● Bernalar kritis
● Kreatif
Fase D Domain Cerita Rakyat
Mapel
Tujuan 7.3.1 Peserta didik(A) mampu mengidentifikasi (C1) unsur intrinsik teks cerita
Pembelajar rakyat(B), setelah menyimak flipbook cerita rakyat “Rawa Pening”(C)
an dengan benar(D) secara mandiri.
7.3.2 Peserta didik(A) mampu menganalisis (C4) unsur intrinsik teks cerita
rakyat(B), setelah menyimak flipbook cerita rakyat “Rawa Pening”(C)
dengan benar(D) secara gotong royong dan bernalar kritis.
7.3.3 Peserta didik(A) mampu menceritakan (P4) isi teks cerita rakyat(B),
setelah berdiskusi isi cerita rakyat “Rawa Pening”(C) dengan baik(D)
secara gotong royong dan kreatif.
Kata Kunci Cerita Rakyat Rawa Pening di Jawa Tengah, menceritakan kembali
Deskripsi Mempersiapkan
Umum pembelajaran Menyiapkan
Kegiatan LKPD
Kegiatan pembelajaran: awal, inti,
penutup Refleksi
Mengerjakan asesmen
Materi 1. Materi Ajar
● Komputer/Laptop
● LCD
● Papan tulis
● Alat tulis
3. Bahan
● Aplikasi Flipbook (Cerita rakyat “Rawa Pening”)
● Aplikasi Wordwall
● Aplikasi Quizizz
4. Sumber Belajar
● Modul Ajar kelas 8 SMPN 40 Surabaya. Gita Riyanti H, M.Pd. 2023.
● LCD
Peserta
Didik
Asesmen 1. Target Asesmen
● Kelompok
● Individu
2. Jenis Asesmen
● Sikap
● Tulis
CAPAIAN PEMBELAJARAN :
Peserta didik mampu menganalisis dan mengevaluasi informasi berupa gagasan, pikiran, perasaan,
pandangan, arahan atau pesan yang akurat dari berbagai tipe teks nonsastra (konteks sosial budaya).
Peserta didik mampu menganalisis dan mengevaluasi informasi berupa gagasan, pikiran, perasaan,
pandangan, arahan atau pesan yang akurat dari teks sastra (misalnya; tembang
macapat/parikan/wangsalan/cangkriman/ dongeng/monolog/ geguritan/cerita pendek/cerita rakyat/cerita
wayang epos Ramayana atau lainnya) dalam bentuk audiovisual dan aural). Peserta didik mampu
menganalisis dan mengevaluasi informasi berupa gagasan, pikiran, perasaan, pandangan, arahan atau
pesan yang akurat dari teks nonsastra (dialog/gelar wicara/lainnya). Peserta didik mampu
mengeksplorasi dan mengevaluasi berbagai informasi dari topik aktual yang didengar.
● Berkelompok
Metode
● Penugasan
● Diskusi
● Presentasi
● Latihan
Persiapan Pembelajaran
● Persiapan Guru Mengajar : Menyiapkan pre test menggunakan aplikasi wordwall, bahan video
materi cerita rakyat, bacaan atau bahan tayangan digital berupa aplikasi flipbook.
● Menyiapkan Lembar Kerja Peserta Didik.
● LCD
Daftar Pustaka
● Gita Riyanti H, M.Pd. 2022. Modul Bahasa Jawa Kelas 8. Surabaya.
● Media Canva Crita Rakyat. Dian Putri Jauhari, S.Pd. 2022. Magelang
● Media Flipbook “Rawa Pening”. Dian Putri Jauhari, S.Pd. 2022. Magelang
● Media Quizizz Pre Test dan Post Test. Dian Putri Jauhari, S.Pd. 2022. Magelang
● Media Wordwall “Rawa Pening”. Dian Putri Jauhari, S.Pd. 2022. Magelang
Dokumen Penunjang
Lembar Kerja Peserta Didik
● Aplikasi Wordwall
● Aplikasi Quizizz
Bahan Bacaan
Peserta Didik
● Modul Bahasa Jawa Kelas 8
● Paramasastra
Pengayaan dan Remidial
Pengayaan Berdasarkan hasil analisis penilaian, peserta didik yang sudah
mencapai
ketuntasan belajar diberikan kegiatan pengayaan dalam bentuk penugasan.
Remidial Berdasarkan hasil analisis Assesmen Sumatif, peserta didik yang belum mencapai
ketuntasan belajar diberikan kegiatan pembelajaran remedial dalam bentuk;
a.
Bimbingan perorangan jika peserta didik yang belum tuntas 20%;
b. Belajar kelompok jika peserta didik yang belum tuntas antara 20% - 50%;
c.
Pembelajaran ulang jika peserta didik yang belum tuntas 50%.
Refleksi Guru
● Apakah kegiatan belajar berhasil?
● Kepada siapa kamu akan meminta bantuan untuk memahami pelajaran ini?
● Jika kamu diminta untuk memberikan bintang 1 sampai 5, berapa bintang akan kamu berikan pada
usaha yang telah kamu lakukan?
● Bagian mana dari pembelajaran ini yang menurut kamu menyenangkan?
JURNAL ASESMEN
SIKAP
Penskoran
Setiap jawaban benar diberi skor 1, dan bila salah diberi skor 0
Jumlah jawaban benar x 5 = 100
Kriteria Nilai
A = 93 – 100 : Baik Sekali
B = 82 – 92 : Baik
C = 70 – 81 : Cukup
D = ‹ 69 : Kurang
A. Ayo padha nyimak crita rakyat iki kanthi permati!
Rawa Pening
Ngasem menika nami dhusun ingkang kalebet wewengkon Kecamatan Bandungan, Kabupaten
Semarang. Kacariyos ing Ngasem wonten padhepokan kondhang. Sedaya puthut lan endhang sebatan
kangge murid jaler lan estri sami mongkog manahipun pikantuk tuladha saking guru ingkang asma Ki
Hajar Salokantara. Ki Hajar kagungan budi wicaksana. Dene sang guru kagunangan murid kanthi nama
Ni Endhang Ariwulan ingkang elok lan ayu.
Satunggaling dinten Ni Endhang bingung pados peso ingkang biyasanipun kangge nyigar pinang
ingkang badhe dipuncawisake kangge sesajen wayah dalu. Kanthi ati kapeksa, piyambakipun matur
dhateng Ki Hajar supados kersa ngampili peso. Ki Hajar kaget, nanging amargi sampun mepet
wekdalipun, peso wau dipunparingaken kanthi wanti-wanti supados ngatos-atos lan sampun ngantos peso
kaselehaken ing pangkon.
Nanging Ni Endhang kesupen. Peso kaselehaken wonten pangkonipun. Sanalika peso ical. Ni
Endhang ngadhep Ki Hajar rumaos lepat, nanging ingkang dipunlapuri boten duka.
Sawetawis dinten, Ngasem geger amargi Ni Endhang Ariwulan nggarbeni. Ki Hajar Salokantara
banjur dhawuh Ni Endhang supaya ngadhep. Ki Hajar badhe tapa brata ing Redi Telomoyo lan maringi
piranti awujud gentha utawa klinthingan ingkang badhe migunani kangge jabang bayi.
Boten dangu jabang bayi lair awujud naga. Nanging polahipun kados jabang bayi sanes, saged
nangis lan ngucap. Wingka katon kencana, jabang bayi wau tetep dipunopeni kanthi asih tresna ngantos
dewasa. Warga ingkang sumerep naga menika boten telas-telas anggenipun ngawon-awon.
Naga ingkang sampun dewasa kalawau ing satunggaling dinten nyuwun priksa dhumateng Ni
Endhang, sinten sejatosipun bapakipun, Ni Endhang maringi priksa menawi Ki Hajar menika bapakipun
ingkang saweg tapa brata ing Redi Telomoyo.
Naga lajeng mbekta klinthingan, nusul ing Telomoyo. Ni Endhang saking katebihan ngetutaken.
Naga wau medal lepen ingkang dawa, leren ing ngandhap sela, ingkang samenika dipunwastani sela sisik
lan nerasaken lampah ngambah rawa, salajengipun liwat Kaligung, lerem malih ing satunggaling sela
ingkang nama Sela Gombak.
Boten kesupen naga wau ngginakaken klinthinganipun. Ingkang sami sumerep lan mireng
klinthinganipun naga ingkang ngangge sumping menika lajeng marabi Baru Klinthingan utawi Baru
Klinthing.
Saking dinten, wulan, lan taun sampun dipunlangkungi, Baru Klinthing dereng saged
manggihaken panggenanipun Ki Hajar Salokantara. Malah samenika kendho boten gadhah daya. Nanging
saking katebihan mireng kidung lamat-lamat kados kidungipun Ni Endhang Ariwulan.
Saking ketebihan Ni Endhang ngetutaken Baru Klinthing ingkang sampun manggihaken
papanipun Ki Hajar Salokantara, lajeng manggen ing Sepakung. Ni Endhang mapan ing celak sendhang.
Sendhang menika lajeng kasebat Sendhang Ari Wulan.
Ing pertapan Telomoyo, Ki Hajar kaget mriksani naga ingkang dumugi lajeng manthuk-manthuk
ngormati ing sangajengipun. Ki Hajar pirsa menawi naga kalawau sanes naga ingkang ala, nanging naga
ingkang gadhah manah becik. Naga wau lajeng matur dhumateng Ki Hajar Salokantara. Saya kaget Ki
Hajar, amargi boten nginten menawi naga wau saged wicanten.
Naga lajeng nyuwun pirsa, menapa leres menika dhusun Telomoyo, pertapanipun Ki Hajar
Salokantara. Ki Hajar ngleresaken. Baru Klinthing bingah, lajeng matur menawi Ki Hajar menika tiyang
sepuhipun ingkang sampun dangu dipunpadosi ing paran. Boten kesupen Baru Klinthing lajeng sujud. Ki
Hajar dereng pitados saestu, mila lajeng maringi pitakenan dhumateng Baru Klinthing sinten ibunipun lan
saking pundi papan dunungipun. Baru Klinthing caos wangsulan menawi ibunipun asma Ni Endhang
Ariwulan saking Ngasem. Ugi boten kesupen Baru Klinthing nedahaken klinthingan tilaranipun Ki Hajar
Salokantara.
Ki Hajar ngendika menawi klinthingan menika dereng cekap, amarga ing donya menika boten
wonten ingkang gampil, nanging kedah wonten lelabetan lan kedah wonten panebusanipun. Supados
saged dipunanggep putranipun Ki Hajar, Baru Klinthing kedah nglampahi laku tarak brata. Laku tarak
brata menika mlungkeri Redi Kendhil ngantos tepung galang. Tanpa dipunmangertosi Baru Klinthing, Ki
Hajar ngetutaken saking wingking. Baru klinthing lajeng mlungkeri Gunung Kendhil ingkang
dipundhawuhaken Ki Hajar, nanging ndas lan buntutipun boten tempuk, kirang sakilan. Pungkasanipun
Baru Klinthing nyambung ngangge ilatipun. Ki Hajar lajeng medal mlumpat mungkes ilat menika.
Baru Klinthing kelaran nanging lajeng lerem manahipun. Ki Hajar maringi priksa menawi
kekiranganipun boten saged dipuntutupi ngangge ilat, amargi ilat menika pusaka ingkang ampuh boten
wonten tandhingipun. Ilat, jembare mung sawelat, nanging darbe khasiyat. Yen pinuju nuju prana, bisa
amemikat, yen tan pener, bisa gawe getering jagad, “pratelane Ki Hajar.
Baru Klinthing lajeng nerasaken tarak brata lan ilatipun kedamel pusaka ingkang awujud tombak
Kyai Baru Klinthing. Dinten, wulan, lan taun sampun kawuri, badanipun Baru Klinthing ingkang
mlungkeri redi sampun boten ketingal. Ingkang ketingal namung suket lan wit-witan ingkang ageng ing
wana. Ki Hajar lajeng manggihi Ni Endhang, maringi priksa supados Ni Endhang mapagaken putranipun
Baru Klinthing ing Dhusun Pathok menika kanthi laku ngrame. Pathok dhusun ingkang gemah ripah loh
jinawi, nanging warganipun boten gadhah raos syukur.
Wekdal menika warga Pathok nembe ngawontenaken pesta panen raya. Salah satunggalipun
warga ingkang badhe mecah woh pinang kangge campuran susur, anggenipun mecah dipuntataki wit
ingkang sepuh lan cemeng sanget. Jebul kajeng wau badanipun naga ingkang nama Baru Klinthing.
Naga lajeng dipunkethok-kethok kangge pesta. Boten kanyana-nyana sukma Baru Klinthing
ngetutaken warga ingkang wangsul sarana njilma dados pemudha bagus, gagah nanging reged.
Namanipun Jaka Bandung. Nalika pesta pemudha wau nyuwun pangan nanging dipunsingkang-singkang.
Pungkasanipun pemudha wau malah dipunsukani piwulang dening mbok randha ingkang asma Ni
Endhang Ariwulan. Sasampunipun nedha lan criyos, jaka kalawau nilar pesen menawi mangke wonten
swanten gumuruh simbok kedah mlebet lesung mbekta enthong lan sangu saprelunipun Jaka Bandung
lajeng wangsul malih ing salebeting pestanipun para warga lan nyobi nyuwun tedhan malih. Nanging
malah dipuntampik lan dipunisin-isin. Mila Jaka nantang sinten ingkang saged njabut sada wau badhe
dipunsembah ping pitu. Nanging boten wonten setunggal-setunggala ingkang saged.
Jaka bandung ingkang lajeng njabut sada wau. Sakala toya nyembur saking siti sakathah-
kathahipun, njalari banjir bandhang ngelebaken dhusun saisinipun. Siti ingkang katut amargi sada
dipunjabut dipununcalaken mengaler lan malih rupi dados redi alit ingkang aran Gunung Kendhalisada.
Semanten ugi dhusun ingkang keleb amargi lumebering toya tilas sada, lajeng dados tlaga ingkang bening
toyanipun, ingkang katelah Rawa bening ingkang samenika kasebat Rawa Pening.
B.Gladhen!
Miturut crita rakyat ing dhuwur:
1. Gawea analisis miturut unsur intrinsike kang ana ing crita rakyat (skor 10)
a. Tema e. Sudut pandang
b. Paraga f. Alur/plot
c. Watak g. Amanat
d. Latar/setting
2. Owahana dadi gancaran miturut basamu dhewe! (skor
Pedoman Penskoran
Jumlah skor yang diperoleh x 5 = 100
Kriteria Nilai
A = 93 – 100 : Baik Sekali
B = 82 – 92 : Baik
C = 70 – 81 : Cukup
D = ‹ 69 : Kurang
Keterampilan
a. Teknik Penilaian : Tes praktik (lisan)
b. Bentuk Instrumen : Unjuk kerja
c. Instrumen Penilaian :
Teknik Penilaian : Tes praktik
Bentuk Instrumen : Tes uji petik kerja dan
produk Kisi-kisi :
Rubrik Penilaian
N Aspek dan Kriteria Skor Jumlah
o. Skor
1 Kesesuaian isi
a. Kesesuaian isi lengkap dan tepat 4
b. Kesesuaian isi cukup lengkap dan cukup tepat 3 4
c. Kesesuaian isi kurang lengkap dan kurang tepat 2
d. Kesesuaian isi tidak lengkap dan tidak tepat 1
2 Bahasa
a. Menggunakan ragam krama dan mudah dipahami 3
3
b. Menggunakan ragam krama/ngoko tetapi cukup dipahami 2
c. Menggunakan ragam ngoko tetapi kurang dipahami 1
3 Kelengkapan
a. Diksi, ejaan, intonasi tepat dan rapi 3
3
b. Diksi, ejaan, intonasi kurang tepat dan kurang rapi 2
c. Diksi, ejaan, intonasi tidak tepat dan tidak rapi 1
Skor Maksimal 10
Pedoman Penskoran
Jumlah skor x 10 = 100
Kriteria Nilai
A = 93 – 100 : Baik Sekali
B = 82 – 92 : Baik
C = 70 – 81 : Cukup
D = ‹ 69 : Kurang
LAMPIRAN 3
ASESMEN SUMATIF
Asesmen sumatif yang bersifat lingkup materi ini akan dilakukan ketika peserta didik telah menyelesaikan
seluruh kegiatan dalam tujuan pembelajaran untuk materi teks cerita rakyat.
LAMPIRAN 4
RUBRIK PERFORMA KINERJA (DISKUSI)
Kriteria Nilai
A = 93 – 100 : Baik Sekali
B = 82 – 92 : Baik
C = 70 – 81 : Cukup
D = ‹ 69 : Kurang
Kriteria Nilai
A = 93 – 100 : Baik Sekali
B = 82 – 92 : Baik
C = 70 – 81 : Cukup
D = ‹ 69 : Kurang
Lampiran 5
Video Materi Pembelajaran
https://www.canva.com/design/DAFlQFBfaO8/yk6rmazYJx1_Ys3TTl5AwQ/edit?utm_content=DAFlQF
BfaO8&utm_campaign=designshare&utm_medium=link2&utm_source=sharebutton
https://wordwall.net/id/resource/57554973
Lampiran 7
Bahan Bacaan Aplikasi Flipbook
https://publuu.com/flip-book/159984/400627
Lampiran 8
Evaluasi Aplikasi Quizizz
https://quizizz.com/join?gc=790714
Barkode Peserta Didik