Anda di halaman 1dari 33

SKRINING FITOKIMIA

(PENYIDIKAN SENYAWA KIMIA


DALAM TUMBUHAN)

Weni Puspita M.Farm., Apt


KANDUNGAN KIMIA SIMPLISIA
NABATI

Minyak atsiri, karotenoid, steroid,


triterpenoid, alkaloida, asam lemak,
senyawa fenolik yg meliputi: fenol-fenol,
asam fenolat, fenil propanoid, flavonoid,
antrakinon, antosian serta xanton, asam
organik, glikosida, saponin, tanin,
karbohidrat.
PEMISAHAN

SERBUK SIMPLISIA

MEMISAHKAN
KELOMPOK

KANDUNGAN KIMIA

IDENTIFIKASI
SIMPLISIA NABATI
(DH 22)
Disari dg pelarut
non polar

Sisa serbuk
Sari
non polar Disari dg pelarut
kurang polar

Sari Sisa serbuk


Disari dg
kurang polar pelarut polar

Sari Ampas
polar
A. SARI NON POLAR
(sari petroleum eter atau heksana)

BERISI: PENGOTOR:
1. Minyak atsiri Klorofil
2. Lemak & asam lemak Resin
3. Steroid & triterpenoid
4. Karotenoid
CARA PENYARIAN
BERISI:
SERBUK SIMPLISIA
25-50 gram 1. Minyak atsiri
2. Lemak & asam
Sokhlet dg PE
lemak
3. Steroid &
Sari PE triterpenoid
4. Karotenoid

Pekatkan ad 25 ml
1. MINYAK ATSIRI

Serbuk simplisia nabati


10-50 gram
+ H2O ad ½-2/3 labu
destilasi Stahl

M. Atsiri Air
SARI PE
2. LEMAK DAN
dikeringkan
ASAM LEMAK BM TINGGI
+ KOH EtOH
Direfluk
EtOH didestilir

Residu
+ air panas
dinginkan
Ekstraksi dg Eter

Sari eter Sari air alkalis


Steroid + HCl ad pH 3-4 (keruh)
Triterpenoid Ekstr.dg eter
Karotenoid
Sari eter Air
Asam lemak

1. KLT
2. Sifat Fisika
3. STEROID & TRITERPENOID

Diuapkan
ad kering
10 ml sari eter Residu
+ 0,5 ml as.asetat anhidrid
+ 0,5 ml CHCl3
+ 1-2 ml H2SO4
(Rx Liebermann Burchard)

Cincin merah coklat


atau ungu pd batas lap.

Steroid & triterpenoid


4. Karotenoid

10 ml Sari Eter

Diuapkan ad kering

Residu

+ 2-3 tts SbCl3 + H2SO4 p KLT


(Rx Carr Price)

Biru mjd merah Biru atau hijau kebiruan


B. SARI KURANG POLAR
(SARI ETER / CHCL3)
BERISI
1. Alkaloida
2. Senyawa fenolik : fenol-fenol, fenil
propanoid, aglikon (flavonoid,
antrakinon) dll.
3. Komponen minyak atsiri tertentu
4. Asam lemak
CARA PENYARIAN
Sisa serbuk
penyarian dg PE
Disari dg pelarut
kurang polar (eter)

Sisa serbuk
Sari
kurang polar
(Eter)

Dipekatkan
ad 50 ml

Sari eter pekat


1. ALKALOIDA

10 ml SARI ETER
Pendahuluan
Diuapkan ad
kering

Residu

+ 1,5 ml HCl p 2% ad larut

I II III
Pembanding + 2-3 tts larutan + 2-3 tts larutan
Dragendorff Meyer LP

Jingga Putih
kecoklatan kekuningan
Lanjutan 10 ml SARI ETER
Diuapkan ad
kering

Residu

+ EtOAc-as.Tartrat 2%

Sari EtOAc Sari as. Tartrat


+ Nh3, Na2CO3
Alk. Netral ad basa
Alk. Basa lemah + CHCl3

Sari CHCl3 Sari air

Alk. Basa Alk. Basa kuat/


kuarterner
2. SENYAWA FENOLIK

10 ml SARI ETER
Diuapkan ad
kering

Residu

+ 2-3 tts FeCl3 + bbrp tts amonia + K heksasianoferat (III)


+ FeCl3
Sinar UV

Fluoresensi Hijau, ungu, biru Biru ad hitam


(fenol-fenol bebas) hitam
FENIL PROPANOID
Meliputi: kumarin dan turunannya
3 ml SARI ETER
Diuapkan ad
kering

Residu

+ air panas ad larut

I II
Pembanding + 0,5 mlNH4OH ad alkalis
Sinar UV Sinar UV

Fluoresensi Fluoresensi
lebih terang

Kumarin
dan turunannya
FLAVONOIDA
Diuapkan
ad kering
3 ml SARI ETER Residu

+ 1-2 ml MeOH (50%)p


dipanaskan

+ logam Mg

+ 5 tts HCl pekat p

Merah / jingga
aglikon Flavonoid
ANTRAKINON

3 ml SARI ETER

+ 1 ml NH4OH 25% /
NaOH / KOH 10 %
Kocok

Lap. Basa mjd merah

Antrakinon
3. Komponen minyak atsiri tertentu

Terutama minyak atsiri yang:


a. kerangka aromatik atau non terpenik
b. bersifat sedikit polar tapi tetap tidak
larut dalam air.
c. eugenol, anetol, sinamaldehid, vanilin
C. SARI POLAR(SARI EtOH-Air)
BERISI:
1. Garam alkaloid
2. Antosian
3. Glikosida (g.flavonoid, g.antrakinon, g
jantung, g. alkohol, g. aldehid dll)
4. Saponin
5. Tanin
CARA PENYARIAN
Sisa serbuk
penyarian dg eter
Disari dg
pelarut polar (EtOH 70%)

Ampas
Sari polar
EtOH
Diuapkan
ad 50 ml

Sari EtOH pekat


1. GARAM ALKALOID
+ 20 ml Sari EtOH

Diuapkan

Residu + 10 ml Hcl 10%


Disaring

Filtrat
+ NH4OH ad pH 8-9
+ Eter/CHCl3

Sari eter Sari air basa


Diuapkan
ad kering

+ 1,5 ml Hcl 2% P

I II III
Pembanding + 3 tts Meyer LP + 3 tts Dragendorff LP
Putih kekuningan Jingga kecoklatan
2. ANTOSIAN

Sari EtOH-Air

I II III
pH Asam pH Netral pH Basa

Merah Ungu Hijau atau biru


3. GLIKOSIDA
+ 20 ml Sari EtOH-Air
+ 15 ml Hcl 10% LP
direfluks 30’
Dinginkan
Disari 3x15 ml Eter

Sari Eter Sari Air Asam


+ Na2SO4 anh
+ basa ad netral
disaring

Sari eter Sari air netral

Aglikon Steroid, Gula


Triterpenoid, Kumarin,
Flavonoid, Antrakinon dll
4. GLIKOSIDA JANTUNG

Sari Eter

Diuapkan
ad kering

Residu
+ 2 ml EtOH ad larut
+ 2 ml Ca(OH)2 1N dlm EtOH
+ 4 tts 3,5 dinitrobenzoat 1% dlm EtOH
Ungu
Dipanaskan

Warna ungu hilang


5. SAPONIN
Diuapkan ad
½ nya
+ 2 ml Sari EtOH-Air Tuang dlm tb.Rx
+ air
Kocok 30 “
Diamkan

Buih stabil
+ 3 tts asam

Buih stabil

Saponin

Uji Hemolisis Uji dg Rx Liebermann Burchard


Aglikon tritepenoid
Aglikon steroid
6. TANIN
1 ml Sari EtOH-Air

+ Lart. FeCl3

Biru kehitaman Hijau kehitaman


Tanin Galat Tanin Katekol
6. TANIN CAMPURAN
+ 5 ml Sari EtOH-Air
+ 1 ml lart. Stiassny
(lart. Formol klorida)
direfluks 30’

End. Merah Filtrat

Tanin Katekol + Na asetat ad netral


+ FeCl3

Biru tua

Tanin Galat
7. KARBOHIDRAT
Meliputi:
1. Manosa : Glukosa, galaktosa, rhamnosa
dsb. (Gula reduktor).
2. Oligosa : < 10 unit manosa.
Sakarosa, gentibiosa, rafinosa, stasiosa.
3. Poliosa : > 10 unit manosa
Gom, lendir, pectin, pati.
7a. KARBOHIDRAT
+ 2 ml Sari EtOH-Air
Diuapkan ad kering
Residu
+ 2-3 tts H2SO4 P diamkan 4’
+ 4 tts Rx Molisch
(lart jenuh timol dlm EtOH)

Merah

Karbohidrat
7b. PATI

1 ml Sari dienaptuangkan

+ 3 tts Lugol LP

Biru

Pati
7c. LENDIR
2 ml Sari EtOH-Air
Ttskan dlm Tb.Rx yg
berisi 10 ml EtOH/Aseton

Endapan Filtrat
Cuci dg EtOH

+ Lart. Hematoksilin/
+ Lart. Biru toluidina/
+ Lart. Biru metilen

Endapan ungu/biru

Lendir
Heksa PE Benzen Toluen CHCl3 DCM Eter EtOAc EtOH Air
na panas
Lemak
Steroid
Antrakinon
Kumarin
Flav.poli-CH3
Resin&klorofil
Isoflavon
Alkaloid bebas
Kurkumin
Fenol
Flav.poli-OH
Flav.mono.glk
Glk.antrakinon
Glk.steroid
Glk.kumarin
Glk.Flavonoid
Tanin
Saponin
Grm. Alkaloid
Karbohidrat

Anda mungkin juga menyukai