PANITIA PENDIDIKAN ISLAM SMV SEPANG

MODUL TAJWID T4
& T5
TEKNIK MENJAWAB SOALAN KERTAS 2 SPM
 2

AYAT BACAAN

2.1 ISI KANDUNGAN HUKUM TAJWID

Bil HUKUM TAJWID
1 Hukum Nun Mati Dan Tanwin 5 Qalqalah
Idgham MaalGhunnah Qalqalah Kubra
Idgham Bilaghunnah Qalqalah Sughra
Ikhfa’ Hakiki 6 WajibulGhunnah
Izhar Halqi ّ‫ن‬
Iqlab ‫ّم‬
2 Hukum Mim Mati 7 Hukum bacaan ”Ra”;[ ‫] راء‬

Izhar Shafawi - Tebal (Tafhim)

Idgham Mislain - Nipis (Tarqiq)
Ikhfa’ Shafawi - Tebal/nipis( Tafhim/Tarqiq
Alif Lam Qmariah 8 Hukum basmallah dan Istiazah
Alif Lam Shamsiah 9 Hukum Waqaf
3 Hukum Mad [ ‫]م‬Waqaf lazim mesti waqaf

Mad Aridh Lissukun [ ‫ ]قلى‬Waqaf Kafi , waqaf lebih baik

Mad Wajib Muttasil [‫]ال‬Waqaf Qabih, Tidak boleh waqaf
Mad Jaiz Munfasil [‫ ]ج‬Waqaf Jaiz, boleh waqaf atau
terus
Mad Lin [‫ ]صلى‬waqaf hasan, baca terus lebih
baik
Mad Iwad
Mad Badal 10 Alif Lam Shamsiah dan Alif Lam
Qamariah
Mad Silah Towilah
Mad Silah Qasirah
Mad Asli
Mad Lazim Kalimi Musaqqal
Mad Lazim Kalimi Mukhaffaf
Mad Lazim Harfi Musyabbak
 3

TAJWID
Dari segi bahasa : Memperelokkan
: Suatu ilmu yang membahaskan mengenai cara
membaca ayat suci AI Quran menurut hukum
Dari segi istilah
tertentu.

Hukum : Wajib bagi orang yang ingin membaca Al Quran

: Berpahala orang yang mengamalkannya : Berdosa
orang yang meninggalkannya

HUKUM LIMA
(HUKUM NUN MATI DAN TANWIN

TANDA NUN MATI ( ْ‫) ن‬

TANDA TANWIN ( ٌٍَ ) IQLAB :
DENGUNG
IZHAR HALQI :
APABILA NUN MATI ATAU
TIDAK DENGUNG TANWIN BERTEMU DENGAN
HURUF BERIKUT:
‫ب‬
APABILA NUN MATI ATAU
TANWIN BERTEMU DENGAN
HURUF:
‫أ غ ح خ ع ه‬
IDGHAM MAAL GHUNNAH:
DENGUNG
IDGHAM BILA GHUNNAH:
TIDAK DENGUNG APABILA NUN MATI ATAU
TANWIN BERTEMU DENGAN
APABILA NUN MATI ATAU HURUF BERIKUT:
TANWIN BERTEMU DENGAN
HURUF BERIKUT: ‫ي وم ن‬
‫ل ر‬

IKHFA' HAKIKI:
DENGUNG

APABILA NUN MATI ATAU TANWIN BERTEMU DENGAN HURUF

BERIKUT:
‫س ت ج د ذ ز ص ض ط ظ ف ق شكث‬
 4

MODUL 1: MENGENALI HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

HUKUM NUN MATI DAN TANWIN

HUKUM KETERANGAN/ T.BARIS CONTOH
IZHAR Nun mati atau Tanwin bertemu dengan huruf

HALQI

Cara Bacaan: ‫ءغحخعه‬

Nyata / tanpa
dengung

IKHFAK HAKIKI Nun mati atau Tanwin bertemu dengan

huruf

‫تثجدذزسشصض‬
Cara Bacaan:
Dengung
2 harakat ‫طظفقك‬

IKLAB Nun mati atau Tanwin bertemu dengan

huruf

Cara Bacaan:
Dengung
2 harakat

IDGHRAM Nun Mati atau Tanwin bertemu dengan

BIGHUNAH huruf
Cara Bacaan:
Dengung
2 harakat

IDGHRAM Nun mati atau Tanwin bertemu dengan

BILAGHUNAH huruf

Cara Bacaan:
Tanpa dengung
 5

LATIHAN 1 – HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

HUKUM
NO KALIMAH NO KALIMAH HUKUM TAJWID
TAJWID

1
  13
  Idgham Maal
Ghunnah‫ي‬

2
  14
  Idgham Maal
Ghunnah ‫و‬

3
  15
  Idgham Maal
Ghunnah ‫م‬

4
  16
  Idgham Maal
Ghunnah ‫ن‬
  
5 Izhar Halqi‫ع‬ 17 Ikhfa’ Hakiki ‫س‬
 \   
6 Izhar Halqi‫ه‬ 18 Ikhfa’Hakiki ‫ت‬
  Iqlab  
7 19 Ikhfa’ Hakiki‫ج‬
 Iqlab 
8 20 Ikhfa’ Hakiki ‫ز‬
  Iqlab   
9 21 Ikhfa’Hakiki‫ص‬
 Iqlab 
10 22 Ikhfa’ Hakiki ‫د‬
Bila
   
11 Ghunnah 23 Ikhfa’ Hakiki ‫ق‬

  Bila 

12 24 Ikhfa’ Hakiki ‫ف‬
Ghunnah‫ر‬

LATIHAN 2– HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

 6

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

NO KALIMAH HUKUM TAJWID NO KALIMAH HUKUM TAJWID

1
    16
  

2
   17
   

3
    18
  

4
   19
  

5
   20
  

6
   21
  

7
   22
  

   
8 23 
9
   24
  

10
   25
  

11
   26
  

12
   27
  

13    28
  

14    29
  
15
³ o 0 |Ž× 5 b º u q ô Ê Í ‘ur ;M »¨Z y
30
ö /ä 3 è =÷W Ï i B _ ur

LATIHAN 3 – HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

Firman Allah S.W.T.

              
           
        
         
          
           
 7

        

       
          
         
         
          
   
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Nun Sakinah berdasarkan potongan ayat di atas:

B POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

MODUL 2: MENGENALI HUKUM MIM SAKINAH

HuKUM MIM MATI

IZHAR IKHFA IDGHAM

SYAFAW SYAFAW MISLAINI
I I
HUKUM MIM MATI

HUKUM KETERANGAN/T.BARIS CONTOH

IZHAR SYAFAWI Mim mati bertemu dengan huruf

 8

 
‫اتثجحخدذرزس‬  

Cara bacaan: ‫شصضطظعغفق‬

Nyata /
Tidak dengung.
‫كلنوهي‬

IKHFAK SYAFAWI Mim mati bertemu dengan huruf

Cara
Bacaan:
Dengung
2 harakat
IDGHAM Mim mati bertemu dengan huruf
MISLAINI/SYAFAWI

Cara
Bacaan:
Dengung
2 harakat


LATIHAN 1 – HUKUM MIM MATI
Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

NO KALIMAH HUKUM TAJWID NO KALIMAH HUKUM TAJWID

1   15  

 
2  16 
 
3  17 

 
4 18 

 
5 19 
 9

6   20  

 
 
7  21


 
8  22


 
9 23 

 
10 24 

 
11 25 
12   26   
13   27  

14   28  

LATIHAN 2 – HUKUM MIM MATI

Firman Allah S.W.T.

            
          
            
            
              
          
         
          
          
          
         
          
 
 10

Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mim Sakinah berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

6
7

10

MODUL 3: MENGENALI HUKUM MAD

HURUF MAD

‫ي‬ ‫و‬ ‫ا‬

JENIS MAD

MAD ASLI
MAD FAR’IE ‫مد اصىل‬
‫مد فرعى‬
 11

HUKUM MAD
HUKUM KETERANGAN/ TANDA CONTOH
BARIS
MAD ASLI Alif mati sebelumnya baris
atas ‫قَا َل‬
Cara Bacaan:
Ya mati sebelumnya baris
bawah ‫ي َ ُق ْو ُل‬
‫ِق ْي َل‬
panjang 2
harakat Wau mati sebelumnya baris
hadapan

MAD FAR’IE
‫مد فرعى‬
HUKUM KETERANGAN/TANDA BARIS CONTOH
MAD WAJIB Selepas huruf Mad ada hamzah dalam satu
MUTTASIL kalimah
Cara bacaan: panjang ‫ء‬
4/5 harakat

MAD JAIZ MUNFASIL Selepas huruf Mad ada hamzah pada

kalimah yang lain.

Cara bacaan: panjang

2/4/5 harakat

MAD ARID Huruf mad bertemu huruf yang diwakafkan

LISSUKUN

Cara bacaan: panjang

 12

HUKUM KETERANGAN/TANDA BARIS CONTOH

2/4/6 harakat

MAD IWAD Huruf berbaris dua di atas apabila

diwakafkan.

Cara bacaan: panjang

2 harakat

MAD LIN Huruf ‘Wau’ atau ‘Ya’ mati sebelumnya baris

di atas.

Cara bacaan: panjang

2/4/6 harakat

MAD SILAH Huruf (‫ ) ﻩ‬ganti nama bertemu dengan huruf

QASIRAH yang berbaris selain hamzah .
Cara bacaan: panjang 2
harakat ‫بتثجحخدذرزسشصضط‬
‫ظعغفقكلمنوهيز‬

MAD SILAH Huruf (‫ ) ﻩ‬ganti nama bertemu dengan huruf

TAWILAH hamzah

Cara bacaan: panjang4/5

harakat

MAD FARQ Mad bagi membezakan ‘Alif Istifham’ dengan

‘Lam Takrif’.

Cara bacaan: panjang 6

harakat
MAD LAZIM KALIMI Huruf Mad bertemu huruf bertasdid dalam
MUSAQQAL satu kalimah

Cara bacaan: panjang 6

 13

HUKUM KETERANGAN/TANDA BARIS CONTOH

harakat

MAD LAZIM KALIMI Selepas huruf Mad terdapat sukun dalam satu
kalimah.
MUKHAFAF
Cara bacaan: panjang 6
harakat

MAD LAZIM HARFI Selepas huruf Mad (dalam ejaan huruf)

MUSAQQAL terdapat sukun yang bertasdid dalam satu
kalimah
Cara bacaan: panjang 6
harakat

MAD LAZIM HARFI Selepas huruf Mad (dalam ejaan huruf)

MUKHAFAF terdapat sukun.
Cara bacaan: panjang 6
harakat

LATIHAN 1 – HUKUM MAD

Nyatakan okum tajwid bagi kalimah di bawah:-

NO KALIMAH HUKUM TAJWID NO KALIMAH HUKUM TAJWID

  
 
1 16 
 
 
2  17

3  18  

4   19 
5   20 
6  21  
7  22 
8  23 
9   24 
10   25  
 14

11   26  


 
12 27  
13  28 
14  29 ‫ﻮ‬ 
u ä !$ y J ¡ ¡ 9 $ #
15   30 N Í k ö Žn =t ã
LATIHAN 2 – HUKUM MAD

Firman Allah S.W.T.

        

         
      
         
           
         

Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mad berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

6
7

10
 15

11

12

13

LATIHAN 3 – HUKUM MAD

Firman Allah S.W.T.

         
         
         
         
           
         
         
        
   
)8-1 : ‫(سوره اجلن‬

Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mad berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

Mad Silah Qasirah

1

Mad Jaiz Munfasil

2
Mad Wajib Muttasil
3
Mad Iwad
4
Mad Asli
5
Mad Jaiz Munfasil
6

7 Mad Iwad

10
 16

LATIHAN 4 – HUKUM MAD

Firman Allah S.W.T.

         

       
         
       
        
         
       
       
       
         
      
)79 -61: ‫(سورة الواقعة‬
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mad berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

MODUL 4 : MENGENALI ALIF LAM QAMARIAH DAN ALIF LAM SHAMSIAH

ALIF LAM QAMARIAH ALIF LAM SHAMSIAH

[SEBUTAN HURUF ALIM HUKUM ALIF LAM [SEBUTAN HURUF ALIM
LAM DIJELASKAN/ LAM DISEMBUNYIKAN
DIZAHIRKAN KETIKA KETIKA MEMBACANYA]
MEMBACANYA]
 17

ALIM LAM QAMARIAH ALIF LAM SHAMSIAH

Huruf selepas Lam Lam tidak ada

tasyid Huruf selepas Lam bertasydid

TANDA
Huruf Lam bertanda sukun ( )
Huruf Lam tidak berbaris

BACAAN
Huruf Lam dinyatakan bunyinya Huruf Lam disembunyikan

CARA
bunyinya

 
 
 
CONTOH

 
 
 
 
 

LATIHAN 1 – HUKUM ALIF LAM

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

HUKUM
NO KALIMAH NO KALIMAH HUKUM TAJWID
TAJWID

1  15 
2  16 
3  17 
4  18 
5  19 
6   20 
7   21 
 18

8  22  
9  23 
10  24 
11  25 
12  26 
13  27 

14  28  

LATIHAN 2 – HUKUM ALIF LAM

Firman Allah S.W.T

        

          
            
          
            
         
          
           
          
          
            
           
            
   
Berdasarkan petikan Surah al-Nur:1-10 di atas, tuliskan contoh-contoh bagi hukum Alif Lam Shamsiah dan
Alif Lam Qamariah dalam ruangan yang disediakan.

BIL ALIF LAM QAMARIAH BIL ALIF LAM SHAMSIAH

1
2
3
4
5
 19

6
7
8
9
10
11
12

MODUL 5: MENGENALI HUKUM QALQALAH

QALQALAH SUGHRA
QALQALAH KUBRA
HURUF QALQALAH
HURUF QALQALAH BERADA DITENGAH DAN
BERADA DIAKHIR DAN AKHIR KALIMAH TETAPI
AKHIR KALIMAH DAN SUKUN [MATI]
BERBARIS

HURUF QALQALAH: ‫ق ط ب ج د‬
HUKUM QALQALAH

HUKUM KETERANGAN CONTOH

Huruf Qolqolah yang mati

asal bukan kerana wakaf
QALQALAH
SUGHRA

Cara Bacaan:
Mendetak dengan sederhana

Huruf qolqolah yang

dimatikan kerana wakaf
 20

QALQALAH
KUBRA

Cara Bacaan:
Mendetak dengan kuat

LATIHAN 1 – HUKUM QALQALAH

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

KALIMAH
NO HUKUM TAJWID CARA BACAAN

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8  

9 

10 

11  

12 
 21

13 Ï d õ ‹ã ƒu r =

14 /

15 
LATIHAN 2 - HUKUM QALQALAH

Firman Allah S.W.T.

          
           
             
         
         
        
         
           
       
        
         
     
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Qalqalah berdasarkan potongan ayat diatas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

6
7

10
 22

11

12
LATIHAN 3 - HUKUM QALQALAH DAN ALIF LAM

Firman Allah S.W.T.

           
          
       
         
         
         
  
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Qalqalah dan Alif Lam berdasarkan potongan ayat diatas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN


1

2

3

4

5

6
7 
8 
9 
10


MODUL 6: WAJIBUL GHUNNAH

WAJIBUL GHUNNAH 


  
  
 23

          
         
        
           
         
         
       

Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Wajibul Ghunnah berdasarkan potongan ayat diatas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

3
4

MODUL 7: HUKUM ’RA’

RA’ RA’
TARQIQ TAFKHIM
 24

HUKUM RA [ ‫ر‬ ]
BIL HUKUM TANDA CONTOH

1
DIBACA
Ra yang berbaris bawah sama ِ ‫ِر ْزقَا َوالغ َِار ِمنْي َ ِر َجا ٌل َوال َعرْص‬
‫َوال َف ْج ِر‬
ada awal, tengah atau hujung
NIPIS
kalimah‫ز‬

ٌ ‫قَ ِد ْي ٌر َخرْي‬
[TARQIQ]
Dinipiskan Bila waqaf sedangkan huruf
sebelumnya huruf Ya
‫ِف ْر َع ْو َن ِم ْري َ ٍة‬
dan
dihaluskan
bunyai “RA” Ra mati sebelumnya baris
seolah-olah bawah dan tidak bertemu huruf
tidak penuh
ustilah
‫ُم ْقتَ ِد ٌر ُمنْ ِذ ٌر‬
mulut dengan
kedatangannya
Ra yang dimatikan kerana
waqaf sebelumnya baris
bawah yang berhubung
dengannya
Ra yang dimatikan kerana

‫صْيٌر قَ ِادٌر‬
ِ‫ب‬
waqaf tetapi terdahulu
daripadanya, baris bawah sama
ada terselang dengan huruf mati
atau tidak
َ

BI HUKUM TANDA CONTOH

L

2 RA TEBAL Ra yang berbaris atas atau

depan
َ‫َربَّنا‬ ‫ُر ِز ْقنَا‬
[TAFHIM]

Ra yang mati dan sebelumnya

berbaris dhomman atau
‫ض‬
ُ ‫اَالَْر‬ ‫ال ُق ْرءَ ِان‬
fathah
 25

‫اِْر ِجعُ ْوا اِْرتَ َدى اِْرمَحُْوا‬

Ditebalkan bunyi
”RA” seolah-olah Ra mati seblumnya terdapat
penuh mulut baris kasrah mendatang (baris
dengan bawah)
kedatangannya
syaratnya;
Ra mati sebelumnya baris
bawah dan berjumpa dengan
‫صاد‬ ‫ر‬ ِ ‫اس‬
‫م‬ ِ ‫ط‬
َ ‫ر‬ ِ‫ق‬
huruf istikla [ ‫صضقغ‬ َ ْ ْ
‫]خطظ‬

Ra yang dimatikan dengan

waqaf terdahulu daripadanya
baris atas atau depan, walaupun
diselang oleh huruf mati selain
‫َش ُك ْور َت ْق َه ْر اَلْ َق ْدر‬
daripada YA

MODUL 8: HUKUM BACAAN BASMALLAH DAN ISTIAZAH

B BACAAN HUKUM BACAAN KECUALI SURAH
1 Basmallah Sunat membaca Surah at taubat diharamkan
ِ ‫الر ِحْي‬
[‫م‬ ِ ‫] بِس ِم‬
َّ ‫اهلل الرَّمْح َ ِن‬ ْ Bismillah di semua membaca Bismillah di awal surah
awal surah tetapi dunat dipertengahan surah
kerana surah ini diturunkan dalam
keadaan kemurkaan Allah kepada
org kafir
2 Istiazah Sunat Muakkad setiap kali memulakan bacaan al-Quran
ِ َ‫اهلل ِمن الشَّيط‬
ِ
[ ‫ان‬ ْ َ ِ‫َأعُ ْوذُ ب‬ sama ada pd awal surah atau pertengahannya
‫الر ِجْيم‬
ّ ]

MODUL 9: HUKUM WAQAF [ ‫] وقف‬

Lebih
afdal
Biasa
behent
nya
i
baik
behen
 26

‫قف كافي‬
‫وقف الزم‬ 
Oßgä¢  
9öqs  
% HUKUM WAQAF ‫وقف جائز‬
Lebih
baik

  
behent
i

   ‫وقف قبيح‬

‫وقف حسن‬
Tidak
Baca boleh
terus behent
Lebih i
baik
behent

B NAMA WAQAF TANDA CARA BACAAN CONTOH

ۘ‫م‬
1 Lebih baik berhenti
Waqaf Lazim [Biasanya berhenti]
ó ã N n =÷è t R $ ¯RÎ )
‫وقف الزم‬
¢O ß g ä 9 ö q s %
2
Waqaf Khafi
‫وقف كافي‬
ۗ Waqaf lebih baik berhenti
[Lebih afdhal/utama
berhenti]    
 27

3
Waqaf Qabih
‫وقف قبيح‬
ۙ Tidak boleh Waqaf [dilarang
berhenti]
 
   


4 Boleh berhenti dan boleh

Waqaf Jaiz terus [baik/utamanya
   
‫وقف جائز‬ berhenti]

ۚ
5
Waqaf Hasan
‫وقف حسن‬
ۖ Meneruskan bacaan lebih
baik [Baca terus lebih baik]
  


   
 _ 
6 Harus berhenti pada salah
Waqaf satu tanda
Munaqah

7
‫حكوم‬ Sekiranya kita
berhenti kepada
Memulakan bacaan pada  
ayat yang boleh difahami
‫ابتداء‬ kalimah( maknanya  
) kita hendaklah 
memulakan bacaan
semula daripada   
kalimah
()
   
  


Soalan 1 : Nyatakan jenis waqaf berikut pada perkataan yang bergaris.

      .1

     .2
      .3
       .4

Soalan 2 : Jelaskan maksud waqaf berikut :

‫‪28‬‬

‫وقف الزمي‬ ‫‪.1‬‬

‫وقف كايف‬ ‫‪.2‬‬

‫وقف قبيح‬ ‫‪.3‬‬

‫وقف حسن‬ ‫‪.4‬‬