11 Mpu3122 T7

Topik  Tamadun
China dan
7 Sumbangannya
terhadap
Peradaban
Dunia
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
1. Menjelaskan sumbangan tamadun China terhadap tamadun-tamadun
dunia;
2. Mengenal pasti pengaruh tamadun China ke atas tamadun-tamadun
dunia; dan
3. Menganalisis kesan-kesan tamadun China ke atas tamadun-tamadun
dunia.
 PENGENALAN
Penggunaan istilah tamadun lebih memberi perhatian terhadap keupayaan
sesebuah negara dan bangsa dalam mencapai sesuatu kejayaan yang cemerlang.
Tamadun China pada dasarnya adalah sebuah tamadun yang berasaskan kepada
sistem pertanian mengikut geografi negara tersebut serta banyak dipengaruhi oleh
iklim sejuk dan lembab. Proses membangunkan tamadun China mengambil masa
lebih daripada 5,000 tahun. Tamadun China dikatakan merupakan salah sebuah
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

126  TOPIK 7 TAMADUN CHINA DAN SUMBANGANNYA TERHADAP
PERADABAN DUNIA
tamadun yang tertua di dunia selari dengan tamadun lain seperti tamadun
Mesapotamia, tamadun Mesir, tamadun India dan tamadun Greek.
Tamadun China telah berkembang dan membawa kepada kegemilangan dalam

beberapa bidang seperti kepercayaan (agama), seni dan kebudayaan, politik,
pentadbiran, sains dan teknologi, falsafah, sastera, dan institusi sosial yang maju.
Kegemilangan tamadun China turut memberi sumbangan kemajuan dan
kemakmuran kepada kehidupan masyarakat di dunia pada hari ini. Sebagai
contohnya pembinaan Tembok Besar China merupakan salah satu daripada tujuh
keajaiban dunia seiring dengan Piramid di Mesir, Taman Tergantung Babylon di
Iran dan Taj Mahal di India.
Dalam topik ini, kita akan membincangkan sumbangan lain tamadun China
terhadap peradaban secara menyeluruh. Ianya merangkumi aspek ekonomi,
sosial, pendidikan dan pelbagai lagi.
7.1 SUMBANGAN DALAM BIDANG EKONOMI

Dari segi pertanian, orang China telah mengamalkan sistem tanaman bergilir
untuk menambah hasil tuaian. Tenggala juga telah digunakan untuk membuat
batas tanaman dan mencipta kolar kuda untuk mengemburkan tanah. Selain
daripada itu, mereka juga telah mengadakan sistem pengairan dan tanah tinggi
ditereskan untuk menambah keluasan tanah pertanian. Semua ini telah dilakukan
sejak zaman Dinasti Shang. Dari segi kewangan pula, penduduk China telah
menggunakan wang kertas sejak akhir abad ke-11M untuk memudahkan urusan
perdagangan.
Semasa Dinasti Qin dan Han, orang China telah menjalankan perdagangan bebas
melalui jalan sutera (jalan darat) dengan negara Timur Tengah dan Eropah,
di samping melalui jalan laut seperti yang dilakukan oleh Laksamana Cheng Ho
(dari 1405 hingga 1433M). Di samping itu, industri besi terbesar di China juga
dimajukan untuk memenuhi permintaan dalam bidang ketenteraan. Begitu juga
dalam bidang pembinaan kapal. Orang China juga telah mencipta sutera dan
menjadi pengeluar sutera utama di dunia. Pedagang sutera di China berdagang
hingga ke Rom. Kemakmuran ekonomi China telah membawa kepada perubahan
sosial dengan munculnya golongan menengah dalam kalangan peniaga.
AKTIVITI 7.1
Dengan merujuk kepada dinasti pemerintahan tertentu, berikan lain-lain

contoh sumbangan tamadun China terhadap peradaban dunia.
Bentangkan.

TOPIK 7 TAMADUN CHINA DAN SUMBANGANNYA TERHADAP  127
PERADABAN DUNIA
7.2 SUMBANGAN DALAM BIDANG

KETENTERAAN
Dalam bidang ketenteraan pula, Sun Tzu dikatakan sebagai seorang pemikir
terkenal dalam mengatur strategi ketenteraan. Beliau telah berkhidmat dengan
kerajaan Wu untuk menakluki negeri Chu dan Ying. Pada zaman beliaulah buku
mengenai ilmu ketenteraan (Seni Peperangan) yang mengandungi 13 bab dan 13
strategi taktikal peperangan telah ditulis. Sun Tzu juga telah mengemukakan lima
perkara yang wajar diberi pertimbangan dalam sesuatu peperangan iaitu:
(a) Kepimpinan;
(b) Bentuk muka bumi;
(c) Iklim;
(d) Moral; dan
(e) Strategi peperangan.
Sun Tzu juga turut menyatakan beberapa strategi peperangan seperti:
(a) Sebarang peperangan yang dilancarkan mestilah dibuat dalam tempoh yang
singkat;
(b) Hendaklah menggunakan ejen perisik untuk melemahkan musuh; dan
(c) Berundur seketika bila terdesak untuk mengatur strategi yang lebih
berkesan.
Idea Sun Tzu ini telah banyak dipraktikkan oleh ramai pemimpin tentera di Jepun,
Korea dan negara Asia yang lain selama lebih 200 tahun. Dari aspek ketenteraan
juga, China mempunyai kelengkapan kapal perang yang banyak. Misalnya pada
tahun 1402M, Dinasti Ming mempunyai 1,350 kapal perang. Kemajuan yang
dicapai oleh orang China sejak abad ke-14 Masihi jelas menggambarkan bahawa
masyarakat China telah lama maju berbanding masyarakat lain di Asia.

PERADABAN DUNIA
SEMAK KENDIRI 7.1
Apakah antara perkara yang perlu dipertimbangkan sebelum dan

semasa berperang yang diilhamkan oleh Sun Tzu?
AKTIVITI 7.2
Berikan contoh peperangan yang telah berlaku dalam tamadun China.

PERTANIAN
Bidang pertanian China semasa zaman Dinasti Han sangat maju pada ketika itu
kerana terdapat banyaknya inovasi atau penciptaan peralatan pertanian seperti
kereta sorong beroda yang digunakan untuk mengangkut hasil pertanian, bajak
untuk menggemburkan tanah dan juga kereta kuda bagi penghantaran hasil
pertanian ke serata tempat di wilayah China. Begitu juga semasa Dinasti Ching,
Song, Ming, Yuan dan Tang, bidang pertanian bertambah maju dan moden
dengan adanya bantuan dan intensif daripada Maharaja China melalui sistem
penanaman secara bergilir bagi tanaman kontan khususnya di kawasan
perbukitan yang diratakan bagi memperluaskan kawasan pertanian. Ini bagi
memenuhi permintaan penduduk China yang pesat bertambah semasa Dinasti
Shang. Masyarakat China suka tinggal setempat tanpa berpindah-randah dan
telah tahu bercucuk tanam serta membina terusan bagi sistem pengairan pertanian
di samping untuk kawalan banjir. Bangsa Cinalah yang telah mencipta bajak dan
cangkul, mereka barang daripada logam serta membina perahu.
AKTIVITI 7.3
Berdasarkan dinasti tertentu, senaraikan dengan terperinci tentang

sumbangan tamadun China dalam bidang pertanian kepada peradaban
dunia. Bentangkan.

PERADABAN DUNIA

PERUSAHAAN
Perusahaan logam dan perusahaan tembikar telah berkembang sejak zaman
Dinasti Han lagi. Hasil perusahaan tersebut didagangkan ke kawasan di luar
China dan Barat. Hasil ini mula-mula dibawa melalui jalan darat, iaitu Jalan Sutera
Darat (lihat Rajah 7.1) dan kemudian melalui Jalan Laut semasa Dinasti Tang.
Buktinya terdapat tembikar China di tapak pelabuhan kerajaan awal di kawasan
tersebut.
Selain itu, barangan logam juga telah didagangkan. Hasil perusahaan China itu
bukan sahaja didagangkan ke luar tetapi didagangkan di negara China sendiri. Di
negara China, muncul persatuan perdagangan yang membawa kepada kelahiran
golongan kelas pertengahan yang besar. Perkembangan perusahaan yang pesat
dicetuskan oleh perkembangan dalam sistem perhubungan, iaitu pembinaan jalan
raya, jambatan dan alat pengangkutan seperti kereta kuda dan kereta lembu.
Rajah 7.1: Jalan sutera perdangangan China

Sumber: http://it411x34.tripod.com/peningkatan_ekonomi.htm
PERADABAN DUNIA
AKTIVITI 7.4
Pada pendapat anda, apakah perbezaan dan persamaam sumbangan

bidang perusahaan tamadun China ini kepada peradaban dunia
berbanding bidang ekonomi yang lain? Bincangkan.
7.5 SUMBANGAN DALAM SISTEM

PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN
Daripada aspek pemerintahan dan pentadbiran dalam tamadun China, perluasan
kuasa telah mengubah landskap politik China daripada sistem feudal kepada
pemerintahan monarki sejak zaman Dinasti Chin (dari 221 hingga 206S.M.).
Melalui sistem monarki, kerajaan China telah bertukar daripada sistem beraja
kepada maharaja yang mempunyai kuasa yang lebih luas. Sebagai contoh,
maharaja boleh melantik seseorang pegawai yang dipilih dalam kalangan
pembesar istana untuk mengetuai pentadbiran awam atau satu jawatankuasa
yang dianggotai oleh rakyat jelata juga dibenarkan membuat perlantikan jawatan
tersebut di wilayah masing-masing, dengan syarat, calon yang dipilih mesti
mempunyai rekod keputusan peperiksaan yang terbaik di peringkat negeri.
Peraturan dan syarat yang demikian telah diamalkan sejak zaman pemerintahan
Dinasti Shi Huang Ti.
Daripada ini dapat dilihat bahawa sistem pemerintahan yang wujud ialah sistem
pemerintahan beraja dan raja berperanan sebagai orang perantaraan antara rakyat
dengan Tuhannya. Zaman pemerintahan Shih Huang Ti, negara China menjadi
sebuah negara yang maju dan lebih moden dengan sistem politik pemerintahan
yang teratur dan berpusat, juga mempunyai sistem perhubungan, sistem timbang
dan sukat, ketenteraan yang kuat dan mempunyai hubungan yang baik dengan
negara luar.
AKTIVITI 7.5
Senaraikan nama maharaja dalam tamadun China dan dinastinya serta

apakah sumbangannya yang anda rasakan berguna terhadap peradaban
dunia. Bincangkan.

PERADABAN DUNIA

KEBUDAYAAN DAN PERAYAAN
Kehidupan masyarakat China banyak dilingkari dengan kepercayaan dan juga
adat istiadat. Mereka mempunyai pelbagai kepercayaan dalam kehidupan dan
kebudayaan mereka. Mereka inginkan kesempurnaan dalam segala hal, seperti
kelahiran yang sempurna, perkahwinan yang sempurna, kematian yang
sempurna dan juga pengebumian yang sempurna. Adat dan kepercayaan
masyarakat China ini dapat dilihat dengan jelas dalam upacara kelahiran,
perkahwinan, kematian dan pengebumian. Selain daripada keempat-empat
upacara tadi, terdapat satu lagi adat yang ketara dalam kehidupan mereka iaitu
perayaan.
Dari segi upacara perkahwinan mengikut kepercayaan masyarakat China,

terdapat enam pendekatan dalam menjayakan upacara perkahwinan:
(a) Na chai (pemilihan jodoh);
(b) Wen Ming (pertanyaan nama bagi menentukan keturunan);
(c) Na Ji (keserasian dan penyesuaian);
(d) Na Cha (penerimaan dan persetujuan);
(e) Qing Qi (keserasian atau persamaan tarikh atau masa); dan
(f) Ying Qing (majlis perkahwinan).
Dari segi upacara kematian dan pengebumian, rakan-rakan dan saudara-mara

mengambil kesempatan untuk memberi penghormatan yang terakhir kepada si
mati. Mereka berada berhadapan dengan tempat pemujaan dan di sisi tempat
pemujaan itu diletakkan keranda si mati. Makanan dan bahan pemujaan
diletakkan di atas tempat pemujaan. Penganut ajaran Buddha dan Taoisme
dijemput untuk membacakan doa dan bersembahyang. Wang kertas palsu akan
dibakar. Pembahagian waktu dalam upacara ini sangat penting kerana keranda
harus sampai ke tempat pengebumian mengikut waktu yang telah ditetapkan.
Ayam jantan putih akan diletakkan di atas keranda. Selepas upacara
pengebumian, ayam tadi akan dibawa pulang ke rumah. Masyarakat China
percaya bahawa ayam itu boleh melindungi rumah kerana telah mempunyai
semangat nenek moyang si mati tadi.

PERADABAN DUNIA
Selain dari adat dan kebudayaan yang telah dijelaskan tadi, masyarakat China
juga sangat kaya dengan perayaan. Banyak perayaan yang dijalankan berkaitan
dengan upacaya keagamaan. Contohnya setiap tahun pada hari kedua bulan
pertama mengikut kelendar China diadakan sambutan perayaan Tahun Baru
Cina. Seperti lazimnya masyarakat China akan menyambutnya secara besar-
besaran kerana kedatangannya hanya setahun sekali di samping bertujuan bagi
menyambut kedatangan tahun baharu. Sehari sebelum kedatangan Tahun Baru
Cina, semua ahli keluarga akan berkumpul untuk makan bersama-sama. Jamuan
ini diadakan untuk menjalin dan mengeratkan hubungan sesama anggota
keluarga setelah lama tidak bertemu. Angpau turut diberikan yang juga
membawa makna kesejahteraan yang berpanjangan. Tarian naga sering
dipersembahkan pada setiap perayaan Tahun Baru Cina. Naga melambangkan
ketangkasan, kekuatan dan kemewahan. Tarian ini dipercayai boleh
mendatangkan tuah kepada orang yang menganjurkannya.
Mengikut Morton (1995), terdapat pesta Capgome yang juga dikenali sebagai
Pesta ÂYuan SiauÊ. Pesta ini disambut sebagai menandakan tamatnya sambutan
perayaan Tahun Baru Cina iaitu bermula pada hari yang ke-15. Pesta ini
mempunyai sejarah yang panjang. Sejak 2000 tahun dahulu ia mula disambut oleh
kerajaan Han. Pesta ini diiringi dengan upacara pemujaan dewa dewi untuk
meminta perlindungan supaya keluarga sentiasa bahagia dan tidak ditimpa
sebarang malapetaka. Pesta ini biasanya berlangsung selama tiga hari tiga malam.
Sepanjang masa itu setiap rumah akan diterangi dengan cahaya lampu. Mercun
dibakar habis-habisan untuk menghasilkan bunyi yang kuat. Ini dipercayai dapat
menghalau roh jahat. Pesta ini diakhiri dengan upacara melempar buah limau
mandarin ke dalam laut oleh pemuda dan pemudi yang berhasrat mendapatkan
jodoh atau pasangan yang sesuai.
Terdapat juga Pesta Ching Ming yang disambut pada hari ketiga dalam bulan
ketiga kalendar China. Hari Ching Ming merupakan hari bagi orang China pergi
ke kubur untuk menziarahi nenek moyang serta saudara-mara yang telah
meninggal dunia. Selain itu, ada juga perayaan Kuih Bulan yang lebih dikenali
sebagai Pesta ÂTanglungÊ. Ia disambut pada hari ke-15 bulan lapan kalendar China.
Perayaan ini dinamakan Pesta Kuih Bulan kerana diadakan sewaktu bulan sedang
mengambang dan mencapai peringkat purnama. Antara benda yang dianggap
istimewa dan dimestikan dalam perayaan ini ialah kuih bulan dan perarakan
tanglung. Perayaan ini juga sebagai menghormati seorang bidadari yang menjadi
dewi dan menyalakan cahaya di bulan. Perayaan ini bermula pada tahun 1271 di
negara China (Ghazali Darusalam, 2001).

PERADABAN DUNIA
AKTIVITI 7.6
Senaraikan jenis adat dan perayaan yang telah diadakan sejak dulu
hingga kini dalam tamadun China. Adakah ianya berubah? Bincangkan.

KEMASYARAKATAN
Mengikut Abdul Aziz Harjin (2013), susunan masyarakat dalam tamadun China
menunjukkan raja menduduki hierarki yang tertinggi. Di bawah raja terdapat
golongan bangsawan. Mereka ini merupakan golongan yang berpengaruh.
Selepas golongan bangsawan, golongan petani menjadi golongan yang penting.
Semasa Dinasti Chou, kebanyakan petani menjadi hamba berhutang tidak dapat
mengeluarkan hasil makanan yang mencukupi. Artisan, peniaga dan askar
menduduki tempat yang paling rendah dalam hierarki masyarakat China.
Dari konteks sosial, tahap pencapaian keharmonian masyarakat yang paling ideal
ialah datong. Datong diibaratkan sebagai Jalan Agung. Jalan Agung ini dipercayai
hanya akan dapat dicapai apabila segala objek atau benda di dunia ini dikongsi
atau dibahagikan kepada semua pihak dengan adil serta saksama, tanpa
membazir dan digunakan demi kepentingan umum. Ini termasuklah yang tua
akan dijaga dan yang muda dipelihara dengan sempurna di samping tiada
perbuatan maksiat, mencuri atau pemberontakan.
7.8 SUMBANGAN DALAM BIDANG SAINS

DAN TEKNOLOGI
Sains dan teknologi telah maju sejak zaman Dinasti Shang. Antara kemajuan yang
diperolehi ialah:
(a) Penghasilan senjata dan alat pertanian yang diperbuat daripada gangsa;
(b) Penciptaan alat tembikar dan barang perhiasan yang diperbuat daripada
batu jed;
(c) Penghasilan sutera; dan
(d) Sistem kalendar dan perpuluhan diperkenalkan.

PERADABAN DUNIA
Pada zaman Dinasti Chou, kemajuan dalam bidang sains dan teknologi semakin
berkembang di mana pada zaman ini wang telah dihasilkan daripada logam.
Mereka juga menerbitkan buku serta memperkenalkan alat tulisan. Teknologi
tamadun awal dalam bidang seni bina jelas memperlihatkan peningkatan
tamadun. Tembok Besar China merupakan peninggalan bukti seni bina yang unik
dan mengagumkan (lihat Rajah 7.2). Tembok Besar China ini dibina oleh Maharaja
Shih Huang Ti untuk menghadapi pencerobohan orang nomad. Ciri-ciri Tembok
Besar China ini ialah:
(a) Ia merupakan salah satu daripada tujuh benda ajaib di dunia;
(b) Ianya setinggi bangunan tiga tingkat dan panjangnya kira-kira 2,410
kilometer;
(c) Ia dibina merentangi bukit-bukau;
(d) Ia dibina sepenuhnya oleh tenaga manusia dan mengambil masa lebih
kurang 100 tahun untuk disiapkan; dan
(e) Ia dibina untuk mempertahankan negara China daripada serangan kaum

Barbar (tartar) Monggol.
Rajah 7.2: Tembok Besar China

Sumber: http://p4a09glkuan-ppc.blogs.smjk.edu.my/

PERADABAN DUNIA
Orang China juga terkenal sebagai pencipta mesin tenun yang boleh menenun
kain dengan banyak dan pantas. Mereka juga merupakan bangsa pertama yang
membuat kertas di dunia. Orang China mempunyai teknologi untuk menjadikan
bahan seperti kulit pohon mulberi, bahan terpakai seperti kain buruk, tali and
sebagainya menjadi pulpa dan akhirnya diproses menjadi kertas. Teknologi
membuat kertas ini kemudiannya telah sampai ke negara Eropah dan negara
Islam menjelang kurun ke-13 Masihi. Selain itu, mereka juga menghasilkan seni
tembikar dan seramik yang dihiasi dengan gambar yang menarik.

KESUSASTERAAN DAN PENCIPTAAN
KALENDAR
Banyak kajian dan karya telah dihasilkan dalam bidang kesusasteraan dan sejarah
pada zaman Han. Antara buku yang ditulis semula ialah Chien Han Shu, Shih
Ching, Li Chi, Shu Ching dan banyak lagi. Shi Ching yang ditulis oleh Su Ma Chien
merupakan catatan tentang peristiwa dan personaliti penting yang merangkumi
tempoh 2,000 tahun. Su Ma Chien adalah tokoh kesusasteraan yang penting pada
zaman Han. Beliau juga dikenali sebagai Bapa Sejarah China.
Buku Chien Han Shu atau sejarah Dinasti Han ditulis oleh Pan Ku, Pan Piao dan
Pan Chao. Seorang sarjana Liu Hsin mengumpul teks lama untuk disunting.
Kamus yang pertama di dunia iaitu Shou Wen telah dihasilkan pada zaman Han
iaitu kira-kira 100S.M. Kamus ini memberi penerangan kepada lebih kurang 2,000
perkataan.
Ahli cendekiawan China juga telah memperkenalkan sistem membahagikan hari

kepada hari siang dan malam dengan seragam. Tiap-tiap hari yang baru akan
bermula pada tengah malam. Orang Han mencipta jam matahari untuk
mendapatkan masa yang lebih tepat. Ahli sains Han mengkaji matahari, bulan dan
bintang untuk mendapatkan kalendar yang tepat. Kalendar China telah
digunakan untuk lebih kurang 2,000 tahun.
Semasa pemerintahan Shang, sistem kalendar telah diperkenalkan, iaitu terdapat

30 hari sebulan dan 360 hari setahun. Kalendar digunakan oleh raja untuk
menentukan musim menanam dan musim menuai. Amalan sistem kalendar turut
digunakan untuk menjalankan aktiviti harian seperti upacara perkahwinan,
pemburuan dan pengebumian (Gernet, 1996).

PERADABAN DUNIA
SEMAK KENDIRI 7.2
Apakah kepentingan kalender dalam tamadun China pada awalnya?

Bincangkan.
AKTIVITI 7.7
Senaraikan contoh hasil sastera yang telah dibincangkan. Bolehkah anda

membuat tambahan kepada senarai itu berdasarkan hasil pembacaan
yang lain?

PERUNDANGAN
Melalui sistem perundangan, tamadun China telah memperkenalkan dua
hukuman iaitu:
(a) Hukuman berat; dan
(b) Hukuman bercorak sosial (kemasyarakatan).
Sistem perundangan tersebut telah menggunakan falsafah legalisme yang buat

pertama kalinya telah diperkenalkan oleh Maharaja Han Fei Tsu (lihat Rajah 7.3)
semasa Dinasti Chin (dari 221 hingga 206S.M.). Dinasti Chin adalah dinasti yang
pertama dalam empayar China.

Rajah 7.3: Han Fei Tzu
Sumber: http://history.cultural-china.com/en/49History9316.html

PERADABAN DUNIA
Sistem perundangan China pada ketika itu banyak dipengaruhi oleh Falsafah
Konfusianisme yang bersifat authoritarianisme iaitu melalui penguatkuasaan
perundangan yang tegas serta hukuman berat kepada pesalah bertujuan
membendung jenayah sosial. Kuasa menjatuhkan hukum terletak di tangan kuasa
maharaja yang berperanan menjatuhkan hukuman atas kuasa lagislatifnya sebagai
maharaja yang memegang tampok kuasa pemerintahan.
7.11 SUMBANGAN DALAM BIDANG POLITIK

Menurut Del Testa (2001), dalam tamadun China, perluasan kuasa telah
membawa kepada kelahiran empayar pada zaman Dinasti Chin (221S.M.) iaitu di
bawah pemerintahan Shih Huang Ti (dari 259 hingga 209S.M.) yang telah berjaya
menyatukan seluruh kerajaan kecil di China. Shih Huang Ti memerintah secara
autokratik iaitu tegas dan mutlak. Beliau juga telah menghapuskan kuasa
golongan bangsawan dengan melantik gabenor dan panglima tentera untuk
mentadbir. Bagi mempertahankan empayar China daripada serangan orang gasar,
beliau telah mengarahkan pembinaan Tembok Besar China. Kejatuhan Dinasti
Chin telah diganti dengan kemunculan Dinasti Han.
Pada zaman Dinasti Han kewibawaan Maharaja Han Wu Ti yang juga digelar
sebagai Maharaja Tentera telah berjaya memperluaskan kawasan takluknya
melalui angkatan tenteranya yang besar dan kuat. Antara kawasan yang berjaya
ditaklukinya termasuklah Sinkiang, Lembah Tarim dan Tutor di utara, Yang Tze,
Kwangsi, dan Kwang Tung di selatan. Pada zamannya, pengaruh China telah
tersebar ke Jepun dan Turkistan serta keamanan dan kemakmuran negara China
telah berjaya diwujudkan.

PENDIDIKAN
Mengikut catatan Wang (1991), masyarakat China sangat menghargai pendidikan,
perniagaan, dan kesusasteraan dengan matlamat utama pendidikannya adalah
untuk lulus peperiksaan awam kerajaan. Terdapat tiga peringkat pendidikan iaitu:
(a) Pendidikan Rendah

Pada pendidikan bertumpu pada kegiatan mengenal dan menghafal tulisan
ideogram dan sembilan buah buku suci tanpa memahami maknanya.

PERADABAN DUNIA
(b) Pendidikan Menengah

Pada peringkat ini, tumpuan adalah terhadap karangan dan sastera.
(c) Pendidikan Peringkat Tinggi

Tumpuannya adalah untuk menterjemah buku suci.
Pada peringkat pendidikan tinggi ini juga, sistem pendidikan mengandungi tiga
tahap, iaitu tahap pertama Hsiu Tai, tahap kedua Chun-Jen dan tahap ketiga Chin
Shih. Tahap pertama setaraf dengan ijazah pertama, tahap kedua setaraf dengan
sarjana dan tahap ketiga setaraf dengan doktor falsafah seperti yang terdapat pada
zaman moden ini. Peperiksaan tahap pertama dijalankan di daerah, tahap kedua
di ibu kota daerah dan tahap ketiga di ibu kota empayar yang bertempat di istana,
iaitu di hadapan maharaja. Mereka yang lulus dengan ijazah kelas pertama akan
berpeluang menjadi pegawai kerajaan dan ijazah kelas ketiga pula layak menjadi
pendidik. Peperiksaan awam tahap ketiga, diadakan tiga tahun sekali. Sistem
peperiksaan awam China adalah yang tertua di dunia.
AKTIVITI 7.8
Jelaskan peringkat pendidikan dalam tamadun China. Apakah anda rasa

ia masih kekal hingga ke hari ini? Bincangkan.

PERUBATAN
Menurut Zulkiflee Haron (2005), perkembangan bidang perubatan China telah
bermula sejak 10,000 tahun dahulu. Amalan perubatan China berkembang hasil
daripada kaedah empirikal iaitu melalui pemerhatian terhadap badan manusia
dan beberapa jenis penyakit. Kaedah akupuntur pernah diamalkan oleh
masyarakat China dengan menggunakan serpihan tulang yang ditajamkan
sebelum peralatan dicipta. Amalan perubatan China juga diperoleh dari karya
tulisan pengamal perubatan China. Antara karya perubatan yang dihasilkan ialah
Inner Cannon (Nei Ching) yang merupakan rekod menyeluruh mengenai rekod
teori perubatan China. Namun demikian, karya teks klasik yang awal dan
terpenting ialah Yellow EmperorÊs Classic of Internal Medicine. Ia disiapkan pada
tahun sekitar 200S.M. Buku ini membincangkan mengenai teori dan falsafah
perubatan China klasik. Selain itu juga ia menumpukan soal kelebihan terapeutik
dari akupuntur, herba, diet dan senaman.

PERADABAN DUNIA
Semasa Dinasti Han muncul, Treatis on Diseases Cause by Cold Factors yang
ditulis oleh Chang Chung-ching. Salah satu lagi karya terbaik dalam perubatan
ialah Materia Medica (Pen Ts›ao Kang Mu) yang ditulis oleh Li Shih-chen semasa
Dinasti Ming. Karya ini merupakan sebuah ensiklopedia yang menjelaskan
mengenai 1,892 jenis perubatan. Hasil karya ini juga telah diterjemahkan dalam
bahasa asing dan cukup berpengaruh di negara Asia Timur dan Eropah.
Secara ringkasnya penyakit boleh dirawat melalui tiga cara iaitu:
(a) Materia medica. Ia adalah menerusi rawatan secara pemberian bahan seperti
herba dan bahan galian. Sehubungan dengan kaedah ini orang China telah
membuat beberapa kajian mengenai beberapa aspek tumbuhan. Oleh itu
mereka berjaya menemui alkaloid dalam efedia (sejenis sayuran) bagi
mengubati penyakit asma atau lelah. Iodin dalam rumput laut bagi
mengubati penyakit beguk dan sebagainya;
(b) Moksibusi merupakan cara perubatan yang menggunakan sumbu atau

moksa yang dibuat dari herba tertentu untuk dilekatkan; dan
(c) Akupuntur yang merupakan rawatan dengan memasukkan jarum pada

tempat tertentu. (Zulkiflee Haron, Mohd Nasir Ripin, & Ramli Awang,
2005).
AKTIVITI 7.9
Apakah cara merawat penyakit yang selalu dilakukan dalam tamadun

China? Bincangkan kebaikan dan keburukannya, jika ada.

ASTRONOMI
Dalam bidang astronomi, sumbangan besar orang China sejak 1300S.M. dapat
dilihat melalui cara mereka merekod dan membuat katalog mengenai bintang,
komet dan gerhana bulan serta matahari yang hampir tepat dengan penulisan
astronomi daripada tamadun Mesir, India dan Barat. Astronomi China telah
menemui crab nebula pada abad ke-11. Mereka juga telah menemui komet Halley,
mencipta gnomon sebagai satu instrumen yang terdiri daripada tiang tegak bagi
menentukan latitud matahari dengan mengukur kedudukan panjang bayang-
bayang pada waktu tengah hari dan clepsydra iaitu alat bagi mengukur masa

PERADABAN DUNIA
berdasarkan aliran air yang melalui suatu lubang kecil yang terdapat pada alat
tersebut.
Satu manuskrip tertua di dunia mengenai astronomi telah ditemui di gua

Dunhuang, wilayah Gansu (Mohd. Azhar Abd. Hamid et al., 2006). Kegiatan
dalam bidang astronomi menyebabkan orang China dapat membuat kalendar
dengan tepat berdasarkan peredaran bulan dan matahari.

MATEMATIK
Terdapat dua buah karya matematik yang tertua China iaitu:
(a) Chou Pei Suan King yang membicarakan mengenai kalendar, pengiraan
masa bayang-bayang dan mengandungi catatan matematik; dan
(b) Chiu Chang Suan Shu yang mengandungi sembilan bab mengenai kira-kira,
ukuran dan beberapa teori matematik.
Semasa Dinasti Tang, matematik telah dimasukkan dalam peperiksaan. Maharaja

Shih Huang-Ti menjelaskan bagaimana beliau ingin mengadakan satu sistem
sukat, ukur dan timbang yang standard bagi China. Antara ahli matematik China
yang terkenal ialah Li Zhi (dari 1192 hingga 1279M), Liu Hui, Zhu Shijie (1300M)
dan Li Shanlan (dari 1811 hingga 1882M). Liu Hui pernah menerangkan mengenai
teorem matematik seawal tahun 220ă267 Masihi.
Perbincangan awal mengenai matematik Cina adalah berkenaan dengan segi

empat ajaib. Perkara yang menariknya mengenai segi empat ajaib ini ialah apabila
angka baris yang menegak, mendatar atau miring dicampurkan ia akan mendapat
jumlah yang sama iaitu 15. Orang China juga memperkenalkan angka positif dan
negatif serta angka genap dan ganjil. Selain itu juga, orang China telah pandai
menggunakan angka perpuluhan berasaskan sepuluh dan aljabar (Wang, 1991).
AKTIVITI 7.10
Pada pendapat anda, bagaimanakah sempoa berperanan dalam

perkembangan matematik dan kira-kira dalam tamadun China?
Bincangkan.

PERADABAN DUNIA

FALSAFAH, AGAMA DAN KEPERCAYAAN
Goossaert dan Palmer (2011), menyatakan sukar untuk dipisahkan antara falsafah,
agama dan kerpercayaan dalam tamadun China. Ini kerana ketiga-tiga aspek
berkenaan saling berkait dan mempunyai isme yang sama. Falsafah
Konfusianisme (dari 551S.M. hingga 479S.M.) diasaskan oleh Kong Fu Tze semasa
Dinasti Chou. Ia telah dijadikan doktrin asas oleh kerajaan China kerana fahaman
ini mencakupi hampir keseluruhan aspek kehidupan manusia baik dari segi
falsafah, agama mahupun kepercayaan. Berdasarkan kitab Analects,
konfusianisme bukanlah satu fahaman agama sebaliknya ia hanyalah doktrin
falsafah daripada ajaran Kong Fu Tze mengenai moral dan sifat humanisme.
Menurut Ghazali Darusalam (2001), ajaran falsafah konfusianisme mencakupi

pola laku manusia yang berpotensi untuk mencapai empat jenis sifat yang baik
iaitu:
(a) Perikemanusiaan (ren);
(b) Kewajaran (yi);
(c) Kesusilaan (li); dan
(d) Kearifan (zhi).
Falsafah China juga dibentuk melalui ajaran Buddhisme. Asas ajaran Buddhisme
ialah penderitaan yang berpunca daripada hawa nafsu yang merupakan akar
kepada pelbagai masalah manusia. Ianya dapat dihindarkan dari mengikuti lapan
jalan yang betul atau jalan pertengahan bagi mengelakkan diri daripada
melakukan perbuatan melampau yang terlalu mengikut perasaan.
Ajaran konfusius juga menekankan pada lima jenis hubungan baik untuk
mewujudkan masyarakat yang aman iaitu:
(a) Pemerintah yang baik;
(b) Ibu bapa dengan anak;
(c) Suami dengan isteri;
(d) Abang dengan adik; dan
(e) Kawan dengan kawan.

PERADABAN DUNIA
Mengikut ajaran Konfusius, keluarga ialah unit terpenting dalam masyarakat.

Konfusianisme sangat penting pada zaman Han di mana ia telah dijadikan agama
rasmi Empayar Han. Konfusianisme pada zaman Han mempunyai atau
mengandungi ajaran Legalisme, Mohisme dan Taoisme. Karya ahli falsafah
Konfusianisme menjadi satu bahan kajian utama di sekolah pada zaman Han. Ia
juga menjadi asas kepada Peperiksaan Perkhidmatan Awam untuk memilih
pegawai baru. Teks klasik yang rasmi telah diukirkan di atas batu dan dipamerkan
di luar Akademi Negeri di ibu kota (Ghazali Darusalam, 2001).
Toisme atau Daoisme pula adalah sebuah ajaran falsafah agama berdasarkan teks
Daode Jing yang dianggap secara meluas sebagai hasil Laozi dan Zhuangzi. Kitab
Daode Jing merupakan sebuah karya klasik mistik bagi aliran keagamaan Dao
kerana kebanyakan ayatnya yang ringkas, penuh dengan konotasi yang terbuka
kepada pelbagai tafsiran selain menerangkan aspek metafizik Dao. Daoisme
merupakan agama bagi kebanyakan orang China. Ajaran ini menekankan satu
jalan atau cara untuk mencapai keharmonian dengan alam semesta. Ia
menekankan keamanan dan keharmonian akan dapat dicapai sekiranya manusia
tidak mengikut hawa nafsu untuk mencapai materialistik dan mengasingkan diri
daripada kegiatan duniawi serta apa sahaja yang merugikan dengan cara
meditasi. Buku utama ajaran ini ialah ÂTao Te ChingÊ. Setiap tindakan ditentukan
oleh Tao dan sekiranya ingkar dunia akan rosak. Ia juga menekankan kehidupan
secara sederhana dan manusia perlu bebas daripada peraturan ciptaan manusia.
Ajaran ini berubah sedikit demi sedikit menjadi sebuah agama.
Buddhisme (lihat Rajah 7.4) diasaskan oleh Siddhartha Gautama Buddha (dari 563
hingga 483S.M.) yang bermula di India pada kurun ke-6S.M. dan kemudiannya
disebar ke negara China pada kurun Masihi yang pertama. Selepas Buddhisme
disebarkan ke negara China, Buddhisme telah mengalami perubahan atau
diubahsuai melalui ciri-ciri kecinaan dan dikenali sebagai Buddhisme China.
Namun begitu, asas pengajarannya tetap sama iaitu penderitaan berpunca
daripada hawa nafsu yang merupakan penyebab kepada pelbagai masalah
manusia. Manusia perlu mengawal hawa nafsu dengan mengikuti Jalan Lapan
Lapis Mulia atau Jalan Pertengahan iaitu menjauhi daripada perbuatan yang
melampau.
Jalan Lapan Lapis Mulia yang mengandungi lapan aspek penting dibahagikan
kepada tiga bahagian iaitu:
(a) Panna (kebijaksanaan) yang meliputi pemahaman dan pemikiran yang

betul;
(b) Samadhi (penumpuan) yang meliputi pengucapan dan tindakan yang betul
serta cara hidup yang betul; dan
(c) Sila (moral) yang meliputi usaha, pertimbangan dan tumpuan yang betul.
PERADABAN DUNIA
Penganut agama Buddha mesti melakukan amalan hidup yang suci, seperti
bersedekah, jangan membunuh, jangan mencuri, jangan menipu dan jangan
berzina. Buddha juga mengajar tentang ahimsa iaitu tidak boleh memusnahkan
atau merosakkan segala benda hidup.
Rajah 7.4: Buddhisme

Sumber: https://www.google.com/search?q=emage+tamadun+china&rlz
Moisme pula diasaskan oleh Mo Zi (dari 479S.M. hingga 381S.M.). Antara konsep
penting dalam pemikiran aliran ini termasuklah beberapa aspek seperti:
(a) Kasih sayang sejagat (jianÊai);
(b) Menyerah kepada nasib (feiming);
(c) Mengutamakan golongan cerdik pandai (shangxian); dan
(d) Mengecam sikap suka berperang (feigong).
Disebabkan penegasan aliran ini yang tertumpu kepada sikap mengejar

kepentingan (gongli), pengikutnya menentang konsep mandat Tuhan yang
dikemukakan oleh aliran Konfusianisme. Aliran Moisme menitikberatkan konsep
nama dan penganalisisan mengenainya dan ini bermakna, aliran ini telah
mempelopori analisis logik di negara China.
Legalisme adalah salah satu daripada empat aliran utama falsafah China.
Legalisme telah diasaskan oleh Han Fei Zi (lihat Rajah 7.5), seorang ahli falsafah
Cina di zaman pemerintahan Dinasti Chin. Legalisme adalah suatu fahaman
falsafah politik pragmatis yang tidak menjawab pertanyaan tingkat tinggi seperti
alam dan tujuan kehidupan. Ajaran dan fahaman legalisme lebih berteraskan
kepada undang-undang atau perundangan yang lebih praktikal berbanding
ajaran dan falsafah konfusianisme yang menekankan aspek teladan manusia.

PERADABAN DUNIA
Masyarakat China telah lama mengamalkan sistem kepercayaan yang berkait

rapat dengan manusia dan alam semesta (naturalistik). Sebagai contohnya
masyarakat China didapati memuja roh datuk nenek moyang mereka yang
dipercayai berada di atas langit atau dipanggil tian (langit) sebagai makhluk
unggul yang menguasai nasib seseorang di samping kepercayaan primitif iaitu
animisme iaitu pemujaan bintang, tanaman atau alam semula jadi.
Masyarakat China juga lebih mementingkan aspek kepercayaaan yang boleh

memberikan kesejahteraaan, kemakmuran, kebahagiaan dan kekayaan.
Kebanyakan daripada mereka cenderung kepada konsep kebaikan dari segi moral
dan akhlak manusia. Tumpuan terhadap pemahaman mengenai diri manusia
sendiri lebih diutamakan dalam kepercayaan mereka berbanding konsep
ketuhanan. Bagi masyarakat China, kepercayaan dan agama merupakan perkara
yang peribadi. Mereka bebas mengamalkan beberapa agama dan kepercayaan
yang dirasakan boleh memberikan kesejahteraan dan kebahagiaan hidup selagi
ianya tidak bercanggah dengan adat dan budaya mereka. Kebanyakannya tidak
mempunyai kepercayaan dan konsep yang jelas tentang kewujudan Tuhan yang
satu seperti yang terdapat dalam ajaran Islam dan Kristian. Masyarakat China
menggambarkan kewujudan Tuhan mereka dalam bentuk dewa dewi dan
mempunyai perwatakan manusia yang mencerminkan kepercayaan mereka iaitu
mementingkan manusia berhubung dengan kebaikan dunia dan akhirat (Ghazali
Darusalam, 2001).
Rajah 7.5: Han Fei Zi

PERADABAN DUNIA
AKTIVITI 7.11
Senaraikan falsafah, agama dan kepercayaan dalam tamadun China

yang telah dibincangkan. Adakah perbezaan atau persamaan antara
kesemuanya? Bincangkan.
7.17 SUMBANGAN DALAM SISTEM TULISAN

Salah satu sumbangan penting tamadun China terhadap peradaban dunia ialah
sistem tulisannya (lihat Rajah 7.6). Dinasti Han merupakan dinasti yang banyak
memberi sumbangan kepada ciptaan sistem tulisan China yang dikenali sebagai
Hanzi atau sistem tulisan Xiang Xing yang merupakan sistem tulisan yang dibuat
secara menggunakan lambang bergambar. Hanzi merupakan sistem tulisan yang
tertua dalam tamadun China. Zaman pemerintahan Maharaja Han merupakan
zaman penting dalam penulisan di mana penyelidikan telah dibuat terhadap
tulisan purba dan penulisan kamus. Pada zaman Dinasti Tang pula muncul
cetakan yang menggunakan blok.
Bidang penulisan juga berkembang terutamanya penulisan puisi, begitu juga

dengan lukisan. Manakala sistem tulisan zaman Dinasti Shang wujud dalam
bentuk gambar yang melambangkan sesuatu benda atau perkara. Tulisan dalam
bentuk simbol digunakan untuk menggambarkan idea abstrak. Terdapat lebih
kurang 3000 simbol yang kekal selama 3,500 tahun. Bentuk tulisan dalam simbol
dipanggil ideogram. Ia ditulis menegak dalam lajur yang kecil. Jurutulis yang
mahir mambaca dan menulis menggunakan berus atau kayu runcing untuk
menulis di atas tulang, buluh, gangsa, tembikar, kayu, batu, jed dan sutera. Contoh
tulisan Hanzi atau sistem tulisan Xiang Xing adalah seperti berikut 日 (rì) untuk
„matahari‰, 月 (yuè) untuk „bulan‰, dan 木 (mù) untuk „kayu‰ (Gernet, 1996).

PERADABAN DUNIA
Rajah 7.6: Sistem tulisan masyarakat China

Sumber: https://www.google.com/search?q=emage+tamadun+china&rlz
Kertas tertua yang berumur lebih daripada 2,000 tahun dijumpai pada tahun 1957.
Kertas itu mempunyai 12 huruf sahaja. Bukti ini melambangkan penyebaran
kertas pada masa itu.

KESENIAN
Kesenian dalam tamadun China boleh dilihat melalui Dinasti Yuan yang memberi
sumbangan dalam bidang muzik China. Tamadun dari negara China ini sedikit
sebanyak telah mempengaruhi ketamadunan dunia (Ghazali Darusalam, 2001).
Pada masa pemerintahan Dinasti Shang dan Dinasti Chou, alat seni diperbuat
daripada gangsa dan kain sutera. Masyarakat China sangat kreatif dan inovatif
dalam mencipta instrumen muzik China sesuai dengan minat yang mendalam
PERADABAN DUNIA
dalam kalangan maharaja China dan pegawai istana. Satu masa dahulu muzik
China hanya boleh diperdengarkan dalam kalangan kerabat maharaja sahaja.
Biasanya peralatan muzik China dibuatkan dengan bahan seperti logam, batu,
tanah liat, kulit, sutera, kayu, labu, dan buluh (lihat Rajah 7.7).
Rajah 7.7: Contoh peralatan muzik China

Sumber: http://4.bp.blogdport.com
Kesenian kaligrafi Cina merupakan seni khat menggunakan berus Cina selama
4,000 tahun dalam penulisan. Asas kaligrafi terdiri daripada garis dan bentuk,
menekankan keharmonian, keseimbangan, impule dan momentum semasa
menulis (lihat Rajah 7.8). Hurufnya mempunyai teks yang berbeza dari segi
bentuk, gaya, dan pergerakan yang digelar sebagai penulisan kai, xing, cao,
li, dan da zhuan. Kai dan xing ialah bentuk normal. Cao dan li berbentuk cakar
dan ditulis dengan cepat, da zhuan pula bentuknya seperti tulisan Cina purba Jia
gu wen (tulisan Han). Antara pakar kaligrafi yang cemerlang dan unggul ialah
Wang Xizhi (321ă379M).

PERADABAN DUNIA
Rajah 7.8: Keindahan kaligrafi Cina

Sumber: http://4.bp.blogdport.com
Pemerintahan zaman Dinasti Song (dari 960 hingga 1279M) menjadi penanda
terhadap kemajuan seni lukis kerana ramai pelukis mahir dan terkenal telah
muncul pada zaman tersebut. Ramai dalam kalangan pelukis yang bukan sahaja
mahir melukis, tetapi juga merupakan sarjana dan pakar kaligrafi. Kebanyakan
lukisan Cina merupakan kombinasi antara seni puisi, kaligrafi, lukisan dan juga
seni ukir cap. Seni lukis Cina boleh dikategorikan kepada dua jenis, iaitu lukisan
xieyi yang dihasilkan secara spontan dan gonghi (menggunakan garis halus dan
teliti dengan memberi perhatian kepada butir objek yang hendak yang dilukis
berdasarkan objek) (lihat Rajah 7.9). Pelbagai bentuk dan jenis lukisan telah dilukis
pada kain sutera, tembikar, pinggan dan peralatan lainnya. Ia biasanya terdiri
daripada gambar yang berlatarbelakangkan cerita mitos da peristiwa yang benar-
benar berlaku.
Rajah 7.9: Contoh seni lukis masyarakat China

Sumber: http://4.bp.blogsport.com
PERADABAN DUNIA
Tamadun China mempunyai reka bentuk seni binaan yang agak berlainan
daripada tamadun lain. Salah satu seni binaan yang telah dihasilkan ialah Tembok
Besar China. Tembok ini dibina sejak zaman Dinasti Chou dan telah diteruskan
oleh dinasti berikutnya. Tembok ini dibina sepanjang 1,500 batu dari Kansu ke
Peking (lihat Rajah 7.10). Sementara itu bandar China purba seperti Changan,
Anyang, Peking dan Loyang juga dibina dengan rekaan yang mempunyai tembok
batu. Tembok di kawasan bandar lain pula dibuat daripada tanah liat dan batu-
bata. Malahan di kampung juga terdapat tembok biarpun dibina daripada tanah
lumpur. Setiap tembok ini terdapat pintu gerbang yang dikelilingi oleh parit yang
besar dan menara (Akashah Ismail, 2009).
Rajah 7.10: Kedudukan Tembok Besar China

Sumber: http://it411x34. tripod.com/latar_belakang_tamadun.htm
Kawasan di dalam tembok ini menempatkan kediaman maharaja. Salah sebuah

istana maharaja yang masih kekal sehingga kini ialah Kota Larangan. Istana ini
mempunyai banyak dewan dan taman. Dewan ini berfungsi sebagai balai
penghadapan serta tempat pagoda. Kuil ini terdiri daripada beberapa buah
bangunan yang merangkumi tempat tinggal, ruang tetamu dan pusat pemujaan.
Namun demikian bentuk ini hanyalah untuk kuil yang besar, pagoda pula
berbentuk meninggi sehingga 15 tingkat. Biasanya, pagoda mempunyai bentuk
oktagon dan segi empat sama. Walau bagaimanapun, bentuk ini tidak tetap bagi
semua binaan dan tempat (Morton, 1995).

PERADABAN DUNIA
Secara umumnya, peningkatan tamadun merujuk kepada kemampuan manusia

menggunakan pemikiran mereka mengawal dan menggunakan sepenuhnya alam
persekitaran untuk membentuk kehidupan yang lebih maju dan kompleks.
Peningkatan itu berkait secara langsung dengan kemahiran menghasilkan idea
baru dalam memaju dan meningkatkan cara hidup. Kemajuan tamadun dapat
diukur melalui pencapaian manusia dalam tiga aspek utama, iaitu peningkatan
politik, peningkatan ekonomi dan peningkatan sosial. Kesemuanya telah
dibincangkan dalam topik ini.
AKTIVITI 7.12
Dengan menggunakan kemudahan Internet di tempat anda, cari

maklumat tambahan berkenaan aspek berikut:
(a) Pemerintahan dan pentadbiran (i) Politik
(b) Kebudayaan (j) Pendidikan
(c) Perubatan (k) Perundangan
(d) Kemasyarakatan (l) Astronomi
(e) Sains dan teknologi (m) Mathematik
(f) Falsafah, agama dan kepercayaan (n) Kesusasteraan
(g) Kalendar (o) Sistem tulisan
(h) Kesenian (p) Perundangan

PERADABAN DUNIA
 Tamadun China telah memainkan peranan dan memberi sumbangan yang

besar kepada masyarakat global.
 Penghasilan produk yang pelbagai bermula daripada penciptaan kompas

bermagent, kelendar, tembikar, peralatan dapur, instrumen muzik
sehinggalah kepada aspek falsafah, kepercayaan dan agama di samping
monumen Tembok Besar China adalah bukti kemajuan negara China yang
sehingga ke hari ini tidak dapat ditandingi oleh mana-mana negara di dunia
ini.
 Kemajuan negara China sewajarnya menjadi contoh kepada umat manusia

sedunia kerana keagungan tamadunnya tidak dapat ditandingi oleh
tamadun Barat.
Akupuntur Pemerintahan monarki

Autorianisme Pendidikan menengah
Datong Pendidikan rendah
Falsafah Konfusianisme Pendidikan tinggi
Falsafah Taoisme atau Daoisme Seni peperangan
Kaligrafi Sistem feudal
Kuasa legislatif Sistem tulisan
Metafizik

PERADABAN DUNIA
Akashah Ismail. (2009). Fokus ACE SPM: Sejarah. Kuala Lumpur: Pelangi.
Gernet, J. (1996). A history of chinese civilization. London, England: Cambridge

Universty Press.
Ghazali Darusalam. (2001). Tamadun Islam dan tamadun Asia. Kuala Lumpur,
Malaysia: Utusan Publication.
Goossaert, V. & Palmer, D. A. (2011). The religious question in modern China.

Chicago: The Univestity of Chicago Press.
Mohd. Azhar Abd. Hamid, Mohd. Koharuddin Balwi, & Muhamed Fauzi Othman.
(2006). Reka cipta & inovasi dalam perspektif kreativiti. Skudai, Malaysia:
Universiti Teknologi Malaysia.
Morton, W. S. (1995). China: ItÊs history and culture. New York, NY: McGraw Hill.
Tenhouten, W. D. (2001). Lives & legacies: An encyclopedia of people who

changed the world. New York, NY: Routledge.
Wang, G. (1991). The chineseness of China. Hong Kong: Oxford Universtity Press.
Zulkiflee Haron, Mohd Nasir Ripin, & Ramli Awang. (2005). Tamadun Islam:
Kepentingan ilmu ketamadunan kepada pembangunan negara. Skudai,
Malaysia: Universiti Teknologi MARA.

11 Mpu3122 T7

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

11 Mpu3122 T7

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Topik  Tamadun

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Tamadun China telah berkembang dan membawa kepada kegemilangan dalam

7.1 SUMBANGAN DALAM BIDANG EKONOMI

Dengan merujuk kepada dinasti pemerintahan tertentu, berikan lain-lain

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

7.2 SUMBANGAN DALAM BIDANG

(b) Bentuk muka bumi;

(d) Moral; dan

(e) Strategi peperangan.

Sun Tzu juga turut menyatakan beberapa strategi peperangan seperti:

(b) Hendaklah menggunakan ejen perisik untuk melemahkan musuh; dan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

SEMAK KENDIRI 7.1

Apakah antara perkara yang perlu dipertimbangkan sebelum dan

Berikan contoh peperangan yang telah berlaku dalam tamadun China.

7.3 SUMBANGAN DALAM BIDANG

Berdasarkan dinasti tertentu, senaraikan dengan terperinci tentang

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

7.4 SUMBANGAN DALAM BIDANG

Rajah 7.1: Jalan sutera perdangangan China

Pada pendapat anda, apakah perbezaan dan persamaam sumbangan

7.5 SUMBANGAN DALAM SISTEM

Senaraikan nama maharaja dalam tamadun China dan dinastinya serta

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

7.6 SUMBANGAN DALAM BIDANG

Dari segi upacara perkahwinan mengikut kepercayaan masyarakat China,

(a) Na chai (pemilihan jodoh);

(b) Wen Ming (pertanyaan nama bagi menentukan keturunan);

(c) Na Ji (keserasian dan penyesuaian);

(d) Na Cha (penerimaan dan persetujuan);

(e) Qing Qi (keserasian atau persamaan tarikh atau masa); dan

(f) Ying Qing (majlis perkahwinan).

Dari segi upacara kematian dan pengebumian, rakan-rakan dan saudara-mara

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

7.7 SUMBANGAN DALAM BIDANG

7.8 SUMBANGAN DALAM BIDANG SAINS

(c) Penghasilan sutera; dan

(d) Sistem kalendar dan perpuluhan diperkenalkan.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(a) Ia merupakan salah satu daripada tujuh benda ajaib di dunia;

(c) Ia dibina merentangi bukit-bukau;

(e) Ia dibina untuk mempertahankan negara China daripada serangan kaum

Rajah 7.2: Tembok Besar China

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

7.9 SUMBANGAN DALAM BIDANG

Ahli cendekiawan China juga telah memperkenalkan sistem membahagikan hari

Semasa pemerintahan Shang, sistem kalendar telah diperkenalkan, iaitu terdapat

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

SEMAK KENDIRI 7.2

Apakah kepentingan kalender dalam tamadun China pada awalnya?

Senaraikan contoh hasil sastera yang telah dibincangkan. Bolehkah anda

7.10 SUMBANGAN DALAM BIDANG

(a) Hukuman berat; dan

(b) Hukuman bercorak sosial (kemasyarakatan).

Sistem perundangan tersebut telah menggunakan falsafah legalisme yang buat

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

7.11 SUMBANGAN DALAM BIDANG POLITIK

7.12 SUMBANGAN DALAM BIDANG

(a) Pendidikan Rendah

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(b) Pendidikan Menengah