Anda di halaman 1dari 27

SAMBAH MANYAMBAH MINANG KABAU

PIDATO PASAMBAHAN ADAT MINANG KABAU


ASS.WBB..
MANO SAGALO NINIAK MAMAK NAN GADANG BASA BATUAH RILA JO MAAF AMBO PINTAK
NAN DIATOK ATEH SURAMBI DISUSUN JARI NAN SAPULUAH SOMBAH JO SIMPUAH
MANJALANI KABAKEH DATUAK SOMBAH SABARIH SAPATAH KATO. 

BARI AMPUN LAH SAYO MANDATANGKAN SOMBAH, SOMBAH SAUJUD MANJALANI,


KAHARIBAAN SAGALO DATUAK SAGALO TUK ANGKU, NAN SAISI RUMAH NAN KO, NAN
TATANAI DEK LANTAI, NAN TALINGKUANG DEK DINDIANG, NAN TASUNGKUIK DEK ATOK,
GADANG INDAK DISABUIK GALA, KETEK INDAK DI IMBAU NAMO, DALAM BUAH
PASAMBAHAN KASADONYO, ZAHIRNYO SAMBAH BAKEH DATUAK. JO SAMBAH SIMPUAH
SALAM DIANGKEK, SAKALI GAWA BARIBU AMPUN, MAAFKAN JUO BADAN AMBO, DALAM
BUAH PASAMBAHAN, KOK SALAH MINTAK DI PATUIK IN, SASEK MINTAK DI IMBAU,
TALUNCUA MINTAK DISENTAK, SOBOK AMBOKO KURANG PANDAPEK NAN BAK SIKEK,
KURANG SUSUN NAN BAK SIRIAH, ILMU PANGATAHUAN JAUH SAKALI, A-LA NAN KAJADI
BUAH PASAMBAHAN DIADAT SAWAJAH KO KINI, ALA KATANGAH SIRIAH DI CARANO, NINIAK
MAMAK SARATO TUK ANGKU, DUDUK BALINGKUANG KASADONYO, SOMBAH MANYOMBAH
DIPABANYAK TANDONYO ADAT KADIPAKAI. SALINGKA GUNUANG MARAPI SAEDARAN
GUNUANG PASAMAN, ADAT KAN SAMO KITO PAKAI LIMBAGO KAN SAMO KITO TUANG,
APOLAH ADAT NAN BIASO KITO PAKAI, PARTAMO MANYALAMATKAN YANG MATI, KADUO
MAMPAJUDUAKAN NAN IDUIK.

SOMBAH CALIEK JUADAH

MA NYO DATUAK, KA DATUAK SOMBAH SABARIH


MANITAH LA 

TANTANGNYO ADAT SOMBAH MANYOMBAH KITO PULANGKAN SAJO KA NAN PANDAI,


BAATU NAN KINI LAH BAUSAO JONANG KAMI MAEDARKAN JUADAH KAHADAPAN KITO
MASIANG – MASIANG, SOMBAH TASERAK KA NAN RAMI SALAM KAPADO NAN BASAMO,
AWA DIKANA TANTANG IKO AKHIA DISABUIK NIEK JO NAZAR, NAN TANIEK NAN TANAZAR
DEK KAMI SIPOKOK SIPANGKALAN, TANTANG JUADAH NAN KATANGAH KOK GAWA MANTI
JO JONANG, KURANG RIRIK NAN BAK PAGA KURANG SUSUN NAN BAK SIRIAH, WALAU
MALEMBAK DI NAN PANUAH ATAU BALAKUANG DI NAN RANAH, NAN KURANG KOK INDAK
TATUKUAK NAN UMPANG KOK INDAK TASISIK, NAN PATUIK DITANGAH KOK DITAPI NAN
DITAPI KOK KATANGAH, ATAU TIOK – TIOK SASUATU NAN INDAK TALATAK PADO TAMPEK
NYO DENGAN TIDAK DISANGAJO, NAK DICALIAK DEK ALEK NAN DATANG SAKIAN SOMBAH
BAKEH DATUAK.

LAH SAMPAI DEK DATUAK 


DIBILANG ALAH 
SAPANJANG BUAH PANITAHAN DATUAK NAN TASERAK KA TANGAH-TANGAH, TATABUA
KAMUKO RAPEK LA DIATOK LA DISUSUN DARI AWAL SAMPAI KA AKHIR, INDAK KA DIULANG
KILIN DITIKAM JOJAK, DIULANG KILIN BONANG KOK PUTUIH DIULANG TIKAM JOJAK KOK
LAPEH, MA NAN KAJADI BUAH KABANARAN DEK DATUAK TANTANG JUADAH NAN
KATANGAH, KOK GAWA MANTI JO JONANG, KURANG RIRIK NAN BAK PAGA KURANG
SUSUN NAN BAK SIRIAH, WALAU MALEMBAK DI NAN PANUAH ATAU BALAKUANG DI NAN
RANAH, NAN KURANG KOK INDAK TATUKUAK NAN UMPANG KOK INDAK TASISIK, NAN
PATUIK DITANGAH KOK DITAPI NAN DITAPI KOK KATANGAH, ATAU TIOK – TIOK SASUATU
NAN INDAK TALATAK PADO TAMPEKNYO DENGAN TIDAK DISANGAJO, NAK DICALIAK DEK
ALEK NAN DATANG, KAN BAITU BANA BUNYI PASAMBAHAN DATUAK TADI.
PIHAK DEK KAMI SIALEK NAN DATANG
LAH DILAYANGKAN PANDANGAN JAUAH LAH DITUKIAK KAN PANDANGAN AMPIA, DEK
CADIAK MANTI JOJONANG MAINPANTAN TUAH KARAJO LA MANJADI, KOK CANGKIA LAH
SABILANG JARI JUADAH LA SABILANG ADAP, INDAK ADO KURANG KADITUKUAK INDAK ADO
UMPANG KADISISIK, BAA SABALIAK PADO ITU, KOK BASOBOK JUO TIOK-TIOK SASUATU
NAN INDAK TALATAK PADO TAMPEKNYO, KITO PATOPEK SAJO DENGAN MAAF JO
KARILAAN.

PASAMBAHAN KA MAKAN

MANYO DATUAK, KADATUAK SOMBAH SABARIH 


PIHAK DEK KAMI SIPOKOK SIPANGKALAN TAGAK NAN BAPUSU DUDUK NAN BAROPOK,
BULEK AIA LA KAPAMBULUAH BULEK KATO KAMUPAKAT, TABUMBUAK KABADAN DIRI
AMBO SABAGAI UJUANG JARI SAMBUNGAN LIDAH, PAANTA KATO DARI SIPOKOK
SIPANGKALAN, KOK LAI GAYUANG PATUIK DISAMBUIK KATO PATUIK DIJAWAB, ATAU
PASAMBAHAN PATUIK DIPALEGAKAN, IYO KAN TARABIKNYO DIBADAN DIRI AMBO. 
PIHAK KABADAN DIRI AMBO PAKIRIM LAI KA BAPASAMPAI UMANAH BAPAGANG TAGUAH,
SURUAHAN URANG BANAMOKAN, TAPI SAMANTANG PUN BAITU BUKAN DEK RIA HATI
DIDALAM BUKAN DEK CECE KARANO AKA,BUKAN TUGENDEANG KARANO KAIN,TAGAH DEK
PATUAH KANAN TUO, LAI KAJADI ANDAI DEK NAN TUO, BAKATO - KATO RANG DAULU
BABIDA – BIDA RANG KINI, SABUANG BIASO BAJUARO KAPA BIASO BANAKODO, ALEK
BARAJO JONANG, TASABUIK SABUANG BAJUARO TAU DITUAH SISIAK AYAM TAU DICACEK
NAN CILAKO TAU DIBULANG KABA KICIUAH TAU DITARUAH KABA UNGKAI, TABILANG KAPA
BANAKODO URANG NAN ARIF BIJAKSANO SAWUA DIBONGKA PAGI TADI, KAPA BALABUA
KALAMMARI, TAU DIANGIN KABASIRU, TAU DIOMBAK KABASABUANG, TANTU DILAUIK
BALARANGAN, TASABUIK ALEK BARAJO JONANG PANDAI MAAGAK JO MAAGIAH PANDAI
MAETONG LABIAH JO KURANG, MALATAK KAN SASUATU PADO TAMPEKNYO. 
PIHAK KABADAN DIRI AMBO NAN MAATOK MAATUR ADAT SAWAJAH IKO KINI, RAGI KOK
INDAK KATATIRU, SURI KOK INDAK TATURUIKAN, ATAU CUPAK KOK INDAK TAPANUAH
KAN, DIPANUAHKAN SAJO JO KARELAAN, TALABIA BANA PADO ALEK TAMU KAMI, NAN
SARARAK BABONDONG TIBO KAILIA SARANGKUA DAYUANG MUDIAK SARANTAK GALA ,
DAKEK LAH TIBO JAUAH LAH DATANG LA TAHIMPUN DIATEH RUMAH NANGKO. 
PIHAK DIHARI SAHARI KINI, HARI NIKMAT, HARI TERMULIA RASO DIBONDONG RAJO –
RAJO, RASO DI DO’A WALI – WALI TURUN MALAIKAT KATEH BUMI, TATUKIAK PANDANGAN
KA NAN AMPIA, LAH NAMPAK SANAK JO FAMILI SARATO KARIB JO KIRABAT, NAN
BASIMPANG JO BASAPIAH, NAN BAJANGKO JO BAETO, IPA JO BISAN SARATO SUMANDO
MANYUMANDO, CUKUIK JO BIDANG NINIAK MAMAK, LAH DUDUAK DILAPIAK NAN
TAKAMBANG TALINGKUANG DEK DINDIANG 4 SAGI, TASUNGKUIK DEKATOK RUMAH
NANKO, RUMAH SUDAH MINANTU NAIAK, ANAK SURANG LAH BADUO KOK MUJUA LA
SAKUJUA BADAN, SUKO PUN ALA SAPANJANG HARI.
SAIRIANG BALAM JO BARABAH
BALAM LALU BARABAH MANDI
SAIRIANG SALAM DENGAN SAMBAH
SALAM LALU SOMBAH KUMBALI
SOMBAH NAN KAN AMBO PASOMBAH KAN, PIHAK DIADAT SAWAJAH IKO KINI, ANTAH MA
HARI KO NAN ELOK, ANTAH KUTIKO LAH NAN BAIAK, SADANG WAKATU BUNGO KAMBANG,
SAWUA TATAGAK ANGIN TIBO AJUANG BALAYIA DIMUSIMNYO, KOK SIJAMU DATANG
BABONDONG SIPOKOK MANANTI BASAMO JONANG MANATIANG SANGAIK LA SUKO, KAN
PANAWA SAGALO RUNGGO HATI, GABAK DIULU TANDO KAHUJAN CEWANG DILANGIK
TANDO KAPANEH, LAYANGKAN MALAH PANDANGAN JAUAH TUKIAKAN MALAH
PANDANGAN AMPIA IYO KAHADAPAN KITO NAN BASAMO, IBARAIK KAPA KABALAYIA
NAKODO LADUDUAK DIKAMUDI, JURAGAN LA HADIA DIHADAPAN TINGGA DI DATUAK
KAMALAYIAKAN, TAPI DEK MANURUIK PITUA DATUAK DARI SINAN MAMOHON JUO KAMI
DARI SINYAK. 
NAK ILIA KABATANG ARI MUDIAK KAPAUA KAMBA BASIMPANG JALAN KAPARIAMAN, MINUM
LA AIA NAN TAISI SONTOK LA NASI NAN KATANGAH NAK SANANG HATI SIPOKOK
SIPANGKALAN. 
SAKIAN SOMBAH BAKEH DATUAK. 

LA SAMPAI DEK DATUAK


DIBILANG ALAH
SAPANJANG BUAH PANITAHAN DATUAK TADI NAN TASERAK KATANGAH – TANGAH
TATABUA KAMUKO RAPEK TALEMBAI KAKAMI ALEK DATUAK, DARI OSO LAKAMI BILANG
BASIMAK KATO CIEK – CIEK, KATO
PASAMBAHAN MAKAN

(HIDANGAN KATANGAH)
 
 
 
Aneka Pasambahan makan ini merupakan kumpulan
pasambahan makan/hidangan katangah yang di edit dari berbagai
sumber sebagaimana tertera pada setiap bagian/judul tulisan ini.
 
Seiring dengan ucapan terima kasih kepada semua narasumber,
diharapkan kehadiran  kumpulan tulisan ini kiranya bermanfaat
terutama bagi anggota kelompok basurah adat untuk dapat lebih
memudahkan dalam rangka penguasaan/pengkayaan materi
pasambahan makan/hidangan katangah, bagitu juga bagi para
peminat/ relawan pelestari nilai adat Budaya Minangkabau.
 
Tulisan ini terdiri dari 7  bagian :
 
Bagian I      : Pidato Pasambahan Janang (Alek Jamuan) 
            
Bagian II    : PASAMBAHAN MAKAN      
Bagian III  : PASAMBAHAN MAKAN
Bagian IV  : PASAMBAHAN KA MAKAN 
Bagian V   : Alur Makan minum 
Bagian VI  : SAMBAH KA MAKAN 
Bagian VII : PASAMBAHAN UNTUAK KA MAKAN m
 
 
 
 
Bagian I
Pidato Pasambahan Janang

Sipangka   :   Maa Angku…, sambah dipulangkan bakek Angku.

Alek           :   Kapado Allah.

Sipangka   :   Sungguahpun Angku surang nan disabuik namo dipanggiakan gala – rapeklah
ka sagalo sidang mujilih nan ado - nan tahampa di ateh lantai – nan tasungkuik di bawah
atok, nan balirik salingka dindiang, ketek indak ka disabuikkan namo – gadang indak ka
dipanggiakan gala. Namun, tembak nak baalamaik, iyo ka bakek Angkulah Ambo
mamulangkan sambah.

Alek           :   Kapado kito basamo.

Sipangka   :   Adopun sambah nan kadipulangkan bakek Angku; alah sabarih jamba nan
tahidang – dari pangka sampai ka ujuang – dari tangah lalu ka tapi – nan manjamba ka ruang
gadang. Manuruik kato si Rajo Janang; ibaraik basukek rasolah panuah – umpamo babilang
rasolah cukuik. Tapi samantangpun baitu, kok ado lirik nan talampau – kok ado kurang nan
ka ditukuak – senteang nan ka dibilai. Layangkanlah dek Angku pandangan ka
nan jauh – tukuikkanlah ka nan ampiang – samintaro Janang lai tagak juo. Bak pituah Angku
juo; tuan Katik mangarang bandua – takarang di banang bulang – sungguahpun cukuik dari
dapua – tibo di ujuang antah kurang. Sakian Angku...

Alek           :   Sapanjang panitahan Angku tadi, tantangan juadah nan ka tangah; alah kami


paiyo patidokan jo nan tuo sabalah ka ujuang, baalah kato baliau – tantanganjamba nanko;
ibaraik bungo lah jadi putiak – putiak lah suko jadi buah – buah lah masak ranum pulo –
tenggih bak raso kadijuluak – randah bak raso kadijangkau – dijuluak bak raso ka rasan
pisau – dijangkau izin nan balun. Jadi, tapaso dinanti jatuah dari tampuak mah Angku,
sakian sambah di pulangkan ka bakek Angku.

Opsi Lain
Tumpuan Kato (Pihak Tamu/Ujuang)

Tantangan juadah nan ka tangah; indak ado kurang nan makanan tukuak,
sentiang nan makanan bilai.
Tapi, sungguahpun baitu, ibaraik urang manabang kayu, dek Angku nan
dipangka, tabanglah dek Angku dari sinan, nak kami sisiak dari siko.

Juru Baso (Sipangka)


Mandangan pituah Angku, sanang rasonyo kiro-kiro. 
Baa tu nyo kini;
disikek luluak nan lunak, ditanam padi di sawah,
masak dituai basamo-samo.
Jikok sifaik nan Angku mintak, nak kami mulai jo bismillah, turuik dek Angku
basamo-samo.

Opsi Lain
Juru Baso (Sipangka)
Pulau Aia Lubuak Kilangan-
pandan sapanjang muaronyo, ambiak aia basuahlah tangan, rasaki samo-
samo kito tarimo.

disusun oleh kawan-kawan di "Kacimpuang pamenan Mandi"


di bawah arahan Halvi Hamid Mangkoto Sati, yang anggotanyo terdiri dari anak Nagari
Muaropaneh Kabupaten Solok nan ado di Jakarta dan sekitarnyo.

Bagian II
PASAMBAHAN MAKAN
Nagari Sitalang 's Blog
 Ditulis Oleh : I. St. Sinaro
PANGKA
Ma-nyo St. Maruhun ?….
ALEK
Lai ….
PANGKA
Sambah batibokan pado Sutan.-
ALEK
Manitahlah …..
PANGKA
Iyo kabakeh Sutan sambah sapatah.- Sungguahpun Sutan nan diimbau, dalam saariat jo hakikat, atau
dizahir dengan batin, samo didalam ampun.—– Ampun jo maaf dipabanyak, suko jo rila dipalabiah, dek
kato banyak nan salah, dek rundiang banyak nan sasek, namun kito basipat gawa, Allah nan basipat
kadim, lai jo parundiangan Sutan dijalang.—-
ALEK
Yoooooolah …..
PANGKA
Mangko jo parundingan Sutan dijalang: Pihak dihari sahari nangko, antah hari koh nan baiak, antah
kutiko koh nan elok, sadang wakatu bungo kambang, ajuang balaiya dimusimnyo, sauah tatagak angin
tibo, kok jamulah datang babondong, sipokok mananti basamo janang, kami manatiang sangat suko,
panawa sagalo runggo hati.—-
Tumbuah sarupo iko kini, utang dek kami sipangkalan, iyolah silang nan bapangka, karajo nan bapokok,
minum jo makan basadiokan… Jikok salorong tantang itu, nan bak pituah Sutan juo, adat limbago dalam
alek, mamakai sirajo-janang.- Tasabuik sirajo janang, tau dihereng dengan gendeng, tau dicakah dengan
kaik, mato nyalang talingo nyariang, manjago labiah dengan kurang…. Dek pandai janang manatiang,
nan tau digarak dengan raso, lah tadanga piriang babunyi, iyo didalam padapuran.- Alah dicaliak alah
dipandang, cukuik barisi cawan-pinggan.- Tagak badiri bujang jo janang,- tangan manatiang kuruang
selo, – Takanak kupiah dikapalo, lakek sisampiang tanun Arab, bugih Makassar rang namokan.-
Manatiang nasi dengan gulai, jawek-bajawek cando piriang, lego-balego cawan gulai, nan bak santano
pajar tabantang.- Teko gadang mamacah ruang, cangkia ketek babilang tangan, heranlah mato
mamandangi, umpamo ombak dilautan.—- Pihak kapado susunannyo, ditangah awan bajomba, ditapi
samuik baririang, nago bahoyak kiri-kanan, barisi langkok-kasadonyo.—- Limbak nan dari pado itu:
Aluran nasi nan katangah, jikok diinok dimanuangkan, asa mulo dahulunyo.- Paadi siranak rambun
tulang, tumbuah dilereng kadataran, dijamua dek puti linduang Bulan.- Hari paneh jamua balingkuik, hari
hujan jamua takaka, masiak nan bukan alang-alang, kariang dek singgah paneh patang.—- Lalu
ditumbuak jamua kakincia, etan karanah Bungo Tanjuang, iyo kalurah Sungai Janiah.- Kalau dicaliak
candonyo kincia, aiya gadang banda batumbuak, nan bak umpamo sianak roda, bapaliang tingkah
batingkah, bunyi alu sawik-sawiktan, cando ditingah talempon jawo…. Jamua ditumbuah pantang
basakam, diindang mangko baratah, ditampi mangko badadak, putiah bak putiah bijo limau.—- Takalo
maso dahulunyo, sasuwok bareh dijalang, panuahlah kancah jo kuali.- Nan litak makan dahulu, salo-
manyalo alek datang, namun nasi kausak tido ….
Urang Padang mahanyi banang
Dianyi lalu diparampek
Parampek lalu dipatigo
Kalau dirantang namuah panjang
Bia dikumpa nak-nyo singkek
Singkek sakiro kapaguno…..
Naak ilia ka Batang Hari
Nak mudiak ka Pauah Kamba
Babelok jalan ka Piaman
Minumlah aiya nan taisi
Santok juadah nan katangah
Nak sanang hati sipangkalan
Sakian sambah pado Sutan…

ALEK
Ma-nyo St. Sinaro?…..
PANGKA
Manitahlah ….
ALEK
Sambah taujuak pado Sutan.-
PANGKA
Sampaikanlah.-
ALEK
Sutanlah juo ambo jalang…. Karano Sutan urang nan tinggi tampak jauah, dakok jolong basuo, tampek
ambo manibokan-sambah.—- Apolah sambah nan kaditibokan:
Nan sapanjang rundiangan Sutan tadi, nan talimpah kapado kami, muaronyo kaambo surang: Kalau
ditareh disalisiak, jokok diindang dipaberai; dicaliak kaujuik paham, lah nyato titian budi, tarang dibatin
kaarifan.—- Tapi samantangpun baitu : Ambua-sahambua kato tibo, langkah-salangkah kato sampai,
allahualam pagantuangan.- Basulik bamain budi, nan rusuah kilauh kok tibo, senjang kababaliak ka-nan-
bantuan-Naak jan basuo nan bak kian, elok dituruik barih adat, patuik diganggam kato bana, papatah
Adat nan kawi: “Urang-tuo sabuah hukum, Panghulu saundang-undang, Ulama samo sakitab.- Nak-nyo
satali sajinjiang, nak-nyo saikek sabarumbuang; satimbang laiya jo batin, saukua mangko manjadi, sasuai
mangko takanak… Samantaro kami baiyo, sambah disimpan dalam barih, diwalakkan kato samantaro,
mananti Sutan Sakutiko ….
PANGKA
Ambo nanti jo suko hati, Satan, asa kan usah lamo bana.- 
ALEK
St. Sinaro ?….
PANGKA
Sampaikan Sutan….
ALEK
Sambah ambo ka Niniak Mamaak, nan pai tampek batanyo, pulang kabakeh babarito, langkok jo Alim jo
Ulama, sarato urang cadiak-pandai, ujuang parsambahan ka St. Sinaro juo. 
PANGKA
Maniathlah St. Maruhun….
ALEK
Salorong jamba nan lah katangah; elok susunnyo nan bak siriah, elok atoknyo nan bak gambia, gamak
sadang kacak tabao, tampan ado lelo tapakai, indak bacacek jo bacata, alah lah cukuik samparono….
Taniak hati nak mamuji, taragak nak manyanjuangnyo; tapi taraso-kalu lidah manyabuik, pacah makripaik
dek tuahnyo, jo batin sajo disukuri.—- Adopun kamudian dari pada itu, apolah nan manjadi pintak jo pinto
Sutan tadi, yaitu: Aiya taisi mintak diminum, nasi tahedang mintak dimakan, supayo diparenai dek kami
sugalo alek, nan duduak saedaran tagak sapamatang… kan iyo baitu bunyi panitahan, Sutan ?.—-
PANGKA
Yooolah….
ALEK
Ndak doh laai, ba-a dek kami pihak sialek-jamu kiniko:
Pandai Sikek jo sungai buluah
Salirik jalan nak ka Padang
Sadang babuek kami lai namuah
Kok kunun mamakan nan tahedang
Tapi samaantangpun baitu Stan: Ulah dek duduak bapamenan, ulah dek tagak baparintang, rintang jo
baso sipangkalan; mako lah sajuak kami tak rago minum, lah kanyang tak rago makan…. Pulang
partimbangan kapado Sutan?….
PANGKA
Lah sampai dek St. Maruhun?.-
ALEK
Dibilang alah ….
PANGKA
Sapanjang panitahan Sutan nan tarapak tadi, indak kadikilin ditikam jajak, ujuangnyo sajo ambo japuik:
“Ulah dek duduak bapamenan, ulah dek tagak baparintang, rintang dek baso sipangkalan, mako lah
sajuak kami tak rago minum, lah kanyang tak tago maakan”…. Kan iyo baitu tadi Sutan ?.-
ALEK
Sabananyo….
PANGKA
Apolah nan kamanjadi sawik-saponyo dek ambo kini : 
Huujanlah hari parak siang
Talambek ayam bakukuak
Murai bakicau manjagokan
Marentak padi rangkiang
Bacakak sanduak jo pariuak
Mandanga baso bapanjangkan
Batenggang Sutan tantang itu, sakian sajo sambah ambo.-
ALEK
Lah sampai St. Sinaro?.-
PANGKA
Lah sampai ….
ALEK
Ambo ulang kato sapatah, diambiak isi-tarehnyo: “Marentak padi dirangkiang, bacakak sanduak jo
pariuak, mandanga baso bapanjangan”…. Iyo baitu tadi Sutan???.-
PANGKA
Yo bana …..
ALEK
Sutan tagamang kami tacameh, ba-itu tando rang sahati, alamaik tando badunsanak….Mako kiniko: Kok
kilek kan iyo lah barapi-api, patuih lah badantam-dantam, gabak diulu lah manapi, kahujan juo moh-
kironyo…. Ndak do-lai sutan : Kok iyo lai kahujan, nak diraoknyo kito sabalik, saralun riak jo galombang,
samo makan alek jo pangka, alaah kasanang hati sutan. 
PANGKA
St. Maruhun?….
ALEK
Ambo St. Sinaro….
PANGKA
Sapanjang rundiang Sutan tadi : “Kok iyo lai kahujan, nak diraoknyo kito sabalik, saralun riak jo
galombang, samo makan alek jo pangka”…. Ka baitu bana kajalehnyo Stan?
ALEK
Bana …..
PANGKA
Kok itu malah pintak Sutan, sapatah pulo kajaweknyo :
Ditabang batang kayu kalek
Jatuah batimpo katapian
Maarok kadalam danau
Jamba ditatiang untuak alek
Pangka biaso takudian
Patambuahan kakami silau, Sutan???….
ALEK
Lah sampai dek St. Sinaro
PANGKA
Sakiro alah ….
ALEK
Ambo piliah rundiangan Sutan, ambo ganggam ma-ana kato:
“Jamba ditatiang untuak alek, pangka biaso takudian, patambuahan kakami silau”… Iyo baitu kasaiahnyo
Sutan ?.-
PANGKA
Iyo baitu bana ….
ALEK
Rang Guguak pai kapakan
Mailia manajun labuah
Bakain basaruang batiak
Alek makan pangka kaduduak
Bapikia kami kabatambuah
Kok baetongkan suwok turun-naiak, Stan ?.-
PANGKA
Yo maa-iyo St. Maruhun.-
ALEK
Sampaikan St. Sinaro
PANGKA
Salorong bunyi kato Sutan, ba-a lah bunyi nan tadanga :
“Alek makan pangka kaduduak, bapikia kami kabatambuah, kok baetongkan suwok turun-naiak”…. Kan
baitu tadi ?.-
ALEK
Iyo itu bana….
PANGKA
Kok baitu malah di Sutan, iyo pulo tu-mah kironyo…
Kabajolak-bajolai bana antaro ambo jo Sutan, kasinan juo katibonyo… Baa nan kini : 
Dibaruah aiya katiagan
Pimpiang sarumpun disubarang
Basuah tangan isilah pinggan
Kami mairiang dibulakang…..
ALEK
A-nyo maa nyo St. Sinaro ?.-
PANGKA
Lai….
ALEK
Kok kaambo ulang pulo agak sapatah: “Basuah tangan isilah pinggan, kami mairiang dibulakang”…. Iyo
baitu taditu ? 
PANGKA
Yooooo……
ALEK
Biya dimuko-dibulakang, asahkan jalan sairiang, tujuan samo disampaikan.—- Limbak nan dari pado itu : 
Taba bagabun cando asok
Uurang mamarun rantiang palo
Kok iyo nan harun kakami singkok
Tunjuakkan ikua-kapalonyo, Stan…..
PANGKA
Ma-nyo St. Maruhun?-
ALEK
Sampaikan !.-
PANGKA
Angku kapalo Mandiangin
Basisik karih sabilah
Kapalonyo bismillahirahmanirahim
Ikuanyo Alhamdulillah…..
( samo-samo mambaco bismillah )

Bagian III
PASAMBAHAN MAKAN

Apolah Jinihnyo sambah nan kadilalukan


Titah nan kadipuhunkan ka bakeh angku

Harum Baunnyo bungo malua


Kuniang ruponyo bungo kambang
Barueh bakatak-katak
Pamenan rajo di ulakan
Cucu tuangku bangkahulu

Cangkia lusin buatan padang


Pinggan baukia jo aia ameh
Dawat bacampua jo suaso
Hidangan mulia nan tahidang
Cawan jo mangkuak nan taratur
Sadang nyo suko manikmati

Gabak dihulu tando kapaneh


Cewang dilangik tando kahujan
Kilek camin lah kamuko
Kilek baliuang lah kakaki

Apolah kalaluannyo
Lah hasia janang manatiang
Nasi talatak mintak dimakan
Aia talatak mintak diminum
Nak mintak di parenai
Sagalo baliau nan hadir
Kok kandak mintak balaku
Pintak mintak babari
Sakian pasambahan bakeh angku st....

Jawab
Sambah manyambah angku juolah
Nan di anjuang tinggi
Diambak naknyo gadang
 Diateh angin nan basa
dibawah hujan nan pahun
kato nan bapangka
apo pulolah nan manjadi
pangka kato diangku tadi

Harum Baunnyo bungo malua


Kuniang ruponyo bungo kambang
Barueh bakatak-katak
Pamenan rajo di ulakan
Cucu tuangku bangkahulu

Cangkia lusin buatan padang


Pinggan baukia jo aia ameh
Dawat bacampua jo suaso
Hidangan mulia nan tahidang
Cawan jo mangkuak nan taratur
Sadang nyo suko manikmati

Gabak dihulu tando kapaneh


Cewang dilangik tando kahujan
Kilek camin lah kamuko
Kilek baliuang lah kakaki

Apolah kalaluannyo
Lah hasia janang manatiang
Nasi talatak mintak dimakan
Aia talatak mintak diminum
Nak mintak di parenai
Sagalo baliau nan hadir
Kok kandak mintak balaku
Pintak mintak babari

Kan itu na manjadi bana diangku cako?

Sapanjang bana nan katangah


Diangku cako
Lah jalan pasa nan batampuah
Kato bana nan basabuik
Didanga lah baik bunyi
Dipandang lah rancak rupo
 Baa tunyo lai kini
Karano baliau lai rapek
Jo ganok duduak balingka
Di ateh rumah nangko
Ambo sentak kato jo munfakaik
Ditariak kato jo paiyoan
Mananti  angku sakutiko
Lai kadalam bana diangku st.....?

Jawab

Kato sapatah jo duo diambo


Diangku lai kabarantang panjang
Kaba kambang leba
Mancari picak nak satapiak
 Mancari bulek nak sagolong
Manuruik pituah angku juo
Bulek aia di pambuluah
Bulek kato jo munfakaiak
Limbagonyo di paenggongkan
Lah kabapaenggopngkan pulo
Diangku antaro jo baliau
Nan basamo
Sarancaknyo ngku
Tapakai diambo sifat mananti

Jawab
Mintak rela jo maaf parantian
Pasambahan

(mambaliakkan pasambahan)

Angku St.............
Talambek angku mananti
Talalai ambo mambari
Sarago ambo maiyo manpatidokan
Antaro jo baliau nan basamo

Apolah buah jo bari baliau nan basamo


Dek janjang lah ditingkek
Dek bandua lah ditapiak
Hamparan alah dikaduduaki
Kok indak bana minum jo makan
Kok sangan iko sajo baa nyo ngku?

Jawab
Dek janjang lah ditingkek
Dek bandua lah ditapiak
Hamparan alah bakaduduaki
Kan itu nan manjadi bana di
Angku cako?

Jawab
Sabananyo ngku

Jawab
Sapanjang bana nan katangah diangku cako
Didanga lah baik bunyi
Dipandang lai rancak rupo
Baa tunyolai kini

Utang ameh nak balayia


Utang kaua nak kajudah
Utang ameh nak babayia
Utang kaua nak basudah

Baa tunyolai kini


Sagalo juadah nan katangah iyo
Batarimo suko juo ngku
jawab
basikareh hati
basikareh muluik bana wak
bana sinan juo katibonyo

baa tunyo lai kini

karimbo pilinan aka


kalabuah pilinan kawek
bamulo angku sipangka
manuruik kami nan alek

Jawab
Asalai kandak kabalaku
Asalai pintak kababari
Samo bamulai sajo wang ngku
Parantian pasambahan

Bagian IV
PASAMBAHAN KA MAKAN

Naro !
Ambo Tuan Malin
Barundiiang sapatah Naro
Rancak Tuan
Sungguahpun ka Naro tibonyo nak sarapeknyolah Rang Gaek salingka duduak sarato Dunsanak
bakarapatan,
Sambah manyambah kito pulangkan kapado Allah, salawat kapado Nabi lai nan kato sajo kito pakatokan.
Apo nan kamanjadi buah kato kinitu, maagak dihari nan kapatang tibonyo di Silang Nan Bapangka Karajo
nan Bapokok Manaruah niek jo nasa, apolah nan kamanjadi niek jonasa tantu kok siriahnyo bacabiak
pinangnyo bagatok, kulansiang lapeh padah talayang kabakeh Urang Gaek sarato dunsanak, baa dek
Rang Gaek jo Dunsanak dihari nan sahari nagko kok janji batapati kara bamuliakan, tumah labuah nan
panjang lah baturuik, halaman nan laweh lah bapijak, janjang takanak lah batingkek, bandua tarantang
lah batapiak, kini lah hadir tangah rumah. Kok duduak lah saangek lapiak, maisok lah sapadam baro,
mangunyah lah sakariang sapah. Pun baanyo kinilai, lai dijoaro sipangka nan lah bacapek kaki baringan
tangan nan pandai maatak maatunkan maagak maagiahkan kok bilangannyo cukuik susunan sampai,
juadah nan diatap di kumbuak nan tabatua kok ai taganang nak bailiakan kapa tatumbuak bakelokkan
karano rumah baujuang bapangka duduak nak baiyo tagak nak baramuah jo Naro
Sampai Tuan
Sampai
Maanyo Tuan
Ambo Naro
Sabalun kato bajawab gayuang basambuik baiyo sapatah dulu Tuan.
Rancak Naro
Tuan Malin !
Ambo Naro
Dikumbalikan Pasambahan Kabakeh Tuan Malin
Kumbalikanlah Naro
Sungguahpun ka Tuan kumbalinyo Nak sarapeknyolah Rang Gaek salingka duduak sarato dunsanak
bakarapatan, dibaliak-baliak bak mamanggang di ulang-ulang bak manyapuah lai nan kato Tuan Juo nan
kadiamba Gadang dianjuang tinggi apo nan kato Tuan cako tantu Sambah manyambah kito pulangkan
kapado Allah, salawat kapado Nabi lai nan kato sajo kito pakatokan.
Apo nan kamanjadi buah kato kinitu, maagak dihari nan kapatang tibonyo di Silang Nan Bapangka Karajo
nan Bapokok Manaruah niek jo nasa, apolah nan kamanjadi niek jonasa tantu kok siriahnyo bacabiak
pinangnyo bagatok, kulansiang lapeh padah talayang kabakeh Urang Gaek sarato dunsanak, baa dek
Rang Gaek jo Dunsanak dihari nan sahari nagko kok janji batapati kara bamuliakan, tumah labuah nan
panjang lah baturuik, halaman nan laweh lah bapijak, janjang takanak lah batingkek, banduatarantang lah
batapiak, kini lah hadir tangah rumah. Kok duduak lah saangek lapiak, maisok lah dsapadam baro,
mangunyah lah sakariang sapah. Pun baanyo kinilai lai lai dijoaro sipangka nan lah bacapek kaki
baringan tangan nan pandai maatak maatunkan maagak maagiahkan kok bilangannyo cukuik susunan
sampai, juadah nan diatap di kumbuak nan tabatua kok ai taganang nak bailiakan kapa tatumbuak
bakelokkan karano rumah baujuang bapangka duduak nak baiyo tagak nak baramuah jo Naro kan baitu
banatu Tuan
Io sabana baitu Naro
Tuan Malin
Ambo Naro
Dek kito nan baadok batunggalan bana sasuai paham saukua tapi samantangpun baitu lamak siriah lego
carano lamak kato balega bunyi nan bana kato baiyo nan rajo kato mupakat, dek karano rang gaek lai
samo diadok ambo bao kato Tuan tu jo mupakat Tuan mananti baanyo kolah.
Sampai Naro
Sampai Tuan
Samulo Kato kadianta kabakeh Naro io bana, kailia nak sarangkuah dayuang ka mudiak nak satumpu
galah kato io nak tabao jo mupakat bana tu Naro.
Ambo kamambao kato jo Mupakat Tuan mananti lai kasaba ?
Sakiro kiro Naro
Nan kito baa Tuan
Baranti Naro
MAMBAO BAIYO
Lenggang !
Ambo Tuan Naro
Barudiang jo Lenggang sapatah
Rancak Tuan Naro
Sungguahpun ka Lenggang tibonyo nak sarapeknyolah Rang Gaek salingka duduak sarato Dunsanak
bakarapatan,
Sambah manyambah kito pulangkan kapado Allah, salawat kapado Nabi lai nan kato sajo kito pakatokan.
Apo an kamanjadi buah kato ka Lenggang kinitu satantangan di bisiak nan kadangaran imbau nan
kalampauan maagak nan ka buah barino iko nan kadijapuikkan ka Lenggang kiniko.
Sampai Naro
Sampai Lenggang 
Sabalun kato ba jawab gayuang batangkih baiyo sapatah Naro
Rancak
Tuan Naro
Ambo Lenggang
Dikumbalikan Parundiangan ka Tuan Lenggang
Rancak
Sungguapun Katuan Lenggang tibono nak arapeknyolah Rang Gaek salingka Duduak sarato Dunsanak
karapatan, dibaliak-baliak bak mamanggang diulang ulang bak manyapuah nan diTuan juo nan ka
diamba gadang danjuang tinggi, apo nan kato Tuan cako tantu sambah manyabah dipulangkan kapado
Allah , salawat kapado Nabi lai nan kato sajo kito pakatokan, apolah nan kamanjadi buah kato di Naro tu
kini satantangan di Imbau nan kalampaan bisiak nan kadangaran maagak nan ka buah barinyo
bajapuikkan ka Lenggang kan baitu bana Naro
Io sabana baitu Lenggang 
Naro
Ambo Lenggang
Dek kito nan baadok batunggalan bana sasuai paham saukua tapi samantangpun baitu lamak siriah lego
carano lamak kato balega bunyi nan bana kato baiyo nan rajo kato mupakat, dek karano rang gaek lai
samo diadok ambo bao kato Tuan tu jo mupakat Tuan mananti baanyo kolah.
Samulo Kato kadianta kabakeh Lenggang io bana kailia nak sarangkuah dayuan kamudiak nak satumpu
galah, kato io nak tabao jo mupakat bana tu Lenggang.
Ambo mambao kato jo mupakat Naro mananti lai kasaba
Sakiro-kiro lenggang
Nan kito Naro
Baranti
Naro
Ambo Lenggang
Dihari nan cako Naro ambo sabakan manuruik Adat manauang manuruik Undang samantaro ambo
manjapuikkan nan ka bua barinyo ka Urang Gaek salingka Duduak sarato Dunsanak, baa dek Urang
Gaek sarato dunsanak karapatan ndak sasak bintang di langik ndak gambuang lukah di aia tumah tiok
kandak tiok buliah tiok pintak tiok balaku, lah ado nan kabuah barinyo dek baliau, dek baliau baanta ka
Ambo dek Ambo kabaanta ka bakeh Naro Alah koh rancak dianta Naro ?
Nan dijapuik Lenggang
Apolah nan kaantanyo kinitu satantangan di Aia taganang nak bailiakan biduak tatumbuak nak
bakelokkan, bapambarianlah Naro disinan nan kami disiko tinggi maanjuang gadang maamba, itulah nan
kabuah barinotu Naro
Sampai lenggang
Sampai Naro
Dihari nan Cako ambo Lenggang sabakan manuruik adat manaung manuruik Undang samantaro
Lenggang manjapuikkan aia nan janiah sayak nan landai kaakeh Rang Gaek salingka duduak sarato
Dunsanak , tumah lah dapek nan kabuah barinyo dek baliau, dek baliau baana ka Lenggang, dek
Lenggang baanta kabekeh ambo, alah nan kaantanyo kinitu satantangan, aia taganang nak bailiakan,
biduak tatumbuak nak bakelokkan, bapambarianlah Naro disinan nan kami disiko tinggi maanjuang
gadang maamba , kan baitu banatu Le3nggang ?
Io sabana baitu Naro
Lenggang ?
Ambo Naro
Dek karono panehko bapuhun ujanko barasa disagoan roan ka ureknyo kato ke nan tabik baako baitu
Lenggang ?
Nak tampak pasa bakeh bamalam, bateh tampek baranti, rantiang tampek enggok, pulau tampek
banang, iolah rancak rotan disagokan kaureknyo kato ke nan tabik Naro
Nan kito Lenggang
Baranti Naro
Tuan Malin
Ambo Naro
Dikumbalikan Pasambahan kabakeh Tuan Malin
Rancak Naro
Dihari nan cako Tuan Ambo sabakan manuruik adat manaung manuruik undang samantaro ambu
mancarikan aia nan janiah sayak nan landai kabakeh rang gaek sarato dunsanak , ruponyo dak
gambuang lukah diaia ndak sasak bintang di langik tiok kandak tiok bulaku tiok pintak tiok buliah pucuak
dicinto ulam tibo sumua dikali aia tabik tumah lah ado nan kabuah barinyo di balau, di baliau baanta
kaambo di ambo kabaanta ka Tuan, alahko rancak diaata Tuan ?
Rancak Naro
Apolah nan kaantanyo kinitu tantangan aia taganang nak bailiakan biduak tatumbuak nak bakelokkan ,
rasonyo kandak lai kabuliah pintak lai kabalaku , lah taracak dikudo lah tatampuah di jalan , titiak ujan di
langik bumi lah suko manarimo , ikolah nan kaantanyo Tuan ?
Sampai Naro
Sampai Tuan
Dek karano pintak lah buliah kandak labalaku alah sanang rasonyo ati Naro
Jo Bismillah sajo kito muloi Tuan
Nan kito baa Naro
Baranti Tuan

Bagian V
Alur Makan minum

Sipangka   : Datuak Marajo


 Si Alek      : Datuak Batuah
 Sipangka  : Datuak Batuah,..
Sambah tibo bakeh Datuak,samabah meanyambah dipulangkan pado Allah..kato sajo nan di
pakatokan.Maagak di hari nan sahari nangko, janjang batingkek bandua batapuak,duduak
sahamparan tagak saedaran,manimbang sapanjang adat mangaji sapanjang alua,ciek jo duo,duo
jo tigo,alah banamo basalasai,pun baa nyolai,manantamng jamba nan baatap,kumbuak nan
baatua,supayo nak mintak di parenai,sakian sambah bakeh Datuak ,….
 Si Alek      : Sampai Datuak Marajo,?
Apolah nan manjadi buah panitahan Datuak cako,maagaki rundiangan Datuak nan ka
tangah,sunat kato dek baulang pasa jalan dek batampuah,panitahan Datuak nan ka hambo ulang.
Maagak di hari nan dahulu, siriah ka bacabiak,pinang bagatok,dihadapan karib jo kabiah,ipa jo
bisan,korong jo kampuang,nan mahaadiri pakarajaan nangko,Adopun di hari nan sahari nangko,
janjang batingkek bandua batapuak,duduak sahamparan tagak saedaran,manimbang sapanjang
adat mangaji sapanjang alua,ciek jo duo,duo jo tigo,alah banamo basalasai.
Limbak nan daripado itu, Tumbuah nan bak banyiah tabik nan bak padi,tabik di silang nan
bapangka karakok nan bajunjuang,pakarajaan nan bapangka,jamba nan baatap kumbuak nan
baatua,iyo bana nak mintak di parenai,khan baitu bana jinih buah panitahan Datuak tadi,.
Sipangka   : Iyo bana.Datuak..
 Si Alek      : Yo manyo  Datuak Marajo….
Sapanjang buah panitahan Datuak nan ka tangah,alah dalam adat nan tapakai dalam cupak nan
baisi dalam ragi nan takambang,tapi sungguahpun baitu,lamak siriah lega carano,lamakkato lega
bunyi,lamaklauak dek pamasak,elok kato jo mufakat,buruak kao di luanyo,hambo bao kato jo
mufakat jo nan duduaksahamparan tagak saedaran,saba mananti Datuak jo panitahan..Lai koh
dikanduang adat dilingka pusakao nan baitu Daatuak.?..itu bana nan hambo antakan bakeh
Datuak..
 Sipangka  : Sampai .Datuak..?
Sapanjang buah panitahan Datuak bakeh hambo,sapanjang buah panitahan hambo nan ka
tangah,alah koh dalam cupak nan baisi dalam adat nan bapakai,di bao kato jo mufakat,khan baitu
bana buah panitahan Datuak.?
 Si Alek      : Iyo bana ….
 Sipangka  : Tibomyo lah dalam adat nan bapakai,kato di bao jo mufakat,Datuak..
 Si Alek      : Nan kato lah didlam adt lamo pusako usang,kato ka hambo bao jo mufakat,saba mananti malah
datuak..
 Sipangka  : Hambo mananti sakiro-kiro
 (Datuak Batuah (Sialek)membawa kata rundingan mencari mufakat dan mengembalikan kepada
Datuak Marajo)
Si Alek       : Ma Datuak Marajo,..
Dihari nan cako Datuak saba jo panitahan,hambo mambao katomufakat jo nan duduak
sahamparan tagak saedaran,picak nan satapiak bulek nan sagiliang adat nan sapakai,sapanjang
parmintaan Datuak nan ka tangah,tibonyo lah dalam adat nan bapakai dalam cupak nan
baisi,pinta buliah kandak balaku,itu bana nan hambo antakan ka bakeh Datuak,.
 Sipangka  : Sampai Datuak..?
Maagaki rundiang nan ka tangah,nan baukua nan bajangko,nan babrih nan babalabeh,sabarih
indak namuah hilang satitiak indak namuah lupo,sabuah pinta buliah kandak balaku,tinggi
hambo junjuang gadang hambo amba,itulah kato nan di antakan bakeh Datuak,..
 Si Alek      : Sampai .Datuak..?
Kok hilia lah sarangkuah dayuang mudiak lah satimbang galah,nan kito baapo lainyo Datuak…
 Sipangka  : Nan kito elok baparantian.
 (Sumber :Sumarak Nagari,AlurPasambahan dan Pidato Adat Minangkabau)

Bagian VI
SAMBAH KA MAKAN

 Sipangka      : Dt.Batuah, H.Amir, St.Marajo, St.Palindih, St.Palimo, St.Panduko, St.Maruhun 


                                             ( Tukang Sambah ) yang tertulis ( Bnh )

Pihak Sialek  : Dt.Kayo,H.Umar,St.Pangulu, St.Muncak, St.Sati (Tukang  Sambah)  


yang tertulis  ( Bnh )

Pembukaan :

Sipangka
St.Maruhun : Baliau Angku Dt.Kayo Sambah sarato Titah di puhunkan ka angku( Manitahlah ),
Angku H.Umar salam di puhunkan kapado Angku ( Manitahlah ),
mamak st.panghulu sambah dipuhunkan kamamak ( Manitahlah )
mamak st.mucak sambah dipuhunkan mamak ( manitahlah ),

Manyambahkan sambah malah ambo kahadapan panghulu nan gadang basa batuah tampek ambo
manyambahkan sambah.
Mamuhunkan salam malah ambo kahadapan tuanku nan duo tigo parsilaan tampek ambo
mamuhunkan salam.
Indak taatok tabilang gala akan paatok jo pambilang nak sambahlah dimuliakan dengan sambah.
Bukannyo ambo maraso malampaui jo malinteh dihadapan niniak mamak disilang nan bapangka
karajo nan bapokok, sapanjang warih nan bajawek pusako nan batarimo, kok pai ambo lai jo
mupakaik tingga lai jo parundiangan, lai dari ambo tabik nyo buah pasambahan ka bakeh tuan
St.Sati, ma nyo tuan....

St.Sati  : lai Ambo St.Maruhun, manitahlah....

St.Maruhun
Adopun buah pasambahan nan kaditibokan ka bakeh St.Sati :
Diateh hari nan sahari nangko, hari elok kutiko baiak, di ateh janji nan batapati ikara ba
muliakan, alek disaru nan lah datang nan dicintopun alah tibo, janjang tatagak alah batingkek
bandua tatagun alah batapiak, alah lalu karuang tangah bajawek salam jo nan pangka tando
alamaik putiah hati, salamaik rahim salamonyo, lapiak takambang ba kaduduak i.
Kok duduak alah balapeh panek, tagak alah balapeh arak, dihetong sakiro adaik siriah sakapua
alah bakunyah, rokok baguluang alah baisok, atonyo lai an takana dihati takilang di mato dininik
dengan mamak ateh namo silang nan bapangka karajo nan bapokok aratinyo bana niniak mamak
pangatuo simabua sarato nan punyo rumah sado nan mananai iko pekerjaan, karano lah bacapek
kaki ringan tangan malin pantan manatiang juadah nan ka tangah, kok buliah bali jo pinto
kahadapan niniak mamak sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik jawek lah aia
basuahlah tangan jamba jo juadah lah suko nak di santap, nan artinyo bana mintak diparenai
dininiak mamak kami si alek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik jo hati nan amaik
suci muko nan amaik janiah sabaitulah sambah ditibokan kahadapan tuan St.Sati.

St.Sati              : Alah Sampai St.Maruhun


St.Maruhun      : dibilang alah

St.Sati
Baliau Angku Dt.Batuah Sambah sarato titah dipuhunkan kepada angku ( manitahlah ), angku
H.Amir salam dipuhunkan kepada angku ( manitahlah ), mamak St.marajo sambah dipuhunkan
kapado mamak ( manitahlah ), mamak St. Palindih sambah dipuhunkan kapado mamak
( manitahlah ), mamak St.Palimo sambah dipuhunkan kapado mamak (manitahlah), mamak
St.Panduko sambah dipuhunnkan kapado mamak.

St Sati
Manyambahkan sambah malah ambo kahadapan pangulu nan gadang basa batuah tampek ambo
manyambahkan sambah.
Mamuhunkan salam malah ambo kahadapan tuanku nan duo tigo parsilaan tampek ambo
mamuhunkan salam.
indak taatok tabilang gala akan paatok jo pambilang nak sambahlah dimuliakan dengan sambah.
Bukannyo ambo maraso malampaui jo malinteh dihadapan niniak mamak silang nan bapangka
karajo nan bapokok, sapanjang warih nan bajawek pusako nan batarimo, kok pai ambo lai jo
mupakaik tingga lai jo parundiangan, lai dari ambo tabik nyo buah pasambahan ka bakeh tuan
St.Maruhun , ma nyo St.Maruhun...

St.Maruhun      : Manitahlah

Diateh hari nan cako apolah nan manjadi buah panitahan nan katangah di St.Maruhun, antah
dihari ko nan elok antah kutiko ko baiak, diateh janji nan batapati ikara nan bamuliakan, alek di
saru nan lah datang nan dicintopun alah tibo, janjang tatagak alah batingkek, bandua tarantang
alah batapiak, alah lalu ka urang tangah, bajawek salam jo sipangka, tando alamaik putiah hati
salamaik rahim salamonyo, lapiak takambang alah bakaduduak i, 
kok dietong sakiro adaik siriah sakapua alah bakunyah rokok baguluang alah diisok, kok duduak
alah balapeh panek, tagak alah balapeh arak, atonyo lai nan takana di hati takilan di mato...

Bagian VII
PASAMBAHAN UNTUAK KA MAKAN

Sipangkalan (Sutan Sati)


Manyambahkan sambahlah hambo kapado Panghulu nan gadang basa batuah, tampaik hambo
mamuhunkan sambah.
Mamuhunkan salamlah hambo kapado Tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah
lalu pulang sabondong suruik, tampaik hambo mamuhunkan salam.
Tidak tahatap tabilang gala, akan panghatap dan pabimbilang, nak sambahlah dimuliakan jo sambah.
Bukanlah hambo maraso malampau jo malinteh, kok disilang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak
mamak pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, pai lai jo
mupakaik tingga lai jo parundiangan, alah balapeh jo hati nan suci jo muluik muko nan janiah, lai dari
hambo tabikno pasambahan, sambah tibo kapado Sutan Bandaro.
Adopun pasambahan nan dipuhunkan kapado Sutan Bandaro, alek disaru alah datang nan dicintopun
alah tibo, janjang tatagak alah batingkek, bandua tatagun alah batapiak, lapiak takambang alah
bakaduduaki, rokok bagiliang alah diisok, siriah di carano alah bakunyah…Aa tono lai nan banamo
takana di hati tahelang di mato di silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan.
Pandang jauah samo dilayangkan, pandang hampia samo ditukiakkan, karano hidangan alah tasaji, kok
cerek alah taratua, kok buliahlah bali jo pinto kapado Panghulu nan gadang basa batuah, tuanku nan duo
tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik…jamba lah suko nak
dibukak, nasi talatak nak mintak disantap, aia barisi nak mintak diminum mintak diparenai dipanghulu nan
gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang
sabondong suruik…sabaitulah sambah dipuhunkan kapado sutan…
Sialek (Sutan Bandaro)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Sati, tapi sungguahpun kapado Sutan hambo mangumbalikan
pasambahan, nak sarapaknyolah kapado silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, tampaik hambo
mangumbalikan pasambahan.
Tidak tahatap tabilang gala, akan panghatap dan pabimbilang, nak sambahlah dimuliakan jo sambah.
Bukanlah hambo maraso malampau jo malinteh, kok dipanghulu nan gadang basa batuah, tuanku nan
duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik, pai lai jo mupakaik
tingga lai jo parundiangan, alah balapeh jo hati nan suci jo muluik nan janiah, lai dari hambo tabikno
pasambahan untuak manjawab panitahan Sutan Sati.
Adopun nan manjadi buah panitahan Sutan Sati…alek disaru pun lah datang nan dicinto pun lah tibo,
janjang tatagak alah ditingkek, bandua tatagun alah ditapiak, siriah di carano alah dikunyah…Aa tono lai
nan banamo takana di hati, tahelang di mato di silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan.
Pandang jauah samo dilayangkan, pandang hampia samo ditukiakkan, karano hedangan alah tasaji, kok
cerek alah taratua, kok buliahlah bali jo pinto dipanghulu nan gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo
parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik…jamba lah suko nak dibukak,
nasi talatak nak mintak disantap, aia barisi nak mintak diminum mintak diparenai dipanghulu nan gadang
basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong
suruik…sabaitulah sambah dipuhunkan kapado Sutan Bandaro, kan baitu bana Sutan Sati !
(iyo bana Sutan Bandaro)…
Sapanjang buah pasambahan Sutan, sungguah tapakai dalam adaik, alah talingka dipusako, bana lah
tibo pado tampaikno…
Tapi sungguahpun baitu bana, bak pitua di nan tuo, elok kato jo mupakat, buruak kato dilua mupakat, kok
hambo bao kato Sutan jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan bana nan sado itu kapado
panghulu nan gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu
pulang sabondong suruik, mamintak hambo dengan sambah, mananti Sutan jo panitahan, lai koh
banamo dalam adat, sambah kumbali kapado Sutan Sati…
Sipangkalan (Sutan Sati)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Bandaro…
Adopun nan manjadi buah pasambahan Sutan, sapanjang buah pasambahan Sutan Sati, sungguah
tapakai dalam adaik, alah talingka dipusako, bana lah tibo pado tampaikno…tapi sungguahpun baitu
bana, bak pitua di nan tuo, elok kato jo mupakat, buruak kato dilua mupakat, kok hambo bao kato Sutan
jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan bana nan sado itu, kapado panghulu nan gadang
basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong
suruik, mamintak hambo dengan sambah, mananti Sutan jo panitahan, lai koh banamo dalam adat,
sambah kumbali kapado Sutan Sati, kan baitu bana Sutan Bandaro ? (iyo bana Sutan)…Insya Allah baolah
mupakaik Sutan…
…………………………………SIALEK MUPAKAIK DISIKO
Sialek (Sutan Bandaro)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Sati…
Tapi adat daulu nan basitinah, kamudian kato nan basicapek, capek sajo pasambahan dikumbalikan
kapado Sutan Sati.
Kok diateh hari nan cako, lah hambo bao kato Sutan jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan
bana nan sado itu, kapado panghulu nan gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato
sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik…dapeklah kato nan saiyo, paham nan saukua,
bulek nan buliah digiliangkan, pipih nan buliah dilayangkan.  Sapanjang buah parmintaan silang nan
bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan
mangundalikan pakarjaan, sungguah tapakai dalam adaik, alah talingka dipusako, bana lah tibo pado
tampaikno.  Biaso pintak buliah, biaso kandak balaku.
Tapi sungguahpun baitu bana, pandang jauah samo kito layangkan, pandang hampia samo kito
tukiakkan, karano hedangan alah samo-samo tasaji, cerek alah samo-samo taratua, jangko maukua
samo panjang, bungka mangati samo barek, kok buliahlah bari jo pinto, di silang nan bapangka karajo
nan bapokok, niniak mamak pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan
pakarjaan…nak mintak disamoi, sabaitulah sambah dipuhunkan kapado Sutan Sati…
Sipangkalan (Sutan Sati)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Bandaro…
Kok diateh hari nan cako, lah Sutan bao kato hambo jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan
bana nan sado itu, kapado panghulu nan gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato
sialek nan pai satampuah lalu pulang sabondong suruik…dapeklah kato nan saiyo, paham nan saukua,
jatuahlah kato kabulatan, bulek nan buliah digiliangkan, pipih nan buliah dilayangkan.  Sapanjang buah
parmintaan silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak pangatuo………(suku), sarato nan
punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, sungguah tapakai dalam adaik, alah talingka
dipusako, bana lah tibo pado tampaikno.  Biaso pintak buliah, biaso kandak balaku.  Tapi sungguahpun
baitu bana, pandang jauah samo kito layangkan, pandang hampia samo kito tukiakkan, karano hedangan
alah samo-samo tasaji, cerek alah samo-samo taratua, adat badagang batimbalan, kalau mahuji samo
merah, kok buliahlah bari jo pinto, di silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan…nak mintak
disamoi, sabaitulah sambah dipuhunkan kapado Sutan Sati, kan baitu bana Sutan Bandaro ? (iyo bana
Sutan)…
Sapanjang buah pasambahan Sutan Bandaro, lah cupak tatagak nan baisi, ragi takambang nan batiru…
tapi sungguahpun baitu bana, elok kato dipakatokan, lamak siriah legaran carano, kato surang nan
dibuleki, kato basamo dimupakati, karano lai dihadapan silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak
mamak pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, kok hambo
bao kato Sutan jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan bana nan sado itu, mamintak hambo
dengan sambah, mananti Sutan jo panitahan, lai koh banamo dalam adat, sambah kumbali pado Sutan
Bandaro…
Sialek (Sutan Bandaro)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Sati…
Adopun nan manjadi buah pasambahan Sutan Sati, sapanjang buah pasambahan Sutan Bandaro, lah
cupak tatagak nan baisi, ragi takambang nan batiru…tapi sungguahpun baitu bana, elok kato
dipakatokan, lamak siriah legaran carano, kato surang nan dibuleki, kato basamo dimupakati, karano lai
dihadapan silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak pangatuo………(suku), sarato nan
punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, kok hambo bao kato Sutan jo mupakaik, diambiak
kato jo paiyoan, dijapuikkan bana nan sado itu, mamintak hambo dengan sambah, mananti Sutan jo
panitahan, lai koh banamo dalam adat, sambah kumbali pado Sutan Bandaro, kan baitu bana Sutan
Sati ? (iyo bana Sutan)…Insya Allah baolah jo mupakaik Sutan !!
………………………SIPANGKALAN MUPAKAIK DISIKO
Sipangkalan (Sutan Sati)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Bandaro…
Tapi adat daulu nan baistinah, kamudian kato nan basicapek, capek sajo pasambahan dikumbalikan
kapado Sutan.
Kok diateh hari nan cako, lah hambo bao kato Sutan jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan
bana nan sado itu, kapado silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak pangatuo………
(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan…dapeklah kato nan saiyo, paham
nan saukua, ilia alah samuaro, mudiak alah saulakan.  Sapanjang buah parmintaan panghulu nan
gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang
sabondong suruik… alah cupak tatagak nan baisi, ragi takambang nan batiru, pintak biaso buliah, kandak
biaso balaku.  Insya Allah basamoi pulo lah disilang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, sabaitulah sambah
dikumbalikan kapado Sutan Bandaro.
Sialek (Sutan Bandaro)
Dikumbalikan pasambahan kapado Sutan Sati…
Kok diateh hari nan cako, alah Sutan bao kato hambo jo mupakaik, diambiak kato jo paiyoan, dijapuikkan
bana nan sado itu, kapado silang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak pangatuo………
(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan…dapeklah kato nan saiyo, paham
nan saukua, ilia alah samuaro, mudiak alah saulakan.  Sapanjang buah parmintaan panghulu nan
gadang basa batuah, tuanku nan duo tigo parsilaan, sarato sialek nan pai satampuah lalu pulang
sabondong suruik… alah cupak tatagak nan baisi, ragi takambang nan batiru, pintak biaso buliah, kandak
biaso balaku.  Insya Allah basamoi lah pulo disilang nan bapangka karajo nan bapokok, niniak mamak
pangatuo………(suku), sarato nan punyo rumah, sado nan mangundalikan pakarjaan, sabaitulah sambah
dikumbalikan kapado Sutan Bandaro, kan baitu bana Sutan Sati ? (iyo bana Sutan)…Insya Allah kok pintak
alah samo-samo buliah, kandak alah samo-samo balaku, sananglah hati kami Sutan Sati…

Sambah Manyambah dalam Upacara Adaik Minang


OLEH Musra Dahrizal Katik Jo Mangkuto

Ninik mamak (Sumber: www.rangtalu.net)


Kaganti siriah nan sakapuah, umpamo rokok nan sabatang, panuruik dunsanak
bakuliliang, dek kito sarik basuo. Nan naiak di dalam hati, tacinto bajawek tangan, jo
diri dunsanak nan basamo, kok untuang ka jadi sitawa jo sidingin, tulisan nan ambo
buek ko. Sabab kan ba‘a dek baitu, aluran badan diri ambo, tantangan tulih-manulih,
aka singkek pandapek kurang, ilimu di Tuhan tasimpannyo.
Tapi sapantangpun baitu, dek ujuik manantang bana, jan kalah sabalun parang,
dipabulek kayu panggali, indak nan labiah dari puntuang, dipabulek hati nurani, indak
nan labiah dari untuang, walau ka angok-angok ikan, bogo ka nyawo-nyawo patuang,
patah kapak batungkek paruah, namun nan naiak dalam hati, mungkasuik tatap
basampaian, dicubo juo bagulambek.

Hanyo harapan dari ambo, kapado dunsanak bakuliliang, kok basuo kalimaik nan ndak
jaleh, titiak jo koma nan salah latak, bahaso Minangnyo basalemak, tapakai
bahaso Indonesia,anggaplah bahaso maso kini, usah dicacek langkah sumbang, sabab
kan ba’a dek baitu, dalam diri ambo lah yakin, sadonyo dunsanak nan datang ko, tantu
bakandak tabu nan manih, kok tabu tibarau tasuo, itu nan ado di ambo, pado manjadi
upek puji, nan bedo jatuah dihimpok janjang, pado mambarek ka akiraik, ambo nan
mintak dimaafkan.
Barieh balabeh Minangkabau, sanitiak tiado hilang, sabarih bapantang lipua, nan salilik
gunung Marapi, saedaran Sago jo Singgalang, salingka Talang jo Kurinci, sampai ka
lauik nan sabideh, warih nan samo kito jawek, kato pusako nan diganggam, ka ateh ta
ambun jantan, ka bawah takasik bulan, niniak moyang punyo hulayaik, hak nyato
bapunyo, ganggam nyato ba untuak.
Salaruik salamo nanko, namonyo kito urang Minang, dek ketek kurang pangana, lah
gadang aka pailang, jalan lah dialiah urang lalu, cupak dipapek rang panggaleh, dek elok
kilek loyang datang, intan tasangko kilek kaco, disangko bulek daun nipah, kironyo
picak bapasagi, diliek lipek ndak barubah, dikambang tabuak tiok ragi, pado wakatu iko
kini, lalok sakalok barasian, pikia nan palito hati, nanang nan baribu aka, dalam tanang
bana mandating, paham tibo aka baranti, bana lah timbua sandirinyo, asah kamudi
disamoan, jikok padoman dibatua an, samo mancinto ka nan baiak, nak mambangkik
batang tarandam, iyolah adaik Minangkabau, tibolah tembak di alamaik, sampailah
pandang ka tujuan, kok indak tajajak tanah tapi, indak kudaraik dari kito, hanyo kuaso
dari Tuhan, sasek suruik talangkah kumbali, pulangnyo ka balabeh juo, baitu adaik nan
bapakai, kok sasek di ujuang jalan, babaliak ka pangka jalan, kito pilin aka nan tigo,
suatu nan jahia janyo aka, kaduo mustahia janyo aka, katigo nan wajib janyo aka, sa
ukua kito nan basamo, sapakaik niniak jo mamak, sarato imam jo tuangku, baiyo sagalo
cadiak pandai, bundo kanduang samo di dalam, kito babaliak banagari.
Tapeknyo tanggal salapan, di bulan November, di maso tahun iko juo, alah datang surek
sapucuak, babungkuih jo karateh putiah, dari UPTD Museum Nagari, di jalan
Diponegoro, nan talatak di Kota Padang, daulunyo Taman Melati. Sasudah surek ambo
baco, dalam dibaco dipahami, ruponyo dek kapalo Museum, lah timbua pangana elok,
lah tabik pikiran baiak, cinto baiyo jo batido, jo dunsanak nan ado kini, sagalo urang
nan patuik-patuik, mambincang nilai-nilai adaik, nan takanduang dalam budaya, lai
koh tapakai sampai kini, kok lai ba’a lai nyo, kok indak ba’a indaknyo. Dek lah jaleh
mungkasuik isi surek, aluran di badan diri ambo, kok baban nan ka bapikua, karajo nan
ka dikakok, sakiro untuak ambo tariak, nan baban ka ambo pikua, diagiah ganggam
bapadok, tantangan sambah-manyambah, nan tapakai di dalam adaik. Jikok di ambo
lah tu kini, dek elok isinyo surek datang, suci niaiknyo rang bakandak, kok kurang laweh
tapak tangan, jo niru ambo tampuangan, lah datang pikiran baiak, alah timbua pangana
kokoh, mako mbo ansua lah manulih, sakiro nan takana ka ditulih, nan tasirek jo nan
tasuruak, ka kito tarangan bagulambek.
Nan ka disuruah:
Manuruik adaik nan bapakai, adaik lamo pusako usang, di dalam alam Minangkabau,
tutua rang tuo nan didanga, indak basasi ba bainah, sakiro dicaliak mato sajo, indak
basuluah batang pisang, mambali kabau batuntun, jikok nyo tutua nan didapek, lai
basuluah matohari, bagalanggang mato rang banyak, nan nampak tapakai tiok hari,
sarato dangan jo talingo, baik batanyo ka nan tau, walau baraja ka nan pandai, miki
barundiang dalam lapau, bogo batanyo di palanta, tantangan sambah-manyambah, nan
tapakai dalam adaik, sajak mulo maso sa isuak, sampai kapado maso kini, tantang itu ka
kito surah.
Tantangan sambah jo manyambah, nan tapakai dalam adaik, dalam adaik sabatang
panjang, siapo urangnyo nan disambah, siapo pulo nan manyambah, limbak sabaliak
dari itu, tantangan diri bundo kanduang, lai koh buliah nyo manyambah, walau sasamo
bundo kanduang, baiak di hadapan niniak jo mamak, ado koh sambah bundo kanduang,
nan jaleh balundang bak durian, nan bak urang di tangah pasa, nak jaleh onggoknyo
ciek-ciek, nan mano nan onggok lado, nan ma pulo nan onggok bawang, karano hak
jaleh bapunyo, nan ganggam nyato ba untuak, sabuah lai nan takana, kok hanyo
sambah-manyambah, di ma sajo nan buliah dipakai, siapo sajo nan mamakai, nan mano
sambahnyo niniak mamak, nan ma pulo sambah nyo bundo kanduang, dalam papatah
kan basuo, rajo datang rajo mananti, puti datang puti mananti, jikok tibonyo tampak
muko, jikok pai nyo tampak pungguang. Minggu Muko
Nan banyak basuo kini:
Kalau dicaliak maso kini, di zaman canggih kini ko, kok adaik nan urang pakai, pusako
nan nyo tarimo, iyo bana bak kato urang, nan bak mamangan urang tuo, bulek ruponyo
daun nipah, bulek lah nyato bapasagi, dicaliak lipek ndak barubah, dikambang tabuak
tiok ragi, tantangan adaik ma aduik, lah bak sarupo suto kusuik, dirantang indak
salasai, dicukia ndak namua tangga, makin diasah makin maja, makin dicalak makin
kabua, lah sarupo jo ikua tikuih, apo lai sambah-manyambah, tarutamo di kota-kota,
lah banyak bana kalirunyo, nan indak untuak lah urang tariak, nan indak baban lah inyo
pikua, ndak patuik manyambah lah manyambah, di hadapan niniak jo mamak, urang
padusi lah manyambah, kok kaba nan kito danga, barito dibaok angin, tapi kok saiah
baritonyo, dari payuang panji adaik, iyo lah LKAAM di Sumbar ko, baliau mambuek
rapek gadang, nan mamiliah tungganai baru, kongres namonyo caro kini, di maso
kutiko itu, urang padusi nan manyambah, manyambah siriah pinang, kok didanga
urang nan datang, datang dari luak nan tigo, nan dari rantau tigo sagi, iyolah datuak jo
pangulu, sarato urang cadiak pandai, baiakpun urang patuik-patuik, manuruik
pancaliak an panitia, kok didanga kakok karajonyo, bantuak ndak tau nyo adaik, asah
karajo ka salasai, indak bapikia mularaikinyo, di baliak itu manpa’aiknyo. Sabuah lai
nan takana, dari banyak sanggar nan ado, nyo buek tari pasambahan, kutiko inyo
kabarundiang, manyambahan siriah di carano, lah padusi pulo nan manyambah, alah
banyak sumbak jo salah, asah utang ka lapeh sajo, indak tapikia salah bana. Kalau
diinok dimanuangan, jikok dipikia aluih-aluih, buruak bunyi salah barito, malu kito dek
urang lain, pado marusak rang nagari, jan cacek adaik Minangkabau, lah patuik LKAAM
ko dibubarkan.
Surahan:
Tahantak puntiang ka hulu, di bawah kiliran taji, asa mulo kato daulu, tigo limbago nan
tajali, partamo sambah-manyambah, kaduo baso jo basi, sambah-manyambah dalam
adaik, tali batali dalam undang, tasabuik dimuluik manih, tapakai an baso nan baiak, di
dalam bungka nan piawai, di taraju nan ndak bapaliang, baso-basi ikara muluik, muluik
manih tali pikatan, pa hubuang silaturahmi, banamo adaik sopan santun.
Sabalun disingkok nan talamun, nan tacicia ka kito piliahi, nan taserak kito
kampuangan, nan tingga ka kito japuik, nan tagadai ka kito tabuh, nan rumpanag ka
kito sisik, nan kurang ka kito tukuak, nan balabiah kito kurangi, nan singkek ka kito
uleh, nan panjang ka kito karek, nan senteang ka kito bilai, nan lakuang ka kito timbun,
nan teleang kito padata, nan sipi di katangahan, nan ilang ka kito cari. Nan partamo ka
kito sigi, tampek duduaknyo niniak mamak, jo tampek duduak bundo kanduang, baik di
ateh balai adaik, walau di ateh rumah gadang. Kalau dalam mambincang adaik, bundo
kanduang di ateh balai, duduaknyo agak kabalakang, indak samo jo niniak mamak, kok
ado rundiang ka nyo sabuik, agak sapatah duo patah, hanyo pakaro bantuak alek,
macam samba nan kadibuek, sarato paminum kawa, atau juadah dalam alek, kok itu ka
nyo sampaian, indak buliah nyo lansuang sajo, mintak rila inyo daulu, ka salah surang
niniak mamak. Malah nan acok bana basuo, kato putuih nan nyo tarimo, dari
rundiangan niniak mamak, kok lah sasuai jo niniak mamak, baru nyo buliah bacarito.
Panyambahan dek niniak mamak, sambahnyo sambah guntiang ampek, indak patuik
marantang panjang, dek baliau siku nan paralu, karano tasuo di pitua, kato pangulu
manyalasai, di ateh duduak nan saamparan, di tagak nan sapamatang, jo niniak mamak
nan banyak, kok tasuo kato baiyo, barundiang jo singkek sajo, ado bana liau baiyo, atau
basuo gantiang ka putuih, isinyo biang katabuak, di dalam sambah-manyambah, baliau
indak ka baiyo, jo diri mati jo pandito, nyampang tasuo nan baitu, liau barundiang jo
singantua, batanyo ka lutuik caro kini, nan buliah baliau baiyo, manuruik adaik nan
bapakai, jo niniak mamak nan lain, baiak jo dunsanak nan sababan, mako sangaik
paralu bana, di urang manyambah nan partamo, atau nan mamulai manyambah, ndak
buliah lansuang ka pangulu, di caliak urang nan duduak, ka nan di bawah pangulu
sambah di tibo an, mako katiko kito ka duduak, kalau di dalam alek jamu, dicaliak suok
jo kida, si sampiang kito ka duduak. (minggu muko)
Panyambahan dek manti jo pandito, atau kamanakan nan mudo matah, nan ado di
bawah pangulu, caro adiak sabatang panjang, salingka luak nan tigo, sampai ka rantau
ka tigonyo, di dalam sambah-manyambah, liau buliah marantang panjang, mambilang
dahan jo rantiang, mambaco bungo jo putiak, hanyo sabuah nan paralu, usah kalua dari
alua, ijan sambah malompek-lompek, sarupo nan banyak kito danga, juo acok dicaliak
mato, dalam daerahluak Agam, nagarinyo indak kito sabuik, pidatonyo malompek-
lompek, panyambahan untuak ka makan, nyo baco niniak nan batigo, sajak di aras
kurisi, nyo bincang tambo sapanjangnyo, kutiko didanga bunyi, indak tasangkuik setek
juo, pidato untuak kamakan, kito cubo bana mambandiang, sampai disudi disiasek,
jaweknyo singkek sajo, adaik kan salingka nagari, pusako salingka kaum, baitu adaik
kami di siko, kutiko ditanyo falsafahnyo, sabuah tanyo ndak bajawek, hanyo kito nan
marusuah, nan mangganggam di dalam hati, lah samo darajaik pidatonyo, antaro ka
makan jo ka minum, jo panyambahan batagak gadang, atau malewakan gala pangulu.
Panyambahan dek bundo kanduang, atau sambahyo rang padusi, nan banyak panulih
caliak, baiak batanyo ka nan tau,  walau baguru ka nan pandai, di dalam luak nan tigo,
lapeh ka rantau tigo sagi, sajak iduang ditampuah angok, alun ado lai Nampak, baiak di
danga jo talingo, kalau ado niniak jo mamak, atau banyak rang jantan duduak, indak
ado sakali juo, urang padusi nan manyambah, kok padusi tagak manyambah, indak
sasuai jo pitua, rajo datang rajo mananti, puti datang puti mananti, sabuah lai pitua nyo,
ijankan mancaliak muko, mancaliak batih ndak dapek, dek sabab karano itu, pakaian
adaik rang padusi, sajak mulo maso saisuak, lakek kainnyo ka balakang. Aluran diri
bundo kanduang, kok lai bana nyo manyambah, tagak nyo di kapalo janjang, antuak
manyerak bareh kuniang, itupun tabagi duo, nan partamo untuak anak daro, nan kaduo
untuak marapulai, kalau nan untuak anak daro, buliah dijawek dek nan datang, dari
rombongan anak daro, sabab kan ba’a dek baitu, rombongan dek anak daro, nan turuik
sato maanta, sadonyo rang padusi. Kalau nan untuak marapulai, hanyo pidato surang
sajo, indak buliah bagai dijawek, sabab kan ba’a dek baitu, kalau lah ado nan manjawek,
lah bak balam katitiran, hanyo angguak nan lai samo, tibo di gayo lah balain, jikok tasio
nan baitu, nan bak mamangan urang tuo, jadi pameo sampai kini, di lantiak ayam
batino, jadi pantangan sampai kini.
Kok dicaliak kato pusako, nan basuo dalam papatah, tantangan diri bundo kanduang,
baiak sadonyo rang padusi, dalam pitua kan basuo, baiak andai urang di lapau, nan
padusi pusako tanah minang, diamnyo di ateh anjuang, nan tasimpan di kashah rumin,
umpamo padi ranik jintan, nan tumbuah di lereang bukik, sacotok usah dek ayam,
satangkai usah dek pipik, bak buah bida nyo niniak mamak, nan kito baco di ateh tadi,
ijan kan mancaliak muko, mancaliak batih indak dapek, kalau baitu pitua nyo, tantu
sajo indak buliah, bundo kanduang tagak manyambah, di hadapan niniak jo mamak,
bapacandai itu namonyo, niniak mamak nan sadang duduak. Sabuah lain nan takana,
aluran diri bundo kanduang, kok lai bana nyo manyambah, kutiko inyo samo inyo,
sambahnyo indak panjang-panjang, hanyo nan singkek-singkek sajo, sabab kan ba’a dek
baitu, aluran diri bundo kanduang, pangulunyo dek rang padusi, baitu adaik
lumbagonyo.
Jalan kaluanyo:
1.       Sado nyo guru BAM dari SD, SMP, SMA, SMK, lapeh ka perguruan tinggi, kutiko guru
jo dosen ma aja harus pakai bahaso minang, kalau ado siswa jo mahasiswa nan batanyo
jo bahaso Indonesia kutiko baraja BAM suruah ulang dek nyo baliak jo bahaso minang.
Walau pun jo bahaso daerah di ma kito ma aja.
2.      Mandeh jo ayah di rumah tango harus ma aja anaknyo jo bahaso minang.
3.      Niniak mamak di ateh balai adaik atau di kantua KAN dalam barundiang harus jo
bahaso minang.
4.      Alim ulama nan maraso dirinyo urang minang, kutiko inyo maagiah pangajian di ranah
minang ko, sadapek mungkin jo bahaso minang.
5.      Protocol kutiko mambaok an  acara domano sajo di daerah minang ko, asah dalam
acara adai jo budaya harus jo bahaso minang.
6.      Panguruih LKAAM baiak di Sumbar walau di kota jo kabupaten, kutiko rapek,diskusi,
seminar, lokakarya, pelatiahan, asah basangkuik adaik jo budaya harusbabahaso
minang.
7.      Kalangan pamarentah, sajak dari pamarentahan nagari sampai ka kota jo kabupaten,
lapeh pulo ka tingkek propinsi kutiko baliau rapek, diskusi, seminar, lokakarya,
pelatiahan, ,asah basangkuik adaik jo budaya harus babahaso minang.
8.     Kalangan anggota dewan nan sangaik mulia, sajak dari kota jo kabupaten, lapeh pulo ka
tingkek propinsi kutiko baliau rapek, diskusi, seminar, lokakarya, pelatiahan,asah
basangkuik adaik jo budaya harus babahaso minang.
9.      Urang minang nan barado di rantau, kalau lai masih maraso urang minang, tolonglah
diaja anak-anak kito jo bahaso minang.
10.  Sadonyo nagari nan barado di Sumbar kalau bias mambuek sanksi adaik, taradok
kasalahan anak kamanakan kito mamakai adaik.
Kok sasek di ujuang jalan, babaliak ka pangka jalan, sasek suruik talangkah kumbali,
pulangnyo ka balabeh juo, latakan suatu di tampek nyo, di alua jo patuik, di lingkuang
adaik jo pusako, ijan salah latak bak pangalang, kito dalam bicaro adaik, basampaian jo
bahaso Indonesia.
                        Padang, 19 Nopember 2010
            

pasambahan penjemputan pengantin pria (dilangsungkan di atas rumah)


By ~padusi~ 44 Komentar
Categories: D. ADAT DAN TATA CARA PERKAWINAN dan E. BUDAYA DAN TRADISI
MINANGKABAU 
Tags: budaya perkawinan

37 Votes
Perc
akapan yang sering dilakukan pada saat penyambutan
kedatangan marahpulai sering dibawakan dengan bahasa yang
sebenarnya tidak mudah dipahami. Akan tetapi karena
menyangkut upacara dan prosesi adat, maka pihak keluarga
anak daro dalam melakukan penyambutan akan diwakili oleh
wakil yang terbiasa memimpin upacara adat. Ikutilah
percakapan yang terjadi pada saat penerimaan kedatangan
marahpulai.

Sutan Parmato : (juru bicara pihak keluarga anak daro berdiri


sambil mengangkat sembah). : ” Ma angku Sutan Sinaro ?
Sambah tibo ka haribaan angku !

Sutan Sinaro : (juru bicara pihak keluarga marapulai berdiri


juga sambil mengangkat sembah). : ” Manitahlah angku Sutan
Permato.

Sutan Parmato : “ Sungguahpun angku surang – tampek


ambo manibokan sambah – nan sarapeknyolah niniak mamak
nan gadang basa batuah – alim ulama cadiak pandai – suluah
bendang dalam nagari langkok jo Bundo Kanduang – amban
puro limpapaeh rumah nan gadang – sarato nan mudo-mudo –
nan capek kakiringan tangan – parik paga dalam nagari Ketek
indak disabuik namo – Gadang indak diimbaukan gala – nak jo
sambah sajo kasadonyo – kami muliakan…(Kembali
mengangkat Sembah dan melanjutkan lagi kata-katanya).

” Apo nan manjadi isi pasambahan – iolah tantangan kami alek


nan tibo – Nan sabondong lalu – satampuah suruik – sasuai jo
janji nan dikarang – sarato padan nan lah diukue – iolah tibo
kami disiko – Kok datang alah basambuik – kok tibo alah
basonsong – lah dibao naiak kateh rumah – kok duduaklah
bakambangkan lapiak – alah kami balapeh angah.Baa nan
sakarang kini nangko – Kok dirantang namuah panjang – Elok
dipunta naknyo singkek – Batanyo kami ka sipangka – Kok ado
nan taraso diati – nan ta ilan dimato – alahko buliah
dikatangahkan ?

Sutan Sinaro : ”  Alah sampai di angku Parmato ?

Sutan Parmato :  “Alah, Sutan!

Sutan Sinaro : ” Apo nan manjadi panitahan dek angku Sutan


Parmato tadi – alah dalam adaik dalam pusako – alah taracak
diundang alah tasungkuik di limbago – Ibaraik urang batukang
– alah dibarih makan pahek – alah dirasuak manjariau – Tapi
samatang pun baitu – iyo juo bak pangaja urang tuo-tuo kito –
Jikok babiduak banakodo – Jikok bajalan banan tuo – Nak
ambo elo kato jo mupakaik – mancari rundiang nan saangguak
– Basaba malah angku mananti !

Sutan Sinaro : “ yo ambo nanti malah

Sutan Sinaro : (menunjukkan sembah kepada ninik mamak


rumah : Dt. Batuah)

” Ma angku Datuak Batuah? sambah tibo kaharibaan angku


datuak !

Sutan Sinaro : ” Tantangan rundiang alek nan tibo indaklah


raso kadiulang – Kok bisiak lah kadangaran – kok imbau lah
samo kalampauan – Baa di kito kini nangko – kok kato alun
bajawek – kok gayuang alun basambuik – iyo nak mintak sipaik
bakeh angku Datuak – Baa po dikito pambarinyo ? Baa nyo
kalau angku datuk menyampaikan”.

Dt. Batuah : ” Apo nan manjadi panitahan dek Sutan tadi –


iyolah kato sabananyo – adaik tanyo iyo bajawek – adaik
gayuang iyo basambuik – Tantang jawek bakeh si alek – jalan
nan pasa kito turuik – labuah nan golong kito tampuah – Jikok
batanyo lapeh arak jikok barundiang sudah makan – Pulang
maklum bakeh Sutan !

Sutan Sinaro : ” Baa nyo kalau angku Datuak nan


manyampaikan…?

Datuak Batuah : ”  Karano Sutan nan manabang – eloklah


Sutan juo nan manutuah!

Sutan Sinaro :  ” Jadi malah angku. (Lalu menunjukkan


sembah kembali kepada St. Parmato)

” Ma angku Sutan Parmato? Maaf dimintak sapuluah jari –


karano lah rasah angku tagak mananti – maklumlah bajalan
indak sadang salangkah – jalan babelok bakeh lalu – Baa nan
kini nanko – manjawek tanyo angku tadi – lah kami cari
rundiang nan saangguak – sarato kato nan sagumam – kok
bulek lah buliah digolongkan – picaklah buliah dilayangkan –
iyo jalan nan pasa juo nan batampuah – labuah nan golong juo
kito turuik – Jikok batanyo lapeh arak – jikok barundiang sudah
makan – Sakitu sambah bakeh Sutan!

Sutan Parmato : “ Kalau baitu putusan kato – tingga dikami


manjalani – Bismillahkan lah diangku disitu – nak kami
turuikkan pulo di siko !

(Acara “sambah Manyambah” terhenti sejenak untuk


menikmati hidangan yang disediakan tuan rumah. Setelah
acara santap hidangan selesai dilaksanakan, maka acara
samabah menyembah kembali berlanjut yang tujuan adalah
undur pamit kepada Tuan rumah.

Selaku Pembawa acara – Sutan Parmato kembali mengangkat


sembah.

Sutan Parmato : ” Ma angku Sutan Sinaro ? Sambah tibo


kaharibaan angku…!

Sutan Sinaro : “ Manitahlah angku Sutan Parmato.

Sutan Parmato : ” Kok makan iyolah sampai kanan kanyang –


Kok minum iyolah tibo dinan sajuak – Manjapuik kato nan
tingga – Maulang rundiang nan tadi – Kok ado nan tailan
dimato – nan takano di ati – alah koh kini buliah kami
katangahkan…?
Sutan Sinaro : ” Katangahkanlah angku Sutan Parmato“.

Sutan Parmato : ” Kok makan iyolah tibo dinan sajuak –


Manjapuik kato nan tingga – Maulang rundiang nan tadi – Kok
ado nan tailan dimato – nan takano di ati – alah koh kini buliah
kami katangahkan…?

Sutan Sinaro : ”  Dahalu bakapa rang ka Makah – kini lah


tabang jo pasawek – Dahulu kato baistinah – kiniko kato
basicapek – Disabuik sajo nan paralu – Iyolah tantangan kami
nangko – nan sabondong lalu satampuah suruik – namonyo
urang tasarayo – tasuruah dek angku…(sebutkan nama, suku
dan kampung ayah calon pengantin wanita) – ” Datang kamari
basamo-samo – untuak manjapuik marapulai – calon rang
sumando jo minantu kami nan banamo…. …. (sebutkan nama
calon pengantin pria) anak dari ….……. (sebutkan nama
ayahnya serta suku dan kampungnya)

” Kok datang kami datang batadaik – ditingkek janjang –


ditampiak bandua – langkok jo siriah bacarano – Kok japuik
kami japuik tabao – sarato jo urang nan kamairingkan…!

” Awak baralek yo baabih ari – tapi pangulu yo baukatu –

” Karano itu pintak indak kabaulang – kandak indak kamanduo


– Tarimolah baju pambaokan kami – nak mintak dipakaikan
kapado rang sumando kami…!

Demikianlah, percakapan kedua belah pihak, akan terputus


sementara sambil mempersilakan para tamu makan atau
minum segelas air dan mencicipi kue-kue yang telah
disediakan. Setelah selesai acara santap atau makan kue-kue
kecil ini, barulah juru bicara pihak rombongan yang datang
kembali mengangkat sembah, mengulangi kembali pertanyaan
yang tertunda tadi.

Setelah jurubicara tuan rumah menyatakan bahwa rundingan


sudah bisa dilanjutkan, maka barulah jurubicara pihak kelaurga
marah pulai secara terperinci mengemukakan maksud
kedatangan rombongan melalui alur persembahannya.

Pokok-pokok isinya persembanhan harus memenuhi ketentuan-


ketentuan adat menjemput marapulai sbb :
1.     Menyatakan bahwa mereka itu merupakan utusan resmi
mewakili pihak keluarga calon pengantin wanita.
2.     Bahwa mereka datang secara adat. Maningkek janjang
manapiak bandua dengan membawa sirih dalam carano.
3.     Bahwa tujuan mereka adalah untuk menjemput marapulai
(sebutkan namanya dan nama orang tuanya dengan jelas).
4.     Menegaskan bahwa jemput itu jemput terbawa, sekalian
dengan keluarga yang akan mengiringkan.

Kalimat-kalimat dalam alur persembahan bisa bervariasi


panjang dengan menyebut dan membeberkan kembali sejarah
kelahiran seorang anak sampai dewasa dan sampai berumah
tangga atau mengulang-ulang tambo sejarah ninik moyang
orang Minang mulai dari puncak Gunung Merapi sampai ke laut
yang sedidih dsb. Tetapi itu tidak ada kaitannya sama sekali
dengan inti maksud kedatangan rombongan, kecuali hanya
untuk memamerkan keahlian si tukang sembah.

Sedangkan yang pokok menurut adat untuk disebut adalah


yang berhubungan dengan empat ketentuan di atas. Setelah
keempat maksud itu disampaikan, dan diterima oleh jurubicara
tuan rumah maka barulah seperangkat pakaian yang dibawa
oleh rombongan penjemput diserahkan kepada tuan rumah
untuk bisa segera dipakaikan kepada marapulai. Sambil
menunggu marapulai berpakaian, barulah dilanjutkan lagi
acara dengan alur persembahan menanyakan gelar marapulai.
Setelah selesai acara sambah-manyambah ini, dan setelah
selesai marapulai didandani dan dikenakan busana yang
dibawa oleh keluarga anak daro, maka sebelum rombongan
termasuk rombongan keluarga yang laki-laki berangkat
bersama-sama menuju rumah kediaman anak daro, haruslah
marapulai memohon doa restu terlebih dahulu kepada kedua
orang tuanya dan kepada keluarga-keluarganya yang tua-tua
dan yang pantas untuk dihormati dalam kaumnya.

Oleh karena anak laki-laki di dalam kekerabatan Minang kalau


sudah beristeri biasanya akan tinggal di rumah isterinya, maka
sering juga anak laki-laki yang akan kawin itu disebut akan
menjadi “anak orang lain”. Sehingga peristiwa permohonan doa
restu ketika akan berangkat nikah,  seringkali menjadi sangat
mengharukan, dimana yang dilepas dan yang melepas saling
bertangis-tangisan. Lazimnya dalam acara menjemput
marapulai ini, pihak keluarga anak daro juga membawa dua
orang wanita muda yang baru berumah tangga untuk dijadikan
pasumandan yang mengiringkan dan mengapit marapulai mulai
turun rumahnya sampai disandingkan di pelaminan setelah
akad nikah. Pasumandan ini juga didandani dengan baju
kurung khusus dan kepalanya dihiasi dengan sunting rendah.

(Sumber : Tata Cara Pelaksanaan Adat Minangkabau)

Pidato Pasambahan Siriah Carano

Gunuang nago di pauah limo, Nampak nan dari kampus Unand


Jaweklah salam dari ambo walau indak bajabaik tangan 

Assalammualaikum warahmatullahi wabarakatu 


Sairiang balam jo barabah
Barabah lalu balam mandi
Sairiang salam jo sambah sambah lalu salam kembali

Takalo ambo ka marambah


Di ladang urang koto marapak
Baringin patah tatipo
Takalo ambo ka manyambah
Lah tasuruah jo niniak mamak
Sarato urang nan basamo
Bukannyo ambo cadiak pandai

Bari basuji lengan baju


Cindai diambiak ka basahan
Bajaik sangkuik satiok tapi
Adaik urang kayo jo panghulu
Limbago kato basambahan
Tando alamaik putiah hati

Talatak puntiang di hulu


Di bawah kiliran taji
Asamulo rundiang dahulu
Tigo limbago nan tajadi
Patamo sambah manyambah
Kaduo siriah jo pinang
Katigo baso jo basi
Sambah manyambah dalam adaik
Tali batali undang-undang
Tasabuik bamuluik manih
Tapakai di baso baiak

Muluik manih talempong kato


Baso baiak gulo dibibia
Dalam cupak nan piawai
Adaik banamo sopan santun

Adaik di lauik bajuru mudi


Adaik di sabuang bajuaro
Adaik di alek barajo janang
Kok dikaji si juru mudi
Tau di angin nan basiru
Tau di ombak ka badabua
Jaleh bana di pasang turun naiak
Kok dikaji tantang si juaro
Tau dibulang nan bakicuah
Pandai managak manampih taruah
Tau dek tuah sisiak ayam

Kok dikaji si rajo janang


Tau didahan ka maimpok
Tau dirantiang ka mancucuak
Tau di urek ka manaruang
Tau dibayang kato sampai
Tau di ereang nan jo gedeang

Ramo-ramo tabang malayang


Malayang ka koto tangah
Banyaknyo ampek puluah ampek
Indah carano alang kapalang
Lah tibo di tangah-tangah
Tibo di lingkuang urang nan rapek

Buruang sinurak buruang sinuri


Manari-nari diateh pamatang
Siriah galak pinang manari
Mancaliak carano nan lah datang

Tanam siriah jo tabu udang


Tanam karakok dihalaman
Cabiaklah siriah gatoklah pinang
Ambiaklah rokok kapamenan tangan

Tarantang tali dibawah janjang


Elok diambiak pangabek sikek
Kok dirantang namuah panjang
Elok dipunta nak nyo singkek

Putiah kapeh dapek diliek


putiah hati bakaadaan
sakian sambah dari ambo 

Assalammualaikum warahmatulahi wabarakatu

Anda mungkin juga menyukai