PENDAHULUAN

PENGENALAN

Al-Hadith merupakan sumber Islam yang kedua selepas al-Qur’an al-Karim dan kedua-

duanya mempunyai kekuatan sumber hukum bagi membahaskan sesuatu hukum-hakam Islam.Ia

merupakan percakapan daripada Rasulullah (s.a.w.) yang bertujuan mengeluarkan manusia dari

kegelapan kepada cahaya dan dari kesesatan kepada kebenaran. Ternyata Rasulullah (s.a.w.)

dididik dengan manhaj rabbani oleh Allah yang dapat mengeluarkan manusia daripada

kepompong kesesatan dan kejahilan.Dewasa ini, penggunaan hadith semakin diambil mudah dan

ringan sehinggakan ramai di kalangan umat Islam sendiri menggunakan hadith palsu untuk

kehidupan harian mereka, sebab itulah ilmu hadith ini perlu dipelajari sehingga benar-benar

faham isi kandungannya.

Prinsip-prinsip asas dalam ilmu hadith tidak boleh diringankan kerana jika kita lihat

mutakhir ini, umat Islam khususnya lebih suka menggunakan hadith-hadith tanpa mengetahui

asal usul hadith tersebut.Selain itu, tidak banyak tempat-tempat pengkajian ilmu hadith ini secara

sistematik, hanya sebilangan kecil sahaja institusi pengajian tinggi yang menawarkan kursus-

kursus pengkajian ilmu hadith tetapi hanya mengambil topik-topik tertentu sahaja.Tidak ramai

juga cendekiawan-cendekiawan hadith yang mampu menterjemahkan dan membaca kitab-kitab

thurath dalam ilmu hadith seperti kitab Sahih al-Bukhari,Sahih Muslim dan sebagainya.Bagi

pencinta dan pengkaji ilmu hadith, amatlah bertepatan untuk bersama-sama melahirkan

keperkasaan dan kewibawaan kepentingan institusi hadith sebagai sumber syariat Islam yang

tidak dipinggirkan.Oleh itu, sistem Pengajian Hadith di Madrasah Sri Petaling menjadi kajian

1
penulis untuk memberi gambaran tepat tentang Pengajian Hadith di sana untuk dijadikan sebagai

titik tolak permulaan untuk pencinta-pencinta ilmu hadith untuk mendalami ilmu hadith di sini,

agar ilmu ini terus mekar subur di bumi Allah (s.w.t.).

LATAR BELAKANG MASALAH

Al-Quran al-Karim , al-Hadith, al- Ijmak dan al-Qias merupakan tiga sumber yang penting dalam

sistem perundangan Islam dan merupakan teras dalam setiap genap aspek kehidupan muslim,

bagi menjamin keberkatan hidup di dunia dan di akhirat. Ketiga-tiga sumber ini tidak boleh

dipisahkan.Justeru itu, al-Hadith merupakan sumber yang kedua selepas al-Quran yang

menjadikan sumber yang kedua ini perlu dihayati, difahami, diberi penekanan dan mengenal

pasti pengajaran dan pengertiannya.Realitinya, Pengajian Hadith pada masa sekarang berada

dalam serba kurang dan pelajar-pelajarnya tidak mampu untuk berdepan dengan cabaran-cabaran

semasa termasuk gerakan yang mempertikaikan autoriti hadith.Sehubungan dengan itu,

Pengajian Hadith di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling ini diberi keutamaan.Ini menyebabkan

pelajar-pelajar tidak ada minat dalam mempelajari ilmu hadith.

Oleh itu, menjadi keutamaan penulis untuk mencari pendekatan dan jalan terbaik untuk

melaksanakan kajian dan penyelidikan terhadap Pengajian Hadith di Madrasah Mihtahul Ulum

Sri Petaling, Kuala Lumpur dan dapat mengenal pasti pengetahuan pelajar mengenai ilmu hadith

dan persepsi-persepsi mereka terhadap ilmu hadith, metode pengajian hadith, dan lain-lain

persepsi lagi yang berkaitan dengan pengajian hadith di madrasah.

2
 Oleh yang demikian, pada asasnya kajian ini bertujuan menilai sejauh mana madrasah

tersebut memberi penekanan terhadap ilmu hadith dan pengajiannya yang berlandaskan kepada

kurikulum pendidikan dan metodologi guru dalam memainkan peranan selaku memberi contoh

yang terbaik bagi pelajar-pelajar, sehingga dapat menilai bakat dan pengetahuan pelajar itu

sendiri, pengamalan ibadah harian dan menghayati sunnah Rasulullah (s.a.w) dalam kehidupan

seharian mereka khasnya di madrasah terbabit.

PENGERTIAN TAJUK

Tajuk kajian adalah Pengajian Hadith Di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur.

Bagaimanapun,pengertiannya secara khusus adalah seperti berikut:

a. Pengajian

Pengajian ialah penyelidikan yang mendalam dan terperinci1 Namun pengajian yang

dimaksudkan oleh penulis dalam disertasi ini ialah satu kegiatan atau pembelajaran yang

mengandungi tiga aspek penting:iaitu penyampai(guru), penerima (murid) dan bahan ataupun

maklumat (ilmu). Semenjak zaman nabi-nabi yang terdahulu dan zaman Rasulullah (s.a.w)

sehingga zaman sekarang pun pengajian hadith ini masih digunapakai dan dipraktikan disekolah,

kolej, madrasah, pondok, surau, masjid dan di institusi pengajian tinggi. Ia merupakan sistem

“talaqqi” iaitu satu sistem pengajian yang berguru kepada sesiapa sahaja yang mempunyai

pengetahuan dan pengalaman yang lebih luas daripada pelajar atau orang yang ingin menuntut

ilmu tersebut.

1
Teuku Iskandar (Dr.) (2005), Kamus Dewan Edisi Keempat Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka, .

3
 b. Hadith:

Manakala “Hadith” dari sudut bahasa ialah baharu lawan bagi sedia ada, dan ertinya dari sudut

istilah ialah sesuatu yang disandarkan kepada junjungan besar Nabi Muhammad (s.a.w) dari

sama ada perbuatan, perkataan, sifat dan taqrir, sifat fizikal atau akhlaknya, dan selepas al-

Nubuwwah (dilantik menjadi rasul). Ia menjadi sumber kedua rukun agama Islam selepas al-

Qur’ an. Membacanya mendapat pahala dan ganjaran tetapi tidak seperti pahala al-Qur’an. Ia

tidak boleh dibaca dalam sembahyang seperti ayat-ayat al-Quran, tidak terjaga dan tidak terjamin

daripada kehilangan, bilangannya meningkat kepada ratusan ribu dan kebenarannya boleh

ditolak ataupun diterima dengan mengikut syarat-syarat tertentu.

c. Pengajian Hadith:

Pengajian Hadith dalam tajuk kajian ini ialah pengkajian yang merangkumi metode Pengajian

Hadith pada zaman Rasulullah (s.a.w), zaman sahabat, tabi‘in dan pengikut tabi‘in. Diikuti

dengan Pengajian Hadith di madrasah terbabit.

d. Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Kuala Lumpur (MMUSPKL)

Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling iaiatu sebuah madrasah yang ditubuhkan pada tahun

1995, ia terletak di kawasan Masjid Jamek Sri Petaling, Sri Petaling, Kuala Lumpur.

4
MASALAH KAJIAN

Berdasarkan Latar belakang masalah, penulis mengemukakan permasalahan yang akan dikaji

seperti berikut;

i. Bagaimanakah sistem Pengajian Hadith di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling, Kuala

Lumpur (MMUSPKL)?

ii. Sejauh manakah tahap pengetahuan dan kefahaman pelajar terhadap hadith dan

pengajiaannya?

iii. Sejauh manakah keberkesanan sistem Pengajian Hadith dan apakah peranan yang

dimainkan oleh guru-guru hadith di sekolah terbabit?

iv. Apakah masalah-masalah yang dihadapi oleh pelajar-pelajar dan juga guru-guru dalam

Pengajian Hadith?

v. Apakah cadangan pelajar-pelajar dan juga guru-guru dalam Pengajian Hadith untuk lebih

berkesan pada masa hadapan?

OBJEKTIF KAJIAN

Penyelidikan dan kajian ini mempunyai beberapa tujuan yang sangat penting dan objektif yang

amat menarik. Antaranya adalah seperti berikut:

i. Dapat menghurai dan menganalisis sistem Pengajian Hadith di Madrasah Miftahul Ulum

Sri Petaling, Kuala Lumpur (MMUSPKL)?

ii. Menghurai metode Pengajian Hadith, syarat-syarat, bidang-bidang, bahan panduan

mengenainya dan sebagainya.

5
 iii. Mengenalpasti sejauhmana tahap pengetahuan pelajar, kefahamannya terhadap ilmu

Hadith dan pengajiannya di madrasah terbabit.

iv. Mengenalpasti masalah-masalah yang dihadapi oleh pelajar dan guru dalam Pengajian

Hadith.

v. Mengemukakan cadangan untuk mengetahui cara-cara menangani masalah, disertai

dengan cadangan-cadangan oleh pelajar dan guru terhadap Pengajian Hadith.

SKOP KAJIAN

Skop kajian ini tertumpu kepada Pengajian Hadith di Madrasah Mifatahul Ulum Sri Petaling

Kuala Lumpur.

KEPENTINGAN KAJIAN

Kajian ini amatlah penting kepada pelajar, guru Pengajian Hadith, dan pihak pentadbiran di

Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Kuala Lumpur dan amnya di institusi-institusi pendidikan

dan Pengajian Islam,antara lain adalah seperti berikut:

i. Untuk mendedahkan kepentingan ilmu hadith, pengajiannya dan metode-metode

pengajaran sebenar.

ii. Untuk mendedahkan pengajian hadith di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Kuala

Lumpur dan metodologi guru-guru hadith dalam pengajiannya.

iii. Untuk meneliti dan menilai tahap pengetahuan pelajar-pelajar di madrasah terbabit

dalam memahami dan mempraktikkan ilmu hadith di dalam kehidupan seharian.

6
METODOLOGI KAJIAN

Dalam kajian dan penyelidikan ini, penulis menggunakan dua metodologi kajian iaitu kajian

perpustakaan dan Kajian ini merupaka kajian lapangan2.

a. Kajian Perpustakaan:

Kajian perpustakaan adalah untuk memperolehi data dan fakta, teori dan dasar. Bagaimanapun,

perpustakaan- perpustakaan tempatan sahaja dijadikan tumpuan oleh penulis semasa menyiapkan

kajian ini. Antaranya adalah seperti berikut:

i. Perpustakan Jabatan al-Quran dan al-Hadith, akademi Pengajian Islam, Universiti

Malaya, Kuala Lumpur, Malaysia.

ii. Perpustakan Akademi Pengajian Islam (APIUM), Universiti Malaya, Kuala Lumpur,

Malaysia.

iii. Perpustakaan Utama Universiti Malaya (UM), Kuala LumpurMalaysia.

iv. Perpustakaan Tun Sri Lanang, Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) Bandar Baru

Bangi, Selangor Darul Ehsan, Malaysia.

b. Kajian Lapangan:

Untuk mencapai hasrat penulis dan semoga penulisan atau kajian ini bernilai tinggi, maka

menerusi kajian lapangan, penulis telah mengadakan lawatan ke Madrasah Miftahul Ulum Sri

Petaling Kuala lumpur (MMUSP) dengan pendekatan temubual dengan mudir madrasah dan

2
Idris Awang (2001), Kaedah Penyelidikan, c.1, Petaling Jaya : Intel Multimedia and Publication dan Akademi
Pengajian Islam Universiti Malaya, h. 37.

7
beberapa orang guru yang terlibat dalam pengajian hadith serta pihak yang terlibat secara

langsung dengan pengurusan madrasah dan sistem pendidikan Pengajian Hadith.Semua ini

dilakukan bagi memperolehi data serta maklumat-maklumat yang sebenar dan terkini.Oleh

demikian pendekatan yang digunakan melalui metode ini ialah seperti berikut:

I. Metode penentuan subjek

Data-data dan maklumat yang berkaitan dengan tajuk kajian ditentukan yang dinamakan

bab.Namun dilakukan sebagai langkah awal sebelum data atau maklumat dikumpulkan, agar

proses pengumpulan data dan maklumat tersebut bertepatan dengan tajuk.

II Metode pengumpulan data

Data-data dan maklumat yang berkaitan dengan tajuk kajian dikumpulkan melalui sumber buku-

buku, kitab-kitab yang berkaitan dengan pengajian hadith, kertas-kertas kerja , jurnal dan

sebagainya. Justeru itu,dalam merealisasikan metode ini, maka penulis menggunakan beberapa

kaedah seperti berikut:

i. Kaedah Historosis

Kaedah ini digunakan bagi memaparkan latarbelakang sejarah perkembangan Madrasah Miftahul Ulum

Sri Petaling Kuala Lumpur. Justeru itu,kaedah ini digunakan pada bab yang kedua dalam kajian ini.

8
 ii. Kaedah Dokumentasi

Kaedah ini dilaksanakan melalui pembacaan sambil menganalisis semua dokumen yang

berkaitan dan bersesuaian dengan tajuk kajian .Namun,dengan analisis dan penelitian tersebut

data-data dan maklumat akan dirumus kepada satu kesimpulan yang bermakna,sesuai dengan

maklumat kajian,oleh itu kaedah ini digunakan pada bab yang pertama dalam kajian ini.

iii. Kaedah temubual

Kaedah ini dilaksanakan dalam temubual dengan pihak-pihak berkenaan yang terlibat dengan

tajuk kajian ini seperti:Mudir madrasah terbabit, guru-guru Pengajian Hadith, dan sebagainya.

Justeru itu,kaedah ini digunakan pada bab kedua dalam kajian ini.

iv. Kaedah Soal Selidik

Kaedah ini digunakan untuk mendapatkan maklumat mengenai kefahaman pelajar di Madrasah

terhadap ilmu hadith dan pengajiannya, metodologi guru dalam Pengajian Hadith, masalah-

masalahnya,cara-cara mengatasi masalah dan sebagainya.Selain itu penulis mengedarkan

kepada sebilangan kecil dari kalangan pelajar dan guru untuk dipungut serta dianalisis sehingga

dapat dikenal pasti dan menghasilkan kesimpulan terhadap sejauh mana keberkesanan pelajar-

pelajar dari sistem Pengajian Hadith di Madrasah terbabit. Justeru kaedah ini, digunakan pada

bab keempat dalam kajian ini.

9
 v.Kaedah Analisis Data

Dalam memproses dan menganalisis data-data yang telah dikumpulkan dari borang soal selidik

ialah penulis menggunakan pendekatan melalui metode penganalisaan data, maka metode-

metodenya seperti berikut:

a. Metode Induktif.

Metode ini ialah satu kaedah untuk menganalisis data-data melalui pola berfikir dengan cara

pembuktian dari maklumat-maklumat bersifat khusus sehingga bersifat umum.Sebagai contoh

pengajian hadith pada masa Nabi dan Sahabat adalah berbentuk khusus kemudiannya

dirumuskan secara umum dalam pengajian hadith di madrasah terbabit. Justeru itu,kaedah ini

kebanyakan diguna pada bab pertama dan kedua dalam kajian ini.

b. Metode Deduktif

Metode ini merupakan suatu kaedah menganalisis data-data melalui pola berfikir untuk

mencapai pembuktian dengan berpijak fakta-fakta umum kepada fakta-fakta yang

khusus.Sebagai contoh pengkaji menganalisis dan merumuskan terhadap fakta-fakta yang

dikumpulkan dari data soal selidik yang telah diedarkan. Justeru kaedah ini digunakan pada

bab keempat dan kelima dalam kajian ini.

c. Metode Komparatif

Penulis menggunakan kaedah ini untuk memperbandingkan terhadap data-data, fakta dan

pendapat yang diperolehi bagi tujuan menjelaskan sesuatu keadaan, membuktikan sesuatu

hipotesis atau menjawab sesuatu persoalan dan sebagainya.Ia dibuat untuk melihat sejauh

mana keberkesanan sistem pengajian hadith yang sedia ada di madrasah terbabit. Justeru

10
itu,kaedah ini diaplikasikan hampir di semua bab yang melibatkan pandangan dan tanggapan

dalam kajian ini.

TINJAUAN TERDAHULU

Penulis mengadakan tinjauan awal terhadap disertasi-disertasi atau tesis-tesis yang sedia ada

yang berkaitan dengan tajuk kajian.Kajian ini dijalankan adalah untuk menjadikannya lebih

bernilai, tinggi faedahnya dan supaya tidak ada sebarang pengulangan, persamaan tajuk dan

seumpamanya terhadap penyelidik-penyelidik lain.Terdapat beberapa kajian yang secara

umumnya adalah hampir sama tetapi sangat jauh bezanya dalam konteks khusus.Antara lain

adalah seperti berikut:

1. Che Samsudin Bin Muhammad Noor ( 2004 ), “Pengajian Hadith di Kelantan:Satu Kajian di

Institusi Pengajian Pondok”, Sarjana pengajian bersama Akademi Pengajian Islam,Universiti

Malaya.Pengkaji mendedahkan mengenai pengertian hadith dan ilmu hadith,diikuti dengan

sejarah perkembangan pengajian hadith di Kelantan dan menceritakan mengenai pengaruh

pengajian hadith di institusi pengajian pondok.Walaubagaimanapun pengkaji membuat

tinjauan terhadap beberapa institusi pondok Tuan Guru Haji Abdullah Lubuk Tapah dan

sebagainya.

2. Suhaimi Bin Abdul Wafir ( 2006 ), “Pengajian Hadith di Negeri Perak:Suatu Kajian di

Sekolah Menengah Agama Izzuddin Shah,Ipoh Perak”.Sarjana Usuluddin, Akademi

Pengajian Islam,Universiti Malaya.Pengkaji mendedahkan secara ringkas terhadap

pengkajian hadith di Malaysia yang memfokuskan pengkajian terhadap surau, masjid,

pondok, sekolah menengah dan institusi pengajian tinggi seperti Universiti Malaya,Universiti

11
 Kebangsaan Malaysia,Universiti Islam Antarabangsa, Universiti Sains Islam Malaysia dan

sebagainya.Namun pengkaji mengemukakan juga sejarah pengajian hadith di Negeri Perak

dan di Sekolah Menengah Agama Izzuddin (SIS) selaku lokasi kajian yang diikuti dengan

pendedahan yang sangat berguna seperti sejarah sekolah terbabit,falsafahnya,sistem

pembelajarannya, sukatan pelajaran hadith dan Ulum Hadith, Sijil Tinggi Agama Malaysia (

STAM) dan sebagainya.

3. Ismael Abd.Karim ( 2006 ), “Pengajian Hadith di Indonesia:satu kajian di Madrasah al-

Jam‘iyah al-Wasliyyah, MedanSumetera Utara, Indonesia”,Sarjana Usuluddin Akademi

Pengajian Islam Universiti Malaya.Pengkaji mendedahkan sejarah pengajian hadith di

Indonesia serta menjelaskan sistem pendidikan pondok dan madrasah secara umum, dan juga

melakarkan sejarah al-Jam‘iyah al-Wasliyyah sebagai lokasi kajian dan beberapa peranan

atau sumbangannya terhadap masyarakat. Justeru itu,pengkaji mendedahkan sistem

pendidikan dan kaedah pengajian hadith seperti ceramah, hafalan, penterjemahan, istinbat

hukum dan sebagainya di madrasah terbabit.

4. Rorsuedee Salaeh@Rushdi Jubuky(2007), “Pengajian Hadith:Satu Kajian Di Sekolah

Menengah Islam Al-Amin,Gombak, Selangor”. Sarjana Usuluddin Akademi Pengajian Islam

Universiti Malaya. Namun pengkaji mengemukakan juga sejarah pengajian hadith pada

zaman Rasulullah (s.a.w),Sahabat r.a,Tabi’Tabi’in,adab dan syarat-syarat pengajian hadith

selain itu juga pengkaji ini juga mendedahkan bidang-bidang pengajian hadith dan bahan-

bahan panduan pengajian hadith. Pengkaji mendedahkan secara ringkas terhadap pengkajian

hadith di Sekolah yang memfokuskan pengkajian terhadap Sekolah Menengah Islam Al-

Amin selaku lokasi kajian yang diikuti dengan pendedahan yang sangat berguna seperti

sejarah sekolah terbabit,falsafahnya,sistem pembelajarannya,sukatan pelajaran hadith dan

ulum hadith SPM dan sebagainya.Pengkaji juga membuat penyelidikan dengan

12
 mengemukakan soal selidik kepada responden dikalangan pelajar dan guru untuk

mendapatkan maklumat yang berguna dalam pengajian hadith.

5. H.Ramli Abdul Wahid ( 2006 ), “Perkembangan Kajian Hadis Di Indonesia:Studi Tokoh

Dan Organisasi Masyarakat Islam”, kajian Ilmiah Akademi Pengajian Islam Universiti

Malaya.Pengkaji mendedahkan sejarah pengajian hadith di Indonesia serta menjelaskan

sistem pengkajian hadith yang masih diperingkat permulaan Negara Indonesia.dalam kajian

penulis juga,menyatakan keberanian tokoh-tokoh hadith mengemukakan pendapat yang

berbeza menjadikan motivasi bagi para ulama’ untuk mengkaji hadith.Tokoh-tokoh seperti

Ahmad Surkati, Ahmad Hassan dan T.M Hasbi Ash Shiddieqy antara tokoh berani dalam

mengemukakn pendapat dan Berjaya menghasilkan beberapa buah buku mengenai Hadith

dan Ilmu Hadith. Dalam kajian penulis juga ada menyatakan peranan organisasi masyarakat

Islam dan lembaga fatwa di Indonesia berperanan dalam memberikan perhatian dalam bidang

hadith ini,antaranya seperti NU, Muhamadiyyah, Persis dan sebagainya.Dalam kajian penulis

juga dapat meletakkan bidang Hadith ini menjadi perhatian dan keyakinan kepada semua

peringkat daripada Lembaga-lembaga Pendidikan Islam Indonesia mulai madrasah dan

pesentren sampai ke perguruan tinggi Agama Islam untuk meninjau kembali kurikulum dan

silibus masing-masing, agar pengkajian Hadith ini di Indonesia menjadi salah satu agenda

pendidikan nasional yang perlu dikaji secara lebih terperinci demi mencapai system dan

pengajaran Hadith yang sistematik.

6. Abdul Hamid Bin Chin (2010), “Usaha Menghidupkan Pengkajian Kutub Turath Di

Madrasah Miftah Al-‘Ulum,Sri Petaling Kuala Lumpur”, Kertas Kerja Seminar Serantau

Ilmuan Hadith Dalam Peradaban Di Alam Melayu Di Kolej Universiti Islam

Selangor.Pengkaji mendedahkan usaha-usaha para pendidik di kalangan ilmu turath dalam

pengajian Kutub Sittah di madrasah ini.Disamping itu juga, penulis memperkenalkan sistem

13
 pengajian yang dijalankan di institusi ini dari kitab-kitab asas hingga ke peringkat Dawrah al-

Hadith secara riwayah dan dirayah.

SISTEMATIKA PENULISAN

Dalam usaha untuk menyiapkan disertasi ini secara tersusun dan teratur, penulis menggunakan

sistematika atau penyusunan yang kebiasaannya digunakan di Akademi Pengajian Islam Universiti

Malaya (APIUM). Oleh itu, Penulis membahagikan kepada lima bab selain preliminari atau awalan

yang disusun dipermulaan disertasi. Penjelasan dan keterangan secara lanjut adalah seperti berikut:

a. Preliminari / Awalan:

Bahagian preliminari adalah merupakan bahagian pertama di dalam disertasi ini, ia juga

mengandungi beberapa fakta yang penting seperti: Halaman tajuk, pengesahan, motto, dedikasi,

senarai kependekan, penghargaan, abstrak dan isi kandungan.Pendahuluan dalam disertasi ini

termasuklah pengenalan,latar belakang masalah kajian, pengertian tajuk, masalah kajian, skop kajian,

kepentingan tajuk, metodologi kajian, tinjauan terdahulu dan sistematika penulisan.

b. Bab Pertama:

Isi kandungan bab ini ialah pengertian pengajian hadith, metode pengajian hadith pada zaman

Rasulullah s.a.w, zaman sahabat, tabi’in dan pengikut tabi‘in.Diikuti dengan Pengajian Hadith di

Masjid/surau, Pengajian Hadith di Sekolah Menengah, Pengajian Hadith di Institusi-institusi

Pengajian Tinggi di Malaysia dan Pengajian Hadith di Madrasah-madrasah.

14
 c. Bab Kedua :

Bab ini mengandungi pengenalan Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur

(MMUSPKL), sejarah latar belakang, matlamat dan objektif penubuhan, pentadbiran dan

pengurusan, sistem pendidikan.Diikuti dengan pengajian hadith di Madrasah Miftahul Ulum,

kurikulum, buku-buku teks, tenaga pengajar dan sebagainya.

d. Bab Ketiga :

Kandungan di dalam bab ini ialah berkenaan dengan pengaruh Pengajian Hadith di India terhadap

Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpurserta sumbangan ulama’-ulama’ lepasan India

terhadap perkembangan Pengajian Hadith dan sebagainya.

e. Bab keempat :

Bab ini merupakan kajian lapangan yang diperolehi dari data soal selidik pelajar dan guru dan

menganalisisnya.Bab ini juga mengandungi jadual-jadual dan graf-graf menggunakan metode

(SPSS).

f. Bab Kelima :

Bab ini merupakan isi kandungan yang paling akhir.Ia merupakan bahagian kesimpulan atau

rumusan dari bab-bab sebelumnya, dan disediakan beberapa cadangan untuk peningkatan kualiti

pelajar, guru dan kurikulum Pengajian Hadith.

15
 BAB PERTAMA

Pengenalan Pengajian Hadith

1.1 Pengenalan Pengajian Hadith

1.1.1 Pendahuluan

Pengajian Hadith adalah merupakan satu cabang penting dalam pengajian ilmu Islam yang wujud

serentak dengan perutusan Baginda Nabi Muhammad ( s.a.w).Baginda adalah penghulu segala

Rasul dan Nabi serta sebagai seorang pembimbing kepada para sahabatnya dan seluruh ummat

sekalian alam.Perjalanan sebagai murabbi ini mengandungi segala aspek kehidupan sebagai

insan yang tunduk kepada penciptan-Nya dengan memenuhi segala keperluannya dengan

mengikuti peristiwa-peristiwa yang berlaku semenjak Baginda dilantik menjadi Rasul yang

terakhir sebaik saja umur baginda genap 40 tahun sehinggalah Baginda wafat ke pangkuan

Pencipta-Nya.

Oleh itu,fokus pengajian hadith ketika itu hanya al-Hadith al-Nabawi al-Syarif ketika

Baginda berada di tempat kelahirannya di Kota Suci Makkah al Mukarramah dan Madinah al-

Munawwarah.

1.1.2 Metode Pengajian Hadith

Metode Pengajian Hadith merupaka metode panduan utama dan contoh ikutan yang terbaik bagi

pelajar-pelajar Madrasah yang mengkaji hadith dan pelajar-pelajar lain.Dengan itu penulis

16
mengambil pendekatan membahagikan metode tersebut kepada dua zaman kegemilangan Islam

seperti berikut:

1.1.2.1 Zaman Rasulullah ( s.a.w)

Pengajian Hadith sudah berjalan semenjak lebih 1400 tahun yang lalu,pada peringkat awal ini

Baginda (s.a.w) hanya mempunyai beberapa murid sahaja yang bersama-sama dengannya di

antara murid-murid Baginda ialah Abu Bakr al-Siddiq,Khadijah Bt Khuwailid,Ali Bin Abi

Talib,Zayd Bin Harithah dan beberapa orang lagi. Pada masa ini,metode pengajian hadith yang

digunakan hanya kaedah hafazan oleh para sahabat yang mempunyai ingatan yang kuat dan

mereka amat memahami perkara-perkara yang berkaitan dengan prinsip Islam yang

utuh,benar,memandu kehidupan sehingga akhir zaman di bawah pimpinan Baginda (s.a.w.)

Pada tahap pertama pengajian hadith pada zaman Rasulullah s.a.w ini, tidak dibenarkan

sama sekali untuk mencatat mana-mana petikan hadith yang disampaikan oleh Rasulullah

(s.a.w) kerana bimbang bercampur antara al-Quran dan al-Hadith.Untuk menjaga hadith-hadith

yang disampaikan oleh Baginda (s.a.w) hilang, maka di izinkan mencatat hadith-hadith yang

keluar daripada Rasulullah (s.a.w).

1.1.2.2 Zaman sahabat, tabi‘in dan pengikut tabi‘in.

Metodologi yang digunakan oleh para Zaman sahabat, tabi‘in dan pengikut tabi‘in adalah hampir

sama dengan metode yang digunakan oleh Baginda (s.a.w.). Selain metode hafalan, adab-adab

17
dan sebagainya.Para Zaman sahabat, tabi‘in dan pengikut tabi‘in menitikberatkan kepada catatan

atau penulisan supaya dapat dihimpunkan dan dibukukan pada sesuatu tempat bagi memudahkan

umat-umat terkemudian mendapatkannya selain untuk tujuan rujukan pada masa akan

datang.Oleh itu,faktor –faktor yang menjurus kepada perkara tersebut ialah:

1. Perkembangan Pengajian Hadith begitu cepat tersebar ke tempat-tempat lain

selaras dengan perkembangan Islam , menyebabkan aliran-aliran sanad hadith

menjadi begitu banyak.

2. Tersebarnya kumpulan ajaran sesat yang mengelirukan umat Islam seperti aliran

Syi‘ah, Mu‘tazilah, Jabariah, Khawarij dan sebagainya.

3. Kekuatan hafalan bagi umat Islam semakin kurang dan lemah berbanding dengan

kekuatan hafalan umat Islam pada masa Rasulullah (s.a.w.)

Oleh itu,demikianlah gambaran secara ringkas mengenai metode Pengajian Hadith pada zaman

Rasulullah (s.a.w), zaman sahabat, tabi‘in dan pengikut tabi‘in.Untuk memperkembangkan dan

memperluaskan lagi, penulis akan meneruskan lagi penulisan ini dalam kajian seterusnya.

1.2 Pengajian Hadith di Masjid / Surau

Perkembangan hadith di Malaysia terus bertambah rancak dengan siri-siri pengajian hadith yang

diadakan di masjid-masjid. Antara tokoh-tokoh ulama’ lepasan India yang memberikan

sumbangan yang besar dalam pengajaran hadith di masjid-masjid ialah Dr. Muhammad Abual-

Layth al-KhayrAbadi. 3 Keilmuan dan kepakaran yang dimiliki oleh beliau dalam bidang hadith

3
Beliau dilahirkan di KhayrAbad India pada tahun 1953.Pernah mengikuti pengajian di Dar al- ‘Ulum Deoband iaitu pada
tahun 1969. Beliau kemudiannya menyambung pengajian dalam bidang hadith di Universiti Islam Madinah pada tahun
1980, Sarjana di Universiti Ummu al-Qura pada tahun 1984 dan dan doktor falsafah daripada universiti yang sama pada
tahun 1992. Antara kitab-kitab karangan beliau ialah Takhrij al-Hadith Nasyatuhu wa Manhajiyatuhu dan ‘Ulum al-Hadith

18
digunakan sebaiknya melalui pengajaran kitab Fath al-Bari SyarhSahih al-Bukhari di masjid

Universiti Islam Antarabangsa Malaysia. Melalui pengajaran kitab tersebut, masyarakat

terutamanya golongan pelajar didedahkan dan dibiasakan dengan kandungan kitab yang

perbahasannya sangat luas dan terperinci.

Tokoh lain lepasan India yang turut memberi sumbangan dalam bidang hadith melalui

pengajaran di masjid-masjid ialah Dr. Abdul Hayei bin Abdul Sukor 4. Beliau yang pernah

mengikuti pengajian di Deoband, India merupakan bekas Prof. Madya di Jabatan al-Quran dan

al-Hadith Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya. Melalui pengajaran Sahih al-Bukhari

pada setiap hari Jumaat yang diadakan di Masjid Sultan Abdul Aziz, Seksyen 14, Petaling Jaya

sedikit sebanyak membantu memperkenalkan kepada masyarakat awam mengenai kandungan

dan perbahasan hadith yang terdapat dalam Sahih al-Bukhari. Beliau juga turut mengajar buku

karangan beliau yang mengandungi koleksi hadith-hadith nabi iaitu “Islam Dalam Sabda”.

Penggunaan dan pendedahan kitab Sahih al-Bukhari kepada masyarakat awam merupakan suatu

usaha terpuji setelah mereka sebelum ini hanya terikat dengan kitab-kitab hadith yang sama

seperti Hadith 40 oleh Imam al-Nawawi. Justeru, telah sampai masanya masyarakat awam di

Malaysia dibiasakan dengan kitab-kitab hadith utama terutamanya Kutub al-Sittah. Selain

mengajar Sahih al-Bukhari, Dr Abdul Hayei turut mengajar kitab Riyad al-Salihin di Masjid

Saidina Abu Bakar, Bangsar setiap hari Ahad iaitu dua minggu sekali.

Asiluha wa Mu ‘asiruha. Kedua –dua kitab ini merupakan rujukan utama yang digunakan di Universiti Islam
Antarabangsa Malaysia dan Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya.Beliau kini merupakan Prof di Jabatan al-Quran
dan al-Sunnah Fakulti Ilmu Wahyu dan Kemanusiaan Universiti Islam Antarabangsa Malaysia.
4
Beliau ialah bekas Prof Madya di Jabatan al-Quran dan al-Hadith Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya.Pernah
mengikuti pengajian di India sebelum menyambung pengajian di peringkat sarjana di Universiti al-Azhar Mesir.

19
1.3 Pengajian Hadith di Sekolah Menengah

Pengajian hadith di sekolah menengah lahir pada abad ke-20. Asalnya ia tertubuh

berdasarkan kepada kepentingan kerana sebelum ini belum ada sistem yang tersusun sama ada

secara umum ataupun khusus mengenai ilmu hadith peringkat yang lebih bawah sebelum

pengajian di surau, masjid, madrasah dan pondok iaitu peringkat sekolah menengah secara lebih

formal seterusnya menyediakan pengajian yang asas sahaja.

Pengajian hadith telah tertubuh di peringkat Sekolah Menengah Kebangsaan Agama

(SMKA) dan Sekolah Menengah Agama Kerajaan Negeri (SMA) ataupun Sekolah Agama

Rakyat dengan berasaskan kepada : 5

1. Sukatan pelajaran al-Hadith aliran al-‘Iddah dan al-Thanawi al-Azhar.

2. Sukatan pelajaran al-Hadith untuk Sijil Tinggi Agama Malaysia (STAM).

3. Sukatan pelajaran Ulum al-Hadith untuk Sijil Tinggi Agama Malaysia (STAM).

4. Sukatan pelajaran Usuluddin Sijil Tinggi Pelajaran Malaysia Bahagian Ulum al-Hadith dan

Hadith Ahkam (STPM).

Antara sekolah-sekolah menengah yang menyediakan sistem seumpama ini ialah Sekolah

Menengah Agama Kerajaan Negeri seperti Kuliyyah Lughah Wa al-Addin Sultan Abu Bakar

(STASAB) Pahang Darul Makmur, dan sekolah-sekolah menengah tinggi agama Kerajaan

Negeri Pahang Darul Makmur. Contoh lain ialah Sekolah Izzuddin Shah6 yang mana ianya

5
Kursus Pengajian Di Maktab Mahmud,http://maktabmahmudbandarbaharu.com.html,18 April 2010
6
Sekolah Izzuddin Shah,http://ms.wikipedia.org.wiki.Sekolah Izzuddin Shah.html, 18 April 2010.Sekolah ini kelolaan
kerajaan negeri, dinaungi oleh Majlis Agama Islam Dan Adat Istiadat, yang dipengerusikan oleh Ke Bawah DYMM Raja
Dr.Nazrin Shah dan diselia oleh Bahagian Pendidikan , Jabatam Agama Islam Perak

20
bertaraf asrama penuh dan di bawah pentadbiran Kerajaan Negeri Perak Darul Redzuan dan

Jabatan Hal Ehwal Agama Islam Perak. Sekolah ini mempunyai dua sistem iaitu pertama ialah

sistem daripada Kementerian Pelajaran Malaysia yang akan belajar hadith semasa Tingkatan 4

dan 5 dan kedua ialah aliran ‘Idadi Thanawi al-Azhar yang akan belajar hadith pada Tingkatan 1

hingga 4.7

Pada Tingkatan 3 pelajar-pelajar akan mengambil Syahadah ‘Idadiyyah dan pada Tingkatan

4 mereka akan mengambil Syahadah Thanawiyyah, seterusnya mereka akan mengambil STAM

dan STPM pada Tingkatan 6. Sukatan pelajaran hadith aliran ‘Idadi dan Thanawi al-azhar

berbeza dengan sukatan pelajaran hadith aliran Kementerian Pelajaran. Perbezaan jelas dari

sudut bahasa dan penerbit. Sukatan ‘Idadi dan Thanawi al-Azhar dalam bahasa Arab sepenuhnya

manakala aliran Kementerian Pelajaran sepenuhnya dalam bahasa Melayu. Sistem seumpama ini

juga ada dilaksanakan di sekolah-sekolah agama di negeri-negeri lain di Malaysia.

1.4 Pengajian Hadith di Institusi-Institusi Pengajian Tinggi

Umumnya, di Malaysia mempunyai banyak institusi pengajian tinggi. Institusi-institusi

tersebut ada menawarkan kursus-kursus Pengajian Islam khususnya dalam bidang hadith tetapi

institusi-istitusi tersebut tidaklah banyak berbanding dengan kursus-kursus lain, antaranya ialah

Universiti Malaya (UM), Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM), Universiti Islam

Antarabangsa Malaysia (UIAM), Universiti Sains Islam Malaysia(USIM) dan Universiti Darul

Iman (UDM) kampus Kusza.

7
Sekolah Izzuddin Shah,http://ms.wikipedia.org.wiki.Sekolah Izzuddin Shah.html, 18 April 2010

21
 Akademi Pengajian Islam (APIUM) Universiti Malaya, Kuala Lumpur juga menawarkan

pengajian hadith di bawah Jabatan al-Quran dan al-Hadith yang merupakan jabatan yang

berteraskan kajian mengenai Usuluddin8. Jabatan ini telah ditubuhkan pada 15 Januari 1996,

hasil daripada penstrukturan semula diantara Jabatan Pengajian Islam, Fakulti Seni dan Sains

Sosial dengan Akademi Islam.

Sebelum penstrukturan semula, kedua-dua jabatan ini adalah komponen yang berasingan.

Setelah penggabungannya,maka wujudlah Akademi Pengajian Islam, Universiti Malaya.

Jabatan al-Quran dan al-Hadith telah ditubuhkan seiring dengan penubuhan jabatan yang

lain di bawah pengajian Usuluddin. Di bawah jabatan ini adalah Jabatan Akidah dan Pemikiran

Islam, Jabatan Dakwah dan Pembangunan Insan dan Jabatan al-Quran dan al-Hadith. Objektif

penubuhannya adalah untuk memastikan kursus yang ditawarkan akan memudahkan para pelajar

untuk mendalami dan menghayati ilmu ini selaras untuk melahirkan graduan yang pakar dalam

bidang ini. Jabatan ini telah membuka tawaran pada tahun sesi akademik 1996/1997 dengan

jumlah pengambilan pelajar seramai 53 orang.9

Pengurusan Jabatan al-quran dan al-Hadith diketuai oleh seorang ketua jabatan. Ketua

Jabatan yang pertama adalah Professor Madya Dr Abdul Hayei Abdul Sukor (1996/1997)

hingga (1997/1998) dan sekarang jabatan ini dipimpin oleh Professor Madya Dr Mustaffa Bin

Abdullah.

8
Akademi Pengajian Islam, http://apium.um.edu.my/aboutUs/History.html,9 Disember 2010.
9
Jabatan al-Quran dan al-Hadith,http//apium.um.edu.my/department/Q&H.html, 9 Disember 2010.

22
 Dengan perubahan zaman dan senario masa kini yang semakin mencabar, Jabatan al-

Quran dan al-Hadith turut sama berganding bahu untuk memperbaiki kualiti dan ianya berterusan

dengan mengambil inisiatif untuk melahirkan graduan yang layak untuk diteladani dengan

pelbagai cabaran dewasa ini. Ini dilakukan dengan menggabungjalinkan antara ilmu klasik dan

ilmu kontemporari dengan tujuan untuk melahirkan graduan yang mampu untuk mendepani

segala cabaran dan mampu untuk bersaing secara positif. Berbekalkan pengetahuan yang

melimpah ruah yang mana asas panduan dan pemahamannya yang bersumberkan daripada al-

Quran dan al-Hadith diharapkan agar graduan akan menjadi model ikutan yang baik, yang mana

mereka mampu untuk mengatasi segala halangan dan cabaran untuk memasyhur dan

memartabatkan keizzahan Islam.

Manakala di Universiti Kebangsaan Malaysia (UKM) pula, mempunyai sebuah fakulti

iaitu Fakulti Pengajian Islam yang mempunyai lima jabatan penting iaitu Jabatan al-Qur’an dan

al-Sunnah, Jabatan Syariah, Jabatan Usuluddin, Jabatan Bahasa Arab dan Tamadun Islam serta

Jabatan Dakwah dan Kepimpinan. Setiap jabatan diketuai oleh seorang Ketua Jabatan. Di UKM

disebut Jabatan al-Qur’an dan al-Sunnah, jabatan ini antara jabatan yang terawal yang wujud di

Fakulti Pengajian Islam. Kebanyakan pensyarah-pensyarah yang mengajar di sini adalah

daripada lepasan-lepasan Institusi-Institusi Pengajian Tinggi di Timur Tengah. 10

Pengajian Hadith di Universiti Islam Antarabangsa Malaysia (UIAM) di bawah Jabatan

al-Quran dan al-Sunnah (Department Of Quran dan Sunnah Studies), Kulliyyah Ilmu Wahyu dan

Sains Kemanusiaan (Kulliyyah Of Islamic Revealed Knowledge and Human Science

(KIRKHS)).

10
Jabatan al-Quran dan al-Sunnah.kakitangan akademik,http//pkukmweb.ukm.my/mfpi.html,12 Mei 2010.

23
 Bagi Universiti Sains Islam Malaysia (USIM), Pengajian al-Hadith terletak di bawah satu

fakulti iaitu Fakulti Pengajian al-Qur’an dan al-Sunnah, ia merupakan sebuah fakulti yang

penting sejak penubuhannya bagi tujuan mengembangkan pangajian hadith.11

1.5 Pengajian Hadith di Madrasah-Madrasah/ Pondok-Pondok

1.5.1 Pusat Pengajian al-Qur’an Dar al- Kauthar (PPADK)

Pusat Pengajian al-Qur’an Dar al-Kauthar (PPADK) telah diasaskan pada tahun 1986

oleh Maulana Muhammad Asri Yusof.12 Pusat Pengajian al-Qur’an Dar al-Kauthar merupakan

sebuah pusat pengajian menghafaz al-Qur’an serta pengajian ilmu-ilmu Islam dan Bahasa Arab.

11
Fakulti Pengajian al-Quran dan al-Sunnah,http://usim.edu.my/usim.html, 12 Disember 2010.Bagi mencapai matlamat
yang direncanakan serta untuk meluaskan skop pengajiannya, USIM telah menubuhkan Fakulti Pengajian al-Quran Dan
al-Sunnah pada Sesi 2000/2001 dan mula mengambil sekumpulan pelajar sulungnya bagi satu program iaitu Program
Ijazah Sarjana Muda Pengajian al-Quran Dan al-Sunnah.Adalah diharapkan fakulti ini menjadi satu lagi wadah untuk
menghasilkan graduan yang berpengetahuan, mahir dan profesional dalam bidang pengajian al-Quran Dan al-Sunnah.
Disamping itu, Fakulti ini juga berharap akan dapat mengembangkan lagi Syiar Islam dengan membuka ruang kepada para
penyelidik dan pendidik untuk mengkaji, menyelidik dan menyebarkan pengetahuan dan hikmah yang terkandung di
dalam kitab suci Quran dan Sunnah kepada masyarakat dan Negara.Bidang pengajian Quran dan Sunnah merupakan
bidang yang paling dituntut dalam agama Islam kerana ia merupakan teras kepada kehidupan seorang muslim. Oleh itu,
dengan tertubuhnya Fakulti Pengajian al-Quran Dan al-Sunnah ini ia akan menyemarakkan lagi penghayatan Quran dan
Sunnah dalam kehidupan manusia yang semakin pesat dengan kemajuan teknologi dan gerakan modernisasi global. Bagi
melaraskan kembali pembinaan ketamadunan yang utuh maka pembinaan akhlak tenaga manusia merupakan perkara yang
paling wajib diutamakan oleh negara. Justeru, kepentingan pengajian al-Quran Dan al-Sunnah ini memang tidak dapat
dinafikan lagi.Berdasarkan kepada kesedaran dan hasrat inilah, Fakulti Pengajian al-Quran Dan al-Sunnah komited untuk
terus memartabatkan pengajian al-Quran Dan al-Sunnah dalam arus perdana pendidikan negara. Antara inisiatif yang
diambil oleh pihak Fakulti termasuklah menawarkan beberapa program pengajian baru yang bersifat inovatif yang
mengintegrasikan antara pengajian Quran dan Sunnah yang berbentuk klasikal dengan bidang-bidang yang bersifat gunaan
selaras dengan hasrat dan keperluan Negara. Justeru, mulai sesi pengajian 2005/2006, dua program pengajian baru akan
ditawarkan iaitu program Ijazah Sarjana Muda Pengajian Quran Dengan Multimedia (Dengan Kepujian) dan Ijazah
Sarjana Muda Pengajian Sunnah Dengan Pengurusan Maklumat (Dengan Kepujian). Kedua-dua program ini yang
dilaksanakan secara kerjasama dengan Fakulti Sains dan Teknologi (FST), USIM ini merupakan satu nilai tambahan
kepada pelajar-pelajar aliran agama di Malaysia yang meluaskan peluang pengajian mereka di samping bidang pengajian
al-Quran Dan al-Sunnah yang sedia ada.
12
Ustaz Maulana Muhammad Asri Yusof yang mempunyai kelulusan daripada Jamiat al-‘Ulum Karachi, Pakistan
dilahirkan pada tahun 1958. Beliau juga pernah menuntut ilmu di India dan berguru dengan beberapa orang guru di sana
antaranya Syeikh Mufti Wali Hasan. Antara hasil karya penulisan beliau ialah:
a) Ibn Ishak : Peranannya dalam penyebaran fahaman Syiah
b) Saidina Mu ‘awiyah Khalifah Rasyid yang teranaiya
c) ‘Umar al-Khattab disanjung atau dihina
d) Pengaruh Syiah dalam tasawuf dan tariqat

24
Salah satu objektif penubuhan madrasah ini ialah memelihara sistem Pengajian Hadith (Dawrah

al-Hadith) yang telah dilaksanakan dengan jayanya di pusat-pusat pengajian hadith di benua

kecil India. 13

Pelajar akan mengikuti pengajian mereka selama tujuh tahun dan pada tahun kelapan

mereka akan mengikuti Dawrah al-Hadith yang dipanggil Syahadah Takmilah dan Sanad hadith

al-Kautsariyyah14. Madrasah yang menggunakan metode Deoband dan ahli hadith ini telah

melahirkan dua generasi yang telah tamat pengajian Dawrah al-Hadith iaitu seramai lebih kurang

lima belas orang pelajar.Namun terdapat kelainan antaranya pengekalan beberapa kitab hadith

Mazhab Hanafi seperti kitab Syarh Ma’ani al-Athar oleh al-Tahawi. Tujuannya ialah supaya

pelajar dapat membuat perbandingan dengan fiqh-fiqh dalam mazhab lain.

Menurut Ustaz Ahmad Nasim bin Abdul Rauf yang merupakan salah seorang tenaga

pengajar di sini, terdapat seramai enam orang tenaga pengajar di madrasah ini yang berkelulusan

daripada Pakistan. Mereka ialah seperti berikut 15:

13
Darul al-Kauthar, http//darulkautsar.net/article.phppage.html, 12 Mei 2010
14
Ibid, Darul al-Kauthar, 12 Mei 2010
15
Temubual dengan Ustaz Ahmad Nasim bin Abdul Rauf pada 28 Julai 2008 di bilik guru di Pusat Pengajian al-Qur’an
Dar al- Kauthar (PPADK) pada jam 5.15 petang.

25
 Jadual ( 1 ) Menunjukkan nama-nama guru dan kelulusannya

Bil Tenaga Pengajar Kelulusan

1 Maulana Mohd Asri Yusoff Jami‘ah al-‘Ulum Karachi Pakistan

2 Ustaz Zakaria bin Abdul Wahab Dar al-‘Ulum, Faisalabad Pakistan

3 Ust Mohd Zawawi bin Yunus al-Hafidz Jami‘ah Dirasat Islamiyah Pakistan

4 Ustaz Ahmad Nasim bin Abdul Rauf Jami‘ah al-‘Ulum Karachi

5 Ustaz Roslan bin Abdullah Jami‘ah al-‘Ulum Karachi Pakistan

6 Ustaz Muhammad Hanief bin Awang Jami‘ah Faruqiyah Karachi Pakistan

Yahya

1.5.2 Madrasah al-Quran Kubang Bujuk

Madrasah al-Qur’an Kubang Bujuk16 Serada, Kuala Terengganu merupakan sebuah pusat

pengajian Tahfiz al-Qur’an yang dikendalikan secara persendirian. Madrasah ini merupakan

pusat pengajian tahfiz swasta yang kedua tertua di negara ini selepas Raudatul Tahfiz al-Qur’an

yang kemudiannya dikenali dengan Maahad Tahfiz al-Qur’an Wa al-Qiraat yang terletak di Pusat

Dakwah Islamiah Jeram, Selangor. Madrasah al-Qur’an yang lebih dikenali dengan nama

Madrasah al-Qur’an Kubang Bujok ini telah diasaskan oleh Tuan Haji Muda bin Haji Deraman

pada 1 Oktober 1982 di Kubang Bujok Serada, Kuala Terengganu.

16
Kampung Kubang Bujuk merupakan sebuah perkampungan petani yang kecil.Letaknya di dalam mukim Kepung Serada
yang terkenal dengan pengeluar duku terbesar di Terengganu, dalam daerah Kuala Terengganu.Jauhnya kira-kira 14 KM
dari Bandar Kuala Terengganu, sebuah bandar yang menjadi ibu negeri dan pusat pemerintahan negeri Terengganu.

26
 Penubuhan Madrasah al-Qur’an Kubang Bujuk adalah hasil cetusan daripada ijtimak

(perhimpunan) tabligh dunia yang diadakan di Padang Hiliran pada 22 November 1982.

Sehingga kini madrasah ini telah melahirkan 480 orang ke atas hafiz al-Qur’an yang telah

melepasi ujian syahadah 30 juzuk manakala hampir 2000 orang tanpa melepasi ujian sejak ia

ditubuhkan 27 tahun yang lalu. Sebagaimana sistem pengajian yang diaplikasikan di madrasah-

madrasah lain, madrasah ini juga mempunyai dua sistem pengajian iaitu kelas Hafiz dan kelas

Alim. Pelajar -pelajar yang telah tamat pengajian di kelas Hafiz boleh menyambung pengajian

mereka di kelas Alim. Tempoh pengajian bagi kelas Alim ini adalah selama 8 tahun dengan satu

tahun diperuntukkan untuk Dawrah al-Hadith.

Menurut Ustaz Abdul Fattah Abdullah, madrasah ini telah melahirkan tiga generasi

pelajar yang telah melalui Dawrah al-Hadith iaitu dengan jumlah seramai lapan hingga sepuluh

orang pelajar setiap keluaran.

Jadual ( 2 ) Menunjukkan nama-nama guru dan kelulusannya

Bil Tenaga Pengajar Kelulusan

1 Ust Abd Fatah Abdullah Jami‘ah Faruqiah Karachi

2 Ust Syarifudin Qasim Jami‘ah Asyrafiah Lahore

3 Ustaz Azmi Idris Jami‘ah Faruqiah Karachi

4 Ustaz Zaki Yakub Jami‘ah ‘Ulum Islamiah Karachi

5 Ustaz Azimudin Madrasah ‘Arabiah Rai Wind Lahore

6 Ustaz Fikri Ibrahim Jami‘ah ‘Ulum Islamiah Karachi

7 Ustaz Fuad Saidi Dar al-‘Ulum Faisal ‘Abad

8 Ustaz Asyari Ahmad Jami‘ah Asyrafiah Lahore

27
 1.5.3 Dar al-‘Ulum li Ihya’ ‘Ulum al-Din di Langgar, Kedah

Madrasah Dar al-‘Ulum li Ihya’ ‘Ulum al-Din di Langgar, Kedah mula ditubuhkan pada

tahun 1993 oleh Ustaz Muhammad bin ‘Abdul Qadir al-Qadahi al-Nadawiyang juga

berkelulusan daripada Dar al-‘Ulum Nadwah al-‘Ulama’ Lucknow India. Sejak penubuhannya

sehingga kini ia mempunyai seramai lebih kurang 130 orang pelajar. Pengajian di Dar al-‘Ulum

ini banyak menumpukan kepada peningkatan dan penguasaan bahasa Arab melalui penulisan,

bacaan dan penyampaian.

Pada tiga tahun pertama, pelajar-pelajar di madrasah ini akan mempelajari lima buah kitab

iaitu dua kitab nahu, satu kitab fiqh, satu kitab tawhid dan satu kitab saraf. Selepas mempelajari

lima buah kitab ini pelajar-pelajar diberi galakan dan dorongan untuk menghafaz 1000 buah

hadith selama empat tahun.

Mereka diberi pilihan untuk menghafaz mana-mana hadith yang dikehendaki. Manakala

para pengajar pula akan sentiasa mentasmi’ hafazan para pelajar tersebut. Galakan pihak

madrasah kepada para pelajar untuk menghafaz 1000 buah hadith merupakan suatu usaha yang

sangat baik ke arah melahirkan ulama huffaz dalam bidang Hadith di Malaysia.

28
 Jadual ( 3 ) Antara kitab-kitab hadith yang dipelajari di Dar al-‘Ulum

Tahun Kitab Yang Dipelajari

1 Matan al-Arba ‘in

2 Jawahir al-Bukhari

3 Riyad al-Salihin ( Abwab al-Adab)

4 Riyad al-Salihin ( Abwab al-Adab)

5 Bulugh al-Maram

6 Bulugh al-Maram

7 Misykat al-Masabih

8 Dawrah al-hadith

Kitab-kitab hadith yang dipelajari di madrasah ini tidak jauh bezanya dengan kitab-kitab

yang dipelajari di madrasah-madrasah yang diperkenalkan sebelum ini. Kebanyakannya mirip

dengan kitab yang digunakan di Nadwah al-Ulama Lucknow.17

Empat madrasah yang dibincangkan di atas merupakan antara madrasah-madrasah utama

di Malaysia yang menggunakan metode Deoband dan Nadwah al-Ulama Lucknow. Selain

sumbangan ulama’-ulama’ lepasan India dan Pakistan dalam penubuhan dan pengasasan

madrasah-madrasah ini, mereka juga turut menyumbang dan memainkan peranan dalam

menyebarkan hadith dikalangan orang awam.

17
Temubual dengan Ustaz Muhammad bin Abdul Qadir al-Qadahi al-Nadawi pada 11 Disember 2007 di pejabat beliau di
Madrasah Dar al-‘Ulum li Ihya’ ‘Ulum al-Din

29
 1.5.4 Pusat Khidmat Sosial Islam (PAKSI18)

Pusat Khidmat Sosial Islam (PAKSI) yang berpusat di Kedah telah diasaskan oleh

Almarhum Ustaz Hj. Suhaimi Bin Hj Ahmad yang juga merupakan lepasan Dar al-‘Ulum

Deoband pada Oktober 1993. Antara objektif penubuhan pusat ini adalah untuk menghidupkan

pengajian hadith dan memberi kefahaman hadith kepada masyarakat Islam19. Apa yang menarik,

pengajian hadith yang ditawarkan oleh pusat ini dijalankan secara percuma. Bayaran kepada

tenaga pengajar adalah melalui kutipan derma daripada orang ramai.

Kelas-kelas pengajian hadith di Alor Setar ini diadakan di beberapa tempat antaranya di

Pusat Tuisyen Specialist, Dewan Bangunan Serbaneka dan Menara Zakat di Alor Setar Kedah.

Bilangan penuntut juga mencecah 500 hingga 600 orang.Kelas pengajian dijalankan pada waktu

pagi iaitu bermula jam 9.00 pagi hingga 11 pagi. Antara tenaga-tenaga pengajar bagi kelas

pengajian hadith ini adalah seperti berikut:

18
Temubual dengan Ustaz Khairi Bin Abdullah dan Cikgu Sukarno Bin Abdul Hamid ( Setiausaha Pengajian Paksi Alor
Setar Kedah,Paksi Pusat ) pada 10 Disember 2007 di bilik guru di
Pusat Khidmat Sosial Islam (PAKSI)
19
Objektif penubuhannya ialah berusaha ke arah menyatupadukan masyarakat Islam melalui pengajian ilmu agama,
khususnya ilmu hadith, memberi pertolongan dalam masyarakat melalui aktiviti kebajikan sisamping kemudahan-
kemudahan untuk menjalankan aktiviti sosial.Paksi ,http//epaksi.blogspot.com.my.html, 3 Disember 2010.

30
 Jadual ( 4 ) Menunjukkan nama-nama guru dan kitab yang diajar

Bil Tenaga Pengajar Kitab Yang Diajar

1 Datuk Syaykh Baderuddin Hj. Sahih al-Bukhari

Ahmad20

2 Ustaz Ahmad Fahmi Zam Zam21 Sahih Muslim (selesai selama 13 tahun

bermula tahun 1993-2006)

3 Dr Abdul Aziz Hanafi Sirah

4 Ustaz Ahmad Abdullah Sahih al-Bukhari (Mukhtasar Abi Jamrah)

5 Ustaz Zainal Asri Hj. Ramli Sunan al-Tirmidhi

6 Ustaz Rosli Syama’il Muhammadiyah & Manzumah al-

Bayquniyyah

Berdasarkan kepada senarai kitab-kitab yang dipelajari sebagaimana yang disenaraikan di

atas, jelas membuktikan bahawa masyarakat Islam di Kedah telah didedahkan dengan kandungan

kitab-kitab utama dalam bidang Hadith antaranya Sahih al-Bukhari dan Sahih Muslim. Malah

pengajian Sahih Muslim oleh Ustaz Ahmad Fahmi Zam Zam telah berjaya diselesaikan selama

tiga belas tahun.

20
DatukSyaykh Baderuddin Hj. Ahmad merupakan lulusan daripada Dar al- ‘Ulum Nadwah al-‘Ulama’LucknowIndia.
Beliau kemudiannya menyambung pengajiannya di peringkat sarjana di Universiti al-Azhar Mesir. Kini beliau merupakan
pensyarah di Fakulti Usuluddin di Kolej Universiti Insaniah Kedah dan ahli fatwa negeri Kedah Darul Aman.
21
Ustaz Ahmad Fahmi Zam Zam al-Banjari al-Nadwi al-Maliki dilahirkan pada tahun 1959 di Amuntai Banjar Masin
Kalimantan Selatan.Pengajiannya di India iaitu di Nadwat al-‘Ulama’ Lucknow bermula pada tahun 1980.Pada tahun 1984
beliau menamatkan pengajiannya di India dan datang ke Malaysia seterusnya berkhidmat di Madrasah Tarbiyyah
Islamiyyah Derang di Pokok Sena Kedah sehinggalah ke hari ini. Antara karya penulisan beliau ialah 40 hadis peristiwa
akhir zaman, 40 hadis penawar hati dan 40 hadis kelebihan ilmu dan ulama. Beliau juga telah mentahkik dan menerbitkan
semula kitab-kitab karangan al-Syeikh ‘Abdul Samad al-Falimbani seperti Sirru al-Salikin (4 jilid) dan Hidayat al-Salikin.

31
 PAKSI juga telah mengambil inisiatif dengan menubuhkan kompleks Dar al-Hadith di

Kampung Tok Keling Mukim Derga Alor Setar, Kedah. Tanah sebanyak enam relung di atas lot

PT 4659HS ( M) 8537 telah diwakafkan kepada Majlis Agama Islam Negeri Kedah, bagi

penubuhan Dar al-Hadith ini oleh Tuan Hj. MohamadBin Shafie bekas Pengarah Bahagian

Pendidikan Islam dan Moral Kementerian Pelajaran Malaysia22. Penubuhan Dar al-Hadith ini

telah mendapat kelulusan Majlis Agama Islam Kedah. Dar al-Hadith ini telah dirasmikan pada

bulan Julai 2006 oleh Syaykh Husam al-Din. Ketua panel penasihat bagi Dar al-Hadith ialah

Datuk Syaykh Baderuddin Hj. Ahmad, pengarahnya ialah Brigedier Jeneral (B)Datuk Najmi

Ahmad manakala timbalan pengarahnya ialah Ustaz Khairul Anuar Hj. Ahmad ( Pengurus Paksi

Negeri Perak).

Pada masa kini PAKSI mempunyai tujuh cawangan lain iaitu :

a) Sungai Petani

b) Kulim

c) Kota Bharu

d) Bayan Lepas

e) Ipoh

f) Parit Buntar

g) Canglun

PAKSI juga sering menjemput tokoh-tokoh dalam bidang Hadith daripada luar Malaysia

antaranya Syaykh Nuruddin al-Banjari, Syaykh Husam al-Din daripada Mesir dan Syaykh Abdul

Latif Salih Fasfur al-Husayni daripada Syria.

22
Dar al-Hadith Kg.Tok Keling,http://akhyari.multiply/com/Journal/item4.html, 3 Disember 2010.

32
 BAB KEDUA

MADRASAH MIFTAHUL ULUM SRI PETALING KUALA LUMPUR (MMUSPKL)

2.1 Pengenalan Madrasah

2.1.1 Pendahuluan

Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling terletak di bahagian selatan Bandaraya Kuala Lumpur.

Madrasah ini di tubuhkan pada tahun 1995 dan menjadi antara tempat pilihan bagi pelajar Malaysia

sendiri, Indonesia, Singapura, Brunei, Myanmar, Vietnam, Kemboja, Filipina, Jordan, China dan

Amerika Syarikat. Dan sehingga kini madrasah telah beroperasi selama 16 tahun. Tempoh 6 bulan

pertama penubuhan madrasah ini, hanya terdapat pusat pengajian Tahfiz al- Quran. Setelah itu,

pengajian kitab thurath baru diadakan. Setiap tahun bermula dari tahun 2003 Madrasah Miftahul

Ulum Sri Petaling telah mengeluarkan antara 5 hingga 25 orang pelajar, pakar hafiz, alim al-Kuttub

al-Sittah dan lain-lain dalam tempoh 8 hingga 11 tahun serta memperolehi ijazah hadith secara al-

Riwayah dan al-Dirayah daripada tenaga pengajar yang terdiri dari anak watan dan sanad-sanad

mereka bersambung kepada para ulama India dan Pakistan atau Afrika Selatan hingga al-Imam al-

Dihlawiyy terus kepada kitab-kitab hadith yang masyhur hingga kepada Rasulullah (s.a.w) secara

muttasil. Madrasah ini mempunyai kelulusan untuk beroperasi daripada JAWI (Jabatan Agama Islam

Wilayah Persekutuan).

Madrasah inijuga mempunyai cawangan di dalam dan juga luar Negara:

1) Kampong Boundary Bukit Changgang, Banting, Selangor (madrasah tahfiz)

2) Madarasatul Iman Prek-Pra, Phnom Penh, Kemboja (madrasah tahfiz dan kiatb)

3) Madrasah Tahfiz al-Quran Hulu Langat Batu 9 (program berkembar)

4) Madrasah Tahfiz al-Quran Kampung Sinaran Baru, Johor Bahru (program berkembar)

5) Madrasah Tahfiz al-Quran Bukit Kerak Besut, Terengganu (program berkembar)

33
 2.1.2Sejarah dan Latar Belakang Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling

Sejarah penubuhan Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling ini bermula pada tahun 1995, apabila

markaz ini siap dibina di tapak madrasah di Sri Petaling. Pihak yang terlibat secara langsung mencari

calon-calon imam di markaz tersebut adalah Ustaz Abdul Hamid bin Chin dan abang iparnya dan

Maulana Mohd Syariff bin Musa telah dipilih dan dicalonkan sebagai imam. Pada bulan Januari

1995, Dato’ Sheikh Abd al-Qadir, Mufti Wilayah Persekutuan ketika itu pernah menjadi khatib solat

Jumaat yang pertama di sini.

Pada 14 April 1995, Maulana Mohd Syariff bin Musa sekeluarga telah datang ke sini, begitu

juga dengan al-Fadil Ustaz Abd Hamid bersama keluarganya. Mesyuarat pertama untuk menubuhkan
23
madrasah ini bertempat di “Nizam al-Din” Delhi, India. Setelah mendapat persetujuan syura,

perbincangan di Nizamuddin berjalan dengan baik dan semua ahli mesyuarat bersetuju sebulat suara

untuk menubuhkan madrasah yang dinamakan sebagai “ Miftah al-‘Ulum” sempena nama madrasah

yang terbesar di India.24

Manhaj yang digunakan di madrasah ini diolah mengikut kesesuaian penggunanya di

Malaysia oleh panel-panel seperti al-Fadil Ustaz Asmadi bin Sakat, al-Fadil Ustaz Abd Hamid bin

Chin dan beberapa orang lagi. Dalam manhaj yang digunakan, beberapa kitab tidak dimasukkan ke

dalam manhaj seperti kitab “Mutanabbi’”,Maqamat al-Hariri, Minhafah al-‘Arabi kerana ke semua

ini merupakan kitab adab yang mempunyai laras bahasa yang tinggi dan sukar difahami.

23
Temubual eksklusif dengan Mudir Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Ustaz Abdul Hamid bin Chin pada 7 Ogos
2008 jam 9.00 malam, di bilik pejabat beliau.
24
Temubual eksklusif dengan Mudir Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Ustaz Abdul Hamid bin Chin pada 7 Ogos
2008 jam 9.00 malam, di bilik pejabat beliau.

34
 Kitab-kitab adab tersebut telah diganti dengan kitab-kitab hadith seperti kitab Adab Mufrad

dan kitab Hayah al-Sahabah25.Selepas itu, Maulana Mohd Syariff bin Musa dan al-Fadil Ustaz Abd.

Hamid kembali semula ke tanah air pada 1 Jun 1995 dengan memulakan kelas Tahfiz seramai 23

orang dan pada 1 Januari 1996 telah bermula kelas pengajian kitab Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim,

Sunan al-Tirmidhi, Sunan Abi Dawud dan sebagainya

2.1.3Matlamat dan Objektif Penubuhan

Penubuhan Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling adalah bertujuan untuk memberi

pengajaran dan pembelajaran pendidikan Islam yang sistematik dan membimbing orang-orang Islam

serta merungkai salah faham dan salah anggap mengenai pendidikan Islam, yang mana barat telah

membuat pelbagai propaganda dan pandangan sinis mengenai sistem pendidikan Islam yang

berteraskan al-Quran dan al-Hadith.26

Dalam abad ini, persoalan-persoalan agama sering diputarbelitkan oleh sesetengah golongan

yang tidak bertanggungjawab. Penubuhan Miftahul Ulum adalah untuk melahirkan generasi berilmu

yang dapat menangkis dan mempertahankan salah anggap mengenai Islam.Pencapaian yang

sempurna dalam pengajian di Miftahul Ulum memang dititikberatkan malah nilai moral dan akhlak

yang terbaikdititikberatkan dengan pelajar-pelajar dan guru yang berganding bahu bersungguh-

sungguh meluaskan nilai ilmu yang tinggi yang dipelajari di sini untuk disampaikan kepada

masyarakat di luar yang dahagakan ilmu Islam yang benar dan bersama-sama membebaskan minda

masyarakat Islam dari pemikiran barat.

25
Temubual eksklusif dengan Mudir Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Ustaz Abdul Hamid bin Chin pada 7 Ogos
2008 jam 9.00 malam, di bilik pejabat beliau.
26
Temubual eksklusif dengan Mudir Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Ustaz Abdul Hamid bin Chin pada 7 Ogos
2008 jam 9.00 malam, di bilik pejabat beliau

35
 Penubuhan Madrasah Miftahul Ulum bukan sahaja melindungi dan mempertahankan nilai-

nilai Islam yang syumul tetapi sebenarnya ia bertujuan untuk mendidik masyarakat Islam kepada

pemahaman Islam yang jelas, pentakwilan al-Quran yang sempurna, hadith, ilmu kalam dan

sebagainya. Selain itu juga tujuannya adalah untuk membina sahsiah Islam dan disiplin yang betul-

betul mantap serta melahirkan semangat Islam dikalangan masyarakat Islam dan meningkatkan

penguasaan bahasa Arab bagi memudahkan penyebaran Islam dalam masyarakat seterusnya

penggabungan mantap ini secara langsung akan menaikkan keizzahan Madrasah Miftahul Ulum. 27

2.1.4 Pentadbiran Dan Pengurusan Di Madrasah Miftahul Ulum

Pengetua merupakan jawatan yang tertinggi di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling (MMUSPKL).

Di bawah kekuasaan pengetua, terdapat ketua jabatan yang bertanggungjawab di jabatan masing-

masing.

2.1.4.1 Tenaga Pengajar

Berikut adalah jadual menunjukkan tenaga pengajar di Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling dan

kelulusan mereka.

Jadual (5) Tenaga Pengajar Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Dan Kelulusan

Bil Nama Kelulusan

1 Ustaz Abdul Hamid bin Chin Dawrah al-Hadith- Lepasan dar al-

‘Ulum, Faisalabad, Pakistan

2 Ustaz Mohd Suhaimi bin Sharif Hafiz & Qiraat Pakistan

3 Ustaz Mohd Yusuf bin Selamat Hafiz – Pakistan

27
Temubual eksklusif dengan Mudir Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Ustaz Abdul Hamid bin Chin pada 7 Ogos
2008 jam 9.00 malam, di bilik pejabat beliau

36
4 Ustaz Mohd Ali bin Yusuf Dawrah al-Hadith- Lepasan Darul Ulum

Binnori Town,Pakistan

5 Ustaz Mansoor bin Ismail Dawrah al-Hadith-Lepasan Darul Ulum

Karachi, Pakistan

6 Ustaz Khairy bin Abdullah Dawrah al-Hadith– Lepasan Madrasah

Asyrafiah Binoriah, Karachi, Pakistan

7 Ustaz Muhd Razif bin Abd Wahab Dawrah al-Hadith– India

8 Ustaz Ismail bin Mat Deris Dawrah al-Hadith– Lepasan Khairul

Madaris Jalindar,Pakistan

9 Ustaz Abd Razak bin Mustafa Kamal Hafiz – Kubang Bujuk

10 Ustaz Hamzah bin Talib Dawrah al-Hadith– Pakistan

11 Ustaz Muhd Faisal bin Mohd Zain Dawrah al-Hadith– Pakistan

12 Ustaz Abdul Raof bin Ismail Dawrah al-Hadith– Afrika Selatan

13 Ustaz Husnul Hizam bin Hamzah Dawrah al-Hadith - Lepasan Madrasa

Arabia Arawind, Lahore,Pakistan

14 Ustaz Mohd Azam bin Che Yusoff Hafiz & Qiraat –Mesir

15 Ustaz Wan M.Nazmi b.W.Abdullah Dawrah al-Hadith– Lepasan Madrasah

‘Arabia Raiwind, Lahore, Pakistan

Pakistan

16 Ustaz Hisyamuddin bin Jaafar Pondok Dalla - Pattani

17 Ustaz Fauzi bin Abdul Rahman Syariah al-Azhar Keherah Mesir

18 Ustaz Azizan bin Ariffin Dawrah al-Hadith– Lepasan Madrasah

‘Arabia Raiwind, Lahore, Pakistan

19 Ustaz Mohd Suhaimi bin Sharif Hafiz & Qiraat –Pakistan

20 Ustaz Muhammad Hazim bin Hussin Mazahir ‘Ulum India

37
21 Ustaz Amir bin Hamzah Dawrah al-Hadith - Lepasan Madrasah

‘Arabia Raiwind, Lahore, Pakistan

22 Ustaz Silmi bin Abdul Rahman Dawrah al-Hadith - Lepasan Madrasah

Miftahul ‘Ulum Sri Petaling, Kuala

Lumpur, Malaysia

Sumber Temubual dengan Ustaz Muhamad Hazim bin Hussin pada 24 November 2007, di bilik guru di Madrasah
Miftahul Ulum Sri Petaling jam 5.00 petang.

2.1.5 Kurikulum Pengajian Ilmu

Kurikulum bersepadu di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling telah ditetapkan kepada setiap

pelajar yang diterima masuk melalui temuduga yang dijalankan oleh pihak pengurusan. Setiap

kurikulum ini perlu dilalui oleh pelajar-pelajar yang menuntut di sini.Asasnya, sistem di Madrasah

Miftahul Ulum terbahagi kepada dua bahagian iaitu bahagian Tahfiz al-Quran dan bahagian Ulum

dan Bahasa Arab. Bahagian Tahfiz al-Quran diwujudkan adalah usaha untuk melahirkan ulama’

yang menghafaz al-Quran dan menghayati isi kandungannya untuk disampaikan kepada masyarakat,

manakala bahagian Pengajian Ulum dan Bahasa Arab adalah untuk peringkat persediaan sebelum

memasuki alam “ Dawrah al- Hadith” yang memerlukan penguasaan Ulum Syariyyah yang mantap

kerana ilmu hadith memerlukan penghayatan yang tajam dan ingatan yang kuat.

2.1.6 Undang-Undang dan Tatatertib Madrasah Miftahul Ulum 28

1. Setiap pelajar mestilah menghormati semua guru-guru, pihak pentadbir dan kakitangan

madrasah.

2. Setiap pelajar mestilah menjaga kebersihan diri dan madrasah.

28
Temubual dengan Ustaz Muhamad Hazim bin Hussin pada 24 November 2007, di bilik guru di Madrasah Miftahul
Ulum Sri Petaling jam 5.00 petang.

38
3. Setiap pelajar mestilah mengambil bahagian dalam setiap program dan menepati masa

yang telah ditetapkan seperti majlis bayan, waktu belajar, waktu makan, waktu tidur dan

lain-lain.

4. Pakaian mestilah mengikut sunnah ; jubah dan kurta labuh mestilah atas buku lali. Baju

yang bergambar atau yang bertulis tidak dibenarkan. Pakaian rasmi waktu kelas ialah

jubah putih, songkok putih dan serban putih.

5. Rambut mestilah kemas.

6. Janggut tidak boleh dicukur.

7. Tidak dibenarkan menghisap rokok dan benda-benda yang merbahaya seperti dadah,

menghidu gam dan lain-lain yang berkaitan. Pihak pengurusan madrasah berhak untuk

memberhentikan sesiapa sahaja jika disabitkan terlibat dalam perkara-perkara tersebut.

8. Tidak dibenarkan berada di dalam bilik asrama waktu belajar. Semasa belajar tidak

dibenarkan keluar dari bilik darjah tanpa kebenaran.

9. Keluarga dan waris boleh berjumpa pelajar setelah mendapat kebenaran daripada pihak

madrasah.

10. Setiap pelajar hanya dibenarkan meninggalkan madrasah atau bercuti setelah mendapat

surat rasmi daripada pihak Mudir Madrasah atau ustaz yang bertugas.

11. Setiap pelajar tidak dibenarkan membawa orang luar ke dalam asrama dan setiap pelajar

yang telah diberhentikan tidak dibenarkan masuk ke dalam asrama.

12. Setiap pelajar wajib menjaga sembahyang lima waktu dengan berjemaah di masjid dan

hendaklah menjaga sembahyang-sembahyang sunat.

13. Setiap pelajar tidak dibenarkan menerima wang, hadiah atau barang daripada sesiapa,

kecuali daripada keluarga sendiri. Pemberian wang daripada ibubapa untuk perbelanjaan

pelajar hendaklah dibuat melalui pihak madrasah.

14. Membuat bising dan bergaduh adalah ditegah sama sekali.

39
 15. Tidak dibenarkan melibatkan diri dengan politik, membentuk sebarang pertubuhan,

mengadakan tunjuk perasaan, menghalang manshah (kehendak) madrasah dan menyiarkan

sebarang berita di akhbar-akhbar.

16. Setiap pelajar mestilah mewujudkan suasana agama dan belajar setiap masa.

17. Tidak dibenarkan membawa majalah, akhbar, radio, kaset, video, kamera, telefon bimbit

dan semua jenis alat-alat muzik ke dalam madrasah.

18. Tidak dibenarkan menyimpan barang-barang merbahaya seperti pisau, parang, besi tajam,

kapak dan lain-lain.

19. Pihak pengurusan madrasah berhak memberhentikan pelajar-pelajar yang melakukan

kesalahan-kesalahan besar seperti menghisap dadah, melawan guru atau bergaduh

menggunakan senjata yang merbahaya.

20. Pihak pengurusan madrasah, mudir dan ustaz-ustaz boleh membuat siasatan mengejut

terhadap aktiviti-aktiviti pelajar pada bila-bila masa, siang atau malam.

21. Setiap pelajar adalah dilarang sama sekali meminjam, mengambil serta menggunakan

barang-barang kepunyaan awam seperti basikal, motosikal, kereta dan lain-lain serta

menggunakannya di dalam atau di luar kawasan madrasah.

22. Telefon seminggu sekali sahaja dengan izin daripada ustaz yang berkenaan.

23. Selain daripada perkara-perkara di atas, pihak pengurusan madrasah berhak meminda dan

menambah sebarang undang-undang yang mesti dipatuhi oleh setiap pelajar.

2.1.5.1Cuti Rasmi Madrasah Miftahul Ulum29

1. Cuti Hari Raya Haji ( 7 Hari )

2. Cuti pertengahan tahun ( 7 hari )

29
Temubual dengan Ustaz Muhamad Hazim bin Hussin pada 24 November 2007, di bilik guru di Madrasah Miftahul
Ulum Sri Petaling jam 5.00 petang.

40
 Sama dengan cuti sekolah sama ada bulan Mei atau September.

3. Cuti keluar dakwah ke jalan Allah.

4. 15 Syaaban sehingga 25 Ramadhan.

 Bagi pelajar pengajian (Pengajian Islam dan Bahasa Arab) yang memenuhi syarat

untuk keluar 40 hari di jalan Allah.

 Bagi yang tidak memenuhi syarat untuk keluar 40 hari di jalan Allah akanmengikuti

program di madrasah yang akan dimesyuaratkan.

 Bagi pelajar tahfiz akan mengikuti pengajian mereka seperti biasa.

5. Cuti akhir tahun (15 hari).

6. 25 Ramadhan hingga 10 Syawal.

 Jumlah keseluruhan cuti sepanjang tahun termasuk cuti keluar 40 hari pada jalan

Allah ialah 69 hari.

 Jumlah keseluruhan cuti sepanjang tahun bagi pelajar pengajian Tahfiz dan pelajar

pengajian Islam dan Bahasa Arab yang tidak keluar 40 hari pada jalan Allah ialah 29

hari.

 Pelajar dibenarkan bercuti hanya pada waktu yang telah ditetapkan sahaja.

 Tidak ada cuti hujung minggu (Sabtu dan Ahad) selepas cuti Hari Raya Qurban

hingga cuti pertengahan tahun (Bulan Mei) yang akan ditentukan dalam mesyuarat.

 Dua hari cuti hujung minggu (Sabtu dan Ahad) selepas cuti pertengahan tahun bulan

Mei hingga Syaaban yang juga akan ditentukan di dalam mesyuarat.

 Untuk kebaikan para pelajar, cuti-cuti dihadkan sebagaimana yang disebutkan di atas.

 Jika pihak penjaga ingin anak yang belajar di sini dapat meyertai sebarang majlis

madrasah yang tersebut di atas.

 Ibubapa dibenarkan mengambil anak-anak mereka untuk kenduri hanya pada hari-

hari cuti madrasah sahaja.

41
  Undang-undang madrasah dilampirkan bersama surat ini.

 Pelajar diwajibkan menghafal undang-undang tersebut sebelum dibenarkan

memasuki kelas selepas pendaftaran.

 Oleh itu sebaik-baiknya undang-undang tersebut dihafal di rumah supaya boleh

memasuki kelas untuk mengikuti pengajian selepas pendaftaran.

2.2Pengajian Tahfiz Al-Quran Di Madrasah Miftahul Ulum

2.2.1 Pengenalan

Untuk bahagian Tahfiz al-Quran dipimpin oleh Mudir Madrasah Miftahul Ulum iaitu Al-

Fadhil Ustaz Abd Hamid bin Chin al-Hafiz dan dibahagikan kepada beberapa bahagian ataupun

lujnah-lujnah seperti Lujnah Syahadah, Lujnah Khatam Juz, Lujnah Imtihan Tahfiz, Pengajian

Tajwid dan Pengajian Tahfiz.

Setiap pelajar yang melalui bahagian ini perlu mengikuti setiap tertib pengajian Tahfiz al-

Quran. Ini juga adalah peringkat yang dilalui oleh setiap pelajar yang ingin meneruskan pengajian

bahagian Pengajian Islam ataupun di “Dawrah al-Hadith”. Tertib-tertib pengajian Tahfiz al-Quran

ialah pelajar baru akan dilatih secara amali dan menghafal hukum tajwid serta membetulkan makhraj

huruf sebelum memulakan hafalan. Pelajar juga akan memerlukan hafalan daripada surah-surah

pendek seperti surah al-Nas dan al-Falaq seterusnya sehingga tamat juzu’ ‘Amma, setelah itu diuji

untuk dinilai tajwid dan kelancaran, jika pelajar itu lulus dalam ujian tersebut pelajar tersebut akan

memulakan hafalan yang seterusnya.

42
 Pelajar-pelajar juga dikehendaki memperdengarkan bacaan pelajaran lama sebanyak 2 juzu’

setiap hari secara hafalan di hadapan penguji dan pembantunya. Peperiksaan diadakan 2 kali setahun,

sebelum peperiksaan hafalan baru akan diberhentikan selama seminggu bertujuan untuk ulangan,

akan tetapi ia juga mengikut keperluan seseorang pelajar berdasarkan kepada tahap ingatan dan

penetapan juzu’-juzu’ yang telah dihafal pelajar. Pelajar-pelajar yang tidak mampu menghafal enam

juzu’pada tahun pertama atau 15 juzu’ pada tahun kedua akan dipindahkan ke bahagian Pengajian

Islam dan Bahasa Arab.

Pelajar-pelajar yang tamat hafalan 30 juzu’ akan mengikuti tertib pengajian ulangan sebagai

persediaan untuk melayakkan diri untuk menduduki ujian akhir bacaan 30 juzu’ sekaligus secara

hafalan bagi memperoleh “Syahadah Hafiz al-Qur’an” daripada Madrasah Miftahul Ulum Sri

Petaling, Kuala Lumpur. Berikut adalah jadual tertib ulangan untuk “Syahadah Hafiz al-Qur’an” 30.

Jadual ( 6) Tahap Hafalan Pelajar Bahagian Tahfiz

Tahap Hafalan Bilangan Khatam Tempoh Masa

1. ¼ Juzu’ 1 kali 4 bulan

2 ½ Juzu’ 1 kali 2 bulan
3 1 Juzu’ 3 kali 3 ½ bulan
4 3 Juzu’ 2 kali 25 hari
5 5 Juzu’ 6 kali ½ bulan
6 10 Juzu’ 10 kali 5 minggu
7 15 Juzu’ 5 kali 6 minggu
8 Ujian Percubaan 13 bulan
9 Ujian Syahadah 18 hari

30
Temubual dengan Ustaz Muhamad Hazim bin Hussin pada 24 November 2007, di bilik guru di Madrasah Miftahul
Ulum Sri Petaling jam 5.00 petang.

43
 Pada ulangan tahap pertama, pelajar dikehendaki memperdengarkan satu perempat juzu’

kepada penguji setiap hari sehingga lima juzu’. Lima juzu’ tersebut akan dimantapkan sehingga

penguji berpuas hati. Setelah itu barulah proses yang sama bersambung untuk lima juzu’ yang

berikutnya.

Semua hafalan daripada tahap satu hingga tiga akan disemak oleh penguji sementara tahap

empat dan seterusnya akan disemak oleh penguji sekurang-kurangnya satu juzu’ dan bakinya

mengikut keadaan tertentu akan disemak oleh pelajar dengan pengawasan daripada penguji. Penguji

akan membuat semakan dengan teliti dalam ujian percubaan dan mencatat setiap kesalahan pada

naskhah al-Quran pelajar dan catatan borang yang khusus yang disediakan. Kemudian pelajar akan

memperbetulkan semua kesalahan-kesalahan tersebut dengan mengulangi bacaan yang betul berkali-

kali (lebih kurang 25 kali) sehingga bacaan diyakini serta telah fasih dilidah pelajar dan kesalahan itu

tidak berulang lagi.

Sebelum ujian syahadah, kesalahan-kesalahan itu hendaklah disemak sekali lagi oleh penguji

bagi memastikan kesalahan-kesalahan itu sudah diperbetulkan. Penguji-penguji akan memaklumkan

kepada pelajar-pelajar tempat “Mutashabihat” (kesamaran) dari segi lafaz dalam al-Quran dan

membuat latihan ujian dengan menyoal secara rawak atau rambang.

2.2.2 Tertib Bagi Menduduki Ujian Akhir Untuk Mendapat Syahadah Hafiz Al- Qur’an31.

1. Ujian akhir untuk mendapatkan syahadah akan dijalankan sekurang-kurangnya setelah

seminggu ujian akhir selesai.

31
Muqarrarat al-Manhaj al-Dirasi Qism Tahfiz al-Qur’an Miftahul Ulum Sri Petaling,Kuala Lumpur,h.4

44
 2. Mudir terlebih dahulu mengadakan ujian tajwid kepada pelajar yang telah selesai menjalani

tertib ulangan dan berkeyakinan untuk mengambil ujian bacaan 30 juzu’ al-Quran sekaligus

sebelum tarikh ujian tersebut ditentukan.

3. Pelajar-pelajar yang telah diluluskan oleh mudir akan menjalani ujian percubaan dengan

penguji-penguji bahagian Tahfiz al-Quran.

2.2.3 Peraturan Ujian Syahadah

1. Semasa peperiksaan syahadah dijalankan, pelajar-pelajar yang mengikuti Pengajian Hadith di

sini dikehendaki membaca dengan suara yang jelas dan teratur serta dengan bertajwid dan

tartil yang sempurna.

2. Pelajar Madrasah Miftahul Ulum dikehendaki memberitahu tempat sujud tilawah apabila

sampai pada ayat yang berkenaan dengan bacaan doa sujud tilawah. Begitu juga dengan

tempat wakaf taanuq ( .. ).

3. Pelajar juga dikehendaki melakukan waqaf dan wasal dengan betul. Markah akan dipotong

terhadap sebarang kesilapan waqaf dan wasal.

2.2.4 Masa Ujian Syahadah

1. Pertengahan tahun iaitu bermula daripada berhenti hafalan untuk persediaan peperiksaan

sehingga hari akhir peperiksaan pertengahan tahun.

2. Akhir tahun iaitu bermula daripada berhenti hafalan untuk persediaan peperiksaan sehingga

tiga hari sebelum tamat peperiksaan akhir tahun.

45
 2.2.5 Pemarkahan

1. 25% adalah markah penuh bagi kelancaran (tidak tersekat-sekat).

2. 45% adalah markah penuh bagi yang tidak ada apa-apa kesalahan lafzi (seperti salah

sebut sehingga ditegur, tertinggal baris, huruf tasydid, luf, menambahkan huruf atau

kalimah dan lain-lain).

3. 30% adalah markah penuh bagi tajwid, makhraj, sifat huruf, idgham, mad, waqaf,

ibda’ dan lain-lain.

Pemotongan markah akan dibuat jika kesalahan yang ditegur tidak dapat diperbetulkan setelah

diulang tiga kali atau melebihi daripada lima minit. Jika kesalahan melebihi lima belas maka dengan

sendirinya akan dikira tidak lulus dan tasmi’ atau bacaan berikutan untuk mengkhatamkan al-Quran

tidak akan diteruskan.

2.2.6 Tahap-tahap Ujian

1. Tahap satu: Bacaan 30 juzu’dalam masa satu hari.

2. Tahap dua: Bacaan 30 juzu’ dalam masa dua hari iaitu 15 juzu’ sehari.

3. Tahap tiga: Bacaan 30 juzu’ dalam masa tiga hari iaitu 10 juzu’ sehari.

4. Tahap empat: Bacaan 30 juzu’ dalam masa empat hari iaitu 15 juzu’ dalam masa 2 hari dan 15

juzu’ seterusnya dalam masa 2 hari berikutnya.

2.2.7 Penilaian Mengikut Peratusan

1. Mumtaz (cemerlang) = 95% sehingga 100%

2. Jaid Jiddan ( Amat baik) = 85% sehingga 94%

3. Jaid (Baik) = 65% sehingga 84%

46
 4. Maqbul (Lulus) = 45% sehingga 64%

5. Rasib ( Gagal) = 0% sehingga 44%

2.3 Jejak Pelajar Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling

Pelajar-pelajar lepasan Dawrah Hadith di madrasah ini ialah lebih kurang seramai 71 orang pelajar

bermula dengan lima orang pelajar pada tahun 2003, 15 orang pelajar pada tahun 2004, 15 orang

pelajar pada tahun 2005, 16 orang pelajar pada tahun 2006 dan hampir 20 orang pelajar pada tahun

2007.32Dan pada tahun 2010 ini,pelajar keseluruhannya seramai 165 orang meliputi tahun 1 sehingga

tahun 8. Dengan bekalan pengetahuan yang ada dalam diri mereka mengenai Kutub Al-Sittah dan

beberapa kitab hadith muktabar yang lain, pelajar-pelajar ini dilihat mampu mengembangkan dan

menyebarkan lagi pengajian hadith kepada masyarakat Islam di Malaysia. Sehingga kini terdapat

sebanyak 8 kumpulan graduan Dawrah al-Hadith yang terdiri daripada 124 orang pelajar berjaya

dikeluarkan. Madrasah mensasarkan untuk mengeluarkan graduan seramai 100 orang pelajar setiap

tahun pada masa akan datang. Para pelajar yang berkelulusan di madrasah ini boleh menyambung ke

peringkat pengajian takhassus di Negara Yaman, Afrika Selatan, India, Pakistan, Bangladesh dan

lain-lain.

2.4 PENGAJIAN HADITH DI MADRASAH MIFTAHUL ULUM

Pelajar-pelajar yang berhasrat untuk ke peringkat Dawrah al-Hadith kebiasaannya akan

melalui peringkat ataupun tahun pertama di Madrasah Miftahul ‘Ulum ini. Sebelum itu, bagi pelajar

yang sudah menghafaz al-Quran, mereka perlu melancarkan bacaan mereka dan menyempurnakan

hafalan mereka sebelum memasuki alam Dawrah al- Hadith dengan menghabiskan empat atau lima

32
Temubual dengan Ustaz Muhammad Hazim bin Hussin pada 5 Jun 2007 jam 5.15 petang di bilik guru di Madrasah
Miftahul Ulum Sri Petaling.

47
juzu’ sehari iaitu daripada surah al-Fatihah ke surah al-Nisa’, yang kedua daripada surah al-Ma’idah

kepada surah al-Taubah, yang ketiga daripada surah Yunus kepada surah an-Nahl, yang keempat

ialah surah al-Furqan, yang kelima daripada surah al-Syu‘ara’ kepada akhir surah al-Hujurat dan

yang terakhir ialah daripada surah Qaf kepada akhir surah-surah al-Qur’an.

2.4.1 Metode Pengajian

Cara pengajian di madrasah ini adalah secara duduk bersila, mengikut kelas (tahun pengajian)

iaitu membaca kitab dari awal hingga akhir setiap kitab yang dipelajari dengan pimpinan oleh Ustaz

(Qiraat ‘ala al-Syaykh). Pelajar ditugaskan membaca teks hadith dengan betul, kemudian guru

memberi ulasan dan penjelasan.

2.4.2 Peringkat-Peringkat Pengajian Sebelum Memasuki “Dawrah al-Hadith”

2.4.2.1 Peringkat Pertama atau Tahun Pertama“Dars al-Nizami”

Pelajar-pelajar yang mengikuti pengajian di Madrasah Miftahul ‘Ulum pada tahun pertama akan

mendalami tujuh bahagian yang ditetapkan oleh pihak madrasah iaitu bahagian al-Quran al-Karim,

Feqah, Sirah, Nahu, Saraf, Khat dan Bahasa Melayu. Jika dibuat sedikit perbandingan dengan

pengajaran di sekolah menengah biasa, pengajian Pendidikan Islam adalah secara umum sahaja,

tetapi pengajian di madrasah ini untuk tahun pertama ialah untuk pengajian al-Quran, pelajar-pelajar

akan mengkaji dan mendalami “tafsir pimpinan Al-Rahman” tulisan al-Syaykh al-Mufti Muhammad

Nur al-Kelantani yang mana dalam kitab ini membicarakan tentang tafsir pimpinan al-Rahman yang

secara umumnya lebih mudah difahami oleh pelajar-pelajar peringkat persediaan untuk tahun

pertama di madrasah ini. Tidak akan lengkap ilmu al-Qur’an itu jika tidak dipelajari ilmu tajwid.

Oleh itu, untuk tahun pertama di madrasah ini, kitab “Miftah al-Tajwid” tulisan Ustaz Muhammad
48
Hazim al-Kelantani yang mana penulis kitab ini telah mengutarakan asas-asas tajwid dengan teliti

secara ringkas seperti makhraj huruf, hukum nun sakinah dan tanwin, mim sakinah, hukum mad dan

sebagainya.33.

Seterusnya, pelajar-pelajar tahun pertama akan mempelajari Feqah melalui Kitab “Safinah al-

Najawa al-Salah” karangan Syaykh Salim Bin Jamir al-Khadrami yang mana kitab ini membicarakan

tentang asas-asas Feqah dalam kehidupan seharian sebagai seorang muslim seperti perkara-perkara

yang terkandung dalam solat. Pelajar-pelajar yang berada dalam tahun pertama juga akan

mempelajari sejarah Para Rasul dan Nabi-Nabi yang terdahulu melalui kitab “Qasas al-Nabiyyin”

karangan AbuHassan ‘Ali al- Nadawi yang mana untuk tahun pertama ini akan memaparkan kisah-

kisah para Rasul mulai zaman Nabi Adam ‘Alaih al-Salam sehinggalah beberapa lagi para Rasul

yang selepas daripadanya.34

Pelajar-pelajar yang mengikuti pengajian di sini akan mempelajari daripada barisan pendidik

yang berkaliber dari kulit ke kulit kitab yang dipelajari oleh mereka. Untuk memantapkan tahap

penguasaan mereka dalam ilmu tatabahasa Arab, kitab “Nahu Mir” karangan al-‘Alamah Mir dan

“Matan al-Jurmiyah” karangan al-Syaykh al-Sanhaji, pelajar-pelajar akan menghafaz matan-matan

nahu dan memahaminya satu persatu melalui kelas yang mereka pelajari daripada barisan pendidik

yang mempunyai kepakaran dalam bidang masing-masing khususnya dalam ilmu nahu ini. Begitu

juga dengan ilmu saraf kerana tidak lengkap ilmu nahu yang dipelajari tanpa ilmu saraf. Oleh itu,

kitab yang dipelajari ialah kitab “Mizan wa Munsy’ah” karangan al-‘Alamah Mir al-Jurjani” yang

menghidangkan pelajar-pelajar tahun pertama dengan wazan-wazan saraf yang perlu difahami dan

dihafal oleh pelajar-pelajar tahun pertama di Madrasah Miftahul ‘Ulum.35

33
Muqarrarat al-Manhaj al-Dirasyy Qism al-’Ulum al-Islamiyyah Wa al-Lughatl ’Arabiyyah, Miftahul Ulum Sri
Petaling.h.1-2
34
Ibid.h.1-2
35
Ibid.h.1

49
 Untuk memantapkan diri pelajar-pelajar sebelum memasuki alam Dawrah al-Hadith, kemahiran

seni khat juga akan diterapkan dan dilalui oleh pelajar-pelajar di sini. Mereka akan mempelajari seni

khat “al- Nasakh” karangan Ahmad Sabri Sa‘id al-Misri yang mana mereka akan diajar menulis

daripada huruf-huruf hijaiyyah bersandarkan penulisan Khat Nasakh seterusnya, menulis ayat-ayat

bersambung dan menulis ayat-ayat daripada ayat pendek al-Quran. Mereka juga akan memahirkan

diri mereka dengan mempelajari Bahasa Malaysia yang mana mereka akan menggunakan buku

karangan Ishak Hamzah dan Syafie Abd Rahman.36

Jadual ( 7 ) Kitab Yang Dipelajari Ketika Berada Di Tahun Pertama “Dars Al-Nizami”.

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1. Al-Qur’an Tafsir Pimpinan al-Rahman al-Syaykh al-Mufti Muhammad Nur
al-Kelantani
Miftah al-Tajwid Ustaz Muhammad Hazim al-
Kelantani
2. Feqah Safinah al-Najawa al-Salah Syaykh Salim bin Jamir al-
Khadrami
3. Sirah Qasas al-Nabiyyin AbuHassan ‘Ali al-Nadawi
4. Nahu Nahu Mir al-‘Alamah Mir
Matan al-Jurmiyah al-Syaykh al-Sanhaji
5. Saraf MizanWa Munsy’ab al-‘Alamah Mir al-Jurjani
6. Khat al Nasakh Ahmad Sabri Sa‘id al-Misri
7. Lughatul Bahasa Malaysia Ishak Hamzah dan Syafie Abd
Wathoniyyah Rahman
Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

36
Ibid.h.1

50
2.4.2.2 Peringkat Kedua Atau Tahun Kedua.

Selepas pelajar-pelajar di Madrasah Miftahul ‘Ulum melalui tahun pertama di sini dengan

menamatkan pengajian semua kitab-kitab tahun pertama, mereka akan memasuki tahun kedua.

Mereka wajib menghafal kitab tajwid, kitab feqah “Kitab Safinah al-Naja”, Nahu Mir, Matan al-

Jurmiyyah dan Kitab Saraf “Mizan wa Munsyi’ab”. Selain itu, pelajar-pelajar tahun pertama juga

perlu lulus pelajaran nahu dan saraf. Jika pelajar-pelajar tahun pertama tidak mencapai tahap yang

ditetapkan oleh pihak Madrasah, maka pelajar-pelajar tersebut akan diberi peluang untuk mengulangi

pelajaran (pelajaran yang tidak lulus) ataupun mengulang tahun pengajian. Ini adalah bertujuan untuk

menjadikan pelajar-pelajar lebih mudah memahami kesinambungan kitab-kitab yang akan mereka

pelajari semasa tahun kedua.37

Pelajar-pelajar yang berjaya melepasi cabaran, ujian dan liku-liku pengajian di tahun

pertama, mereka akan berada di tahun yang kedua yang akan lebih mencabar minda dan diri mereka

daripada sudut “talaqqi” kitab-kitab “Thurath” dengan tenaga pengajar yang akan mengajar mereka.

Untuk tahun yang kedua, mereka akan memulakan pengajian dengan mempelajari dan

menterjemahkan ayat-ayat al-Qur’an yang disebut “Khulasah al-Bayan” iaitu kitab tajwid yang

dikarang oleh Syaykh Ahmad Miyan. Pelajar-pelajar akan diberi ujian dan praktikal untuk

menterjemahkannya ke dalam bahasa Melayu dan meng’irabkan satu persatu ayat-ayat yang

dipelajari.

Selepas itu, pelajar-pelajar akan mempelajari “Syarah Mia’ah ‘Amil” yang dikarang oleh al-

‘Alamah Mir al-Jurjani yang membahaskan 100 amil tetapi fokus sebenarnya adalah membuat i’rab

matan kitab satu persatu mengikut kaedah Nahu yang mereka belajar pada tahun pertama dan ianya

adalah untuk memudahkan mereka dalam penguasaan bahasa Arab.

37
Ibid.h.2

51
 Madrasah ini juga mengadakan “public speaking” dalam Bahasa Arab kerana persediaan

pendakwah perlu berani berkhutbah di khalayak ramai. Walaupun begitu, pada permulaannya mereka

hanya menghafal karangan dalam bahasa Arab sahaja kerana sekurang-kurangnya pelajar-pelajar

tersebut menggunakan bahasa Arab yang betul.38

Selepas mereka mempelajari kitab “Syarah Mia’ah ‘Amil”, mereka akan mempelajari kitab

“Zad al-Talibin” iaitu kitab hadith karangan Maulana Muhamad ‘Asyiq Ilahi. Pelajar-pelajar akan

mengetahui susunan hadith mengikut kaedah Nahu seperti jika hadis tersebut bermula dengan “Inna”

maka semua hadith bermula dengan kaedah-kaedah Nahu seperti “Innama”, “Inna”, “Walaqad” dan

sebagainya. Selain itu juga, menjadi tradisi pengajian di sini pelajar-pelajar akan menterjemah sendiri

sebelum disyarah oleh tenaga pengajar. Selepas itu, pelajar-pelajar akan meng’irabkan hadith-hadith

daripada kitab “Zad al-Talibin” mengikut kaedah-kaedah Bahasa Arab yang mereka pelajari sebelum

ini. Pelajar-pelajar juga akan mempelajari kitab Matan al-Arba‘in karangan Imam al-Nawawi,

pelajar-pelajar akan mempelajari Hadis 40 yang dihimpun oleh Imam al-Nawawi dan menghafaz

matan hadith tersebut dan ditasmi’ oleh tenaga pengajar berkenaan.

Selain itu, pelajar-pelajar juga akan mempelajari kitab “Matan Abi Syuja’” yang dikarang

oleh Syaykh Abi Syuja’. Pelajar-pelajar wajib menghafal matan dan wajib lulus. Kitab ini secara

ringkasnya menyentuh tentang perkara-perkara dalam Feqah contohnya bab solat dan ianya disentuh

dari awal hingga akhir secara ringkas.

Pelajar-pelajar juga akan mempelajari Nahu dengan mempelajari kitab “Kawakib Al-

Durriyah” dan belajar seiring dengan kitab Nahu “Nahu Wadih”. Kitab “Kawakib al-

38
Temubual dengan Ustaz Muhammad Hazim Bin Hussin pada 14 mac 2008 jam 9.10 malam di Bilik Guru di Madrasah
Miftahul Ulum.

52
Durriyah”adalah kitab yang menyempurnakan permasalahan dalam matan al-Jurmiyyah. Selain itu,

pelajar-pelajar di Madrasah ini akan mempelajari kitab saraf iaitu kitab ilmu sighah yang dipelajari

sehingga Tahun 2 sahaja. Kitab-kitab yang dipelajari ini akan difahami melalui kaedah-kaedah

pengajaran dan kemahiran-kemahiran yang tinggi daripada tenaga pengajar dan dipelajari dalam

Bahasa Arab.

Pelajar-pelajar dalam tahun kedua juga, mempelajari ilmu sirah dengan menggunakan kitab “

Qasas al-Anbiya’ “ Jilid 2 hingga 4 yang dikarangan oleh AbuHassan ‘Ali al-Nadwi yang mana

pelajar-pelajar akan memfokus kepada Bahasa Arab di dalam kitab tersebut dengan

menterjemahkannya dan mengi’rabkannya. Pelajar-pelajar juga akan mempelajari kitab insyak iaitu “

Mu‘allim al-Insya’” karangan al-Syaykh ‘Abd al-Majid al-Nadwi, sebelum ini kitab ini ditulis dan

diajar dalam bahasa Urdu, atas inisiatif tenaga pengajar yang mengajar pelajaran ini, maka ia

diterjemahkan ke dalam bahasa Melayu dan tamrin (ujian) dijalankan dalam bahasa Arab. Untuk

Tahun Dua juga, mereka mempelajari Seni Khat Riqa‘ah dan mata pelajaran Bahasa Melayu kerana

sebagai persediaan untuk menghadapi masyarakat dengan menggunakan bahasa Melayu yang

sempurna dan betul.

Jadual ( 8 ) Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Kedua “Dars Al-Nizami”.

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1. Al-Qur’an Khulasah al-Bayan”(Tajwid) Syaykh Ahmad Miyan

2 Hadith Zad al-Talibin Maulana Muhamad ‘Asyiq Ilahi

Matan al-Arba‘in Imam Al-Nawawi
3 Feqah Matan Abi Syuja’ Syaykh Abi Syuja’
4. Sirah Qasas al-Anbiya’ “ Jilid 2-4 AbuHassan ‘Ali Al-Nadwi
5. Bahasa Arab Mu‘allim al-Insya’ al-Syaykh Abd al-Majid Al-
Nadwi
6. Nahu Kawakib Al-Durriyah al-Syaykh Muhammad bin ‘Abd

53
 al-Bari al-Ahdal
Nahu Wadih 1,2 al-Ustaz A’li al-Hazim dan al-
Ustaz Mustaffa Amin
Syarah Mi’ah ‘Amil al-‘Alamah Mir al-Jurjani
7. Saraf ‘Ilmu al-Sighah al-Mutrajam al-Syaykh ‘Usman al
Karataji
Matan al-Alizzi al-Syaykh Ibrahim bin ‘Abd al-
Wahab
8. Khat Seni Khat Riqa‘ah Pihak madrasah
9. Lughah` Bahasa Melayu Ishak Hamzah dan Shafie Abd
Rahman
Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

2.4.2.3 Peringkat Ketiga Atau Tahun Ketiga.

Pelajar-pelajar di Madrasah Miftahul Ulum yang berjaya melalui dan mengharungi cabaran

pada tahun pertama dan kedua, mereka akan berada di tahun ketiga. Ini adalah proses atau prosedur

biasa untuk memasuki alam “Dawrah al-Hadith” yang lebih mencabar dan memerlukan persediaan

ilmu-ilmu alat yang betul-betul mantap dan mendalam bermula dengan pelajar-pelajar yang

menghafaz 30 juzu’ al-Quran.

Setiap tahun pengajian mempunyai kesinambungan antara satu sama lain. Permulaan untuk

tahun 3 pelajar-pelajar di madrasah ini, mereka akan menterjemah al-Qur’an dari surah Yunus hingga

surah al-Ankabut ke dalam bahasa Melayu.Untuk tahun 3, pemantapan ilmu hadith diterapkan

melalui pembelajaran kitab “Riyad al-Salihin” karangan Imam al-Nawawi Yahya bin Syarif. Kitab

ini adalah antara kitab yang masyhur dikalangan ulama’-ulama’ hadith yang sezaman dengan Imam

al-Nawawi. Pelajar-pelajar akan menghabiskan pengajian kitab ini dan dalam masa yang sama,

mereka juga bertalaqqi dengan tenaga pengajar yang mengajar kitab ini.

54
 Pelajar akan membaca dengan baris dan Nahu yang betul dan menterjemahkannya pula ke

dalam bahasa Melayu yang mudah difahami. Kitab ini membicarakan adab-adab dalam

kesempurnaan hidup seharian sebagai seorang muslim. Selain itu, pelajar juga akan mendalami

secara umum tentang biodata penulis. Ini adalah bertujuan supaya pelajar-pelajar tersebut boleh

mengenali kitab dan pengarang kitab tersebut.

Selain daripada itu, untuk memantapkan lagi persediaan ilmu sebelum memasuki Daurah al-

Hadith, mereka akan mempelajari kitab-kitab aqidah yang mana mereka akan mempelajari kitab

“Matan Umm al-Barahin” yang dikarang oleh Syaykh ‘Abd al-Qadir bin ‘Abd al-Rahman al-Fatani.

Pelajar-pelajar wajib menghafal isi kandungan kitab ini yang mana ia membahaskan perkara-perkara

yang berkaitan dengan aqidah Ahlul Sunnah wal Jamaah, berserta dalil hujjah daripada al-Qur’an dan

al-Hadith. Selain itu, ia juga membicarakan tentang sifat wajib dan mustahil serta sifat harus bagi

Allah Taala. Pengajian kitab ini di sini adalah menggunakan cara lama iaitu pengajian dengan cara

falsafah.39 Selepas itu, pelajar-pelajar akan meneruskan pengajian dengan kitab “Kifayah al-Awwam”

yang dikarang oleh Syaykh Muhammad al-Fadali. Selain itu untuk kitab aqidah, mereka mempelajari

kitab “Ta’lim al-Mutaallim” yang membicarakan tentang adab-adab belajar dan perkara yang

berkaitan dengan pembelajaran. Pelajar-pelajar Tahun 3 juga mempelajari kitab Feqah iaitu kitab

“Ghayah wa al- Taqrib” dan “ ‘Umdah al-Salik”, kitab ‘Umdah al-Salik karangan al-Imam Abi

‘Abbas Ahmad bin Thaqib al- Misri.

Apabila pelajar-pelajar melalui tahun pertama, kedua dan tahun yang ketiga, maka tahap

silibus pengajian semakin meningkat. Jika pelajar-pelajar menghayati dengan baik pelajaran feqah

tahun pertama dan kedua, banyak permasalahan feqah dapat diselesaikan dan kitab ini juga banyak

membahaskan perkara-perkara furu’ yang tidak didedahkan khilaf dikalangan fuqaha’ dan tidak ada
39
Ibid,Temubual dengan Ustaz Muhammad Hazim bin Hussin pada 14 Mac 2008

55
dalil membincangkan ada masalah-masalah feqah dan hukum pada permasalahan itu. Pelajar-pelajar

wajib lulus kitab ini.

Selain itu, pelajar-pelajar di madrasah ini akan mempelajari kitab usul Feqah iaitu kitab “al-

Waraqat” karangan al-Syaykh Jalal al-Din al-Mahalli. Matan yang terdapat pada kitab ini wajib

dihafal kerana matan-matan yang terkandung dalam kitab ini tidak panjang dan mudah dihafal.

Pelajar-pelajar akan mempelajarinya beserta dengan syarah al-Waraqat. Kitab ini merupakan kitab

yang memperkenalkan ilmu usul fiqh itu sendiri.40 Untuk kitab sirah, kitab “Qasas al-nabiyyin” jilid

5 yang dikarang oleh AbuHasan ‘Ali al-Nadwi. Pada Tahun 3 ini, pelajar-pelajar akan mengetahui

secara khusus dan ekslusif tentang sejarah Baginda Rasulullah s.a.w. Kitab ini hanya untuk tahun

yang ketiga sahaja. Pada tahun keempat, pelajar-pelajar akan mempelajari kitab Sirah yang lain.

Bagi matapelajaran Insyak, ia adalah kesinambungan daripada tahun yang kedua, yang mana

pelajar-pelajar akan mempelajari kitab “Mu’allim al-Insya’ karangan Syaykh ‘Abd al-Majid al-

Nadwi. Tujuan kitab ini diajar pada tahun kedua dan ketiga adalah untuk memantapkan dan

memahirkan mereka dalam bahasa Arab. Ada ketikanya pelajar-pelajar diminta untuk menghafaz

syair-syair Arab disamping berkomunikasi dan membuat artikel-artikel pendek dalam bahasa Arab.

Ini adalah sebagai langkah persediaan awal, dengan kemahiran bahasa Arab apabila mereka

memasuki tahun 7 dan 8 ataupun tahun “Dawrah al-Hadith”. Mereka juga dimahirkan dengan

kemahiran bercakap, kemahiran menulis dan kemahiran membaca. Di sini juga pelajar digalakkan

untuk berinteraksi dengan orang Arab yang datang ke sini. Kebiasaannya, pada hari Sabtu selepas

Zohor mereka akan membuat aktiviti Bahasa Arab yang disebut “Haflah”.41

40
Ibid, Ustaz Muhammad Hazim bin Hussin pada 14 Mac 2008
41
ibid

56
 Antara pelajaran lain yang diwajibkan lulus di sini adalah pelajaran Nahu yang menggunakan

kitab “Qatr al-Nada’” karangan al-Syaykh Jamal al-Din ‘Abdullah bin Hisyam al-Ansari dan “Nahu

Wadih” oleh Ustaz ‘Ali al-Hazim dan al-Ustaz Mustafa Amin, yang mana kitab-kitab ini

membahaskan masalah ataupun khilaf dalam Nahu dan pandangan ulama’-ulama’ Nahu, sebab

kebiasaannya pada tahun 2, mereka mempelajari Nahu tetapi hanya daripada sudut kaedah sahaja,

tidak ada perbahasan khilaf ulama’ mengenai Nahu.

Akhir sekali untuk tahun ketiga, pelajaran Mantiq diperkenalkan kepada pelajar-pelajar tahun

ketiga. Kitab yang digunakan adalah “Tashil al-Mantiq” karangan al-Syaykh Muhammad Anuar al-

Badahsyani. Ilmu ini diperkenalkan untuk membolehkan pelajar-pelajar untuk memahami hadith-

hadith yang kebanyakannya ditulis oleh ulama’-ulama’ menggunakan kaedah mantiq yang tinggi.

Kitab-kitab mantiq yang dikarang oleh ulama’-ulama’ mengikut cara Islam daripada cara Yunani,

yang mana perkara-perkara yang bertentangan dengan Islam akan ditolak oleh ulama’-ulama’ Islam.

Ia juga dapat mengukuhkan dan menajamkan pemikiran pelajar-pelajar yang bakal menjadi ulama’-

ulama’ yang mahir dalam bidang Hadith. Jika ilmu ini tidak diajar, maka pelajar-pelajar akan sukar

untuk memahami hadith-hadith dan syarah tentang hadith-hadith tersebut yang mereka pelajari.

Jadual ( 9 ) Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Ketiga “Dars Al-Nizami”.

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1. Al-Qur’an Terjemah al-Qur’an Maulana al-Mufti Muhamad Syafiq
‘Usmani
2. Hadith Riyad al-Salihin Imam al-Nawawi Yahya bin Syarif
3. ‘Akidah Matan Umm al-Barahin Syaykh ‘Abd al-Qadir bin ‘Abd al-
Rahman al-Fatani
Kifayah al-Awwam Syaykh Muhammad al-Fadali
4. Feqah ‘Umdah al-Salik al-Imam Abi ‘Abbas Ahmad bin
Thaqib al- Misri

57
5. Usul Feqah al-Waraqat al-Syaykh Jalal al-Din al-Mahalla
6. Sirah Qasas al-Nabiyyin” jilid 5 AbuHasan ‘Ali al-Nadwi
7. Akhlak dan Ta’lim al-Mu‘taallim al-Imam Burhan al-Islami al-Zarnuji
tasawwuf
8. Nahu Qatr al-Nada’ al-Syaykh Jamal al-Din ‘Abdullah bin
Hisyam al-Ansari
Nahu Wadih Ustaz ‘Ali al-Hazim dan al-Ustaz
Mustafa Amin
9. Mantiq Tashil al-Mantiq al-Syaykh Muhammad Anuar al-
Badahsyani
11. Insya’ Mu’allim al-Insya’ Syaykh ‘Abd al- Majid al-Nadwi
Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

2.4.2.4 Peringkat Keempat Atau Tahun Keempat.

Pelajar-pelajar yang telah berjaya mengharungi ujian getir pada tahun pertama, kedua dan

ketiga mereka akan melalui semula kesinambungannya pada tahun keempat yang lebih lagi mencabar

minda dan kesabaran. Untuk tahun keempat ini, pelajar-pelajar yang sebagaimana biasa, mereka akan

menterjemahkan al-Qur’an daripada surah al-Rum hingga surah al-Nas dan adalah bertujuan untuk

memahirkan mereka dengan ilmu Bahasa Arab, yang mana mereka juga akan mengi’rabkan ayat-ayat

tertentu dihadapan tenaga pengajar dan inilah rutinnya sejak tahun yang pertama lagi sehinggalah

sekarang.

Seterusnya mereka akan mempelajari kitab hadith iaitu kitab “Bulugh al-Maram” karangan

al-Hafiz Ibn Hajar ‘Asqalani, pelajar-pelajar akan mempelajari hukum-hukum feqah sahaja, kitab ini

mendedahkan hukum-hukum permasalahan umat Islam, disusun sama dengan kitab-kitab tetapi

didatangkan hadith-hadith untuk menguatkan hujah pada hukum yang didatangkan. Walaupun kitab

ini hanya membahaskan tentang hukum sahaja tetapi hadith-hadith yang dinyatakan adalah maqbul,

58
dengan cara yang menguatkan hujah-hujah daripada mazhab al-Syafi‘i, menolak pandangan lain

yang menggunakan hadith-hadith daif. Selain itu, itu diterangkan juga 4 mazhab yang lain.

Seterusnya, pelajar-pelajar akan mempelajari kitab “al-Iqna’ “karangan al-Syaykh

Muhammad al-Syarbini al- Khatib, kitab ini merupakan Syarah Matan Abi Syuja’ jika sebelum ini

iaitu pada tahun 2, pelajar-pelajar mempelajari dan menghafaz matan-matan tersebut, pada tahun 4

mereka mempelajari syarahnya pula dengan mengetahui bab-bab feqah dari sudut bahasa dan istilah,

ikhtilaf dikalangan ulama’ dan penyelasaiannya hujah-hujah yang disampaikan beserta dalil yang

menguatkan hujjah berbanding dengan kelas semasa tahun 3, pelajar-pelajar hanya mengetahui asas-

asas Feqah sahaja .

Pelajar-pelajar akan didedahkan kepada masalah-masalah furu’ dan penyelesaiannya. Tidak

lengkap ilmu feqah itu, jika pelajar-pelajarnya tidak mempelajari ilmu Usul Feqah, disini kitab yang

digunakan ialah kitab “al-Luma’” karangan al-Syaykh Abu Ishak Ibrahim Bin ‘Ali Al-Syirazi, kitab

ini membicarakan mengenai khilaf dalam usul feqah, ada juga masalah-masalah dan khilaf dalam

masalah usul dan ‘Ulama’-‘ulama’ dalam kitab ini, melakukan istinbat hukum dan tarjih mengikut

kaedah-kaedah di dalam usul fiqh dan pelajar-pelajar wajib lulus.

Bagi pemantapan aqidah bakal ‘Ulama’-ulama’ hadith ini, mereka akan mempelajari kitab

Tauhid iaitu kitab “al- Aqidah al-Tahawiyyah” karangan al-Imam Abi Ja‘afar Ahmad Bin Muhamad

al-Tahawi, secara ringksnya pelajar- pelajar dedahkan dengan konsep-konsep asas aqidah ahl-Sunnah

wa al-Jamaah dengan berteraskan dalil al-Quran dan al-Hadith.Antara perkara –perkara yang

dibahaskan dalam kitab ini ialah bab Nabi ‘Isa, kemaksuman Nabi, arasy dan sebagainya. Kitab ini

merupakan ringkasan kepada kitab Talkhis Syarah Aqidah al-Tahawiyah.

59
 Seterusnya, pelajar-pelajar akan mempelajari kitab mantiq iaitu kitab “al-Mirqat” karangan

Maulana Fadl al-Khair al-Abadi dan dan kitab ini berbeza dengan kitab mantiq tahun 2, kitab “al-

Mirqat” membahaskan khilaf dalam ilmu mantiq dan perbahasan mengenai ilmu mantiq adalah sama

dengan kitab mantiq sebelum ini. Penulisan kitab ini menggunakan cara lama.bagi memantapkan lagi

pelajar-pelajar tahun 4, mereka akan mempelajari ilmu fara’id melalui kitab “Syarah al-Rahibah” di

sini, pelajar-pelajar akan menghafal matan dan kitab ini “Maqbul” dalam mazhab al-Syafi‘i. Mereka

juga akan mempelajari ilmu matematik terutamanya bahagian pecahan sebab ilmu fara’id ini

memerlukan kemahiran-kemahiran mengira pecahan-pecahan pusaka.

Seterusnya bagi menajamkan lagi minda mereka dengan ilmu Bahasa Arab, mereka telah

mempelajari kitab Nahu “Syarah Ibn ‘Aqil” jilid satu dan dua, karangan al-Syaykh Baha’ al-Din

‘Abdullah Bin ‘Aqil, sebelum itu pelajar mempelajari matan al-Fiyah dengan menghafaz matan-

matan tersebut. Pelajar-pelajar hanya menghafaz 200 bait syair sahaja daripada 1000 bait syair dan

ini merupakan kitab Nahu yang terakhir yang dipelajari di sini dan ia adalah kitab hujjah dalam

konteks ilmu Nahu dan merupakan pelajaran wajib lulus bagi pelajar-pelajar madrasah,yang melalui

proses untuk memasuki alam “Dawrah al-Hadith”.

Untuk tahun 4 mereka berpeluang untuk memperkayakan sumber ilmu lagi dengan

mempelajari kitab “Husn al-Siyaghah” dan “Dars al-Balaghah”. Ilmu Balaghah hanya akan

dipelajari untuk tahun 4 dan 5 sahaja. Kitab ini membicarakan masalah-masalah dasar ilmu

Balaghah. Pelajar-pelajar akan didedahkan dengan latihan-latihan yang berterusan untuk

memudahkan mereka faham mengenai ilmu Balaghah itu sendiri. Akhir sekali untuk tahun 4, mereka

akan mempelajari kitab sirah iaitu Kitab “Hayah al-Sahabah” jilid yang pertama, kitab ini karangan

Syaykh Yusuf al-Kandahlawi. Kitab ini mempunyai 3 jilid. Pelajar-pelajar di madrasah ini akan

didedahkan dengan gaya hidup para sahabat Rasulullah s.a.w yang cukup tawadu’ dalam sesuatu hal.

Kisah-kisah pengajaran daripada para sahabat dimuatkan didalam kitab ini. Oleh itu para pelajar akan

dapat menghayati kehidupan para sahabat dengan lebih mudah untuk menjadi ‘ulama’-‘ulama’ hadis

suatu hari nanti.

60
Jadual(10) Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Keempat “Dars Al-Nizami

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1. Al-Qur’an Terjemah Al-Quran daripada Maulana al-Mufti Muhamad Syafiq
surah al-Rum hingga surah ‘Usmani
al-Nas
2. Hadith Bulugh al-Maram al-Hafiz Ibn Hajar ‘Asqalani

3. Akidah al- ‘Aqidah al-Tahawiyyah al-Imam Abi Ja‘afar Ahmad Bin Muhamad

al-Tahawi

4. Feqah al-Iqna’ al-Syaykh Muhammad al-Syarbini al-

Khatib

Syarah al-Rahibah Al-Syaykh Muhammad Bin Muhamad

Sabtu al-Mardini

5. Usul Feqah Al-Luma’ al-Syaykh Abu Ishak Ibrahim Bin ‘Ali al-

Syirazi

6. Sirah Hayah al-Sahabah” jilid 1 Syaykh Yusuf al-Kandahlawi

7. Nahu Syarah Ibn ‘Aqil” jilid1dan al-Syaykh Baha’ al-Din ‘Abdullah Bin

2 ‘Aqil

8. Mantiq al-Mirqat Maulana Fadl al-Khair al-Abadi

9. Balaghah Husn al-Siyaghah al-Ustaz Muhamad Yasin Bin ‘Isa al-

Fadani al-Indunisi

Dars al-Balaghah

Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

61
2.4.2.5 Peringkat Kelima Atau Tahun Kelima.

Berbekalkan persediaan ilmu pada tahun 1, 2, 3 dan 4 dengan mengkaji dan mempelajari

kitab-kitab penting bertujuan untuk pemantapan diri dengan disiplin ilmu. Adalah sebagai

persediaan rapi sebelum memasuki alam “Dawrah al-Hadith” yang cukup mencabar kerana alam ini

memerlukan disiplin ilmu yang lain juga. Pelajar-pelajar yang telah melalui tahun sebelumnya iaitu

peringkat atau tahun 1,2,3 dan 4 mempunyai kelebihan untuk menguasai banyak disiplin ilmu seperti

feqah, tafsir, nahu, saraf, mantiq dan sebagainya.

Untuk tahun 5, pelajar-pelajar yang sudah melalui saringan tahun 1, 2, 3 dan 4 akan

meneruskan pengajian dengan menterjemah dari surah al-Baqarah hingga surah al-Taubah,

penterjemahan yang dilakukan oleh pelajar-pelajar di madrasah ini dipimpin oleh tenaga pengajar

yang pakar dalam bidang tersebut. Mereka akan berusaha untuk menterjemahkan sendiri daripada

Bahasa Arab ke dalam Bahasa Melayu. Selain daripada itu, mereka akan mengaplikasikan

penguasaan mereka dalam ilmu Nahu dan Saraf untuk mengi’rab setiap ayat al-Qur’an yang

diterjemahkan. Kemahiran i’rab ini digunakan oleh mereka untuk memantapkan penguasaan Bahasa

Arab mereka.

Bermula pada tahun 5 ini juga, pelajar-pelajar sudah mula diperkenalkan dengan “Abu

‘Abdullah Muhammad Ibn Isma‘il “ iaitu Imam al-Bukhari dengan mempelajari kitab “al-Adab al-

Mufrad”. Pelajar-pelajar di madrasah ini akan diajar untuk memahami Bahasa Arab melalui

penguasaan hadith-hadith yang disusun oleh Imam al-Bukhari dengan ungkapan sastera tinggi kerana

sistem Pengajian Hadith di Madrasah Miftahul ‘Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur disebut “Dars

Nizami” iaitu selama 8 tahun. Pelajar-pelajar akan mengetahui Imam al-Bukhari sendiri yang

memilih sastera Islam yang tinggi melalui hadith-hadith yang terpilih. Di dalam kitab ini ada juga

meletakkan ketinggian Bahasa Arab dalam hadith dan ungkapan-ungkapan yang tinggi. Oleh itu,
62
pelajar-pelajar di sini akan mempelajari hadith melalui hadith yang mempunyai laras bahasa yang

tinggi dan menyentuh hati bagi sesiapa yang membacanya dan menghayatinya

Pada tahun 5 juga, mereka sudah mula didedahkan dengan ilmu mustalah hadith. Kitab yang

digunakan ialah kitab “Nukhbah al-Fiqr” karangan al-Hafiz Ibn Hajar ‘Asqalani. Pelajar-pelajar akan

memahami masalah-masalah dalam hadith. Selain itu, kitab mustalah hadith yang lain adalah kitab

“al-Baiquniyah”. Kitab ini terkandung ilmu-ilmu mustalah al-Hadith dalam bentuk syair. Mereka

akan mempelajari banyak perkara-perkara dalam ilmu mustalah Hadith seperti takrif hadith marfu’,

manquf, hadith hasan, da‘if dan sebagainya.

Bagi memantapkan lagi penguasaan ilmu, mereka akan mempelajari kitab “al-Iqna’ “ jilid 2

karangan al-Syaykh Muhammad al-Syarbani al-Khatib. Untuk tahun lima ini, pelajar-pelajar akan

mempelajari bab muamalat atau bab jual beli sehingga bab hamba. Dalam kitab ini juga terdapat

syarah maknanya Kitab al-Iqna’ itu adalah syarah kepada kitab feqah tetapi ada syarah kitab lain pula

di dalam kitab ini, maka pelajar-pelajar akan mempelajari kitab ini beserta syarahnya.

Kitab Usul Feqah yang dipelajari oleh pelajar-pelajar tahun lima adalah kitab “Jam’u al-

Jawami” jilid yang pertama oleh al-Syaykh Syamsu al-Din Muhamad bin Ahmad al-Mahalli.

Pelajar-pelajar akan mempelajari kitab yang dapat membuka minda dan pemahaman mereka

mengenai pelajaran Mantiq itu sendiri yang mana dipelajari pada tahun ketiga dan keempat sebelum

ini.

Selain daripada itu, pelajar-pelajar yang akan memasuki Dawrah al-Hadith akan didedahkan

melalui kitab ini dengan khilaf ulama’ tentang Usul Fiqh, takrif dengan gaya mantiq. Dalam kitab ini

juga mempunyai tiga manhaj. Manhaj pertama yang digunakan adalah manhaj Mutakallimin

daripada Imam al-Syafi‘e, yang kedua manhaj Hanifiyyah daripada perspektif Imam Hanafi dan yang
63
ketiga disebut “al-Jama’u Baina al-Manhajaini”. Manhaj ini menggabungkan kedua-dua manhaj iaitu

Mutakallimin dan Hanifiyyah. Pelajar-pelajar yang sudah didedahkan dengan matapelajaran Mantiq,

secara tidak langsung dapat mengetahui betapa pentingnya mereka mempelajari Mantiq. Ia juga amat

membantu mereka dalam memahami ilmu-ilmu hadith itu sendiri.

Untuk tahun lima juga, pelajar-pelajar akan mempelajari lagi kitab “Syarah Ibn ‘Aqil” jilid 3

dan 4 karangan al-Syaykh Baha’ al-Din ‘Abdullah bin ‘Aqil. Pelajar-pelajar akan mempelajari dan

menghafaz kitab “Matan al-Fiyah” dan pelajar-pelajar hanya menghafaz 200 bait sahaja daripada

1000 bait syair. Untuk tahun 5, kitab Nahu ini adalah yang terakhir dipelajari dan ia adalah kitab

hujjah dalam bidang ilmu Nahu.

Seterusnya, pelajar-pelajar akan memantapkan lagi laras dan gaya Bahasa Arab dengan mempelajari

kitab Balaghah iaitu kitab “Mukhtasar al-Maa’ni” karangan al-Syaykh Sa’du al-Din Mas’ud bin

‘Umar al-Taftazani dan mereka akan mempelajari isi kandungannya yang membahaskan ikhtilaf

dalam ilmu Balaghah dan permasalahan-permasalahan yang berkaitan dengannya. Selain itu, pelajar-

pelajar tahun 5 juga akan mempelajari kitab “Syarah al-Tahzib” karangan al-Syaykh Sa’du al-Din

Mas’ud bin ‘Umar al-Taftazani. Kitab ini adalah syarah kepada al-Tahzib.

64
Jadual(11)Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Kelima “Dars Al-Nizami”.

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1. al-Qur‘an Terjemahan al-Qur’an dari al-Syaykh Maulana Shabir

surah al-Baqarah hingga surah Ahmad ‘Usmani

al-Taubah

2. Hadith al-Adab al-Mufrad Imam al-Bukhari

3. Usul Hadith Nukhbah al-Fikr al-Hafiz Ibn Hajar ‘Asqalani

al-Baiquniyah al-Syaykh Taha al-Baiquniyy

4. Feqah al-Iqna’ jilid 2 al-Syaykh Muhammad al-

Syarbani al-Khatib

5. Usul Feqah Jam’u al-Jawami’ jilid 1 al-Syaykh Syamsu al-Din

Muhamad bin Ahmad al-Mahalli

6. Balaghah Mukhtasar al-Maa’ni al-Syaykh Sa’du al-Din Mas’ud

bin ‘Umar al-Taftazan

7. Nahu Syarah Ibn Aqil” jilid 3 dan 4 al-Syaykh Baha’ al-Din

‘Abdullah bin ‘Aqil

8. Mantiq Syarah al-Tahzib al-Syaykh Sa’du al-Din Mas’ud

bin ‘Umar al-Taftazani

Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

65
2.4.2.6 Peringkat Keenam Atau Tahun Keenam.

Sistem Pengajian Hadith di Madrasah Miftahul ‘Ulum Sri Petaling yang bermiripkan sistem

Pengajian Hadith di Deoband, India juga menggunakan istilah kelas “Manquf ‘Alaih” untuk kelas

tahun 6 di madrasah ini. Kelas tahun 6 ini, merupakan pengajian tahun akhir, sebelum memasuki

alam Dawrah al-Hadith untuk tahun ketujuh dan kelapan. Kebiasaannya, pelajar-pelajar yang berada

di tahap ini mempunyai tahap pemahaman yang tinggi dalam ilmu-ilmu yang dipelajari semasa tahun

pertama, kedua, ketiga, keempat, kelima dan keenam. Tiap-tiap tahun sebelum dan selepasnya

mempunyai kesinambungan antaranya. Selain itu, mereka juga dapat menguasai ilmu Bahasa Arab

yang meliputi ilmu Nahu, Saraf dan Balaghah yang sememangnya amat penting semasa mereka

berada di tahun ketujuh dan kelapan nanti.

Untuk tahun 6 ini, mereka akan mempelajari enam bahagian iaitu Tafsir, Usul Tafsir, Hadith,

Usul Hadith, Feqah dan Usul Feqah. Pelajar-pelajar di madrasah ini akan mempelajari tafsir al-

Quran dengan menggunakan kitab “ Tafsir al-Jalalain” jilid 1 dan 2 karangan al-Syaikhani Jalal al-

Din al-Suyuti dan Imam Jalal al-Din al-Mahalli. Tafsir ini merupakan asas dalam ilmu Tafsir dan

matan kepada ilmu Tafsir. Jika dilihat pada tahun sebelumnya, pelajar-pelajar hanya menterjemahkan

dan mengi’rabkan surah-surah yang ditetapkan tetapi untuk tahun 6 ini, mereka akan mempelajari

kitab sebenar tafsir itu sendiri.

Tidak lengkap ilmu tafsir ini, jika pelajar-pelajar yang mengikuti pengkajian hadith di sini

tidak mempelajari ilmu Usul Tafsir. Pelajar-pelajar di madrasah ini akan mempelajari kitab “al

Fauzu al-Kabir Fi Usul al-Tafsir” karangan al-Syaykh Walliy Allah bin ‘Abd al-Rahman al-

Dahlawi. Pelajar-pelajar akan didedahkan dengan kaedah memahami al-Qur’an dan kaedah-kaedah

ilmu tafsir itu sendiri. Selain itu, pelajar-pelajar akan diajar mengenai sinopsis isi al-Qur’an

contohnya ilmu “al-Jidal”, ilmu “al-ahkam” dan sebagainya. Kitab ini juga dibahagikan kepada 4
66
bahagian. Antara isi kandungan kitab ini adalah menceritakan tentang nikmat-nikmat Allah Taala,

kisah orang-orang yang terdahulu dan balasan Allah terhadap orang yang ingkar pada perintah dan

arahanNya. Selain itu, kitab ini adalah kitab yang berhujjah dengan orang-orang munafik, Yahudi

dan Nasrani. Selain itu, diselitkan juga dengan majaz dalam al-Qur’an, ilmu Balaghah, ilmu Gharib

al-Qur’an, nada al-Qur’an, begitu juga dengan waqaf dan mansukh.

Pada tahun enam ini, pelajar-pelajar diperkenalkan lagi dengan kitab yang menjuruskan

mereka dalam pengkajian ilmu Hadith iaitu kitab “Misykah al-Masabih” karangan al-Syaykh

Mahamood bin ‘Abdullah. Kitab ini mempunyai 2 jilid. Bagi pelajar-pelajar yang mempelajari kitab

ini, mereka perlu memberi tumpuan yang lebih pada “Mukadimah” kitab ini sebelum mempelajari

usul hadith. Kitab ini juga merupakan ringkasan kepada kitab-kitab “Kutub al-Sittah” dan ianya

lebih berfokuskan kepada ilmu “Dirayah al-Hadith”. Cara penyusunan kitab ini sama dengan cara

penyusunan kitab sunan sebagai contoh seperti Sunan al-Tirmidhi, Sunan Abi Dawud dan Sunan al-

Nasa’i.

Melalui kitab ini juga, pelajar-pelajar yang akan mengikuti Dawrah al-Hadith, didedahkan

dengan kitab ini yang disusun berdasarkan kepada bab-bab Feqah. Pelajar-pelajar tahun enam ini

juga akan membaca kitab ini dan kemudiannya akan menterjemahkannya ke dalam bahasa Melayu

serta mensyarahkan isi kandungan kitab ini. Selain itu, pelajar-pelajar akan mengetahui mengenai

khilaf ulama’yang banyak terdapat dalam kitab ini. Kitab ini disusun kepada 3 bab, iaitu bab pertama

ataupun “Bab al-awwal” iaitu hadith-hadith yang marfu’ contohnya hadith-hadith tentang perubatan

dan hadith-hadith yang sahih terutamanya daripada Imam al-Bukhari dan Imam Muslim. Bab kedua

disebut “Bab al-Thani” yang terdiri daripada “Qaul al-Sahabah” yang disebut sebagai “Manquf” dan

bab yang ketiga ataupun “Bab al-Thalith” yang terdiri daripada “Qaul al-Tabi‘in”. Para pelajar juga

akan mengetahui tentang ikhtilaf ulama’, antaranya Imam al-Syafi‘i dengan Imam al-Hanafi.

67
 Seterusnya pelajar tahun 6 akan mempelajari kitab Usul al-Hadith iaitu kitab “Tadrib al-

Rawi” yang dikarang oleh al-Syaykh Jalal al-Din al-Suyuti. Pelajar-pelajar akan belajar tentang

bagaimana mencari seseorang rawi hadith sama ada ianya thiqah, thiqah-thiqah, kazib dan

sebagainya. Dengan ilmu ini, para pelajar akan lebih memahami dan mengetahui nilai matan dan

sanad sesebuah hadith dengan nilaian pada rawi yang meriwayatkan hadith. Bagi memantapkan

penguasan ilmu untuk menjadi ulama’ yang betul-betul mempunyai asas ilmu yang kuat, mereka

akan mempelajari lagi kesinambungan kitab Feqah yang mereka pelajari pada tahun empat dan lima

iaitu mempelajari kitab “al-Iqna’ karangan al-Syaykh Muhamad al-Syarbini al-Khatib. Selain itu,

mereka juga akan mempelajari kitab Feqah iaitu kitab “Syarah al-Mahalli” karangan Jalal al-Din

Muhamad bin Ahmad al-Mahalli, kitab ini mempunyai 2 jilid iaitu jilid 1 dan jilid 2 dan mereka

akan mempelajari kitab ini sehingga bab Haji sahaja. Apabila pelajar sudah faham, mereka akan

membaca sendiri mengikut kefahaman dan ilmu yang ada dalam diri mereka. Kitab ini juga

merupakan syarah kepada kitab “Manhaj al-Talibin” dan ia merupakan kitab yang muktamad.

Pelajar-pelajar juga perlu banyak didedahkan dengan perkara-perkara yang berkaitan dengan

Mazhab al-Syaf‘ie dan setiap perkara yang didedahkan dalam kitab ini mempunyai dalil hujah untuk

menguatkan setiap pandangan yang diberikan. Akhir sekali, untuk tahun enam ini, pelajar-pelajar

juga akan mempelajari usul Fiqh dengan mempelajari kitab “Syarah Jam‘u al-Jawami” karangan al-

Syaykh Syamsu al-Din Muhamad bin Ahmad al-Mahalli. Ia adalah penerusan pengajian daripada

tahun lima di madrasah ini.

68
Jadual(12)Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Keenam “Dars Al-Nizami”.

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1 al-Qur’an Tafsir al-Jalalain” jilid 1 al-Syaykhani Jalal al-Din al-Suyuti

dan 2 dan Imam Jalal al-Din al-Mahalli

2 Usul Tafsir Al-Fauzu al-Kabir Fi Usul al-Syaykh Walliyy Allah bin ‘Abd

al-Tafsir al-Rahman al-Dahlawy

3 Hadith Misykah al-Masabih al-Syaykh Mahamood bin

‘Abdullah

4 Usul Hadith Tadrib al-Rawi al-Syaykh Jalal al-Din al-Suyuti

5 Feqah al-Iqna’ al-Syaykh Muhamad al-Syarbini al-

Khatib

Syarah al-Mahalli Jalal al-Din Muhamad bin Ahmad

al-Mahalli

6 Usul Feqah Syarah Jam’u al-Jawami’ al-Syaykh Syamsu al-Din

Muhamad bin Ahmad al-Mahalli

Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

69
2.4.3 Peringkat Ketujuh Dan Kelapan (Peringkat “Dawrah Al-Hadith”)

2.4.3.1 Peringkat Ketujuh Atau Tahun 1 “Dawrah Al-Hadith”

Kemuncak kepada pengajian hadith di Madrasah Miftah al-Ulum Sri Petaling ialah apabila

para pelajar sudah menjalani pengajian pemantapan ilmu selama 6 tahun. Mereka akan meneruskan

tahun yang ketujuh iaitu tahun permulaan yang disebut sebagai “Dawrah al-Hadith al-Ula”. Istilah

“Dawrah” itu juga sama seperti yang digunakan di “Dar al-‘Ulum” Deoband, India. Fokus utama

pelajar-pelajar yang berada pada tahun ini, adalah mempelajari dengan lebih mendalam lagi bidang

hadith yang mana pelajar-pelajar dihidangkan dengan kitab “Kutub al-Sittah” dan beberapa kitab

hadith tambahan yang lain.

Pelajar-pelajar yang akan dan sedang mengikuti pengajian pada tahun ketujuh, akan mengkaji

kitab dari kulit ke kulit daripada Syaykh-syaykh yang pakar dalam hadith dan mempunyai sanad

kitab-kitab hadith yang tersohor yang diajar di sini. Kemahiran guru-guru di sini adalah berbeza-beza

dan masing-masing mempunyai kelebihan tersendiri yang tidak dapat dipertikaikan lagi.

Kesabaran para pelajar di sini amat tinggi. Mereka yang sudah berada di tahun 7

kebanyakannya mempunyai kemahiran penguasaan ilmu-ilmu alat yang penting dan mereka yang

rata-ratanya sudah berada di madrasah ini sekitar 6 hingga 8 tahun sudah semestinya sudah matang

daripada sudut ilmu dan fikiran. Mereka juga sudah mencapai tahap setaraf graduan-graduan yang

belajar di universiti-universiti di timur tengah yang mengambil jurusan agama di sana, inilah

kehebatan mereka yang menuntut di madrasah ini.

Jika sebelum ini, pelajar-pelajar hanya mempelajari kitab-kitab terjemahan al-Quran sahaja

tetapi untuk tahun ketujuh ini, pelajar-pelajar akan mempelajari kitab tafsir itu sendiri iaitu kitab “al-

Baidawi” karangan al-Imam al-Baidawi. Pelajar-pelajar akan mempelajari tafsir ini dan akan
70
mengetahui selok-belok tentang ilmu tafsir. Kitab ini menggunakan uslub dari segala ilmu-ilmu alat

yang digunakan dalam al-Qur’an. Pelajar-pelajar juga seperti kebiasaannya sebelum ini akan

menterjemahkan dan mengi’rabkan isi kandungan kitab Tafsir al-Baidawi.

Seterusnya, pelajar-pelajar akan mempelajari kitab yang sememangnya ditunggu-tunggu

dari tahun satu lagi sehinggalah ke tahun enam iaitu kitab “ Sahih al-Bukhari” jilid pertama dan

kedua karangan Abu ‘Abdullah Muhamamd bin Isma‘il bin Ibrahim bin al-Muhgirah bin Bardizbah

(194H-256H). ‘Abdullah Muhamad bin Isma‘il bin Ibrahim bin al-Muhgirah al-Bukhari adalah

perkataan “Bukhara” iaitu nama tempat di mana beliau dilahirkan. Al-Imam al-Bukhari dilahirkan

pada tahun 194H dan meninggal dunia pada tahun 256H.

Pelajar-pelajar akan mengetahui tentang Imam al-Bukhari yang mempelajari hadith lebih daripada

1000 orang guru dan digelar Amir al-Mu’minin fi al-Hadith serta telah mengarang tidak kurang

daripada 20 kitab dan kitabnya yang masyhur ialah kitab “Sahih al-Bukhari”.

Pelajar-pelajar tahun tujuh juga akan mengetahui bahawa Kitab “Sahih al-Bukhari”ini

merupakan kitab yang tertinggi dari segi kesahihannya setelah al-Qur’an. Kitab ini ditulis oleh Imam

al-Bukhari dengan mengambil masa yang amat lama dan hadith-hadith yang dipilihnya sebanyak

600,000 hadith . Imam al-Bukhari juga akan bersolat istikharah 2 rakaat memohon keredhaan

daripada Allah Taala. Nama asal kitab ialah “al-Jami’ al-Sahih al-musnad Min Hadith Rasulullah

Sallahualaihi Wassallam Wa Sunnanihi Wa Ayyamihi”.

Pelajar-pelajar tahun ke tujuh juga akan mengetahui bahawa kitab ini mempunyai sebanyak

9082 hadith-hadith sahih termasuk yang berulang. Jumlah ini tidak termasuk hadith “Mauquf” dan

hadith “Maqtu’ . Pelajar-pelajar tahun tujuh juga akan mempelajari 97 tajuk bermula daripada bab “

al-Wahyu” sehingga kepada bab “ al-Tauhid”. Pelajar-pelajar akan membaca dari huruf ke huruf
71
dengan bacaaan yang betul dari segi Nahu dan ‘Irabnya serta menterjemahkan hadith ke dalam

Bahasa Melayu. Pelajar-pelajar juga akan mengi’rabkan ayat demi ayat di hadapan tenaga pengajar

yang mengajar kitab ini.

Pelajar-pelajar juga akan mengetahui cara-cara penyusunan kitab ini, yang mana

penyusunannya adalah mengikut bab-bab feqah. Imam al-Bukhari menyusun kitab sahihnya di dalam

Masjid al-Haram, kemudian menulis pendahuluan dan perbahasan di “Raudah” (tempat antara

makam Nabi dan Mimbar), setelah itu beliau mengumpulkan hadith dan menempatkannya pada bab-

bab yang sesuai. Semua itu dilakukan di tanah suci Makkah, Madinah dan beberapa negara lagi.

Pengembaraan ini mengambil masa selama 16 tahun di mana Imam al-Bukhari menyusun dengan

tekun dan cermat.

Pelajar-pelajar juga secara tidak langsung mengetahui seluruh hadith Sahih al-Bukhariyang

mausul tanpa mengulang sebanyak 2602 buah hadith. Namun Marfu’ yang tidak disambung pada

tempat lain sebanyak 159 hadith. Selain itu, para pelajar akan mengetahui jumlah semua hadith

termasuk yang diulang sebanyak 7397 buah hadith. Selain itu, jumlah hadith Muaallaq sebanyak

1341 buah hadith dan jumlah hadith Mutabi’ sebanyak 344 buah hadith.

Untuk tahun 7 ini juga, pelajar-pelajar di madrasah akan mempelajari kitab “Sahih

Muslim”yang dikarang oleh Imam ‘Abd al-Husain bin al-Hajjaj bin Muslim bin Kausyaz al-Qusyairi

al-Naisaburi (204H dan meninggal pada tahun 261 H). Pelajar-pelajar akan mempelajari daripada

kitab hadith-hadith yang sahih sahaja sama seperti Imam al-Bukhari cuma dari segi kesahihanya

kitab ini adalah selepas Sahih al-Bukhari.Pelajar-pelajar tahun tujuh juga akan mengetahui

metodologi Imam Muslim dalam sahihnya. Syarat yang digunakan oleh Imam Muslim adalah, ia

tidak akan meriwayatkan hadith kecuali pada perawi yang adil, kuat hafalannya, jujur, amanah,

muttasil dan marfu’. Imam Muslim juga mencantumkan dan menerangkan matan-matan hadith yang
72
mana lafaznya berbeza. Imam Muslim tidak meriwayatkan Hadith Muallaq. Para pelajar juga akan

mempelajari Sahih Muslim yang mempunyai 54 tajuk ataupun 54 kitab bermula dengan kitab al-

Iman dan diakhiri dengan kitab al-Tafsir dan cara penyusunan tajuk-tajuk tersebut adalah menurut

cara kitab feqah.

Seterusnya, pelajar-pelajar “Dawrah al-hadith tahun tujuh juga akan mempelajari dua buah

kitab hadith iaitu Sunan al-Tirmidhi dan ”Syama’il al-Tirmidhi” karangan Muhamad bin ‘Isa bin al-

Sulami al-Darir al-Bughi al-Tirmidhi (209H-279H). Kitab Sunan al-Tirmidhi ataupun disebut juga

kitab al-Jami’ banyak digunakan “Jami’ al-Tirmidhi” kerana di sisi muhaddhithin mencakupi bidang-

bidang Hadith yang lapan iaitu al-Siyar, al-‘Adad, al-Tafsir, al-‘Aqad, al-Fitan, al-Ahkam, al-Asyrat

dan al-Manaqib. Kitab ini disusun mengikut bab-bab Feqah.

Para pelajar juga akan mengetahui Imam al-Tirmidhi menggunakan istilah-istilah yang amat

jarang digunakan seperti Hadith Hasan, HadithHasan Gharib, Hadith Hasan Sahih dan HadithHasan

Sahih Gharib. Sunan al-Tirmidhi juga mengandungi HadithHasan dan Daif. Pelajar-pelajar juga akan

mempelajari 44 buah kitab yang dimulakan dengan kitab al-Taharah dan diakhiri dengan kitab al-

‘Ilal.

Manakala kitab “Syama’il al-Tirmidhi” ialah kitab yang membicarakan tentang akhlak dan

adab-adab Rasulullah s.a.w yang disusun melalui hadith-hadith Baginda s.a.w. Kitab hadith terakhir

yang dipelajari oleh pelajar-pelajar tahun 7 ialah kitab “Sunan Abi Dawud”. Kitab ini dikarang oleh

Sulaiman bin al-‘Asy’as bin Ishak bin Basyir bin Syidad bin ‘Amar al-Azdi al-Sijistani (202H-

275H). Pelajar-pelajar yang mempelajari kitab Sunan Abi Dawud akan mengetahui yang mana kitab

ini memuatkan hadith-hadith hukum, selain itu juga kitab ini mempunyai hadith-hadith mengenai

amalan terpuji, kisah-kisah nasihat, adab dan tafsir. Kitab ini memuatkan hadith-hadith hukum.

73
 Pelajar-pelajar juga akan mengetahui Sunan Abi Dawud yang mengandungi 4800 hadith-

hadith yang dikumpul daripada 500,000 hadith yang diperolehi. Abi Dawud menyusun hadith-hadith

di dalam kitabnya di bawah tajuk-tajuk yang diberi nama sebagai “Kitab”, bermula daripada Kitab al-

Taharah sehinggalah kitab al-Adab dan disusun atur mengikut bab kitab Feqah. Pelajar tahun tujuh

turut mempelajari kitab Feqah iaitu kitab “Al-Feqh al-Manhaji” yang dikarang oleh Dr. Mustafa al-

Khin dan Dr. Mustafa al-Bugha ‘Ali al-Syarbini. Pelajar-pelajar akan mempelajari kitab “al-Buyu’ ”

kerana pelajar-pelajar akan didedahkan dengan muammalat jual beli kontemporari.

Jadual(13)Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Ketujuh “Dars Al-Nizami”.

Bil Matapelajaran Nama Kitab Pengarang

1. Tafsir Tafsir al-Baidawi al-Imam al-Baidawi

2. Hadith Sahihal-Bukhari 1 Muhammad bin Isma’il

al-Bukhari

3. Hadith Sahihal-Bukhari 2 Muhammad bin Isma’il

al-Bukhari

4. Hadith Sahih Muslim1 Imam ‘Abd al-Husain bin al-Hajjaj bin

Muslim bin Kausyaz al-Qusyairi al-

Naisaburi

5. Hadith Sunan al-Tirmidhi 1 Muhamad bin ‘Isa bin al-Sulami al-Darir

al-Bughi al-Tirmidhi

6. Hadith Sunan Abi Dawud 1 Sulaiman bin al-‘Asy’as bin Ishak bin

Basyir bin syidad bin ‘Amar al-Azdi al-

Sijistani

7. Hadith Syama’il al- Tirmidhi Muhamad bin ‘Isa bin al-Sulami al-Darir

al-Bughi al-Tirmidhi

74
8. Feqah al-Fiqh al-Manhaji Dr.Mustafa al-Khin dan Dr.Mustafa al-

Bugha ‘Ali al-Syarbini

Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

2.4.3.2 Peringkat Kelapan Atau Tahun Akhir “Dawrah Al-Hadith”

Seterusnya, pelajar-pelajar akan meneruskan pengajian mereka di tahun akhir di “Dawrah al-

Hadith” ataupun istilah di Madrasah Miftah al-‘Ulum “Dawrah al-Hadith al-Akhirah”. Tahun 8 ini

juga merupakan tahun akhir bagi pelajar-pelajar yang sudah melalui selama 7 tahun sebelum ini. Jika

pelajar-pelajar mengikuti pengajian Tahfiz di madrasah ini, jumlah maksimum tahun pengajian ialah

10 hingga 13 tahun. Jika diamati satu persatu pelajar-pelajar yang sudah mengikuti dan mempelajari

15 buah kitab hadith dan usul hadith. Pengajian bersanad daripada guru-guru yang mengajar ilmu

hadith dan ‘ulum hadith dapat menjadikan pelajar-pelajar lebih menghayati ilmu hadith dengan

mengamalkannya dan menyampaikannya kepada masyarakat. Pengajian bersanad ini menjadikan

nilai keberkatan yang tinggi dan sukar didapati pada mana-mana institusi pengajian Hadith itu

sendiri, khususnya di Malaysia.

Untuk tahun 8 ini, pelajar-pelajar yang merupakan tahun akhir akan mempelajari dan

mengkaji kitab-kitab seperti kitab Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim, Sunan al-Tirmidhi, Sunan

AbiDawud, Sunan al-Nasa’i, Muwatta’ Imam Malik, Kitab Minhaj al-Qasidin dan Bahasa Urdhu.

Bagi kitab Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim, Sunan al-Tirmidhi, Sunan AbiDawud, mereka akan

meneruskan kesinambungan pengajian kitab tersebut semasa tahun 7 sebelum ini. Untuk tahun 8 ini,

pengajian mereka akan bertambah dengan penambahan kitab Sunan al-Nasa’i, Muwatta’ Imam

Malik, Kitab Minhaj al-Qasidin dan Bahasa Urdhu.

75
 Para pelajar akan mendalami Kitab “Sunan al-Nasa’i” karangan Abu ‘Abd al-Rahman

Ahmad bin ‘Ali bin Syu‘iab bin ‘Ali bin Sinan bin Bahar al-Khurasan al-Qadi yang dilahirkan pada

tahun 215H dan wafat pada tahun 302H. Ada pendapat yang mengatakan beliau lahir pada tahun

214H dan dibesarkan di Nasa’i. Beliau mempelajari ilmu-ilmu agama dengan guru-guru di madrasah

di negerinya. Pelajar-pelajar akan mengetahui bahawa Imam al-Nasa’i ketika berusia 15 tahun telah

pergi ke Hijjaz, Iraq, Mesir dan Jazirah untuk belajar hadith daripada ulama’-ulama’ negeri tersebut.

Imam al-Nasa’i tinggal di Mesir dan telah berpindah ke Damasqus. Di tempat barunya ini, telah

terjadi suatu peristiwa yang tragis dan menyayat hati yang berlaku kepada seorang imam yang alim

dan faqeh ini iaitu beliau telah diminta untuk memberi pendapat tentang keutamaan Muawiyyah dan

Imam al-Nasa’i telah didesak untuk menulis tentang keutamaan Ali r.a.

Imam al-Nasa’i telah menjawab kepada beberapa orang, “Apakah kamu merasakan ada

persamaan ketertinggian antara Muawiyyah dan Ali r.a, sehingga kamu rasa perlu

mengutamakannya?” Mendengar jawapan tersebut, mereka marah dan memukulnya, seterusnya

menyeret keluar daripada masjid dan beliau hampir meninggal dunia. Selain pelajar-pelajar tahun 8

dapat mengetahui tentang sejarah latar belakang imam hadith tersebut, pelajar-pelajar dapat juga

mengetahui bahawa banyak pendapat tentang kewafatannya. Menurut ‘Abdullah bin Mandah dan

Hamzah al-Uqbi al-Misri mengatakan bahawa beliau meninggal di Tanah Haram manakala pendapat

al-Zahabi berbeza dengan pandangan di atas. Beliau mengatakan Imam al-Nasa’i telah meninggal di

Palestin pada tahun 303H dan dimakamkan di Bait al-Maqdis.

Selain itu, pelajar-pelajar juga dapat mengetahui berkenaan dengan kitab itu sendiri iaitu

kitab Imam al-Nasa’i yang mana terdapat ulama’ yang mengatakan taraf kitab tulisan beliau adalah

selepas Sahih al-Bukhari dan Sahih Muslim kerana Imam al-Nasa’i amat berhati-hati dalam

menerima hadith-hadith untuk dimuatkan di dalam kitabnya. Jika kita lihat daripada kata-kata Imam

al-Suyuti yang mengatakan di dalam kitab Sunan al-Nasa’i hanya sedikit terdapat hadith Daif.
76
Pelajar-pelajar tahun 8 juga akan mempelajari daripada kitab ini kerana kitab ini telah disusun oleh

Imam al-Nasa’i dengan begitu teliti dengan menentukan pensyariatan dengan ketat sekali dalam

menerima sesuatu hadith.

Pelajar-pelajar tahun lapan boleh membuat kesimpulan bahawa Imam al-Nasa’i sangat

berhati-hati dalam mengkritik para perawi selain mengetahui hadith secara mendalam dan

menetapkan syarat yang begitu ketat dalam penerimaan sesuatu hadith. Seterusnya, pelajar-pelajar

akan mempelajari kitab “Muwatta’ Imam Malik”yang dikarang oleh Imam Malik bin ‘Anas Ibn

Malik Ibn ‘Amr al-Ashabi yang lahir pada tahun 93H dan wafat pada tahun 179H. Pelajar-pelajar

akan mengetahui penyusunan Kitab Muwatta’ Imam Malik mengikut tertib “Abwab al-Feqhiyyah”,

dan dalam kitabnya mempunyai Hadith Marfu’,Mauquf dan Maqtu’. Selain itu juga, ianya

mempunyai kitab syarahnya yang tersendiri iaitu Kitab “Aujazu al-Masalik” karangan Syaykh

Maulana Imam Muhamad Zakaria al-Kandahlawi.

Selain itu, pelajar-pelajar juga akan mempelajari Kitab Sunan Ibn Majah yang mana kitab ini

dikarang oleh Abu ‘Abdullah Muhammad bin Yazid bin Majah al-Rabbi’ al-Qazini.Beilau dilahirkan

pada 209 H dan wafat pada tahun 273 H. Imam Ibn Majah belajar dan meriwayatkan hadith daripada

Abu Bakar bin Abi Syaibah, Muhamad bin ‘Abdullah bin Namir, Hisyam bin ‘Ammar, Muhamad bin

Rumh, Ahmad bin al-Azhar, Basyir bin Adam dan beberapa ulama’ yang lain. Pelajar-pelajar yang

berada pada tahun akhir ini juga akan mengetahui berkenaan dengan kitab ini malah berkenaan

dengan Sunan Ibn Majah itu sendiri yang mana karya ini sendiri merupakan karya yang terbesar bagi

Imam Ibn Majah.

77
 Jika dilihat daripada metodologi susunan kitab ini, para pelajar tahun 8 akan mengetahui

berkenaan dengan kitab Sunan yang disusun menjadi beberapa kitab dan bab. Sunan ini terdiri

daripada 32 kitab dan 1,500 buah bab. Jumlah hadithnya sebanyak 4,000 buah. Kitab ini disusun

secara baik dan sistematik yang mana ianya mengikut sistem Feqh. Imam Ibn Majah sendiri

menyusun bab mengikut Sunnah Rasulullah (s.a.w). Pelajar-pelajar juga mengetahui bahawa pada

asalnya kitab Sunan Ibn Majah tidak termasuk dalam Sunnah Sittah tetapi ulama’-ulama’ telah

sepakat memasukkan kitab Sunan Ibn Majah ke dalam Sunan Sittah seperti yang kita maklum. Para

pelajar juga mengetahui perihal antara tokoh-tokoh ulama’ yang sepakat mengatakan kitab Sunan Ibn

Majah adalah kitab yang keenam dalam Sunan Sittah ialah al-Hafiz ‘Abd al-Fadli Muhamad bin

Tahir al-Maqdisi dan Hafiz ‘Abd al-Ghani bin al-Wahidi.

Seterusya untuk tahun 8 ini, pelajar-pelajar juga akan mempelajari kitab yang berkaitan

dengan akhlak dan tasawwuf iaitu kitab “Minhaj al-Qasidin” yang dikarang oleh al-Imam Ahmad bin

‘Abd al-Rahman bin Qudamah dan “Mempelajari Bahasa Asing” iaitu bahasa Urdu yang mana

kitabnya dikarang oleh al-Ustaz Amir bin Hamzah al-Qadahi. Tujuan mereka bagi tahun akhir

mempelajari kitab akhlak dan tasawwuf serta kitab bahasa Urdu ialah untuk memantapkan disiplin

ilmu sufi dan menajamkan lidah dengan menggunakan bahasa tersebut, secara tidak langsung

memudahkan usaha dakwah ke luar negara khususnya negara-negara yang menggunakan bahasa

Urdu sebagai bahasa penghantar dalam medan dakwah Islamiah disamping bahasa Arab dan bahasa

Inggeris.

78
Jadual(14)Kitab Yang Di Pelajari Ketika Berada Di Tahun Kelapan “Dars Al-Nizami”.

Bil Mata Nama Kitab Pengarang

pelajaran
1. Hadith Sahih al-Bukhari 1 Muhammad bin Isma‘il bin Ibrahim bin al-Bughirah

al-Bukhari

2. Hadith Sahih al-Bukhari 2 Muhammad bin Isma‘il bin Ibrahim bin al-Bughirah

al-Bukhari

3. Hadith Sahih Muslim 2 Imam ‘Abd al-Husain bin al-Hajjaj bin Muslim bin

Kausyaz al-Qusyairi al-Naisaburi

4. Hadith Sunan al-Tirmidhi Muhamad bin ‘Isa Bin al-Sulami al-Darir al-Bughi al-

Tirmidhi

5. Hadith Sunan AbiDawud Sulaiman bin al-Asy’as bin Ishak bin Basyir bin

Syidad bin Amar al-Azdi al-Sijistani

6. Hadith Sunan al-Nasa’i Abu ‘Abd al-Rahman Ahmad bin ‘Ali bin Syu‘iab bin

‘Ali bin Sinan bin Bahar al-Khurasan al-Qadi

7. Hadith Sunan Ibn al-Majah Abu ‘Abdullah Muhammad bin Yazid Bin Majah al-

Rabbi’ al-Qazini

8. Hadith Muwatta’Imam Imam Malik bin Anas Ibn Malik Ibn Amr al-Ashabi

Malik

9. Akhlak dan Minhaj al-Qasidin al-Imam Ahmad bin ‘Abd al-Rahman bin Qudamah

Tasawwuf

10. Bahasa Bahasa Urdhu al-Ustaz Amir bin Hamzah al-Qadahi

Sumber: Buku Panduan 2010, Madrasah Miftahul Ulum, Sri Petaling.

79
 2.4.4 Majlis Khatam Bukhari

2.4.4.1 Pengenalan Majlis Khatam Bukhari

Menjadi satu kewajipan bagi pelajar-pelajar tahun akhir yang telah menamatkan lapan

peringkat ataupun lapan tahun pengajian termasuk dua tahun akhir “Dawrah al-Hadith” untuk

diijazahkan sebagai tanda penghargaan di atas pengorbanan selama sebelas atau lapan tahun di

Madrasah Miftahul Ulum. Istilah pengijazahan di sini tidaklah sama dengan penganugerahan ijazah

dalam majlis konvokesyen seperti yang dilakukan di institusi-institusi pengajian tinggi awam dan

swasta. Majlis Khatam Kitab al-Bukhari ataupun disebut Majlis Khatam Bukhari akan dijalankan

apabila pelajar-pelajar yang menghabiskan pengajian selama lapan tahun pengajian termasuk dua

tahun di “Dawrah al-Hadith” ataupun sebelas tahun termasuk tiga tahun di peringkat Tahfiz al-

Quran, mereka akan diijazahkan dalam satu majlis rasmi yang dihadiri oleh barisan pendidik

madrasah termasuk pelajar-pelajar lain yang masih belum menamatkan pengajian.

Majlis Khatam Bukhari ini juga dihadiri oleh mudir madrasah sendiri iaitu al-Fadhil Ustaz

Hamid ataupun timbalan mudir iaitu al-Fadhil Ustaz Mansor yang bersama-sama dengan pelajar-

pelajar tahun akhir tersebut. Untuk permulaan, mudir akan membacakan hadith terakhir dalam Sahih

al-Bukhari bersama dengan pelajar-pelajar tahun akhir “Dawrah al-Hadith” dan ada sedikit

penerangan mengenai hadith yang dibacakan dan memberi penerangan dan wasiat terakhir mengenai

ilmu yang dipelajari perlu diamal dan disampaikan kepada orang lain. Selepas itu pelajar-pelajar

akan meneruskan bacaan hadith secara bergilir-bergilir. Pelajar-pelajar akan memperdengarkan

bacaan masing-masing dengan fasih dan betul nahu, irab serta kelancarannya di hadapan mudir

80
madrasah dan beberapa orang pendidik lagi. Majlis seumpama ini menjadi kewajipan untuk diadakan

apabila pelajar-pelajar tamat tahun akhir dawrah.

Sebab mengapa majlis ini dinamakan Majlis Khatam Bukhari dan kenapa tidak dinamakan

Majlis Khatam Muslim atau Majlis Khatam Tirmidhi atau sebagainya, kerana Majlis Khatam ini

menggunakan Kitab Sahih al-Bukhari dan kerana kitab ini merupakan kitab sulung ataupun kitab

utama dalam Pengajian Ilmu Hadith. Sebelum itu, ada ucapan aluan daripada mudir madrasah di

hadapan ulama’-ulama’ jemputan di seluruh Malaysia serta ibubapa yang turut hadir meraikan

kejayaan anak masing-masing. Selain itu, ada juga bacaan alunan ayat suci al-Quran dan nasyid.

Mereka akan diberi syahadah dan selepas bacaan doa daripada ustaz-ustaz yang mengajar mereka

akan melilit kepala mereka dengan serban sebagai simbolik keberkatan guru kepada murid dan tanda

tamat pengajian42. Apabila para pelajar menamatkan pengajian maka mereka akan menguasai

pelbagai jenis ilmu bergantung kepada kegigihan dan kesungguhan masing-masing ketika menuntut.

42
Temubual dengan Ustaz Muhamad Hazim bin Hussin pada 24 November 2007, di bilik guru di Madrasah Miftahul
Ulum Sri Petaling jam 5.00 petang.

81
 BAB KETIGA

PENGARUH PENGAJIAN HADITH DI INDIA TERHADAP MADRASAH MIFTAHUL

ULUM SRI PETALING, KUALA LUMPUR

3.1 Pengenalan

Dar al-‘Ulum Deoband dan Dar al-‘Ulum Nadwah al-‘Ulama’ di Lucknow India

merupakan antara pusat-pusat pengajian ilmu selain Mekah, Madinah dan Universiti al-Azhar,

Mesir yang menjadi tumpuan pelajar dari seluruh dunia sejak dahulu lagi. Kewibawaan dan

ketokohan ulama-ulama India dalam Bidang Hadith menjadikan India sebagai salah satu pilihan

utama bagi pelajar untuk mendalami bidang ini. Justeru, tidak hairanlah ramai di kalangan

penuntut Tanah Melayu pada suatu ketika dahulu singgah di India dalam siri-siri penjelajahan

mereka menuntut ilmu sebelum menyambung pengajian mereka di al-Azhar, Mesir. Dalam bab

ini, penulis cuba mengenalpasti sumbangan ulama’ lepasan India terhadap perkembangan

Pengajian Hadith di Malaysia khususnya di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling, Kuala

Lumpur. Tumpuan penulis adalah kepada beberapa madrasah di Malaysia yang menggunakan

metode dan sistem pengajian di Deoband dan Lucknow. Kesungguhan dan penat lelah mereka

dalam menyebarkan dan meningkatkan kefahaman hadith di kalangan masyarakat Islam di

Malaysia akan turut dibincangkan. Kajian membuktikan bahawa ulama’ lepasan India lebih

terkehadapan berbanding lepasan al-Haramayn dan al-Azhar daripada sudut khidmat dan

sumbangan mereka dalam Bidang Hadith.

Universiti al-Azhar Mesir dan al-Haramayn Mekah dan Madinah merupakan dua pusat

pengajian ilmu Islam tersohor yang menjadi tumpuan penuntut-penuntut daripada seluruh dunia

termasuk daripada Malaysia sejak dahulu lagi. Justeru, tidak hairanlah majoriti ulama’-ulama’

82
Tanah Melayu terdahulu merupakan keluaran atau graduan daripada pusat-pusat pengajian ilmu

ini. Kehebatan dan kewibawaan tokoh-tokoh ulama yang lahir daripada kedua-dua institusi ilmu

ini tidak boleh dipertikaikan dan diragukan. Peranan dan sumbangan mereka dalam menyedarkan

masyarakat Islam tentang kepentingan ilmu di samping menyuntik semangat anti-penjajahan

dalam jiwa umat Islam telah berjaya mengubah senario politik Tanah Melayu pada waktu itu.

Justeru, banyak tulisan dan ulasan tentang biografi tokoh-tokoh ulama ini dan khidmat mereka

kepada ummah didokumenkan malah turut diseminarkan. Di universiti misalnya, kajian tentang

tokoh-tokoh ulama banyak dilakukan sama ada di peringkat ijazah pertama, sarjana seterusnya di

peringkat Doktor Falsafah. Malah, beberapa kursus yang berkaitan dengan peranan dan

sumbangan ulama’ nusantara turut ditawarkan.43

Selain Mesir, Mekah dan Madinah, pusat-pusat pengajian ilmu Islam di India tidak

kurang pentingnya dalam melahirkan tokoh-tokoh terbilang nusantara. Pusat-pusat pengajian

ilmu seperti di Dar al-‘Ulum Deoband, Mazahir al-‘Ulum dan Dar al-‘Ulum li Nadwah al-

Ulama’ telah melahirkan ramai ulama’ besar dalam pelbagai bidang pengajian Islam terutamanya

dalam bidang Hadith. Malah telah menjadi satu trend di kalangan penuntut di Tanah Melayu

pada waktu itu untuk ke India bertalaqqi dengan guru-guru di sana beberapa lama sebelum

menyambung pengajiannya ke al-Azhar, Mesir. Justeru, penulisan ini cuba untuk mendedahkan

sumbangan ulama-ulama Malaysia masa kini lepasan India memberikan sumbangan terutamanya

dalam bidang pengajian Hadith di Malaysia. Penulisan ini akan dimulakan dengan perbincangan

tentang sejarah dan perkembangan pengajian hadith di India, pengaruh India dalam

perkembangan pengajian hadith di Tanah Melayu seterusnya sumbangan ulama’ lepasan India

masa kini terhadap pengajian hadith di Malaysia.

43
Lihat kursus pilihan jabatan al-Quran dan al-Hadith buku panduan program Ijazah Tinggi, sesi akademik 2007/2008,
Akademi Pengajian Islam Universiti Malaya, Kuala Lumpur. H. 133

83
3.2 Pengajian Hadith di India Sepintas Lalu

Khidmat besar ulama-ulama India terhadap bidang Hadith pernah mendapat perhatian dan

pengiktirafan daripada Syaykh Muhammad Rasyid Reda44. Menurut Syaykh Muhammad Rasyid

Reda, “Kalaulah tidak kerana daya usaha para ulama’ kita di India terhadap ilmu hadith pada

masa ini nescaya hilanglah ilmu-ilmu ini di Timur. Sesungguhnya ilmu ini menjadi malap di

negeri-negeri Mesir, Iraq dan Hijaz sejak abad ke 10H sehingga menjadi tidak bermaya lagi

menjelang abad ke 14H”.

Jika diimbas kembali penubuhan pusat-pusat pengajian Islam di India, ia sebenarnya

bermula sejak kejatuhan India di bawah penguasaan dan penjajahan Britain pada tahun 1857.

Senario politik yang tidak memihak kepada umat Islam ini telah membawa kepada kemunduran

dan perpecahan sesama mereka. Menyedari bahaya perpecahan ini, para ulama’nya telah

mengambil inisiatif untuk menubuhkan beberapa madrasah agama sebagai benteng terakhir

selain memberikan pengetahuan kepada masyarakatnya yang diselubungi kejahilan dan buta

huruf. Antara objektif utama penubuhan madrasah-madrasah ini ialah sebagai kubu atau pusat

bagi mempertahankan agama dan aqidah selain melawan syubhat-syubhat yang ditimbulkan oleh

musuh-musuh Islam terhadap al-Quran dan al-Sunnah. Penubuhan madrasah ini juga diharapkan

dapat menggerakkan usaha-usaha penulisan bagi menjawab segala tuduhan terhadap Islam,

mentahqiq kitab-kitab turath selain menyebarkannya. Kejayaan madrasah-madrasah ini terbukti

44
Nama penuh beliau ialah Al-Sayyid Muhammad Rasyid bin al-Sayyid `Ali Rida44 bin Sayyid Muhammad Syams al-Din
bin Sayyid Muhammad Baha’ al-Din bin Sayyid Munla `Ali Khalifah al-Baghdadi. Dilahirkan pada 27 Jamad al-Awwal
tahun 1282H bersamaan 23 September 865M di al-Qalamun yang merupakan sebuah perkampungan kecil di Syria.
Merupakan seorang tokoh yang banyak terpengaruh dengan pemikiran Muhammad ‘Abduh dan Jamaluddin al-
Afghani.Beliau meninggal dunia pada 22 Ogos 1935. Sila lihat Khayr al-Din al-Zirikli (1995), al-A`lam, Beirut: Dar al-
`Ilm li al-Malayin, j. 6, h. 126, ‘Umar RidaKahhalah (1957), Mu`jam al-Mu’allifin, Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-`Arabi,
j. 9, h. 310.

84
dengan lahirnya generasi pelapis yang sanggup berjuang mempertahankan Islam daripada

pencerobohan sama ada daripada aspek pemikiran ataupun amalan. 45 Antara madrasah-madrasah

ini ialah:

3.2.1 Dar al-‘Ulum Deoband

Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband dianggap sebagai madrasah agama yang paling awal

ditubuhkan di India. Ia juga dianggap sebagai madrasah yang paling berpengaruh dan terkenal

malah turut dianggap sebagai al-Azhar India. Madrasah yang dibuka pada tahun 1283H terletak

di negeri Utar Pradish Utara India bersempadan dengan Pakistan iaitu lebih kurang 200 km dari

ibu negara India, New Delhi. Ia diasaskan oleh al-Imam Muhammad Qasim al-Nanutuwi

(m.1298) pada 30 Mei 1866.46 Madrasah yang diasaskan

tanpa sebarang bantuan daripada kerajaan berjaya ditubuhkan dengan bantuan dan derma

daripada orang perseorangan. Sebuah unit untuk mengumpulkan derma daripada orang ramai

telah ditubuhkan untuk mencari dana bagi menubuhkan madrasah ini. Pengajian di madrasah ini

pada peringkat awalnya berlangsung di perkarangan masjid yang kecil sehinggalah pada tahun

1291H apabila bangunannya siap dibina iaitu selepas selama sembilan tahun tanpa bangunan.

Hasil kesungguhan serta keyakinan yang tinggi para pengasasnya, guru-guru dan anak-anak

murid mereka kepada Allah s.w.t, madrasah ini terus kekal berkembang dan berpengaruh

sehinggalah ke hari ini.

45
Waliy al-Din Taqiy al-Din al-Nadawi (2005), “Adwa’ ‘ala al-Dirasat al-Hadithiyah fi al-Hind” dalam al-Hadith al-Syarif
wa Tahaddiyat al-‘Asr, Dubai: Kuliah al-Dirasat al-Islamiyyah wa al-‘Arabiah. h.991.
46
Ibid. h. 998-999. lihat juga ‘Abd al-Majid al-Ghawri (2000), A’lam al-Muhaddithin fi al-Hind fi al-Qarn al-Rabi‘ ‘Asyar
al-Hijri wa Atharuhum fi al-Hadith wa ‘Ulumihi, Dimasyq: Dar Ibn Kathir. h.153

85
 Salah seorang ulama lepasan madrasah ini al-‘Allamah Abu al-Hasan al-Nadwi47 pernah

memperakui keadaan ini. Menurut beliau, walaupun madrasah ini menghadapi segala kesusahan

dan kepayahan, namun ia diperkuatkan dengan pendokong-pendokong yang ikhlas dan

mempunyai ketakwaan yang tinggi. Keberkatan madrasah ini terbukti apabila namanya masih

disebut di bibir-bibir, guru-gurunya dikenali dan diperakui terutamanya dalam bidang Hadith

sehingga didatangi oleh pelajar-pelajar dari pelusuk India dan dari negara-negara Islam yang lain

seperti daripada Daghistan, Afghanistan, Rusia, Azerbaijan, China, Burma, Malaysia, Indonesia,

Sri Lanka, Afrika Selatan, Iraq dan Hijaz.48

Dari aspek pengajian pula, terdapat beberapa subjek pengajian Islam yang ditawarkan di

madrasah ini seperti Tafsir dan ilmu Tafsir, Hadith dan ilmu Hadith, Fiqh dan Usul Fiqh, Sarf,

Nahu dan Adab. Madrasah ini juga berpegang kepada manhaj akidah yang cenderung kepada

mazhab Abu Mansur al-Maturidi dan mazhab Abu Hanifah dalam perkara fiqh dan furu’.

Namun, secara keseluruhannya pengajian di sini banyak ditumpukan kepada pengajian hadith-

hadith Nabi s.a.w. Bidang Pengajian Hadith mendapat tumpuan yang lebih di madrasah ini

antaranya kerana dua faktor utama iaitu:49

1- Ulama’-ulama’ pengasas kepada madrasah ini merupakan graduan lepasan Madrasah

Waliyullah al-Dihlawi (m.1176) yang merupakan tokoh ulama yang banyak memberikan

khidmat dan sumbangan kepada penyebaran dan perkembangan hadith di benua India.

47
Beliau ialah ‘Ali Abu al-Hasan bin ‘Abd al-Hay bin Fakhr al-Din al-Husani. Beliau di lahirkan di daerah Uttar Pardash
India. Merupakan salah seorang tokoh pemikir yang banyak memberikan sumbangan dan khidmat dalam bidang dakwah
Islam. Pernah menerima beberapa anugerah antaranya anugerah al-Malik Faisal pada tahun 1980 dan anugerah Sultan
Hasanul Bolkiah pada tahun 1998. Antara karya penulisan beliau ialah “ maza khasira al-‘alam binhitat al-muslimin
(1944). Beliau pernah menjadi rektor Nadwah al-“Ulama di Lucknow dan pengerusi Rabitah al-Adab al-Islami
Antarabangsa.Beliau meninggal dunia pada hari Jumaat 31 Disember 1999.
48
Waliy al-Din Taqiy al-Din al-Nadawi (2005), op.cit, h.999
49
ibid, h.1002

86
 2- Sunnah dan hadith Nabi merupakan salah satu disiplin ilmu yang sering menjadi bahan

kritikan dan modal serangan oleh anak didik barat dan golongan atheis India.

Silibus hadith yang dipelajari di Dar ‘Ulum Deoband ini berbeza dengan silibus hadith di tempat-

tempat lain. Pengajian hadith di sini dimulakan dengan pengajaran kitab Misykat al-Masabih

karangan Khatib al-Tabrizi dan al-Muqaddimah fi Usul al-Hadith oleh al-Muhaddith ‘Abd al-

Haq al-Dihlawi. Apa yang menarik pelajar akan mempelajari keseluruhan kandungan kedua-dua

kitab ini. Kemudian hadith-hadith yang dipelajari akan diterjemahkan ke dalam bahasa Urdhu.

Pelajar akan mencatat syarahan hadith ini dalam buku catatan mereka. Setelah selesai

mempelajari kitab Misykat al-Masabih, pelajar akan didedahkan dengan al-Kutub al-Sittah dan

kitab Muwatta’ melalui riwayat Yahya bin Yahya al-Andalusi al-Masmudi dan riwayat

Muhammad bin Hasan al-Syaibani. Kitab lain yang turut dipelajari oleh pelajar madrasah ini

ialah kitab Syarh Ma ‘ani al-Athar oleh al-Tahawi, al-Syama’il oleh al-Tirmidhi, Nuzhat al-

Nazar Syarh Nukhbah al-Fikar oleh Ibn Hajar dan al-Muqaddimah oleh Ibn al-Salah. Apa yang

menarik ialah antara syarat lulus yang ditetapkan oleh pihak madrasah ialah pelajar harus

menyelesaikan pembelajaran kesemua kitab yang dipelajari. 50

Di madrasah ini juga, pelajar-pelajar dilatih untuk membaca hadith dengan bacaan yang

betul dan tepat. Guru yang mendengar bacaan pelajar kemudiannya akan mensyarahkannya.

Kadangkala guru akan membaca hadith dan terus mensyarahkannya. Antara aspek-aspek yang

ditekankan dalam sistem pengajian hadith di sini ialah ilmu al-ruwat, kajian sanad, mutun, syarah

50
Ibid. h. 1002

87
lafaz-lafaz gharib, terjamah bab dan isu-isu yang berkaitan hadith dengan tumpuan kepada

mazhab empat dengan penekanan kepada hujah dan dalil setiap mazhab beserta tarjih. 51

Kehebatan madrasah ini terbukti apabila ramai di kalangan tokoh-tokoh ulama India

mempunyai hubungan dengan madrasah ini antaranya: 52

1- Syaykh Muhammad Qasim

2- Syaykh Ahmad al-Kankuhi

3- Syaykh Husayn Ahmad al-Madani yang juga digelar dengan Syaykh Islam

4- Muhammad Anwar Syah al-Kasymiri

5- Syaykh Abu al-Hasan ‘Ali al-Husani al-Nadwi

6- Syaykh Habib al-Rahman al-‘A’zami

Begitu juga ramai di kalangan tokoh-tokoh ulama jemaah tabligh merupakan lepasan daripada

madrasah ini antaranya seperti Syaykh Muhammad Yusuf, pengarang kitab Hayat al-Sahabah

dan Syaykh Muhammad Ilyas yang merupakan pengasas kepada jemaah tabligh. Begitu juga

tenaga pengajar di Nadwah al-‘Ulama’ di Lucknow di mana kebanyakannya adalah lepasan

Deoband.

Kemasyhuran dan kehebatan pengajian ilmu di Dar ‘Ulum Deoband ini telah menjadi

ikutan dan contoh sehingga membawa kepada penubuhan madrasah-madrasah lain

seumpamanya sama ada di India ataupun di luar India. Graduan dan lepasan Dar ‘Ulum Deoband

lah yang telah menyebarkan dan mengharumkan nama madrasah ini.

51
Ibid. h.1003. Lihat juga Ismail Yusoff Dr (2007), Pengajian Hadith di India : Satu Pengalaman Penulis dalam Prosiding
Seminar al-Sunnah dan Isu-Isu Semasa Peringkat Kebangsaan, Bangi: Jabatan Pengajian al-Quran dan al-Sunnah, h.72-74
52
Ulama’ India, http//baalawi-kl.com/v1/images/sejarah_ulama_india_edit_pdf_.html, 29 Disember 2010

88
 Antara madrasah-madrasah yang menggunakan metode Deoband ialah Madrasah Syahi,

Madrasah Imdadiyyah bi Muradabad, Madrasah al-Aminiyyah di Dehli, Asyraf al-Madaris bi

hardu , al-Jami’ah al-‘Arabiah bi Bandah, Madrasah Miftah al-‘Ulum , Dar al-‘Ulum, Al-Jami‘ah

al-Rahmaniyyah di Bayhar, Jami’ah Sabil al-Salam di Hyderabad, Sabil al-Rasyad di Bangalore,

Jami‘ah al-Baqiyat al-Salihat di Wailur, Madrasah Ta’lim al-Din di Dabil, al-Jami‘ah al-

Husayniyah dan al-Jami‘ah al-Asyrafiyah di Randir.

3.2.2 Dar al-‘Ulumli Nadwah al-Ulama’

Institusi ini diasaskan pada tahun 1312 H oleh al-‘Alim al-Rabbani al-Syaykh Muhammad ‘Ali

al-Munjiri dan rakan-rakannya. Berbeza dengan Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband, Dar al-‘Ulum

li Nadwah al-‘Ulama’ mengambil pendekatan lebih terbuka dan sederhana. Sebagai contoh,

Madrasah Deoband yang menolak ilmu-ilmu yang datang dari barat sehinggakan pengajaran

bahasa Inggeris tidak dibenarkan. Manakala Dar al-‘Ulum li Nadwah al-‘Ulama’ mengambil

pendekatan sederhana dalam pemilihan ilmu-ilmu yang hendak diajar dengan menggabungkan

antara ilmu tradisional dan moden di samping melakukan penambahbaikan terhadap sistem

pengajian yang sedia ada.

Antara silibus-silibus pengajian yang ditawarkan di institusi ini ialah al-Kutub al-Sittah

dari awal sehingga akhir sebagaimana yang diajar di Dar al-‘Ulum Deoband melainkan Sunan

Ibn Majah dan Sunan al-Nasa’i yang ditumpukan kepada beberapa bab tertentu sahaja. Terdapat

beberapa madrasah yang mengikuti metode Dar al-‘Ulum li Nadwah al-‘Ulama’ antaranya

Madrasah al-Islah di Bi Sara Amir A’zam Jerah al-Hind, Dar al-‘Ulum Taj al-Masajid di

Bahufal, Al-Jami‘ah al-Islamiyyah di Mazfar fur A’zam Geragh.

89
 Apa yang dapat diperhatikan antara sumbangan tokoh-tokoh ulama daripada Dar al-

‘Ulum li Nadwah al-‘Ulama’ ini ialah penghasilan kitab-kitab yang berkaitan dengan sirah nabi

antaranya Sirah al-Nabi oleh al-Syibli al-Nu‘mani (m.1332H) yang ditulis dalam bahasa Urdhu

yang kemudiannya disempurnakan oleh Sulayman al-Nadawi (m.1373H) dalam tujuh jilid.

Seminar al-Sirah wa al-Sunnah di Qatar yang diadakan pada 1400H telah bersetuju supaya kitab

ini diterjemahkan ke dalam bahasa Arab. Al-Sayyid Sulayman al-Nadawi juga turut mengarang

kitab al-Risalah al-Muhammadiyyah. Tokoh mu’asirin India al-‘Allamah Abu al-Hasan al-

Nadawi turut mengarang beberapa buah kitab sirah seperti Sirah Khatim al-Nabiyyin li al-Atfal,

al-Nabiy al-Khatim, al-Tariq ila al-Madinah dan al-Sirah al-Nabawiyyah.

Ulama-ulama lepasan institusi ini juga telah mengarang kitab dan artikel yang

mengandungi penolakan dan kecaman terhadap golongan anti hadith dan kumpulan sesat seperti

al-Qadiyaniyyah seperti kitab Hujjiyat al-Hadith dalam bahasa Urdhu oleh Syaykh Muhammad

Hanif al-Nadawi, Tadwin al-Hadith oleh Syaykh Hidayat Allah al-Nadawi dan Tadwin al-Hadith

oleh Sayyid Sulayman al-Nadawi. 53

3.3 Sumbangan Ulama’-Ulama’ Lepasan India Terhadap Perkembangan Pengajian

Hadith di Malaysia

53
Ibid. h. 1007

90
Pengaruh India sebenarnya tidaklah begitu asing dengan perkembangan Islam di Nusantara.

Malah, sejarah membuktikan bahawa Islam tersebar di nusantara melalui pedagang dan mubaligh

daripada India. Pengaruh India dalam pengajian Islam di Nusantara sebenarnya telah mula

dikesan melalui pengaruh seorang tokoh yang berasal dari India iaitu Syaykh Nur al-Addin al-

Raniri atau nama lengkapnya ialah Nur al-Din bin ‘Ali bin Hasanji bin Muhammad Hamid al-

Raniri al-Syafi‘i(m.1658M).54 Beliau berasal dari Rander (Ranir yang terletak di kawasan Teluk

Kambai Gujerat India). Tahun kelahirannya tidak diketahui tetapi kemungkinan besar pada akhir

abad ke-16. Sumbangan besar beliau dalam pengajian hadith ialah melalui karya beliau iaitu al-

Fawaid al-Bahiyyah fi Ahadith al-Nabawiyah yang juga dikenali dengan nama lainnya sebagai

Hidayah al-Habib fi al-Targhib wa al-Tarhib.55 Walaupun kitab ini tidak tersebar secara meluas

di nusantara tetapi ia dianggap sebagai kitab terawal dalam bidang hadith di nusantara sekaligus

mengisbatkan pengaruh ‘ulama’ India terhadap Pengajian Hadith di nusantara.

Tokoh lain yang dikaitkan dengan pengaruh India dalam perkembangan pengajian hadith

di Tanah Melayu ialah Tok Khurasan. Beliau dianggap antara tokoh terawal lepasan Dar ‘Ulum

Deoband, India yang telah menggerakkan dan menghidupkan pengajian hadith di Tanah Melayu

terutamanya di Kelantan. Nama lengkap beliau ialah Abu Abdullah Sayyid Hasan bin Nur

Hasan. Beliau dilahirkan di Bhafar Pakistan kira-kira pada tahun 1875M atau 1292H.56

54
. Antara karya-karya beliau ialah Sirat al-Mustaqim, Durrah al-Faraid bi Syarh al-‘Aqaid, Bustan al-Salatin fi Dzikr al-
Awwalin wa al-Akhirin dan sebagainya.Setelah lama bergiat dalam bidang dakwah dan penulisan di Acheh beliau kembali
ke Ranir pada tahun 1644M.Beliau meninggal dunia pada 22 Zulhijjah 1069H bersamaan 1658M.Lihat Mahayudin Hj
Yahaya (1994), Naskhah Jawi Sejarah dan Teks, Dewan Bahasa dan Pustaka, h. 44-48. Lihat juga Azyumardi Azra Dr
(t.t), Jaringan Ulama Timur Tengah dan Kepulauan Nusantara Abad 17 dan 18, cet. 4, T.P.T: Penerbit Mizan, h. 166.
55
Kitab Hidayah al-Habib fi al-Targhib wa al-Tarhib (Petunjuk kekasih pada perkara yang mengembira dan menakutkan )
mengandungi 831 buah hadith dalam 46 bab dan mempunyai simbol (rumuz) kepada 22 orang periwayat hadith. Kitab ini
ditulis di Pahang pada tahun 1045H (1635M) dan kemudiannya dibawa ke Acheh. Kitab ini telah dicetak dengan judul al-
Fawaid al-Bahiyyah fi Ahadith al-Nabawiyyah dan diletakkan bersama kitab Hasyiyah Jami‘ al-Fawaid karangan Syaykh
Dawud bin ‘Abdullah al-Fatani (Makkah, 1311 H). Lihat Mahayudin Hj Yahaya (1994), op.cit., h. 44-48.
56
Ismail Che Daud (2001), Tokoh-tokoh Ulama Semenanjung Melayu (1), Kelantan: Majlis Ugama Islam dan Adat
Istiadat Melayu Kelantan. J 1. h. 441

91
 Tok Khurasan tiba di bumi Kelantan sekitar tahun 1911/1912M. Usianya ketika itu sudah

menjangkau 37 tahun. Antara sumbangan besar beliau ialah menghidupkan pengajian kitab-

kitab hadith antaranya Kutub al-Sittah dan Misykat al-Masabih57. Salah seorang muridnya iaitu

Tuan Guru Haji Yaakub Lorong Gajah Mati pernah menyatakan bahawa Tok Khurasanlah yang

telah banyak mendorong beliau mendalami hadis dan mazhab-mazhab selain dari mazhab

Syafi‘i. Pengaruh Tok Khurasan begitu kuat sehingga beliau menjadi seorang yang luas

pandangan dan tidak fanatik. Sebelum itu, pengaruh Tarekat begitu besar dalam dirinya namun

setelah mendalami ilmu hadith, beliau berubah sikap. 58

Begitu juga Dato’ Haji Ahmad Maher, yang merupakan salah seorang tokoh ulama

Kelantan terkenal mengakui pernah mempelajari kitab Misykat al-Masabih dan Jami’ al-

Tirmidhi daripada Tok Khurasan. 59 Antara tokoh-tokoh ulama lain yang sempat menuntut ilmu

daripada Tok Khurasan ialah Dato’ Yusoff Zaky Yakob, Dato’ Muhammad Nasir dan Dato’ Haji

Nik Abdul Aziz bin Nik Mat.60Ada pendapat yang mengatakan bahawa pemergian beberapa

orang penuntut ilmu dari Kelantan ke India untuk mendalami pengajian ilmu hadith dan tafsir

adalah atas dorongan dan perangsang yang diberikan oleh Tok Khurasan.61

Selain Tok Khurasan, seorang tokoh ulama’ Tanah Melayu yang mempunyai pengaruh

dan sumbangan yang besar terhadap Pengajian Hadith di Tanah Melayu terutamanya di Kelantan

ialah Maulana Abdullah Nuh. Haji Abdullah Awang Nuh dilahirkan di Kampung Wakaf Bunut

Pasir Puteh Kelantan pada tahun 1905M.62 Haji Abdullah pernah menuntut ilmu di Kashmir Gate

57
Ibid.
58
Ibid. h. 600
59
Ismail Che Daud (1996), Tokoh-tokoh Ulama Semenanjung Melayu (2), Kelantan: Majlis Ugama Islam dan Adat
Istiadat Melayu Kelantan. j.2 h. 150
60
Ismail Che Daud (2001), op.cit j.1 h. 444
61
Ibid. j.1 h. 444
62
Ismail Che Daud (2001), op.cit, j.2 h. 478

92
dan di Bahil berhampiran Gujerat India. Namun, beliau menuntut ilmu di Deoband untuk tempoh

yang agak lama. Beliau sempat menghabiskan Kitab Hadith Sunan Sittah di India dan pendapat-

pendapatnya banyak dipengaruhi dengan pendapat pengarang Hujjah Allah al-Balighah iaitu

Syah Waliy Allah al-Dihlawi.63

Selain daripada tokoh-tokoh ulama’ yang dinyatakan di atas, terdapat beberapa tokoh

ulama lain lepasan India yang menyumbang kepada Pengajian Hadith di Malaysia antaranya

Dato’ Haji Nik Abdul Aziz bin Nik Mat.64 Walaupun beliau tidak terlibat secara langsung dalam

Pengajaran Hadith, namun beliau merupakan tokoh yang dianggap sebagai pendokong sunnah di

Kelantan sejak dari dahulu lagi.

Kajian yang dijalankan menunjukkan ulama’-ulama’ lepasan India lebih terkehadapan

daripada sudut peranan dan sumbangan mereka dalam memantapkan Pengajian Hadith di

Malaysia berbanding ulama’-ulama’ lepasan al-Azhar ataupun al-Haramayn. Sumbangan dan

peranan ulama’-ulama’ lepasan India yang akan dibincangkan dalam kertas kerja ini ialah

daripada sudut kesungguhan mereka mengasaskan pusat-pusat pengajian yang menggunakan

metode madrasah-madrasah di India selain peranan mereka mengembangkan dan menyebarkan

pengajian hadith di kalangan masyarakat.

63
Ibid. h. 479
64
Dato’ Hj Nik Abdul Aziz bin Nik Mat dilahirkan pada tahun 1931 dalam sebuah keluarga yang sangat berpegang kuat
kepada ajaran Islam. Ayahnya merupakan pendokong kuat kepada ajaran Tok Khurasan malah Dato’ Hj Nik Abdul Aziz
pernah berguru dengan Tok Khurasan di Kampung Sirih.Beliau pergi ke India pada tahun 1952.Ketika di India beliau telah
berguru dengan Syaykh al-Hadith dan guru tarikat yang terkemuka di India iaitu Maulana Mohamad Ahmad al-
Madani.Maulana Mohamad seorang pejuang kemerdekaan India yang pertama dan pernah di penjara semasa penjajahan
Inggeris.Pada tahun 1957 beliau menyambung pelajaran ke Pakistan dalam bidang Tafsir. Pada tahun 1958 beliau
menyambung pelajaran di Kuliyyah Lughah di al Azhar Mesir.

93
3.4. Persamaan Antara Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur dengan

Dar Al-‘Ulum Deoband, India.

Umum mengetahui Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband merupakan madrasah yang terawal

beroperasi di India. Ia juga dianggap sebagai madrasah yang paling berpengaruh dan terkenal

sehingga ia dianggap al-Azhar India. Pengaruhnya tersebar ke seluruh pelusuk dunia termasuklah

Malaysia melalui mantan-mantan pelajar yang pernah belajar tentang pengajian Islam amnya dan

ilmu Hadith khususnya. Antara madrasah yang mempunyai metode Deoband ialah Madrasah

Mihftahul Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur yang banyak persamaan dan ada juga

perbezaaannya tetapi perbezaan tersebut tidak begitu ketara kerana perbezaan tersebut adalah

kerana budaya setempat dan persekitaran.

Jika kita lihat daripada segi nama Madrasah Miftahul ‘Ulum, mereka menggunakan

perkataan “Miftahul ‘Ulum” manakala di India mengunakan perkataan “Dar al-‘Ulum. Intipati

daripada kedua-dua perkataan adalah sama dan masih mengekalkan perkataan “ ‘Ulum” yang

bermaksud pengajian Ilmu. Pengasas Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling dan beberapa orang

ahli pada tahun 1995 sebulat suara melalui syura telah memilih nama “Miftahul Ulum” untuk

madrasah yang bakal lahir di Malaysia pada ketika itu. Hasil keberkatan yang mencurah daripada

Allah s.w.t terhadap Madrasah Dar al-‘Ulum India ini, maka limpahan tersebut telah melimpah

di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling kerana walaupun kedua-kedua madrasah ini

menghadapi segala kesusahan dan kepayahan. Namun, ia diperkuatkan dengan pendokong-

pendokong yang ikhlas dan mempunyai ketaqwaan yang tinggi. Keberkatan inilah yang menjadi

titik tolak kepada lahirnya ulama’-ulama’ yang tersohor dalam bidang Hadith. Sejarahnya,

pengajian di madrasah ini adalah hasil kesungguhan serta keyakinan yang tinggi para pengasas,

94
guru-guru dan para pelajar yang tidak jemu-jemu mendalami ilmu yang mentautkan hati mereka

dengan Allah, maka madrasah ini terus kekal berkembang dan berpengaruh sehinggalah ke hari

ini.

Daripada aspek pengajian ulum di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling mengikut

metode Deoband kerana Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband menawarkan subjek Tafsir dan ‘Ulum

al-Tafsir, Hadith dan Ilmu hadith, Fiqh dan Usul Fiqh dan sebagainya. Namun begitu, secara

keseluruhannya banyak tertumpu kepada pengajian hadith-hadith Nabi s.a.w. Bidang Hadith di

Madrasah Sri Petaling lebih memberi tumpuan terhadap pengajian Hadith kerana madrasah ini

mempunyai ramai graduan hadith lepasan Deoband, India yang mahir serta mempunyai

pengalaman yang luas dalam bidang ini yang kedua kerana Sunnah dan Hadith Nabi merupakan

salah satu disiplin ilmu yang sering menjadi bahan kritikan dan serangan oleh pihak barat.

Perkara lain yang menjadi titik tolak kepada persamaan dengan metode Deoband ialah pada

aspek silibus hadith yang digunakan di Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling kerana dalam

setiap tahun pengajian di sini, ada kitab-kitab yang sama dipelajari oleh pelajar-pelajar seperti

Kitab Misykat al-Masabih dan Muqadimah fi Usul Hadith. Pelajar di Deoband akan

menterjemahkan hadith yang dipelajari ke dalam Bahasa Urdhu manakala pelajar di Sri Petaling

akan menterjemahkannya ke dalam bahasa Melayu dan ada juga yang mempelajarinya dalam

bahasa Urdu. Selain itu, persamaan kitab yang dipelajari oleh para pelajar adalah Kitab Kutub al-

Sittah, Kitab al-Muwatta’, dan Syama’il oleh Imam al-Timidhi. Di sini ada satu perkara yang

menarik di mana syarat lulus ialah pelajar harus menyelesaikan pembelajaran kitab yang

dipelajari dan ia merupakan antara persamaan dengan Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband, India.

95
 Menurut Ustaz Muhammad Hazim bin Hussin65, pelajar-pelajar yang mengikuti

pengajian di sini akan didedahkan dengan pembacaan keseluruhan Kitab Sahih al-Bukhari

dengan bacaan cepat dan syarahan yang ringkas. Manakala pembacaan bagi Kitab Sahih Muslim,

Sunan Abu Dawud, Sunan al-Tirmidhi dan Sunan al-Nasa’i adalah berdasarkan kitab-kitab dan

bab-bab tertentu yang dibahagi-bahagikan antara kelima-lima dalam kitab kutub al-Sittah.

Sebagai contoh, jika kitab yang dipelajari dalam Sahih Muslim ialah kitab al-Salah, al-Zakat dan

al-Siyam maka dalam Sunan Abu Dawud pula akan didedahkan dengan kitab-kitab yang lain.

Dengan cara sebegini, pelajar-pelajar secara tidak langsung akan dapat membiasakan diri mereka

dengan kitab-kitab lain mengikut tajuk dalam Kutub al-Sittah yang lain.

Mengikut hasil temubual dengan Ustaz Muhammad Hazim lagi, pembelajaran akan

dimulakan dengan guru membaca sanad dan matan hadith. Mualim atau ustaz akan

mensyarahkan kalimah-kalimah yang sukar difahami seterusnya membincangkan secara ringkas

perselisihan mazhab ulama’ terhadap isu yang terdapat dalam hadith. Setelah menyelesaikan

pengajian dalam kelas alim selama tujuh tahun dan seterusnya dalam Dawrah al-Hadith selama

setahun, para pelajar akan didedahkan dengan pembacaan dan pembelajaran kitab-kitab Kutub

al-Sittah yang lain iaitu Kitab al-Muwatta’ oleh Imam Malik Syama’il al-Tirmidhi. Pembelajaran

di sini telah bermula seawal selepas Subuh sehinggalah waktu malam dengan diselangi beberapa

waktu rehat. Persediaan sebegini dilihat mampu mendisiplinkan pelajar-pelajar yang menuntut

ilmu dengan membudayakan diri mereka dengan situasi menuntut ilmu yang sebenar.

Walaupun pelajar-pelajar tidak banyak didedahkan dengan cabang disiplin ilmu hadith

yang lain seperti Ilmu ‘Ilal, Ilmu Jarh wa Ta’dil dan Ilmu Takhrij, namun, pendedahan pada

peringkat awal ini mampu mendedahkan mereka kepada kandungan kitab-kitab muktabar dalam
65
Guru pengajian Hadith di Madrasah Miftahul Ulum,Sri Petaling Kuala Lumpur.

96
bidang hadith. Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband India dahulunya dikenali dengan panggilan

“madrasah” tetapi berkat para pendidik dan penuntut yang bersabar dan tawaddu’ dalam

mendalami ilmu Allah ini, akhirnya sekarang ia terkenal dengan sebuah institusi bertaraf

universiti dan tidak mustahil suatu hari nanti Madrasah Miftahul ‘Ulum juga akan mengikut jejak

langkah seperti Madrasah Dar al-‘Ulum Deoband, India kelak. Penambahbaikan dan pemurnian

dicadangkan akan dilaksanakan di madrasah ini dengan penambahan subjek-subjek ‘ulum al-

Hadith dan pelajar-pelajar juga diwajibkan menghafaz sebilangan hadith-hadith daripada kitab-

kitab muktabar hadith sebagai bukti kepada kemampuan pelajar-pelajar lepasan madrasah serta

keilmuan mereka dalam bidang al-Hadith.

3.5 Penutup

Ulama’-ulama’ lepasan India memainkan peranan yang sangat besar ke arah

kelangsungan pengajian hadith di Malaysia. Pengalaman yang diperolehi oleh mereka semasa

mengikuti pengajian hadith di India diadaptasikan kemudiannya dalam sistem pengajian

madrasah di Malaysia. Penawaran Dawrah al-Hadith pada tahun kelapan pengajian di madrasah

membuktikan kesungguhan mereka dalam melahirkan para huffaz dalam bidang hadith. Melalui

sistem ini pelajar-pelajar telah diperkenalkan dengan kitab-kitab muktabar dalam bidang hadith.

Selain mengasaskan beberapa madrasah, ulama’-ulama’ lepasan India juga turut terlibat dalam

menyebarkan dan meningkatkan kefahaman hadith dikalangan masyarakat Islam. Melalui

pengajaran hadith yang diadakan di masjid-masjid dan pusat-pusat pengajian, beberapa kitab

utama dalam bidang hadith turut diperkenalkan antaranya Sahih al-Bukhari, Sahih Muslim dan

Sunan al-Tirmidhi.

BAB KEEMPAT

97
 LAPORAN DATA SOAL SELIDIK DAN ANALISISNYA

4.1 DATA SOAL SELIDIK PELAJAR DAN ANALISISNYA

4.1.1 Latar belakang Responden (pelajar)

Penulis melaksanakan metode soal selidik dengan menyediakan soalan-soalan yang mempunyai

enam bahagian, Bahagian A: Latar belakang pelajar, B: Tahap pengetahuan pelajar terhadap ilmu

Hadith, C: Tahap pengetahuan pelajar terhadap Pengajian Hadith, D: Persepsi pelajar terhadap

metodologi guru dalam pengajian Hadith, E: Persepsi pelajar terhadap masalah-masalah di dalam

pengajian Hadith, F: Persepsi pelajar terhadap cara mengatasi masalah dalam pengajian Hadith. Ia

mengandungi sebanyak 78 soalan pada keseluruhannya. Soalan tersebut diedarkan kepada 80

responden (pelajar) yang mewakili tahun 5, 6, 7 dan 8 yang jumlah keseluruhannya ialah seramai

(165) orang pelajar dari tahun 1 hingga 8 dari Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling Kuala Lumpur

(MMUSPKL).

Sehubungan dengan itu, penulis melaksanakan kajian ini dengan memberikan tumpuan

khusus kepada sebilangan kecil daripada pelajar-pelajar sekolah tersebut sebagai sampel yang hanya

mewakili (49%) daripada jumlah keseluruhan mereka. Dengan izin Allah (s.w.t) borang soal selidik

diisi dan dapat dikumpulkan kembali dengan bantuan ikhlas daripada ustaz. Penjelasan selanjutnya

mengenai laporan data dan analisis boleh dirujuk pada jadual-jadual dan graf-graf yang dipaparkan di

bawah ini.

Jadual (16): Jantina

Pelajar Bilangan Peratus %

Lelaki 80 100.0

98
 Pelajar Bilangan Peratus %
Perempuan 0 0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (A01)

Graf (1): Jantina

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan A01.

Jadual (17): Tahun Pengajian.

99
 Tahun
Pengajian Bilangan Peratus %
5 19 23.8
6 22 27.5
7 14 17.5
8 25 31.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A02)

Graf (2): Tahun Pengajian

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A02)

Jadual (18): Menunjukkan tahap pengajian tertinggi ibu bapa responden.

Tahap Pengajian Bilangan Peratus %

100
 Bawah sarjana muda 12 15.0
Sarjana Muda 12 15.0
Sarjana 13 16.3
PhD 3 3.8
Lain-lain 40 50.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A03)

Graf (3): Menunjukkan tahap pengajian tertinggi ibu bapa responden.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (A03)

Berdasarkan jadual 18 dan graf 3 di atas menunjukkan tahap pengajian tertinggi ibu bapa responden

yang paling ramai iaitu tahap Lain-lain ialah sebanyak 40 orang (50.0%). Terdapat segelintir

responden iaitu seramai 3 orang (3.75%) yang tahap pengajian ibu bapa mereka ialah pada peringkat

PhD.

Jadual (19): Menunjukkan bidang pengajian tertinggi ibu bapa responden.

Bidang Pengajian Bilangan Peratus %

Pengajian Islam 14 17.5

101
 Undang-undang 2 2.5
Kejuruteraan 12 15.0
Pendidikan 5 6.3
Ekonomi 5 6.3
Pengurusan 9 11.3
Perubatan 1 1.3
Lain-lain 32 40.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A04)

Graf (4): Menunjukkan bidang pengajian tertinggi ibu bapa responden.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A04)

Berdasarkan jadual (19) dan graf (4) di atas didapati jumlah bidang pengajian ibu bapa

responden yang amat besar ialah Lain-lain iaitu seramai 32 orang (40%), sebaliknya jumlah yang

paling sedikit ialah bidang Perubatan iaitu seorang sahaja (1.3%). Bidang Pengajian Islam pula ialah

102
yang kedua terbanyak iaitu dengan 14 orang responden (17.5%). Terdapat juga responden iaitu

seramai 5 orang (6.3%) di dalam bidang pendidikan dan menyamai dengan peratusan dalam bidang

ekonomi.

Jadual (20): Menunjukkan bidang pekerjaan ibu bapa responden.

Bidang pekerjaan Bilangan Peratus %

Guru 17 21.3
Pensyarah 3 3.8
Peniaga 13 16.3
Pengurus 2 2.5
Kakitangan kerajaan 17 21.3
Lain-lain 28 35.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A05)

Graf (5): Menunjukkan bidang pekerjaan ibu bapa responden.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A05)

Berdasarkan jadual (20) dan graf (5) di atas, didapati bidang pekerjaan ibu bapa responden yang

paling ramai ialah bidang Lain-lain iaitu seramai 28 orang (35%). Diikuti pula dengan bidang Guru

103
dan Kakitangan Kerajaan iaitu 17 orang (21.3%) masing-masing. Manakala bidang yang paling

sedikit ialah Pengurus dengan 2 orang (2.5%).

Jadual (21): Menunjukkan penggunaan masa yang biasa dilakukan di rumah.

Penggunaan masa Bilangan Peratus %

Menolong Ibu bapa 62 77.5
Membuat kerja rumah 7 8.8
Tuisyen 1 1.3
Menonton TV 2 2.5
Membaca buku pelajaran 1 1.3
Lain-lain 7 8.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (A06)

Graf (6): Menunjukkan penggunaan masa yang biasa dilakukan di rumah

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (A06)

104
Kenyataan berdasarkan jadual (21) dan graf (6) mendapati bahawa masa yang paling banyak

digunakan oleh responden di rumah iaitu seramai 62 orang (77.5%) ialah menolong ibu bapa di

rumah. Manakala diikuti pula dengan membuat kerja rumah dan lain-lain dengan serama 17 orang

(8.8 %) masing-masing. Dan juga sebilangan kecil daripada mereka memilih untuk tuisyen dan

membaca buku pelajaran dengan 1.3 % masing-masing.

Jadual (22): Menunjukkan mata pelajaran ( Subjek ) yang paling diminati oleh responden.

Mata pelajaran Bilangan Peratus %

Al-Quran 42 52.5
Aqidah 1 1.3
Usul Feqah 1 1.3
Al-Hadith 15 18.8
Feqah 14 17.5
Sirah 2 2.5
Mantiq 2 2.5
Balaghah 1 1.3
Lain-lain 2 2.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A07)

105
Graf (7): Menunjukkan mata pelajaran ( Subjek ) yang paling diminati oleh responden.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (A07)

Berdasarkan jadual (22) dan graf (7) di atas, didapati mata pelajaran yang paling diminati oleh ramai

responden ialah subjek Al-Quran iaitu seramai 42 orang ( 52.5%) manakala yang paling sedikit ialah

subjek Aqidah, Usul Feqah dan Balaghah iaitu masing-masing seorang (1.3%). Dan subjek Al-hadith

dan Feqah pula adalah jumlah kedua dan ketiga tertinggi iaitu 15 (18.8%) dan 14 orang (17.5%).

Jadual (23): Menunjukkan bidang pengajian yang bakal diikuti sewaktu di Institut Pengajian Tinggi.

Bidang Pengajian Bilangan Peratus %

Al-Quran dan Al-Hadith 42 52.5
Syariah 15 18.8
Usuluddin 8 10.0
Bahasa Arab 6 7.5
Sains 2 2.5
Pendidikan 1 1.3
Perubatan 1 1.3
IT 1 1.3
Lain-lain 4 5.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (A08)

106
Graf (8): Menunjukkan bidang pengajian yang bakal diikuti sewaktu di Institut Pengajian Tinggi.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (A08)

Berdasarkan jadual (23) dan graf (8) di atas, penulis mendapati responden paling ramai memilih

bidang Al-Quran dan Al-Hadith sebagai bidang pengajian yang bakal diikuti sewaktu di Institut

Pengajian Tinggi iaitu seramai 42 orang (52.5%). Diikuti pula oleh bidang Syariah dan Usuluddin

iaitu masing-masing 15 orang (18.8%) dan 8 orang (10.0%). Manakala yang paling sedikit iaitu

bidang Pendidikan, Perubatan dan IT dengan seorang (1.3%).

Kesimpulan dan rumusan yang boleh dibuat secara keseluruhannya mengenai latar belakang

responden sebanyak 80 orang pelajar yang mengandungi lapan jenis soalan adalah merupakan

soalan-soalan yang kecil di dalam soalan Bahagian A: iaitu jadual ( 16-23 ) dan graf (1-8), mendapati

responden semuanya adalah lelaki kerana semua pelajar di sekolah tersebut adalah lelaki. Jumlah

mereka berdasarkan tahun pengajian responden didapati bahawa tahun 8 paling ramai berbanding

dengan tahun-tahun yang lain. Dari segi tahap pengajian tertinggi ibu bapa pula, tahap yang paling

107
tinggi ialah Lain-lain. Dari segi bidang pekerjaan ibu bapa, yang paling ramai adalah dari bidang

Lain-lain. Dari segi penggunaan masa ketika responden di rumah, yang paling ramai ialah menolong

ibu bapa. Manakala mata pelajaran yang paling diminati oleh responden ialah Al-Quran. Dan dari

segi bidang pengajian responden, yang paling banyak bakal diikuti di Institut Pengajian Tinggi pula

ialah bidang Al-Quran dan Al-Hadith.

4.1.2 Tahap Pegetahuan Pelajar Terhadap Ilmu Hadith

4.1.2.1 Tahap pengetahuan pelajar terhadap Ilmu Hadith.

Soal selidik ini mengandungi 33 soalan daripada soalan bahagian B (B01-B33) iaitu dari jadual (24-

56) dan graf (9- 41).

Jadual (24): Hadith ialah percakapan, perbuatan dan pengakuan Nabi ( s.a.w).

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju - - Betul
Tidak setuju - - 80 100%
Tak pasti - - Salah - -
Setuju 15 18.8 Tak pasti - -
Sangat setuju 65 81.3
Jumlah 80 100.0 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B01)

108
Graf (9): Hadith ialah percakapan, perbuatan dan pengakuan Nabi ( s.a.w).

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B01)

Berdasarkan jadual (24) dan graf (9) di atas iaitu soalan mengenai takrif Hadith, didapati jumlah

responden yang menjawab sangat setuju adalah yang paling ramai iaitu seramai 65 orang (81.3%)

dan diikuti pula dengan setuju iaitu dengan 15 orang (18.8%). Justeru itu, tahap pengetahuan

responden adalah cemerlang.

Jadual (25): Hadith merupakan sumber agama yang kedua selepas al-Qur’an.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 1.3 Betul 79 98.8%
Tak pasti - - Salah 1 1.2%
Setuju 11 13.8 Tak pasti 0 0%
Sangat setuju 68 85.0
Jumlah 80 100.0 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B02)

109
Graf (10): Hadith merupakan sumber agama yang kedua selepas al-Qur’an.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B02)

Berpandukan jadual (25) dan graf (10) di atas, menunjukkan paling ramai menjawab sangat setuju

iaitu 68 orang (85%), sebaliknya paling sedikit menjawab tidak setuju iaitu seorang (1.3%). Dan

sementara itu yang mejawab setuju pula ialah 11 orang (13.8%). Jawapan yang sebenarnya ialah

betul. Sehubungan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (26): Hadith mempunyai bilangan yang sama dengan bilangan ayat al-Qur’an.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 33 41.3 Betul 60 75%
Tidak setuju 27 33.8
Tak pasti 19 23.8 Salah 1 1.3%
Setuju 1 1.3 Tidak 19 24%
Sangat setuju - - pasti

Jumlah 80 100.0 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B03)

Graf (11): Hadith mempunyai bilangan yang sama dengan bilangan ayat al-Qur’an.

110
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B03)

Berdasarkan jadual (26) dan graf (11) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat tidak

setuju mengenai bilangan Hadith dan ayat al-Quran iaitu seramai 33 orang (41.3%) sedangkan yang

paling sedikit ialah menjawab setuju iaitu seorang sahaja (1.3%). Jawapan yang sebenarnya adalah

salah. Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (27): Hadith adalah penjelasan dan pentafsiran kepada ayat al-Qur’an.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 1 1.3 Betul 75 93.7%
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 3 3.8 Salah 2 2.5%
Setuju 32 40.0
Sangat setuju 43 53.8 Tidak pasti 3 3.75%
Jumlah 80 100.0 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B04)

111
Graf (12): Hadith adalah penjelasan dan pentafsiran kepada ayat al-Qur’an.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B04)

Berdasarkan jadual (27) dan graf (12) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 43 orang (53.8%) sedangkan yang paling sedikit ialah menjawab sangat tidak setuju dan

tidak setuju iaitu seorang sahaja (1.3%) masing-masing. Jawapan yang sebenarnya adalah betul.

Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (28):Hadith dan al-Qur’an adalah sama maksudnya.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 9 11.3 Betul 30 37.5%
Tidak setuju 21 26.3
Tak pasti 18 22.5 Salah 32 40.0%
Setuju 17 21.3 Tidak pasti 18 22.5%
Sangat setuju 15 18.8
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B05)

Graf (13): Hadith dan al-Qur’an adalah sama maksudnya.

112
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B05)

Berpandukan jadual (28) dan graf (13) di atas, didapati paling banyak responden yang menjawab

tidak setuju iaitu seramai 21 orang (26.3%). Diikuti pula dengan tak pasti dengan 18 orang (22.5%),

setuju dengan 17 orang (21.3%), sangat setuju dengan 15 orang (18.8 %) dan yang paling sedikit

ialah sangat tidak setuju dengan 9 orang (11.3%) Jawapan yang sebenarnya adalah salah.

Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah memuaskan.

Jadual (29): Hadith terbahagi kepada dua jenis : Hadith Makki dan Hadith Madani.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 23 28.8 Betul 58 72.5%
Tidak setuju 35 43.8
Tak pasti 18 22.5 Salah 4 5.0%
Setuju 1 1.3 Tidak 18 22.5%
Sangat setuju 3 3.8 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B06)

Graf (14): Hadith terbahagi kepada dua jenis : Hadith Makki dan Hadith Madani.

113
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B06)

Berpandukan jadual (29) dan graf (14) di atas, menunjukkan paling ramai menjawab tidak setuju

iaitu 35 orang (43.8%), sebaliknya paling sedikit menjawab setuju iaitu seorang (1.3%). Dan

sementara itu yang mejawab sangat tidak setuju pula ialah 23 orang (28.8%). Jawapan yang

sebenarnya ialah salah. Sehubungan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (30): Hadith (

   ) adalah Hadith Daif.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 51 63.8 Betul 72 90.0%
Tidak setuju 21 26.3
Tak pasti 2 2.5 Salah 6 7.5%
Setuju 4 5.0 Tidak 2 2.5%
Sangat setuju 2 2.5 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B07)

Graf (15): Hadith (

   ) adalah Hadith Daif.

114
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B07)

Berdasarkan jadual (30) dan graf (15) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat tidak

setuju iaitu seramai 51 orang (63.8%) dan ikuti dengan tidak setuju iaitu seramai 21 orang (26.3%).

Sedangkan yang paling sedikit ialah menjawab tak pasti dan sangat setuju iaitu 2 orang sahaja (2.5%)

masing-masing. Jawapan yang sebenarnya adalah salah. Justeru itu, tahap pengetahuan responden

adalah cemerlang.

Jadual (31): Hadith (   adalah Hadith Mutawatir.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 2 2.5 Betul 62 77.5%
Tidak setuju 2 2.5
Tak pasti 14 17.5 Salah 4 5.0%
Setuju 22 27.5 Tidak 14 17.5%
Sangat setuju 40 50.0 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B08)

Graf (16): Hadith (   adalah Hadith Mutawatir

115
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B08)

Berdasarkan jadual (31) dan graf (16) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 40 orang (50 %) sedangkan yang paling sedikit ialah menjawab sangat tidak setuju dan

tidak setuju iaitu 2 orang sahaja (2.5%) masing-masing. Jawapan yang sebenarnya adalah betul.

Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (32): Hadith terbahagi kepada dua : Sahih dan Daif’.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 28 35.0 Betul 55 68.7%
Tidak setuju 27 33.8
Tak pasti 2 2.5 Salah 23 28.7%
Setuju 16 20.0 Tidak 2 2.5%
Sangat setuju 7 8.8 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B09)

Graf (17): Hadith terbahagi kepada dua : Sahih dan Daif’.

116
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B09)

Berpandukan jadual (32) dan graf (17) di atas, menunjukkan paling ramai menjawab sangat tidak

setuju iaitu 28 orang (35.0%), sebaliknya paling sedikit menjawab tidak pasti iaitu 2 orang (2.5%).

Dan sementara itu yang mejawab tidak setuju pula ialah 27 orang (33.8%). Jawapan yang sebenarnya

ialah salah. Sehubungan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (33): Hadith Sahih adalah hadith yang tidak boleh beramal dengannya.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 73 91.3 Betul 79 98.8%
Tidak setuju 6 7.5
Tak pasti - - Salah 1 1.2%
Setuju - - Tidak 0 0%
Sangat setuju 1 1.3 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B10)

Graf (18): Hadith Sahih adalah hadith yang tidak boleh beramal dengannya.

117
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B10)

Berdasarkan jadual (33) dan graf (18) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat tidak

setuju iaitu seramai 73 orang (91.3%) dan ikuti dengan tidak setuju iaitu seramai 6 orang (7.5%).

Sedangkan yang paling sedikit ialah menjawab sangat setuju iaitu 1 orang sahaja (1.3%). Namun

begitu, jumlah jawapan yang salah adalah jauh lebih banyak daripada jawapan lain-lain dan ia

merupakan jawapan yang amat benar dan tepat. Justeru itu, tahap pengetahuan responden adalah

cemerlang.

Jadual (34): Hadith Maudu’ adalah satu-satunya hadith Nabi (s.a.w).

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 69 86.3 Betul 77 96.2%
Tidak setuju 8 10.0
Tak pasti - - Salah 3 3.8%
Setuju 3 3.8 Tidak 0 0%
Sangat setuju - - pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B11)

Graf (19): Hadith Maudu’ adalah satu-satunya hadith Nabi (s.a.w).

118
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B11)

Berpandukan jadual (34) dan graf (19) di atas, menunjukkan paling ramai menjawab sangat tidak

setuju iaitu 69 orang (86.3%), sebaliknya paling sedikit menjawab setuju iaitu 3 orang (3.8%). Dan

sementara itu yang mejawab tidak setuju pula ialah 8 orang (10.0%). Jawapan yang sebenarnya ialah

salah. Sehubungan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (35): Hadith Bukhari adalah hadith yang boleh beramal dengannya.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 2 2.5 Betul 74 92.6%
Tidak setuju 4 5.0
Tak pasti - - Salah 6 7.5%
Setuju 35 43.8 Tidak - -
Sangat setuju 39 48.8 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B12)

Graf (20): Hadith Bukhari adalah hadith yang boleh beramal dengannya.

119
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B12)

Berdasarkan jadual (35) dan graf (20) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 39 orang (48.8 %)dan diikuti dengan setuju dengan 35 orang (43.8%). Sedangkan yang

paling sedikit ialah menjawab sangat tidak setuju iaitu 2 orang sahaja (2.5%). Jawapan yang

sebenarnya adalah betul. Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (36): Hadith Maudu’adalah hadith yang boleh beramal dengannya.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 59 73.8 Betul 70 87.5%
Tidak setuju 11 13.8
Tak pasti - - Salah 10 12.5%
Setuju 9 11.3 Tidak pasti 0 0%
Sangat setuju 1 1.3
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B13)

Graf (21): Hadith Maudu’adalah hadith yang boleh beramal dengannya.

120
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B13)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (36) dan graf (21) di atas, menunjukkan bahawa responden yang

menjawab sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 59 orang (73.8%) diikuti dengan tidak

setuju iaitu 11 orang (13.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu

seorang (1.3%).Jawapan sebenarnya ialah salah. Justeru itu,tahap pengetahuan responden adalah

cemerlang.

Jadual (37): ‘Aisyah adalah perawi sahabat dikalangan wanita yang banyak meriwayatkan hadith.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 2 2.5 Betul 79 95%
Tidak setuju - -
Tak pasti 2 2.5 Salah 2 2.5%
Setuju 25 31.3 Tidak Pasti 2 2.5%
Sangat setuju 51 63.8
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B14)

Graf (22): ‘Aisyah adalah perawi sahabat dikalangan wanita yang banyak meriwayatkan hadith.

121
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B14)

Berdasarkan jadual (37) dan graf (22) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 51 orang (63.8 %) diikuti dengan setuju iaitu 25 orang (31.3%). Sedangkan yang paling

sedikit ialah menjawab sangat tidak setuju dan tak pasti iaitu 2 orang sahaja (2.5%) masing-masing.

Jawapan yang sebenarnya adalah betul. Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah

cemerlang.

Jadual (38): Sahabat adalah orang yang hidup bersama Nabi (s.a.w).

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 8 10.0 Betul 50 62.5%
Tidak setuju 21 26.3
Tak pasti 1 1.3 Salah 29 36.2%
Setuju 25 31.3 Tidak Pasti 1 1.25%
Sangat setuju 25 31.3
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B15)

Graf (23): Sahabat adalah orang yang hidup bersama Nabi (s.a.w).

122
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B15)

Berpandukan jadual (38) dan graf (23) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

dan setuju iaitu seramai 25 orang (31.3%).Diikuti dengan tidak setuju iaitu 21 orang (26.3%) dan

sangat tidak setuju iaitu 8 orang (10.0%). Sedangkan yang paling sedikit ialah menjawab tak pasti

iaitu seorang sahaja (1.3%). Jawapan yang sebenarnya adalah betul. Sehubungan dengan itu, tahap

pengetahuan responden adalah baik.

Jadual (39): Di antara sahabat ialah Abu Jahal dan Abu Lahab

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 72 90.0 Betul 78 97.5%
Tidak setuju 6 7.5
Tak pasti - - Salah 2 2.5%
Setuju - - Tidak Pasti 0 0%
Sangat setuju 2 2.5
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B16)

Graf (24): Di antara sahabat ialah Abu Jahal dan Abu Lahab

123
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B16)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (39) dan graf (24) di atas, menunjukkan bahawa responden yang

menjawab sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 72 orang (90.0%) diikuti dengan tidak

setuju iaitu 6 orang (7.5%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu

seorang (1.3%).Jawapan sebenarnya ialah salah. Justeru itu,tahap pengetahuan responden adalah

cemerlang.

Jadual (40): Abu Hurairah adalah sahabat lelaki yang terbanyak menghafal hadith.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 2 2.5 Betul 74 92.5%
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 3 3.8 Salah 3 3.8%
Setuju 28 35.0 Tidak pasti 3 3.8%
Sangat setuju 46 57.5
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B17)

124
Graf (25): Abu Hurairah adalah sahabat lelaki yang terbanyak menghafal hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B17)

Berdasarkan jadual (40) dan graf (25) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 46 orang (57.5 %) diikuti dengan setuju iaitu 28 orang (35.0%).Sedangkan yang paling

sedikit ialah menjawab tidak setuju dan iaitu seorang sahaja (1.3%).Jawapan yang sebenarnya adalah

betul.Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (41): Sahabat adalah orang yang tidak sempat berjumpa dengan Nabi ( s.a.w).

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 66 82.5 Betul 76 95.0%
Tidak setuju 10 12.5
Tak pasti 1 1.3 Salah 3 3.8%
Setuju 1 1.3 Tidak pasti 1 1.3%
Sangat setuju 2 2.5
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B18)

Graf (26): Sahabat adalah orang yang tidak sempat berjumpa dengan Nabi ( s.a.w).

125
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B18)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (41) dan graf (26) di atas, menunjukkan bahawa responden yang

menjawab sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 66 orang (82.5%) diikuti dengan tidak

setuju iaitu 10 orang (12.5%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab tak pasti dan setuju

iaitu seorang (1.3%) masing-masing .Jawapan sebenarnya ialah salah. Justeru itu , tahap pengetahuan

responden adalah cemerlang.

Jadual (42): Tabiin ialah orang yang tidak sempat berjumpa dengan sahabat ( r.a ).

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 63 78.8 Betul 79 98.8%
Tidak setuju 16 20.0
Tak pasti - - Salah 1 1.3%
Setuju - - Tidak pasti 0 0%
Sangat setuju 1 1.3
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B19)

Graf (27): Tabiin ialah orang yang tidak sempat berjumpa dengan sahabat ( r.a ).

126
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B19)

Berdasarkan jadual (42) dan graf (27) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab

sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 63 orang (78.8%) diikuti dengan tidak setuju iaitu

16 orang (20.0%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu seorang

(1.3%) masing-masing .Walaubagaimanapun, jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah

jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu , tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (43):Bilangan sahabat ialah adalah 110,000 orang.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 23 28.8 Betul 2 2.5%
Tidak setuju 32 40.0
Tak pasti 23 28.8 Salah 55 68.8%
Setuju 2 2.5 Tidak pasti 23 28.8%
Sangat setuju - -
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B20)

127
Graf (28): Bilangan sahabat ialah adalah 110,000 orang.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B20)

Berpandukan jadual (43) dan graf (28) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab tidak

setuju adalah yang paling ramai iaitu 32 orang (40.0%) diikuti dengan sangat tidak setuju dan tak

pasti iaitu 23 orang (28.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab setuju iaitu 2 orang

(2.5%) sahaja, sedangkan jawapn tersebut merupakan jawapan yang benar dan sahih . Justeru itu,

tahap pengetahuan responden terhadap fakta tersebut adalah sangat lemah dan membimbangkan.

Jadual (44): Sahih al-Bukhari adalah kitab hadith yang pertama dalam sejarah Islam.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 20 25.0 Betul 52 65%
Tidak setuju 32 40.0
Tak pasti 21 26.3 Salah 7 8.8%
Setuju 4 5.0 Tidak pasti 21 26.3%
Sangat setuju 3 3.8
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B21)

Graf (29): Sahih al-Bukhari adalah kitab hadith yang pertama dalam sejarah Islam.

128
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B21)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (44) dan graf (29) di atas, menunjukkan bahawa responden yang

menjawab tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 32 orang (40.0%) diikuti dengan tak pasti iaitu

21 orang (26.3%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu 3 orang

(3.75%). Jawapan sebenarnya ialah salah. Justeru itu, secara keseluruhannya, tahap pengetahuan

responden adalah cemerlang.

Jadual (45): Al-sahihaini (  ialah Sahih al-Bukhari dan Sahih Muslim.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 2 2.5 Betul 77 96.3%
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 1.3 Salah 2 2.5%
Setuju 8 10.0 Tidak pasti 1 1.3%
Sangat setuju 69 86.3
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B22)

Graf (30): Al-sahihaini ( ialah Sahih al-Bukhari dan Sahih Muslim.

129
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B22)

Berdasarkan jadual (45) dan graf (30) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 69 orang (86.3 %) diikuti dengan setuju iaitu 8 orang (10.0%).Sedangkan yang paling

sedikit ialah menjawab tak pasti iaitu seorang sahaja (1.3 %).Jawapan yang sebenarnya adalah

betul.Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (46): Kutub al-Sittah (  adalah Sunan al-Tirmidhi dan Abu Dawud sahaja.

Jawapan Bilangan Peratus% Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 63 78.8 Betul 78 97.5%
Tidak setuju 15 18.8
Tak pasti - - Salah 2 2.5%
Setuju - - Tidak - -
Sangat setuju 2 2.5 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B23)

Graf (31): Kutub al-Sittah ( adalah Sunan al-Tirmidhi dan Abu Dawud sahaja.

130
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B23)

Berdasarkan jadual (46) dan graf (31) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab

sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 63 orang (78.8%) diikuti dengan tidak setuju iaitu

15 orang (18.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu 2 orang

(2.5%).Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu,

tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (47): Di antara syarat-syarat hadith Sahih ialah : Perawinya mesti bersambung.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 6 7.5 Betul 69 86.3%
Tidak setuju 2 2.5
Tak pasti 3 3.8 Salah 8 10%
Setuju 25 31.3 Tidak pasti 3 3.8%
Sangat setuju 44 55.0
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B24)

Graf (32): Di antara syarat-syarat hadith Sahih ialah : Perawinya mesti bersambung.

131
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B24)

Berdasarkan jadual (47) dan graf (32) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 44 orang (55.0 %) diikuti dengan setuju iaitu 25 orang (31.3%).Sedangkan yang paling

sedikit ialah menjawab tidak setuju iaitu 2 orang sahaja (2.5 %).Jawapan yang sebenarnya adalah

betul.Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah sangat memuaskan.

Jadual (48): Imam Muslim adalah pengarang Kitab al-Nasai.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 64 80.0 Betul 76 95%
Tidak setuju 12 15.0
Tak pasti 3 3.8 Salah 1 1.3%
Setuju 1 1.3 Tidak pasti 3 3.8%
Sangat setuju - -
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B25)

Graf (33): Imam Muslim adalah pengarang Kitab al-Nasaie.

132
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B25)

Berdasarkan jadual (48) dan graf (33) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab

sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 63 orang (78.8%) diikuti dengan tidak setuju iaitu

15 orang (18.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu 2 orang

(2.5%).Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu ,

tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (49): Muhaddthin ( َ ‫ُﺣ َ د ﱢ ﺛِﯾن‬‫ﻣ‬ialah golongan pendusta Hadith.

Jawapan Peratus Natijah Jawapan

Bilangan %
Sangat tidak setuju 72 90.0 Betul 79 98.8%
Tidak setuju 7 8.8
Tak pasti - - Salah 1 1.3%
Setuju - - Tidak - -
Sangat setuju 1 1.3 pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B26)

Graf (34): Muhaddthin ( َ ‫ُﺣ َ د ﱢ ﺛِﯾن‬‫ﻣ‬ialah golongan pendusta Hadith.

133
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B26)

Berpandukan jadual (49) dan graf (34) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab

sangat tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 72 orang (90.0%) diikuti dengan tidak setuju iaitu

7 orang (8.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu seorang

(1.3%).Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu,

tahap pengetahuan responden adalah cemerlang dan sangat memuaskan.

Jadual (50): Mudallithin (  ialah golongan pakar dalam ilmu Hadith.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 50 62.5 Betul 75 93.8%
Tidak setuju 25 31.3
Tak pasti 2 2.5 Salah 3 3.8%
Setuju 3 3.8 Tidak 2 2.5%
Sangat setuju - - pasti

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B27)

Graf (35): Mudallithin (


   ialah golongan pakar dalam ilmu Hadith.

134
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B27)

Didapati jadual (50) dan graf (35) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab sangat

tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 50 orang (62.5%) diikuti dengan tidak setuju iaitu 25

orang (31.3%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab tak pasti iaitu 2 orang

(2.5%).Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu,

tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (51): Wadda’in ( َ ‫ﺿ ﱠﺎﻋ ِ ﯾ ْن‬َ ‫و‬ialah golongan membuat hadith palsu.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 4 5.0 Betul 73 91.3%
Tidak setuju 2 2.5
Tak pasti 1 1.3 Salah 6 7.5%
Setuju 31 38.8 Tidak pasti 1 1.3%
Sangat setuju 42 52.5
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B28)

Graf (36): Wadda’in ( َ ‫ﺿ ﱠ ﺎﻋ ِ ﯾ ْن‬ialah

َ‫و‬ golongan membuat hadith palsu.

135
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B28)

Berpandukan jadual (51) dan graf (36) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 42 orang (52.5 %) diikuti dengan setuju iaitu 31 orang (38.8%).Sedangkan yang paling

sedikit ialah menjawab tak pasti iaitu seorang sahaja (1.3 %).Jawapan yang sebenarnya adalah

betul.Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (52): Imam Sunan empat : Abu Bakar, Umar, Uthman dan Ali.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 56 70.0 Betul 75 93.8%
Tidak setuju 19 23.8
Tak pasti 2 2.5 Salah 3 3.8%
Setuju - - Tidak pasti 2 2.5%
Sangat setuju 3 3.8
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B29)

Graf (37): Imam Sunan empat : Abu Bakar, Umar, Uthman dan Ali.

136
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B29)

Didapati jadual (52) dan graf (37) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab sangat

tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 56 orang (70.0%) diikuti dengan tidak setuju iaitu 19

orang (23.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab tak pasti iaitu 2 orang

(2.5%).Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu,

tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (53): Imam Muhaddithi :Imam al-Syaf’i dan Imam al-Nawawi.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 31 38.8 Betul 68 85%
Tidak setuju 37 46.3
Tak pasti 4 5.0 Salah 8 10%
Setuju 7 8.8 Tidak pasti 4 5%
Sangat setuju 1 1.3
Jumlah 80 100.0 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B30)

Graf (38):Imam Muhaddithin:Imam al-Syaf’i dan Imam al-Nawawi.

137
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B30)

Didapati jadual (53) dan graf (38) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawab tidak

setuju adalah yang paling ramai iaitu 37 orang (46.3%) diikuti dengan sangat tidak setuju iaitu 31

orang (38.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab sangat setuju iaitu seorang

(1.3%).Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar dan sahih. Justeru itu,

tahap pengetahuan responden adalah sangat memuaskan.

Jadual (54): Musnad Ahmad adalah kitab Hadith karangan Imam Ahmad bin Hanbal.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 1 1.3 Betul 75 93.8%
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 3 3.8 Salah 2 2.6%
Setuju 23 28.8
Sangat setuju 52 65.0 Tidak pasti 3 3.8%
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B31)

Graf (39): Musnad Ahmad adalah kitab Hadith karangan Imam Ahmad bin Hanbal.

138
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B31)

Berpandukan jadual (54) dan graf (39) di atas, didapati paling banyak yang menjawab sangat setuju

iaitu seramai 52 orang (65.0 %) diikuti dengan setuju iaitu 23 orang (28.8%).Sedangkan yang paling

sedikit ialah menjawab sangat tidak setuju dan tidak setuju iaitu seorang sahaja (1.3 %) masing-

masing.Jawapan yang sebenarnya adalah betul.Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden

adalah cemerlang.

Jadual (55): Rijal Isnad (maksudnya adalah sama dengan Rawi (.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 2 2.5 Betul 68 85.0%
Tidak setuju 4 5.0
Tak pasti 6 7.5 Salah 6 7.5%
Setuju 39 48.8
Sangat setuju 29 36.3 Tidak pasti 6 7.5%

Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B32)

139
Graf (40):Rijal Isnad ( maksudnya adalah sama dengan Rawi (.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (B32)

Berdasarkan jadual (55) dan graf (40) di atas, didapati paling banyak yang menjawab setuju iaitu

seramai 39 orang (48.8 %) diikuti dengan sangat setuju iaitu 29 orang (26.3%).Sedangkan yang

paling sedikit ialah menjawab sangat tidak setuju dan iaitu 2 orang sahaja (2.5 %).Jawapan yang

sebenarnya adalah betul.Sehubungan dengan itu, tahap pengetahuan responden adalah cemerlang.

Jadual (56): Kitab (‫ﺢ ُ اﻟﺑ َﺎر ِ ي‬ْ ‫ َﺗ‬adalah

‫ﻓ‬ merupakan kitab syarah kepada Sahih Muslim.

Jawapan Bilangan Peratus % Natijah Jawapan

Sangat tidak setuju 65 81.3 Betul 76 95%
Tidak setuju 11 13.8
Tak pasti - - Salah 4 5%
Setuju 2 2.5
Tidak pasti - -
Sangat setuju 2 2.5
Jumlah 80 100.0 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (B33)

140
Graf (41): Kitab (‫ﺢ ُ اﻟﺑ َﺎر ِ ي‬ْ ‫ َﺗ‬adalah
‫ﻓ‬ merupakan kitab syarah kepada Sahih Muslim.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B33)

Didapati jadual (56) dan graf (41) di atas, menunjukkan bahawa responden yang menjawabsangat

tidak setuju adalah yang paling ramai iaitu 65 orang (81.3%) diikuti dengan tidak setuju iaitu 11

orang (13.8%).Manakala yang paling sedikit ialah yang menjawab setuju dan sangat setuju iaitu 2

orang (2.5%) masing-masing.Jawapan yang salah terhadap fakta tersebut adalah jawapan yang benar

dan sahih. Justeru itu, tahap pengetahuan responden adalah sangat memuaskan.

Jadual (57): Julat Markah (markah penuh 33)

No Data Tahap Pengetahuan Julat Markah Bilangan Peratus

Soalan bahagian B: Rendah 1-11 7 8.75%

(B01-B33) Sederhana 12-22 5 6.25%

Jadual (24-56) dan Tinggi 23-33 68 85.0%

graf (9-41) Jumlah 33 80 100.0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B01-B33

141
Graf (42): Julat markah

90% Tinggi, 85%

80%

70%

60%

50%

40%

30%

20% Rendah, 8.7

Sederhana,
5%
10% 6.25%

0%
Tahap Pengetahuan

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B01-B33)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual 57 dan graf 42 diatas, jumlah responden yang

mempunyai tahap pengetahuan yang tinggi adalah seramai 68 orang (85%). Sebaliknya, responden

yang mempunyai tahap pengetahuan yang rendah adalah seramai 7orang (8.75%) sahaja.

142
4.1.2.2 Tahap Pengetahuan Pelajar Terhadap Pengajian Hadith Dan Analisisnya.

Persepsi ini mengandungi 10 soalan daripada soalan bahagian C (C34-C43) iaitu jadual (58-67) dan

graf ( 43-52)

Jadual (58): Pengajian Hadith adalah diwajibkan kepada setiap orang Islam.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 14 17.5
Tidak setuju 38 47.5
Tak pasti 3 3.8
Setuju 19 23.8
Sangat setuju 6 7.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (C34)

Graf (43): Pengajian Hadith adalah diwajibkan kepada setiap orang Islam.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C34)

Berdasarkan jadual (58) dan graf (43) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 38 responden (47.5%) adalah tidak bersetuju bahawa pengajian Hadith adalah diwajibkan

kepada setiap orang Islam, dan responden yang paling sedikit ialah tak pasti iaitu 3 orang responden

143
(3.8 %). Justeru itu, tahap persetujuan responden secara keseluruhannya tidak bersetuju iaitu seramai

52 orang iaitu (65.0 %).

Jadual (59): Pengajian Hadith dianggap sebagai satu Ibadah dalam Islam.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 2 2.5
Tidak setuju - -
Tak pasti 3 3.8
Setuju 34 42.5
Sangat setuju 41 51.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C35)

Graf (44): Pengajian Hadith dianggap sebagai satu Ibadah dalam Islam.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C35)

Berdasarkan jadual (59) dan graf (44) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 41 responden (51.3%) adalah sangat bersetuju bahawa pengajian Hadith dianggap sebagai

satu Ibadah dalan Islam, dan responden yang paling sedikit ialah sangat tidak setuju iaitu 2 orang

144
responden (2.5 %). Justeru itu, tahap persetujuan responden secara keseluruhannya bersetuju iaitu

seramai 75 orang iaitu (93.8 %).

Jadual (60): Pengajian Hadith akan mendapat ganjaran dan pahala daripadaAllah Taala.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 23 28.8
Sangat setuju 57 71.3
Jumlah 80 100.0
Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C36)

Graf (45): Pengajian Hadith akan mendapat ganjaran dan pahala daripadaAllah Taala.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C36)

Kenyataan yang berpandukan jadual (60) dan graf (45) diatas, didapati sebilangan besar responden

sangat bersetuju bahawa Pengajian Hadith adalah mendapat ganjaran daripada Allah (S.W.T) iaitu

seramai 57 orang (71.3%), dan sebaliknya tidak seorang pun rsponden yang tidak besetuju. Justeru

itu, secara keseluruhannya responden amat bersetuju iaitu 80 orang (100.00 %).

145
Jadual (61): Keikhlasan menjadi syarat utama di dalam pengajian Hadith.

Tahap
persetujuan Bilangan Peratus %
Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 2 2.5
Setuju 25 31.3
Sangat setuju 51 63.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C37)

Graf (46): Keikhlasan menjadi syarat utama di dalam pengajian Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (C37)

Berdasarkan jadual (61) dan graf (46) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 51 responden (63.8 %) adalah sangat bersetuju bahawa keikhlasan menjadi syarat utama di

dalam pengajian Hadith, dan responden yang paling sedikit ialah sangat tidak setuju dan tidak

bersetuju iaitu seorang responden (1.3 %) masing- masing. Justeru itu, tahap persetujuan responden

secara keseluruhannya amat bersetuju iaitu seramai 76 orang iaitu (95.0%).

146
Jadual (62): Berwudhu’sebelum mempelajari Hadith adalah sunat.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 5 6.3
Tak pasti 2 2.5
Setuju 33 41.3
Sangat setuju 40 50.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (C38)

Graf (47): Berwudhu’sebelum mempelajari Hadith adalah sunat.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (C38)

Berdasarkan jadual (62) dan graf (47) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 40 responden (50.0 %) adalah sangat bersetuju bahawa berwudhu’ sebelum mempelajari

Hadith adalah sunat, dan responden yang paling sedikit ialah tak pasti iaitu 2 orang responden

(2.5%). Justeru itu, tahap persetujuan responden secara keseluruhannya ialah bersetuju iaitu seramai

73 orang iaitu (91.3 %).

147
Jadual (63): Menghafal hadith menjadi satu kewajipan bagi saya dalam pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 2 2.5
Tidak setuju 12 15.0
Tak pasti 7 8.8
Setuju 40 50.0
Sangat setuju 19 23.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (C39)

Graf (48): Menghafal hadith menjadi satu kewajipan bagi saya dalam pengajian Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C39)

Berpandukan jadual (63) dan graf (48) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu

bilangannya seramai 40 responden (50.0%) adalah bersetuju bahawa menghafal hadith menjadi satu

kewajipan bagi responden dalam pengajian Hadith dan responden yang paling sedikit ialah sangat

tidak setuju iaitu 2 orang responden (2.5 %). Justeru itu, tahap persetujuan responden secara

keseluruhannya bersetuju iaitu seramai 59 orang iaitu (73.8 %).

148
Jadual (64): Sistem berguru ( Tallaqqi )adalah wajib bagi saya dalam pengajian Hadith.

Tahap
persetujuan Bilangan Peratus %
Sangat tidak setuju 2 2.5
Tidak setuju 4 5.0
Tak pasti - -
Setuju 28 35.0
Sangat setuju 46 57.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (C40)

Graf (49): Sistem berguru ( Tallaqqi )adalah wajib bagi saya dalam pengajian Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C40)

Berdasarkan jadual (64) dan graf (49) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 46 responden (57.5 %) adalah sangat bersetuju bahawa sistem berguru ( Tallaqqi )adalah

wajib bagi responden dalam pengajian Hadith, dan responden yang paling sedikit ialah sangat tidak

bersetuju iaitu 2 orang responden (2.5 %). Justeru itu, tahap persetujuan responden secara

keseluruhannya ialah bersetuju iaitu seramai 74 orang iaitu (92.5 %).

149
Jadual (65): Pelajar pengajian Hadith akan dimuliakan, disanjungi dan diberkati oleh Allah Taala.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 1.3
Setuju 23 28.8
Sangat setuju 56 70.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (C41)

Graf (50): Pelajar pengajian Hadith akan dimuliakan, disanjungi dan diberkati oleh Allah Taala.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C41)

Berdasarkan jadual (65) dan graf (50) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 56 responden (70.0 %) adalah sangat bersetuju bahawa pelajar pengajian Hadith akan

dimuliakan, disanjungi dan diberkati oleh Allah Taala.,dan responden yang paling sedikit ialah

sangat tak pasti iaitu 1 orang responden (1.3 %). Justeru itu, tahap persetujuan responden secara

keseluruhannya ialah amat bersetuju iaitu seramai 79 orang iaitu (98.8 %).

150
Jadual (66): Bacaan Hadith mendapat ganjaran yang sama dengan bacaan ayat-ayat al-Quran.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 13 16.3
Tidak setuju 41 51.3
Tak pasti 17 21.3
Setuju 6 7.5
Sangat setuju 3 3.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (C42)

Graf (51): Bacaan Hadith mendapat ganjaran yang sama dengan bacaan ayat-ayat al-Quran.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C42)

Berdasarkan jadual (66) dan graf (51) di atas, persepsi responden yang paling ramai iaitu bilangannya

seramai 41 responden (51.3%) adalah tidak bersetuju bahawa bacaan Hadith mendapat ganjaran yang

sama dengan bacaan ayat-ayat al-Quran, dan responden yang paling sedikit ialah sangat bersetuju

iaitu 3 orang responden (3.8 %).Justeru itu, tahap persetujuan responden secara keseluruhannya tidak

bersetuju iaitu seramai 54 orang iaitu (67.5 %).

151
152
Jadual (68): Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian C.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan bahagian C: Rendah 1.00-2.00 6 7.5%

(C34-C43) Sederhana 2.01-3.00 4 5%

Jadual (59-67) dan Tinggi 3.01-5.00 70 87.5%

graf (43-52)

Jumlah 1.00-5.00 80 100%

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (C34-C43)

Graf (53): Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian C.

100%
Tinggi, 87.50%

80%

60%

40%

20%
Sederhana, 5% Rendah, 7.50%

0%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (C34-C43)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual 68 dan graf 52 diatas, penulis mendapati bahawa

persepsi responden terhadap Pengajian Hadith adalah berada ditahap yang tinggi iaitu seramai 70

orang (87.5%), dan sebaliknya sebilangan yang paling kecil mereka berpersepsi di tahap sederhana

iaitu 4 orang (5%). Justeru itu, responden yang berpersepsi tidak setuju dan sangat tidak setuju atau

berada ditahap persetujuan rendah adalah seramai 6 orang(7.5%). Walau bagaimanapun, dengan

tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut bermakna boleh dilaksanakan di Madrasah

Miftah Al-Ulum ini pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh dipraktikkan secepat mungkin.

153
4.1.2.3 Persepsi Pelajar Terhadap Sikap Guru Dan Metodologi Mereka Dalam Pengajian

Hadith Dan Analisisnya.

Persepsi ini mengandungi 24 soalan daripada soalan bahagian D (D44-D66) iatu dari jadual (69-91)

dan graf (54-76 ).

Jadual (69): Guru mesti mengucapkan ( Bismillahirrahmanirahim ) setiap permulaan pengajian.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 6 7.5
Tak pasti 1 1.3
Setuju 33 41.3
Sangat setuju 40 50.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (D44)

Graf (54): Guru mesti mengucapkan ( Bismillahirrahmanirahim ) setiap permulaan pengajian.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D44)

Berdasarkan jadual (69) dan graf (54) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 40 orang (50.0 %). Sebaliknya jumlah yang

paling kecil iaitu seorang (1.3 %) sahaja tak pasti dengan fakta tersebut. Justeru itu, secara

154
keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan bersetuju amat tinggi jumlahnya iaitu seramai 73 orang

(91.3 %).

Jadual (70):Guru menggunakan alat-alat pengajaran semasa pembelajaran.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 7 8.8
Tak pasti 5 6.3
Setuju 47 58.8
Sangat setuju 20 25.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D45)

Graf (55): Guru menggunakan alat-alat pengajaran semasa pembelajaran.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPK ) 2010, soalan (D45)

Berpandukan jadual (70) dan graf (55) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 47 orang (58.8 %). Sebaliknya jumlah yang paling kecil

iaitu seorang (1.3 %) sahaja sangat tidak bersetuju dengan fakta tersebut. Justeru itu, secara

keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan bersetuju tinggi jumlahnya iaitu seramai 67 orang (83.8

%).

155
Jadual (71):Guru memperdengarkan bacaannya dengan terang dan betul.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 30 37.5
Sangat setuju 50 62.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D46)

Graf (56): Guru memperdengarkan bacaannya dengan terang dan betul.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D46)

Berdasarkan jadual (71) dan graf (56) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 50 orang (62.5 %). Diikuti pula dengan

bersetuju iaitu 30 orang (37.5%).Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan

fakta tersebut iaitu seramai 80 orang (100.0 %).

156
Jadual (72):Guru memberi peluang kepada saya untuk membaca hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 1 1.3
Setuju 36 45.0
Sangat setuju 41 51.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D47)

Graf (57): Guru memberi peluang kepada saya untuk membaca hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D47)

Berpandukan jadual (72) dan graf (57) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 41 orang (51.3 %).Sebaliknya jumlah yang

paling kecil iaitu seorang (1.3 %) sahaja masing-masing iaitu sangat tidak bersetuju, tidak bersetuju

dan tidak pasti dengan fakta tersebut.Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan

bersetuju tinggi jumlahnya iaitu seramai 77 orang (96.3 %).

157
Jadual (73): Guru memberi huraian hadith yang lengkap lagi jelas.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 30 37.5
Sangat setuju 50 62.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D48)

Graf (58): Guru memberi huraian hadith yang lengkap lagi jelas.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D48)

Berdasarkan jadual (73) dan graf (58) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 50 orang (62.5 %). Diikuti pula dengan

bersetuju iaitu 30 orang (37.5%).Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan

fakta tersebut iaitu seramai 80 orang (100.0 %).

158
Jadual (74): Guru membincang hal-hal yang berkaitan dengan tajuk.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 4 5.0
Tak pasti 1 1.3
Setuju 40 50.0
Sangat setuju 34 42.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (D49)

Graf (59): Guru membincang hal-hal yang berkaitan dengan tajuk.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D49)

Berpandukan jadual (74) dan graf (59) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 40 orang (50.0%).Sebaliknya jumlah yang

paling kecil iaitu seorang (1.3 %) sahaja maing-masing iaitu sangat tidak bersetuju dan tidak pasti

dengan fakta tersebut.Walaubagaimanapun, secara keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan

bersetuju tinggi jumlahnya iaitu seramai 74 orang (92.5 %).

159
Jadual (75): Guru menggalakkan kami berbincang di dalam kelas.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 4 5.0
Tak pasti 1 1.3
Setuju 40 50.0
Sangat setuju 34 42.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D50)

Graf (60): Guru menggalakkan kami berbincang di dalam kelas.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D50)

Berpandukan jadual (75) dan graf (60) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 40 orang (50.0 %).Sebaliknya jumlah yang paling kecil

iaitu seorang (1.3 %) sahaja masing-masing iaitu sangat tidak bersetuju dan tidak pasti dengan fakta

tersebut.Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan bersetuju tinggi jumlahnya

iaitu seramai 74 orang (92.5 %).

160
Jadual (76): Guru sentiasa memberi kami latihan pelajaran di dalam kelas.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 5 6.3
Tak pasti 2 2.5
Setuju 46 57.5
Sangat setuju 27 33.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D51)

Graf (61): Guru sentiasa memberi kami latihan pelajaran di dalam kelas.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B51)

Berdasarkan jadual (76) dan graf (61) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 46 orang (57.5 %).Sebaliknya jumlah yang paling kecil

iaitu 2 orang (2.5 %) sahaja tak pasti dengan fakta tersebut.Justeru itu, secara keseluruhannya,

mereka sangat bersetuju dan bersetuju amat tinggi jumlahnya iaitu seramai 73 orang (91.3 %).

161
Jadual (77): Guru sentiasa memberi ujian bulanan kepada kami di dalam kelas.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 12 15.0
Tak pasti 3 3.8
Setuju 52 65.0
Sangat setuju 12 15.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D52)

Graf (62): Guru sentiasa memberi ujian bulanan kepada kami di dalam kelas.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D52)

Berdasarkan jadual (77) dan graf (62) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 52 orang (65.0 %).Sebaliknya jumlah yang paling kecil

iaitu seorang (1.3 %) sahaja sangat tidak bersetuju dengan fakta tersebut.Justeru itu, secara

keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan bersetuju tinggi jumlahnya iaitu seramai 64 orang

(80.0 %).

162
Jadual (78): Guru sentiasa membuat kesimpulan ringkas diakhir pelajaran.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 1.3
Setuju 42 52.5
Sangat setuju 37 46.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D53)

Graf (63): Guru sentiasa membuat kesimpulan ringkas diakhir pelajaran.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D53)

Berdasarkan jadual (78) dan graf (63) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 42 orang (52.5 %). Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 37 orang (46.3 %).Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit iaitu tak pasti dengan

seorang (1.3 %) responden sahaja.Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan

fakta tersebut iaitu seramai 79 orang (98.8 %).

163
Jadual (79): Guru memberi penilaian mengenai kefahaman saya.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 2.5
Tak pasti 5 6.3
Setuju 54 67.5
Sangat setuju 19 23.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D54)

Graf (64): Guru memberi penilaian mengenai kefahaman saya.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (D54)

Berdasarkan jadual (79) dan graf (64) di atas,didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 54 orang (67.5 %). Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 19 orang (23.8 %).Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit iaitu hanya 2 orang (2.5

%).Walaubagaimanapun jumlah secara keseluruhannya bersetuju dan sangat bersetuju adalah amat

tinngi iaitu 73 orang (91.3 %) berbanding tahap persetujuan sebaliknya.

164
Jadual (80): Guru mengadakan soalan terbuka kepada pelajar.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 2.5
Tak pasti 1 1.3
Setuju 41 51.3
Sangat setuju 36 45.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D55)

Graf (65): Guru mengadakan soalan terbuka kepada pelajar.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D55)

Berdasarkan jadual (80) dan graf (65) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 41 orang (51.3 %).Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 36 orang (45.0 %).Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit ialah tidak pasti iaitu

hanya seorang (1.3 %).Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan fakta

tersebut iaitu seramai 77 orang (96.3 %).

165
Jadual (81): Guru menceritakan sejarah pengajian sahabat.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 2 2.5
Setuju 40 50.0
Sangat setuju 38 47.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D56)

Graf (66): Guru menceritakan sejarah pengajian sahabat.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (D56)

Berdasarkan jadual (81) dan graf (66) di atas,didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 40 orang (50.0 %). Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 38 orang (47.5 %). Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit iaitu hanya 2 orang (2.5

%). Walaubagaimanapun jumlah secara keseluruhannya bersetuju dan sangat bersetuju adalah amat

tinggi iaitu 78 orang (97.5 %) berbanding tahap persetujuan sebaliknya.

166
Jadual (82): Guru menceritakan pengajian imam-imam Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 3 3.8
Tak pasti 2 2.5
Setuju 36 45.0
Sangat setuju 39 48.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D57)

Graf (67): Guru menceritakan pengajian imam-imam Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D57)

Berpandukan jadual (82) dan graf (67) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 39 orang (48.8 %).Diikuti pula dengan

bersetuju iaitu 39 orang (45.0 %).Sebaliknya jumlah yang paling kecil iaitu 2 orang (2.5 %) sahaja

ialah tak pasti.Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka sangat bersetuju dan bersetuju tinggi

jumlahnya iaitu seramai 75 orang (93.8 %).

167
Jadual (83): Guru mewajibkan saya untuk menghafal hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 3 3.8
Tidak setuju 16 20.0
Tak pasti 9 11.3
Setuju 37 46.3
Sangat setuju 15 18.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL ) 2010, soalan (D58)

Graf (68): Guru mewajibkan saya untuk menghafal hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D58)

Berdasarkan jadual (83) dan graf (68) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 37 orang (46.3 %). Pada waktu yang sama, jumlah yang

paling sedikit iaitu hanya 3 orang (3.8 %).Walaubagaimanapun jumlah secara keseluruhannya

bersetuju dan sangat bersetuju adalah tinggi iaitu 52 orang (65.0 %) berbanding tahap persetujuan

sebaliknya.

168
Jadual (84): Guru memperkenalkan buku-buku klasik dan turath.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 7 8.8
Tak pasti 13 16.3
Setuju 41 51.3
Sangat setuju 18 22.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D59)

Graf (69): Guru memperkenalkan buku-buku klasik dan turath.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D59)

Berdasarkan jadual (84) dan graf (69) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 41 orang (51.3 %).Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 18 orang (22.5 %).Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit ialah sangat tidak

bersetuju iaitu hanya seorang (1.3 %).Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka amat bersetuju

dengan fakta tersebut adalah memberangsangkan iaitu seramai 59 orang (73.8 %).

169
Jadual (85):Guru selalu membetulkan bacaan dan kefahaman saya.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 1.3
Setuju 22 27.5
Sangat setuju 56 70.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D60)

Graf (70): Guru selalu membetulkan bacaan dan kefahaman saya.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (D60)

Berdasarkan jadual (85) dan graf (70) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 56 orang (70.0 %). Pada waktu yang sama,

jumlah yang paling sedikit iaitu sangat tidak bersetuju dan tak pasti hanya seorang (1.3 %) masing-

masing.Walaubagaimanapun jumlah secara keseluruhannya bersetuju dan sangat bersetuju adalah

tinggi iaitu 78 orang (97.5 %) berbanding tahap persetujuan sebaliknya.

170
Jadual (86): Guru sentiasa menasihati saya sekiranya berlaku kesalahan.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 20 25.0
Sangat setuju 59 73.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D61)

Graf (71): Guru sentiasa menasihati saya sekiranya berlaku kesalahan.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D61)

Berdasarkan jadual (86) dan graf (71) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 59 orang (73.8 %). Pada waktu yang sama,

jumlah yang paling sedikit iaitu sangat tidak bersetuju hanya seorang (1.3 %).Walaubagaimanapun

jumlah secara keseluruhannya bersetuju dan sangat bersetuju adalah tinggi iaitu 79 orang (98.8 %)

berbanding tahap persetujuan sebaliknya.

171
Jadual (87): Guru membuat garisan pokok rijal isnad ( dalam pengajaran dan pembelajaran.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 12 15.0
Setuju 36 45.0
Sangat setuju 30 37.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (D62)

Graf (72): Guru membuat garisan pokok rijal isnad ( dalam pengajaran dan pembelajaran.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B62)

Berpandukan jadual (87) dan graf (72) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 36 orang (45.0 %).Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 30 orang (37.5 %).Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit ialah sangat tidak

bersetuju dan tidak bersetuju iaitu hanya seorang (1.3 %) masing-masing.Justeru itu, secara

keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan fakta tersebut adalah memberangsangkan iaitu

seramai 66 orang (82.5 %).

172
Jadual (88): Guru mempamerkan kitab-kitab syarahan Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 5 6.3
Tak pasti 5 6.3
Setuju 49 61.3
Sangat setuju 20 25.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D63)

Graf (73): Guru mempamerkan kitab-kitab syarahan Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D63)

Berpandukan jadual (88) dan graf (73) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 49 orang (61.3 %).Diikuti pula dengan sangat bersetuju

iaitu 20 orang (25.0 %).Pada waktu yang sama, jumlah yang paling sedikit ialah sangat tidak

bersetuju dan tidak bersetuju iaitu hanya seorang (1.3 %).Justeru itu, secara keseluruhannya, mereka

amat bersetuju dengan fakta tersebut adalah memberangsangkan iaitu seramai 69 orang (86.3 %).

173
Jadual (89): Guru memberi motivasi kepentingan pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 1 1.3
Tak pasti 3 3.8
Setuju 26 32.5
Sangat setuju 49 61.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (D64)

Graf (74): Guru memberi motivasi kepentingan pengajian Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D64)

Berdasarkan jadual (89) dan graf (74) di atas, didapati bahawa responden yang sangat bersetuju

terhadap fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 49 orang (61.3 %). Pada waktu yang sama,

jumlah yang paling sedikit iaitu sangat tidak bersetuju dan tidak bersetuju hanya seorang (1.3 %)

masing-masing.Walaubagaimanapun jumlah secara keseluruhannya bersetuju dan sangat bersetuju

adalah tinggi iaitu 75 orang (93.8 %) berbanding tahap persetujuan sebaliknya.

174
Jadual (90): Guru mengadakan majlis pertandingan menghafal hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 7 8.8
Tidak setuju 19 23.8
Tak pasti 14 17.5
Setuju 34 42.5
Sangat setuju 6 7.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (D65)

Graf (75): Guru mengadakan majlis pertandingan menghafal hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D65)

Berpandukan jadual (90) dan graf (75) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 34 orang (42.5 %). Pada waktu yang sama, jumlah yang

paling sedikit ialah sangat bersetuju dan iaitu hanya 6 orang (7.5 %).Justeru itu, secara

keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan fakta tersebut adalah sederhana iaitu seramai 40

orang (50.0 %).

175
Jadual (91): Guru mengadakan pameran ilmu Hadith dan pengajiannya.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 2 2.5
Tidak setuju 14 17.5
Tak pasti 15 18.8
Setuju 40 50.0
Sangat setuju 9 11.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D66)

Graf (76): Guru mengadakan pameran ilmu Hadith dan pengajiannya.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D66)

Berdasarkankan jadual (91) dan graf (76) di atas, didapati bahawa responden yang bersetuju terhadap

fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu 40 orang (50.0 %). Pada waktu yang sama, jumlah yang

paling sedikit ialah sangat tidak bersetuju iaitu hanya 2 orang (2.5 %).Justeru itu, secara

keseluruhannya, mereka amat bersetuju dengan fakta tersebut adalah sederhana iaitu seramai 49

orang (61.3 %).

176
 Jadual (92) : Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian D.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Rendah 1.00-2.00 6 7.5%

Bahagian D Sederhana 3 4 5%

(D44-D66) Tinggi 4.00-5.00 70 87.5%

Jadual (69-91) Jumlah 1.00-5.00 80 100.0%

Graf (54-76)

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D44-D66)

Graf (77) Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian D

Tinggi, 87.5
90% 0%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20% Sederhana, Rendah, 7.
5% 50%
10%
0%

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (D44-D66)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan kepada jadual (92)dan graf (77) diatas, penulis

mendapati bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhannya terhadap sikap guru dan

metodologinya dalam pengajian hadith yang berada di tahap tinggi adalah yang paling ramai iaitu70

orang (87.5%) dan bilangan yang paling kecil adalah bagi mereka berpersepsi ditahap sederhana

iaitu 4 orang (5%). Justeru itu, dengan tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka

177
bolehlah dilaksanakan cadangan tersebut di Madrasah Miftah Al-Ulum Sri Petaling pada masa akan

datang dan seelok-eloknya dipraktikkan secepat mungkin.

4.1.2.4 Persepsi Pelajar Terhadap Masalah-Masalah Di Dalam Pengajian Hadith Dan

Analisisnya.

Persepsi ini mengandungi 6 soalan daripada soalan bahagian E (E67 –E72) iaitu dari jadual (93-98)

dan graf (78- 81 ).

Jadual (93): Saya tidak bersungguh di dalam pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 34 42.5
Tidak setuju 24 30.0
Tak pasti 7 8.8
Setuju 11 13.8
Sangat setuju 4 5.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (E67)

Graf (78): Saya tidak bersungguh di dalam pengajian Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B67)

178
Berdasarkan jadual (93) dan graf (78) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang sangat tidak

bersetuju terhadap masalah tersebut adalah paling ramai iaitu 34 orang (42.5 %), sementara itu

jumlah yang paling sedikit adalah sangat bersetuju iaitu 4 orang ( 5.0 %). Justeru itu, jumlah secara

keseluruhannya bagi mereka yang tidak bersetuju dan sangat tidak bersetuju ialah seramai 58 orang

(72.5 %) dan jumlahnya adalah lebih ramai berbanding dengan jumlah mereka yang sangat bersetuju,

bersetuju dan tak pasti.

Jadual (94): Saya sukar memahami Subjek Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 16 20.0
Tidak setuju 38 47.5
Tak pasti 12 15.0
Setuju 12 15.0
Sangat setuju 2 2.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (E68)

Graf (79): Saya sukar memahami Subjek Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (E68)

179
Berdasarkan jadual (94) dan graf (79) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang tidak bersetuju

terhadap masalah tersebut adalah paling ramai iaitu 38 orang (47.5 %), sementara itu jumlah yang

paling sedikit adalah sangat bersetuju iaitu 2 orang ( 2.5 %). Justeru itu, jumlah secara

keseluruhannya bagi mereka yang tidak bersetuju dan sangat tidak bersetuju ialah seramai 54 orang

(67.5 %) dan jumlahnya adalah lebih ramai berbanding dengan jumlah mereka yang sangat bersetuju,

bersetuju dan tak pasti.

Jadual (95): Saya tidak berminat mempelajari ilmu hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 52 65.0
Tidak setuju 18 22.5
Tak pasti 3 3.8
Setuju 6 7.5
Sangat setuju 1 1.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (E69)

Graf (80): Saya tidak berminat mempelajari ilmu hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (E69)

Berdasarkan jadual (95) dan graf (80) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang sangat tidak

bersetuju terhadap masalah tersebut adalah paling ramai iaitu 52 orang (65.0 %), sementara itu

180
jumlah yang paling sedikit adalah sangat bersetuju iaitu seorang (1.3 %). Justeru itu, jumlah secara

keseluruhannya bagi mereka yang tidak bersetuju dan sangat tidak bersetuju ialah seramai 70 orang

(87.5 %) dan jumlahnya adalah lebih ramai berbanding dengan jumlah mereka yang sangat bersetuju,

bersetuju dan tak pasti.

Jadual (96): Alatan-alatan pengajian untuk pengajian Hadith tidak mencukupi.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 22 27.5
Tidak setuju 34 42.5
Tak pasti 17 21.3
Setuju 5 6.3
Sangat setuju 2 2.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (E70)

Graf (81): Alatan-alatan pengajian untuk pengajian Hadith tidak mencukupi.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (B70)

Berdasarkan jadual (96) dan graf (81) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang tidak bersetuju

terhadap masalah tersebut adalah paling ramai iaitu 34 orang (42.5 %), sementara itu jumlah yang

paling sedikit adalah sangat bersetuju iaitu 2 orang (2.5 %). Justeru itu, jumlah secara

keseluruhannya bagi mereka yang tidak bersetuju dan sangat tidak bersetuju ialah seramai 56 orang

181
(70.0 %) dan jumlahnya adalah lebih ramai berbanding dengan jumlah mereka yang sangat bersetuju,

bersetuju dan tak pasti.

Jadual (97): Saya tidak menguasai Bahasa Arab.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 12 15.0
Tidak setuju 34 42.5
Tak pasti 8 10.0
Setuju 22 27.5
Sangat setuju 4 5.0
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (E71)

Graf (82): Saya tidak menguasai Bahasa Arab.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (E71)

Berdasarkan jadual (94) dan graf (78) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang tidak bersetuju

terhadap masalah tersebut adalah paling ramai iaitu 34 orang (42.5 %), sementara itu jumlah yang

paling sedikit adalah sangat bersetuju iaitu 4 orang (5.0 %). Justeru itu, jumlah secara

keseluruhannya bagi mereka yang tidak bersetuju dan sangat tidak bersetuju ialah seramai 46 orang

182
(57.5 %) dan jumlahnya adalah lebih ramai berbanding dengan jumlah mereka yang sangat bersetuju,

bersetuju dan tak pasti.

Jadual (98): Keadaan kelas yang ramai dan tidak fokus.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 30 37.5
Tidak setuju 35 43.8
Tak pasti 6 7.5
Setuju 6 7.5
Sangat setuju 3 3.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (E72)

Graf (83): Keadaan kelas yang ramai dan tidak fokus.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (E72)

Berdasarkan jadual (98) dan graf (83) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang tidak bersetuju

terhadap masalah tersebut adalah paling ramai iaitu 35 orang (43.8 %), sementara itu jumlah yang

paling sedikit adalah sangat bersetuju iaitu 3 orang (3.8 %). Justeru itu, jumlah secara

keseluruhannya bagi mereka yang tidak bersetuju dan sangat tidak bersetuju ialah seramai 65 orang

183
 (81.3 %) dan jumlahnya adalah lebih ramai berbanding dengan jumlah mereka yang sangat bersetuju,

bersetuju dan tak pasti.

Jadual (99): Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian E.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Rendah 1.00-2.00 58 72.7%

Bahagian E Sederhana 3 9 11.0%

(67-72) Tinggi 4.00-5.00 13 16.3%

Jadual (93-98) Jumlah 1.00-5.00 80 100.0%

Graf (78-83)

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (E67-E72)

Graf (84):Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian E.

80.00% Rendah, 72.70%

70.00%
60.00%
50.00%
40.00%
30.00%
20.00% Tinggi, 16.30%Sederhana, 11.00
%
10.00%
0.00%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (E67-E72)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual (99) dan graf (84) di atas, penulis mendapati

bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhan terhadap masalah-masalah di dalam Pengajian

Hadith, yang paling ramai adalah berada di tahap rendah iaitu 58 orang (72.7%), dan sebaliknya

bilangan yang paling kecil adalah mereka yang berpersepsi pada tahap sederhana iaitu 9 orang

184
(11.0%). Justeru itu, mereka yang berpersepsi pada tahap yang tinggi adalah seramai 13 orang

(16.3%). Walaubagaimanapun, tahap persepsi yang rendah terhadap masalah-masalah tersebut di

Madrasah Miftah al-Ulum, ini menunjukkan mereka kurang menghadapi masalah dan berpersepsi

positif terhadap Pengajian Hadith.

4.1.2.5 Persepsi Pelajar Terhadap Cara Mengatasi Masalah Di Dalam Pengajian Hadith.

Persepsi ini mengandungi 6 soalan daripada soalan bahagian F (F73–F78) iaitu dari jadual (100-105)

dan graf (85-90).

Jadual (100): Saya sentiasa bersungguh dan tekun di dalam pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 3 3.8
Tak pasti 5 6.3
Setuju 31 38.8
Sangat setuju 41 51.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL ) 2010, soalan (F73)

Graf (85): Saya sentiasa bersungguh dan tekun di dalam pengajian Hadith.

185
Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F73)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (100) dan graf (85) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang sangat bersetuju terhadap cara mengatasi fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu seramai

41 orang ( 51.3 %), sebaliknya jumlah paling sedikit ialah tidak bersetuju iaitu seramai 3 orang (3.8

%) sahaja. Justeru itu, jumlah secara keseluruhannya bagi tahap persetujuan yang sangat bersetuju

dan bersetuju ialah seramai 72 orang (90.0 %). Ia adalah satu bilangan yang amat ramai dan sangat

memuaskan berbanding tahap persetujuan yang lain.

186
Jadual (101): Saya sentiasa memahami Subjek Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 5 6.3
Tak pasti 14 17.5
Setuju 44 55.0
Sangat setuju 17 21.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL)2010, soalan (F74)

Graf (86): Saya sentiasa memahami Subjek Hadith.

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F74)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (101) dan graf (86) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang bersetuju terhadap cara mengatasi fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu seramai 44

orang ( 55.0 %), sebaliknya jumlah paling sedikit ialah tidak bersetuju iaitu seramai 5 orang (6.3 %)

sahaja.Justeru itu, jumlah secara keseluruhannya bagi tahap persetujuan yang sangat bersetuju dan

bersetuju ialah seramai 61 orang (76.3 %). Ia adalah satu bilangan yang ramai dan sangat memuaskan

berbanding tahap persetujuan yang lain.

187
Jadual (102): Saya mesti meningkatkan minat dalam mendalami ilmu hadith

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 1.3
Setuju 29 36.3
Sangat setuju 50 62.5
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (F75)

Graf (87): Saya mesti meningkatkan minat dalam mendalami ilmu hadith

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F75)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (102) dan graf (87) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang sangat bersetuju terhadap cara mengatasi fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu seramai

50 orang ( 62.5 %), sebaliknya jumlah paling sedikit ialah tak pasti iaitu seramai seorang (1.3 %)

sahaja. Justeru itu, jumlah secara keseluruhannya bagi tahap persetujuan yang sangat bersetuju dan

bersetuju ialah seramai 79 orang (98.8 %).Ia adalah satu bilangan yang amat ramai dan sangat

memuaskan berbanding tahap persetujuan yang lain.

188
Jadual (103): Alat-alat bantu mengajar hadith perlu mencukupi.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 1.3
Tidak setuju 6 7.5
Tak pasti 4 5.0
Setuju 40 50.0
Sangat setuju 29 36.3
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F76)

Graf (88): Alat-alat bantu mengajar hadith perlu mencukupi.

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (F76)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (103) dan graf (88) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang bersetuju terhadap cara mengatasi fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu seramai 40

orang (50.0 %), sebaliknya jumlah paling sedikit ialah sangat tidak bersetuju iaitu seramai seorang

(1.3 %) sahaja.Justeru itu, jumlah secara keseluruhannya bagi tahap persetujuan yang sangat

bersetuju dan bersetuju ialah seramai 69 orang (86.3 %).Ia adalah satu bilangan yang ramai dan

sangat memuaskan berbanding tahap persetujuan yang lain.

189
Jadual (104): Saya mesti menguasai Bahasa Arab

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 53 66.3
Sangat setuju 27 33.8
Jumlah 80 100.0

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F77)

Graf (89): Saya mesti menguasai Bahasa Arab

Sumber: Borang soal selidik pelajar ( MMUSPKL) 2010, soalan (F77)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (104) dan graf (89) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang bersetuju terhadap cara mengatasi fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu seramai 53

orang (66.3 %), diikuti dengan sangat bersetuju iaitu seramai 27 orang (33.8).Justeru itu, jumlah

secara keseluruhannya bagi tahap persetujuan yang sangat bersetuju dan bersetuju ialah seramai 80

orang (100.0 %).Ini menunjukkan keseluruhan responden sangat bersetuju dengan fakta cara

mengatasi masalah tersebut.

190
Jadual (105): Keadaan kelas yang sesuai dan berfokus.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 2 2.5
Tidak setuju 2 2.5
Tak pasti 3 3.8
Setuju 55 68.8
Sangat setuju 18 22.5
Jumlah 80 100.0

Sumber:Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F77)

Graf (90): Keadaan kelas yang sesuai dan berfokus.

Sumber:Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F77)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (105) dan graf (90) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang bersetuju terhadap cara mengatasi fakta tersebut adalah yang paling ramai iaitu seramai 55

orang (68.8 %), sebaliknya jumlah paling sedikit ialah sangat tidak bersetuju dan tidak bersetuju iaitu

seramai 2 orang (2.5 %) sahaja masing-masing.Justeru itu, jumlah secara keseluruhannya bagi tahap

persetujuan yang sangat bersetuju dan bersetuju ialah seramai 73 orang (91.3 %).Ia adalah satu

bilangan yang ramai dan sangat memuaskan berbanding tahap persetujuan yang lain.

191
 Jadual (106) : Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian F.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Rendah 1.00-2.00 3 4.0%

Bahagian F Sederhana 3 5 5.6%

(73-78) Tinggi 4.00-5.00 72 90.4%

Jadual (100- Jumlah 1.00-5.00 80 100.0%

105)

Graf (85-90)

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F73-F78)

Graf (91): Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian F.

100.00% Tinggi, 90.40%

90.00%
80.00%
70.00%
60.00%
50.00%
40.00%
30.00%
20.00% Sederhana, 5.6
10.00% 0% Rendah, 4.00%
0.00%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik pelajar (MMUSPKL) 2010, soalan (F73-F78)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual (106) dan graf (91) di atas, penulis mendapati

bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhannya terhadap cara mengatasi masalah di dalam

Pengajian Hadith adalah berada pada tahap yang tinggi iaitu seramai 72 orang (90.4%) dan jumlah

ini adalah yang paling ramai. Dan sebilangan kecil adalah mereka yang berpersepsi pada tahap yang

rendah iaitu 3 orang (4%). Dengan tahap berpersepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia

192
boleh dilaksanakan di Madrasah Miftah Al- Ulum pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh

dipraktikkan secepat mungkin.

4.2 DATA SOAL SELIDIK GURU DAN ANALISISNYA

4.2.1 Latar belakang Responden (guru)

Penulis melaksanakan metode soal selidik dengan menyediakan soalan-soalan yang mengandungi

tujuh bahagian A : Latar belakang guru, B : Persepsi guru terhadap buku teks Pengajian Hadith, C :

Persepsi guru terhadap metodologi Pengajian Hadith, D : Persepsi guru terhadap aktiviti Pengajian

Hadith, E : Persepsi guru terhadap cadangan masa depan Pengajian Hadith. Ia mengandungi

sebanyak 39 soalan pada keseluruhannya. Soalan tersebut diedarkan kepada 15 orang responden

(guru) yang mewakili dari jumlah keseluruhannya iaitu ( 21 ) orang guru yang merupakan tenaga

pengajar bagi pelajar pelajar tahun 1 hingga ( 8 ) di Madrasah (MMUSPKL). Dan sebilangan besar

yang terdiri daripada guru –guru adalah responden yang terlibat dalam pengajaran hadith.Namun

demikian responden dalam kajian ini adalah mewakili 71% daripada jumlah keseluruhan tenaga guru.

Penjelasan secara terperinci dan selanjutnya boleh dirujuk pada jadual-jadual dan graf-graf yang

dipaparkan di bawah ini.

Jadual (107) : Jantina

Jantina Bilangan Peratus %

Lelaki 15 100.0
Perempuan - -
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A01)

193
Graf (92): Jantina

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (A01).

Berdasarkan jadual (107) dan graf (92) di atas, didapati bahawa jumlah responden adalah lelaki iaitu

100.0%.Justeru itu,sudah sedia maklum bahawa semua guru di sekolah itu adalah lelaki.

Jadual (108): Umur

Umur Bilangan Peratus %

24 2 13.3
25 4 26.7
27 1 6.7
28 1 6.7
31 2 13.3
34 1 6.7
39 1 6.7
41 1 6.7
43 1 6.7
46 1 6.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A02)

194
Graf (93): Umur

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A02)

Berdasarkan jadual (108) dan graf (93) di atas, kenyataannya adalah bahawa jumlah responden yang

paling ramai adalah yang berumur 25 tahun iaitu dengan bilangan sebanyak 4 orang (26.7 %). Diikuti

pula dengan umur 24 tahun dan 31 tahun iaitu seramai 2 orang (13.3 %) masing-masing. Justeru itu,

responden yang lebih muda adalah paling ramai berbanding yang lebih tua.

Jadual (109): Tahap pendidikan tertinggi

Tahap pendidikan tertinggi Bilangan Peratus %

Thanawi / SPM 1 6.7
Sarjana muda 1 6.7
Sarjana 1 6.7
Lain-lain 12 80.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A03)

195
Graf (94):Tahap pendidikan tertinggi

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A03)

Berdasarkan jadual (109) dan graf (94) di atas, didapati bahawa jumlah responden Lain-

lain adalah paling ramai iaitu seramai 12 orang (80.0%), manakala jumlah responden yang

paling sedikit iaitu Thanawi/SPM, Sarjana muda dan juga Sarjana yang masing-masingnya

ialah seorang (6.7%).Justeru itu, secara keseluruhannya, tenaga pengajar daripada

pengajian Lain-lain merupakan jumlah yang paling ramai di sekolah terbabit.

Jadual (110):Universiti / Kolej

Universiti / Kolej Bilangan Peratus %

Tempatan 9 60.0
Luar Negara 6 40.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A04)

196
Graf (95):Universiti / Kolej

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A04)

Kenyataan jadual (110) dan graf (95) di atas, didapati jumlah responden yang paling ramai

ialah mereka yang belajar di universiti tempatan iaitu seramai 9 orang (60.0%) sebaliknya

jumlah yang paling sedikit ialah mereka yang belajar di universiti luar Negara iaitu seramai

6 orang (40.0%). Justeru itu, jumlah pengajian responden yang belajar di universiti

tempatan melebihi mereka yang belajar di universiti luar Negara.

Jadual (111):Nama Universiti / Kolej

Nama Universiti / Kolej Bilangan Peratus %

Jamiah Binnoria,Karachi,Pakistan 2 13.3
Jamiah Al-Azhar,Kaherah,Mesir 1 6.7
Madrasah Miftahul Ulum,Kuala 9 60.0
Lumpur,Malaysia
Madrasah In'aamiyyah,Afrika Selatan 1 6.7
Mazahir Ulum,India 1 6.7
Jamiah Asyrafiah,Lahore,Pakistan 1 6.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A05)

197
Graf (96):Nama Universiti / Kolej

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A05)

Berdasarkan jadual (111) dan graf (96) di atas, di dapati bahawa jumlah responden yang paling ramai

ialah yang berkelulusan dari Madrasah Miftahul Ulum,Kuala Lumpur iaitu seramai 9 orang (60.0%),

diikuti pula dengan Jamiah Binnoria Karachi,Pakistan iaitu seramai 2 orang (13.3 %). Sedangkan

jumlah yang paling sedikit ialah Jamiah Al-Azhar,Kaherah,Mesir, Madrasah In'aamiyyah,Afrika

Selatan, Mazahir Ulum,India, Jamiah Asyrafiah,Lahore,Pakistan iaitu seorang (6.7 %) masing-

masing. Justeru itu, jumlah responden yang berkelulusan dari Madrasah Miftahul Ulum merupakan

responden teramai berbanding selainnya.

Jadual (112):Jurusan pengajian tertinggi

Jurusan pengajian tertinggi Bilangan Peratus %
Al-Quran & al-Sunnah 5 33.3
Sejarah 1 6.7
Syariah 1 6.7
Lain-lain 8 53.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A06)

198
Graf (97):Jurusan pengajian tertinggi.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A06)

Berdasarkan jadual (112) dan graf (97) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling ramai

adalah daripada jurusan Lain-lain iaitu seramai 8 orang (53.3 %) manakala responden yang paling

sedikit ialah daripada jurusan Sejarah dan Syariah iaitu masing-masing seorang (6.7 %).

Jadual (113):Tahun tamat pengajian tertinggi

Tahun tamat
pengajian tertinggi Bilangan Peratus %
1996 1 6.7
2000 1 6.7
2008 4 26.7
2003 2 13.3
2009 2 13.3
2007 1 6.7
2006 1 6.7
2001 1 6.7
1997 2 13.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A07)

199
Graf (98):Tahun tamat pengajian tertinggi.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A07)

Kenyataan yang berdasarkan jadual (113) dan graf (98) di atas, didapati bahawa jumlah responden

yang paling ramai adalah yang menamatkan pengajian pada tahun 2008 iaitu seramai 4 orang

(26.7%), manakala jumlah yang paling sedikit ialah pada tahun 1996, 2000, 2001, 2006, dan 2007

iaitu masing seorang (6.7 %).

Jadual (114):Tempoh perkhidmatan di (MMUSP)

Tempoh perkhidmatan di (MMUSP) Bilangan Peratus %

Kurang 1 Tahun 7 46.7
2 Tahun 1 6.7
3 Tahun 1 6.7
4 Tahun 1 6.7
Lebih 5 Tahun 5 33.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A08)

200
Graf (99):Tempoh perkhidmatan di (MMUSP)

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A08)

Berdasarkan jadual (114) dan graf (99) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling ramai

adalah kurang dari 1 tahun iaitu seramai 7 orang (46.7%). Diikuti pula dengan lebih dari 5 tahun

iaitu serami 5 orang (33.3 %). Justeru itu, secara keseluruhannya, tempoh kurang dari 5 tahun dalam

memberikan perkhidmatan dalam mengajar adalah melebihi dua pertiga berbanding tempoh yang

melebihi lima tahun.

Jadual (115): Mata pelajaran yang diajar yang paling diminati

Mata pelajaran yang

diajar yang paling
diminati Bilangan Peratus %
Al-Quran 4 26.7
Hadith 1 6.7
Feqah 4 26.7
Tafsir 1 6.7
Nahu 1 6.7
B.Melayu 1 6.7
Lain-lain 3 20.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A09)

201
Graf (100):Mata pelajaran yang diajar yang paling diminati.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (A09)

Berdasarkan jadual (115) dan graf (100) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang

paling ramai adalah yang meminati matapelajaran Al-Quran dan Feqah iaitu masing-

masing berjumlah 4 orang (26.7%), manakala jumlah yang paling sedikit ialah Hadith,

Tafsir, Nahu, dan Bahasa Melayu iaitu masing-masing seorang (6.7%).

Rumusan secara keseluruhan bagi soalan bahagian A: (A01-A09) adalah seperti berikut; dari

sudut jantina, semua responden adalah lelaki, responden yang berusia muda iaitu 25 tahun adalah

lebih ramai berbanding yang lebih berusia, dari sudut kelulusan pengajian tertinggi, kebanyakan

responden berkelulusan Lain-lain dalam jurusan Lain-lain dari universiti-universiti tempatan

terutamanya Madrasah Miftahul Ulum, Kuala Lumpur. Dari sudut tempoh perkhidmatan, responden

yang paling ramai adalah mereka yang berkhidmat kurang dari setahun dan mereka merupakan guru

baru, dari sudut mata pelajaran yang diajar paling diminati responden ialah mata pelajaran Al-Quran

dan Feqah. Sehubungan dengan itu, semua maklumat-maklumat yang penulis dapati adalah dari

tenaga pengajar bagi mengenal pasti tahap keberkesanan mengajar dalam Pengajian Hadith.

202
4.2.2 Persepsi Guru Terhadap Pengajian Hadith Dan Analisisnya.

4.2.2.1Persepsi Guru Terhadap Buku Teks Pengajian Hadith.

Persepsi ini mengandungi 6 soalan dari soalan daripada soalan bahagian B(B01-B06) iaitu dari jadual

(116-121) dan graf (101- 106 ).

Jadual (116): Buku teks yang sedia ada untuk guru sudah mencukupi untuk pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 2 13.3
Tidak setuju 5 33.3
Tak pasti - -
Setuju 6 40.0
Sangat setuju 2 13.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (B01)

Graf (101): Buku teks yang sedia ada untuk guru sudah mencukupi untuk pengajian Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (B01)

Berdasarkan jadual (116) dan graf (101) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang

paling ramai ialah yang bersetuju iatu seramai 6 orang (40.0 %), sebaliknya yang paling

203
sedikit ialah sangat tidak setuju dan sangat setuju iatu masing-masing 2 orang (13.3 %).

Justeru itu, secara keseluruhannya, jumlah bagi mereka yang bersetuju dan sangat

bersetuju adalah lebih ramai iaitu 8 orang (53.3%).

Jadual (117): Buku teks yang sedia ada memenuhi keperluan tajuk-tajuk dalam pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 4 26.7
Tak pasti 1 6.7
Setuju 7 46.7
Sangat setuju 3 20.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (B02)

Graf (102): Buku teks yang sedia ada memenuhi keperluan tajuk-tajuk dalam pengajian Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (B02)

Berdasarkan jadual (117) dan graf (102) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang

paling ramai ialah yang bersetuju iatu seramai 7 orang (46.7 %), sebaliknya yang paling

sedikit ialah tak pasti iaitu seorang seorang (6.7 %).Justeru itu, secara keseluruhannya,

jumlah bagi mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju adalah lebih ramai iaitu 10 orang

(66.7 %).

204
Jadual (118): Guru mesti ada buku teks khusus untuk pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju 1 6.7
Tidak setuju 2 13.3
Tak pasti 4 26.7
Setuju 6 40.0
Sangat setuju 2 13.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (B03)

Graf (103):Guru mesti ada buku teks khusus untuk pengajian Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (B03)

Berdasarkan jadual (118) dan graf (103) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang

paling ramai ialah yang bersetuju iatu seramai 6 orang (40.0 %), sebaliknya yang paling

sedikit ialah sangat tidak bersetuju iaitu seorang seorang (6.7 %). Justeru itu, secara

keseluruhannya, jumlah bagi mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju adalah lebih

ramai iaitu 8 orang (53.3 %).

205
Jadual (119): Buku teks pengajian Hadith yang guru ada boleh dicampur dengan buku teks lain.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 13.3
Tak pasti 5 33.3
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 3 20.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B04)

Graf (104): Buku teks pengajian Hadith yang guru ada boleh dicampur dengan buku teks lain.

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B04)

Berdasarkan jadual (119) dan graf (104) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang tak pasti dan bersetuju iaitu seramai 5 orang (33.3 %) masing-masing, sebaliknya

yang paling sedikit ialah tidak bersetuju dan iaitu 2 orang (13.3 %).Justeru itu, secara

keseluruhannya, jumlah bagi mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju adalah lebih ramai iaitu 8

orang (53.3%).

206
Jadual (120): Guru mesti ada buku turath “ Kutub al-Sittah”

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 6.7
Tak pasti - -
Setuju 4 26.7
Sangat setuju 10 66.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (B05)

Graf (105): Guru mesti ada buku turath “ Kutub al-Sittah”

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (B05)

Berdasarkan jadual (120) dan graf (105) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 10 orang (66.7 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah tidak bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, secara keseluruhannya, jumlah bagi mereka

yang bersetuju dan sangat bersetuju adalah lebih ramai iaitu 14 orang (93.3 %).

207
Jadual (121): Guru mesti ada buku turath “ Kutub al-Rijal”

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 13.3
Tak pasti 1 6.7
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 7 46.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (B06)

Graf (106):Guru mesti ada buku turath “ Kutub al-Rijal”

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (B06)

Berdasarkan jadual (121) dan graf (106) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 7 orang (46.7 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah

tak pasti iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, secara keseluruhannya, jumlah bagi mereka yang bersetuju

dan sangat bersetuju adalah lebih ramai iaitu 12 orang (80.0 %)

208
Jadual (122)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian B.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Bahagian Rendah 1.00-2.00 5 33.3%

(B01-B06) Sederhana 3 6 36.7%

Jadual (116-121) Tinggi 4.00-5.00 4 30.0%

Graf (101-106) Jumlah 1.00-5.00 15 100.0%

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (B01-B06)

Graf (107))Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian B.

Sederhana, 36.7
40% 0%
35% Rendah, 33.30%
Tinggi, 30%
30%
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (B01-B06)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual (122) dan graf ( 107) di atas, penulis mendapati

bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhannya terhadap buku teks Pengajian Hadith adalah

berada pada tahap sederhana iaitu seramai 6 orang (36.7%) sahaja dan sebilangan kecil seramai 4

orang (30.0%) berpersepsi setuju dan sangat bersetuju iaitu berada pada tahap tinggi. Dengan tahap

persepsi sederhana terhadap cadangan tersebut, terdapat dua pilihan bagi pihak madrasah iaitu sama

ada ingin melaksanakannya pada masa akan datang atau sebaliknya.

209
4.2.2.2 Persepsi Guru Terhadap Metodologi Pengajian Hadith.

Persepsi ini mengandungi 14 soalan daripada soalan bahagian C(C07-C20) iaitu dari jadual(123-136

) dan graf ( 108-121 ).

Jadual (123): Guru mewajibkan ke atas pelajar untuk menghafal hadith-hadith tertentu.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 10 66.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (C07)

Graf (108):Guru mewajibkan ke atas pelajar untuk menghafal hadith-hadith tertentu.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C07)

210
Berdasarkan jadual (123) dan graf (108) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 10 orang (66.7 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu 5 orang (33.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang berstuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

Jadual (124): Guru memperkenalkan kitab Turath mengenai pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 3 20.0
Sangat setuju 12 80.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C08)

Graf (109): Guru memperkenalkan kitab Turath mengenai pengajian Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (C08)

Berdasarkan jadual (124) dan graf (109) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 12 orang (80.0 %), sebaliknya yang paling sedikit

211
ialah bersetuju iaitu 3 orang (20.0 %).Justeru itu, jumlah mereka yang berstuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

Jadual (125): Guru menceritakan sejarah pengajian Sahabat

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 3 20.0
Sangat setuju 12 80.0
Jumlah 15 100.0
Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (C09)

Graf (110):Guru menceritakan sejarah pengajian Sahabat

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C09)

Berdasarkan jadual (125) dan graf (110) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 12 orang (80.0 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu 3 orang (20.0 %).Justeru itu, jumlah mereka yang berstuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

212
Jadual (126): Guru menceritakan sejarah pengajian imam-imam Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 4 26.7
Sangat setuju 11 73.3
Jumlah 15 100.0
Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C10)

Graf (111): Guru menceritakan sejarah pengajian imam-imam Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C10)

Berdasarkan jadual (126) dan graf (111) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 11 orang (73.3 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu 4 orang (26.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang berstuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

213
Jadual (127):Guru mesti memperdengarkan bacaan Hadith dengan terang dan betul

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 1 6.7
Sangat setuju 14 93.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (C11)

Graf (112): Guru mesti memperdengarkan bacaan Hadith dengan terang dan betul

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C11)

Berdasarkan jadual (127) dan graf (112) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 14 orang (93.3 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

214
Jadual (128): Guru mesti memberitahu mengenai darjat Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 10 66.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C12)

Graf (113): Guru mesti memberitahu mengenai darjat Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C12)

Berdasarkan jadual (128) dan graf (113) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 10 orang (66.7 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu 5 orang (33.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

215
Jadual (129): Guru memberi motivasi mengenai kepentingan ilmu Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 6.7
Setuju - -
Sangat setuju 14 93.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C13)

Graf (114): Guru memberi motivasi mengenai kepentingan ilmu Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C13)

Berdasarkan jadual (129) dan graf (114) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 14 orang (93.3 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah tak pasti iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang sangat bersetuju mengenai fakta

tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 14 orang (93.3 %).

216
Jadual (130): Guru memberi motivasi mengenai kepentingan Pengajian Hadith

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 13.3
Tak pasti - -
Setuju 1 6.7
Sangat setuju 12 80.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C14)

Graf (115): Guru memberi motivasi mengenai kepentingan pengajian Hadith

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C14)

Berdasarkan jadual (130) dan graf (115) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iaitu seramai 12 orang (80.0 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 13 orang (86.7 %).

217
Jadual (131): Masa yang sedia ada sudah untuk guru mencukupi untuk pengajian Hadith

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 9 60.0
Tak pasti 1 6.7
Setuju 4 26.7
Sangat setuju 1 6.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (C15)

Graf (116): Masa yang sedia ada sudah untuk guru mencukupi untuk pengajian Hadith

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C15)

Berdasarkan jadual (131) dan graf (116) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang tidak bersetuju iatu seramai 9 orang (60.0 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah

tak pasti dan sangat bersetuju iaitu seorang (6.7 %) masing-masing.Justeru itu, jumlah mereka yang

tidak bersetuju mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 9 orang

(60.0 %).

218
Jadual (132): Perlu lebih banyak masa bagi guru untuk pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 1 6.7
Setuju 8 53.3
Sangat setuju 6 40.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C16)

Graf (117): Perlu lebih banyak masa bagi guru untuk pengajian Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C16)

Berdasarkan jadual (132) dan graf (117) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang bersetuju iatu seramai 8 orang (53.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tak

pasti iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju mengenai

fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 14 orang (93.3 %).

219
Jadual (133): Guru meminta pelajar untuk mengenal pasti kesilapan dan kesalahan dalam hadith

yang digunakan dalam artikel.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 6.7
Tak pasti 2 13.3
Setuju 6 40.0
Sangat setuju 6 40.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C17)

Graf (118): Guru meminta pelajar untuk mengenal pasti kesilapan dan kesalahan dalam hadith yang

digunakan dalam artikel.

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (C17)

Berdasarkan jadual (133) dan graf (118) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang

paling ramai ialah yang sangat bersetuju dan bersetuju iaitu seramai 6 orang (40.0 %)

masing-masing, sebaliknya yang paling sedikit ialah tidak bersetuju iaitu seorang (6.7

%).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju mengenai fakta tersebut

adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 12 orang (80.0 %).

220
Jadual (134): Guru mesti ada buku turath dalam semua subjek Hadith syarahannya

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 6.7
Tak pasti 2 13.3
Setuju 7 46.7
Sangat setuju 5 33.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C18)

Graf (119): Guru mesti ada buku turath dalam semua subjek Hadith syarahannya

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C18)

Berdasarkan jadual (134) dan graf (119) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang bersetuju iaitu seramai 7 orang (46.7 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tidak

bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 12 orang (80.0 %).

221
Jadual (135): Guru mesti ada CD, kaset dan sebagainya dalam pengajian Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 7 46.7
Tak pasti 2 13.3
Setuju 6 40.0
Sangat setuju - -
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C19)

Graf (120): Guru mesti ada CD, kaset dan sebagainya dalam pengajian Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C19)

Berdasarkan jadual (135) dan graf (120) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang tidak bersetuju iatu seramai 7 orang (46.7 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah

tak pasti iaitu 2 orang (13.3 %).Walaubagaimanapun, jumlah secara keseluruhannya mengenai fakta

tersebut ialah mereka yang tidak bersetuju dan tak pasti iaitu 9 orang (60.0%) berbanding persepsi-

persepsi yang lain.

222
Jadual (136):Guru mesti mempelbagaikan kaedah pengajaran dan pembelajaran

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti 4 26.7
Setuju 7 46.7
Sangat setuju 4 26.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C20)

Graf (121): Guru mesti mempelbagaikan kaedah pengajaran dan pembelajaran

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (C20)

Berdasarkan jadual (136) dan graf (121) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang bersetuju iatu seramai 7 orang (46.7 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tak

pasti dan sangat bersetuju iaitu 4 orang (26.7 %).Walaubagaimanapun, jumlah secara keseluruhannya

mengenai fakta tersebut ialah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju iaitu 12 orang (80.0%)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

223
Jadual (137)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian C.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Bahagian Rendah 1.00-2.00 2 9.5%

(C07-C20) Sederhana 3 1 6.2%

Jadual (123-136) Tinggi 4.00-5.00 13 84.3%

Graf (108-121) Jumlah 1.00-5.00 15 100.0%

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C07-C20)

Graf (122)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian C.

90% Tinggi, 84%

80%
70%
60%
50%
40%
30%
20% Sederhana, 6.20
% Rendah, 9.50%
10%
0%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (C07-C20)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual (137) dan graf (122) di atas, penulis mendapati

bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhan terhadap Pengajian Hadith adalah berada pada

tahap tinggi iaitu seramai 13 orang (84.3%) , dan sebilangan kecil berpersepsi sederhana adalah

seorang (6.2%). Dengan tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh di

laksanakan di Madrasah Miftah Al- Ulum ini pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh

dipraktikkan secepat mungkin.

224
4.2.2.3 Persepsi guru terhadap aktiviti luar kelas dalam Pengajian Hadith

Persepsi dan soalan bahagian D(D21-D25) ini mangandungi 5 soalan iaitu dari jadual (138-142 ) dan

graf (123-127 ).

Jadual (138):Guru mesti tubuhkan persatuan Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 13.3
Tak pasti 5 33.3
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 3 20.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (D21)

Graf (123): Guru mesti tubuhkan persatuan Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (D21)

225
Berdasarkan jadual (138) dan graf (123) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang tak pasti dan bersetuju iaitu seramai 5 orang (33.3 %) masing-masing, sebaliknya

yang paling sedikit ialah tidak bersetuju iaitu 2 orang (13.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang

bersetuju dan sangat bersetuju mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu

seramai 8 orang (53.3 %) berbanding persepsi-persepsi yang lain.

Jadual (139):Guru menganjurkan majlis pertandingan menghafal Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 6.7
Tak pasti - -
Setuju 11 73.3
Sangat setuju 3 20.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (D22)

Graf (124): Guru menganjurkan majlis pertandingan menghafal Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (D22)

226
Berdasarkan jadual (139) dan graf (124) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang bersetuju iaitu seramai 11 orang (73.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tidak

bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 14 orang (93.3 %)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

Jadual (140):Guru menganjurkan perjumpaan untuk ahli persatuan sekali seminggu.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 4 26.7
Tak pasti 4 26.7
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 2 13.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D23)

Graf (125): Guru menganjurkan perjumpaan untuk ahli persatuan sekali seminggu.

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (D23)

Berdasarkan jadual (140) dan graf (125) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah bersetuju iaitu seramai 5 orang (33.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah sangat

227
bersetuju iaitu 2 orang (13.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 7 orang (46.7 %)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

Jadual (141):Guru menganjurkan pertandingan Hadith bagi setiap penggal.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 6.7
Tak pasti - -
Setuju 11 73.3
Sangat setuju 3 20.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (D24)

Graf (126): Guru menganjurkan pertandingan Hadith bagi setiap penggal.

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (D24)

Berdasarkan jadual (141) dan graf (126) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah bersetuju iaitu seramai 11 orang (73.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tidak

bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 14 orang (93.3 %)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

228
Jadual (142): Guru membuat stiker Hadith untuk ditampal ditempat yang sesuai.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 4 26.7
Tak pasti 4 26.7
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 2 13.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (D25)

Graf (127): Guru membuat stiker Hadith untuk ditampal ditempat yang sesuai.

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (D25)

Berdasarkan jadual (142) dan graf (127) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah bersetuju iaitu seramai 5 orang (33.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah sangat

bersetuju iaitu 2 orang (13.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 7 orang (46.7 %)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

229
Jadual (143)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian D.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Bahagian Rendah 1.00-2.00 2 16%

(D21-D25) Sederhana 3 3 17.3%

Jadual (138-142) Tinggi 4.00-5.00 10 66.7%

Graf (123-127) Jumlah 1.00-5.00 15 100.0%

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (D21-D25)

Graf (128)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian D.

70% Tinggi, 67%

60%
50%
40%
30% Sederhana, 17.3
0% Rendah, 16.00%
20%
10%
0%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (D21-D25)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual (143) dan graf (128) di atas, penulis mendapati

bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhan terhadap aktiviti luar kelas dalam Pengajian

Hadith adalah berada pada tahap tinggi iaitu seramai 10 orang (66.7%) , dan sebilangan kecil

daripada mereka berpersepsi tidak setuju dan sangat tidak setuju atau berada pada tahap persepsi

sederhana iaitu hanya 3 orang (17.3%). Justeru itu, terdapat responden yang berpersepsi dengan

tahap persetujuan rendah iaitu berjumlah 2 orang ( 16%). Walau bagaimanapun dengan tahap

230
persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh di laksanakan di Madrasah Miftah

Al- Ulum ini pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh dipraktikkan secepat mungkin.

4.2.2.4 Persepsi Guru Terhadap Cadangan Masa Depan Pengajian Hadith.

Persepsi ini mengandungi 5 soalan daripada soalan bahagian E(E26-E30) iaitu dari jadual (144-148)

dan graf ( 129-133 ).

Jadual (144): Guru mempunyai kelulusan pengkhususan Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 2 13.3
Tak pasti - -
Setuju 11 73.3
Sangat setuju 2 13.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (E26)

Graf (129): Guru mempunyai kelulusan pengkhususan Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (E26)

231
Berdasarkan jadual (144) dan graf (129) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah bersetuju iaitu seramai 11 orang (73.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tidak

bersetuju dan sangat bersetuju iaitu 2 orang (13.3%).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan

sangat bersetuju mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 13 orang

(86.7 %) berbanding persepsi-persepsi yang lain.

Jadual (145): Masa belajar mesti ditambah lebih kepada 4 jam seminggu.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 10 66.7
Sangat setuju 5 33.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (E27)

Graf (130): Masa belajar mesti ditambah lebih kepada 4 jam seminggu.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (E27)

232
Berdasarkan jadual (145) dan graf (130) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang bersetuju iatu seramai 10 orang (66.7 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah

sangat bersetuju iaitu 5 orang (33.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat

bersetuju mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0

%).

Jadual (146): Guru mesti mempertingkatkan ayat dan mutu Bahasa Arab.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 10 66.7
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL ) 2010, soalan (E28)

Graf (131): Guru mesti mempertingkatkan ayat dan mutu Bahasa Arab.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (E28)

233
Berdasarkan jadual (146) dan graf (131) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah yang sangat bersetuju iatu seramai 10 orang (66.7 %), sebaliknya yang paling sedikit

ialah bersetuju iaitu 5 orang (33.3 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %).

Jadual (147): Guru mesti mendalami sehingga tahap pakar dalam bidang hadith

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju - -
Tak pasti - -
Setuju 4 26.7
Sangat setuju 11 73.3
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL) 2010, soalan (E29)

Graf (132): Guru mesti mendalami sehingga tahap pakar dalam bidang hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (E29)

Berdasarkan jadual (147) dan graf (132) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah sangat bersetuju iaitu seramai 11 orang (73.3 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah

bersetuju iaitu 4 orang (26.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 15 orang (100.0 %)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

234
Jadual (148):Perpustakaan mesti banyak mempunyai buku-buku turath mengenai Hadith.

Tahap persetujuan Bilangan Peratus %

Sangat tidak setuju - -
Tidak setuju 1 6.7
Tak pasti - -
Setuju 5 33.3
Sangat setuju 9 60.0
Jumlah 15 100.0

Sumber : Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (E30)

Graf (133): Perpustakaan mesti banyak mempunyai buku-buku turath mengenai Hadith.

Sumber : Borang soal selidik guru (MMUSPKL ) 2010, soalan (E30)

Berdasarkan jadual (148) dan graf (133) di atas, didapati bahawa jumlah responden yang paling

ramai ialah sangat bersetuju iaitu seramai 9 orang (60.0 %), sebaliknya yang paling sedikit ialah tidak

bersetuju iaitu seorang (6.7 %).Justeru itu, jumlah mereka yang bersetuju dan sangat bersetuju

mengenai fakta tersebut adalah merupakan persepsi tertinggi iaitu seramai 14 orang (93.3 %)

berbanding persepsi-persepsi yang lain.

235
Jadual (149)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian E.

No. Data Tahap Persetujuan Julat Persetujuan Bilangan Peratus

Soalan Bahagian Rendah 1.00-2.00 1 4%

(E26-E30) Sederhana 3 0 0%

Jadual (144-148) Tinggi 4.00-5.00 14 96%

Graf (129-133) Jumlah 1.00-5.00 15 100.0%

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (E26-E30)

Graf (134)Persepsi responden secara keseluruhan bagi soalan bahagian E.

Tinggi, 96%
100%
90%
80%
70%
60%
50%
40%
30%
20% Sederhana, 0.00
10% % Rendah, 4.00%
0%
Tahap Persetujuan

Sumber: Borang soal selidik guru ( MMUSPKL) 2010, soalan (E26-E30)

Rumusan dan kesimpulan yang berpandukan jadual (143) dan graf (128) di atas, penulis mendapati

bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhan terhadap cadangan masa depan dalam

Pengajian Hadith adalah berada pada tahap tinggi iaitu seramai 14 orang (96%) , dan sebilangan kecil

daripada mereka berpersepsi tidak setuju dan sangat tidak setuju atau berada pada tahap persepsi

rendah iaitu hanya seorang (4%). Justeru itu, tidak ada seorang pun yang berpersepsi sederhana.

Walau bagaimanapun dengan tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh

di laksanakan di Madrasah Miftah Al- Ulum ini pada masa akan datang.

236
 BAB KELIMA

PENUTUP

5.1 RUMUSAN DAN KESIMPULAN

Menerusi hasil penyelidikan dan kajian ini, penulis ingin mengemukakan beberapa rumusan atau

kesimpulan penting dan sangat berharga semoga dapat membuktikan sejauhmana kejayaan dan buah

tangan yang diperoleh sepanjang tempoh kajian ini. Maka kesimpulannya adalah seperti berikut:

5.1.1 Pengajian Hadith

Pengajian Hadith yang wujud pada zaman Rasulullah (s.a.w.) adalah merupakan acuan terbaik dan

tinggi nilainya, selaku panduan dan teladan yang cukup sempurna dalam erti kata berpandukan

Rasulullah (s.a.w.) selaku guru dan sahabat-sahabatnya sebagai murid. Antara acuan- acuan lain yang

pengkaji atau penulis dapat menerusi kajian ini adalah seperti; keikhlasan mereka yang sangat tinggi,

kesungguhan mereka yang cukup kuat, keperibadian mereka yang cukup lembut dan tegas, budi

bahasa mereka yang menarik dan mesra, amalan mereka yang amat tepat dan padat (tidak

diselubungi dengan bid’ah dan khurafat), dan penyampaian sunnah (cara berdakwah) mereka yang

mempunyai daya tarikan yang menawan, hikmah dan bernas.

5.12 Latar Belakang Responden Pelajar Dan Guru

I. Latar belakang pelajar yang sudah dirumuskan dari data-data berbentuk soalan yang telah

diedarkan kepada 80 responden yang mewakili tahun 5, 6, 7 dan 8 daripada jumlah

keseluruhannya yang berjumlah 165 orang pelajar dari tahun 1 hingga8 di Madrasah Miftah

Al-Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur (MMUSPKL), didapati kesemua responden adalah

lelaki. Dari segi tahun pengajian didapati tahun 8 adalah paling ramai berbanding
237
 responden-responden dari tingkatan lain. Dari segi tahap pengajian tertinggi ibubapa, jumlah

paling ramai adalah tahap lain-lain. Dari segi tahap pengajian tertinggi ibubapa adalah tahap

lain-lain juga. Dari segi bidang pekerjaan ibubapa pula, bidang lain-lain adalah yang paling

ramai. Dari segi penggunaan masa responden yang selalu dugunakan di rumah, menolong

ibubapa adalah yang paling ramai. Manakala mata pelajaran yang paling ramai diminati oleh

responden ialah Al-Quran. Dan dari segi bidang pengajian responden yang bakal diikuti

sewaktu di Institusi Pengajian Tinggi adalah bidang Al-Quran dan Al-Hadith.

II. Manakala latar belakang responden guru pula, seramai 15 orang guru mewakili jumlah

keseluruhan daripada guru 21 Madrasah ini. Dari sudut jantina, semua responden guru

adalah lelaki. Dari sudut umur, responden berumur bawah 30 tahun adalah lebih ramai

berbanding responden yang berumur 30 tahun keatas. Dari sudut kelulusan pengajian

tertinggi, kebanyakan responden adalah berkelulusan dari Madrasah Miftah Al-Ulum Sri

Petaling itu sendiri, iaitu seramai 9 orang dan 2 orang berkelulusan dari Jamiah Binnoria,

Karachi, pakistan. Dari sudut pengajian tertinggi adalah adalah jurusan lain-lain, dan

kebenyakan responden mempunyai tahun tamat pengajian tertinggi adalah tahun 2008. Dari

sudut tempoh perkhidmatan, responden paling ramai adalah yang berkhidmat kurang

setahun dan meraka merupakan guru baru. Dari sudut mata pelajaran yang diajar yang

paling diminati oleh responden ialah mata pelajaran Al-Quran dan Feqah.

5.1.3 Persepsi Responden Pelajar

I. Mengenai tahap pengetahuan pelajar terhadap ilmu hadith, didapati bahawa jumlah

responden yang mempunayai tahap yang tinggi adalah seramai 68 orang berbanding 80

orang iaitu 85%. Justeru itu, berdasarkan kajian tersebut penulis mendapati bahawa tahap

238
 pengetahuan responden adalah cemerlang dan membanggakan. Tahniah diucapkan dan perlu

diperbaiki sedikit lagi kurikulum Pengajian Hadith pada masa akan datang.

II. Inti sari dan kesimpulan mengenai tahap pengetahuan pelajar terhadap Pengajian Hadith

yang paling ramai adalah berada pada tahap tinggi, justeru itu dengan tahap persepsi yang

tinggi terhadap cadangan tersebut bermakna boleh dilaksanakan di Madrasah Miftah Al-

Ulum ini pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh dipraktikkan secepat mungkin.

III. Rumusan dan kesimpulan secara keseluruhan terhadap metodologi guru dalam Pengajian

Hadith berada di tahap tinggi adalah yang paling ramai dan bilangan yang paling kecil

adalah bagi mereka berpersepsi ditahap sederhana. Justeru itu, dengan tahap persepsi yang

tinggi terhadap cadangan tersebut, maka bolehlah dilaksanakan cadangan tersebut di

Madrasah Miftah Al-Ulum Sri Petaling pada masa akan datang dan seelok-eloknya

dipraktikkan secepat mungkin.

IV. Rumusan dan kesimpulan terhadap masalah-masalah di dalam Pengajian Hadith, penulis

mendapati bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhan yang paling ramai adalah

berada di tahap rendah iaitu mereka berpersepsi sangat tidak setuju dan tidak setuju.

Sebaliknya bilangan yang paling kecil adalah mereka yang berpersepsi pada tahap

sederhana. Walaubagaimanapun, tahap persepsi yang rendah terhadap masalah-masalah

tersebut di Madrasah Miftah al-Ulum, ini menunjukkan mereka kurang menghadapi masalah

dan berpersepsi positif terhadap Pengajian Hadith.

V. Rumusan dan kesimpulan terhadap cara mengatasi masalah di dalam Pengajian Hadith,

penulis mendapati bahawa tahap persepsi responden secara keseluruhannya adalah berada

pada tahap yang tinggidan jumlah ini adalah yang paling ramai. Dan sebilangan kecil adalah
239
 mereka yang berpersepsi pada tahap yang rendah. Dengan tahap berpersepsi yang tinggi

terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh dilaksanakan di Madrasah Miftah Al- Ulum pada

masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh dipraktikkan secepat mungkin.

5.1.4 Persepsi Responden Guru

I. Rumusan dan kesimpulan secara keseluruhannya terhadap buku teks Pengajian Hadith

adalah berada pada tahap sederhana sahaja dan sebilangan kecil berpersepsi setuju dan

sangat bersetuju iaitu berada pada tahap tinggi. Dengan tahap persepsi sederhana terhadap

cadangan tersebut, terdapat dua pilihan bagi pihak madrasah iaitu sama ada ingin

melaksanakannya pada masa akan datang atau sebaliknya.

II. Rumusan dan kesimpulan secara keseluruhan terhadap metodologi guru Pengajian Hadith

adalah berada pada tahap tinggi , dan sebilangan kecil berpersepsi sederhana adalah .

Dengan tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh di laksanakan

di Madrasah Miftah Al- Ulum ini pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh

dipraktikkan secepat mungkin.

III. Rumusan dan kesimpulan secara keseluruhan terhadap aktiviti luar kelas dalam Pengajian

Hadith adalah berada pada tahap tinggi, dan sebilangan kecil daripada mereka berpersepsi

tidak setuju dan sangat tidak setuju atau berada pada tahap persepsi sederhana. Justeru itu,

dengan tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh di laksanakan

di Madrasah Miftah Al- Ulum ini pada masa akan datang dan sebaik-baiknya boleh

dipraktikkan secepat mungkin.

240
 IV. Rumusan dan kesimpulan secara keseluruhan terhadap cadangan masa depan dalam

Pengajian Hadith adalah berada pada tahap tinggi, dan sebilangan kecil daripada mereka

berpersepsi tidak setuju dan sangat tidak setuju atau berada pada tahap persepsi rendah.

Justeru itu, tidak ada seorang pun yang berpersepsi sederhana. Walau bagaimanapun dengan

tahap persepsi yang tinggi terhadap cadangan tersebut, maka ia boleh di laksanakan di

Madrasah Miftah Al- Ulum ini pada masa akan datang.

5.2 CADANGAN DAN SARANAN

Untuk meningkatkan kualiti pelajar dan keberkesanannya dalam Pengajian hadith pada masa

hadapan, merupakan setinggi-tinggi harapan buat penulis agar segala cadangan dan komentar yang

dihasilkan dari penyelidikan dan kajian ini dapat dimanfaatkan oleh pihak pengurusan dan juga

guru-guru Madrasah Miftah Al-Ulum, Sri Petaling khususnya dan oleh mana-mana sekolah

menengah umumnya demi memartabatkan kualiti dan keberkesanan dalam Pengajian Hadith

sehingga menerusinya dapat melahirkan generasi yang cintakan sunnah untuk diimplementasikan

dalam hidup para pelajar di Malaysia. Justeru itu, segala cadangan dan saranan terhadap hasrat

tersebut dikemukakan seperti berikut:

I. Pendedahan tentang sumbangan besar Madrasah Miftahul Ulumdalam pelbagai bidang

ilmu khususnya ilmu yang berkaitan dengan bidang Hadith perlu dibuat supaya masyarakat

mengenali dan menghargai sumbangan madrasah ini contohnya melalui seminar, kuliah ilmu

dan sebagainya.

II. Penulis ingin mencadangkan kepada Jabatan al-Qur’an dan al-Hadith, Akademi Pengajian

Islam Universiti Malaya khususnya dan Fakulti Pengajian Islam di IPTA lain, supaya

menjadikan Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling sebagai satu institusi khusus untuk
241
 dikajidalam matapelajaran‘Ulum al-Hadith. Ini kerana penulis mendapati institusi ini

amat bermanfaat untuk dikaji dan digali sumber ilmunya dalam peringkat Sarjana Muda,

Sarjana dan Doktor Falsafah.

III. Penulis amat berharap supaya mereka yang berkemampuan dalam bidang penterjemahan

kitab-kitab ilmu dalam Bahasa Arab ke dalam Bahasa Melayu, agar dapat mengusahakan

penterjemahan kitab-kitab yang dipelajari di madrasah ini. Penulis yakin, umat Islam secara

keseluruhannya dapat mengambil iktibar yang besar berdasarkan perbahasan tentang

Pengajian Hadith yang dibincangkan di madarasah ini.

IV. Untuk Penambahbaikan Pengajian Hadith di Negara kita ini penulis mencadangkan mana-

mana Institusi Pengajian Tinggi atau Jabatan Agama Islam Negeri mengambil inisiatif untuk

mengadakan kelas pengajian hadith secara baca kitab satu persatu sehingga tamat satu-satu

kitab hadith supaya pelajar dapat menguasai hadith dengan baik dan berkesan dari segi

bacaan matan, sebutan nama-nama perawi dan sebagainya yang berkaitan.

V. Saranan khusus untuk Madrasah Miftah al-Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur.

a) Tingkatkan kewibawaan guru Pengajian Hadith

Guru adalah selaku tenaga penting dalam konteks pendidikan selepas kedua ibubapa di rumah, ia

mempunyai acuan yang sangat indah dan teladan yang berperanan tinggi dalam mencorakkan

kesucian akidah pelajar, fikiran, pengalaman, pengetahuan dan sebagainya. Justeru itu, guru-guru

yang sedia ada atau pada masa hadapan yang mungkin terlibat dalam pengajian Hadith, seharusnya

mempunyai pengetahuan dan pengalaman dalam bidang hadith. Selain itu, guru pengajian hadith

juga hendaklah meningkatkan personaliti mereka melalui pelbagai aktiviti kemahiran perguruan,

penguasaan ilmu pengetahuan teknologi dan inovasi pendidikan demi meningkatkan kualiti
242
pengajaran dari semasa ke semasa, meningkatkan kesediaan untuk membimbing serta memberi

tunjuk ajar kepada pelajar bermasalah dalam Pengajian Hadith, dan berinteraksi tegas sebagai

kaunselor terhadap pelajar bagi memulihkan semangat dan daya saing yang agak kurang dalam

bidang ini.

b) Mendorong pelajar supaya mencintai hadith dan pengajiannya

Pelajar hendaklah mencintai dan mencontohi segala gerak-geri Rasulullah (s.a.w) sebagai panduan

hidup yang berteraskan kepada al-Sunnah atau al-Hadith dan pengajiannya.selainmendapatkan

pahala dari pengajiannya ia juga boleh membuka segala rahsia hidup Rasulullah (s.a.w) seperti

aspek ibadat, keluarga, social dan sebagainya. Disamping itu dapat membongkar metode baginda

berinteraksi dengan isteri-isteri, anak-anak, cucu-cucu dan sahabat-sahabatnya.pelajar juga dapat

mengenal pasti cara-cara membezakan antara hadith Sahih, Hasan, Da’if mahupun Mawdu’ serta

dapat mengetahui mengenai sejarah pahit manis para sahabat baginda terutama Khulafa’ al-Rasyidin

dan sebagainya.

c) Perbanyakkan aktiviti Pengajian Hadith di dalam dan luar kelas

Pihak madrasah terutama jabatan kurikulum yang berkaitan dengan Pengajian Hadith seharusnya

menyediakan satu papan notis di setiap bangunan sekolah untuk ditampalkan hadith-hadith, data-

data berkaitan dengan hadith dan pengajiannya, menubuhkan persatuan atau kelab pengajian hadith,

mengadakan majlis hafalan matan-matan syair bagi mustalah hadith dan hadith-hadith pilihan,

mengadakan lawatan rasmi ke beberapa tempat (sekolah, kolej, univerti dan sebagainya) yang

mengandungi system pengajian hadith, mengadakan pameran mengenai hadith dan pengajiannya

dan sebagainya.

243
 d) Meningkatkan peranan pelajar dan guru dalam masyarakat terutama dalam

bidang hadith

Para guru Pengajian Hadith seharusnya memainkan peranan utama dalam sekolah teruatama bagi

menjadikan contoh ikutan terbaik kepada pelajar-pelajar, mahupun dalam masyarakat yang

bertujuan untuk memperluaskan lagi penyebaran ilmu Hadith dan pengajiannya kepada setiap

lapisan masyarakat, seperti membaca khutbah Jumaat, mengajar selepas solat maghrib dan solat

subuh dimasjid-masjid dan surau-surau atau mana-mana tempat sahaja jika diperlukan.

5.3 PENUTUP

Natijah daripada penghuraian, perbahasan dan perbincangan dalam bab-bab yang sebelum ini,

dapatlah penulis membuat kesimpulan antaranya:

1. Madrasah Miftahul ‘Ulum Sri Petalingmerupakan institusi yang berupaya melahirkan

seberapa ramai bakal-bakal ulama’ yang mahir dalam bidang Hadith. Dengan sistem yang digunakan,

menjadikan pelajar-pelajar yang menuntut dalam pengajian hadith ini akan melalui satu perjalanan

yang panjang demi untuk memahirkan diri mereka dengan ilmu-ilmu Islam amnya dan ilmu-ilmu

Hadith khususnya.Dengan kajian ini juga dapat menghuraikan dan menjelaskan tentang sistem yang

dijalankan disini merupakan satu sistem Pengajian Hadith yang sistematik dan mempunyai

matlamatnya yang tersendiri. Bukanlah menjadi ukuran, walaupun hanya sebuah madrasah ia tidak

setanding dengan institusi pengajian tinggi yang menawarkan Pengajian Hadith, malah sebenarnya ia

adalah institusi Pengajian Hadith yang hebat dan lebih tinggi tarafnya daripada institusi pengajian

tinggi.Bagi pencinta ilmu-ilmu Hadith, tempat ini merupakan satu tempat yang amat sesuai untuk
244
mengkaji dengan lebih mendalam berkenaan dengan ilmu Hadith dan membuat kajian-kajian ilmiah

pada masa akan datang.

2. Bagi pengkaji ‘ulum al-Hadith, penulis mendapati Sistem Pengajian Hadith di sini

merupakan suatu jalan yang boleh digunakan untuk memberikan ilmu dan iktibar buat manusia.

Justeru, bidang Pengajian Hadith yang sistematik perlu diberikan perhatian dalam menyelami isi

kandungan al-Hadith kerana dengannya kita beroleh panduan dan pengajaran. Ini selaras dengan

hadith Nabi s.a.w. yang diriwayatkan oleh Abu Hurairah r.a. : 66

‫ ﻓﺎﻋﻤﻠﻮا ﺑﺎﳊﻼل‬, ‫ وأﻣﺜﺎل‬, ‫ وﻣﺘﺸﺎﺑﻪ‬, ‫ وﳏﻜﻢ‬, ‫ وﺣﺮام‬, ‫ ﺣﻼل‬: ‫"ان اﻟﻘﺮان ﻧﺰل ﻋﻠﻰ ﲬﺴﺔ أوﺟﻪ‬
"‫ واﻋﺘﱪوا ﺑﺎﻷﻣﺜﺎل‬, ‫ واﻣﻨﻮا ﺑﺎﳌﺘﺸﺎﺑﻪ‬, ‫ واﺗﺒﻌﻮا اﶈﻜﻢ‬, ‫ واﺟﺘﻨﺒﻮا اﳊﺮام‬,

Maksudnya :
"Sesungguhnya al-Qur’an itu diturunkan dengan 5 perkara ; halal, haram, hukum, penyerupaan
(tentang 2 perkara yang disamakan) dan perumpamaan. Maka beramallah dengan yang halal, dan
jauhilah yang haram, dan ikutilah hukum, dan berimanlah dengan penyerupaan (tentang 2 perkara
yang disamakan) serta ambillah pengajaran dengan perumpamaan."

3. Para pendakwah masa kini perlu menggunakan hadith-hadith sahih dan muktabar dalam

menyampaikan dakwah mereka sebagai hujah yang kuat dalam menegakkan kebenaran dan

mencegah kebatilan sebagaimana yang dikehendaki oleh agama.

4. Para pendidik semestinya menggunakan pendekatan hadith-hadith yang sahih sebagai

medium untuk menjelaskan sesuatu dan membangkitkan semangat dikalangan anak didiknya.

66
Abu Bakr Ahmad bin Husayn al-Bayhaqi, (1989) Sunan al-Bayhaqi, Sya‘b al-Iman, Bab al-Du‘a ila al-Islam, Fasl fi
Qira’ah al-Qur’an bi al-Tafhim wa I‘rab, no.hadith 2293, j.2, Beirut : Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah

245
Pengajaran hadith juga penting sebagai wasilah untuk memujuk dan melarang, serta memuji dan

mencaci dalam membincangkan sesuatu perkara.

5. Penulis mendapati Madrasah Miftahul Ulum adalah institusi yang dapat dijadikan tempat

rujukan ilmuan hadith kerana di sini juga terdapat syaykh-syaykh hadith dan penceramah-

penceramah jemputan yang menjadi tenaga pendidik di sini. Sistem Pengajian Hadith yang dikaji

oleh penulis dalam kajian ini, ternyata memberikan gambaran bahawa institusi ini termasuk

dikalangan institusi yang tersohor yang dapat memberi panduan kepada pengkaji-pengkaji ilmu

hadith untuk menjadi penyampai kepada masyarakat tentang kebenaran ilmu hadith dan manfaatnya

kepada masyarakat.

6. Kewujudan madrasah ini perlu dicontohi dari segi kesungguhan guru-guru yang menguasai

pelbagai bidang ilmu serta kemampuan mereka mengajar pelajar-pelajar dengan puluhan kitab. Ia

perlu dijadikan contoh kepada institusi-institusi lain hari ini dalam usaha untuk mengembalikan

kegemilangan Islam yang pernah dicapai suatu ketika dahulu.

Setelah meneliti keseluruhan kajian ini, tidak dapat dinafikan lagi tentang kepentingan

Pengajian Hadih yang sistematik dalam kehidupan kita sebagai pecinta ilmu Hadith. Apatah lagi,

rahsia hadith di sebalik kitab-kitab hadith yang telah disusun oleh ulama’-ulama’ hadith, memberikan

kita pengajaran dan panduan kepada kita untuk menghayati dan mengamalkannya dalam kehidupan.

Pada waktu yang sama, mutakhir ini umat Islam berada dalam situasi yang kian kabur dalam

usaha untuk menjadi umat yang disegani. Ternyata, melalui pengajaran dari pengajian hadith ini,

penulis yakin ia dapat mengukuhkan iman kita terhadap kebenaran hadith-hadith Nabi s.aw. Al-

Hadith yang semestinya menjadi pegangan hidup umat Islam selepas kebenaran al-Qur’an al-Karim.

246
 Penulis secara jujur dan ikhlas, amat berterima kasih kepada tenaga pengerak dan pendidik di

Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling kerana memberi kerjasama yang tidak berbelah bagi dalam

usaha untuk menyiapkan disertasi ini dan segala pertolongan dari segi maklumat mengenai sistem

Pengajian Hadith di sini.

Buat akhirnya, penulis amat berharap agar usaha yang sekelumit ini, dapat memberikan

sumbangan kepada penghayatan dan praktikal Islam pada akhir zaman ini. Dengan hati yang terbuka,

penulis bersedia menerima teguran demi kebaikan umum khasnya dan Islam amnya. Penulis

memohon maaf di atas segala kekurangan yang terdapat di dalam kajian ini dan semoga mendapat

keampunan dari Allah (s.w.t). Amin.

247
 BIBILIOGRAFI

AL- QUR’AN DAN TERJEMAHANNYA:

Syaykh ‘Abdullah Basmeh (1982), Tafsir al-Rahman Kepada Pengertian al-Qur’an, c. 2, Kuala
Lumpur : Darul Fikir.

KAMUS:

Ibn Manzur, Abu al-Fadl Jamal al-Din Muhammad (1990), Lisan al-‘Arab, j.8, Beirut : Dar al-Sadir.

Ibrahim Madhkur (1985), al-Mu‘jam al-Wasit, j.1, c. 1, Kaherah,: (T.P.)

Mohd Idris ‘Abd al- Rauf al-Marbawi (Dr.) (1990), Kamus Idris al-Marbawi, j.1, Kuala Lumpur :
Dar al-Fikr.

Teuku Iskandar (Dr.) (2000), Kamus Dewan, c. 5, Kuala Lumpur : Dewan Bahasa dan Pustaka.

BUKU RUJUKAN ARAB:

‘Ani, Dr. ‘Abd al-Qahhar Dawud al- (2001), Dirasat fi ‘Ulum al-Qur’an, c. 1,UIA : Markaz al-
Ibhath

Abu Sinnah, ‘Abd al-Fattah (Dr.) (1995), ‘Ulum al-Qur’an, c. 1, Kaherah : Dar al-Syuruq.

Amir, Fathi Ahmad (Dr.) (1976), al-Ma‘ani al-Thaniyyah fi Uslub al-Qur’ani, c. 1,Kaherah :
Mansya’ah al-Ma‘ arif.

‘Asqalani, Ahmad bin ‘Ali bin Muhammad Ibn Hajar al- (t.t.), al-Durar al-Kaminah fi A‘yan al-
Mi’ah al-Thaminah, j. 3, Maktab al-Hind.

Baghdadi, Isma‘il Basha al- (1955), Hadyah al- ‘Arifin al-Asma’ al-Mu’allifin,Baghdad : Maktabah
al-Mathna.

248
Bayhaqi, AbuBakr Ahmad bin Husayn al- (1989) Sunan al-Bayhaqi, j.2, Beirut : Dar al-Kutub al-
‘Ilmiyyah.

Bukhari, Abi ‘Abd Allah bin ‘Isma‘il bin Ibrahim bin al-Mughirah bin Bardhibah al-(1987), Sahih
al-Bukhari, Kaherah : Matba‘ah al-Halabi.

Ibn ’Abd Hadi, Abi ‘Abd Allah Muhammad al-(1938) (tahqiq)Muhammad Hamad al-Faqy, al-
‘Uqud al-Durriyyah, Beirut : Dar al-Kitab al- ‘Ilmiyyah.

Ibn Hanbal, Ahmad bin Muhammad Hanbal (1955), Musnad Imam Ahmad bin Hanbal bihamisyih
Muntakhab Kanz al-’Ummal, Kaherah : Dar al-Ma‘arif

Ibn ‘Imad, Abi al-Falah ‘Abd al-Hayy (t.t.), Syadharat al-Dhahab fi Akhbar Min Dhahab, j. 6,
Beirut, Al-Maktabah al-Tijari.

Ibn Kathir, Abu al-Fida’ al-Hafiz (1994), al-Bidayah wa al-Nihayah,j.13-14, Beirut : Maktabah al-
Ma’arif.

Kahhalah, ‘Umar Rida (1957), Mu‘jam Al-Mu’allifin, j. 9, Damsyiq : al-Maktabah al-

‘Arabiyyah.

Lasyin, MusaSyahin (Dr.) (2002), al-Laiy al-Hasan fi ‘Ulum al-Qur’an, c. 1,Kaherah : Dar al-
Syuruq.

Maqrizi, Ahmad bin ‘Ali bin ‘Abd al-Qadir bin Muhammad bin Ibrahim bin Muhammad bin Tamin
bin ‘Abd al-Samad al- (t.t.), al-Khuttat al-Maqriziyyah, Beirut : Dar al-Sadir.

Muqfa’, Abd Allah al- (1961), al-Adab al-Saghir, Kaherah : Matba‘ah Muhammad ‘Ali Sabih.

Muslim, Abu al-Hasan Muslim bin al-Hajjaj (t.t.) (tahqiq; Taha ‘Abd al-Ra’uf Sa‘d), Sahih Muslim,
j. 4, Dar al-Bayan al-‘Arabi.

Nadwi, AbuHassan ‘Ali al-Hasani al- (1985), Rijal al-Fikr wa al-Da‘wah fi al-Islam biHayah Syaikh
al-Islam al-Hafiz Ahmad Ibn Taymiyyah, j. 2, c. 6, Kuwait : Dar al-Qalam.

249
Suyuti,Jalal al-Din ‘Abd Rahman bin Abi Bakr al- (t.t.), Baghiyyah al-Wu‘ah, Beirut : Dar al-
Ma‘arif.

Suyuti,Jalal al-Din ‘Abd Rahman bin Abi Bakr al- (1986), al-Itqan fi ‘Ulum al-Qur’an,Beirut : Dar
al-Nadwah al-Jadidah.

Syafi‘i, Imam Abu ‘Abd Allah Muhammad bin Idris al- (1949) (tahqiq; Ahmad Syakir), al-Risalah,
c.1, Mustafa al-Halabi bi Misr.

Tirmidhi dan Hakim, Abu ‘Isa Muhammad bin ‘Isa bin Saurah al- dan Abu ‘Abdillah Muhammad
Bin ‘Ali al-Hakim al- (1989) (tahqiq) Mustafa ‘Abd al-Qadir ‘Ata, al-Amthal min al-Kitab wa al-
Sunnah,Beirut : Mu’assasah al-Kitab al-Thaqafiyyah.

Tirmidhi, Abu ‘Isa Muhammad bin ‘Isa bin Saurah al- (2001), Sunan al-Tirmidhi,, Kaherah : Dar al-
Ma‘rifah.

BUKU RUJUKAN MELAYU:

Fauzi Deraman, Prof.Madya Dr.(2005), Penghantar Usul al-Hadith c.2 Selangor: Salafi

Rosmawati Ali@ Mat Zin, Dr.(2005), Penghantar Ulum Hadis. C.2 Kuala Lumpur:Prospecta Printers
Sdn. Bhd.

JURNAL/ MAJALAH:

Jurnal al-Bayan (al-Quran dan al- Hadith) Bil 4, April 2006, Jabatan Al-Quran dan Al- Hadith,
Akademi Pengajian Islam.

DOKUMEN/BUKU PANDUAN:

Pejabat Ijazah Tinggi (2001), Buku Panduan Penulisan Tesis/ Disertasi. Akademi Pengajian Islam,
Universiti Malaya.

250
Pejabat Ijazah Tinggi (2006/2007) Buku Panduan Program Ijazah Tinggi.. Akademi Pengajian Islam,
Universiti Malaya.

Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling (t.t), Buku Panduan 2010. Madrasah, Sri Petaling, Kuala
Lumpur.
Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling (t.t), Buku Peraturan 2010. Madrasah, Sri Petaling, Kuala
Lumpur.

CAKERA PADAT (CD):

“The Statistical Package For Social Science” (SPSS), Versi 17.

WAWANCARA:

Tuan Hj Abdul Hamid Bin Chin, Mudir Madrasah Miftah al-Ulum Sri Petaling, Kuala Lumpur.
Ustaz Muhamad Hazim bin Hussin, Tenaga Pengajar Madrasah Miftahul Ulum Sri Petaling

251