Arum Kartikadewi
kasus
• Seorang wanita umur 25 tahun mengeluh keputihan.
Keputihan berwarna kuning, bau tidak sedap. Pasien
mengeluh nyeri saat berhubungan seksual. Suami wanita
tersebut bekerja sebagai sopir bus antar kota. Pada
pemeriksaan inspekulo didapatkan erosi pada cervix,
terdapat sekret pada ostium uteri eksternum. Vagina
terlihat hiperemia dan terdapat sekret. Dari pemeriksaan
bimanual didapatkan posisi uterus antefleksi, mobilitas
cukup, besarnya sebesar telur ayam. Tidak terdapat
nyeri goyang portio,adnexa parametrium tidak ada
keluhan.
• Organ apa saja yang
terlibat dalam kasus
diatas?
• Mengapa terjadi
demikian?
• Apa akibatnya?
Tujuan pembelajaran
• Menjelaskan organ genitalia feminina
wanita(eksterna dan eksterna) beserta
fungsinya
• Menjelaskan struktur dinding pelvis
• Menjelaskan embriologi genetalia wanita
beserta homologinya dengan genetalia pria
• Menjelaskan anatomi genetalia wanita dan
kaitannya dengan kepentingan klinis
Genetalia feminina
Eksterna Interna
• Mons pubis • Ovarium
• Labia minora • Tuba falopi
• vulva • Uterus
• Labia mayora • vagina
• Cltoris
• Introitus vagina
• Perineum
• Orificium uretra
ovarium
• Secara embriologi • Letak : fosa ovarica
berasal dari: gonad (dorsal lig.latum)
primordial • Batas-batas :
• Homolog: testis Dorsal : ureter, a.
• Fungsi : oogenesis, Hypogastrica
penghasil hormon Ventral : umbilicus
estrogen,progesteron, Setinggi : SIAS(surface
hormon relaxin Anatomi)
• Morfologi Penggantung
Medial : tuba uterina • Mesovarium
Lateral : peritoneum • Lig suspensorium ovarii
Anterior : mesovarium berisi :vasa,n,nnll
Posterior: tuba uterina, lig ovarica
suspensorium ovarii • Lig.ovarii proprium
Inferior : lig ovarii
proprium
Lapisan :
Cortex
medula
Tuba uterina/tuba uteri/salphinx
Bagian • Vascularisasi
• Pars uterina 2/3 mediala.uterina
Tdp ostium uterinum tuba 1/3 lata.ovarica
• Istmus Vena
• Ampula tuba v.Pampiniformis ovarii
Tempat fertilisasi v.Uterina
• Infundibulum tuba • Inervasi
Corong(ostium abdominal n.Simpatis T10-L2
tubae) Visceral u vasomotor dan
Tdp fimbriae, fimbria ovarica peristaltik
n.parasimpatisvagus
( lateral tuba)
n.spancnicus(medial)
Fs:vassodilatasi, hambat
peristaltik
uterus
• Fungsi • Posisi normal
Implatasi Antefleksi,anteversi
Gestasi Agak miring kanan
Jalan lahirlunak Saat VU penuhuterus di
Muara: ventrocaudal
1.Ostiumuteri Saat rektum
interna/tuba penuhuterus di
2.Ostium uteri eksterna craniodorsal
Bagian Bagunan penting
• Fundusimplatasi • Excavatio vesicouterina
normal • Excavatio
• Corpusperlekatan? rectouterina(cavum
• IstmusSBR Douglasi)
• Cervixtdp portio
supravaginalis cervicis
uteri dan portio
vaginalis cervicis uteri
• Corpus uteri tdp • Lig latum lembaran
perrlekatan Bag depan meliputi
• Lig.latum uterusbag
• Lig teres uteri depan,meluas ke pelvis,
• Lig ovarii propium tuba
Bag blkgmeliputi uterus
bag blkg dan menglilingi
cav. douglasi
• Mesosalphinx • Lig teres uteri/lig
Penggantung tuba rotrundum
Bag dr lig latum Masuk kcanalis inguinalis
Berisi : cabang vasa Pada saat
ovarica, cab vasa embriologigubernacu
uterina lum
epooporon(sisaduct homolog
mesonefricus) dengan :funiculus
paropooron spesmaticus
• Lig cardinale • Lapisa dinding uterus
Penebalan vascia pelvis Serosa(perimetrium/
Bagian dr lig latum peritoneum)
Berisi serabut otot Subserosa(fascia pelvis
Bersatu dengan fascia visceralis
diafragma pelvis Muscularis/myometerium
superior Endometerium(desidua
Menebal juga di facia pelvis basalis-str functionale)
viscerallig rectouterina
• Inervasi
Autonomlumbosacral
Sensibelplexus
uterovaginalis
• Drainase limfatik
Fundusnnll lumbales
Corpus bawah nnll iliaci
eksterni
• Cervixiliaci ext, iliaci
int, nnll sacrales
vagina
• Saluran otot Fungsi
• Ostioum vagina pada • Copulasi
perawanhymen • Tempat keluar drah haid
• Ostium vagian setelah • Arah thd
melahirkancarancula uterusanteversi
hymenalis • Diliputi lig cardinale(bag
atas)s/d diaphagma
pelvis)
Hubungan • Distal diafragma
• Ventral : atasuter pelvisgld. bartolini
distalVU
uretra
• Dorsal :cav douglasi,
cantrumtendineum perinei
• Lateral: lig latum,lig
rectouterina, lig cardinale,
m.pubocoxigeus(sfingter)
• Susunan • Drainase limfatik
t.Mucosarugae, columna Proximalikut a.
rugae anterior dan Uterinannll iliaci ext
posterior, terdapat uretra dan int
t. Muscularislanjutan Tengahikut a.
tunicamuscularis uteri, Vaginalisnnll iliaci int
mpubocoxigeus,m.pubova
gianlis
Distalnnllsacrales, nnll
iliaci comunis
t.fibrosaasal: laminapelvis
visceralis, isi :plexis vena Hymennnll inguinalis
supervicialis
• Inervasi
Plexus uterovaginalis
n.pudendus
Vulva
Terdiri atas • Mons
Labium mayus pubisberambbut
Labium minus • Labium mayus
Mons pubis Analog: scrotum
Vestibulum vagina Rima pudenda
Bulbus vestibulae Comisura labiorum
Gld vestibularis mayor dan anterior
minor Comisura labiorum
Ostiumvagina posterior
• Labium minus • Vestibulum vagina
Tertutup labia mayus Tempat muara
Frenulum labiorum Ostium uretra externa
pudenda Ostium vagina
Membentuk preputium Duct gld vestibularis
clitoridis dan frenulum mayor,minor
clitoridis Gld.parauretra
• Bulbus vestibuli • Gld vestibularis minor->
Homolog : bulbus uretra Homolog :gld uretralis
Melanjut sbg corpus • Gld vestibularis
clitoridis mayorhomolog dgn
Tdp gld vestibularis mayor gld bubouretralis
Clitoris Meatus Uretra Eksterna
• Homolog: penis Bermuara pada
• Terdiri : 2 corpus vestibulum vagina
cavernosum clitoridis, 1 tdp
corpus cavenosa glandis kelenjarparauretralis
• Dibungkus t.albuginea
• Berisi caverna , plexus
venosus
• erektil
• Hymen • Canalis analis
Bentuk :bervariasi Bagian anus dibawah linea
Tidak berlubang dentata
imperforata Letak
Mudah robek Bag dorsallig
anococigeum
Ventral : centrum
tendineumperinei
Lateral: fosa ischiorectalis
• Sfingter ani externa Linea dentata:pebatasan
mucosa dan kulit
• Sfingter ani interna
Ampula recti: diatas linea
• Permukaan dentata(melebar)pecten
dalam/mucosa white line hiltonkulit tidak
berambut
Columna analis
White line hilton : pemisah
morgagnivasa rectalis sfingter ani int dan ext
sup eriorhemoroids Pecten : aponeorosis mlevator
interna ani
• Inervasi : n.rectalis inf cab dr
n sacralis
Dinding pelvis
• Os sacrum • Banguan penting
• Os coxae PAP, PTP, PBP
• Os iscii Conjugata vera
• Os pubis Conjugata diagonalis
Promontorium
Linea inominata
Spina isciadica
Os coxigeus
Perubahan vagina-uterus-ovarium selama
fase menstruasi
• Siklus ovarium
Sebulan sekali
1.Fase folikular
2.Fase luteal
3.Fase menstrual
• Hormon yang berperan
• Hipotalamus :GRNH
• Hipofise :LH,FSH
• Ovarium :estrogen,prog
esteron,
Siklus uterus
• 1-5 fase menstrual
• 6-14 fase proliferative
• 15-28fase sekretori
Female Sexual Response
• The clitoris, vaginal mucosa, and breasts engorge with
blood
• Activity of vestibular glands lubricates the vestibule and
facilitates entry of the penis
• Orgasm – accompanied by muscle tension, increase in
pulse rate and blood pressure, and rhythmical
contractions of the uterus
• Females do not have a refractory period after orgasm
and can experience multiple orgasms in a single sexual
experience
• Orgasm is not essential for conception
Ereksi wanita
• Reseptor : kulit vulva, vagina distal
• N. Parasimapatis
• Vasodilatasi caverna clitoris
• Clitoris menegang ke belakangkrn ditahan
frenulumclitoridis
orgasme
• Reseptor : vulva, vagina distal
• Aferent : n dorsalis cliroridis, n perinealisn pudendus
internus MS S 2-2sinaps cornu posteriorfasiculus
propius lateralis MS L1-3
• Pusat: MS lumbal1-3
• Efferent: simpatisuterus,vagina
: cornu anteriordiafragma pelvis
• Efektorotot uterus dan vagina berkontraksi ritmis,
glandula vesicalis secresi zat yang basa, diafragma
pelbvis kontraksi
• Kelainan : vaginismus
• Saat terlentang: bag terbawah adalah fornix
posteriorsperma
• Lendir alkali dan kinociliasperma menjadi
bergerak ke uterussampai ampula
tubafertilisasi
• Fertilisasi pada masa subur (14 hari seblmhaid)
• Tjd s/d 24 jam pasca ovulasi dan dperma dapat
hidup2x 24 jam dlam tuba
• Nidasi tjd setelah embrio jadi blasocyst
• Tjd pad uterus N: fundus uteri
• Dipertahankan oleh HCG
• Endometerium jd menebal:
• Decidua basalis, decidua capsularis, decidua
marginalisdecidua parietalis
• Tropoblas membentuk vili chorealismenembus
desidua basalispemb darah
• tropoblast jadi mesodermmasukke villi
choralesplacenta
• Embrioblast membentukembrio, scus vitelinus
dan alamtois, amnion. Dlamamnioon(liquor
amnii)
• Decidua capsularis terdesak menempel
pddecidua parietalis
• Otot uterus menbal,pemb darah bertambah,
akibat ho estrogen dan progesteron
• Ligamen menjadi hipertrofi
• Proliferasi jar ikat
• Istmus memanjang
• Nidasi meluassampai korpus
Perub vagina
• T.mucosa hipertofi
• Vena dalm labium melebar
• Vagina spt caverna
• Uterus membesarusus terdorong katass
• Aponeorosis linea alba melebar
Kelainan-kelainan
- Kelainan anatomik
- Kelainan fisiologik
Gangguan haid :
1. Perubahan pada siklus haid
- Polimenorea
- Oligomenorea
- Amenorea primer dan sekunder
2. Perubahan jumlah darah haid
- Hipermenorea atau menoragia
- Hipomenorea
3. Gangguan pada siklus dan jumlah darah haid metrorargia
Infeksi genital
keganasan
terimakasih