
nang Widya makna yaiku sinonim, antonim, homonim, homofon, homograf,
hiponimi, polisemi, ambiguitas, jinising makna, tandha, simbol
A. Tembung lingga
yaiku sakabehing tembung sing durung owah saka asale. Tembung

lingga ana sing sawanda (1 suku kata), rong wanda (2 suku kata),

telung wanda (3 suku kata) lan patang wanda (4 suku kata).

Tuladha:

Tembung lingga sawanda, yaiku: tas, sak, tuk, wis, Isp

Tembung lingga rong wanda, yaiku: tuku, pangan, donga, buku, Isp

Tembung lingga telung wanda, yaiku: prakara, mustaka, sepatu, Isp

Tembung lingga patang wanda, yaiku: bagaskara, Isp


b. Tembung andhahan
yaiku tembung lingga sing wis owah saka lingga utawa asale. Tembung sing wis

saka linggane iku, owah-owahane ana maneka warna yaiku sarana:

1.DIWUWUHI ING NGAREP, MBURI SARTA DIWENEHI SESELAN

☆ Tambahan ngarep jenenge ater-ater (awalan)

A. Ater-ater anuswara yaiku: ny-, m-, ng-, n-

Tuladha: nyapu, njoged, manga, mbubur, ngudang,

nggoreng, nulis, ndonga.

b. Ater-ater tri purusa yaiku: dak-, ko, di-

tuladha: daktulis, kokjupuk, diwaca..

c. Ater-ater ka-

tuladha: kajupuk, katulis, kagawa

d. Ater-ater sa-

tuladha: satengah, sapikul

e. Ater-ater pa-

tuladha: pemut (saka pa-+emut), paweh

f. Ater-ater pi-

tuladha: pikukuh, pitutur, piwales

g. Ater-ater pra-

tuladha: prajurit, prawira

h. Ater-ater tar-

tuladha: tarkadhang, tartamtu

i. Ater-ater kuma-

tuladha: kumawani, kumingsung (saka kuma-+ingsun)

j. Ater -ater kapi-

tuladha: kapiluyu, kapiadreng

k. Ater-ater kami-

tuladha: kamitenggeng, kamisiset


☆ Tambahan tengah jenenge seselan
(sisipan)
A. SESELAN ~in~ B. S

Seselan iki manggon ing tengahing Yen rumaket karo tembung kang wiwitane
aksara mati, manggon ing tengah. Nanging uga

tembung, yen rumaket karo tembung sing ana kang nyebal yaiku yen rumaket karo
tembung kang wiwitan aksara /w/, /p/, /b/, mligi

kawiwitan aksara urip (konsonan. Yen aksara iki banjur owah dadi /k/ lan /g/.

manggon ing sangarepe tembung, seselan - -Tuladha: sumambung (saka -um-+sambung),


kumasis (saka -um-+wasis), kuminter

in-rumaket karo tembung kang wiwitane (saka -um-+pinter), lan gumagus (saka -um-
aksara swara (vokal). +bagus).

Sawatara yen seselan -um-rumaket karo


tembung kang wiwitan aksara swara banjur

tuladha: jinupuk, sinerat, ingobong, katambahan /k/,

-Tuladha: kumayu (saka -um-+ayu), kumemping


tinulis, ingapura, ingidak. (saka -um-+emping)
C.Seselan -el-

Tuladha : jelerit
(saka -el-+jerit)

D.Seselan -er-

Tuladha: crekot (saka -er-+cekot)


☆ Tambahan mburi jenenge panambang (akhiran)
a. Panambang-a

tuladha: lungaa, sekolaha, adoha

b. Panambang -i/-ni tuladha: tulisi, jaluki, pakani

c. Panambang-e/-ne, basa kramane -ipun

Tuladha pangane, tedhanipun,

kelase, kelasipun, sepedhane, sepedhanipun

d. Panambang -an tuladha: tulisan, panganan, dolanan

e. Panambang-en/-nen tuladha: jupuken, tulisen, wacanen

f. Panambang -ana/ -nana tuladha: jupukanan, tulisana, gambarana

g. Panambang -ake, basa kramane -aken Tuladha: jupukake, pendhetaken,

tulisake, serataken, tukokake, tumbasaken

h. Panambang-na tuladha: tulisna, wacakna, jupukna

i. Panambang-ku tuladha: sepedhaku, bukuku, dhuwitku

j. Panambang-mu tuladha: bukumu, sepedhamu, dhuwitmu


2. DIRANGKEP
tembung lingga sing dirangkep kabeh diarani dwi lingga, dirangkep ngarep
diarani dwi purwa lan dirangkep mburi diarani dwi wasana.
a. Dirangkep kabeh (dwi lingga) Tuladha: dolan-dolan, warah-warah, jaluk-
jaluk
b. Dirangkep ngarep (dwi purwa) Tuladha: dedolan, wewarah, jejaluk
c. Dirangkep mburi (dwi wasana) Tuladha: dhepipis, jegagak, cekikik
3. DICAMPUR KARO TEMBUNG LIYANE
tembung lingga bisa dicampur kabeh lan bisa dicampur saperangan wae.
Tuladha: sayuk rukun, rumah sakit, andhap asor, gula batu.
4. DICEKAK UTAWA DIWANCAH
tuladha: bangjo (saka abang+ijo), ndhekwur (saka cendhek+dhuwur),
lunglit
(saka balung+kulit).
3. Widyaswara
Widyaukara utawa sintaksis yaiku paramasastra sing

ngrembug bab ukara (kalimat). Sajerone widyaukara

kadaden sekang jejer (subjek), wasesa (predikat), lesan

(objek), lan katrangan.

4. Widyamakna
Widyamakna ugi winastan semantik utawa tata makna. Sing
dirembug nang widyamakna yaiku sinonim, antonim, homonim,
homofon, homograf,hiponimi, polisemi, ambiguitas, jinising makna,
tandha, simbol.
Zaskia Sausan Ramadhani/X E9/36
Matur nuwun
Matur nuwun

Anda mungkin juga menyukai