05 Mpu2312 T1

Topik  Konsep
1 Kesihatan dan
Kesejahteraan
HASIL PEMBELAJARAN
Pada akhir topik ini, anda seharusnya dapat:
1. Membezakan antara kesihatan dengan kesejahteraan;
2. Menghuraikan ciri gaya hidup sihat;
3. Mengenal pasti tanggungjawab peribadi untuk mencapai dan
mengekalkan kesihatan dan kesejahteraan bagi individu;
4. Mengenal pasti faktor yang mencirikan keadaan kesihatan dan
kesejahteraan individu; dan
5. Merumuskan manfaat bagi gaya hidup yang mengamalkan kesihatan
dan kesejahteraan yang menyeluruh.
 PENGENALAN
Mari kita mulakan pembelajaran modul ini dengan melihat pada konsep yang
mungkin biasa bagi anda.
Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

2  TOPIK 1 KONSEP KESIHATAN DAN KESEJAHTERAAN
Rajah 1.1: Ucapan yang biasa disampaikan pada hari jadi
Bagaimanakah anda rasa apabila seseorang menyampaikan ucapan mesra seperti

yang digambarkan dalam Rajah 1.1? Apakah jenis mesej dan perasaan yang
diungkapkan apabila kita mengucapkan sesuatu kepada seseorang? Kami pasti
anda akan bersetuju bahawa mesej tersebut membayangkan harapan untuk
kesihatan yang baik, kekayaan dan kebahagiaan yang melimpah-ruah. Ucapan
sebegini mewujudkan rasa gembira dan meningkatkan interaksi sosial
terutamanya pada majlis keraian seperti hari kelepasan, hari jadi, majlis
perkahwinan dan perayaan lain. Beramah mesra yang disampaikan melalui
ucapan menjangkaui jantina, ekonomi, status, kaum, agama, budaya dan usia.
Renungkan masa ketika anda sendiri menyampaikan ucapan kepada seseorang
dan begitu juga sebaliknya, anda mesti merasa gembira apabila ucapan tersebut
dibalas. Ungkapan secara sedar atau tidak sedar ini menggambarkan nilai yang
kita sematkan untuk mendapatkan kebahagiaan, kesihatan dan kemakmuran
bagi diri kita sendiri serta orang yang kita sayangi.
Mengambil kira perkara itu, hasrat yang diungkapkan dengan ucapan

terutamanya adalah untuk menyampaikan kebaikan dengan cara yang mesra.
Ucapan tersebut diakui sebagai salah satu elemen penting untuk perasaan
sebenar bagi kepuasan dan kesejahteraan dalam kehidupan seseorang.
Kandungan hasrat yang baik ini menggabungkan sekurang-kurangnya tiga
elemen ă dalam kes ini, kebahagiaan, kesihatan dan kemakmuran yang
diharapkan dikurniakan kepada penerimanya. Konteks sesuatu ucapan adalah

TOPIK 1 KONSEP KESIHATAN DAN KESEJAHTERAAN  3
menyampaikan harapan untuk keadaan fikiran yang menyeronokkan yang

dimanifestasikan dalam bentuk perasaan kegembiraan dari segi psikologi, bebas
daripada kelemahan fizikal dan pengumpulan kekayaan dalam bentuk
kebendaan yang menandakan kemakmuran.
Rumusan penting yang dapat disimpulkan daripada perbincangan tadi adalah

kesejahteraan seseorang itu bergantung pada gabungan faktor. Oleh itu,
kebahagiaan, kesihatan dan kemakmuran ialah elemen gabungan yang diingini
untuk rasa kesejahteraan. Sukar untuk berasa gembira jika seseorang itu tidak
sihat. Begitu juga, seseorang mungkin tidak dapat menikmati kemakmuran jika
dia tidak gembira atau kurang sihat untuk menikmatinya.
Dalam subtopik berikut, anda akan memperoleh penjelasan lanjut mengenai

konsep kesihatan dan kesejahteraan sebagai komponen penting dalam
kesejahteraan. Di samping itu, kandungan subtopik ini juga akan meliputi ciri-
ciri gaya hidup yang sihat, tanggungjawab peribadi untuk mencapai dan
mengekalkan kesihatan dan kesejahteraan, faktor yang menyifatkan keadaan
kesihatan dan kesejahteraan individu dan manfaat gaya hidup kesihatan dan
kesejahteraan yang menyeluruh. Kami berharap anda akan menyukai topik
pertama ini dan memperoleh banyak pengetahuan mengenai kesihatan dan
kesejahteraan. Mari kita mendalami lagi pelajaran ini!
1.1 PENGERTIAN KESIHATAN

Mari kita mulakan pembelajaran kita dengan melihat pada maksud kesihatan.
Kemudian pada subtopik seterusnya, kita akan melihat pada konsep
kesejahteraan. Diharapkan pada akhir kedua-dua subtopik ini, anda akan dapat
membezakan antara kesihatan dengan kesejahteraan.
Bagaimanakah anda mentakrifkan kesihatan? Seperti yang anda mungkin sudah

ketahui, terdapat individu yang mungkin tidak mempunyai idea sebenar
mengenai maksud „kesihatan‰, walaupun masing-masing boleh
mengungkapkannya dengan cara yang unik dan tersendiri. Walau bagaimanapun,
sesetengah orang memahami maksud kesihatan tetapi tidak dapat menyatakan
konsep tersebut dengan jelas. Mari kita lihat definisi formal bagi kesihatan oleh
Pertubuhan Kesihatan Sedunia (WHO  World Health Organization).
Kesihatan ditakrifkan sebagai keadaan yang kesihatan fizikal, kesihatan

mental dan kesejahteraan sosial adalah lengkap, dan bukan hanya tanpa
penyakit dan lemah.
WHO (2003)

Seperti yang anda boleh simpulkan daripada definisi oleh WHO, keadaan sihat
merangkumi lingkungan pelbagai faktor dan ia bukan sahaja bebas daripada
penyakit.
Sejak definisi ini ditetapkan oleh WHO, terdapat penerangan tambahan untuk
membantu menjelaskan lagi kesihatan sebagai konsep dalam beberapa dimensi.
Pada masa ini, ramai orang menghuraikan kesihatan sebagai dimensi pelbagai
konsep yang merangkumi aspek yang berlainan dalam kehidupan peribadi.
Sebagai contoh, Donatelle, Snow dan Wilcox (1999) menganggap konsep
kesihatan sebagai keseimbangan antara dimensi sosial, fizikal, psikologi,
intelektual, alam sekitar dan spiritual seseorang.
Hari ini, kesihatan dianggap sebagai konsep yang dinamik dan sentiasa berubah
serta sangat bergantung pada pilihan peribadi. Ini menunjukkan bahawa
seseorang itu boleh mempengaruhi kesihatannya sama ada positif atau negatif
melalui pilihan gaya hidup yang disukainya. Sebaliknya, terdapat individu pada
hari ini yang masih terus bergelut antara memilih untuk menurutkan nafsu
dengan tabiat negatif atau mengekalkan gaya hidup yang sihat. Komponen
kesihatan ini akan diterangkan dengan lebih lanjut dalam subtopik berikutnya.
AKTIVITI 1.1
1. Berdasarkan definisi „kesihatan‰ oleh WHO (2003), kenal pasti

status setiap ciri kesihatan berikut dalam kehidupan peribadi
anda sendiri:
(a) Kesihatan fizikal
(b) Kesihatan mental
(c) Kesejahteraan sosial
2. Cari sebarang perbezaan utama antara definisi WHO dengan

sumber lain mengenai maksud kesihatan.

1.2 PENGERTIAN KESEJAHTERAAN

Sekarang mari kita meneruskan pelajaran dengan memberi tumpuan pada
kesejahteraan. Sejak beberapa tahun, penemuan baharu dan inovasi teknologi
telah meningkatkan literasi dan pemahaman mengenai nilai penting dalam
aspek pencegahan dan penggalakan pemuliharaan kesihatan.
Oleh itu, jangkaan daripada hanya untuk menjadi sihat kepada aspirasi untuk
kualiti hidup yang lebih tinggi turut meningkat. Orang ramai tidak lagi
menganggap bahawa menjadi sihat dan bebas penyakit bermakna budaya
„menelan pil‰. Sebaliknya, mereka berharap untuk menjadi lebih kuat dan cergas
serta berusaha dalam aktiviti sukan dan rekreasi fizikal sebagai jaminan kepada
keadaan kesihatan yang unggul.
Dari segi sejarah, konsep „kesejahteraan‰mula diperkenalkan pada awal tahun

1970-an untuk menggambarkan cubaan individu untuk menambah keadaan
kesihatan yang sedia ada. Dunn (1977) pertama kali menggunakan perkataan
kesejahteraan untuk menandakan proses aktif yang seseorang mula menyedari
dan membuat pilihan peribadi secara sedar untuk mencapai keadaan yang lebih
sihat dalam semua dimensi penting dalam kehidupan mereka.
Edlin dan Golanty (2010) pula merumuskan dengan lebih lanjut konsep
kesejahteraan sebagai pendekatan yang proaktif dan pencegahan yang direka
bentuk untuk mencapai kesihatan fizikal serta fungsi sosial dan emosi yang
optimum. Ia boleh dilihat sebagai komitmen dalam batasan dan potensi peribadi
ke arah kesihatan yang optimum, tanpa semata-mata memberi tumpuan pada
ketiadaan penyakit sahaja.
Berdasarkan penjelasan terdahulu, diharapkan anda menyedari sedikit

perbezaan antara kesejahteraan dan kesihatan. Ringkasnya, kesihatan adalah
keadaan sihat sejahtera pada masa tertentu berdasarkan keupayaan seseorang
individu untuk melaksanakan aktiviti asas dalam kehidupan harian.
Kesejahteraan sebaliknya ialah proses aktif yang seseorang itu menyedari
batasan peribadi dan membuat pilihan secara sedar untuk mendapat lebih
kebebasan daripada kekangan terhadap kepuasannya untuk berjaya.
Adakah anda bersedia untuk subtopik seterusnya? Kita akan meneroka ciri
penting yang mencerminkan gaya hidup kesihatan dan kesejahteraan dalam
subtopik berikutnya.

SEMAK KENDIRI 1.1
Berikan perbezaan antara kesihatan dengan kesejahteraan.
AKTIVITI 1.2
Renungkan keadaan kesihatan anda sendiri dan jawab soalan berikut:
(a) Apakah perkara-perkara yang anda bimbangkan tentang isu

kesihatan peribadi?
(b) Tuliskan beberapa contoh aktiviti yang mungkin anda lakukan

untuk meningkatkan kesejahteraan peribadi anda.
(c) Bandingkan jawapan anda bagi soalan-soalan tadi dengan rakan-

rakan sekuliah anda.
1.3 CIRI-CIRI GAYA HIDUP SIHAT

Selepas membaca subtopik ini, kami berharap anda akan dapat menghuraikan
ciri-ciri gaya hidup yang sihat.
Sekarang anda telah mempunyai pemahaman asas mengenai konsep kesihatan

dan kesejahteraan. Oleh itu, mari kita pertimbangkan pula ciri-ciri individu yang
sihat. Sebelum kita teruskan, fikirkan tentang jenis kehidupan yang anda lalui
sekarang dan apakah penambahbaikan yang anda harapkan untuk diri sendiri
pada masa hadapan. Berkemungkinan anda akan memilih menjadi sihat
walafiat, mempunyai lebih tenaga untuk menjalankan aktiviti harian dan bebas
untuk mengejar impian anda selagi jangka hayat yang diberi Tuhan
membenarkannya.
Mengapakah kita perlu memilih gaya hidup yang sihat? Gaya hidup yang sihat
menawarkan pilihan tingkah laku hidup yang memaksimumkan keadaan
kesejahteraan, pengurangan risiko terhadap penyakit dan kematian awal.
Pilihan untuk menjalani gaya hidup yang sihat boleh dipengaruhi oleh pelbagai
faktor peribadi dan pengaruh luaran. Contoh faktor peribadi berkisar pada
motivasi dalaman ke luaran, nilai peribadi, etika dan pengaruh budaya,
kepercayaan agama serta takut pada penyakit yang mengancam nyawa.
Sebaliknya, pengaruh luar yang mempengaruhi pilihan gaya hidup termasuklah

faktor alam sekitar, politik dan sosioekonomi. Ciri-ciri gaya hidup sihat akan
ditentukan oleh kesan tindak balas seseorang dalam membuat pilihan terhadap
tabiat peribadi dan pengaruh luaran yang akan membentuk status kesihatannya.
Apakah yang boleh seseorang lakukan untuk mengamalkan gaya hidup yang
sihat? Pilihan segera mungkin didorong oleh tahap lokus kawalan dalaman atau
luaran seseorang berdasarkan keinginan untuk berubah. Seseorang dengan lokus
kawalan dalaman yang teguh akan mendapat inspirasi daripada hasrat peribadi
untuk mengamalkan gaya hidup yang sihat, tanpa mengira sekuat mana pun
halangannya. Sebaliknya, seseorang dengan perasaan lokus kawalan luaran
mahu meninjau nilai ganjaran luaran atau pengesahan daripada sumber luaran
dahulu sebagai alasan untuk melakukan perubahan.
Kadangkala, pujukan daripada sumber luaran untuk bertindak mungkin

kelihatan remeh atau tidak difahami dengan jelas. Contohnya, pemikiran tentang
kesejahteraan yang idealistik selepas melihat seorang model yang kita kagumi
atau membaca satu rencana mengenai strategi kesihatan dan kesejahteraan. Pada
masa lain, keinginan boleh menjadi lebih kuat seperti memberi komitmen yang
tinggi untuk mengubah amalan pemakanan kerana kecewa melihat bacaan berat
badan pada penimbang. Walau apa pun motifnya, merapatkan jurang antara
aspirasi dan pencapaian memerlukan komitmen yang tinggi dan pelaksanaannya
secara beransur-ansur perlulah konsisten ke arah matlamat yang diingini.
Manusia amat dipengaruhi oleh faktor sosial. Kebanyakan motif dan dorongan
nafsu kita dipacu oleh pengaruh luar. Kita ingin kelihatan bagus dan berasa
gembira terutamanya dalam lingkungan sosial. Ia sifat manusia biasa yang
sentiasa peka mengenai imej badan. Namun seseorang yang telah meluangkan
masa dan usaha untuk mengekalkan tahap kesejahteraan yang tinggi akan
menonjolkan keyakinan diri dan tidak mudah merasa terganggu oleh pandangan
negatif orang lain.
Sifat sesuatu hubungan yang dijalin dengan orang lain serta penghargaan dan
toleransi terhadap kepelbagaian ialah faktor penting untuk meningkatkan
keadaan kesejahteraan. Boleh menerima jenaka dan mempunyai minda terbuka
membantu untuk menyekat perkara negatif dan menggalakkan fikiran positif
dalam individu. Tingkah laku kesejahteraan tersebut menyumbang kepada
perkembangan kesedaran positif yang boleh mengurangkan tekanan dan
mempunyai pengaruh penting ke atas kesihatan dan kesejahteraan seseorang.

Berdasarkan perbincangan tadi, kita dapat melihat bahawa pilihan gaya hidup
boleh dipengaruhi oleh pelbagai keadaan yang terdiri daripada faktor peribadi
kepada pengaruh luaran. Walau apa pun ciri-ciri sesuatu pengaruh, akhirnya,
terpulang pada individu tersebut untuk bertindak.
Yang berikut ialah beberapa garis panduan yang mencirikan pilihan gaya hidup
yang sihat:
(a) Makan diet yang seimbang dan berkhasiat;
(b) Mengekalkan berat badan ideal;
(c) Kerap bersenam;
(d) Mampu mengawal tekanan;
(e) Mampu menguruskan emosi yang berlebihan;
(f) Rehat dan tidur yang mencukupi;
(g) Mengekalkan keseimbangan yang baik antara pekerjaan dan aktiviti sosial;
(h) Melibatkan diri dalam penyuburan spiritual atau ibadah menurut

kepercayaan seseorang;
(i) Mengelak daripada merokok, alkohol dan penyalahgunaan dadah rekreasi;
(j) Menjalani pemeriksaan saringan kesihatan yang kerap untuk pengesanan

awal ancaman kesihatan;
(k) Mengutamakan keselamatan diri;
(l) Melakukan usaha untuk peningkatan diri yang berterusan;
(m) Mengekalkan pandangan yang optimistik dan positif terhadap kehidupan;

dan
(n) Menjadi pengamal yang aktif untuk persekitaran yang sihat.

AKTIVITI 1.3
Renungkan keadaan kesihatan anda sekarang. Seterusnya lakukan
perkara berikut:
(a) Senaraikan faktor sebanyak mungkin yang telah mempengaruhi

status kesihatan anda sekarang.
(b) Tuliskan „senarai hasrat‰ (wish list) peribadi yang boleh

meningkatkan lagi keadaan kesihatan anda sekarang.
1.3.1 Tanggungjawab Peribadi untuk Kesihatan dan

Kesejahteraan
Mari kita meneruskan pelajaran. Dengan ini diharapkan anda akan dapat
mengenal pasti tanggungjawab peribadi untuk mencapai dan mengekalkan
kesihatan dan kesejahteraan individu melalui subtopik ini.
Perspektif utilitarian kesihatan dan kesejahteraan akan bersetuju dengan andaian

bahawa orang ramai harus bertanggungjawab secara peribadi untuk
meningkatkan kualiti hidup mereka. Sebagai alternatif, tunduk pada sentimen
buruk seperti pemikiran negatif, berlengah-lengah dan perasaan „kasihan pada
diri sendiri‰ hanya akan mengurangkan keadaan kesejahteraan.
Dalam subtopik seterusnya, kita akan mengkaji beberapa ciri yang memberi
impak terhadap tanggungjawab peribadi individu untuk kesihatan dan
kesejahteraannya. Apakah ciri tersebut? Mari kita lihat Rajah 1.2 untuk
mengetahui jawapannya.
Rajah 1.2: Tiga sifat tanggungjawab peribadi untuk mencapai

dan mengekalkan kesihatan dan kesejahteraan dalam individu

Sekarang mari kita lihat ketiga-tiga sifat ini dengan lebih lanjut.
(a) Tanggungjawab Peribadi untuk Mengambil Tindakan

Individu yang berusaha untuk mengekalkan kesihatan optimum selalunya
dapat membezakan antara faktor risiko yang boleh diubah suai dengan
faktor risiko yang tidak boleh diubah suai yang boleh mempengaruhi
status kesihatan mereka. Apakah yang dirujuk oleh faktor ini? Mari kita
lihat Jadual 1.1 untuk mendapatkan jawapannya.
Jadual 1.1: Faktor Risiko yang Boleh Diubah Suai

Berbanding Faktor Risiko yang Tidak Boleh Diubah Suai
Faktor Risiko yang Faktor Risiko yang Tidak

Boleh Diubah Suai Boleh Diubah Suai
Merujuk kepada faktor dalam kawalan Merujuk kepada faktor yang bukan dalam
individu yang seseorang boleh mengambil kawalan individu seperti peningkatan
tindakan untuk mengurangkan atau pendedahan kepada penyakit tertentu
mengelakkan risiko kejadian buruk kerana jantina atau akibat peningkatan
daripada berlaku seperti memilih untuk usia.
menahan diri daripada merokok.
Kesedaran terhadap faktor risiko yang boleh dan tidak boleh diubah suai
akan dapat membantu seseorang untuk menyesuaikan aktiviti fizikal.
Aktiviti ini perlu padan dengan keupayaan peribadi dan batasan mereka
apabila membuat pilihan secara sedar untuk memperbaiki keadaan
kesejahteraan mereka. Melalui maklumat yang betul, mereka boleh
memberi komitmen peribadi yang tinggi untuk mengubah suai gaya hidup
mereka dan mengelakkan tingkah laku negatif yang akan menghalang
usaha mereka untuk kesihatan yang optimum.
Terdapat beberapa garis panduan untuk meningkatkan corak tingkah laku

boleh diubah suai seperti yang berikut:
(i) Melibatkan diri dalam senaman fizikal yang kerap dan berkesan;
(ii) Tidak merokok atau terlibat dalam dadah rekreasi atau alkohol;
(iii) Makan makanan yang berkhasiat;
(iv) Mencapai keseimbangan yang baik antara kerja, peribadi, keluarga

dan kehidupan sosial;

(v) Menghindari daripada mengalami tekanan yang berlebihan; dan
(vi) Penyokong bagi polisi dan program berorientasikan kesihatan dalam

keluarga dan masyarakat.
(b) Mengambil Berat terhadap Orang Lain

Elemen sosial mempunyai potensi yang kuat untuk mempengaruhi pilihan
kesihatan dan kesejahteraan seseorang. Individu yang mementingkan
orang lain (people-centered) cenderung untuk menikmati rasa
kesejahteraan yang lebih berbanding dengan orang yang menyendiri dari
segi sosial (social recluses). Individu pertama tadi menghasilkan aura
hubungan sosial dan mempunyai kecenderungan untuk lebih selesa dalam
menyesuaikan diri pada perubahan situasi serta kekal komited kepada
matlamat kesejahteraan mereka. Golongan ini juga menjadi model ikutan
(role model) yang baik kepada orang lain yang mungkin ingin mengambil
bahagian dalam aktiviti berorientasikan kesejahteraan tetapi malu untuk
berbuat sedemikian.
Individu yang baik menunjukkan sikap keprihatinan melalui kata-kata dan

tindakan yang mencerminkan rasa hormat dan mengambil berat terhadap
orang lain di sekeliling mereka. Selain itu, mereka cenderung untuk tidak
menjadi pengkritik dan tidak memberikan nilai mereka sendiri dengan
mengadili orang lain. Mereka mungkin akan lebih menyedari kelainan
sosial dalam isu kesihatan dalam kalangan orang lain di sekeliling mereka.
Mereka bertindak berdasarkan tanggungjawab sosial untuk menyesuaikan
diri dengan individu yang berfikiran serupa dan bermatlamat sama.
(c) Kesedaran terhadap Kesihatan dan Membuat Keputusan yang Baik

Walaupun psikologi dianggap mempunyai pengaruh ke atas fisiologi,
pencapaian tahap kesejahteraan yang tinggi tidak berlaku dalam sekelip
mata dengan hanya berharap atau dengan menjadi positif mengenainya.
Sesetengah orang yang ingin menjadi cergas dengan segera, mencari
„laluan pintas‰ (shortcuts) melalui kaedah formula komersial „jalan
pantas‰ (fast-track) yang selalu diuar-uarkan di pasaran. Kekecewaan
bagaimanapun akan berlaku selepas beberapa ketika apabila gembar-
gembur yang dijanjikan pudar dan mereka menyedari kebenaran tentang
pepatah „kalau tidak dipecahkan ruyung, manakan dapat sagunya‰ (no
pain, no gain) untuk mendapat manfaat daripada senaman dan kecergasan
fizikal.

Individu yang berjaya mengekalkan keadaan kesejahteraan dalam sesuatu

tempoh masa ialah orang yang secara sedar memilih untuk mengasingkan
masa dan tenaga yang khusus untuk aktiviti yang membolehkan
kesejahteraan dicapai mengikut kemampuannya.
Perbezaan antara kegagalan dengan kejayaan dalam program mengekalkan

kesejahteraan (terutamanya untuk jangka panjang) adalah kesedaran yang
baik bagi keupayaan dan batasan peribadi. Pilihan maklumat berdasarkan
fakta untuk menyokong proses membuat keputusan membantu
mengekalkan minat dan ketahanan dalam aktiviti kecergasan dalam satu
tempoh yang lebih lama.
Kejayaan mana-mana program terutamanya pelan kecergasan adalah

untuk mereka bentuk kursus peribadi yang sesuai dengan keperluan
individu tersebut dan mengambil kira keadaan semasa tahap kesihatan dan
kecergasannya. Untuk kejayaan pelaksanaan program kesejahteraan yang
berkesan, seseorang perlu mempunyai keinginan mendesak untuk berubah
atau menyesuaikan gaya hidup semasa untuk pilihan yang lebih sihat,
yang dirancang dengan baik dan sepadan dengan individu tersebut.
Untuk orang yang baru bermula, langkah persediaan yang baik adalah
mendapatkan pemeriksaan kesihatan yang betul dan menyelesaikan apa-
apa isu lain supaya program yang dipilih akan dapat memberikan intensiti
yang betul dan bermanfaat dari segi fisiologi. Biasanya pakar kesihatan dan
kesejahteraan dapat memberi nasihat kepada orang yang baru bermula
dengan pelan yang betul berdasarkan sumber yang ada dan juga keadaan
kesihatan semasa mereka.
Akhir sekali dan tidak kurang pentingnya, individu perlu mengumpul

maklumat yang sesuai dengan membaca penulisan mengenai
kesejahteraan. Selain itu, perundingan dengan pengamal kesihatan dan
kesejahteraan juga penting bagi membuat keputusan berdasarkan
maklumat untuk program kecergasan peribadi. Petua ini akan membantu
anda untuk membuat keputusan mengenai rutin senaman dan kaedah
pemulihan yang berkaitan, pengubahsuaian pemakanan, keadaan
kesihatan semasa dan sasaran untuk mencapai kesejahteraan dalam jangka
pendek dan jangka panjang.

AKTIVITI 1.4
1. Senaraikan lima contoh setiap faktor risiko yang boleh diubah

suai dan tidak boleh diubah suai yang boleh mempengaruhi
kesejahteraan seseorang.
2. Kenal pasti dua contoh fikiran negatif. Bincangkan bagaimana ia

boleh memberi impak kepada kesejahteraan am seseorang.
3. Bincangkan berdasarkan dua contoh, bagaimana tingkah laku

yang mementingkan diri sendiri dan suka menghukum boleh
memberi impak kepada kesejahteraan am seseorang.
4. Syorkan strategi umum yang akan menggalakkan lebih ramai

remaja mengambil bahagian dalam aktiviti kesihatan dan
kesejahteraan.
1.4 PENGARUH KE ATAS KESIHATAN DAN

KESEJAHTERAAN
Sekarang kita sampai pada subtopik baharu yang melihat pada pengaruh ke atas
kesihatan dan kesejahteraan. Diharapkan apabila selesai subtopik ini, anda akan
dapat mengenali faktor yang mencirikan keadaan kesihatan dan kesejahteraan
individu.
Jelas sekali, terdapat banyak faktor yang mempengaruhi seseorang untuk

mendapatkan kecergasan dan mengamalkan cara hidup yang sihat. Kebanyakan
orang yang konsisten dalam usaha mereka untuk mengekalkan kesihatan,
berbuat demikian dengan kepercayaan teguh untuk meraih pelbagai manfaat
fizikal, psikologi dan sosial untuk diri mereka sendiri. Kemudian, terdapat
pengamal kecergasan yang menjalankan aktiviti kecergasan selepas mendapat
inspirasi daripada model peranan (role model) yang menawan. Masih terdapat
individu yang melibatkan diri dalam aktiviti kecergasan semata-mata untuk
membentuk tubuh mereka bagi menarik perhatian terhadap diri mereka.

Perlu diingat bahawa motif yang mempunyai kesedaran realistik adalah perlu
untuk mengekalkan keseimbangan yang rasional antara jangkaan manfaat
daripada mengambil bahagian dalam aktiviti sukan dan kecergasan dan risiko
yang berkaitan dengan kesejahteraan diri. Di samping itu, mengambil bahagian
dalam program kesejahteraan tidak semestinya melindungi seseorang daripada
risiko penyakit dan tidak diberi kekebalan yang berkekalan terhadap semua
penyakit utama. Cuma, kemungkinan untuk mendapat penyakit adalah sangat
sedikit berbanding mereka yang mengabaikan terus kesemua aktiviti gaya hidup
yang sihat.
Dalam subtopik berikut, kita akan mengambil kira faktor tertentu yang
menyebabkan orang menjadi mudah terdedah kepada penyakit, tanpa
mengambil kira status kecergasan mereka.
1.4.1 Faktor Penggalak

Apakah yang dimaksudkan dengan faktor penggalak?
Faktor penggalak (pradispos factors) ialah ciri-ciri pada seseorang yang

mendorong tingkah laku ke arah tabiat atau perbuatan tertentu.
Terdapat lebih daripada 7 bilion orang di planet ini pada hari ini. Walaupun kita
unik dengan cara tersendiri, kita juga sama dengan yang lain. Semua manusia
mempunyai keperluan fisiologi yang sama, namun terdapat beberapa keunikan
sosiobudaya dan individu dalam kalangan kita.
Terdapat pepatah popular mengatakan kita merupakan hasil daripada masa lalu.
Ciri-ciri unik kita terdapat dalam pelbagai cara yang dipengaruhi oleh faktor
genetik yang diwarisi daripada nenek moyang kita. Ahli keluarga yang ada
pertalian darah terutamanya adalah terdedah kepada penyakit tertentu yang
diwarisi secara genetik. Sering kali ahli keluarga terdekat yang mempunyai
penyakit kronik mewariskan kecenderungan genetik mereka kepada keturunan
mereka. Ciri-ciri genetik boleh membawa risiko penyakit kronik seperti diabetes,
darah tinggi, penyakit mental dan gangguan darah yang serius, misalnya,
hemofilia dan talasemia.
Berita baik adalah walaupun seseorang mungkin mempunyai kecenderungan

genetik terhadap beberapa jenis penyakit kronik, mengikuti program kesihatan
dan kesejahteraan menyeluruh yang direka bentuk dengan baik boleh
mengurangkan risiko atau melewatkan bermulanya keadaan tersebut. Walaupun
anda mungkin tidak dapat mengelak kecenderungan genetik anda untuk

penyakit tertentu, anda masih boleh membuat perubahan terhadap gaya hidup
untuk mengurangkan peluang mendapat keadaan tersebut. Contohnya, jika
seseorang itu mempunyai sejarah keluarga diabetes, ia adalah langkah yang bijak
untuk seseorang itu bermula awal dalam hidupnya untuk membuat perubahan
gaya hidup yang sesuai sebagai strategi pencegahan bagi mengurangkan risiko
diabetes pada kemudian hari.
Selain daripada faktor genetik, secara semula jadi umumnya, tindak balas emosi
seseorang dalam menangani kehidupan harian mereka juga mempunyai
pengaruh besar ke atas hasil kesihatan dan kesejahteraan. Biasanya, orang yang
sihat mempunyai daya tahan emosi yang lebih dan berupaya untuk kembali
pulih dengan mudah selepas kejadian trauma emosi.
Selain daripada pembawaan ini, keadaan sosial dan alam sekitar juga ialah faktor
penggalak penting yang mempengaruhi kesihatan dan kesejahteraan. Sifat dan
kualiti perhubungan interpersonal boleh mempengaruhi seseorang untuk
berfikiran positif, penyayang dan menyesuaikan diri dengan baik. Namun, jika
sebaliknya, ia boleh menyebabkan seseorang terlibat dalam aktiviti yang tidak
sihat dan berisiko seperti keganasan, amalan heteroseksual, merokok dan
alkohol serta penyalahgunaan dadah. Patuh kepada mentaliti secara
berkelompok dan tekanan daripada rakan sebaya ialah beberapa contoh
pengaruh sosial yang membentuk tindakan seseorang. Ia dipercayai bahawa
kanak-kanak yang ibu bapanya ketagihan alkohol, mempunyai risiko yang lebih
untuk turut ketagihan alkohol. Namun jika persekitaran sosial mereka diubah
kepada menjadi lebih sihat dan positif, risiko itu boleh dineutralkan dengan
mudah.
Satu lagi faktor penggalak yang amat mempengaruhi pilihan kesihatan dan
kesejahteraan ialah nilai, sikap dan kepercayaan yang diterapkan dalam diri
seseorang dari awal zaman kanak-kanak. Kanak-kanak daripada ibu bapa yang
mementingkan kesihatan lebih cenderung untuk memilih aktiviti sihat sebagai
kegiatan rekreasi semula jadi mereka. Sebagai alternatif, kanak-kanak yang
dibesarkan dalam keluarga yang adik-beradiknya mengalami obesiti dan
mengamalkan pemakanan dan gaya hidup yang tidak aktif, akan lebih
cenderung untuk mengekalkan amalan buruk ini apabila dewasa.
AKTIVITI 1.5
Kenal pasti halangan yang anda mungkin hadapi sendiri dalam

mengikuti pelan tetap kesihatan dan kesejahteraan dalam hidup anda.

1.4.2 Faktor Pengukuh

Sekarang kita akan mengkaji peranan faktor pengukuh yang mempengaruhi
kesihatan dan kesejahteraan. Adakah anda mempunyai sebarang idea apakah
maksudnya?
Faktor pengukuh untuk kesihatan dan kesejahteraan ialah elemen yang

membantu untuk mempromosikan dan menggalakkan tingkah laku
terhadap pilihan kesihatan dan kesejahteraan dalam kehidupan seseorang.
Faktor pengukuh dianggap sebagai berlawanan dengan faktor penggalak kerana

sifatnya memberi daya dorongan tambahan untuk meningkatkan peluang bagi
ciri-ciri tertentu terjadi dengan mudah. Biasanya, galakan untuk bersungguh-
sungguh dengan program kesihatan dan kesejahteraan banyak dipengaruhi oleh
faktor pengukuh. Contohnya, memaparkan gambar ngeri mangsa kanser pada
kotak rokok akan membantu untuk mengukuhkan daya menahan diri daripada
merokok.
Beberapa faktor pengukuh mungkin disebabkan oleh motif luaran atau dalaman
kerana ia boleh dikaitkan dengan pelbagai sebab peribadi untuk meneruskan
program kesejahteraan. Contoh pemacu luaran mungkin kerana mahu kelihatan
dan berasa menarik di mata rakan atau orang tersayang, kepada mematuhi
kumpulan sosial tertentu yang memberi sokongan pada kepentingan kesihatan
dan kesejahteraan.
Begitu juga, orang yang merasa ganjaran dalaman didorong oleh komitmen
peribadi untuk mengekalkan kesihatan mereka. Sebagai contoh, mari kita lihat
pelari maraton (lihat Rajah 1.3). Apakah yang mendorong mereka untuk
meneruskan larian mereka?
Rajah 1.3: Pelari maraton mengalami runnerÊs high (pelari berasa keseronokan)
disebabkan oleh pelepasan endorfin dalam badan mereka selepas
berlari jarak jauh ă ini mendorong mereka untuk menamatkan larian mereka
AKTIVITI 1.6
Kenal pasti sekurang-kurangnya lima potensi manfaat yang boleh

mendorong orang dewasa untuk mengikuti program kesihatan dan
kesejahteraan dengan kerap.
1.4.3 Halangan kepada Kesejahteraan

Adakah anda bersetuju bahawa kadangkala ia adalah amat sukar untuk
membuat perubahan berkekalan kepada tabiat dan tingkah laku? Mengapakah
sesetengah orang yang berjaya mengekalkan program latihan untuk jangka masa
lama manakala yang lain cenderung untuk menyerah kalah selepas cubaan yang
singkat? Bagaimanakah dengan anda? Dalam kategori manakah anda tergolong?
Terdapat banyak nilai ketara dan halangan yang menghalang penggunaan

tingkah laku gaya hidup sihat. Sebagai contoh, faktor ekonomi boleh menjadi
penghalang utama untuk seseorang walaupun dia sangat bersemangat ke arah
gaya hidup kesihatan dan kesejahteraan sebagai cara hidup. Seseorang dengan
pendapatan sederhana akan mendapati ia mencabar untuk kerap menghabiskan
wang untuk program kecergasan yang mahal atau perlu membeli pakaian khas
untuk senaman.
Bagi sesetengah orang, aktiviti kesihatan dan kesejahteraan dianggap sebagai

pilihan kedua (sekunder) berbanding dengan keperluan fisiologi dan
keselamatan. Di samping itu, ciri-ciri pekerjaan dan jadual kerja juga
mempengaruhi kesinambungan rutin kesihatan dan kesejahteraan. Ramai orang
yang bekerja syif secara bergilir mendapati sukar untuk mengikuti program
senaman yang kerap, terutamanya disebabkan oleh gangguan ritma sirkadian
(circadian rhythm) mereka.
Selain itu, kawasan bandar telah dikenal pasti sebagai satu lagi faktor utama
yang memberi impak kepada penyertaan dalam rutin kesihatan dan
kesejahteraan. Kesesakan, pencemaran dan kekurangan langkah keselamatan
ialah ciri-ciri utama yang banyak terdapat di kawasan bandar yang tidak
menggalakkan aktiviti kecergasan. Taman permainan dan taman rekreasi adalah
terhad kerana premium yang semakin meningkat pada ruang tanah.
Kemunculan gimnasium dan kelab kecergasan komersial memang menyediakan
suasana yang kondusif untuk kecergasan, namun tempat eksklusif ini lebih
bersifat komersil dan menawarkan perkhidmatan untuk orang yang
berkemampuan sahaja.

AKTIVITI 1.7
Bincangkan strategi-strategi yang boleh digunakan oleh pekerja syif

untuk mengikuti program kesihatan dan kesejahteraan secara tetap.
1.4.4 Pengaruh Gaya Hidup

Setakat ini, kita telah mempertimbangkan beberapa faktor yang boleh
mempengaruhi perubahan tingkah laku positif untuk inisiatif kesihatan dan
kesejahteraan. Dalam subtopik ini, mari kita mengkaji kesan pilihan gaya hidup
peribadi yang menggalakkan tindakan atau melambatkan penyertaan dalam
meningkatkan keadaan keseluruhan kesihatan dan kesejahteraan seseorang.
Secara umumnya, pilihan yang dibuat seseorang mempunyai impak yang besar
ke atas kualiti dan panjang usia kehidupan mereka. Contohnya, keputusan
untuk menurutkan hati dalam bentuk tingkah laku berisiko yang boleh
mengakibatkan kemudaratan walaupun dalam menjalankan aktiviti kesihatan
dan kesejahteraan. Pilihan aktiviti fizikal yang tidak sesuai dan menurutkan hati
dalam bentuk rekreasi yang ekstrem meningkatkan peluang kesan sampingan
dan kemalangan yang mengejutkan.
Risiko lain atau kesan yang tidak diingini dalam sukan termasuklah dadah
untuk meningkatkan prestasi atau untuk rekreasi, merokok dan alkohol. Di
samping itu, perubahan mendadak dalam tahap kecergasan seseorang yang
beralih daripada gaya hidup yang tidak aktif kepada melakukan aktiviti fizikal
yang mencabar, obesiti, terlibat dalam aktiviti seksual berisiko tinggi tanpa
langkah keselamatan, permusuhan berlebihan dalam pertandingan, keagresifan
tidak terkawal dan penyesuaian kurang baik terhadap tekanan juga boleh
meningkatkan risiko kejadian berbahaya.
Terdapat sesetengah orang yang mempunyai pemikiran berdelusi percaya

bahawa mereka adalah kebal kepada kesan kesihatan yang negatif yang
diakibatkan daripada tingkah laku berisiko mereka. Malangnya, kebanyakan
mereka ialah orang yang kemungkinan akan ditimpa maut secara tiba-tiba pada
suatu hari nanti.

AKTIVITI 1.8
1. Bincangkan kesan-kesan merokok yang menjejaskan kesihatan

dan kesejahteraan.
2. Adakah anda bersetuju dengan ungkapan bahawa „kesihatan

adalah kekayaan‰ (health is wealth)? Bincangkan pendapat anda
dengan pelajar lain.
1.5 MANFAAT GAYA HIDUP KESIHATAN DAN

KESEJAHTERAAN YANG KOMPREHENSIF
Apakah manfaat daripada gaya hidup kesihatan dan kesejahteraan yang
menyeluruh? Apakah yang boleh anda dapat daripada gaya hidup ini? Setiap
dimensi aktiviti kesejahteraan menyumbang kepada set perubahan badan untuk
faedah kesihatan keseluruhan seseorang. Kebanyakan gaya hidup positif yang
dipilih seseorang pada hari ini akan menghasilkan faedah kesihatan jangka
pendek serta menyumbang kepada kesejahteraan keseluruhan individu dan
masyarakat.
Misalnya, kecergasan fizikal yang disebabkan oleh senaman dan amalan

pemakanan yang betul akan menambah baik kecergasan kardiovaskular dan
membolehkan seseorang untuk terlibat dalam sukan berpasukan bersama rakan.
Malah, ini akan meningkatkan rasa muhibah dan kemesraan dalam lingkaran
sosial mereka dan membantu mengurangkan tekanan dan meningkatkan harga
diri dalam kalangan ahli kumpulan. Jika anda menjadikannya sebagai rutin,
kitaran ini akan menyebabkan tahap penyesuaian fizikal peribadi yang lebih
tinggi selari dengan peningkatan kecergasan kardiovaskular dan meningkatkan
paras tenaga. Tindakan anda juga akan membantu untuk mengekalkan budaya
sihat dalam kalangan rakan dan keluarga anda. Usaha ini akan membawa ke
arah mewujudkan masyarakat yang sihat dan bahagia.
Terdapat senarai manfaat yang banyak yang seseorang boleh memperolehnya

dengan mengekalkan kesejahteraan pada tahap tinggi. Sebahagian daripada
manfaat ini disenaraikan dalam Rajah 1.4.

Rajah 1.4: Enam manfaat gaya hidup kesihatan dan kesejahteraan yang menyeluruh
Enam manfaat tersebut diterangkan dengan lebih lanjut dalam subtopik

berikutnya.
1.5.1 Peningkatan Kecekapan Kardiovaskular atau

Jantung dan Saluran Darah
Bolehkah anda menerangkan fungsi jantung? Prinsip fungsi jantung adalah
mengepam darah melalui sistem peredaran darah untuk membolehkan oksigen
sampai ke badan dan mengeluarkan bahan buangan daripada sel. Oleh itu,
sistem kardiovaskular yang lebih baik akan mengekalkan fungsi ini dengan
mudah sepanjang umur hidup seseorang dan membolehkan individu untuk
berfungsi dengan tekanan yang minimum.
1.5.2 Peningkatan Tonus (Tone), Kekuatan, Fleksibiliti

dan Ketahanan Otot
Apakah kelebihan bagi tonus otot yang baik? Otot yang baik memberikan bentuk
pada badan serta keupayaan untuk anggota badan bergerak dan bertindak untuk
menjalankan aktiviti harian. Oleh itu, peningkatan kekuatan otot menyokong
aktiviti ekonomi yang boleh meningkatkan kualiti hidup individu. Seseorang
yang sihat fizikal selalunya membuat pilihan yang baik dalam kehidupan serta
menikmati fleksibiliti dan ketahanan terhadap tekanan dan keletihan. Sistem
muskuloskeletal yang terbentuk dengan baik juga melindungi badan daripada
kecederaan akibat regangan dan terseliuh. Tulang dan sendi menyokong
pergerakan badan, memberi ketangkasan dan kekuatan serta melindungi tubuh
daripada kecederaan.

1.5.3 Peningkatan Kawalan Kendiri, Kecekapan

Kendiri dan Harga Diri
Orang yang mempunyai kawalan yang lebih baik terhadap kesihatan dilihat
mempamerkan harga diri yang lebih tinggi dan mereka berasa gembira tentang
diri mereka seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 1.5.
Rajah 1.5: Seseorang yang mempunyai harga diri yang tinggi sentiasa berasa dirinya baik
Perasaan kebaikan dan keyakinan diri seperti itu boleh memberi impak positif
terhadap perkara lain dalam kehidupan seseorang dan juga orang lain di
sekelilingnya.
1.5.4 Peningkatan Pengurusan Tekanan dan

Pandangan dalam Kehidupan
Seseorang yang sihat adalah lebih berkemungkinan untuk mempunyai
pandangan positif terhadap kehidupan dan dapat mengawal tekanan dan
mengubah persepsi yang membawa kepada tekanan yang tidak perlu.
Di samping itu, seseorang itu juga mempunyai potensi untuk pulih dengan cepat
daripada peristiwa yang penuh tekanan dan mampu berfikir dengan jelas
mengenai pilihan untuk menghadapi tekanan. Orang yang ada keyakinan diri
biasanya lebih bersedia untuk menghadapi cabaran dan rintangan dan melihat
perkara itu sebagai peluang dan pengalaman untuk perkembangan diri.

1.5.5 Peningkatan Hubungan Interpersonal

Tahukah anda bahawa hubungan interpersonal yang berjaya sering memerlukan
dinamik sosial yang kompleks? Ini termasuklah pelbagai jenis kesejahteraan
fizikal dan psikologi yang terdapat dalam individu. Faktor dalaman „rasa baik‰
adalah ramuan penting bagi seseorang untuk berusaha memaksimumkan daya
tarikan sosialnya.
1.5.6 Penurunan Kes Kematian dan Morbiditi Akibat

Penyakit
Tahukah anda bahawa tahap kecergasan fizikal menyokong sistem imun
berfungsi dengan baik? Sistem imun kita boleh melindungi badan kita daripada
penyakit berjangkit. Malah, pengurangan bagi tahap tekanan dan rehat yang
mencukupi, tabiat pemakanan yang baik dan senaman meningkatkan kecergasan
kardiovaskular dan fungsi badan yang optimum yang boleh melambatkan
permulaan serangan penyakit kronik. Segala bentuk perlindungan membantu
untuk melindungi tubuh daripada kematian awal dan menggalakkan pemulihan
sepenuhnya dengan cepat daripada penyakit.
SEMAK KENDIRI 1.2
Huraikan manfaat gaya hidup kesihatan dan kesejahteraan yang

komprehensif.
1.6 KESIMPULAN
Tahniah! Anda telah berjaya menamatkan topik pertama. Dengan ini diharapkan
anda telah memahami konsep asas bagi individu untuk menjalankan
tanggungjawab peribadi terhadap kesihatan dan kesejahteraan dirinya. Topik
seterusnya akan dikembangkan dengan lebih lanjut mengenai konsep
kesejahteraan dan memberikan anda pandangan yang holistik mengenai lapan
dimensi kesejahteraan, iaitu dimensi emosi, persekitaran, kewangan, intelektual,
pekerjaan, fizikal, sosial dan spiritual.
Dengan ini diharapkan pemahaman yang diperoleh daripada membaca modul

ini akan memperkayakan intelektual anda dan pada masa yang sama,
memperkasakan anda ke arah kesejahteraan peribadi. Semoga berjaya!

AKTIVITI 1.9
1. Lengkapkan soal selidik sejarah kesihatan peribadi ini:
Sejarah Kesihatan Peribadi
1. Mempunyai mana-mana ahli keluarga (ibu, bapa, adik-beradik)

yang mengalami penyakit koronari atau aterosklerosis sebelum
umur 55?
Ya ă 1 Tidak ă 3 Tidak tahu ă 2
2. Adakah mana-mana ahli keluarga anda mempunyai diabetes?
3. Adakah mana-mana ahli keluarga anda mempunyai osteoporosis?
4. Adakah mana-mana ahli keluarga anda mempunyai kanser?
5. Adakah mana-mana ahli keluarga anda mempunyai tekanan darah
tinggi?
6. Adakah mana-mana ahli keluarga anda mempunyai kolesterol yang
tinggi?
7. Adakah jumlah kolesterol anda  20mg/dl?
8. Adakah tekanan darah anda  140/90mmHg?
9. Adakah anda menjalani pemeriksaan kesihatan perubatan setahun
sekali?
Ya ă 1 Tidak ă 3 Tidak tetap ă 2
10. Adakah anda obesiti (>20 lb atau 9kg lebih berat daripada purata)?
11. Adakah anda merokok?
Ya ă 1 Tidak ă 3 Tidak setiap hari ă 2
12. Adakah anda menilai diri anda sebagai seorang yang tidak aktif
secara fizikal?
Ya ă 1 Tidak ă 3 Tidak pasti ă 2
Pemarkahan untuk menilai risiko untuk mendapat penyakit kronik:

 20 Risiko tinggi
21 ă 29 Risiko sederhana
 30 Risiko rendah
Sumber: Diadaptasi daripada Donatelle, Snow & Wilcox (1999)

2. Berdasarkan tahap skor anda, sediakan satu pelan tindakan untuk

aktiviti gaya hidup sihat bagi diri andai. Bentangkan pelan anda di
dalam kelas dan bandingkan pelan anda dengan orang lain untuk
mengenal pasti persamaan dan perbezaan dalam pendekatan
aktiviti dan keutamaan untuk kesejahteraan.
3. Ada yang mengatakan bahawa dengan meluangkan masa dalam 20

hingga 30 minit untuk bersenam secara tetap dalam seminggu
secara prospektif boleh menghalang 20 tahun atau lebih daripada
menjadi terlantar di atas katil semasa usia tua. Merujuk kepada
kenyataan ini, berikan beberapa contoh daripada pengalaman hidup
anda sendiri untuk menyokong atau menafikan kenyataan tersebut.
 Berdasarkan definisi oleh WHO (2003), kesihatan adalah keadaan yang

kesihatan fizikal, kesihatan mental dan kesejahteraan sosial adalah lengkap;
bukan hanya tanpa penyakit dan lemah. Kesihatan juga boleh difahami
sebagai keadaan kesejahteraan hasil keseimbangan yang baik antara dimensi
emosi, persekitaran, kewangan, intelektual, pekerjaan, fizikal, sosial dan
spiritual seseorang.
 Kesejahteraan ialah proses aktif yang seseorang mula menyedari batasan

peribadi terhadap kesihatan dan membuat pilihan secara sedar untuk
mendapat lebih kebebasan daripada kekangan kepada kepuasan seseorang
untuk menikmati kebahagiaan dan kejayaannya.
 Beberapa ciri gaya hidup yang sihat bagi individu termasuklah makan diet
yang seimbang dan berkhasiat, mengekalkan berat badan yang baik, kerap
bersenam, dapat mengawal tekanan, rehat dan tidur yang mencukupi,
mengekalkan keseimbangan yang baik antara kerja dan aktiviti sosial, dapat
mengurus emosi yang berlebihan, menjadi penyokong aktif untuk bagi
persekitaran yang sihat dan lain-lain.
 Tanggungjawab peribadi untuk mencapai dan mengekalkan kesihatan dan

kesejahteraan pada individu termasuklah tanggungjawab peribadi untuk
tindakan memulihkan kesihatan, mengambil berat terhadap kesihatan dan
kebajikan orang lain dan merujuk kepada bukti untuk membuat keputusan
mengenai kesihatan.

 Kualiti kesihatan dan kesejahteraan individu dipengaruhi oleh faktor

penggalak, faktor pengukuhan dan halangan untuk kesejahteraan.
 Beberapa faedah daripada gaya hidup kesihatan dan kesejahteraan yang

menyeluruh termasuklah peningkatan kecekapan kardiovaskular atau
jantung dan saluran darah, meningkatkan tonus, kekuatan, fleksibiliti dan
ketahanan otot, mengurangkan kadar kematian dan morbiditi penyakit dan
lain-lain.
Berat badan ideal Kekuatan, fleksibiliti dan ketahanan

Diet yang seimbang dan berkhasiat Kematian dan morbiditi
Faktor penggalak Kesedaran
Faktor pengukuh Kesejahteraan
Gaya hidup yang sihat Kesihatan
Halangan kepada kesejahteraan Membuat keputusan yang betul
Harga diri Pengurusan tekanan dan pandangan
Hubungan interpersonal Pilihan peribadi secara sedar
Imej badan Senaman yang kerap
Kawalan kendiri Tanggungjawab peribadi
Kecekapan kendiri Tonus otot
Kecekapan kardiovaskular atau
jantung dan saluran darah

Donatelle, R., Snow, C., & Wilcox, A. (1999). Wellness: Choices for health and
fitness (Ed. ke-2). Belmont, CA: Wadsworth.
Dunn, L. (1977). What high level wellness means. Health Values, 1(1), 9.
Edlin, G., & Golanty, E. (2010). Health and wellness (Ed. ke-10). Sudbury, MA:
Jones & Bartlett.
World Health Organization (WHO). (2003). WHO definition of health. Dicapai

dari http://www.who.int/about/definition/en/print.html

05 Mpu2312 T1

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

05 Mpu2312 T1

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Topik  Konsep

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Rajah 1.1: Ucapan yang biasa disampaikan pada hari jadi

Bagaimanakah anda rasa apabila seseorang menyampaikan ucapan mesra seperti

Mengambil kira perkara itu, hasrat yang diungkapkan dengan ucapan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

menyampaikan harapan untuk keadaan fikiran yang menyeronokkan yang

Rumusan penting yang dapat disimpulkan daripada perbincangan tadi adalah

Dalam subtopik berikut, anda akan memperoleh penjelasan lanjut mengenai

1.1 PENGERTIAN KESIHATAN

Bagaimanakah anda mentakrifkan kesihatan? Seperti yang anda mungkin sudah

Kesihatan ditakrifkan sebagai keadaan yang kesihatan fizikal, kesihatan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

1. Berdasarkan definisi „kesihatan‰ oleh WHO (2003), kenal pasti

2. Cari sebarang perbezaan utama antara definisi WHO dengan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

1.2 PENGERTIAN KESEJAHTERAAN

Dari segi sejarah, konsep „kesejahteraan‰mula diperkenalkan pada awal tahun

Berdasarkan penjelasan terdahulu, diharapkan anda menyedari sedikit

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

SEMAK KENDIRI 1.1

Berikan perbezaan antara kesihatan dengan kesejahteraan.

Renungkan keadaan kesihatan anda sendiri dan jawab soalan berikut:

(a) Apakah perkara-perkara yang anda bimbangkan tentang isu

(b) Tuliskan beberapa contoh aktiviti yang mungkin anda lakukan

(c) Bandingkan jawapan anda bagi soalan-soalan tadi dengan rakan-

1.3 CIRI-CIRI GAYA HIDUP SIHAT

Sekarang anda telah mempunyai pemahaman asas mengenai konsep kesihatan

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

Kadangkala, pujukan daripada sumber luaran untuk bertindak mungkin

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(a) Makan diet yang seimbang dan berkhasiat;

(b) Mengekalkan berat badan ideal;

(c) Kerap bersenam;

(d) Mampu mengawal tekanan;

(e) Mampu menguruskan emosi yang berlebihan;

(f) Rehat dan tidur yang mencukupi;

(h) Melibatkan diri dalam penyuburan spiritual atau ibadah menurut

(i) Mengelak daripada merokok, alkohol dan penyalahgunaan dadah rekreasi;

(j) Menjalani pemeriksaan saringan kesihatan yang kerap untuk pengesanan

(k) Mengutamakan keselamatan diri;

(l) Melakukan usaha untuk peningkatan diri yang berterusan;

(m) Mengekalkan pandangan yang optimistik dan positif terhadap kehidupan;

(n) Menjadi pengamal yang aktif untuk persekitaran yang sihat.

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(a) Senaraikan faktor sebanyak mungkin yang telah mempengaruhi

(b) Tuliskan „senarai hasrat‰ (wish list) peribadi yang boleh

1.3.1 Tanggungjawab Peribadi untuk Kesihatan dan

Perspektif utilitarian kesihatan dan kesejahteraan akan bersetuju dengan andaian

Rajah 1.2: Tiga sifat tanggungjawab peribadi untuk mencapai

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(a) Tanggungjawab Peribadi untuk Mengambil Tindakan

Jadual 1.1: Faktor Risiko yang Boleh Diubah Suai

Faktor Risiko yang Faktor Risiko yang Tidak

Terdapat beberapa garis panduan untuk meningkatkan corak tingkah laku

(iii) Makan makanan yang berkhasiat;

(iv) Mencapai keseimbangan yang baik antara kerja, peribadi, keluarga

Hak Cipta © Open University Malaysia (OUM)

(v) Menghindari daripada mengalami tekanan yang berlebihan; dan

(vi) Penyokong bagi polisi dan program berorientasikan kesihatan dalam

(b) Mengambil Berat terhadap Orang Lain

Individu yang baik menunjukkan sikap keprihatinan melalui kata-kata dan

(c) Kesedaran terhadap Kesihatan dan Membuat Keputusan yang Baik