Anda di halaman 1dari 57

ANATOMI TOPOGRAFI

ABDOMEN & PELVIS


dr. Rury Tiara Oktariza, M.Si
Sasaran Pembelajaran

• Dinding anterior Abdomen


• Lapisan Dinding Abdomen
• Inervasi dinding Anterolateral abdomen
• Canalis inguinalis
• Organ viscera abdomen
• Peritoneum
• Cavitas peritoneum
• Organ intra-abdominal
• Kerangka Pelvis
• Dinding Pelvis
• Viscera Pelvis
ANATOMI TOPOGRAFI ABDOMEN
Pendahuluan

• Batang tubuh (Trunkus)


• Inferior dari thoraks
• Superior: Diafragma
• Inferior: Apertura Pelvis superior (Pelvic
inlet)
• DINDING ABDOMEN
• Antero-Lateral
• Anterior
LAPISAN DINDING ABDOMEN (ANTEROLATERAL)
M. OBLIQUUS EKSTERNUS ABDOMINIS

• ORIGO
• facies eksterna os costa 5 - 12
• INSERSIO
• Linea Alba
• Tuberculum pubicum
• Crista iliaca
• INERVASI
• N. Thoracoabdominalis (ramus ventralis nervus
spinal T7-T12)
• FUNGSI
• Menekan dan menyokong organ viscera
• Fleksi dan rotasi
M. OBLIQUUS INTERNUS ABDOMINIS

• ORIGO
• Fascia thoracolumbal
• Crista iliaca
• Ligamentum inguinal
• INSERSIO
• Margo inferior costa 10-12
• Linea alba
• Pecten os pubis melalui conjoint tendon
• INERVASI
• N. Thoracoabdominalis (rami ventralis nervus
spinal T7-T12)
• Ramus antererior nervus spinal L1.
• FUNGSI
• Menekan dan menyokong organ viscera
• Fleksi dan rotasi
M. TRANSVERSUS ABDOMINIS
• ORIGO
• Facies interna cartilago costa 7-12
• Fascia thoracolumbalis
• Crista iliaca
• 1/3 lateral ligamentum inguinal
• INSERSIO
• Linea alba dg aponeurosis m. Obliquus internus
abdominis
• Crista pubica
• Pecten ossis pubis melalui conjoint tendon
• INERVASI
• N. Thoracoabdominalis (rami ventralis nervus
spinal T7-T12)
• Ramus antererior nervus spinal L1.
• FUNGSI
• Menekan dan menyokong organ viscera
LAPISAN DINDING ABDOMEN (ANTERIOR)
RECTUS SHEATH
RECTUS SHEATH
M. RECTUS ABDOMINIS
• ORIGO
• Symphysis pubis
• Crista pubica
• INSERSIO
• Processus xyphoideus
• Cartilagines costalis 5-7
• INERVASI
• N. Thoracoabdominalis (rami ventralis
nervus spinal T7-T12)
• FUNGSI
• Fleksi batang tubuh
• Menekan viscera abdomen
M. PYRAMIDALIS
• ORIGO
• Crista pubica
• INSERSIO
• Linea Alba
• INERVASI
• Rami ventralis nervus spinalis T12
Saraf Utama Dinding Abdomen
• N. Torakoabdominal (T7-T12)
• Otot-otot abdomen ventral dan
kulit diatasnya
• Perifer diafragma
• N. Subcostalis (T12)
• Kulit (spina illiaca anterior superior
dan paha)
Saraf Utama Dinding Abdomen
• N. Illiohypogastricus (L1 (T12))
• Kulit (hypogstrium dan crista
iliaca)
• M. Obliquus internus abdominis
• M. transversus abdominis
• N. Illio-inguinalis (L1)
• Kulit scrotum dan labium major
• Mons pubis
• M. Obliquus internus abdominis
• M. transversus abdominis
Dermatome dinding anterolateral abdomen
• T7 – T9: Processus Xyphoideus –
di atas umbilicus
• T10: Sekitar umbilicus
• T11, T12, L1: di bawah umbilicus
Canalis Inguinal
• Celah memanjang di ventrolateral
abdomen
• Cranial dari lig. Inguinal
• Diantara anulus inguinalis
subcutaneus (superfisialis) dan
anulus inguinalis preperitonealis
(profundus)
• Laki-laki: Funiculus Spermaticus &
n. Ilioinguinalis
• Perempuan: Lig. Teres Uteri & n.
Ilioinguinalis
Canalis Inguinalis
• Dinding anterior
• Aponeurosis m. Obliquus
eksternus abdominis
• M. Obliquus internus abdominis
Canalis Inguinalis
• Dinding Posterior
• Fascia transversus abdominis
• Conjoint tendon
Canalis Inguinalis
• Cranial (Atap)
• M.Transversus abdominis
• M. Obliquus internus abdominis
Canalis Inguinalis
• Inferior
• Lig. Inguinal
• Lig. Lacunar
Peritoneum
• Parietal : Melapisi dinding
abdomen.
• Visceral : Membungkus organ
viscera abdomen.
• Ruang antara parietal dan
visceral: Cavitas peritoneum
• Organ di dalam : Intraperitoneal
• Organ di luar/hanya dilapisi satu
lapis peritonum : retroperitoneal
Cavitas Peritoneum
• Greater Sac
• Bursa omentalis (Lesser sac)
• Dihubungkan oleh foramen
epiploicum/omentalis
(Winslowi)
Peritoneum
• Mesenterium
• Mesocolon
• Omentum
• Omentum majus
• Omentum minus
Peritoneum
• Omentum Majus
• Curvatura mayor gaster & bagian
proksimal duodenum – colon
transversum
Peritoneum
• Omentum Minus
• Curvatura minor gaster dan bagian
proksimal duodenum ke hepar
Regio abdomen
Organ Intra-Abdominal
Organ Intra-Abdominal

• Regio Hypochondriaca dextra


• Hepar
• Vesica felea
• Intestinum tenue
• Colon assenden
• Colon transversum
• Ren dextra
• Regio Epigastrica
• Esofagus
• Gaster
• Hepar
• Pankreas
• Intestinum tenue
• Colon transversum
• Glandura adrenal destra et sinistra
• lien
Organ Intra-Abdominal

• Regio Hypochondriaca sinistra


• Hepar
• Gaster
• Pankreas (cauda)
• Colon dessenden
• Colon transversum
• Ren sinistra
• Regio Lumbar dextra
• hepar
• Colon assenden
• Renal dextra
Organ Intra-Abdominal

• Regio Umbilicalis
• Gaster
• Pankreas
• Intestinum tenus
• Colon transversum
• Regio Lumbar sinistra
• Intestinum tenue
• Colon dessenden
• Renal sinistra
Organ Intra-Abdominal

• Regio iliaca/inguinalis dextra


• Appendix
• Caecum
• Colon assenden
• Intestinum tenue
• Ovarium dextra
• Regio Hypogastrica
• Intestinum tenue
• Colon sigmoid
• Rectum
• Uterus
• Vesicula seminalis
• Vas defferens
• prostat
Organ Intra-Abdominal
• Regio iliaca/inguinalis sinistra
• Colon sigmoid
• Colon dessendenn
• Intestinum tenue
• Ovarium sinistra
Organ Intra-Abdominal
Dinding Dorsal Abdomen

• Corpus dan discus intervertebralis vertebra


lumbalis I – V
• M. Psoas Major
• M. Psoas Minor
• M. Iliacus
• M. Quadratus Lumborum
Dinding Dorsal Abdomen

• M. Psoas Major
• Origo
• Corpus Vertebra Thoracalis XII – Vertebra Lumbalis V
dengan discus intervertebralisnya
• Insersio
• Trochanter minor femoris
• Inervasi
• Cabang pleksus lumbalis
Dinding Dorsal Abdomen

• M. Psoas Minor
• Origo
• Corpus Vertebra Thoracalis XII – Vertebra Lumbalis I
dengan discus intervertebralisnya
• Insersio
• Linea arcuata os pubis, eminentia iliopectinea os
pubis, fascia iliaca
• Inervasi
• Cabang pleksus lumbalis
Dinding Dorsal Abdomen

• M. Iliacus
• Origo
• Fossa Iliaca, Spina Iliaca Anterior inferior
• Insersio
• Trochanter minor femoris
• Inervasi
• Nervus femoralis
Dinding Dorsal Abdomen

• M. Quadratus Lumborum
• Origo
• Labium internum crista iliaca
• Insersio
• Prosessus transversus vertebra L1-2
• Costa XI, XII
• Inervasi
• Nervus subcostalis dan cabang pleksus lumbalis
ANATOMI TOPOGRAFI PELVIS
Pendahuluan

• Dorsokaudal dari abdomen


• Peralihan dari trunkus ke ekstremitas
inferior.
• Dibatasi:
• Tulang
• Ligamentum
• Otot
• Cavitas pelvis
Kerangka Pelvis

• Terdiri dari:
• Dua os coxae : Os ilii, os ischii dan os pubis
• Os sacrum
• Os coccygis
Os Ilii, Os Ischii, dan Os Pubis
Dinding Pelvis

• Dinding ventral
• Kedua corpus ossis pubis
• Kedua ramus ossis pubis
• Symphysis pubis
Dinding Pelvis • Dinding dorsal
• Os sacrum
• Bagian dari os ischii
• Articulatio sacro-iliaca
• Ligamentum sacro iliaca
• Musculus pyriformis
Dinding Pelvis

• Dinding lateral
• Os coxae (os ilii, os ischii dan os pubis)
• Musculus obturator internus
Dinding Pelvis

• Dasar pelvis → diafragma pelvis


• Musculus levator ani
• Musculus coccygeus
• Fascia yang menutupi otot-otot tersebut
Cavitas Pelvis

• Pelvis Major
• Kranial apertura pelvis superior
• Visera abdomen (mis. Colon sigmoideum)
• Ventral: dinding abdomen
• Lateral: fossa iliaca dextra dan sinistra
• Dorsal: vertebra L5- S1
• Pelvis Minor (Cavitas Pelvis)
• Antara apertura pelvis superior dan apertura
pelvis inferior
• Visera pelvis (mis. Vesica urinaria)
• Dibatasi permukaan dalam: os coxae, os sacrum
dan os coccygis
• Ke bawah dibatasi oleh diafragma pelvis
Apertura Pelvis Superior (Pelvis Inlet)

• Tepi kranial symphysis pubis


• Tepi dorsal crista pubica
• Pecten ossis pubis
• Linea arcuata ossis ilii
• Ala sacralis
• Promontorium ossis sacri
Apertura Pelvis Inferior (Pelvic outlet)

• Tepi kaudal symphysis pubis


• Ramus inferior ossis pubis (arkus pubica)
• Tuberositas ischiadicum
• Ligamentum sacrotuberal
• Os soccygis
Viscera Pelvis

• Distal sistem pencernaan: Rectum


• Sistem urinaria:
• Vesica urinaria
• Ureter
• Sistem reproduksi
• Ductus deferens
• Prostat
• Vesicula seminalis
• Ductus ejaculatorius
• Uterus
• Ovarium
• Tuba uterina
• Pembuluh darah iliaca
Viscera Pelvis

• Distal sistem pencernaan: Rectum


• Sistem urinaria:
• Vesica urinaria
• Ureter
• Sistem reproduksi
• Ductus deferens
• Prostat
• Vesicula seminalis
• Ductus ejaculatorius
• Uterus
• Ovarium
• Tuba uterina
• Pembuluh darah iliaca
Daftar Pustaka

• Drake RL, Vogl AW, Mitchel AWM. 2014. Gray Dasar-Dasar Anatomi edisi bahasa Indonesia.
Singapore: Elsevier.
• Netter FH.2016. Atlas Anatomi Manusia Edisi 6. Singapore: Elsevier.

Anda mungkin juga menyukai