Anda di halaman 1dari 13

UKIRAN MINANGKABAU

Sumber http://www.hafizhulkhair.com/minangkabau/motif-dan-ukiran/5/

SINGO MANDONGKAK Singo mandongkak namonyo


JO TAKUAK KACANG GOREANG ukia
Ukia di papan nan sakapiang
Dirumah gadang sulangko
gadiang
Di dalam lumbuang nan
bapereng
Asa di Agam Balai Gurah
Kiasan jago pado adaik
Ingek-ingek sabalun kanai
Sadio payuang sabalun
hujanIngek-ingek nan di ataeh
Nan di bawah kok mahimpok
Baitu kieh ibaraitnyo
CARANO KANSO
Carano kanso namonyo ukia
Siriah gadang lingka-balingka
Balingka jo arai pinang
Batukuik dulamak kaco

Kuniang sacoreng di atehnyo


Pananti sutan jolong pulang
Sajamba makan mairiangnyo
Latak diateh pintu biliak

Suko rayo raso dipakai


Sanang siat puti bakuruang
Cupu bakaran basusun nyato

Santo timbakau pakaian adat


Latak di dalam carano kanso
Suatu talatak di tampeknyo
Ukia dikarang tampuak tangkai

Pakaian balai nan saruang


Pariangan jo Padang Panjang
Ukia tuo ukia usali
Warih dek anak Indo Jati
Warih nan indak putuih
Tutua nan samo kito danga
SIRIAH GADANG Siriah gadang siriah balingka
Kuniang sacoreng diatehnyo
Baaleh batadah tampan
Hulu adat kapalo baso
Pangka kato hulu bicaro
Panyingkok peti bunian
Pambukak biliak nan dalam
Susunan dari Priangan
Buatan Parpatiah Nan
Sabatang
Tidan nan turun dari ateh
Balingka jo mufakat
Balingka jo limbago

Jadi pusako alam nangko

Latak diateh pintu biliak


Dijujuang jo mufakat
Dipikua kato baiyo
Barundiang sasudah makan
ITIAK PULANG PATANG Elok susun bada mudiak
Manyonsong aia samo sakato
Arak baririang samo saraso
Indak saiku nan mayalo
Saiyo sakato bakayuah mudiak
Tuah di ateh nan sakato
Cilako kato basilang
Dilukih diateh papan
Diukia di rumah gadang
Rumah gadang sandaran adat
Adat di alam Minangkabau
TATANDU MANYASOK Tatandu samo manyasok
BUNGO JO BUAH NIBUANG Bungo satangkai kambang nyarak
Dibuek ukia langkok-langkok
Susun barangkai tatandu bararak
Buah nibuang sato bararak
Bararak sarato jo putiaknyo
Indah ukia jo tatahnyo
Ragam sarato indahnyo
Papan sabalik kagunonyo
Pita jo pilin kabatehnyo
Ukia sabalik nan tampak nyato
Adat bajalin di dalamnyo

LUMUIK HANYUIK Aia hilia lumuik pun hilia


Walau tasalek di ruang batu
Baguba babondoang-bondoang
Aia bapasang lumuik
Bapiuah namun hiduik bapantang
mati
Baitu untuangnyo lumuik
Indak mancari tampek diam
Hanyo manompang jo aia hilia
Indak mamiliah tampek tumbuah
Asa kasampai ka muaro
Usah cameh badan kahanyuik
Baguru kito kalumuik
Alam takambang jadi guru
Lahianyo lumuik nan disabuik
Bathinnyo adat Minangkabau
Dilariak di papan tapi
Ukiran rumah nan di lua
Gambaran adat hiasan alam
pusako salamonyo
BUAH PALO PATAH Rancak raginyo buah palo
Dikarek disusun nyato
Elok tampaknyo pandangan mato
Ukia tuturan tumpuan kasau
Balampih jo itiak pulang patang
Basalo jo tatandu manyasok
bungo
Raginyo dama tirih bintang
gumarau
Baitu tatah lataknyo ukia
Dalam barih cupak adat
TAJI SIAREK Papan gadang baujuan ukia
Ukia bataji jo siarek
Talatak di papan pereng
Buliah di lumbuang nan bapereng
Baik di rumah nan baanjuang
PARUAH ANGGANG Paruah anggang kaluak bakaluak
Mangkuto di ateh ranggah
Suntiangan buruang di rimbo
Runciang saragam pisau lariak

Disinan baukia pamalanggang


Di ujuang papan tumbukkan kayu
Pereng mamereng kayu gadang
Ujuang maujuang kayu taba
Sanan talatak paruah anggang
Baitu suriah barih adat
SALANGKO Rumah gadang silanko gadiang
Pereng baukia jo silangko
Baujuang simanggih karek
Talatak di papan taba
Kan ganti ukua dengan jangko
Ukia banamo ukia tuo
Samo tajadi ju lumbuang nangko
Samo tadiri jo rumah gadang
Samo naiak jo galombang
Samo turun jo gapocong
Indak baumpuak bakeh tumbuah
Gadang tabawo dek
pungkamnyo
Tinggi tabawo de ruehnyo
AKA TANGAH DUO GAGANG Lukisan alam Minangkabau
Ada barasa di Pariangan
Nan samo naiak jo galombang
Samo turun jo kapocoang
ukia gambaran alam
bakalebaran

BUNGO PANCA MATOHARI Panco ringek di tapi jalan


JO RANTAK MALAM Mati-mati mako babuah
Ingek-ingek anak bajalan
Lauik sati rantau batuah
Bungo matohari kapunco ukia
Rantak malam lingka ba lingka
Gayo mantohari nan jadi rasiah
Corak bulan mancari aka

KUCIANG LALOK Ukia ragam kuciang lalok


Salo manyalo saik galamai
Latak dipucuak dindiang hari
Disingok di ujuang paran
JO SAIK GALAMAI Parannyo ulua mangulampai
Asanyo di Gudam Balai janggo
Di dalam Koto Pagaruyuang

Jago di indak kamanaruang


Lalok usah talalu mati
Manyuruak usah talalu hilang
Lamak manih raso galamai
Dalam gatah minyaknyo
tumbuah
Ingek dibadan kabinaso
PESONG AIA BABUIAH Pesong babuih puputan kaliang
Sabuah ujuid jo mukasuik
Dilengong ka suok jo ka kida
Dipakai baso jo basi
Dalam raso jo pareso

Aia luluih aia lah tingga


Bana lalu hetongan tingga
Nan janiah buliah diminum
Nan karuah lalu ka hilia

SIKAMBANG MANIH ( I ) Sikamang manih bungo nan


mulia
Silang bapiuah di salo daun
Buah manih satandan labek
Mainan bundo, simpanan puti

Timbalan bungo sari manjari


Dicaliah gunung maha biru
Batangkai babuah labek
SIKAMBANG MANIH ( II ) Balingka baaka cino
Latak di muko adaok halaman
Ukia nan tagak surang
Puti bakuruan jo aturan
Kambang manih bungo nan
mulia

Timbalan bungo sari manjari


Dibaliak gunung maha biru
SIKAMBANG MANIH ( III ) Babuah babungo pulo
Rajo Bajalan badaulat
Pangulu bajalan basisampiang
Balingka baaka cino
Silang bapiuah kri kanan
Panyalo buah jo putiak
Palingka bungo ka kambang
Kambang manih kulindam suto
Patuah nan indak basisiah
Salo manyalo di ukiran
Sisampiang tibo dipakaian
Bitu arak iriangannyo
Baitu barih curiangnyo

Aturan di Ulak Tanjuang Bungo


Bapakai di Gudam Balai Janggo
Ikutan alam saisinyo
SIKAMBANG MANIH ( IV )

SIKAMBANG MANIH ( V )

LAPIAH BATANG JARAMI Lapiah balapiah batang padi


Tapijak dek tapak manuju
lampok
Bakeh lalu tampek bapijak
Tanah lambok, bungin kok
rawang
Nak samat padi ka lampok
Elok nampak dek mato
Indah nan lalu kahati

RUSO BALARI DALAM RANSANG Ukia banamo rusa balari


Tanduak bacapang kaki nan
haluih
Karuik maruik samak sameto
Ingek juo sabalun kanai
Kulimek sabalun habih
Dalam hiduik di dunia ko
Banyak sansaro nan katumbuah
Ingek tasumbek jo tasanduang
Arih jo bijak ka dipakai

KALUAK PAKU KACANG BALIMBIANG Kaluak paku kaca balimbiang


Tampuruang lenggang
lenggokan
Bawo manurun ka Saruaso
Tanam siriah jo gagangnyo
Anak dipangku kamanakan di
bimbiang
Urang kampuang dipatenggang

BUNGO DUO TANGKAI JO BUAH PINANG-PINANG Ukia tungga buah pinang


Bungonyo duo tangkai sajo
Kiasan adat bungo pusako
Di dalam alam Minangkabau
Sanang batenggang di nan
lapang

BUNGO TARATAI DALAM AIA Taratai, bungo taratai


Talipuak di dalam tabek
Usah picayo daun takampai
Di dalam lunau urek takabek
Ukia di aliah ateh papan
Ujuang ukia talipuak layua
Badannyo buliah jo nan lain
Lataknyo di ateh alua patuit
Condoang mato kan nan rancak
Condoang salero ka nan lamak
Nan tampak papan baukia
Bathinnyo adat jo pusako
Babedo lahie jo bathin
Talampau bathin kalihatan

DAUN BODI Daun bodi nago taran


Badaun babubgo pulo
Tampek balinduang kapanehan
Daun di buek jadi ukia
Bacampua campua jo akanyo
Buliah di latak di nan petak
Ukia rang Bodi Caniago
Di dalamnyo adat maha mulie
DAUN PULUIK-PULUIK Ukia banamo puluik-puluik
Latak di ujuang bakeh sudah
Ujuang rasuak ujuang paran
Baitu latak tatahnyo
Baitu warih cupak adat

GAJAH BADORONG Gajah gadang ta dorong lalu


Gajah dilukih aka bagaluang
Bungo tasapik dalam guluangan
Itu nan tando balarangan
Di latak diateh papan data
Tampek nan tarang kalihatan
Nak jaleh dek nan banyak
Pamimpin indak buliah basalisiah
paham
Hambo rakyat bapantiangan
Baitu barih nan tabantang

RAJO NAN TIGO SELO Ukia banamo rajo tigo selo


Ukia di ateh papan sakapiang
Langgam di Bodi Caniago
Rajo bajalan badaulat
Pangulu bajalan basisampiang
Anjuang perak anjuang suaso
Kaduduakan rajo tigo selo

TUPAI MANAGUN Tupai managun namonyo ukia


Ukia diradai nan di tapi
Latak di ateh tampek nan tinggi
Di ujuang paran nan di singok
Dakek calekak padang basentak
Ukia di Luak Tanah Data
Turun ka Alam Minangkabau

AYAM MANCOTOK DALAM TALAM Ayam panaiak bundo kanduang


Makan di ateh tapak tangan
Kini dialiah kadulang talam
Ciek dicotok ampek taserak
Dilukih jo ukia bungo cino
Di ateh papan nan balariak
Banamo ukia bungo janggi
Diagak mako diagiah
Salah cotok bapantiangan
Baitu ragam ukia nantun
Kieh ibarat nan isinyo
Tujuah pangaja pado kito

SALUAK LAKA Saluak nan jaleh bakaitan


Laka basauh jo baukuran
Silang bapiuah di dalamnyo
Aleh pariang jo balango
Panadah angek jo dingin
Panatiang kuma baarang
Palatak tambika nan kapacah
Baiak di ateh ruang tangah
Dari muko lalu ka ujuang
Laka nan indak dapek tingga
Basauk untuang jo bagian
Lahia jo bathin di dalamnyo
Bathin mangaik kaukuran
Bapantang putuih di dalam adat
Bagaikan apo nan lah tumbuah
Kok jauah jalang manjalang
Kok hampia silau manyilau
Kaik nan indak dapek sangkah
Tali nan indak buliah putuih
Imbau maimbau dalam bathin
Japuik manjapuik dalam raso

Saluak laka namonyo ukia


Ukia nan turun dari aka
Dilingkuang alua jo patuik
Lahia jo bathin ado maknanyo

PISANG SASIKEK Pisang sasikek masak mudo


Latak di ateh dulang
Panjang jo singkek paulehkan
Pandai nan usah mangupalang
Ukia banamo pisang sasikek
Latak di ateh tingkok paninjauan
Dindiang ari nan barangin
Tando maninjau jo manyuruak
Maukua dalam jo dangka

KUDO MANYIPAK DALAM KANDANG Kandang sampik kudo panyipak


Sipak manyipak bakuhampeh
Pantangan adat Minangkabau
Usah maangok kalua badan
Pantangan adat sajo galo
SALIMPAT ( I ) Salimpat namonyo aka
Lapiah bapiuah jo asam puyuah
Abih tenggang jo kalaka
Lauik panuah danau malimpah
Ukia di muko dindiang tapi
Panagua alek jamu datang
Di bawah tingkok manambah
ragam
Tando ibarat pado nan ado
Kayo di aka sarato budi
Dalam bapantang kaajuakkan
Dangka nan tidak kasubarangkan
SALIMPAT ( II )

TANGGUAK LAMAH Baitu langgam tangguak lamah


Duo tigo ragam dibuek
Ampek limo pamanihnyo
Elok arak dihari paneh
Elok lenggang di jalan data
Hilang baso tak bapitih
Hilang rono dek panyakik

Latak di muko kahadapan


Di ateh papan nan sakapiang
Di bawah tingkok nan di tapi
Nan elok kamari pai
Nan bak tangguak lamah bingkai
Lapang sampik gaung nan ado
Baitu tatah barihnyo

HARIMAU DALAM PARANGKOK Kiasan harimau dalam


parangkok
Bungo aka nan diukia
Lah basaluak balaka pulo
Sudah bapiuah bapilin pulo
Ukia banamo ukia gadang
Kieh ibarat nan isinyo
Latak di dindiang ukia pintu
Manuruik tutua nan didanga
Ukia rang Agam Balai Gurah
Manuruik tatah barih adat

JAREK TAKAMBANG Jarek sarupo jo jarami


Di lukih di papan tapi
Galuang bagaluang aka cino
Kiasan jarek nan tatahan
Paringatan kapado nan basamo
Usah lalai sarato lengah
Usah lalok talalu mati
Manyuruak jan talalu hilang
Ingek bangek sabalun kanai

JALO TASERAK Jalo taserak di nan dangka


Ukia laweh balingkaran
Panutuik pagu nan di ateh
Hiasan langik-langik kabasaran
Tando basuriah basalasaran
Laweh nan ado basibiran
Kabuang nan ado bakarek-an
Tibo di syarak samo bajaniahan

JAMBUA CAWEK RANG PITALAH Dibuek ukia di rumah gadang


Ukia diasah nak rang Pitalah
Baitu asa mulo jadi nyo
Cawek dibari nan bajambua
Kiasan adat maha mulia
Jangan basuo bidal adat
Putuih kalawan rampuang
hiduang
Tando bakato lamak manih
Rundiang nan usah lalu landang
Usah bakato sabuah sadang
Tidak marantak mahantam
tanah

RAMO-RAMO INGGOK DI UJUANG KAYU Ramo-ramo sikumbang jati


Katik endah pulang bakudo
Patah tumbuah hilang baganti
Pusako lamo baitu juo
Bungonyo kambang bak kapak
ramo-ramo
Hinggoknyo di ujuang putiak
Kayu banamo aka budi
Budi marangkak dalam itu
Dek arif tukang maukia
Jadi hiasan rumah nan gadang
Jadi mainan Puti Bakuruang
Pusako dek Alam Minangkabau
Asa nan dari tukang tuo

LABAH MANGIROK Tasirok darah tukang ukia


Pisau sirauik main ujuang
Dilapeh ka papan ukia
Manjadi ukiran labah mangirok
Raso basatunyo labah mangirok
Manjadi guru tuladan kito

KIJANG BALARI UNTUAK MANYURUAK Dipandang kijang di dalam rimbo


Dikaja musuah samo binatang
Dek lihai tukang nan diutuih
Ilham tibo di dalam pandangan
Mailia ukia ka ujuang pisau
Manggamba dalam lukisan
Bamain misa jo umpamo
Aka manjadi batang ukia
Bamain mungkin jo patuik
Adat nan indak buliah tidak

SIKU-SIKU JO BUNGO LADO ( I ) Rang Padang ma-anik banang


Mandi basiram bungo lado
Usah dirantang panjang-panjang
Ambiak sakiro kapaguno
Siku-siku basagi ampek
Pucuak rabuang bari ujuangnyo
Baitu siku pagaran rapek
Nak jan ruyuang mamatah juo
Saik ajik jo galamai basagi
SIKU-SIKU JO BUNGO LADO (II ) ampek

Aturan adat jo limbago


Diansua jalan basilambek
Nan bana usah di paduo
Kieh ibarat papan ukia
Adat limbago nan isinyo
Taserak buliah taserai
Adat bahinggo jo babateh

Anda mungkin juga menyukai