Agatha Tiong Wei Ting

Jess Kho Hui Xin

Arlianah binti Dzunaidde
(BMSJKC 2)
 Sejarah Asal-Usul Kaum KadazanDusun di Sabah
Menurut sumber akademik, terdapat 5 teori mengenai asal usul kaum Dusun di Sabah. (1), kaum Dusun dipercayai berasal dari rumpun
Indo-Malayan dari Selatan China ke negara-negara di Asia Tenggara (T.R. Williams: 1965). Dalam kajian mereka, saintis sosial dan ahli
sejarah mengambil kira aspek fizikal, bahasa pertuturan, kumpulan darah dan bahan kesenian yang dicipta oleh masyarakat Kadazan-
Dusun. (2) Asal-usul dikaitkan dengan penghijrahan orang Mongol, orang China atau orang Kanchin dan orang Annam dari Myanmar
(Ivor H.N. Evans:1923 dan T.R. Williams: 1965). (3) Kaum Kadazandusun adalah kacukan kaum China (Ivor H.N. Evans:1923 dan Owen
Rutter:19220). (4) Kaum Kadazandusun adalah keturunan orang purba Gua Madai. (5)mengatakan kaum ini asalnya dari suku kaum
Bunun di Taiwan.

Menurut cerita lisan penduduk, masyarakat Dusun merupakan keturunan dewa dewi, iaitu dari keturunan dewa Kinorohingan dan
isterinya Siminundu. Walaubagaimanapun, kebenaran mitos ini hanya didukung oleh masyarakat Dusun tradisional sahaja. Ekoran
daripada kemasukan agama fahaman monotheisme khususnya Islam dan Kristian maka generasi sekarang lebih bersifat logistik dan
telah mengetepikan mitos tradisional mengenai asal usul mereka yang bersifat metafizik.

Sejak kemasukan kolonialisme pada tahun 1865 dan tersebarnya fahaman monotheisme di kalangan masyarakat Dusun sejak tahun
1970-an, cara hidup orang Dusun mula berubah namun demikian masih terdapat khazanah-khazanah berharga yang masih utuh dan
tidak dimakan zaman. Khazanah-khazanah berharga ini merujuk kepada warisan cara hidup tradisi dari segi adat, sistem kepercayaan
tradisional, budaya dan sebagainya termasuklah dari sudut kesenian. Kesenian merupakan salah satu aspek warisan yang kekal dan
terpelihara sehingga sekarang ekoran pengaplikasiannya ke dalam kehidupan seharian. Hal ini senang diaplikasikan dalam kehidupan
masyarakat Dusun sehingga sekarang disebabkan tidak memerlukan proses yang sukar, tambahan pula aspek kesenian ini boleh diikuti
dengan mudah dan jarang bertentangan dengan hukum agama monotheisme yang dianuti oleh masyarakat Dusun sekarang ini
 MAJLIS

▪ Tadau - Hari' atau 'Pesta’

▪ Kaamatan- tuai
▪ Kaamatan merujuk
kepada tempoh penuaian
padi

Majlis yang disambut ialah Pesta Kaamatan/ Majlis
Mangavau/ Tadau kaamatan
▪ Merupakan satu perayaan kesyukuran kaum
kadazandusun
▪ Semasa Pesta Kaamatan, orang akan berkumpul
di kampung untuk berterima kasih kepada Tuhan
(Kinorohingan) dan roh-roh untuk tuaian yang baik
dan berdoa memohon berkat untuk tuaian yang
lebih baik pada tahun berikutnya, sama
seperti perayaan tuaian dan kesyukuran yang lain
di seluruh dunia.
▪ Pesta kaamatan disambut sepanjang tahun tetapi
kemuncak perayaan ini jatuh pada 31 Mei.
▪ Pada kemuncak perayaan ini, unduk ngadau akan
diadakan (mencari pengganti huminodun). Kemuncak
perayaan Kaamatan adalah peraduan ratu cantik atau
"unduk ngadau", tarian tradisi, dan upacara kemuncak
yang dijalankan oleh Bobohizan yang membawa
maksud "ketua pendita".
▪ Ketika pesta Kaamatan, penduduk Sabah menggunakan
pakaian tradisi mereka mengikut daerah mereka. Alat
muzik tradisi dimainkan dan orang Kadazan akan
menari tarian Sumazau. "tapai" (arak beras)
dihidangkan sebagai minuman utama.
 PROGRAM AKTIVITI

1 2

Sukan Tradisional Pertandingan

▪ lumba kerbau (melumba kalabau)
▪ gusti lengan (mipulos)
▪ gusti buku jari dan jari (mipansa)
▪ gusti (migogo)
▪ tembak paip tiup (monopuk)
▪ lumba panggung (manampanau)
▪ tarik tali (mitalik dugugk)
▪ berlari (menangkus)
▪ arung jeram (mamangkar)
▪ arung jeram tiang buluh tunggal (manampatau)
▪ Pertandingan tapai (arak beras) terbaik
▪ Pertandingan pukul gong
▪ Pertandingan tarian tradisional
▪ Pertandingan nyanyian
▪ "Unduk Ngadau" atau Pilihan Ratu
Ka’amatan
 CIRI-CIRI KHAS
Pakaian Tradisional
Pakaian istiadat masyarakat Kadazan dari
Penampang. Lelakinya memakai baju gaung,
seluar souva, bengkung toogot dan pakaian
kepala yang disebut siga. Wanita memakai
baju pendek sinuangga, kain labuh tetapi dan
selendang batik dilengkapi tali pinggang
himpogot. Baju fabrik baldu hitam
berhias rendakuning keemasan. Lelaki
memakai pakaian kepala sigal dari kain
destar manakala wanita memakai siung dari
anyaman buluh halus bermotifkan geometrik
etnik Sabah. Perhiasan diri gelang tangan
dan tali pinggang syiling perak.
Kraf Tangan
Kaum Kadazan-dusun menggunakan bahan
asli seperti bambu, rotan, lias, labu air dan
kayu dalam menghasilkan kraftangan.
Antara hasil kraftangan yang sinonim
dengan etnik kadazandusun ialah wakid,
barait, sompoton, pinakol, topi siung, parang
dan gayang. Sebelum hasil kraftangan ini
dipromosi dan dikomersialkan sebagai ikon
fesyen dan juga khazanah kebudayaan
negeri Sabah bagi kaum Kadazandusun,
sebahagian daripada hasil tangan ini
dahulunya digunakan warga kadazandusun
secara praktikal dalam kehidupan seharian.
 Tarian Sumazau
Tarian ini lazim ditarikan oleh sepasang penari lelaki dan perempuan, mereka haruslah berbaju hitam, lelaki memakai
sigar (destar) di kepala sementara penari perempuan memakai saraung (alas kepala). Mereka akan menari dengan
diiringi paluan tujuh atau lapan gong. Pada awal permulaan tarian rentaknya akan perlahan kerana kesemua gong tidak
dipalu serentak. Rentaknya akan mula harmonis selepas semua bunyi paluan gong bersepadu.Sewaktu menarikan tarian
sumazau tangan dihayunkan ke hadapan dan kebelakang serentak dengan tubuh yang dienjutkan ke kiri dan ke kanan.
Gerakan ini bukan saja-saja diadakan melainkan sebagai perlambangan semangat tabang (gotong-royong) sewaktu
menanam padi.Satu kebiasaan masyarakat Dusun, mereka akan memperuntukkan hari-hari tertentu untuk membantu
mengusahakan bendang jiran tetangga mereka, hal yang sama akan juga dilakukan oleh jiran itu tadi. Dengan cara ini
mampu meringankan beban kerja yang berat.Setelah menemukan gerakan tari yang harmonis seusai paluan gong yang
telah bersepadu, penari lelaki akan bertempik ‘kihaaaa!’ menandakan tiba masa untuk menukar gerak tari. Ia juga
sebagai tanda gembira bahawa Bambarayon yang dipuja telah memberikan hasil tuaian yang baik bagi tahun itu.Selepas
bertempik tangan akan didepa kan ke sisi dengan kedua pergelangan tangan diarahkan ke atas dan ke bawah
menyerupai gerakan burung yang melayang-layang di udara, spesifiknya Bambarayon itu sendiri sebagai satu
manifestasi penghargaan kepada semangat padi itu yang kerap melindungi tanaman padi daripada sebarang makhluk
perosak. Namun ada juga sumber yang menyatakan bahawa gerakan tari yang satu ini meniru perlambangan
pergerakan burung helang sewaktu di udara.
 PANTANG LARANG
Ibu Mengandung Hubungan Lelaki & Perempuan
1. Tidak boleh memotong atau mengerat 1. Sekiranya ditangkap berkhalwat atau diketahui, pihak
sesuatu. lelaki hendaklah membayar kdenda kepada pihak
2. Tidak boleh mengikat atau menyimpul gadis,
sesuatu, 2. Jika perempuan didapati mengandung daripada
3. Suami tidak boleh memotong rambut kerana perbuatan khalwat, pihak lelaki dipaksa untuk
ditakut rambut anak akan menjadi panjang. mengahwini perempuan tersebut.
4. Tidak boleh makan buah yang merangkumi 3. Bagi mengandung atau bersekedudukan, pasangan
air. membayar kepanasan atau sogit kepada masyarakat
5. Tidak boleh mencucuk hidung kerbau atau dan pihak lelaki perlu membayar kemalu kepada
lembu. Dipercayai ianya akan menyebabkan perempuan.
bibir anak akan menjadi sumbing.
6. Tidak boleh siat telinga binatang. Ini akan Kematian
menyebabkan telinga anak akan menjadi 1. Unggun api dibuat di sekeliling rumah bagi memagar
panjang. rumah daripada roh jahat.
2. Tanduk kerbau dibayar untuk menghalau hantu.
3. Mihad atau menangisi mayat.
4. Dua lelaki menunggang kuda atau kerbau mengelilingi
Sewaktu Bersalin kampung.
1. Suami tidak boleh jauh dari rumah kerana 5. Menerima sejemput beras atau garam
ditakuti gangguan jin atau syaitan. 6. Memberi sedekah sprit kain belacu sebagai kain
2. Tidak boleh makan ikan bertulang keras, ikan bendera kubu.
berduri, nasi sejuk dan nasi bercampur air. 7. Tidak boleh tidur selagi mayat masih ada di dalam
3. Bayi tidak boleh dibawa ke ruang yang rumah.
terdedah seperti halaman rumah kerana ditakuti 8. Mayat ditanam bersama dengan barang-barangnya.
diganggu oleh roh jahat seperti rogon gaiyah. 9. Hidung, mata, telinga dan ekor haiwan ternakan
4. Sahabat handai tidak boleh melawat bayi dibuat sajian bagi si mati.
10. Membuat papakan iaitu sajian si mati dalam gelap.
sebelum upacara memberi nama.
11. Mamupus iaitu keluarga si mati memberi amaran
supaya roh tidak kembali.
Adat Perkahwinan