Anda di halaman 1dari 17

Pengujian Khlorida dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (APHA 4500-Cl -: 2005)

Bias (%R) [N]AgNO3


Presisi Massa
Kalibrasi Kalibrasi
Suhu Linearity Linearity
[V]AgNO3 (sampel)
Kalibrasi Tera Berat
[V]AgNo3 Repeatability Repeatability
[V]AgNO3 (blanko) Readability
Readability
Repeatability [N]NaCl
[V]sampel
Cl Kalibrasi
Repeatability
[N]AgNO3 Na Repeatability
[V]NaCl
Berat Molekul Suhu
Kalibrasi Suhu Kemurnian Volume
[Cl]

Cl
Suhu Suhu Suhu
Repeatability Repeatability Repeatability

Kalibrasi Kalibrasi Kalibrasi

BACl [V]AgNO3 (blanko) [V]AgNO3 (sampel) [V]sampel

Measurand

− ( A−B ) x N x 35450
mg Cl /L=
mL sampel
Keterangan:
A = mL AgNO3 titrasi untuk sampel
B = mL AgNO3 titrasi untuk blanko
N = normalitas AgNO3

Rumus matematika tersebut dapat ditulis sebagai berikut:

( V AgNO ( sampel )−V AgNO (blako) )


3 3
x N AgNO 3 x BA Cl x 1000 mg/ g
mg Cl− /L =
V sampel

Kadar akhir mg Cl-/L adalah:

[ Cl− ]simplo+ [Cl− ]duplo


[ Cl− ]akhir =
2

Catatan: [Cl ]akhir = kadar akhir klhorida dalam mg/L


-

[Cl-]simplo = kadar pengujian simplo klhorida dalam mg/L


[Cl-]duplo = kadar pengujian duplo klhorida dalam mg/L

Tanpa pengenceran 1 dari 3


Pengujian Khlorida dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (APHA 4500-Cl -: 2005)

Uraian Sumber-sumber Ketidakpastian Hasil


Kadar Klorida
( V AgNO 3 ( sampel )−V AgNO3 (blako) ) . N AgNO 3 . BA Cl .1000
mg Cl-/L-1 = #DIV/0!
mgCl− / L=
V sampel mg Cl-/L-2 = #DIV/0!
VAgNO3(sampel) = 0 0 Xmg Cl-/L = #DIV/0!
VAgNO3(blanko) = 0 0
Vsampel = 0
NAgNO3 = #DIV/0! BACl = 35450

Nilai Horwitz = 21-0.5logC = #DIV/0! dan %RPD = #DIV/0!


Batas keberterimaan: %RPD < Nilai Horwitz = #DIV/0!

Normalitas NaCl (NNaCl) 1. Massa: umassa = #DIV/0!


umassa= √ u2tera +u 2berat= √ 2u2berat=uberat √2 massa = 824
umassa #DIV/0!
=
usert = 0 dan k= 0 massa
2. Kemurnian: 0 ± 0 up = 0.00000
impurities Purity = 0
up= u p #DIV/0!
√3 =
P
3. Berat Molekul: uBM = 0.00115
u NACl=√ u2Na+u2Cl BM = 58.442769
BANa = 22.98977 BACl = 35.453 uBM
= 1.98E-05
uNa = 2E-05 uCl = 0.002 BM
4. Labu ukur 1000 mL: uVol = #DIV/0!
uvol = u 2kal +u2suhu
√ u Vol
V= 0
usert = 0 ∆t = 0 = #DIV/0!
k = 0 koef = 0.00021 Vol
V = 0
Normalitas NaCl
massa
U
NNaCl = #DIV/0!
N NaCl = .P NNaCl = #DIV/0!
BM . V
umassa 2 uBM 2 uV 2 u p 2
uN

Volume NaCl (VNaCl)standardisasi


u[N ]NaCl =N NaCl
massa
+
√(
BM
+
V
+
p )( )( )( ) N NaCl
u
NaCl
= #DIV/0!

VNaCl = #DIV/0!
Pipet 10 mL:
(sampel diambil dengan pipet uvol = √ u 2kal +u2suhu uV
VNaCl = 0
volume 10mL dan dimasukan usert = 0 ∆t = 0 NaCl
= #DIV/0!
ke dalam erlenmeyer 250 mL) k = 0 koef = 0.00021 V NaCl
V = 0
u
VolumeAgNO3(VAgNO3)Standardisasi Buret 50 mL: VAgNO3 = #DIV/0!
(Buret 50 mL) uvol = √ u 2kal +u2suhu VAgNO3 = 0
usert = 0 ∆t = 0 uV
AgNO 3
k = 0 koef = 0.00021 = #DIV/0!
V = 0 V AgNO3
Normalitas AgNO3 (NAgNO3)
V NaCl . N NaCl
N AgNO3= U
NAgNO3 = #DIV/0!
V AgNO 3 NAgNO3 = #DIV/0!
2 2 2
uV

Volume sampel (Vsampel)-1


u[N ¿ AgNO =N AgNO
3

Labu ukur 100 mL:


3
√( uV NaCl
V NaCl )( )( )
+
uN NaCl
N NaCl
+ AgNO3

V AgNO
3
¿
U
#DIV/0!

Vsampel = #DIV/0!
(Labu ukur 100 mL) uvol = u 2kal +u2suhu
√ Vsampel = 0
(Vsampel)-1 = (Vsampel)-2 usert = 0 ∆t = 0 uV
sampel
k = 0 koef = 0.00021 = #DIV/0!
V = 0 V sampel
Volume AgNO3 (VAgNO3(sampel)) Buret 50 mL:
(Buret 50 mL) uvol = u 2kal +u2suhu
√ u
VAgNO3(sampel) -1 = #DIV/0!
u
usert = 0 V2 = 0 VAgNO3(sampel) -2 = #DIV/0!
k = 0 koef = 0.00021

Tanpa pengenceran 2 dari 3


V1 = 0 ∆t = 0

Pengujian Khlorida dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (APHA 4500-Cl -: 2005)

Uraian Sumber-sumber Ketidakpastian Hasil


Volume AgNO3 (VAgNO3(blanko)) Buret 50 mL:
(Buret 50 mL) uvol = u 2kal +u2suhu
√ u
VAgNO3(blanko) - 1 = #DIV/0!
u
usert = 0 V2 = 0 VAgNO3(blanko) - 2 = #DIV/0!
k = 0 koef = 0.00021
V1 = 0 ∆t = 0
Berat Atom Klorida (BACl) U
BACl = 0.00115
u Cl u = BA = 35.453
u Cl  Cl 0.002
uBA Cl
3.26E-05
3 Cl

BA Cl
=
Ketidakpastian masing-masing
( A−B ) x N x BACl x 1000
pengujian (simplo dan duplo) mg Cl− /L= ugab-1 = #DIV/0!
mL sampel ugab-2 = #DIV/0!
uBA 2 V
√(
2 2 2 2
uA uB u
u gab=N Cl
A−B )( )( )( )(
+
A−B
+ N +
N
Cl

BA Cl
+ sampel
V sampel )
Ketidakpastian gabungan
pengujian
u x̄= √u 2simplo +u2duplo ux = #DIV/0!
Ketidakpastian presisi
mean range |simplo−duplo|
u presisi = = ¿ upresisi = #DIV/0!
1 .128 1 .128 { x̄
Ketidakpastian akurasi %R sampel = 0 sd %R
(rerata dan standar deviasi prosen x̄ %R= 0 u%R = .%R sampel U
%Rsampel = #DIV/0!
recovery dari control chart) sd %R = 0 x̄ %R
Ketidakpastian gabungan ugab = #DIV/0!
u gab= √u 2x̄ +u2presisi +u 2akurasi
Ketidakpastian diperluas (U95%) U95% =2ugab U95% = #DIV/0!
Relative Standard Uncertainty U 95 %
% RSU = . 100 % %RSU = #DIV/0!
X

Laporan Hasil Pengujian X ± U95% mg Cl-/L #DIV/0! ± #DIV/0!

Batas kewajaran
%RSU < 21-0.5logC (Horwitz value) #DIV/0! < #DIV/0!
#DIV/0!
#DIV/0!

Sumber-sumber ketidakpastian Uxi


U
NNaCl #DIV/0! Sumber-sumber Ketidakpastian
U
(Vsampel)-1 #DIV/0!
U
(Vsampel)-2 U%Rsampel
#DIV/0!
upresisi
U
(VAgNO3(sampel-1)) #DIV/0! UBACl
U
(VAgNO3(sampel-2)) #DIV/0! uVAgNO3(blanko) - 2
u
VAgNO3(blanko) - 1 uVAgNO3(blanko) - 1
#DIV/0!
U(VAgNO3(sampel-2))
u
VAgNO3(blanko) - 2 #DIV/0! U(VAgNO3(sampel-1))
U
BACl 0.00115 U(Vsampel)-2
upresisi U(Vsampel)-1
#DIV/0!
UNNaCl
U
%Rsampel #DIV/0! Uxi
0 0.0002 0.0004 0.0006 0.0008 0.001 0.0012

No. sampel :

Tanggal pengujian :

Paraf analis :

Paraf penyelia :

Tanpa pengenceran 3 dari 3


pHsimplo = 0.00
pHduplo = 0.00
pHrerata = 0.00

Tanpa pengenceran 4 dari 3


Pengujian Khlorida dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (APHA 4500-Cl -: 2005)

Bias (%R) [N]AgNO3


Presisi Massa
Kalibrasi Kalibrasi
Suhu Linearity Linearity
[V]AgNO3 (sampel)
Kalibrasi Tera Berat
[V]AgNo3 Repeatability Repeatability
[V]AgNO3 (blanko) Readability
Readability
Repeatability [N]NaCl
BACl [V]sampel
Cl Kalibrasi
Repeatability
[N]AgNO3 Na Repeatability
Cl
[V]NaCl
Berat Molekul Suhu
Kalibrasi Suhu Kemurnian Volume
[Cl]

Suhu Kalibrasi
Suhu Kalibrasi
[V]1 [V]2 Suhu Suhu Suhu
Repeatability Repeatability
Repeatability Repeatability Repeatability

Kalibrasi Kalibrasi Kalibrasi

Pengenceran [V]AgNO3 (blanko) [V]AgNO3 (sampel) [V]sampel

Measurand

− ( A−B ) x N x 35450
mg Cl /L= .f
mL sampel
Keterangan:
A = mL AgNO3 titrasi untuk sampel
B = mL AgNO3 titrasi untuk blanko
N = normalitas AgNO3
V2
f= = faktor pengenceran
V1

Rumus matematika tersebut dapat ditulis sebagai berikut:

( V AgNO ( sampel )−V AgNO (blanko ) ) xN AgNO 3 xBA Cl x 1000 mg/g


3 3 V2
mg Cl− /L= .
V sampel V1

Kadar akhir mg Cl-/L adalah:

[ Cl− ]simplo +[Cl− ]duplo V 2


[Cl− ] akhir = ( 2 V1)( )
Catatan: [Cl-]akhir = kadar akhir klhorida dalam mg/L
[Cl-]simplo = kadar pengujian simplo klhorida dalam mg/L
[Cl-]duplo = kadar pengujian duplo klhorida dalam mg/L

No. sampel :

Tanggal pengujian :

Paraf analis :

Paraf penyelia :

Pengenceran 5 dari 3
Pengujian Khlorida dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (APHA 4500-Cl -: 2005)

Uraian Sumber-sumber Ketidakpastian Hasil


Kadar Klorida
( V AgNO ( sampel )−V AgNO (blako)) . N AgNO . BA Cl .1000
3 3 3 mg Cl-/L-1 = #DIV/0!
mgCl− / L=
V sampel mg Cl-/L-2 = #DIV/0!
VAgNO3(sampel) = 0 0 Xmg Cl-/L = #DIV/0!
VAgNO3(blanko) = 0 0
Vsampel = 0 f = #DIV/0! Xsetelah pengenceran = #DIV/0!
NAgNO3 = #DIV/0! BACl = 35450

Nilai Horwitz = 21-0.5logC = #DIV/0! dan %RPD = #DIV/0!


Batas keberterimaan: %RPD < Nilai Horwitz = #DIV/0!

Normalitas NaCl (NNaCl) 1. Massa: umassa = #DIV/0!

u2tera +u 2berat= 2u2berat=uberat


massa = 824
umassa= √ √ √2 umassa #DIV/0!
=
usert = 0 dan k= 0 massa
2. Kemurnian: 0 ± 0 up = 0.00000
impurities Purity = 0
u p= u p #DIV/0!
√3 =
P
3. Berat Molekul: uBM = 0.00115
u NACl=√ u2Na +u2Cl BM = 58.442769
BANa = 22.98977 BACl = 35.453 uBM
= 1.98E-05
uNa = 2E-05 uCl = 0.002 BM
4. Labu ukur 1000 mL: uVol = #DIV/0!
uvol = u 2kal +u2suhu
√ u Vol
V= 0
usert = 0 ∆t = 0 = #DIV/0!
k = 0 koef = 0.00021 Vol
V = 0
Normalitas NaCl
massa
U
NNaCl = #DIV/0!
N NaCl = .P NNaCl = #DIV/0!
BM . V
umassa 2 uBM 2 uV 2 u p 2
uN

Volume NaCl (VNaCl)standardisasi


u[N ]NaCl =N NaCl
massa
+
√(
BM
+
V
+
p )( )( )( ) N NaCl
u
NaCl
= #DIV/0!

VNaCl = #DIV/0!
Pipet 10 mL:
(sampel diambil dengan pipet uvol = √ u 2kal +u2suhu uV
VNaCl = 0
volume 10mL dan dimasukan usert = 0 ∆t = 0 NaCl
= #DIV/0!
ke dalam erlenmeyer 250 mL) k = 0 koef = 0.00021 V NaCl
V = 0
u
VolumeAgNO3(VAgNO3)Standardisasi Buret 50 mL: VAgNO3 = #DIV/0!
(Buret 50 mL) uvol = √ u 2kal +u2suhu VAgNO3 = 0
usert = 0 ∆t = 0 uV
AgNO 3
k = 0 koef = 0.00021 = #DIV/0!
V = 0 V AgNO3
Normalitas AgNO3 (NAgNO3)
V NaCl .N NaCl
N AgNO 3 = U
NAgNO3 = #DIV/0!
V AgNO3 NAgNO3 = #DIV/0!
2 2 2
uV AgNO

Volume sampel (Vsampel)-1


u[N ¿ AgNO =N AgNO
3

Labu ukur 100 mL:


3
√( ) ( ) ( )
uV
NaCl

V NaCl
+
uN
NaCl

N NaCl
+
V AgNO
3

3
¿
u N AgN O3
N AgNO3
U
 #DIV/0!
Vsampel = #DIV/0!
(Labu ukur 100 mL) uvol = u 2kal +u2suhu
√ Vsampel = 0
(Vsampel)-1 = (Vsampel)-2 usert = 0 ∆t = 0 uV
sampel
k = 0 koef = 0.00021 = #DIV/0!
V = 0 V sampel
Volume AgNO3 (VAgNO3(sampel)) Buret 50 mL:
(Buret 50 mL) uvol = u 2kal +u2suhu
√ u
VAgNO3(sampel) -1 = #DIV/0!
u
usert = 0 V2 = 0 VAgNO3(sampel) -2 = #DIV/0!
k = 0 koef = 0.00021
V1 = 0 ∆t = 0
Volume AgNO3 (VAgNO3(blanko)) Buret 50 mL:
uvol = √u 2kal +u2suhu
Pengenceran 6 dari 3
(Buret 50 mL) uvol = √u 2kal +u2suhu u
VAgNO3(blanko) - 1 = #DIV/0!
u
usert = 0 V2 = 0 VAgNO3(blanko) - 2 = #DIV/0!
k = 0 koef = 0.00021
V1 = 0 ∆t = 0

Pengujian Khlorida dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (APHA 4500-Cl -: 2005)

Uraian Sumber-sumber Ketidakpastian Hasil


Berat Atom Klorida (BACl) U
BACl = 0.00115
u Cl uCl = BACl = 35.453
uCl = 0.002
uBA
√3 Cl
3.26E-05
=
BA Cl
Ketidakpastian masing-masing
( A−B ) x N x BACl x 1000
pengujian (simplo dan duplo) mg Cl− /L= ugab-1 = #DIV/0!
mL sampel ugab-2 = #DIV/0!
uBA 2 V
√(
2 2 2 2
uA uB u
u gab=N Cl
A−B )( )( )( )(
+
A−B
+ N +
N
Cl

BA Cl
+ sampel
V sampel )
Ketidakpastian gabungan
pengujian
u x̄= √u 2simplo +u2duplo ux = #DIV/0!
Ketidakpastian pengenceran
[ Cl− ] simplo +[Cl− ]duplo V 2
[Cl− ] akhir = ( 2
Pipet
V1 )( )
Labu ukur
u pengenceran = x̄
√( u x̄ 2 u v 2 2 u v 1
x̄ )( ) ( )
+
v2
+
v1
2

v= 0 0 upengenceran = #DIV/0!
usert = 0 0
k= 0 0
∆t = 0 0
koef = 0.00021 0.00021

uvol = √u 2kal +u2suhu #DIV/0! #DIV/0!


Ketidakpastian presisi
mean range |simplo−duplo|
u presisi = = ¿ upresisi = #DIV/0!
1 .128 1 .128 { x̄
Ketidakpastian akurasi %R sampel = 0 sd %R
(rerata dan standar deviasi prosen x̄ %R= 0 u%R = .%R sampel U
%Rsampel = #DIV/0!
recovery dari control chart) sd %R = 0 x̄ %R
Ketidakpastian gabungan ugab = #DIV/0!
u gab= √u 2x̄ +u2presisi +u 2akurasi
Ketidakpastian diperluas (U95%) U95% =2ugab U95% = #DIV/0!
Relative Standard Uncertainty
U 95 %
% RSU = . 100 % %RSU = #DIV/0!
X

Laporan Hasil Pengujian X ± U95% mg Cl-/L #DIV/0! ± #DIV/0!

Batas kewajaran
%RSU < 21-0.5logC (Horwitz value) #DIV/0! < #DIV/0!
#DIV/0!
#DIV/0!

Sumber-sumber ketidakpastian Uxi


U
NNaCl #DIV/0! Sumber-sumber Ketidakpastian
U
(Vsampel)-1 #DIV/0!
U
(Vsampel)-2 #DIV/0!
U%Rsampel
U
(VAgNO3(sampel-1)) #DIV/0!
U
(VAgNO3(sampel-2)) #DIV/0! upresisi
u
VAgNO3(blanko) - 1 #DIV/0! Ulabu-pengenceran
u
VAgNO3(blanko) - 2 #DIV/0! Upipet-pengenceran
U
BACl 0.00115
UBACl
Upipet-pengenceran #DIV/0!
Ulabu-pengenceran #DIV/0! uVAgNO3(blanko) - 2
upresisi #DIV/0!
uVAgNO3(blanko) - 1
U
%Rsampel #DIV/0!
U(VAgNO3(sampel-2))

U(VAgNO3(sampel-1))

U(Vsampel)-2

U(Vsampel)-1
Pengenceran Uxi 7 dari 3
UNNaCl
U(Vsampel)-2

U(Vsampel)-1
Uxi
UNNaCl

0 0.0002 0.0004 0.0006 0.0008 0.001 0.0012

Pengenceran 8 dari 3
UJI KINERJA ALAT

Kode Sample : 02.17.11.16


Tanggal Pengujian : 28 November 2016

Hasil Temperatur
Pengulangan Rata-rata SD
(µS/Cm³) (°C)
1 1413 25.4
2 1412 25.3
3 1412 25.3
4 1413 25.3
5 1413 25.3
1413 0.4830
6 1413 25.3
7 1412 25.3
8 1413 25.2
9 1413 25.2
10 1413 25.3

Palembang, November 2016


Disahkan Oleh : Dikaji Oleh : Dibuat Oleh :
Kasih Teknis, Penyelia, Analis,

Sudarnoto, S.T Rira Rohaya, S.T, M.Si Mario Prayoga, A.Md


ESTIMASI DHL

Kode Sample :
Tanggal Pengujian : 28 November 2016

Uji Kinerja Alat


Hasil Temperatur
Pengulangan Rata-rata SD
(µS/Cm³) (°C)
1 1413 25.4
2 1412 25.3
3 1412 25.3
4 1413 25.3
5 1413 25.3
1412.7 0.4830
6 1413 25.3
7 1412 25.3
8 1413 25.2
9 1413 25.2
10 1413 25.3

KETIDAK PASTIAN BAKU ALAT

Type B : Larutan Induk


Type A : Standar Kalibrasi Alat

Type B

Type A
PERHITUNGAN KETIDAK PASTIAN DIPERLUAS

Untuk tingkat kepercayaan 95%, dengan faktor cakupan 2, maka :

PERHITUNGAN SAMPLE
Hasil
(µS/Cm³) Temperatur (°C)
Simplo 312 25.0
Duplo 312 25.0
Rata-rata 312 25.0

PELAPORAN

312 ± 0,43

Palembang, November 2016


Disahkan Oleh : Dikaji Oleh : Dibuat Oleh :
Kasih Teknis, Penyelia, Analis,
Sudarnoto, S.T Rira Rohaya, S.T, M.Si Mario Prayoga, A.Md

LAMPIRAN PARAMETER DHL


Palembang, November 2016
Disahkan Oleh : Dikaji Oleh : Dibuat Oleh :
Kasih Teknis, Penyelia, Analis,

Sudarnoto, S.T Rira Rohaya, S.T, M.Si Mario Prayoga, A.Md


PEMERINTAH KOTA PANGKALPINANG
DINAS LINGKUNGAN HIDUP
UPTD LABORATORIUM LINGKUNGAN
Alamat : Jl. Rasa Kunda Kec. Girimaya , Pangkalpinang 433143

PERHITUNGAN ESTIMASI KETIDAKPASTIAN PENGUJIAN COD


DENGAN TITRASI (SNI. 6989.73.2009)

[N] FAS
Presisi Bias (%R) Massa
Kalibrasi Kalibrasi
Suhu Linearity Linearity
[V]FAS (sampel)
Kalibrasi Tera Berat
[V] FAS Repeatability Repeatability
[V]FAS (blanko) Readability
Readability
Repeatability [N] K2Cr2O7
[V]sampel
Cr Kalibrasi
Repeatability
[N]FAS K O Repeatability
[V] K2Cr2O7
Berat Molekul Suhu
Kalibrasi Suhu Kemurnian Volume
COD

Suhu Suhu Suhu


Repeatability Repeatability Repeatability

Kalibrasi Kalibrasi Kalibrasi

[V] FAS (blanko) [V] FAS (sampel) [V]sampel

Rumus :

( A−B ) . M FAS . 8000


mgCOD / L=
V sampel
Keterangan:
A = mL FAS titrasi untuk Blanko
B = mL FAS titrasi untuk Sampel
M = normalitas FAS

Pengujian COD dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (SNI.6989.73.2009)

Uraian Sumber-sumber Ketidakpastian Hasil


Kadar COD
(V FAS( blanko)−V FAS( sampel)) . M FAS . 8000 mg COD/L-1 =
mgCOD/ L=
V sampel mg COD/L-2 =
V FAS (sampel) = Xmg COD/L =
V FAS (blanko) =
Vsampel =
M FAS =

Nilai Horwitz = 21-0.5logC = dan %RPD =


Batas keberterimaan: %RPD < Nilai Horwitz =

Normalitas Digestion Solution 1. Massa: umassa =


K2Cr2O7 umassa= √ u2tera +u 2berat= √ 2u2berat =uberat √ 2 massa =
umassa
=
usert = dan k= massa
2. Kemurnian: ± up =
impurities Purity =
u p= up
√3 =
P
3. Berat Molekul: uBM =
u K 2Cr2O 7  u K2  u Cr2  u O2 BM =
uBM
=
K2Cr2O7 BM
BA K = BA Cr =
uK= u Cr =

BA O =
uO=

7.6.7/FPR Revisi/Tanggal : 01/03 Februari 2020 Halaman 1 dari 3


4. Labu ukur 500 mL: uVol =
u vol  u kal2  u suhu
2
V=
usert = ∆t =
u Vol
k = koef =
=
Vol
V =
5. Normalitas K2Cr2O7
massa U
NK2Cr2O7 =
N K 2Cr 2O 7 = .P
BM . V NK2Cr2O7 =
2 2 2 2
umassa uBM uV up uN

Volume K2Cr2O7 (V K2Cr2O7) standardisasi


u[N ]K 2 Cr 2O7 =N K 2 Cr 2O7

Pipet Ukur 5 mL:


√( massa )( )( )()
+
BM
+
V
+
p
K 2 Cr 2 O 7

N K 2 Cr 2O 7
u
VK2Cr2O7 =
=

(sampel digestion solution diambil pipet uvol = √u 2kal +u2suhu VK2Cr2O7 =


volume 5 mL dan dimasukan usert = ∆t =
uV
K 2Cr 2 O 7
ke dalam erlenmeyer 250 mL) k = koef =
=
V K 2 Cr 2O 7
V =
u
Volume FAS (V Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O)Standardisasi Buret 25 mL: VFAS =
(Buret 25 mL) uvol = √ u 2kal +u2suhu VFAS =
usert = ∆t =
uV
k = koef = FAS
=
V = V FAS
Normalitas FAS (N Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O)
V K 2Cr 2 O7 . N K 2Cr 2O 7
N FAS = u
NK2Cr2O7 =
V FAS NK2Cr2O7 =
2 2 2
uV

Volume sampel (Vsampel)-1


u[N ¿FAS =N FAS

Pipet Ukur 5 mL:


√( K 2 Cr 2 O7

V K 2 Cr2 O7 )( +
u N K 2Cr 2 O 7
N K 2 Cr2 O 7 )( )+
uV FAS
V FAS
¿
uN

U
N FAS
FAS

Vsampel =
=

(Pipet ukur 5 mL) uvol = √u 2kal +u2suhu Vsampel =


(Vsampel)-1 = (Vsampel)-2 usert = ∆t = uV
sampel
k = koef = =
V = V sampel
Volume FAS (V Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O (sampel)) Buret 5 mL:
(Buret 5 mL) uvol = √u 2kal +u2suhu u
VFAS (sampel) -1 =
u
usert = V2 = VFAS (sampel) -2 =
k = koef =
V1 = ∆t =

Pengujian COD dalam Air dan Air Limbah Secara Titrimetri (SNI.6989.73.2009)

Uraian Sumber-sumber Ketidakpastian Hasil


Volume FAS (V Fe(NH4)2(SO4)2.6H2O (blanko)
) Buret 5 mL:
(Buret 5 mL) uvol = √u 2kal +u2suhu u
VFAS (blanko) - 1 =
u
usert = V2 = VFAS (blanko) - 2 =
k = koef =
V1 = ∆t =
Berat Atom Oksigen (BAO) U
BA O =
uO uO = BA O =
uO = uBA
√3 O
=
BA O
Ketidakpastian masing-masing
( A −B ) x M FAS x BA O x 8000
pengujian (simplo dan duplo) mg O2 /L = ugab-1 =
mL sampel ugab-2 =
2
u BA
√(
2 2 2 2
uA uB u V
u gab=N O
A−B
+ )(
A −B
+ N +
N
O

BA O )( )( )(
+ sampel
V sampel )
Ketidakpastian gabungan
pengujian u x̄= √u 2simplo +u2duplo ux =
Ketidakpastian presisi
mean range |simplo−duplo| upresisi =
u presisi = = ¿
1 .128 1 .128 { x̄
Ketidakpastian akurasi %R sampel = sd %R
(rerata dan standar deviasi persen x̄ %R= u%R = .%R sampel U
%Rsampel =
recovery dari control chart) sd %R = x̄ %R
Ketidakpastian gabungan ugab =
u gab= √u 2x̄ +u2presisi +u 2akurasi
Ketidakpastian diperluas (U95%) U95% =2ugab U95% =
Relative Standard Uncertainty
U 95 %
% RSU = . 100 % %RSU =
X

Laporan Hasil Pengujian X ± U95% mg O2/L 0.00 ± 0.00

Batas kewajaran
%RSU < 21-0.5logC (Horwitz value) <

7.6.7/FPR Revisi/Tanggal : 01/03 Februari 2020 Halaman 2 dari 3


Sumber-sumber ketidakpastian Uxi
Sumber-sumber Ketidakpastian
U
NK2Cr2O7
U%Rsampel
U
(Vsampel)-1
upresisi
U
(Vsampel)-2
UBAO
U
(VFAS (sampel-1))
uVFAS (blanko) - 2
U
(VFAS (sampel-2))
uVFAS (blanko) - 1
u
VFAS (blanko) - 1 U(VFAS (sampel-2))
u
VFAS (blanko) - 2 U(VFAS (sampel-1))
U
BAO U(Vsampel)-2
upresisi U(Vsampel)-1
Uxi
U
%Rsampel UNK2Cr2O7

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

No. sampel :

Tanggal pengujian :

Pangkalpinang,
Diperiksa Oleh Dibuat Oleh

…………………… ……………………

Diketahui oleh
Koordinator Teknis,

…………………………….

7.6.7/FPR Revisi/Tanggal : 01/03 Februari 2020 Halaman 3 dari 3

Anda mungkin juga menyukai