Anda di halaman 1dari 10

RPP

BAHASA JAWA

Titik Rahayu, S,Pd.


NIP. 19870402 201001 2 014

SMA NEGERI 1 DEMPET


Jl. Raya Demak – Godong Km 10 Kode pos 59573
LEMBAR PENGESHAN
RPP BAHASA JAWA

Mata Pelajaran : Bahasa Jawa


Kelas : XI
Semester : Ganjil dan Genap
Guru Mapel : Titik Rahayu, S.Pd.
NIP/NIK : 19870402 201001 2 014
Telah diperiksa dan disetujui oleh Kepala SMA N 1 Dempet, Selanjutnya perangkat pembelajaran
tersebut dapat digunakan di dalam kegiatan Pembelajaran SMA N 1 Dempet.

Mengetahui, Dempet, Juni 2022


Kepala SMA N 1 Dempet Guru Mapel

Suharno, S.Pd, M.M Titik Rahayu, S.Pd


NIP. 19630402 198902 1 005 NIP. 19870402 201001 2 014
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN(RPP)

Identitas Sekolah : SMAN 1 DEMPET


Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
Tema : Sesorah
Kelas/Semester : XI/1
Alokasi Waktu : 2 jp

A. Kompetensi Inti
KI-1 Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya
KI-2 Menghayati dan mengamalkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, peduli,
(gotong royong, kerjasama, toleran, damai) santun, responsif dan proaktif dan
menun-jukkan sikap sebagai bagian dari solusi atas berbagai permasalah-an dalam
berinteraksi secara efektif dengan lingkungan sosial dan alam serta dalam
menempatkan diri sebagai cerminan bangsa dalam pergaulan dunia.
KI-3 Memahami, menerapkan, menganalisis pengetahuan faktual, konseptual, prosedural
berdasarkan rasa ingintahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya,
dan humaniora dengan wawasan kemanusiaan, kebangsaan, kenegaraan, dan
peradaban terkait penyebab fenomena dan kejadian, serta menerapkan pengetahuan
prosedural pada bidang kajian yang spesifik sesuai dengan bakat dan minatnya
untuk memecahkan masalah.
KI-4 Mengolah, menalar, dan menyaji dalam ranah konkret dan ranah abstrak terkait
dengan pengem-bangan dari yang dipelajarinya di sekolah secara mandiri, dan
mampu menggunakan metoda sesuai kaidah keilmuan.

B. Kompetensi Dasar
3.3 Menalaah teks sesorah
3.4 Menanggapi, menulis, menyajikan teks sesorah
C. Indikator Pencapaian Kompetensi
3.3.1 Membuat pertanyaan yang berhubungan dengan isi teks sesorah
3.3.2 Menemukan pokok-pokok isi terkandung di dalam teks sesorah
3.3.3 Memberi tanggapan isi dengan bahasa sendiri sesorah
4.3.1 Menulis teks sesorah dengan ragam, diksi dan unggah-ungguh basa yang sesuai
dengan konteks dan norma berkebahasaan
4.3.2 Menyunting kesalahan teks sesorah tulisan teman
4.3.3 Menyajikan secara lisan teks sesorah yang ditulis
4.3.4 Memberi tanggapan penyajikan teks sesorah

D. Tujuan Pembelajaran
1. Melalui kegiatan mengamati, peserta didik dapat mencermati uraian mengenai struktur
dan kaidah teks sesorah dengan benar
2. Melalui kegiatan menanya, peserta didik dapat membuat pertanyaan yang berkaitan
dengan isi teks sesorah dengan benar
3. Melalui kegiatan mengumpulkan informasi, peserta didik dapat menemukan pokok-
pokok isi yang terkandung di dalam teks sesorah dengan benar
4. Melalui kegiatan mengasosiasikan, peserta didik dapat menyunting kesalahan teks
sesorah tulisan teman dengan benar.
5. Melalui kegiatan mengomunikasikan, peserta didik dapat menyajikan secara lisan teks
sosorah yang ditulis dan memberi tanggapan penyajian teks sesorah dengan baik.

E. Materi Pembelajaran
 Rekaman sesorah/pidhato
 Teks sesorah/pidhato

Sesorah/pidhato inggih punika micara ing sangajengipun tiyang kathah, kanthi nggadhahi
ancas tartamtu.
Metodhe kanggo nindakake sesorah wonten 4, inggih punika:
1. Metode naskah/manuskrip inggih punika nindakaken sesorah kanthi maca teks/naskah
sesorah ingkang sampun disiyapaken.
2. Metode apalan/memoriter inggih punika nyiyapake teks sesorah luwih dhisik sadurunge
nindakaken sesorah, banjur diapalake.
3. Metode dadakan/impromtu inggih punika serta merta, tegese nindakaken sesorah tanpa
ana persiyapan apa-apa.
4. Metode ekstemporan inggih punika nyepakake tulisan kang dadi cengkorongane sesorah
(ngasta catetan cilik, kangge pangeling-eling urutaning isi kang bakal kawedharake).
Rantamaning sesorah/pidhato inggih punika
1. Uluk salam/ Salam Pambuka
2. Purwaka basa (pambuka)
a. Atur pakurmatan
b. Atur Puji Syukur
c. Atur panuwun
3. Surasa basa (isinipun sesorah) inggih punika ingkang dados sarinipun utawi underaning
prakawis ingkang kawedharaken.
4. Dudutan (simpulan) inggih punika simpulan saking isining wedharan
5. Pangarep-arep inggih punika prakawis-prakawis ingkang dipunkajengaken ingkang
nindakaken sesorah dhateng ingkang mirengaken.
6. Wasana basa (panutup) inggih punika atur panuwun saha panyuwunan pangapunten
menawi wonten kaluputan sasuwene medharaken sesorah.
7. Salam panutup

Ingkang kedah dipun gatosaken anggenipun nindakake sesorah inggih punika:


a. Jumeneng kanthi jejeg saha kapitayan pribadi ingkang ageng.
b. Soroting pasuryan ingkang nemsemake
c. Obahing sarira prasaja, nanging tumanja
d. Swanten ora keseron ugi ora kalirihen
e. Wiramaning swara kepenak lan pas saengga kepenak dirungokake.
f. Pamungele tembung pas lan trep saengga maknane ukara bisa gampang dimangerteni.

Tuladha teks sesorah/pidhato.


Nebihi Narkoba
Assalamu’alaikum, Wr. Wb.
Nuwun.
Dhumateng Bapak Kepala Sekolah ingkang winantu ing pakurmatan. Bapak ibu
guru ingkang kula urmati. Ingkang winantu ing pakurmatan bapak ibu staf karyawan
karyawati, dalasan kanca-kanca siswa siswi ingkang winantu ing kabagyan.
Puji syukur konjuk ngarsanipun Gusti Ingkang Maha Agung, ingkang sampun
kepareng paring rohmad dhateng panjenengan lan kula, satemah saged pinanggih ing
papan mriki kanthi wilujeng. Mugi kasarasan, kawilujengan, miwah kabahagyan
katumrapan dhumateng panjenengan dalasan kula.
Ing kalodhangan punika kangge mahargya dinten BEBAS NARKOBA, kula ngajak
dhateng para tamu, mliginipun kanca-kanca siswa siswi, mangga sesarengan sami
nyuksesaken program pamarentah ingkang gadhah pangajab BEBAS NARKOBA
TAHUN 2013. Awit saking kathahing kedadosan ingkang sampun kaetang, sampun
makaping-kaping korban-korban ingkang ngginakaken narkoba tansaya mindhak.
Langkung-langkung saking gunggung jiwa ingkang sampun kacathet, 80 % korban punika
saking para mudha. Pramila wonten andharan punika, sekedhik badhe kula aturaken
sesambetan kaliyan pirembagan ing ngajeng.
Menawi dipungatosaken saking kedadosan ingkang sampun kelampahan, miturut
saking kasunyatan ingkang cetha, kanca-kanca ingkang ngginakaken narkoba punika
wiwitanipun namung nyobi-nyobi. Mirsani kanca ingkang ngginakaken punika sajak
remen kawontenanipun. Kabithung saking kawontenan kanca ingkang makaten, lajeng
boten kiyat imanipun, mlajengipun ketut tumindak kados ngaten.
Kajawi saking punika, kanca-kanca ingkang ngginakaken narkoba punika kajawi
kaglithuk dening lingkungan, wingkingipun ugi kathah ingkang saking kluwarga ingkang
risak. Awit salebetipun kluwarga boten wonten raos njagi setunggal tumrap
setunggalipun. Sedaya anggota kluwarga namung nuruti hardaning kanepson, namung
menggalihaken karemenanipun kiyambak. Antawisipun tiyang sepuh kaliyan putra boten
wonten raos tresna lan asihipun.
Bapak ibu ingkang kula urmati, dalasan kanca-kanca ingkang winantu ing
kabahagyan. Kajawi saking kados perangan ing nginggil. Lare ingkang kados mekaten
punika wingkingipun ugi kathah ingkang saking kluwarga ingkang cekap, langkung-
langkung saking kluwarga ingkang tirah. Tiyang punika menawi gadhah arto tirah
umumipun bingung anggenipun ngecakaken. Pramila lajeng mlajar dhateng tumindak
ingkang boten sae.
Pramila saking punika panjenengan lan kula kedah saged nebihi tumindak awon
ingkang kados mekaten. Mliginipun tumrap kanca-kanca siswa siswi sedayanipun, lare
ingkang sampun kecanduan narkoba punika mesthi risak nalaripun. Titikanipun sedaya
ingkang dipuntindakaken tansah sulaya. Gampil kesenggol raosipun, nganggep tiyang
sanes punika mengsahipun. Boten purun manunggal kaliyan kanca sanesipun. Sampun
ketingal nglokro, gampil kesel, gampil sakit, tansah uring-uringan, lan
sapanunggalanipun. Malah ingkang sampun mlebet tataran kecanduan, rumaos remen
menawi saged milara dhateng dhiri pribadinipun piyambak.
Ngengeti kawontenan ingkang kados mekaten, menapa boten miris menawi
dipunraosaken. Ningali kemawon sajak boten mentala. Pramila mangga nebihi tumindak
ingkang ngginakaken narkoba jinis punapa kemawon. Awit menapa kemawon wujudipun
narkoba punika boten prayogi tumrap dhiri pribadi. Ingkang saged ngendhaleni
sedayanipun punika kawiwitan dhiri pribadinipun kiyambak. Langkung prayogi ingkang
dereng kenging narkoba, ampun ngantos nyobi-nyobi ngangge. Ingkang sampun kelajeng,
saged nebihi kanthi ngginakaken cara :
1) Tansah eling dhumateng Gusti Ingkang Maha Agung.
2) Mungkasi sedaya tumindak ingkang ngosumsi narkoba.
3) Menawi boten saged ngendhaleni kiyambakan, saged pasrah dhateng dokter, supados
mangke saged dipundandosi.
4) Tumrapipun kluwarga kedah saged maringi penyengkuyung ingkang awujud materi
punapa dene spiritual.
Kanthi nindakaken cara ingkang kados mekaten, mugi-mugi saged minangka
satunggaling pambudidaya kangge nebihi sarta ngusadani lare ingkang kenging narkoba.
Pramila kula ngemutaken dhateng dhiri pribadi kula kiyambak, lan dhumateng
kanca-kanca, ampun ngantos dados satunggaling pengguna narkoba, awit narkoba punika
pancen ngrisak panjangka lan sedaya kekajengan ingkang badhe dipungayuh.
Bapak ibu ingkang kula urmati, dalasan kanca-kanca siswa-siswi ingkang winantu
ing suka basuki. Cekap semanten atur kula. Sakathahing atur, kula nglenggana kathah
kekirangan kula, pramila sedaya kekirangan kala wau nyuwun pangapunten.
Nuwun.
Wasalamu;alaikum, Wr. Wb.

F. Model, Pendekatan dan Metode Pembelajaran


Discovery, Pendekatan scientific, Penugasan

G. Bahan, Alat, Media dan Sumber


Media : player VCD, CD/VCD, power point
Alat : LCD, Laptop, Teks Sesorah/pidhato
Sumber Belajar :

1. Sasangka, Sry Satriya TW. 2011. Paramasastra Gagrag Anyar Basa Jawa.
Jakarta: Paramalingua
2. Darminto, dkk. 2010. Kamus Besar Bausastra Jawa. Jakarta: Kharisma
3. Ariwarti, Kalawarti Panjebar Semangat, Djaka Lodang, dll
4. Internet
H. Kegiatan Pembelajaran
Pertemuan I
Sintak Model
Langkah Pembelajaran Alokasi
Deskripsi
Pembelajaran (BerbasisProye waktu
k)
Pendahuluan Stimulation  Peserta didik menjawab salam 10
(simullasi/Pemb  Peserta didik menerima informasi tentang menit
erian keterkaitan pembelajaran sebelumnya
rangsangan) dengan pembelajaran yang akan
dilaksanakan.
 Peserta didik menerima informasi
kompetensi, materi, tujuan, manfaat, dan
langkah pembelajaran yang akan
dilaksanakan
Isi Problem  Peserta didik mengamati tayangan 65
(kegiatan Inti) statemen sesorah menit
(pertanyaan/ide  Peserta didik mendengarkan penjelasan
ntifikasi guru mengenai sesorah
 Peserta didik mencermati uraian yang
masalah)
berkaitan dengan struktur sesorah

Data collection  Pesertadidik mengumpulkan unsur-unsur


(pengumpulan dalam sesorah
data)

Data processing  Pesertadidik menyusun data untuk


(pengolahan disusun menjadi naskah sesorah
Data)

Verification  Peserta didik menyampaikan hasil


(pembuktian) penilaian sesorah milik teman
(pembelajaran berbasis HOTS)

Penutup Generalization  Pesertadidik melakukan refleksi terhadap 15


(menarik kegiatan yang sudah dilakukan. menit
kesimpulan)  Pesertadidik menyimak informasi
mengenai rencana tindak lanjut
pembelajaran

I.Penilaian Hasil
Indikator Pencapaian Teknik Bentuk Instrumen
Kompetensi Penilaian Penilaian
Mengetahui pengertian Tes Tes uraian 1. Apa sing diarani sesorah
sesorah/pidhato tertulis iku?
Mengetahui jenis-jenis Tes Tes uraian 2. Coba sebutna lan
metode dalam berpidato tertulis jlentrehna metodhe
kanggo nindakake
sesorah!
Mengetahui struktur teks Tes Tes uraian 3. Identifikasekna lan
sesorah/pidhato tertulis jlentrehna struktur teks
sesorah!
Memproduksi teks Unjuk Unjuk kerja 4. Gawea sesorah/pidhato
sesorah/pidhato kerja kanthi tema bebas
Menyajikan teks Unjuk Unjuk kerja 5. Sawise gawe teks sesorah,
sesorah/pidhato kerja banjur praktekna ana ing
ngarep kelas!

PedomanPenskoran :
Soal no.1
Aspek Skor
Peserta didik menjawab pertanyaan
 Jawaban benar 1

Soal no. 2
Aspek Skor
Siswa mengidentifikasi jenis-jenis metode pidato
 Jawaban benar dan tepat (bisa menjawab secara urut beserta 3
penjelasannya benar)
 Jawaban benar tetapi kurang tepat (penjelasanya benar tetapi urutanya 2
kurang tepat)
 Jawaban tidak tepat ( penjelasanya dan urutanya jauh dari benar) 1
SKOR MAKSIMAL 3
Soal no.3
Aspek Skor
Siswa mengidentifikasi struktur teks sesorah/pidhato
 Jawaban benar dan tepat (bisa menjawab secara urut beserta 3
penjelasannya benar)
 Jawaban benar tetapi kurang tepat (penjelasanya benar tetapi urutanya 2
kurang tepat)
 Jawaban tidak tepat ( penjelasanya dan urutanya jauh dari benar) 1
Aspek Skor
SKOR MAKSIMAL 3

Soal no. 4
Aspek Skor
Siswa memproduksi teks sesorah/pidhato
 Strukturnya runtut dan lengkap, isi pidato (surasa basanipun) mentes, 3
penggunaan diksi baik
 Strukturnya runtuk tetapi kurang lengkap, isi pidhato mentes, 2
penggunaan diksinya kurang
 Strukturnya tidak rungtut, isi pidato kurang mentes lan penggunaan 1
diksinya kurang
SKOR MAKSIMAL 3

Soal no 5
Aspek Kriteria Skor
Siswa menyajikan sesorah/pidhato
1. Lafal - Jika semua pelafalannya benar 3
- Jika terdapat kesalahan maksimal 5 2
- Jika terdapat kesalahan lebih dari 5 1

2. Intonasi - Jika tinggi rendahnya nada sesuai 3


- Jika tinggi rendahnya nada kurang sesuai 2
- Jika tinggi rendahnya nada tidak sesuai 1
3. Ekspresi - Ekspresinya seperti sedih, gembira atau marah 2
sesuai dengan isi sesorah
- Ekspresi seperti sedih, gembira, atau marah 1
kurang sesuai dengan isi sesorah
4. Penampilan - Penampilannya seperti kewajaran gerak dan 2
kerapian pakaiannya sesuai
- Penampilannya seperti kewajaran gerak, 1
kerapian pakaian kurang
Skor Maksimal 10

Nilai= Skor Perolehan x 100


Skor Maksimal

J. Sumber Belajar
 BaoesastraDjawa
 Wedhatama
 Tripama, KGPAA Mangkoenegara IV
 TeksSesorah
 BukuBahasaJawa

Dempet, Juni 2022


Mengetahui,
Kepala SMAN 1 Dempet Guru Mapel Bahasa Jawa,

Suharno, S.Pd.,M.M Titik Rahayu,S.Pd


NIP. 19630402 198902 1 005 NIP. 19870402 201001 2 014

Anda mungkin juga menyukai