NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
Bab1: TEORI MEMBUAT CORAK DAN REKAAN
Definisi Corak
-susunan motif sama ada secara teratur, terancang atau secara
bebas. 2 jenis corak - Corak Terancang dan Corak Tidak
Terancang.
Juga bole terbentuk drpd X motif secara bebas / Corak x
Terancang.
Motif
-sama ada rupa/bentuk asas dalam rekaan/gubahan.
-Ia drpd motif,flora,fauna,geometrical & organik.
Corak Tradisi
-corak yg mempunyai motifnya tersendiri dan mempunyai
nama2 tertentu yg berunsur tradisi. Cth:-
Corak bunga buluh , Corak pucuk rebung, Corak bunga
kiambang.
2 cara mendapatkan corak:-
1. Corak Terancang
2. Corak Tidak Terancang atau bebas
Corak Terancang
- guna motif yg disusun dgn teratur & dlm susunan tertentu.
- motif menghasilkan corak yg ada pelbagai jenis susunan,spt:-
i. penggunaan garisan grid dlm penghasilan corak.
Corak Tidak Terancang
-dihasilkan secara bebas tanpa mpunyai motif tertentu.
-dihasilkan dgn cara, merenjis,meniup, mengayak,menggolek
dll
- cth, Corak teknik cerminan , Corak teknik pualaman
Corak cetakan tali, Cetakan daun, Corak tiupan Corak
stensilan
JENIS-JENIS SUSUNAN DALAM CORAK DAN REKAAN
1.Susunan ulang sekata
Motif diulang berurutan dlm baris & lajur yg sama- mhasilkan
corak yg menarik.
Ia mgunakan garisan grid sbgai panduan.
2.Susunan berselang seli
Motif disusun berselang-seli antara motif ruangan kosong.
Garisan grid membantu mhasilkan corak yg menarik & teratur.
3.Susunan batu-bata
Moti disusun berurutan pada baris/lajur yg sama.
Motif seterusnya disusun antara pertemuan
dua motif yang sebelumnya
4.Susunan bertimbal
Motif diwujudkan secara cerminan.
Motif kelihatan dlm posisi yang bertentangan.
5.Susunan bertindih
Motif yg sama disusun bertindih/bertindan sehingga mbentuk
corak yg menarik.
6.Susunan beralun
Motif kelihatan berombak dlm bentuk garisan yg sekata/tidak.
Motif terdiri drpd motif yg sama/berbeza.
7.Susunan berpusat
Motif berpunca drpd satu titik tengah yg dikembangkan.
Motif dihasilkan dlm btk bulatan,segi4,hexagon,octagon dll
JENIS-JENIS MOTIF DALAM MEMBUAT CORAK DAN
REKAAN
Motif boleh didapati drpd:-
i. Rupa atau bentuk daripada alam ciptaan Ilahi
Cth, Buah mangga ,Daun Siti Fatimah, Bunga teratai, Bunga
mawar
ii. Bentuk asas spt persegi, bulat,bujur, segitiga & geometri.
iii. Bentuk dari bahan buatan manusia
iv. Rupa atau bentuk angka dan huruf
v. Rupa atau bentuk kraf tradisional spt corak pd wau, batik.
TUJUAN MEMBUAT CORAK DAN REKAAN
Perlakuan
1.Memilih serta menyesuaikan warna untuk tujuan tertentu.
2.Mengenal & mbezakan pelbagai bentuk asas.
3.Msuaikan jenis garisan dlm mhasilkan ciptaan.
4. Memilih & mdapatkan benda2 utk dijadikan bhn mhasilkan
gubahan seni.
5. Mlukis mikut sifat semulaja sesuatu benda
6. Mmilih jenis bhn yg diperlukan dlm kegiatan pdidikan seni.
7. M’olah, mubahsuai &mgunakan bahan.
8. Mgenal unsur corak yg tdapat di persekitaran.
9. Mbezakan jenis corak tertentu.
10. Mggunakan baneka jenis bhn & alat utk mbuat corak.
11. Mengatur corak.
12. Mencipta sesuatu karya seni yg digemari.
13. Mbuat penerokaan & ekperimentasi motif & warna dlm
mcorak.
14. Mpunyai pengamatan yg tajam & meningkatkan daya
koordinasi
Mata & tangan yg baik utk mhasilkan karya seni.
15. Mlatih kebiasaan utk mcipta dgn teratur & mberi phatian
terperinci ciptaan tersebut.
Persepsi
1. Myedari prinsip seni reka spt imbangan, harmoni, kadar
banding,
penegasan,kepelbagaian,kesatuan,kontras dlm�pghasilan
corak
2. Mtingkatkan daya kreativiti dlm aktiviti mbuat corak &
rekaan.
3. Mmahami & myedari corak alam sekitar
4. Mmahami konsep penyusunan motif dlm mcorak
5. Myedari adanya corak dlm palatan kegunaan harian
6. Myedari adanya pkaitan antara warna &corak
7. Mperkukuhkan cita rasa terhadap unsur2 seni dlm rekaan yg
baik
8. Menyedari adanya corak tertentu pada sesuatu bahan
9. Myedari adanya pelbagai jalinan dlm mbuat corak
10. Myedari adanya perkaitan warna & rekaan corak
11. Mrujuk alam semulajadi sebagai sumber idea.
12. Myedari & mhargai keadaan psekitaran dlm suasana seni &
kaitannya dgn kehidupan mereka.
13. Myedari ptalian ciri2 seni yg tdapat dlm alamsekitar &
mhasilkan karya yg bharmoni & bmakna.
14. Mberikan pertimbangan estetika terhadap karya seni.
Pengetahuan Budaya
1. Mgenal & mbuatcorak2 tradisional yg mudah
2. Mgenal, molah, mubahsuai & mgunakan unsur2 corak kraf
tradisional
3. Mgenal & mbuat corak2 yg mpunyai unsur tradisional pd alat
kgunaan harian
4. Mgenal & mbuat pelbagai corak yg bunsurkan pelbagai corak
kraf
tradisional
5. Mhargai, mgembangkan & mgekalkan unsur2 kebudayaan
kebangsaan.
KEPENTINGAN MEMBUAT CORAK &REKAAN
1. Mencantikkan bahagian atau permukaan luar sesuatu objek
2. Corak sebagai elemen hiasan
3. Corak sebagai nilai estetik
RUMUSAN
1. Reka corak didefinisikan sebagai suatu bentuk kreativiti
artistik
yg dapat mmenuhi kperluan domain kognitif, psikomotor &
afektif
2. Reka corak terancang & tidak terancang mewujudkan kesan
tampak yg berbeza tetapi memerlukan kemahiran,
kesedaran &
pengetahuan seni utk menghasilkannya.
3. Mencipta reka corak melibatkan proses latihan berfikir yg
berhubung dengan asas rekaan & prinsip rekaan.
1
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
4. Reka corak terdapat dlm seni bina, hiasan dalaman, lanskap,
kraf
dll
BAB2 : CETAKAN
DEFINISI CETAKAN
Cetakan ialah proses terapan blok/plat. Proses melibatkan
penciptaan plat mhasilkan pelbagai imej. Kesan permukaan yg
dicetakdilakukan ke atas bahan2 spt:- linoleum, styrofoam,
logam, kadbod dll.
Blok/plat cetakan disediakan dgn memotong, mengguris,
etching,
& melukis.
Dakwat diletakkan ke atas blok/plat tersebut dgn pelbagai
teknik.
Kertas dicetak dgn cara menekap keatas blok melalui gosokan
tangan / mgunakan mesin� cetak. Cetakan mempunyai
keistimewaan keana dapat menghasilkan beberapa keping
hasilan yg sama disebut edisi.
Sejarah Cetakan
Bermula pada 3000 SM apabila cetakan timbul telah dihasilkan
oleh org Sumeria dgn salinan imej kulit kerang di atas tanah liat
yg bbtk 4 segi. Teknik cetakan kayu paling awal muncul di
Negara China pd kurun ke 8. Cetakan bkembang di Eropah thn
1418 utk mencetak rekaan pd kain. Cetakan dikembangkan utk
kegunaan pendidikan, keagamaan,propaganda & tekstil utk
pakaian. Cetakan berwarna diperkenalkan pda kurun ke-15
Masihi Di Malaysia, cetakan bermula dgn mencetak kain batik
sarung.
Umumnya, cetakan dibahagikan kpd :-
cetakan timbulan, benaman, cetakan planograf dan cetakan
stensil, saringrafi/Sutera Saring. Cetakan blok kayu buatan
tangan muncul pada abad ke7 Masihi Industri cetakan mono
blok kayu buatan tgn berkembang di Barat abad-14 Di Malaysia,
cetakan kayu diguna utk mencetak kain sarung (kain terap
hitam) sebelum kaedah lilin dari Jawa diperkenalkan. Kini,
Industri cetakan yg mgabungkan teknik canggih melalui
pembantuan perisian komputer .
TOKOH CETAKAN
Edvard Munch (1863 – 1944)
Edvard Munch dilahirkan di Loten, Norway pada 1863.
Beliau pelukis catan aliran ekspresionisme. Karyanya lebih
berfokus kpd figura manusia. Hasil karya beliau, The Kiss
(1902), The SickChild’ (1886), The Frieze of Life’(1892),
The Blue Raider.
Redza Piyadasa (1939)
Dilahirkan Kuantan, Pahang 1939. Tahun 1958 mdapat
pendidikan seni d Maktab� Perguruan Brinsford Lodge,
England. Tahun 1962 di MPerguruan Ilmu Khas, KualaLumpur.
Pd 1963 – 1967 melanjutkan pengajian Hornesy College of
Art,London. Pd 1975–1977 Menuntut University of Hawaii,
Amerika Syarikat. Pensyarah seni Universiti Sains Malaysia,
Pulau Pinang. “Keluarga Baba” merupakan salah satu karyanya
yg agung.
JENIS-JENIS CETAKAN
Cetakan Timbulan (Relief)
Proses mbuat cetakan dgn meletakkan dakwat atau warna
pada permukaan tapak cetakan yg biasanya terdiri drpd blok
kayu/lino.
Hasil permukaan acuan mrupakan imej yg terhasil di
permukaan kertas. Contoh cetakan ialah: a) Cetakan Kayu , b)
Cetakan Lino, c) Cetakan Kolograf d. Cetakan Kolaj
Cetakan Stensil atau Skrin
Cetakan memerlukan kain sutera yg direnggangkan diatas
pemidang kayu. Cetakan Sutera Saring/Stensil ada beberapa
kaedah iaitu:-
a) Kaedah Potongan Kertas Pendua, b) Kaedah Filem Leker
c) Kaedah Skrin Foto
Cetakan Lithografi / Planograf / Cetakan datar
Cetakan ini mgunakan blok batu kapur sebagai blok
persembahan imej. Teknik yg digunakan ialah teknik
penolakkan minyak dgn air.
Kekalisan antara air & minyak mhasilkan cetakan seakan
lukisan pensil. Cetakan dibuat mgunakan mesen cetak.
Cetakan Benaman ( Intaglio )
Cetakan benaman dakwat atau warnanya didalam ukiran
turisan yg akan menjadi imej. Merupakan proses membuat
cetakan melalui cara mengukir pd plat Logam/kayu &
meletakkan dakwat/warna ke dlm hasil turisan. Contoh ialah:-
a) Kaedah Turisan, b) Kaedah Gurisan Asid , c) Kaedah Akuantin
d) Kaedah Mesotin
Cetakan Gurisan Asid
Cetakan asid pertama kali awal kurun 16 . Selepas asid
diketahui boleh digunakan utk mengguris imej ke dlm kepingan
logam. Rembrandt Van Rijn, Francisco Goya dan Pablo Picasso
adalah antara artis yg menggunakan teknik ini. Corak gurisan
yg dihasilkan diatas permukaan logam yg telah disapu dgn
sejenis bahan yg kalis asid. Gurisan dibuat dgn jarum etching
diatas permukaan logam. Mesin digunakan utk menghasilkan
cetakan jenis ini.
Cetakan Kayu
Kaedah yg paling awal. Muncul d China kurun ke8. Berkembang
ke Eropah 1418 Masihi, utk mencetak rekaan pd kain.
Kemudian, dikembangkan utk kegunaan pendidikan,
keagamaan, propaganda & tekstil utk pakaian. Cetakan
berwarna diperkenalkan kurun15M.
Manakala kurun16, cetakan muncul & mencapai status sebagai
satu bentuk seni yg penting dgn pghasilan karya Albrecht Durer
&karyawan Eropah.
Di Malaysia,cetakan bermula dgn mencetak kain sarung mudah
& murah. Cara & teknik sama dgn cetakan lino. Perbezaannya
hanya cetakan Kayu mgunakan kayu yg kesan cetakannya
berair manakala cetakan lino mgunakan lino kesannya yg licin.
Permukaan kayu yg berira ini membawa kesan yg tersendiri yg
menarik.
Cetakan Lino
Kaedah & proses sama dgn cetakan kayu iaitu kaedah cetakan
timbul. Bezanya hanya imej yg hendak dicetak diukir dgn pahat
pengukir di atas lino manakala kaedah cetakan kayu ukiran
dibuat diatas blok kayu.
Cetakan Lithografi
Cetakan dicipta pd 1798 oleh Aloys Senefelder. Pada
1890an,cetakan ini telah muncul dlm karya yg penuh artistik,
iaitu dlm btk warna oleh Piere Bonnard & Henri de Toulouse
Leutrec. Juga dikenali sebagai cetakan�Plonografi Cetakan
datar mgunakan blok batu kapur sbgi blok persembahan imej.
Teknik yg digunakan teknik penolakan minyak dgn air.
Kekalisan antara air & minyak dpt mhasilkancetakanseakan
lukisan pensil. Cetakan dibuat mgunakan mesin cetak.
Cetakan Sutera Saring
Juga dikenali sebagai cetakan stensil & sarigrafi. Ia memerlukan
kain sutera (organdi) yg diregangkan pada pemidang. Imejnya
dihasilkan melalui keratan kertas pendua, filem leker/skrin foto.
Ia mgunakan sekuji utk menyapu dakwat/warna diatas
pmukaan kertas. Beberapa kaedah ialah:
a) Kaedah potongan kertas pendua, b) Kaedah Filem leker
c) Kaedah Lilin, d) Kaedah Sutera Saring
Cetakan Stensil Kaedah Potongan Kertas Pendua
Kaedah yg paling ringkas & mudah. Sediakan sebuah
pemidang skrin. Lukis & gunting imej atas kertas pendua.
Semasa mencetak, letakkan imej yg telah dipotong diatas
kertas permukaan dasar yg hendak dicetak. Pemidang skrin
2
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
diletakkan diatasnya sebelum dituangkan dakwat/warna.
Gunakan sekuji utk mratakan warna diatas pemidang skrin.
Angkat perlahan pemidang skrin.
Biasanya imej yg dipotong terlekat pada belakang pemidang
skrin.
Cetakan tidak boleh mhasilkan edisi yg banyak kerana kertas
pendua yg dipotong itu akan lembap & menyebabkan
dakwat/warna terkeluar.
Cetakan Stensil Kaedah Filem Laker
Langkah1 : Sediakan lakaran imej. Kemudian lukis imej pd
muka belakang filem leker
Langkah2 : Potong & keluarkan bhgn2 yg hendak didakwatkan
/diwarnakan dgn pisau pemotong NT. Filem leker ini mpunyai
dua lapisan. Satu lapisan berlilin & satu lapisan kertas biasa.
Bahagian yg dipotong ialah bahagian yg berlilin.
Langkah3 : Setelah selesai mgeluarkan bhgian yg ditembusi
dakwat/warna, kertas filem leker itu diletakkan dibawah
pemidang yg telah tersedia dgn kain sutera. Kemudian, digosok
dgn seterika elektrik yg sederhana panas. Semasa mggosok,
bhgian yg berlilin (leker) akan melekat pada pemidang,
sementara kertas biasa(lutsinar) bolehlah ditarik keluar. Kerja
ini hendaklah dilakukan dgn berhati2 hati.
Langkah4 : Kemudian,gamkan bhagian tepi leker dgn
pepenjuru kertas.Setelah selesai, pemidang filem leker boleh
digunakan utk
mencetak.
PROSES MENCETAK CETAKAN LINO
ALAT & BAHAN UNTUK CETAKAN KAYU & LINO
a) Warna lino, b) Kertas, c) Sudu, d) Berus, e) Blok Kayu,
f) Lino, g) Penahan h) Pahat, i) Penggelek
Kertas keras, papan lapis, pisau pemotong, pembaris, gam
digunakan untuk membuat alasuntuk cetakan.Bahan ini sangat
penting dalam proses mencetak kerana ia dapat Mbantu &
memudahkan kita membuat tindihan warna yg kedua.
LANGKAH1 : Membuat lakaran & mengukir diatas lino.
Pastikan bahagian yg dibuang tidak akan menerima warna
LANGKAH2 : Blok lino disapu dgn dakwat lino. Pastikan sapuan
warna rata utk mdapatkan kualiti cetakan yg bmutu & kemas.
Warna cerah digunakan utk lapisan pertama.
LANGKAH3 : Blok lino diletakan di atas penahan kemudian
letakkan kertas diatasnya. Pastikan arah & kedudukan yg betul
mengikut sukatan yg ditelah dibuat pada penahan. Ini ntuk
memudahkan proses tindihan warna yg seterusnya disamping
menjaga mutu &kekemasan hasil cetakan. Dengan mgunakan
sudu gosok berhati2 hati diatas kertas tadi. Gosokan hendaklah
rata dan tidak terlalu kuat.
LANGKAH4(TINDIHAN WARNA KEDUA) : Blok Lino dicuci
kemudian diukir semula Ulang langkah dua, & tiga.
Pastikan kedudukan kertas diatas blok lino sama dgn corak
pertama.
Warna yg lebih gelap digunakan utk tindihan kedua.
LANGKAH5 : Hasil cetakan digantung utk mengeringkannya
CETAKAN MGUNAKAN BAHAN ALAM (CETAKAN KENTANG)
Bahan:Kentang, warna air dan kertas
Alatan:Gunting,pisau,berus dan span
Langkah1 : Potong kentang kepada dua bhgian. Bentuk corak
di permukaannya dgn mgunakan pisau. Sapukan warna
dipermukaan kentang yg telah siap dibentuk coraknya.
Bentukkan aliran corak yg sesuai dgn mencetak dipermukaan
kertas. Corak yg telah siap digunakan sebagai penghias baling
dan sebagainya
Bab 3 Resis
Definisi resis
Resis ialah teknik menghasilkan lukisan atau reka corak dengan
mgunakan bahan2 yg tidak bercampur antara satu sama lain
seperti cat air dan cat minyak, cat air dan lilin & sebagainya yg
boleh dikatakan sebagai proses penolakan warna.
SEJARAH AWAL BATIK
Sejarah munculnya industri batik tidak dpt dipastikan dgn tepat.
Ia mrupakan hasil seni yang telah lama wujud. Sebagai
buktinya artifak batik berusia lebih 2000 tahun pernah ditemui
di beberapa tempat diAsia dan Timur Tengah. Penggunaan
batik didapati telah tersebar dgn meluas dikepulauan Jawa,
Indonesia sbg hobi kaum wanita. Perkataan batik (sebutan
bateek) dikatakan terbit dari perkataan Jawa
Di Malaysia batek dipercayai bermula pada abad ke 15 Masihi.
Lukisan batik di klagan masyarakat Melayu dikatakan bermula
dgn penggunaan ubi kentang sebagai alat pengecap.
Pada tahun 1920an, penggunaan lilin telah diperkenalkan oleh
pengusaha- pengusaha batik di Kelantan dan Terengganu
Ianya merupakan perintis kpd sejarahperkembangan batik
negara.
Tokoh2 Batik
Chuah Thean Teng berasal dari Fukien, China &berhijrah ke
Malaya pd tahun 1932 &menetap di Pulau Pinang sejak 1936.
Kecenderungan beliau thadap batik lukis merupakan satu
proses asimilasi seni budaya yg dialaminya. eliau merupakan
generasi pertama & pelopor catan batik di Malaysia Contoh
karya beliau, Malaysia Life Batik dan Two Women And The
Cow.
Penjenisan Kain Batik di Malayisa:- Batik terbahagi kpd 3
jenis: Batik Blok - Kain putih akan
diterapkan dengan corak batik yang menggunakan blok corak.
Blok corak diperbuat daripada kayu atau logam. Proses ini
dilakukan berulang-ulang dengan mengikut susunan yang
tertentu sehinggalah selesai. Di mana blok itu telah dicelupkan
terlebih dahulu ke dalam pewarna sebelum ditekapkan di atas
kain tersebut.
Batik Conteng - Alat canting digunakan bagi melakar corak
batik dengan lilin panas di atas kain putih. Setelah kerja-kerja
melakar selesai, proses mewarna mengikut kesesuaian corak
dilakukan dengan menggunakan berus cat, dimana bahagian-
bahagian yang terkena lilin itu tidak akan meninggalkan kesan
warna apabila proses mematikan warna di lakukan. Lilin akan
cair dan tanggal menjadikan bahagian-bahagian ini berwarna
putih sebagai benteng. Batik Skrin - Batik
skrin ini tidak kurang hebatnya jika dibandingkan dengan batik
blok dan conteng. Hanya kaedah melakar corak dan cara
menerapkan warna sahaja yang berbeza. Corak batik dibentuk
di atas skrin yang diperbuat daripada kain polyster yang
berpengidang. Skrin dilekapkan di atas kain putih, proses
pewarnaan dengan melalukan warna di atas corak tadi dengan
menggunakan sekuji. Cara begini akan diulang beberapa kali
dengan corak yang berlainan untuk mendapatkan corak batik
yang lengkap. Ini disebabkan satu skrin untuk satu warna
sahaja.
RESIS MENGGUNAKAN BATIK TULIS
Kaedah membatik ini mggunakan alat canting yg diisikan dgn
lilin cair utk melukis atau mcanting di atas kain. Cara
mewarnanya mggunakan berus spti kaedah melukis cat air.
Batik ini biasanya digunakan utk membuat pakaian,catan, alat2
hiasan & sebagainya.
ALAT DAN BAHAN
1.Lilin 2.Resin 3.Pewarna
4.Soda Ash 5.Sodium Silikat 6.Canting
1. Canting mempunyai pelbagai rupa & bentuk samada
mpunyai satu corong atau banyak corong. Perbezaan saiz
adalah untuk fungsi2 tertentu. Corong halus untuk melilinkan
isen, sementara corong besar utk mbentuk pola asas corak.
3
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
2. Pemidang kayu untuk meregangkan kain.
3. Berus Pelbagai saiz utk menyapu warna, sodium silikat atau
lilin.
4.Periuk / kuali digunakan utk memasak lilin.
5. Dapur
6. Tempat mencelup kain & merebus kain.
7. Jemuran
8. Bahan Campuran Lilin: lemak binatang digunakan utk
melembutkan lilin supaya aliran lilin tidak tersekat & tidak
pecah.
9. Pewarna reaktif & campuran remazol/primazin (pewarna
reaktif) Urea/soda ash.
10. Bahan pemati warna –sodium silikat.
11. Bahan pencuci–sodaasli,serbuk sabun/soda ash.
12.Kain–jenis kain yg sesuai kain kapas,poplin,rayon,drill,lawan
Cotton shirting, lawan Unitika danvoile.
PROSES MENGHASILKAN RESIS
MENGGUNAKAN CANTING
Langkah 1 : Kain putih direbus dgn serbuk sabun sehingga
hilang kanji dan seterusnya dijemur hingga kering.
Langkah 2 : Proses melakar motif atau corak ke atas kain.
Kemudian kain yg telah dilakarkan dgn motif,
diregangkan pada pemidang utk menyenangkan
proses mencanting.
Langkah 3 : Corak batik dilakar terlebih dahulu dgn ‘water
colour pencil’ utk menghasilkan byk (mass
production) di atas meja surih (tracing table).
Langkah 4 : Panaskan campuran lilin hingga cair. Ceduk
campuran lilin menggunakan canting. Sapukan
muncung canting dgn kain perca utk mengelakkan
lilin cair menitik. Seterusnya proses mencanting
mengikut motif yg dilakarkan.
Langkah 5 : setelah siap mencanting, proses mewarna
dilakukan dgn menggunakan berus halus utk
mewarna motif dahulu. Latarbelakang kain
diwarnakan menggunakan berus yg besar. Tunggu
hingga kering.
Langkah 6:Setelah kering, kain tersebut handaklah disapu
atau dicelup dgn pemati warna (sodium silikat)
selama 8-12 jam utk memastikan warna tidak luntur.
Langkah 7 : Setelah cukup masa, kain dibasuh dgn air panas
yg dicampur dgn sedikit soda ash utk
menghilangkan kesan lilin dan soda ash.
Langkah 8 : Setelah bersih, jemur kain sehingga kering.
Kemasan :
1. Garisan lili kemas dan tidak putus-putus.
2. Aliran corak yg dihasilkan berharmoni.
3. Sambungan garisan tidak ketara.
4. Tidak ada kesan lilin
5. Motif bersesuaian dgn warna tanah yg bertelau-telau
RESIS MENGGUNAKAN KRAYON
Alat dan bahan:
1. Berus warna 4. Kertas lukisan
2. Span 5. Air
3. Krayon
Langkah- langkah mghasilkan krayon resis:
Langkah 1: Lukis rupa bentuk mengikut kreativiti sendiri,
mggunakan krayon.
Langkah 2: Sapukan warna yg muda terlebih dahulu.
Langkah 3:Lukiskan lagi bentuk di atas pemukaan berwarna,
mggunakan krayon.
Langkah 4: Sapukan warna seterusnya dan ulang langkah 3 & 4
mengikut jumlah warna yg dikehendaki sehingga
memperolehi corak yg dikehendaki.
Langkah 5 : Corak yang terhasil mengikut teknik resis.
BAB 4 : IKATAN DAN CELUPAN
Proses mencorak kain dengan mengikat bahagian tertentu dan
dicelupkan di dlm pewarna. Jenis ikatan yg selalu digunakan
ialah cara simpulan, ikatan, lipatan dan jahitan. Celupan terlalu
dlm, corak yg terhasil adalah besar. Celupan cetek, corak yg
terhasil adalah kecil.
SEJARAH CORAK IKATAN DAN CELUPAN.
Corak ikatan & celupan dlm bentuk primitif diketahui sejak 2000
tahun yg lalu di Parsi dan Mesir. Di negara China dan Jepun,
kain bercorak begini mula digunakan sejak abad ke 7 & ke 8. Di
Tanah Melayu, kain bercorak begini mula diperkenalkan sejak
abad ke 15 Masihi iaitu zaman pemerintahan Parameswara di
Melaka. Pd tahun 1770-an batik pelangi telah diperkenalkan di
kepulauan Melayu. Sejarah tekstil Malaysia mula diketahui pd
abad ke 18, apabila Batik Minah Pelangi memulakan
perusahaan batik di terengganu. Dlm tahun 1911, Hj, Che Su
bin Hj, Ishak memulakan perusahaan kain batik di kg. Lorong
Gajah Mati, Kota Bharu, Kelantan. Pd masa itu, teknik
pembuatan batik hanyalah menggunakan teknik ikat dan
celup dan dikenali sbg ‘batik pelangi’. Pd masa itu kain
diimport dari Thailand jenis ‘kain Pereir’. Sementara itu warna
dibuat sendiri menggunakan pewarna buah dan kulit kayu.
Warna kain batik pelangi hanya warna biru dan hitam shj.
Tokoh Batik Malaysia
Hj, Che Su bin Hj, Ishak adalah tokoh batik negeri Kelantan.
Dilahirkan pd tahun 1817. Belaiu membuka perusahaan batik
pd tahun 1911 di Kg. Lorong Gajah Mati, Kota Bharu Kelantan.
Beliau pengasas batik dan bermula dgn batik pelangi dan batik
blok yg menggunakan umbut pisang dan blok kayu.
Teknik corak ikatan dan celupan
Dikenali sbg batik pelangi. Teknik ini hanya membuat ikatan
pada kain mengikut kreativiti sendiri dan dicelup ke dlm
pewarna. Corak yg dihasilkan menarik dan kos penghasilan
adalah rendah.
Jenis ikatan – jahitan, ikatan yg diisikan dgn pelbagai objek,
lipatan dan ikatan, simpulan.
Bahan dan alatan –
1. Kain sebaiknya kain kapas
2. Tali, benang, gelang getah,
3. Batu, guli, duit syiling, kayu dn sbgnya utk mendapatkan
corak yg beraneka
4. warna / dye
5. Garam
6. Sudu, kayu pengacau
7. Apron, sarung tgn, kain lap, bekas utk pewrnaan.
8. Sodium silikat
Penghasilan Corak Ikatan dan Celupan.
Langkah 1 : Penyediaan kain
1. Sediakan beberapa helai kain putih yg menyerap warna dgn
baik.
2. Ikat kain tersebut dgn kemas mengikut kreativiti utk
mendapatkan corak yg menarik.
3. Gunakan tali/ benang atau gelang getah utk mengikat.
4. Gunakan objek spt batu, duit syiling dan sbgnya yg
diletakkan di bhgian dlm kain bg mendapatkan corak yg
pelbagai.
5. Lipatan dan simpulan juga boleh digunakan utk mendapatkan
corak yg menarik.
Langkah 2 : Penyediaan warna
1. Bancuh serbuk warna dgn air panas.
2. Masukkan sesudu garam utk membantu proses penyerapan.
3. Tuangkan warna dlm bekas tertentu dan tambah air sejuk.
4. Kacau cermat dgn pengacau
5. Pastikan tidak terlalu cair.
4
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
Langkah 3 : Proses Memcelup Kain.
1. Kain yg siap diikat harus dilembabkan dahulu bg membantu
memudahkan proses penyerapan warna.
2. Celup kain ke dlm pewarna
3. Keringkan kain
4. Ulangi mencelup dgn warna yg lebih gelap
Langkah 4 : Membuka ikatan kain
1. Setelah kering, buka ikatan kain tersebut
2. Keluarkan semua objek yg digunakan
3. Cuci kain tadi dgn ‘washing soda’ dan pemati warna
4. Jemur kain hingga kering.
Jenis Ikatan dan Celupan
1.Jahitan
Langkah 1 : Sedia alat dan bahan spt penutup botol, bola
pingpong, benang, jarum, pensel, gelang getah, kain
serta pewarna.
Langkah 2 : Kain yg menyerap warna spt kain kapas, sutera
atau organza.
Langkah 3 : bola pingpong diikat di bhgian tgh kain dan kain
dijahit secara bulatan seberapa baris yg
dikehendaki.
Langkah 4 : Benang ditarik dgn kemas dan dikat dgn kuat
Langkah 5 : Kain dicelup dgn pewarna yg lembut spt kuning dan
di jemur sehingga kering. Kemudian dicelup dgn
warna yg lebih gelap
2.Ikatan yg diisikan dgn objek tertentu
Langkah 1 : Sedia alat dan bahan spt biji getah, duit syiling,
kain, getah dan pewarna
Langkah 2 : Biji getah dimasukkan ke dlm kain dan diikat
dengan kemas menggunakan gelang getah
Langkah 3 : Duit syiling diikat berselang dgn biji getah
mengikut susunan berbaris
Langkah 4 : Hasilan dicelup ke dlm pewarna lembut dahulu spt
warna kuning. Keringkan dan diulang celup ke dlm
warna yg lebih gelap secara bergilir-gilir
3.Simpulan
Langkah 1 : Sedia alat dan bahan spt gunting, beneng, tali, kain
dan pewarna
Langkah 2 : Ikat kain dgn tali sehingga ketat dan kemas
Langkah 3 : Celup ke dlm pewarna yg cerah, keringkan, dan
celup ke dlm warna yg gelap
4. Beberapa contoh corak yg terhasil rujuk modul ms 61-
62
BAB 5 – LUKISAN
Proses melukis dgn mggunakan teknik lorekan ton, melakar
garisan dan gosokan mggunakan alat tulis yg kering ke atas
sesuatu permukaan. Alat spt pensel, arang, pen, pensel warna,
kertas dan kanvas. Lukisan terhasil melalui 2 cara :
• Lukisan tanpa warna
• Lukisan berwarna
Lukisan tanpa warna mggunakan pensel, arang, pen dan
dakwat, pen teknikal dsbgnya. Lukisan berwarna mggunakan
pensel warna, krayon, pastel dsbgnya. Lukisan mggunakan
arang, pensel, pastel dan krayon disapu atau di sembur dgn
pemati (fixative) spy kesan lukisan tidak akan hilang apabila
disentuh. Salah satu jenis pemati – ‘spray clear’
SEJARAH SENI LUKIS
Sej seni lukis dunia bermula dan berkembang sejak zaman pra
sejarah. Terdpt 3 peringkat perkembangan :
• Zaman Paleolitik
• Zaman Mesolitik
• Zaman Neolitik
Zaman Paleolitik – bermula pd tahun 2500 SM hingga 1500
SM. Pd zaman ini org Paleolitik tinggal di dlm gua-gua batu pd
musim sejuk. Mrk menghabiskan masa dgn meniru cakaran yg
dibuat oleh beruang pd dinding gua semasa menajamkan kuku.
Mrk melukis garisan2 selari dan berbelok-belok dgn
menekankan jari dan alat2 yg tajam di bhgian dinding yg
lembut. Cetakan berwarna dibuat dgn mggunakan tapak tgn
atau melukis garisan luar tgn mrk dgn warna merah dan hitam.
Lukisan yg dibuat pd zaman batu byk meggunakan imej
binatang spt rusa, beruang, seladang, babi hutan, & kuda.
Setiap gambaran mencerminkan semangat binatang yg luar
biasa. Binatang itu digambarkan dgn pelbagai gerak laku spt
lemah-lembut, kegagahan, kedamaian dan keikhlasan.
Lukisan ada juga menunjukkan figura org memburu atau
berlawan. Figura dilukis spt org lidi atau ‘stick figures’
Zaman Mesolitik – bermula pd tahun 15000 SM hingga 10000
SM. Pd zaman Paleolitik telah mengalami glasier, manusia
primitif telah meninggalkan gua2 yg mrk diami dan berpindah
utk mencari tanah-tanih yg subur utk bercucuk tanam.
Peralatan batu dihalusi, Beberapa lukisan yg ditemui wujud
kebudayaan di Utara Afrika dan Timur Sepanyol.
Lukisan pd zaman ini kelihatan lebih detail drpd zaman
Paleolitik. Pd zaman ini lukisan lebih berbentuk manusia drpd
bentuk binatang. Lukisan diliukis menggambarkan kehidupan
masy samada sewaktu berburu, berlawan dan upacara istiadat.
Lukisan mementingkan gerakan drpd bentuk.
Lukisan menunjukkan pergerakan rentak binatang dan
manusia. Tumpuan pd pergerakan utk menunjukkan bentuk
semulajadi binatang. Terdpt jg bentuk yg digayakan
melambangkan perasaan mrk. Mesej yg disampaikan adalah
tentang pemburuan dan pengumpulan binatang di samping
adat dan kehidupan kaum mrk.
Lukisan jg dibuat agar mendapat satu kuasa ghaib atau luar
biasa dlm pemburuan mrk. Karya2 mula memperlihatkan
corak2 utk menambah lagi kesan2 kuasa ghaib. Pd zaman ini
mrk mggunakan pelbagai bahan semulajadi di sekitar mrk utk
mghasilkan bahan catan. Utk mendapat warna merah, mrk
menggunakan darah, warna hitam diperolehi drpd biji-bijian yg
dihancurkan, warna hijau, tumbuh-tumbuhan dan lemak haiwan
telah digunakan.
Zaman Neolitik – bermula sekitar tahun 7000 SM hingga 1500
SM. Tumpuan penduduk di kawasan yg subur. Terdpt sistem
buruh dan sistem perdagangan. Akt. Kehidupan mengikut
peredaran musim. Mrk berfahaman animisma. Pd masa ini,
wujud perkampungan dan perbandaran dan kehidupan
berpindah randah mula berkurangan.
Binatang2 menjadi objek lukisan mrk ialah lembu, rusa,
seladang, dan singa. Lukisan pd zaman ini ada yg digayakan
dan ada dlm bentuk simbolik. Senirupa Neolitik adalah karya yg
dibuat secara realisma yg semulajadi. Mrk mggunakan tgn utk
membentuk garisan tebal dan nipis, manakala lorekan hitam
digunakan di bhgian2 yg terdapat nilai ton. Karya yg dibuat
bertujuan persembahan kpd semangat dan roh datuk nenek
moyang mrk, menunjukkan ilmu sihir ketika memburu binatang,
mendapat semangat haiwan spt keberanian, kepantasan, dan
ketangkasan.
Mrk menganggap karya yg dihasilkan dpt menentukan nasib
pemburu dan menyakitkan musuh, memperolehi kesaktian
ketika memburu, menggambarkan corak hidup dan nilai budaya
kaum mrk.
Pd zaman ini, mrk mggunakan darah utk menghasilkan warna
merah manakala warna hitam diperolehi drpd manganam oksid,
jelaga lemak atau arang. Warna coklat dan jingga diperolehi
drpd biji-bijian yg dihancurkan dgn batu dan dicampur dgn
darah haiwan, madu tumbuh-tumbuhan dan lemak haiwan.
Warna2 yg dgunakan dikategori sbg ‘earth colour’ spt perang,
kuning, merah, hitam, dsbgnya yg dicampur dgn lemak haiwan.
Warna ungu hitam diperolehi drpd oksid manganam yg terdpt
dlm tanah liat. Warna putih diperolehi drpd batu kapur. Lukisan
5
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
Neolitik byk ditemui di gua2 di Perancis dan sepanyol. Gua2 yg
terkenal terdpt kesan2 spt ini ialah gua Altamira dan Lascaux.
TOKOH-TOKOH SENI LUKIS
1. Leornado da Vinci – merupakan simbol unggul bg
zaman Renaissance di Itali. Beliau bukan shj seorg saintis
tetapi jg pelukis agung yg meninggalkan ribuan lukisan dan
buku2 catatan yg mengandungi idea2 dan pelan2 rekaannya.
Antaranya sebuah helikopter dan kapal selam. Beliau jg
mempelajari anatomi, kaedah penerbangan, menyelam di
lautan dlm dan kejuruteraan. Lukisannya yg terkenal ialah
Monalisa dan The Last Supper. Krn minat dan kemahirannnya
yg luas, Leornado menjadi simbol bg zaman keagungan
kesenian dan pengetahuan di Itali yg dikenali sbg Zaman
Renaissance. Beliau seorg saintis dan pelukis yg percaya
bahawa utk melukis sesuatu, setiap pelukis mesti tahu
bagaimana ia berfungsi.
Dilahirkan pd tahun 1452 di Vinci, Tuscany, Itali. Semasa
kecil, beliau suka kpd binatang, pakaian dan gemar
mempersendakan org. Semasa berusia 15 tahun, beliau
bekerja dgn seorg pelukis, Andrea del Verrocchio di Florence.
Di bengkel Verrocchio, Leornado sibuk melukis potret,
membuat ukiran, brg kemas, dan pakaian. Beliau mengkaji
karya2 yg telah menjadi permulaan zaman baru bg kesenian
Itali spt pintu tembaga yg dibuat oleh Ghiberti utk gereja
Baptistry dan patung David oleh Donatello. Leornado menjadi
pelukis yg sangat mahir. Menurut kisahnya, Verrocchio tidak
lagi melukis apabila melihat pelajarnya yg masih muda
melukis bidadari dgn baik di sebelah kiri lukisan yg dilukis
bersama iaitu Baptistry of Christ.
Tahun 1472, Leornado menjadi guru di Painters’ Guild, St
Luke. Karya awalnya potret Ginevra de’ Benci (1474) dan
Adoration of the Kings yg dijadikan sbg lukisan gereja St
Donato di Florence. Pd Tahun 1482, beliau bekerja dgn
Ludivico Sforza, iaitu Duke of Milan dan memperkenalkan
dirinya sbg pakar dan pencipta peralatan perang. Beliau
menyiapkan karyanya yg terkenal, The Last Supper di biara
2. Vincent Van Gogh - dilahirkan di Holland pd tahun
1853, anak seorg paderi. Semasa berumur 16 tahun, beliau
bekerja dgn syarikat pengedar lukisan milik keluarga Goupil,
yg berpusat di The Hague. Spjg tahun 1870-an, beliau bekerja
dgn syarikat itu di London dan Paris. Berpeluang melawat
muzium dan pameran seni.
Tahun 1876, beliau mengikut jejak langkah ayahnya dan
menjalani latihan utk menjadi paderi. Van Gogh dihantar sbg
mubaligh pelatih ke kaw lombong d daerah Borinage,
Belgium. Beliau membuat lakaran landskap Borinage dan
kehidupan para pelombang yg hidup susah. Karyanya “Potato
Eaters” mgambarkan pekerja2 itu.
Tahun 1886, Van Gogh mngikut abangnya Theo mjual lukisan
d Paris. Beliau mlihat lukisan impressionis dan bertemu dgn
pelukis spt Degas, Pisarro, Toulouse-Lautrec, Paul Gaugin
dsbgnya.Thn 1888, beliau berpindah ke Arles Selatan
Perancis. Beliau mnyertai Paul Gaugin. Pertentangan pdpt
mnyebabkan Van Gogh mmotong telinga kirinya.
Tahun 1889, beliau mngalami gangguan mental &
dtempatkan d hospital Arles. Beliau dipindahkan ke St Remy.
Beliau terus melukis dgn lukisan cara ganas dgn gerakan
berus yg kuat mgunakan warna2 yg terang. 1890, beliau
dipindahkan ke Auvers di Utara & dlletakkan dibawah jagaan
Dr, Gachet. Ketika berusia 37 tahun, beliau menembak diri
sendiri & meninggal 3 hari kemudian.Lukisannya yg agung
ialah Sun Flowers dan Irises.
Teknik Melukis :
1. Teknik Garisan silang – himpunan garisan yang
bersilang menghasilkan kesan ton.
2. Teknik titik – hanya titik shj yg dgunakan utk
mhasilkan bentuk & ton
3. Teknik lorekan – teknik yg biasa dgunakan dgn
melorek kaw objek yg gelap utk menunjukkan ton.
4. Teknik gosokan – meletakkan kertas lukisan d atas
permukaan yg mpunyai jalinan yg diingini & mgosokannya
mgunakan alat melukis
5. Teknik campuran – lukisan dhasilkan dgn mgunakan
campuran alat/ media melukis & teknik2 yg berlainan.
Media dan Teknik Melukis :
1. Pensel - dicipta oleh Nicolas Jacques Conte pd thn
1795, Dperbuat drp arang & tanah liat. Pensel jenis keras, H
sesuai dgunakan utk melakar garisan yg tajam. Pensel jenis
lembut, B sesuai dgunakan utk membuat lorekan / ton.
• Pensel jenis keras (H – 8H) semakin besar nilai H,
semakin keras kesan pensel, garisan yg dilakar tajam dan
kurang gelap.
• Pensel jenis lembut (B – 9B), semakin besar nilai B,
semakin lembut kesan pensel iaitu lorekan yg dhasilkan
semakin lembut & gelap. Garisan pensel dpengaruhi oleh 3
Faktor : gred pensel (keras / lembut), tekanan pensel dan
kelajuan pensel semasa melukis. Dlm lukisan pensel, ton
merupakan kegelapan secara beransur2, Kgelapan pensel
bertambah beransur2 dr pensel jenis H ke jenis B.
2. Arang – (charcoal) sangat popular dgunakan oleh
pelukis pd abad ke 17 & ke 18. Pdmulanya, arang dgunakan
oleh org gua utk melukis haiwan & pemburu pd dinding gua.
Keistimewaan arang ialah
• Mpunyai kupayaan utk menunjukkan kesan tekstur
permukaan yg dilukis.
• Menunjukkan jalinan dan ton yg baik
• Dpt menimbulkan kesan kelembutan yg tinggi.
• Kesan kegelapan yg tinggi
• Kesan tekstur yg amat menarik
• Dpt mhasilkan garisan yg tajam dan tepat.
• Berupaya melukis kaw yg luas dlm masa yg singkat
• Dpt dihalusi dgn menyapu air ke atasnya mgunakan berus.
Arang masa kini dbuat dlm bentuk rod yg panjang atau dlm
bentuk pensel. Sama spt pensel arang berbeza
kekerasannya. Bahan yg dgunaka utk mmadam arang ialah
sekeping roti segar / pemadam pensel jenis lembut.
Langkah-langkah Penghasilan Corak Teknik Lukisan:
Langkah 1 : Lakarkan bentuk geometri terlebih dahulu.
Langkah 2 : Melakar bentuk harimau berdasarkan bentuk
geometri
Langkah 3 : Gelapkan kawasan tertentu mgunakan arang
Langkah 4 : Mgosok arang utk mnampakkan ton
Langkah 5 : Corak kulit harimau yg terhasil mgunakan arang.
BAB 6 : ANYAMAN
Anyaman bermaksud satu proses menjalin helaian atau jaluran
daun, lidi,rotan,akar,buluh dan beberapa jenis tumbuhan lain
dengan cara menyusun dan menyusupkannya antara satu sama
lain.
1. Kelarai bermotifkan tumbuh-tumbuhan - Tampuk
pinang, Tampuk pinang berantai, Tampuk jantung, Tampuk
manggis, Pucuk rebung, Pucuk di dalam, Berakar
2. Kelarai bentuk bunga - pecah lapan, berembang, bunga
cina, bunga durian, bunga cempaka, bunga tanjung, bunga
cengkih, bunga cengkih beranak, bunga melur, bunga
mempelas, bunga ator, bunga gedung, bunga kundur, bunga
rumput.
3. Kelarai motif haiwan – jari kedidi, mata ketitir, mata pinai,
anak ikan, tulang ikan, sisik kelah, pusat beranak, kepala lalat,
belalang cucuk, kepala gajah, tapak anjing, tapak harimau,
buntut siput, mata berkait, berhati.
6
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
4. Kelarai dgn nama pereka dan tempat - Cik Kedah, Cik
Ku Daud, Makmek, Sambas, Sambas di dalam.
5. Kelarai Bentuk Bebas - Belah ketupat, kisar mengiri,
beras patah, swastika, tumbu gila, madu manis,
CORAK ANYAMAN – corak lebih menekankan kpd pggunaan
susunan warna pd sesuatu anyaman biasa atau ghadas. Corak
terjalin secara selang seli hingga meninggalkan kesan geometri
asli. 13 corak anyaman iaitu :
1. Corak tapak catur – dianyam dlm 2 atau 3 warna dgn
mncantum warna cerah dan gelap.
2. Corak mata bilis – Dua warna dipilih iaitu terang &
gelap. Kedua2 warna timbul spt mata bilis.
3. Corak beras patah – Hampir sama dgn mata bilis.
Warna cerah dianyam tiga mata diselangi dgn satu mata
gelap. Gambarannya seakan beras patah.
4. Corak Palembang – asal dr Palembang. Petak 4 segi
biru atau biji kundang dianyam dgn warna hijau dan
dikelilingi dgn jalur2 warna merah & putih.
5. Corak Bugis – Asal dr Bugis. Pggunaan 2 warna
berdekatan iaitu hijau dan putih, petak-petaknya lebih kecil
dr corak muar. Ia jg dianyam dlm bentuk berdiri atau
serong.
6. Corak Muar –
7. Corak selang seli
8. Corak Berdiri
9. Corak Serong
10. Corak Ketapang Gilir Kacang
11. Corak Malaysia
SULAMAN ANYAMAN – Bunga pecah empat, bunga pecah
lapan, bunga pecah 12, potong wajik, susun pucuk rebung,
susun empat persegi.
Proses anyaman
a. Lagang – Lagang merupakan ‘tulang’ kepada sesuatu
penciptaan dan rupa bentuk anyaman. Ukuran panjang
sesuatu tikar bergantung kepada ukuran lagang yang
dibuat.Tiap tiap satu bilah pandan/mengkuang dibuat bentuk
’v’ di bahagian tengah di tempat sesuatu anyaman bermula.
b. Anyaman – Ketika ini anyaman tikar dalam bentuk empat
persegi. Untuk mendapatkan berbagai warna dan corak,
anyaman jenis sulaman digunakan.
c. Lepih – Dikenali juga sebagai ‘anyaman mati’ pada tepi tikar
sebagai mengakhiri kerja anyaman.
d. Sisip - Guna alat ‘penyisip’ bagi merenggangkan bahagian
anyaman untuk memudahkan lebihan daun bilah atau lebihan
helaian daun yang telah direncungkan (ditajamkan) masuk.
Tujuannya untuk Menghindarkan anyaman dari terburai.
e. Kerat - Lebihan atau baki bilah anyaman dipotong
menggunakan pisau supaya anyaman nampak kemas dan
menarik.
RUPA BENTUK ANYAMAN - Dua dimensi dan Tiga dimensi.
Dua dimensi – ialah tikar, yg paling besar ialah berukuran 4X4
meter berfungsi sbg tikar tamu. Diletakkan dibhgian depan
rumah dan dibentangkan ketika tamu datang. Saiz tikar tamu
berbeza bergantung kpd jumlah tetamu yg hadir. Ada jg tikar
dianyam utk kegunaan lain spt sejadah, alas almari, alas
dulang, alas pinggan dll. Anyaman kipas berbentuk bulat, bujur
sesuai utk kegunaannya.
Tiga Dimensi – ialah bekas simpanan barang spt bakul, kampit,
tudung saji, kembal (bakul pakaian) dll.
Kelarai – gubahan bentuk yg dijalin utk mghasilkan sesuatu
gaya atau ragamhias yg menarik sbg motif utama. Kelarai
digubah samada disusun tunggal atau disusun dlm ruang
tertentu sehingga mghasilkan gaya atau ragamhias yg tertentu.
Membuat Corak dgn Teknik Anyaman
Alatan – gunting, pisau, pembaris, pen,
Bahan – 2 jenis kertas warna yg kontras
Langkah 1 : Lukiskan garisan lurus pd kertas warna yg dijadikan
sebagai tapak
Langkah 2 : Potong garisan tadi tetapi jgn sampai putus.
Langkah 3 : Pd kertas yg lain potong garisan memanjang
Langkah 4 : Potong garisan tadi menjadi jalur2
Langkah 5 : Jalinkan jalur2 kertas tadi mengikut selang yg
sesuai.
Langkah 6 : Kem menjalin akan mghasilkan corak anyaman yg
menarik dipanggil kelarai.
BAB 7 : PUALAMAN
Pualaman adalah satu penghasilan corak teknik cetakan mono
di mana warna dimendapkan dr cairan yg bergelatin dan
melekit. Pualaman dlm PSV sek rendah sbg pualaman yg
dihasilkan di atas kertas serta kaedah yg melibatkan teknik
mgunakan air ke atas permukaan sesuatu reka bentuk.
Sejarah pualaman di China dan Jepun.
Pualaman terawal dijumpai di negeri China dalam bentuk
kompilasi yang bertajuk Wen Fang Si Puor. Kompilasi ini
mengandungi maklumat tentang batang dakwat, batu dakwat,
berus dakwat dan kertas di China. Ia menjelaskan maklumat
tentang jenis kertas dekoratif yang dipanggil sha jian yang
bermakna drifting-sand . Kertas ini dihasilkan melalui tindakan
menarik kertas di dalam tepung yang telah melalui proses
penapaian yang dicampur dengan pelbagai warna. Ia
menghasilkan corak yang bebas mempunyai corak
kemarmaran.
Reka bentuk Yang paling mudah dan tertua pernah dihasilkan di
Jepun dan dikenali sebagai suminagashi; iaitu sebuah bekas
yang diisi dengan air dan dicampurkan dengan dakwat sumi
sebagai dye magenta dan beni iaitu warna yang dihasilkan
daripada Safflower. Ia kemudian digunakan dengan teliti
menggunakan berus dakwat. Pelbagai bahan kimia digunakan
untuk membantu mengapungkan dakwat. Beberapa titisan air
dijatuhkan keatas permukaan campuran tadi yang akan
membentuk warna seperti cincin. Proses ini diulang sehingga
semua permukaan air dipenuhi oleh warna warna cincin ini.
Warna yang terapung ini kemudiannya dimanupulasikan
dengan berhati-hati dengan menggunakan teknik tiupan secara
terus atau menggunakan straw dan boleh juga menggunakan
rambut bagi ,membentuk corak yang menarik.
Pada abad ke 19, Tokutaro Yagi seorang guru di Kyoto telah
mencipta kaedah penggunaan bilah-bilah buluh bagi
membentuk warna dan hasilnya terbentuklah corak lingkaran
yang sangat indah. Akhir sekali sehelai kertas washi
dimasukkan ke dalam bekas tadi untuk memerangkap corak
yang terapung.
PENYEDIAAN PUALAMAN RINGKAS
10x15x6 baldi atau besen
Sudu makan
6 sudu makan lumut Carragheen
3 gelen air
7 batang berus halus
Hempedu lembu dan penitis mata
Pemangkin dan span
Bekas bertutup untuk pemangkin
lidi, sikat atau pencakar.
Bahan:
100% kertas kapas (dicadangkan 5.5x8)
25% kertas kapas
Kertas photostat
100% kain kapas putih atau warna krim.
50% cotton/50% kain polyster putih atau krim
Mentol kecil
Gelas atau cawan
Warna: Cat air gouache
Penyediaan:
Lumut Carragheen mengambil masa selama dua belas jam
untuk menjadi kental. Adunkan Carragheen dalam bekas besar
atau tempat mandi. Campurkan 2 sudu makan bahan ini dalam
setiap 1 gelen air. Taburkan adunan ini di atas air dan kacau
Selepas dibiarkan selama 12 jam dalam keadaan suhu bilik
7
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
aktiviti membuat pualaman sudah dapat dijalankan. Penyediaan
carragheen mentah adalah berbeza. Dalam penyediaan ini,
serbuk carragheen yang telah siap diproses digunakan.
Penyediaan pemangkin ialah mcampurkan aluminium sulphate,
potassium aluminium suphate atau ammonium aluminium
sulphate dlm kuantiti 50 gram dlm satu per lapan gelen air,
kemudiannya di panaskan hingga mendidih dan dibiarkan sejuk.
Ia harus disimpan dlm jar yg bertutup. Jika dibiarkan dlm
beberapa hari ia akan bertukar menjadi kristal.
BAB 8 : CATAN
Catan ialah hasil bahantara pigmen warna pd permukaan rata
spt kertas, kanvas, dinding, plat, papan board dll.
Catan merupakan suatu medium yg membolehkan pelukis
meluahkan perasaannya, membuat interpretasi pandangannya
atau merakam gambaran yg dirasai atau dilihat dlm bentuk
imej visual.
Sejarah Catan
Sejarah seni catan bermula sejak zaman Yunani Purba. Media
yg digunakan pd masa itu adalah fresco dan mozek. Subjek
catan kebanyakannya menggambarkan peristiwa berkaitan dgn
adat istiadat dan agama. Pelukis Yunani yg terkenal ialah
Polyguotos, Zeuxis, Protogenis dan Apelles.
Zaman Renaisance dikenali sbg zaman kelahiran semula
merupakan zaman kemuncak seni lukis di Eropah. Zaman ini
Dibhagi kpd 3 pringkat iaitu:
1. Renaisance Peringkat awal – (1378 – 1500 TM)
2. Renaisance Peringkat kemuncak – (1500 TM – 1530 TM)
3. Renaisance Peringkat akhir – (1530 TM – 1600 TM)
Media catan yg popular pd masa itu ialah fresko, cat minyak,
cat tempera dan cat air. Subjek catan kebanyakannya
mggambarkan peristiwa kitab suci agama kristian, potret dan
peperangan. Gaya catan pd zaman itu semuanya dlm bentuk
realistik. Pelukis yg termasyhur ialah Tammaso di Giovanni
Masaccio (1401 – 1428), Leornardo Da Vinci (Itali 1452 – 1513),
Albrecht Durer (Jerman 1471 – 1538), Vincent Van Gogh
(Belanda 1853 – 1890).
TOKOH CATAN
1. Yong Mun Sen – dilahirkan pd 10 Januari 1896 di
Kuching, Sarawak. Menerima pend formal di Tai-Pu,
Kwangtung di China. Pd 1922, Beliau membuka sebuah studio
seni Tai Koon di Singapura. Peringkat awal menceburi bidang
fotografi dan arca. Pd tahun 1930, beliau berpindah ke Pulau
Pinang dan membuka studio Mun Sen di Penang Road. Beliau
telah mengasaskan Kelab Seni Lukis Pulau Pinang pd tahun
1936 – 1937. Kebanyakan karyanya adalah menggunakan
media cat air. Contoh karya yg penting ialah ’Rumah Atap di
Tepi Pantai’, media cat air 1960, Tema: Mgambarkan suasana
rumah Melayu yg terletak di tepi pantai. Gaya: teknik ’wash’
dan lut sinar gaya ’victoria’ dgn kem mgunakn bahan. Nilai:
mgambarkn suasana tempatan yg damai.
2. Tokoh Cat Minyak - Vincent Van Gogh (rujuk ms 6)
3. Leornardo Da Vinci (rujuk ms 5)
Teknik-teknik Cat Minyak
a. Titik (Pointilisme) - Dihasilkan dengan menggunakan berus
dengan sapuan secara menegak dan bersistematik di atas
kanvas putih. Proses yang rumit dan memerlukan kesabaran
dan ketekunan serta disiplin yang tinggi untuk
menyiapkannya.
b. Glazing - Teknik ini digunakan untuk menampakkan kilauan
dan
menggunakan teknik Sapuan berus yang bersahaja tanpa
tekanan yang kuat. Dibentuk dengan sapuan Berus lapis demi
lapis untuk menimbulkan kesan yang lembut dan licin seolah
Olah menampakkan kilauan. Teknik catan rumit kerana
warna disapu selapisan Dan dibiarkan kering, kemudian
disapu pula lapisan kedua dan seterusnya Hingga
menampakkan suatu filem warna yang lutsinar.
c.Impasto - Teknik ini menggunakan warna terus daripada tiub
dan disapu dengan pisau palet. Biasanya hasil catan ini
mempunyai warna yang tebal dan legap. Tidak banyak
menggunakan warna linsid. Menimbulkan kesan jalinan
tampak yang menarik
d. Scambling - Penggunaan berus yang terkawal dan secara
lembut penggunaan satu lapisan nipis warna legap secara
kasar di atas warna latar. Ia menimbulkan kesan lutsinar
pada warna latar dan kelihatan seolah-olah menerusi sehelai
kain halus. Teknik ini diguna untuk mendapatkan kesan yang
kusam dan bertekstur.
e. Alla Prima - Teknik ini dilakukan dengan menyapu cat
minyak hanya sekali iaitu terus dari tiub dan melukis. Banyak
tempelan cat perlu disapu hingga warna yang dikehendaki
diperolehi.
Teknik2 cat air
1. Basah atas basah - Teknik yg melbatkan sapuan warna yg
cair keatas permukaan yg basah. Ia menghasilkan kesan
lutsinar. Teknik basah atas basah merupakan teknik paling
dramatic bagi media cat air dan yg paling sukar dikawal
sapuannya.Pelukis harus membiarkan warna terdahulu masih
lembab dan sapuan warna berikutnya lebih air dan pewarna.
Jika tidak warna kan berbau dan hasilnya nampak kotor.
2. Basah atas kering. - Melibatkan sapuan warna basah atas
permukaan kering untuk menghasilkan kesan legap.Teknik ini
banyak digunakan kerana sesuai dgn beberapa jenis media dan
agak senang dikawal sapuan warna. Teknik ini juga boleh
menggunakan warna yang basah dan disapukan keatas lapisan
warna yang telah kering bagi mendapatkan kesan lut sinar.
3. Kering atas basah - Teknik yg melibatkan sapuan warna
daripada tiub teus disapu ke atas lapisan warna yang cair atas
permukaan kertas yang telah dibasahkan.
4. Renjisan - Teknik yang menggunakan berus, semburan atau
berus gigi yang melibatkan renjisan warna cair ke atas
permukaan untuk menghasilkan kesan yang menarik.
Langkah2 Penghasilan Corak Teknik Catan
Langkah 1: Tekankan span dlm warna
Langkah 2: Sapukan warna yg muda terlebih dahulu
Langkah 3: Kemudian warna yg lebih gelap ditambah
Langkah 4: Langkah yg sama diteruskan.
Langlah 5: Corak yg terhasil mempunyai pelbagai warna yg
menarik.
BAB 9 : MOZEK
Mozek dari segi konsep seni hiasan .
Mozek adalah seni hiasan dengan menggunakan kepingan kecil
kaca, batu dan Pelbagai bahan yang berwarna. Ia merupakan
salah satu teknik membuat dekorasi dalam reka bentuk hiasan
dalaman yang ada hubungkaitnya dengan kebudayaan dan
kepercayaan seperti yang banyak dilihat terdapat di dewan –
dewan sembahyang di dalam gereja. Jubin atau kepingan
seramik yang dikenali sebagai “tesserae” atau kaca berwarna
atau lut sinar dengan bersalutkan besi digunakan bagi
menghasilkan corak pada gambar.
Mozek dalam pendidikan seni sekolah rendah pula didefinisikan
sebagai susunan bahan kutipan yang ditampal di atas sesuatu
permukaan kertas, kad atau permukaan lain secara sebelah –
menyebelah dan tidak bertindihan antara satu sama lain.
SEJARAH AWAL MOZEK
Sejarah penggunaan mozek dikatakan bermula seawal 4,000
tahun atau lebih dengan penggunaan bata merah bagi
menghiasi latar belakang sesuatu kawasan. Pada abad ke
lapan sebelum mesehi, terdapat batu-batu kerikil digunakan
disusun di lorong-lorong dengan menggunakan pelbagai saiz
dan warna. Rakyat Greece telah mengubah keadaan ini dengan
memperkenalkan satu bentuk seni baru dengan menghasilkan
bentuk-bentuk geometri yang lebih tersusun dan teratur
Pada zaman kuno mozek telah digunakan untus hiasan dalam
rumah, sebelum abad 4 masihi mozek dijumpai diistana
8
 NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
Macedonisdi bandar Aegeen. Mozek Villa Romana del Casale di
bandar di bandar Sicily merupakan koleksi terbesar mozek
zaman akhir roman dan telah diwrtakan sebagai tapak warisan
dunia oleh UNESCO.
i. Zaman Byzantine
- Mozek merupakan budaya masyarakat Byzantine yang paling
menonjol
•Mozek Byzantine
•Hiasan dalaman gereja
•Rom-seni mozek-lebih realistik
• bermotifkan bunga2an Basilica
•Itali- Pengaruh ketimuran di Sicily dan Venise
•Teknik pembuatan mozek-masih dipengaruhi gaya zaman
pertengahan
ii. Zaman Pertengahan Itali
•Zaman pertengahan Itali
•di Florence-terdapat dalam hiasan di 'dome' Battistero-mozek
terawal -dibina oleh pandai tukang Venetina yang tidak
dikenali
•bermula pada tahun 1225
•Dome tidak dapat disiapkan hingga abad ke 14
•mozek juga digunakan sebagai perhiasan di bahagian hadapan
sesuatu bangunan cth : banguanan St. Mark's di
Venice,Cathedral Orvieto dgan mozek keemasan & Basilica
San Frediano
iii. Zaman Renaissance dan Baroque
• Artis terkenal Renaissance masih meneruskan teknik lama
mgunakn mozek sbg bahan dlm karya seni spt yg dlakukn oleh
Raffaello pd ’dome’ Chigi Chapel di Santa Maria.
• Dlm abad ke 17, St. Peter’s Basilica dihiasi dgn mozek. Bahan
Fresceos atau kanvas digunakan dlm gua Basilica.
Seni Mozek Islam
Arkitektur Islam mgunakn teknik mozek dalam konsep reka
bentuk geometrik dan matematik yang rumit. Ia dikenali
sebagai ’zillij’ dan ’qashani’ di Afrika Utara. Contoh yang terbaik
dalam seni mozek islam telah dihasilkan di Moorish, Sepanyol
dan masih wujud di istana Alhambra. Contoh2 lain boleh dilihat
di Masjid Besar di Cordoba. Di negara2 Arab satu gaya berhias
yang tersendiri bernama zillij yang dibuat dengan membentuk
seramik serentak dengan mozek untuk meliputi satu
permukaan digunakan.
Tokoh Mozek – Sonia King
Sonia King terkenal dgn ciptaan mozek. Beliau menerima Ijazah
Sarjana Muda Seni Halus (BFA) drp California College Arts dan
Sarjana Pengurusan Perniagaan (MBA) drp Southern Methodist
University. Beliau mgusahakan ciptaan mozek hasil drp satu
tafsiran semasa kebudayaan lama. Mozek mjadi sbg satu
ciptaan seni halus yg sederhana. Mozek Kontemporari hasi
ciptaan Sonia terdapat di galeri, pd seni bina dan rumah-rumah.
Mozek seni halus mgunakn bahan2 paling halus spt emas,
marmar, kaca, seramik dsbgnya. Beliau menyiapkan 4 mozek
dinding yg besar utk ’Children Medical Centre’ di Dallas. Hasil
karya ini memenangi anugerah spectrum Antarabangsa yg
menjadi hiasan dlm majalah ‘Healthcare Design’ Sonia
menerima anugerah dan menang dlm pameran di peringkat
kebangsaan dan antarabangsa.
Langkah2 mghasilkan Mozek kertas.
Alatan dan bahan: gunting, berus, kertas, kertas warna, pen
dan gam.
Langkah 1: Buat lakaran di atas kertas
Langkah 2: Gunting kertas warna mengikut bentuk yg disukai
Langkah 3:Tampal kertas guntingan pada lakaran yg telah
dibuat. Pastikan tampalan tidak bertindihan antara
satu sama lain.
Langkah 4: Contoh mozek yg telah siap.
BAB 10 : RENJISAN DAN PERCIKAN
Definasi Renjisan dan percikan- Teknik yang menggunakan
berus, semburan atau berus gigi yang melibatkan renjisan dan
percikan secara sengaja menggunakan warna cair, cat atau
cairan yang dapat meninggalkan kesan ke atas permukaan
sesuatu bahan seperti kertas dan kain utk mghasilkan kesan yg
spontan dan menarik
Sejarah Awal Renjisan dan Percikan
Teknik dan gaya hasilan dr karya ini bermula selepas perang
dunia ke 2 dan sgt terkenal di Amerika Syarikat. Karya dr teknik
ini mgambarkn luahan perasaan yg sebenar melalui pgunaan
berus, warna, renjisan serta percikan warna dgn gaya artis yg
bebas dikenali sbg Aliran Abstrak Ekspressionisme. Pelbagai
alatan digunakan dlm penghasilan karya ini spt alat semburan.
Artis hanya mementingkan kespontanan, intuitif dan pemikiran
bebas drp perancangan dlm berkarya. Karya Jackson Pollock
bertajuk ’Autumn Rhythm’ dihasilkan dgn cara mencurah,
merenjis serta menyapu cat dgn pergerakan keseluruhan
anggota badan hingga memenuhi keseluruhan kanvas. Karya ini
memperlihatkan warna yg dimanipulasikn bg penghasilan
garisan dan jalinan yg mgambarkn pergerakan yg dinamik.
Karya yg bertajuk ’Women 1’ oleh Wiliam de Kooning mgunakn
sapuan berus yg pantas dan laju bg mghasilkn garisan dan rupa
yg bertindih. Oleh sebab karya ini memerlukan pergerakan
badan dan aksi utk mghasilkannya, maka de Kooning
mengistilahkan karyanya sbg aliran ’action painting’
Tokoh Seni Renjisan dan Percikan
Paul Jackson Pollock dilahirkan di Cody, Wyoming di28 Januari
1912. Dia adalah anak kelima dan merupakan anak bongsu kpd
pasangan McCoy Pollock dan Stella MCClure Pollock. Ketika
berusia setahun beliau telah dibawa berpindah ke Arizona dan
California kerana masalah perniagaan pertanian bapanya yang
telah gagal. Bapanya menjadi seorang juruukur jalan di Grand
Canyon dan di tempat lain dalam wilayah Southwest. Pollock,
yang kadangkala mengikut bapanya bekerja mengaitkan
panorama menarik pemandangan yang dilihatnya sebagai satu
idea estetik yang membentuk beliau menjadi artis.
Dalam 1930 Pollock pergi ke timur dan didaftarkan oleh pelukis
Regionalist Thomas Hart Benton di Art Students League. Di
bawah tunjuk ajar Benton, Pollock belajar menganalisa lukisan-
lukisan lama dan ilmu mengenai asas-asas lukisan dan
komposisi. Dia juga belajar melukis lukisan dinding bersama
Benton. Pengalaman Pollock yang pertama menghasilkan
lukisan dinding yang kontemporari telah menyemarakkan lagi
semangat beliau bagi menghasilkan lukisan yang berskala
besar. Albert Pinkham Ryder merupakan tokoh yang amat
dikagumi oleh Pollock. Karya-karya Polock juga dipengaruhi oleh
kebudayaan masyarakat asli Amerika.
Corak Renjisan dan Percikan pd langsir (Splatter
Curtains)
Bahan:
1.Langsir ( jenis kain kosong tanpa corak)
2.Berus cat 3.Plastik pengalas
4.Jarum menjahit 5.Pin
6. Beberapa tin cat
Nota: Cat yang digunakan ialah Âlatex water based paintÊ.
Warna akrilik juga boleh digunakan dan boleh diperolehi di
kedai alatan seni. Dye juga boleh digunakan supaya tidak pudar
apabila dicuci.
Langkah 1 - Ukur tingkap yang akan digunakan bagi
memasangkan langsir tadi. Ukuran tersebut mestilah
ditambahkan 12 inci bagi membolehkan pemasangan rod bagi
menggantung langsir tersebut. Potong langsir supaya sama
panjangnya.
Langkah 2 - Pastikan langsir tersebut dipotong dan dijahit
mengikut ukuran yang telah dibuat tadi.
Langkah 3 - Ukur 4 inci di bawah langsir dan pinkan. Bahagian
ini akan digunakan bagi memasukkan rod bagi tujuan
penggantungan langsir.
Langkah 4 - Bentangkan langsir yang akan mengadap ke
dalam bilik di bahagian atas. Cat akan disapukan di bahagian ini
9
NOTA PADAT HBAE2103 MEMBUAT CORAK DAN REKAAN_____________________________________________________
kerana ianya akan dilihat. Bahagian luar dibiarkan begitu
sahaja.
Langkah 5 - Celup berus ke dalam cat dan mulakan merenjis.
Renjisan adalah bebas dan biarkan ianya meleleh dan
berderaian jatuh ke bahagian bawah. Ia akan membentuk satu
corak yang bebas dan menarik.
Langkah 6 - Setelah langsir siap dicorak, keringkan kemudian
gantunglah langsir tersebut di dalam bilik anda.

CORAK RENJISAN PADA KERTAS

Bahan yang diperlukan : warna air, kertas warna, berus
lukisan,
span, sikat dan berus gigi
Langkah 1 - Bancuhkan warna yang dikehendaki
Langkah 2 - Celup berus gigi ke dalam warna dan gosok pada
sikat. Percikan warna akan terhasil memenuhi ruangan kertas
lukisan.
Langkah 3 - Tukarkan warna lain dengan menggunakan aktiviti
yang sama. Warna akan bertindih dan membentuk corak
menarik. Ulang dengan seberapa banyak warna yang disukai.

10