Anda di halaman 1dari 30

Refreshment

Formula Jogja
TIM FORJA UIWSU :
Rosmawati
Ahmad Ridwan
Maradhika Putra Perdana

Medan, 13 JULI 2020


FORMULA JOGJA

Suatu Rumusan Perhitungan yang diciptakan oleh para Ahli


PLN di Jogyakarta, untuk menghitung besaran Susut Teknis
dan Non Teknis yang menjadi penyebab Susut Distribusi
berdasarkan Data Asset dan faktor penyebab susut lainnya.

www.pln.co.id |
DASAR DIBUATNYA FORMULA JOGJA

Perdirjen Ketenagalistrikan No. 1257 K/20/DJL.3/2013


Pasal 3 :
Susut jaringan berupa susut jaringan teknis (sifat material, gangguan jaringan
transmisi dan distribusi) dan susut non teknis (pemakaian listrik ilegal).
Pasal 6 :
PT PLN (Persero) wajib melakukan analisa dan evaluasi terhadap upaya penurunan
susut jaringan tenaga listrik (berupa perbaikan jaringan dan perluasan jaringan, dan
peningkatan P2TL).

www.pln.co.id |
DATA INPUT
FORMULA JOGJA

www.pln.co.id |
DATA INPUT FORMULA JOGJA

DAFTAR PERALATAN DISTRIBUSI TERPASANG Formulir : 12C / 1

BULAN JUNI, 2020 Halaman :1

PT PLN (PERSERO) UNIT INDUK WILAYAH SUMATERA UTARA Edaran : 060/PST/1976

UP3 BINJAI Tgl/Tahun : 1 Desember 1976

S A M B U N G A N R U M A H 220 V - 127 V
Sam bungan Rum ah
Pe langgan Jum lah Alat Pengukur Penerang Jalan
Jum lah Panjang
Saluran Meter Elektrom ekanik Meter Digital Jumlah Tiang Khusus
Saluran Saluran Jum lah Jum lah
No Bahan Kabe l Jum lah Dobel
Udara Udara 1 Fase 3 Fase Daya Route Route
Baw ah Jum lah Pe langgan 1 Fase 3 Fase Tarif/Meter 1 Fase 3 Fase Besi Kayu Be ton
Kabel SR Kaw at SR Jaringan Kabel
Tanah Istim ew a
km s km s km s Plg Plg Plg kVA Bh Bh Bh Bh Bh k ms Bh Bh Bh km s
1 2 3 4 5 6=3+4+5 7 8 9=7+8 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
A Bahan Tembaga
1 2x6 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2 2x10 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3 2x16 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Sub Jumlah - - - - - - - - - - - - - - - - - -
B Bahan AAAC / ACSR
1 2x6 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2 2x10 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3 2x16 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Sub Jumlah - - - - - - - - - - - - - - - - - -
C Saluran Udara Kabel Twisted
1 2x6 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2 2x10 mm2 - 18.394,45 - 18.394,45 426.403 - 426.403 384.450 240.763 - - 185.640 - - - - - -
3 2x16 mm2 - 109,92 - 109,92 - 5.218 5.218 263.960 - 2.989 - - 2.229 - - - - -
Sub Jumlah - 18.504,37 - 18.504,37 426.403 5.218 431.621 648.410 240.763 2.989 - 185.640 2.229 - - - - -
D Kabel tanah TR Tembaga
1 2x6 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2 2x10 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3 2x16 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Sub Jumlah - - - - - - - - - - - - - - - - - -
E Kabel Tanah TR Aluminium
1 2x6 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
2 2x10 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
3 2x16 mm2 - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Sub Jumlah - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Jml Gbgn Area Binjai PLN & NON PLN - 18.504,37 - 18.504,37 426.403 5.218 431.621 648.410 240.763 2.989 - 185.640 2.229 - - - - -
Catatan:
Perhatikan Jenis dan Ukuran Bahan

Data Asset >>> 12 C www.pln.co.id |


DATA INPUT FORMULA JOGJA

U N IT Uraian S TN Januari Fe bruari Mare t April Me i Juni


WILAYAH S U kWh Te rima kWh 1.073.696.295,92 1.027.295.497 1.114.212.573,69 1.056.011.514,73 1.041.029.117,42 1.055.712.237

kWh Kirim Dis t kWh 37.496.825 39.712.203 37.641.362 42.882.487,34 30.155.994,12 41.802.727

kWh J ual kWh 931.484.695 897.634.027 956.462.270 921.936.615,00 906.748.041,00 932.451.523

PSSD kWh 9.503.961 9.477.843 10.178.055 9.553.536 9.670.849 9.590.448

kWh S iap S alur Dis t kWh 1.073.696.296 1.027.295.497 1.114.212.574 1.056.011.515 1.041.029.117 1.055.712.237

kWh S iap J ual kWh 1.064.192.335 1.017.817.654 1.104.034.518 1.046.457.979 1.031.358.269 1.046.121.789

kWh S us ut kWh 95.210.815,21 80.471.424,03 109.930.885,99 81.638.876,19 94.454.233,69 71.867.539,40

kWh Emin kwh 13.884.976 12.892.239 12.505.327 14.573.064 17.928.061 16.843.680

% S us ut % 8,87 7,83 9,87 7,73 9,07 6,81

Kumulatif S us ut % 8,87 8,36 8,88 8,60 8,69 8,38

S us ut Tp Emin dg I4(bulanan) % 10,16 9,09 10,99 9,11 10,80 8,40

Kumulatif s us ut Tp Emin dg I4 % 10,16 9,64 10,10 9,86 10,04 9,77

Targe t % 10,30 10,18 10,03 9,88 9,73 9,57

Neraca Energi www.pln.co.id |


DATA INPUT FORMULA JOGJA

Logsheet Beban Min 3 bulan >>> Laporan Beban GI Gardu Trafo Distribusi (Incoming Gardu) >>> SIGD
JTR (Outgoing Gardu/Jurusan) >>> SIGD

Load Factor / Faktor Beban (LF) www.pln.co.id |


DATA INPUT FORMULA JOGJA

TM >>> kWh Meter GI Trafo >>> SIGD  JTR & SR >>> Titik Pemakaian Pelanggan

Cos Phi www.pln.co.id |


DATA INPUT FORMULA JOGJA

Laporan TUL III-09 & E-MIN >>> AP2T www.pln.co.id |


FORM INPUT
FORMULA JOGJA

www.pln.co.id |
FORM INPUT FORMULA JOGJA

E - MIN
JUMLAH KWH
No. NAMA SATUAN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGU SEP OKT NOV DES
1 E-MIN TT kWh
2 E-MIN TM kWh
3 E-MIN TR kWh

NERACA ENERGI
JUMLAH KWH
No. NAMA SATUAN
JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGU SEP OKT NOV DES
1 Penerimaan kWh
2 Penjualan di sisi TT kWh
3 Penjualan di sisi TM kWh
4 Penjualan di sisi TR kWh
5 Kirim Unit Lain kWh
6 Pemakaian Sendiri kWh
7 P2TL kWh

Data Energi www.pln.co.id |


FORM INPUT FORMULA JOGJA

Load Factor / Faktor Beban www.pln.co.id |


FORM INPUT FORMULA JOGJA

RESISTANSI JUMLAH
No. NAMA ASET SATUAN
[W / KM] JAN FEB MAR APR MEI JUN JUL AGU SEP OKT NOV DES
TEGANGAN OPERASI TM KV
FAKTOR DAYA PENYULANG [PF]
FAKTOR BEBAN PENYULANG[LF] - - - - - - - - - - - -
JUMLAH PENYULANG
JARINGAN TEGANGAN MENENGAH [JTM] - - - - - - - - - - - -
SKTM (Tembaga) Kms - - - - - - - - - - - -
XLPE 50mm2 0,42 Kms
XLPE 70mm2 0,29 Kms
XLPE 90mm2 0,21 Kms
XLPE 120mm2 0,16 Kms
XLPE 150mm2 0,13 Kms
XLPE 240mm2 0,08 Kms
XLPE 300mm2 0,06 Kms
SKTM (Aluminium) Kms - - - - - - - - - - - -
XLPE 35mm2 0,94 Kms
XLPE 50mm2 0,69 Kms
XLPE 70mm2 0,48 Kms
XLPE 90mm2 0,35 Kms
XLPE 120mm2 0,27 Kms
XLPE 150mm2 0,22 Kms
XLPE 185mm2 0,18 Kms
XLPE 240mm2 0,14 Kms
XLPE 300mm2 0,11 Kms
XLPE 400mm2 0,08 Kms

Data Asset SE-060 www.pln.co.id |


FORM INPUT FORMULA JOGJA

Formula Distribusi Jatim


RAYON AEK KANOPAN JANUARI FEBRUARI MARET APRIL MEI JUNI JULI AGUSTUS SEPTEMBER OKTOBER NOVEMBER DESEMBER KUMULATIF
2 Penerimaan *) kWh - - - - - - - - - - - - -
3 Penjualan total *) kWh - - - - - - - - - - - - -
4 Penjualan di sisi TT *) kWh - - - - - - - - - - - - -
5 Penjualan di sisi TM *) kWh - - - - - - - - - - - - -
6 Penjualan di sisi TR kWh - - - - - - - - - - - - -
7
8 Kirim ke Unit Lain - - - - - - - - - - - - -

9
10 Pemakaian Sendiri GI kWh
11 Pemakaian Sendiri GD kWh - - - - - - - - - - - - -
12
13 Susut total kWh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
14 Susut I R2
kWh #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
15 Susut non I 2 R kWh #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
16 Susut total % #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
17 Susut I 2 R % #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
2
18 Susut non I R % #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
19
20 JTM
21 Input kWh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
22 Jml Penyulang *) bh 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
23 Panjang JTM *) kms 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
24 Panjang JTM rata-rata kms #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
25 Node per Peny #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
26 Iek per Penyulang kVA #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
27 Rugi beban puncak per Penyulang kW #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
28 Susut I 2 R kWh #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
29 Susut I 2 R vs input % #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
30 Susut I 2 R vs input total % #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!

Formula Jogja www.pln.co.id |


OUTPUT
FORMULA JOGJA

www.pln.co.id |
OUTPUT FORMULA JOGJA

Formula Jogja www.pln.co.id |


OUTPUT FORMULA JOGJA

JTM SUSUT TT Beban Penyulang Rata-rata


R- TW IV'19 113.904.638 3,67 R- TW IV'19 - - 1.834 kVa
R- TW I'20 115.222.965 3,58 R- TW I'20 - - 1.858 kVa
GAP 1.318.327 (0,09) GAP - - 24 kVa
1.441.947

SUSUT TEKNIK GARDU SUSUT TM Pembebanan Trafo


R- TW IV'19 231.860.502 7,47 R- TW IV'19 36.516.441 1,18 R- TW IV'19 150.421.078 4,85 35% %
R- TW I'20 234.698.072 7,30 R- TW I'20 37.078.148 1,15 R- TW I'20 152.301.113 4,74 38% %
GAP 2.837.570 (0,17) GAP 561.707 (0,02) GAP 1.880.034 (0,11) 2% %
505.547
JTR SUSUT TR Beban Rata-rata JTR
R- TW IV'19 38.910.960 1,25 R- TW IV'19 107.778.080 3,47 9,99 kVa
R- TW I'20 39.391.001 1,23 R- TW I'20 172.594.553 5,37 10,89 kVa
SUSUT JARINGAN Tp. E Min GAP 480.041 (0,03) GAP 64.816.473 1,90 0,90 kVa
R- TW IV'19 258.199.158 8,32 532.030
R- TW I'20 324.895.665 10,10 SR PENJUALAN KWH
GAP 66.696.507 1,79 R- TW IV'19 42.528.464 1,37 ASET TW IV 2019 TW I 2020 GAP
R- TW I'20 43.005.958 1,34 TT 84.816.061 77.213.774 (7.602.287)
GAP 477.495 (0,03) TM 770.156.931 765.972.216 (4.184.715)
573.633 TR 1.861.239.020 1.903.112.460 41.873.440
SUSUT NON TEKNIK TOTAL 2.631.395.951 2.669.084.676 37.688.725
R- TW IV'19 26.338.656 0,85
R- TW I'20 90.197.593 2,81
GAP 63.858.937 1,96

Duppon Chart www.pln.co.id |


OUTPUT FORMULA JOGJA

TAHUN 2020
NO ULP DELI TUA JUAL TT & kWh JUAL SUSUT kWh SUSUT (%) Keterangan
JUAL TR % kWh SIAP SALUR kWh PSSD kWh KIRIM
TM % TR TM TT Total Total JTM Trafo JTR SR Jml. Teknis Non Teknis Total JTM Trafo JTR SR Jml. Tek Non Tek
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
1 JANUARI 72% 28% 20.047.464 221.788 - 13.228.865 5.114.056 - 18.342.921 1.482.755 1.034.771 251.565 300.613 242.905 1.829.854 (347.099) 7,40 5,16 1,25 1,50 1,21 9,13 (1,73)
2 FEBRUARI 72% 28% 19.474.702 222.009 - 12.574.109 4.927.812 - 17.501.921 1.750.772 1.043.832 244.405 303.009 240.233 1.831.480 (80.707) 8,99 5,36 1,25 1,56 1,23 9,40 (0,41)
3 MARET 71% 29% 21.236.529 225.645 - 13.584.151 5.422.952 - 19.007.103 2.003.782 1.161.161 265.209 334.490 262.635 2.023.494 (19.713) 9,44 5,47 1,25 1,58 1,24 9,53 (0,09)
4 APRIL 74% 26% 20.492.865 277.168 - 13.361.105 4.756.926 - 18.118.031 2.097.666 1.117.304 264.597 341.391 264.294 1.987.586 110.080 10,24 5,45 1,29 1,67 1,29 9,70 0,54
5 MEI #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
6 JUNI #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
7 JULI #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
8 AGUSTUS #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
9 SEPTEMBER #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
10 OKTOBER #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
11 NOVEMBER #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
12 DESEMBER #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
13 KUMULATIF 72% 28% 81.251.561 946.610 - 52.748.230 20.221.746 - 72.969.976 7.334.975 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 9,03 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
14 TW I 72% 28,19% 60.758.696 669.442 - 39.387.125 15.464.820 - 54.851.945 5.237.309 3.237.894 761.213 937.722 744.004 5.680.834 (443.525) 8,62 5,33 1,25 1,54 1,22 9,35 (0,73)
15 TW II 74% 26% 20.492.865 277.168 - 13.361.105 4.756.926 - 18.118.031 2.097.666 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 10,24 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
16 TW III #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
17 TW IV #DIV/0! #DIV/0! - - - - - - - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
18 s.d TW I 72% 28% 60.758.696 669.442 - 39.387.125 15.464.820 - 54.851.945 5.237.309 3.237.894 761.213 937.722 744.004 5.680.834 (443.525) 8,62 5,33 1,25 1,54 1,22 9,35 (0,73)
19 s.d TW II 72% 28% 81.251.561 946.610 - 52.748.230 20.221.746 - 72.969.976 7.334.975 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 9,03 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
20 s.d TW III 72% 28% 81.251.561 946.610 - 52.748.230 20.221.746 - 72.969.976 7.334.975 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 9,03 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
21 s.d TW IV 72% 28% 81.251.561 946.610 - 52.748.230 20.221.746 - 72.969.976 7.334.975 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 9,03 #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!

Rekap Ikhtisar www.pln.co.id |


OUTPUT FORMULA JOGJA

Komposi Jual Data Aset COS PHI LF


REALISASI
NO AREA /RAYON RATA-RATA Beban Beban RATA-RATA JARAK ANTAR KVA RATA- SUSUT 2018
TM TT JUMLAH Jurusan/Sectio PEMBEBANAN PEMBEBANAN BEBAN MAX Beban Rata2
TR (%) PANJANG penyulang penyulang PANJANG DUA TRAFO RATA PER TM TRAFO TR SR TM TRAFO TR SR (%)
(%) TRAFO (BH) n pool (kms) TRAFO (kVA) TRAFO (%) TRAFO (KVA) JTR (kVA)
PENYULANG (kms) (kVA) rata-rata (kVA) JURUSAN (kms) (kms) TRAFO (kVA)

1 JANUARI #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
2 FEBRUARI #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
3 MARET #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
4 APRIL #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
5 MEI #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
6 JUNI #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
7 JULI #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
8 AGUSTUS #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
9 SEPTEMBER #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
10 OKTOBER #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
11 NOVEMBER #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
12 DESEMBER #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
13 KUMULATIF #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
14 TW I #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
15 TW II #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
16 TW III #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
17 TW IV #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
18 s.d TW I #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
19 s.d TW II #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
20 s.d TW III #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!
21 s.d TW IV #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 #DIV/0!

Rekap Asset www.pln.co.id |


OUTPUT FORMULA JOGJA

KOMPOSISI DATA ASET COS PHI LF


RATA- REALISASI
RATA-RATA RATA-RATA JARAK JURUSAN RATA-RATA RATA-RATA
NO UNIT PERIODE BEBAN RATA BEBAN RATA-RATA SUSUT
TM PANJANG BEBAN PER JUMLAH ANTAR / SECTION KVA PER PEMBEBANAN PEMBEBANAN BEBAN
TR (%) PENYULANG PANJANG MAX TRAFO PANJANG TM TRAFO TR SR TM TRAFO TR SR (%)
TT (%) PENYULANG PENYULANG TRAFO DUA TRAFO POOL TRAFO TRAFO TRAFO JTR
(kVA) JURUSAN (KVA) SR
(kms) (kVA) (BH) (kms) (kms) (kVA) (kVA) (%) (kVA)
(kms)
1 UP3 MEDAN TW IV 19 70% 30% 17,77 5.187 2.438 0,16 4.234 0,32 0,16 145,74 57,61 39,53% 126,61 15,77 0,053 0,88 0,86 0,80 0,76 0,47 0,46 0,43 0,43 6,54
TW I 71% 29% 16,28 5.181 2.521 0,16 4.234 0,32 0,16 145,74 51,30 35,20% 115,28 14,72 0,043 0,91 0,87 0,85 0,80 0,49 0,45 0,43 0,43 9,18
2 UP3 P. SIANTAR TW IV 19 73% 27% 111,21 2.671 1.587 0,77 5.694 0,97 0,48 74,67 27,09 36,00% 49,17 11,95 0,020 0,92 0,80 0,80 0,79 0,59 0,55 0,54 0,54 6,72
TW I 75% 25% 111,76 2.827 1.722 0,77 5.694 0,98 0,49 71,01 28,99 41,00% 52,66 13,39 0,270 0,94 0,81 0,72 0,72 0,61 0,55 0,54 0,54 7,72
3 UP3 BINJAI TW IV 19 73% 27% 58,71 3.250 1.994 0,46 2.871 0,89 0,44 93,45 42,92 46,00% 79,98 12,75 0,030 0,93 0,80 0,76 0,70 0,61 0,54 0,48 0,48 7,52
TW I 74% 26% 60,10 3.469 2.128 0,46 2.872 0,91 0,46 95,25 46,18 48,00% 86,04 13,71 0,030 0,93 0,81 0,76 0,70 0,61 0,54 0,48 0,48 8,49
4 UP3 SIBOLGA TW IV 19 83% 17% 112,37 1.733 1.033 0,80 2.521 1,23 0,62 60,35 19,67 33,00% 36,13 7,47 0,180 0,90 0,85 0,92 0,79 0,60 0,54 0,54 0,54 4,53
TW I 83% 17% 109,61 1.531 1.026 0,81 2.521 1,29 0,64 63,16 19,59 31,00% 31,61 6,60 0,026 0,90 0,84 0,96 0,80 0,67 0,62 0,62 0,62 4,42
5 UP3 P.SIDEMPUAN TW IV 19 70% 30% 152,24 2.025 1.282 0,33 2.844 1,44 0,72 60,32 18,40 30,00% 33,50 4,53 0,030 0,91 0,84 0,89 0,89 0,63 0,55 0,54 0,54 9,21
TW I 70% 30% 152,24 2.233 1.337 0,33 2.854 1,44 0,72 64,80 18,74 29,00% 35,31 4,78 0,032 0,89 0,84 0,84 0,84 0,60 0,53 0,53 0,53 9,32
6 UP3 R. PRAPAT TW IV 19 92% 8% 136,46 2.957 1.869 0,73 4.655 0,87 0,44 70,33 21,93 31,19% 40,57 9,88 0,026 0,89 0,83 0,83 0,83 0,63 0,54 0,54 0,54 10,29
TW I 92% 8% 138,52 3.154 1.885 0,72 4.724 0,88 0,44 70,15 22,97 32,75% 45,55 9,67 0,026 0,89 0,83 0,83 0,83 0,60 0,50 0,50 0,50 11,86
7 UP3 L. PAKAM TW IV 19 65% 35% 37,54 3.495 2.128 0,50 3.920 0,62 0,31 109,23 36,86 33,74% 78,61 12,00 0,033 0,89 0,84 0,84 0,84 0,61 0,47 0,38 0,38 7,65
TW I 66% 34% 37,74 3.738 2.276 0,50 3.954 0,62 0,31 109,25 39,23 35,91% 83,58 12,83 0,033 0,89 0,84 0,84 0,84 0,61 0,47 0,37 0,37 8,90
8 UP3 NIAS TW IV 19 99% 1% 124,66 2.107 907 0,51 1.486 1,01 0,50 48,91 13,10 26,79% 32,49 5,30 0,050 0,90 0,85 0,85 0,85 0,43 0,40 0,37 0,37 20,53
TW I 98% 2% 124,98 1.916 824 0,52 1.493 1,00 0,50 69,59 14,13 20,31% 35,04 5,74 0,035 0,90 0,85 0,85 0,85 0,43 0,40 0,37 0,37 20,75
9 UP3 MEDAN UTARA TW IV 19 45% 55% 18,33 5.994 2.712 0,40 3.061 0,39 0,19 124,45 52,83 42,45% 125,79 14,06 0,042 0,86 0,83 1,08 0,70 0,45 0,42 0,42 0,42 6,39
TW I 47% 53% 18,23 5.330 2.519 0,28 3.111 0,38 0,19 123,21 54,13 43,93% 128,88 15,73 0,039 0,88 0,83 0,83 0,70 0,47 0,42 0,42 0,42 7,95
10 UP3 BUKIT BARISAN TW IV 19 90% 10% 115,93 4.190 1.885 0,40 2.841 1,09 0,55 81,78 12,31 15,03% 28,72 8,71 0,020 0,85 0,80 0,80 0,80 0,45 0,43 0,43 0,43 8,10
TW I 90% 10% 100,98 2.718 1.878 0,40 2.852 1,10 0,55 81,79 28,19 34,46% 46,14 10,68 0,031 0,86 0,82 0,82 0,82 0,69 0,61 0,58 0,58 11,48
UIW SUMUT TW IV 19 69% 31% 68,44 3.361 1.834 0,49 34.127 0,86 0,43 85,32 30,27 0,35 62,82 9,99 0,032 0,89 0,83 0,85 0,79 0,55 0,48 0,45 0,45 8,32
TW I 69% 31% 67,18 3.210 1.858 0,49 34.309 0,85 0,43 85,63 32,34 0,38 64,32 10,89 0,031 0,90 0,83 0,83 0,79 0,58 0,50 0,47 0,47 10,10

Rekap Clustering Susut www.pln.co.id |


SENI
FORMULA JOGJA

www.pln.co.id |
PENETAPAN LF (TM/TRAFO/TR/SR)

LF = Beban Rata-rata / Beban Max


 LF TM diambil dari data logsheet 1 tahun atau minimal 6 bulan, bila ada beberapa penyulang maka bisa menggunakan 2 cara :
1. Merata-ratakan semua beban penyulang / rata-rata kWh maks
2. Merata-ratakan masing2 penyulang dan dipilih LF terkecil
 Jangan menggunakan LF pada penyulang yang ada pemadaman untuk menghindari LF tidak ideal
 LF Trafo & TR dapat diketahui dengan memasang kWh meter di gardu distribusi, namun jika tidak ada maka bisa dengan
menggunakan data pengukuran gardu di Aplikasi SIGD dengan cara berikut :
1. Tetapkan LF tiap trafo dengan rumus rata-rata beban Fasa RST WBP dan LWBP / Beban max, kemudian tetapkan LF rata-
ratanya
2. Tetapkan LF TR dengan rumus rata-rata beban jurusan Fasa RST WBP dan LWBP / Beban max, kemudian tetapkan LF rata-
ratanya
 LF SR dapat diketahui dengan sampling beban LWBP dan WBP langsung pada titik pelanggan yang sifat bebannya mewakili jenis
lingkungannya (kota/desa).
 LF TM/Trafo/TR/SR tidak boleh sama
 LF daerah kota biasanya tinggi dan desa rendah, adapun untuk daerah dengan sifat pelanggan yang homogen maka memungkinkan
LF nya tinggi

www.pln.co.id |
ANALISA DUPON CHART

1. 2. KWH JUAL KWH SUSUT


SUSUT TM
< SUSUT TR TR TM SR TR TRAFO TM
NAIK NAIK NAIK NAIK NAIK NAIK
(TM + TRAFO) (TR+SR+NON TEK) TURUN TURUN TURUN TURUN TURUN TURUN
NAIK < TURUN NAIK NAIK NAIK TURUN
NAIK > TURUN NAIK NAIK NAIK NAIK
TURUN > NAIK TURUN TURUN TURUN TURUN
TURUN < NAIK TURUN TURUN TURUN NAIK
NB : ASSET, PARAMETER TEKNIS TETAP
JTM
R- TW IV'19 113.904.638 3,67
 kWh jual TR naik maka susut SR naik jika anomali maka
R- TW I'20 115.222.965 3,58

GAP 1.318.327 (0,09) cek paramater apakah ada perubahan (panjang SR, LF,
1.441.947 Faktor Koreksi, jumlah jurusan)
GARDU
R- TW IV'19 36.516.441 1,18 TAHUN 2020

3. R- TW I'20
GAP
37.078.148
561.707
1,15
(0,02)
ULP NO PERIODE
TR TM
kWh JUAL
TT Total Total JTM Trafo
SUSUT kWh
JTR SR Jml. Teknis Non Teknis Total JTM Trafo
SUSUT (%)
JTR SR Jml. Tek Non Tek
505.547 1 2 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
JTR UIW SUMUT 4 TW IV 19 1.861.239.020 770.156.931 84.816.061 2.716.212.012 258.199.158 113.904.638 36.516.441 38.910.960 42.528.464 231.860.502 26.338.656 8,32 3,67 1,18 1,25 1,37 7,47 0,85
R- TW IV'19 38.910.960 1,25 UIW SUMUT 1 TW I 1.903.112.460 765.972.216 77.213.774 2.746.298.450 324.895.665 115.222.965 37.078.148 39.391.001 43.005.958 234.698.072 90.197.593 10,10 3,58 1,15 1,23 1,34 7,30 2,81
R- TW I'20 39.391.001 1,23 41.873.440 (4.184.715) 37.688.725 VERSI TW 4 DELTA FJ 1.318.327 561.707 480.041 477.495
GAP 480.041 (0,03) TR+TM ASET REAL PERKIRAAN 1.441.947 505.547 532.030 573.633
532.030
SR
R- TW IV'19
R- TW I'20
42.528.464
43.005.958
1,37
1,34
 Memprediksi delta pergerakan susut tiap priode untuk mengetahui kewajaran parameter yang diinput
GAP 477.495 (0,03)
573.633

www.pln.co.id |
ANALISA PENYEBAB SUSUT

TAHUN 2020
ULP NO PERIODE JUAL TT kWh JUAL SUSUT (%) Keterangan
JUAL TR % kWh SIAP SALUR kWh PSSD kWh KIRIM DELTA BELI DELTA JUAL
& TM % TR TM TT Total Total JTM Trafo JTR SR Jml. Tek Non Tek
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 19 20 21 22 23 24 25 26
UIW SUMUT 4 TW IV 19 69% 31% 3.104.444.301 27.284.531 102.748.600 96.782.945 30.086.438 1.861.239.020 770.156.931 84.816.061 2.716.212.012 8,32 3,67 1,18 1,25 1,37 7,47 0,85
UIW SUMUT 1 TW I 69% 31% 3.215.204.367 29.159.861 114.850.390 0,03 0,01 1.903.112.460 765.972.216 77.213.774 2.746.298.450 10,10 3,58 1,15 1,23 1,34 7,30 2,81
2 TW II #DIV/0! #DIV/0! - 1,03% - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
3 TW III #DIV/0! #DIV/0! - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!
4 TW IV #DIV/0! #DIV/0! - - #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0! #DIV/0!

 Mengevaluasi pergerakan kWh Terima dan Jual untuk mengetahui penyebab susut non Teknik

REKAP Cari GAP


BELI > JUAL Hasil Baca Meter
Hasil Baca Terima GI/PLTD
BELI < JUAL Hasil P2TL
kWh Numpuk
Sisa Token

www.pln.co.id |
ANALISA KEWAJARAN ASET

KOMPOSISI DATA ASET


RATA-
RATA-RATA RATA-RATA JARAK JURUSAN RATA-RATA RATA-RATA
NO UNIT PERIODE BEBAN RATA BEBAN RATA-RATA
TM PANJANG BEBAN PER JUMLAH ANTAR / SECTION KVA PER PEMBEBANAN PEMBEBANAN BEBAN
TR (%) PENYULANG PANJANG MAX TRAFO PANJANG
TT (%) PENYULANG PENYULANG TRAFO DUA TRAFO POOL TRAFO TRAFO TRAFO JTR
(kVA) JURUSAN (KVA) SR
(kms) (kVA) (BH) (kms) (kms) (kVA) (kVA) (%) (kVA)
(kms)
1 UP3 MEDAN TW IV 19 70% 30% 17,77 5.187 2.438 0,16 4.234 0,32 0,16 145,74 57,61 39,53% 126,61 15,77 0,053
TW I 71% 29% 16,28 5.181 2.521 0,16 4.234 0,32 0,16 145,74 51,30 35,20% 115,28 14,72 0,043
2 UP3 P. SIANTAR TW IV 19 73% 27% 111,21 2.671 1.587 0,77 5.694 0,97 0,48 74,67 27,09 36,00% 49,17 11,95 0,020
TW I 75% 25% 111,76 2.827 1.722 0,77 5.694 0,98 0,49 71,01 28,99 41,00% 52,66 13,39 0,270
3 UP3 BINJAI TW IV 19 73% 27% 58,71 3.250 1.994 0,46 2.871 0,89 0,44 93,45 42,92 46,00% 79,98 12,75 0,030
TW I 74% 26% 60,10 3.469 2.128 0,46 2.872 0,91 0,46 95,25 46,18 48,00% 86,04 13,71 0,030
4 UP3 SIBOLGA TW IV 19 83% 17% 112,37 1.733 1.033 0,80 2.521 1,23 0,62 60,35 19,67 33,00% 36,13 7,47 0,180
TW I 83% 17% 109,61 1.531 1.026 0,81 2.521 1,29 0,64 63,16 19,59 31,00% 31,61 6,60 0,026
5 UP3 P.SIDEMPUAN TW IV 19 70% 30% 152,24 2.025 1.282 0,33 2.844 1,44 0,72 60,32 18,40 30,00% 33,50 4,53 0,030
TW I 70% 30% 152,24 2.233 1.337 0,33 2.854 1,44 0,72 64,80 18,74 29,00% 35,31 4,78 0,032
6 UP3 R. PRAPAT TW IV 19 92% 8% 136,46 2.957 1.869 0,73 4.655 0,87 0,44 70,33 21,93 31,19% 40,57 9,88 0,026
TW I 92% 8% 138,52 3.154 1.885 0,72 4.724 0,88 0,44 70,15 22,97 32,75% 45,55 9,67 0,026
7 UP3 L. PAKAM TW IV 19 65% 35% 37,54 3.495 2.128 0,50 3.920 0,62 0,31 109,23 36,86 33,74% 78,61 12,00 0,033
TW I 66% 34% 37,74 3.738 2.276 0,50 3.954 0,62 0,31 109,25 39,23 35,91% 83,58 12,83 0,033
8 UP3 NIAS TW IV 19 99% 1% 124,66 2.107 907 0,51 1.486 1,01 0,50 48,91 13,10 26,79% 32,49 5,30 0,050
TW I 98% 2% 124,98 1.916 824 0,52 1.493 1,00 0,50 69,59 14,13 20,31% 35,04 5,74 0,035
9 UP3 MEDAN UTARA TW IV 19 45% 55% 18,33 5.994 2.712 0,40 3.061 0,39 0,19 124,45 52,83 42,45% 125,79 14,06 0,042
TW I 47% 53% 18,23 5.330 2.519 0,28 3.111 0,38 0,19 123,21 54,13 43,93% 128,88 15,73 0,039
10 UP3 BUKIT BARISAN TW IV 19 90% 10% 115,93 4.190 1.885 0,40 2.841 1,09 0,55 81,78 12,31 15,03% 28,72 8,71 0,020
TW I 90% 10% 100,98 2.718 1.878 0,40 2.852 1,10 0,55 81,79 28,19 34,46% 46,14 10,68 0,031
UIW SUMUT TW IV 19 69% 31% 68,44 3.361 1.834 0,49 34.127 0,86 0,43 85,32 30,27 0,35 62,82 9,99 0,032
TW I 69% 31% 67,18 3.210 1.858 0,49 34.309 0,85 0,43 85,63 32,34 0,38 64,32 10,89 0,031

www.pln.co.id |
ANALISA EFEKTIFITAS WORKPLAN

PENCAPAIAN
NO URAIAN SATUAN TARGET KUMULATIF
(%)
TEKNIS
1 JTM
a Penarikan Penyulang Baru untuk Pemecahan Beban kms 14 10 73%
b Rehabilitasi/Pemberatan JTM kms 24 57 242%
c Rekonektorisasi Jumper/Sambungan titik - 8.254 -
d Penggantian Isolator/Arrester Bocor/Tembus buah - 6.308 -
e Pemasangan AVR buah - - -
f Pemasangan Kapasitor buah - - -

2 Gardu Distribusi
a Pembangunan Gardu Sisipan buah 65 148 228%
b Manajemen Trafo Distribusi buah 334 85 25%
c Menaikan Tap Changer trafo distribusi Buah 3.083 184 6%

3 JTR
a Penarikan Jurusan Baru untuk Pemecahan Beban kms - 72 -
b Rekonektorisasi Sambungan JTR titik 48.744 2.412 5%

4 SR
a Perbaikan SR Seri banyak Sambungan 8.381 706 8%
b Rekonektorisasi SR titik 134.858 5.309 4%

www.pln.co.id |
OPTIMALISASI PEMBEBANAN TRAFO

www.pln.co.id |
CATATAN TAMBAHAN

 Node per Penyulang vs Panjang jaringan per jurusan untuk mengetahui apakah panjang
jaringan JTR overlap terhadap jarak antar trafo
 Cos phi pelanggan diukur di titik pelanggan
 Ukur trafo umum jgn pelanggan khusus
 Cos phi : tidak boleh sama, gunakan rata-rata

 Cara cepat menghitung susut jaringan yang ideal :


SUSUT = (0,2 x % JUAL TM) + (0,6 x % JUAL TR)

www.pln.co.id |
RUMUS TAMBAHAN

www.pln.co.id |
TERIMAKASIH

Anda mungkin juga menyukai