ES LILIN
karangan Mursih
JALAN LAYANG
Ubun R. Kubarsah
Mawar Bodas
Ciptaan: Uko Hendarto
Vokal: Darso
Mapay jalan satapak
ngajugjug ka hiji lembur
henteu karasa capéna
sabab aya nu ditéang
Hujan angin dor-dar gelap
taya tempat keur ngiuhan
sanajan awak rancucut
teu paduli kajeun teuing
Nu penting mah asal nepi
ka tempat anu dituju
rék ngalongok mawar bodas
nu moal lila kaala44 MODUL Basa Sunda Kelas X Semester 1
Sugan téa moal gagal
kembang geus aya nu boga
balik téh asa horéam
leumpang gé asa ngalayang
Teu kasawang ti anggalna
teu kapikir ti tadina
lamun bakal nyeri haté
horéam teu sudi teuing
mikiran pipanyakiteun 2x
Maham Kawih
Naon ari kawih? Kecap kawih asalna tina kecap kavy (baca, kawi), anu hartina sa’ir (kavya
– bujangga). Kawih nyaéta rakitan basa nu ditulis ku para bujangga atawa seniman sarta boga
irama nu ajeg (angger). Sakumaha ilaharna lagu, kawih kabeungkeut ku tempo jeung ketukan.
Kawih mah béda jeung pupuh. Kawih mah teu ka uger ku rupa-rupa aturan atawa patokan
nu aya dina pupuh.
Rumpaka kawih téh eusina pinuh ku ajén atikan. Sedengkeun rumpakana kawih teu béda
jeung wangun puisi séjénna. Kitu ogé, unsur - unsur nu aya dina kawih sarua jeung unsur – unsur
nu aya dina puisi, nyaéta téma, nada, rasa, jeung amanat.
Kawih salah – sahiji kasenian (seni sora) titinggal karuhun anu diwariskeun turun –
tumurun. Kawih mangrupa salah – sahiji cikal bakal seni sora nu aya di masarakat Sunda.
Nilik kana sajarahna, kawih dibagi jadi tilu kurun waktu, nyaéta 1) Kawih buhun atawa
tradisional. Buhun hartina kuno, jaman baheula. Periodesasi kawih buhun aya dina kurun waktu
sa acan jaman jepang nepi ka jaman jepang. Lagu nu ka asup kawih buhun diantarana “Banjar
Sinom” jeung sajabana. 2) Kawih mangsa mimiti kamerdékaan, kira-kira dina taun 50-an.
Sababaraha kawih nu aya dina jaman ieu diantarana: És Lilin, Balon Ngapung, Bandowati, jeung
sajabana. 3) Kawih wanda anyar atawa kawih ayeuna. Kurun waktu kawih wanda anyar di
mimitian taun 50-an nepi ka ayeuna. Loba pisan conto kawih wanda anyar mah, diantarana:
anggrék japati, cinta nusa, baju héjo, angin priangan, hujan munggaran, jeung sajabana.
Memahami Kawih
Apa itu kawih? Kata kawih berasal dari kata kavy (baca, kawi), yang artinya syair (kavya
– bujangga). Kawih adalah untaian kata yang ditulis oleh bujangga atau seniman serta memiliki
irama yang tetap. Sebagaimana halnya lagu, kawih terikat oleh tempo dan ketukan.
Kawih berbeda dengan pupuh. Kawih tidak terikat oleh macam-macam aturan seperti
yang ada pada pupuh.
Syair kawih isinya penuh dengan nilai-nilai pendidikan. . sedangkan syairnya tidak
berbeda dengan bentuk puisi lainnya. Begitu juga, unsur-unsur yang ada pada kawih sama
dengan unsur-unsur yang ada pada puisi lainnya yaitu tema, nada, rasa dan amanat.
Kawih merupakan salah-satu kesenian (seni suara) peninggalan leluhur yang diwariskan
secara turun-temurun. Kawih merupakan salah – satu cikal bakal seni suara yang ada di
masyarakat Sunda.
Melihat sejarahnya, kawih terbagi jadi tiga kurun waktu, yaitu 1) kawih kuno atau
tradisional. Kawih tradisional jaman dahulu. Periodesasi kawih tradisional ada pada kurun waktu
sebelum Jepang sampai jaman Jepang. Lagu yang termasuk kawih tradisional diantaranya
“banjar Sinom” dan sebagainya. 2) Kawih masa kemerdekaan, kira – kira tahun 50-an. Kawih
yang ada pada masa ini diantaranya : Es Lilin, balon Ngapung, Bandowati, dan sebagainya. 3)
kawih jenis baru atau sekarang. Kurun waktu kawih ini adalah sekitar tahun 50-an sampai
sekarang. Banyak sekali contoh kawih jenis baru/sekarang, diantaranya : anggrek japati, cinta
nusa, baju héjo, angin priangan, hujan munggaran, dan sebagainya.