Sumber http://www.hafizhulkhair.com/minangkabau/motif-dan-ukiran/5/
SINGO MANDONGKAK Singo mandongkak namonyo
JO TAKUAK KACANG GOREANG ukia Ukia di papan nan sakapiang Dirumah gadang sulangko gadiang Di dalam lumbuang nan bapereng Asa di Agam Balai Gurah Kiasan jago pado adaik Ingek-ingek sabalun kanai Sadio payuang sabalun hujanIngek-ingek nan di ataeh Nan di bawah kok mahimpok Baitu kieh ibaraitnyo CARANO KANSO Carano kanso namonyo ukia Siriah gadang lingka-balingka Balingka jo arai pinang Batukuik dulamak kaco
Latak di dalam carano kanso Suatu talatak di tampeknyo Ukia dikarang tampuak tangkai
Pakaian balai nan saruang
Pariangan jo Padang Panjang Ukia tuo ukia usali Warih dek anak Indo Jati Warih nan indak putuih Tutua nan samo kito danga SIRIAH GADANG Siriah gadang siriah balingka Kuniang sacoreng diatehnyo Baaleh batadah tampan Hulu adat kapalo baso Pangka kato hulu bicaro Panyingkok peti bunian Pambukak biliak nan dalam Susunan dari Priangan Buatan Parpatiah Nan Sabatang Tidan nan turun dari ateh Balingka jo mufakat Balingka jo limbago
Jadi pusako alam nangko
Latak diateh pintu biliak
Dijujuang jo mufakat Dipikua kato baiyo Barundiang sasudah makan ITIAK PULANG PATANG Elok susun bada mudiak Manyonsong aia samo sakato Arak baririang samo saraso Indak saiku nan mayalo Saiyo sakato bakayuah mudiak Tuah di ateh nan sakato Cilako kato basilang Dilukih diateh papan Diukia di rumah gadang Rumah gadang sandaran adat Adat di alam Minangkabau TATANDU MANYASOK Tatandu samo manyasok BUNGO JO BUAH NIBUANG Bungo satangkai kambang nyarak Dibuek ukia langkok-langkok Susun barangkai tatandu bararak Buah nibuang sato bararak Bararak sarato jo putiaknyo Indah ukia jo tatahnyo Ragam sarato indahnyo Papan sabalik kagunonyo Pita jo pilin kabatehnyo Ukia sabalik nan tampak nyato Adat bajalin di dalamnyo
LUMUIK HANYUIK Aia hilia lumuik pun hilia
Walau tasalek di ruang batu Baguba babondoang-bondoang Aia bapasang lumuik Bapiuah namun hiduik bapantang mati Baitu untuangnyo lumuik Indak mancari tampek diam Hanyo manompang jo aia hilia Indak mamiliah tampek tumbuah Asa kasampai ka muaro Usah cameh badan kahanyuik Baguru kito kalumuik Alam takambang jadi guru Lahianyo lumuik nan disabuik Bathinnyo adat Minangkabau Dilariak di papan tapi Ukiran rumah nan di lua Gambaran adat hiasan alam pusako salamonyo BUAH PALO PATAH Rancak raginyo buah palo Dikarek disusun nyato Elok tampaknyo pandangan mato Ukia tuturan tumpuan kasau Balampih jo itiak pulang patang Basalo jo tatandu manyasok bungo Raginyo dama tirih bintang gumarau Baitu tatah lataknyo ukia Dalam barih cupak adat TAJI SIAREK Papan gadang baujuan ukia Ukia bataji jo siarek Talatak di papan pereng Buliah di lumbuang nan bapereng Baik di rumah nan baanjuang PARUAH ANGGANG Paruah anggang kaluak bakaluak Mangkuto di ateh ranggah Suntiangan buruang di rimbo Runciang saragam pisau lariak
Disinan baukia pamalanggang
Di ujuang papan tumbukkan kayu Pereng mamereng kayu gadang Ujuang maujuang kayu taba Sanan talatak paruah anggang Baitu suriah barih adat SALANGKO Rumah gadang silanko gadiang Pereng baukia jo silangko Baujuang simanggih karek Talatak di papan taba Kan ganti ukua dengan jangko Ukia banamo ukia tuo Samo tajadi ju lumbuang nangko Samo tadiri jo rumah gadang Samo naiak jo galombang Samo turun jo gapocong Indak baumpuak bakeh tumbuah Gadang tabawo dek pungkamnyo Tinggi tabawo de ruehnyo AKA TANGAH DUO GAGANG Lukisan alam Minangkabau Ada barasa di Pariangan Nan samo naiak jo galombang Samo turun jo kapocoang ukia gambaran alam bakalebaran
BUNGO PANCA MATOHARI Panco ringek di tapi jalan
JO RANTAK MALAM Mati-mati mako babuah Ingek-ingek anak bajalan Lauik sati rantau batuah Bungo matohari kapunco ukia Rantak malam lingka ba lingka Gayo mantohari nan jadi rasiah Corak bulan mancari aka
KUCIANG LALOK Ukia ragam kuciang lalok
Salo manyalo saik galamai Latak dipucuak dindiang hari Disingok di ujuang paran JO SAIK GALAMAI Parannyo ulua mangulampai Asanyo di Gudam Balai janggo Di dalam Koto Pagaruyuang
Jago di indak kamanaruang
Lalok usah talalu mati Manyuruak usah talalu hilang Lamak manih raso galamai Dalam gatah minyaknyo tumbuah Ingek dibadan kabinaso PESONG AIA BABUIAH Pesong babuih puputan kaliang Sabuah ujuid jo mukasuik Dilengong ka suok jo ka kida Dipakai baso jo basi Dalam raso jo pareso
Aia luluih aia lah tingga
Bana lalu hetongan tingga Nan janiah buliah diminum Nan karuah lalu ka hilia
SIKAMBANG MANIH ( I ) Sikamang manih bungo nan
mulia Silang bapiuah di salo daun Buah manih satandan labek Mainan bundo, simpanan puti
Timbalan bungo sari manjari
Dicaliah gunung maha biru Batangkai babuah labek SIKAMBANG MANIH ( II ) Balingka baaka cino Latak di muko adaok halaman Ukia nan tagak surang Puti bakuruan jo aturan Kambang manih bungo nan mulia
Timbalan bungo sari manjari
Dibaliak gunung maha biru SIKAMBANG MANIH ( III ) Babuah babungo pulo Rajo Bajalan badaulat Pangulu bajalan basisampiang Balingka baaka cino Silang bapiuah kri kanan Panyalo buah jo putiak Palingka bungo ka kambang Kambang manih kulindam suto Patuah nan indak basisiah Salo manyalo di ukiran Sisampiang tibo dipakaian Bitu arak iriangannyo Baitu barih curiangnyo
Aturan di Ulak Tanjuang Bungo
Bapakai di Gudam Balai Janggo Ikutan alam saisinyo SIKAMBANG MANIH ( IV )
SIKAMBANG MANIH ( V )
LAPIAH BATANG JARAMI Lapiah balapiah batang padi
Tapijak dek tapak manuju lampok Bakeh lalu tampek bapijak Tanah lambok, bungin kok rawang Nak samat padi ka lampok Elok nampak dek mato Indah nan lalu kahati
RUSO BALARI DALAM RANSANG Ukia banamo rusa balari
Tanduak bacapang kaki nan haluih Karuik maruik samak sameto Ingek juo sabalun kanai Kulimek sabalun habih Dalam hiduik di dunia ko Banyak sansaro nan katumbuah Ingek tasumbek jo tasanduang Arih jo bijak ka dipakai
Tampuruang lenggang lenggokan Bawo manurun ka Saruaso Tanam siriah jo gagangnyo Anak dipangku kamanakan di bimbiang Urang kampuang dipatenggang
BUNGO DUO TANGKAI JO BUAH PINANG-PINANG Ukia tungga buah pinang
Bungonyo duo tangkai sajo Kiasan adat bungo pusako Di dalam alam Minangkabau Sanang batenggang di nan lapang
BUNGO TARATAI DALAM AIA Taratai, bungo taratai
Talipuak di dalam tabek Usah picayo daun takampai Di dalam lunau urek takabek Ukia di aliah ateh papan Ujuang ukia talipuak layua Badannyo buliah jo nan lain Lataknyo di ateh alua patuit Condoang mato kan nan rancak Condoang salero ka nan lamak Nan tampak papan baukia Bathinnyo adat jo pusako Babedo lahie jo bathin Talampau bathin kalihatan
DAUN BODI Daun bodi nago taran
Badaun babubgo pulo Tampek balinduang kapanehan Daun di buek jadi ukia Bacampua campua jo akanyo Buliah di latak di nan petak Ukia rang Bodi Caniago Di dalamnyo adat maha mulie DAUN PULUIK-PULUIK Ukia banamo puluik-puluik Latak di ujuang bakeh sudah Ujuang rasuak ujuang paran Baitu latak tatahnyo Baitu warih cupak adat
GAJAH BADORONG Gajah gadang ta dorong lalu
Gajah dilukih aka bagaluang Bungo tasapik dalam guluangan Itu nan tando balarangan Di latak diateh papan data Tampek nan tarang kalihatan Nak jaleh dek nan banyak Pamimpin indak buliah basalisiah paham Hambo rakyat bapantiangan Baitu barih nan tabantang
RAJO NAN TIGO SELO Ukia banamo rajo tigo selo
Ukia di ateh papan sakapiang Langgam di Bodi Caniago Rajo bajalan badaulat Pangulu bajalan basisampiang Anjuang perak anjuang suaso Kaduduakan rajo tigo selo
TUPAI MANAGUN Tupai managun namonyo ukia
Ukia diradai nan di tapi Latak di ateh tampek nan tinggi Di ujuang paran nan di singok Dakek calekak padang basentak Ukia di Luak Tanah Data Turun ka Alam Minangkabau
AYAM MANCOTOK DALAM TALAM Ayam panaiak bundo kanduang
Makan di ateh tapak tangan Kini dialiah kadulang talam Ciek dicotok ampek taserak Dilukih jo ukia bungo cino Di ateh papan nan balariak Banamo ukia bungo janggi Diagak mako diagiah Salah cotok bapantiangan Baitu ragam ukia nantun Kieh ibarat nan isinyo Tujuah pangaja pado kito
SALUAK LAKA Saluak nan jaleh bakaitan
Laka basauh jo baukuran Silang bapiuah di dalamnyo Aleh pariang jo balango Panadah angek jo dingin Panatiang kuma baarang Palatak tambika nan kapacah Baiak di ateh ruang tangah Dari muko lalu ka ujuang Laka nan indak dapek tingga Basauk untuang jo bagian Lahia jo bathin di dalamnyo Bathin mangaik kaukuran Bapantang putuih di dalam adat Bagaikan apo nan lah tumbuah Kok jauah jalang manjalang Kok hampia silau manyilau Kaik nan indak dapek sangkah Tali nan indak buliah putuih Imbau maimbau dalam bathin Japuik manjapuik dalam raso
Saluak laka namonyo ukia
Ukia nan turun dari aka Dilingkuang alua jo patuik Lahia jo bathin ado maknanyo
PISANG SASIKEK Pisang sasikek masak mudo
Latak di ateh dulang Panjang jo singkek paulehkan Pandai nan usah mangupalang Ukia banamo pisang sasikek Latak di ateh tingkok paninjauan Dindiang ari nan barangin Tando maninjau jo manyuruak Maukua dalam jo dangka
KUDO MANYIPAK DALAM KANDANG Kandang sampik kudo panyipak
Sipak manyipak bakuhampeh Pantangan adat Minangkabau Usah maangok kalua badan Pantangan adat sajo galo SALIMPAT ( I ) Salimpat namonyo aka Lapiah bapiuah jo asam puyuah Abih tenggang jo kalaka Lauik panuah danau malimpah Ukia di muko dindiang tapi Panagua alek jamu datang Di bawah tingkok manambah ragam Tando ibarat pado nan ado Kayo di aka sarato budi Dalam bapantang kaajuakkan Dangka nan tidak kasubarangkan SALIMPAT ( II )
TANGGUAK LAMAH Baitu langgam tangguak lamah
Duo tigo ragam dibuek Ampek limo pamanihnyo Elok arak dihari paneh Elok lenggang di jalan data Hilang baso tak bapitih Hilang rono dek panyakik
Latak di muko kahadapan
Di ateh papan nan sakapiang Di bawah tingkok nan di tapi Nan elok kamari pai Nan bak tangguak lamah bingkai Lapang sampik gaung nan ado Baitu tatah barihnyo
HARIMAU DALAM PARANGKOK Kiasan harimau dalam
parangkok Bungo aka nan diukia Lah basaluak balaka pulo Sudah bapiuah bapilin pulo Ukia banamo ukia gadang Kieh ibarat nan isinyo Latak di dindiang ukia pintu Manuruik tutua nan didanga Ukia rang Agam Balai Gurah Manuruik tatah barih adat
JAREK TAKAMBANG Jarek sarupo jo jarami
Di lukih di papan tapi Galuang bagaluang aka cino Kiasan jarek nan tatahan Paringatan kapado nan basamo Usah lalai sarato lengah Usah lalok talalu mati Manyuruak jan talalu hilang Ingek bangek sabalun kanai
JALO TASERAK Jalo taserak di nan dangka
Ukia laweh balingkaran Panutuik pagu nan di ateh Hiasan langik-langik kabasaran Tando basuriah basalasaran Laweh nan ado basibiran Kabuang nan ado bakarek-an Tibo di syarak samo bajaniahan
JAMBUA CAWEK RANG PITALAH Dibuek ukia di rumah gadang
Ukia diasah nak rang Pitalah Baitu asa mulo jadi nyo Cawek dibari nan bajambua Kiasan adat maha mulia Jangan basuo bidal adat Putuih kalawan rampuang hiduang Tando bakato lamak manih Rundiang nan usah lalu landang Usah bakato sabuah sadang Tidak marantak mahantam tanah
RAMO-RAMO INGGOK DI UJUANG KAYU Ramo-ramo sikumbang jati
Katik endah pulang bakudo Patah tumbuah hilang baganti Pusako lamo baitu juo Bungonyo kambang bak kapak ramo-ramo Hinggoknyo di ujuang putiak Kayu banamo aka budi Budi marangkak dalam itu Dek arif tukang maukia Jadi hiasan rumah nan gadang Jadi mainan Puti Bakuruang Pusako dek Alam Minangkabau Asa nan dari tukang tuo
LABAH MANGIROK Tasirok darah tukang ukia
Pisau sirauik main ujuang Dilapeh ka papan ukia Manjadi ukiran labah mangirok Raso basatunyo labah mangirok Manjadi guru tuladan kito
KIJANG BALARI UNTUAK MANYURUAK Dipandang kijang di dalam rimbo
Dikaja musuah samo binatang Dek lihai tukang nan diutuih Ilham tibo di dalam pandangan Mailia ukia ka ujuang pisau Manggamba dalam lukisan Bamain misa jo umpamo Aka manjadi batang ukia Bamain mungkin jo patuik Adat nan indak buliah tidak
SIKU-SIKU JO BUNGO LADO ( I ) Rang Padang ma-anik banang
Mandi basiram bungo lado Usah dirantang panjang-panjang Ambiak sakiro kapaguno Siku-siku basagi ampek Pucuak rabuang bari ujuangnyo Baitu siku pagaran rapek Nak jan ruyuang mamatah juo Saik ajik jo galamai basagi SIKU-SIKU JO BUNGO LADO (II ) ampek
Aturan adat jo limbago
Diansua jalan basilambek Nan bana usah di paduo Kieh ibarat papan ukia Adat limbago nan isinyo Taserak buliah taserai Adat bahinggo jo babateh