A TEKNIK 2
S1-TEKNIK ELEKTRO
Mohamad Sidiq
REFERENSI E-BOOK
Mohamad Sidiq
REFERENSI ONLINE
SOS Mathematics
http://www.sosmath.com/diffeq/diffeq.html
Wolfram Research – Math World
http://mathworld.wolfram.com/OrdinaryDifferentialEquation.h
tml
Math Forum @ Drexel
http://mathforum.org/differential/differential.html
Internet Differential Equations Activities
http://www.sci.wsu.edu/idea/
Paul's Online Math Notes
http://tutorial.math.lamar.edu/Classes/DE/SystemsDE.aspx
Mohamad Sidiq
MATH CALCULATOR ONLINE
Symbolab
https://www.symbolab.com
OnSolver.com
https://onsolver.com
Math10.com
https://www.math10.com
Brilliant
https://brilliant.org/
Mohamad Sidiq
MODELING CALCULATOR
• IDEA Project
http://www.sci.wsu.edu/idea/current.html
Mohamad Sidiq
PERSAMAAN DIFERENSIAL
ORDE 1
Mohamad Sidiq
Mohamad Sidiq
PENGERTIAN
Mohamad Sidiq
SOLUSI PD
Mohamad Sidiq
CONTO
H
Mohamad Sidiq
PERSAMAAN DIFERENSIAL BIASA ORDE 1
PDB terpisah
PDB dengan koefisien fungsi homogen
PDB Linier
Mohamad Sidiq
PDB TERPISAH
Mohamad Sidiq
PENYELESAIAN
o 𝑥 ln 𝑥 𝑦 ′ = 𝑦 ln 𝑦 = ln(𝑐 ln 𝑥)
𝑑𝑦 𝑦 = 𝑐 ln 𝑥
𝑥 ln 𝑥 =𝑦
𝑑𝑥
Jadi solusi umum PD
𝑑𝑦 𝑑𝑥
= tersebut adalah
𝑦𝑑𝑦 𝑥 𝑑𝑥
නln 𝑥 = න 𝑦 = 𝑐 ln 𝑥
𝑦 𝑥 ln 𝑥
ln 𝑦 = ln(ln 𝑥) +
ln 𝑐
Mohamad Sidiq
PENYELESAIAN
1 4
o 𝑦′ = 𝑥 3𝑒 −
𝑦 𝑦 = ln( 𝑥 + 𝑐)
4
𝑑𝑦 3 −𝑦
𝑦 =𝑥 𝑒
Diketahui
1 y(2)=0, sehingga:
𝑑
3 0 = ln 24 + 𝑐
𝑦 − = 𝑥 𝑑𝑥 4
𝑒
𝑦
න 𝑒 𝑦 𝑑𝑦 = 1 = 4 + 𝑐 𝑐 = −3
න 𝑥3𝑑𝑥 Jadi solusi khusus PD tersebut adalah:
𝑒𝑦 = 1 𝑥4 + 𝑐 1
4 𝑦 = ln( 𝑥 4 − 3)
4
Mohamad Sidiq
LATIHAN SOAL
1. 𝑑𝑦 𝑥 5. 𝑦 ′ = (1 + 2𝑦)(1 + 𝑥 2 + 2𝑥 3 )
𝑑 = 1−𝑦2
𝑥 2
𝑑 3𝑥 2 +4𝑥 +
6. 𝑦 ′ = 2 1 + 𝑥 1 + 𝑦 2 , 𝑦 0 = 0
2. 𝑦
𝑑
= 2 2(𝑦 −1
𝑥 ) 7. 𝑦 ′ = 𝑦1+2𝑦
cos 𝑥
,𝑦0 =1
2
3. 𝑑𝑦 2
𝑑 𝑥 = 𝑦(1+𝑥 3 ) 8. (1 + 𝑒 𝑥 )𝑦 ′ +, 𝑒 𝑥 𝑦 = 0, 𝑦 0 = 1
𝑥
𝑑𝑦
4. 𝑑
= 1 + 𝑥 + 𝑦 2 + 𝑥𝑦 2
𝑥
Mohamad Sidiq
FUNGSI HOMOGEN
Mohamad Sidiq
CONTO
H
𝑥𝑦 = ln 𝑥 + 𝑐 𝑦 = 𝑥 𝑥ln 𝑥 +
𝑐𝑥
Jadi solusi umum dari PD di atas adalah 𝑦 = 𝑥 ln 𝑥 + 𝑐𝑥
Mohamad Sidiq
CONTO
H
2. 𝑦 2 𝑑𝑑𝑦 − 𝑦 2 − 2𝑥𝑦 = 0, 𝑦 1 = 1
Penyelesaian:
𝑥
2
𝑑𝑦
= 𝑦 +2𝑥 𝑦
𝑑 𝑦 = (𝑦𝑥)2 +2(𝑦 ). Misalkan 𝑦 = 𝑢𝑥, maka 𝑑𝑦 = 𝑥 𝑑𝑢 + 𝑢 𝑑𝑥,
𝑑𝑥 𝑥 𝑥 𝑑𝑢 + 𝑢 𝑑𝑥 𝑥
𝑑 𝑥
sehingga:
2 = 𝑢 2 + 2𝑢 𝑥 𝑑𝑢 + 𝑢 𝑑𝑥 = 𝑢 2 + 2𝑢 𝑑𝑥
𝑑𝑥
𝑑 𝑑
𝑥 𝑑𝑢 = (𝑢2+𝑢)𝑑𝑥 𝑢2 = 𝑑 𝑥 𝑢 2 𝑑𝑥
(𝑢 +𝑢 𝑥 (𝑢 +𝑢 )=
𝑑 1 𝑥
𝑢( 𝑢 1
)
𝑢 +1 = ln 𝑥 + 𝑐 ( − ) 𝑑𝑢 = ln 𝑐𝑥 ln 𝑢 − ln 𝑢 + 1 = ln
𝑢
) 𝑢 𝑢 +1𝑦 𝑐𝑥 𝑦
ln = ln 𝑐𝑥 ln Τ
� = ln 𝑐𝑥 ln = ln 𝑐𝑥
𝑢+ �Τ𝑥𝑥 + 𝑦+
𝑦 1 𝑐𝑥 𝑥
𝑦 +𝑥
= ln 𝑐𝑥 𝑦 1 − 𝑐𝑥 =1𝑐𝑥 2 𝑦 =
2 𝑦 1 =1𝑐=12
1−𝑐 𝑥
Jadi solusi umum dari PD di atas adalah 𝑦 = 𝑥
2−𝑥
2
Mohamad Sidiq
LATIHAN SOAL
𝑑𝑥 𝑥 −𝑦
Mohamad Sidiq
PDB LINIER
o Sehingga diperoleh:
𝑦 ′𝑒 𝑝 𝑥 𝑑𝑥
+′ 𝑝(𝑥) 𝑦𝑒𝑝 𝑥 𝑑𝑥
= 𝑞(𝑥)𝑒𝑝 𝑥 𝑑𝑥
𝑦𝑒𝑝 𝑥 𝑑𝑥 = 𝑞(𝑥)𝑒𝑝 𝑥 𝑑𝑥
Mohamad Sidiq
CONTO
H
Mohamad Sidiq
CONTO
H
2. 𝑦 ′ + 𝑦 = 𝑥 + 1 2 , 𝑦 0 =3
Penyelesaian:
𝑦′ + 𝑦 = 𝑥 + 1 2 = 1 dan 𝑞 𝑥 = (𝑥 +
𝑝 𝑥 integrasi: 𝑒1 𝑥 𝑒 = 𝑥 𝑑1)2
Faktor
Kedua ruas dikalikan dengan 𝑒 𝑥 , sehingga didapatkan:
𝑒 𝑥 𝑦 ′ + 𝑒 𝑥 𝑦 = 𝑒 𝑥 𝑥 + 12 (𝑒 𝑥 𝑦) ′ = 𝑒 𝑥 𝑥 + 1 2
)𝑦 𝑥 𝑒( ′ = 𝑥 𝑥 𝑒 + 1 2 𝑥 𝑥 𝑒 = )𝑦 𝑥 𝑒(𝑑 + 1 2 𝑑𝑥
𝑒 𝑥 𝑦 = 𝑒 𝑥 𝑥 + 1 2 − 2 𝑥(+ 1)𝑒 𝑥 𝑑𝑥
𝑒 𝑥 𝑦 = 𝑒 𝑥 𝑥 + 1 2 − 2 𝑥 + 1 𝑒 𝑥 + 2𝑒 𝑥 + 𝑐
𝑦 = 𝑥 + 1 2 − 2 𝑥 + 1 + 2 + 𝑐𝑒 −𝑥 𝑦 = 𝑥 2 + 1 + 𝑐𝑒 −𝑥
Diketahui 𝑦 0 = 3, sehingga 3 = 1 + 𝑐 c = 2
Jadi solusi khusus adalah 𝑦 = 𝑥 2 + 1 + 2𝑒 −𝑥
Mohamad Sidiq
LATIHAN SOAL
+ 1
5. 𝑥𝑦 ′ 1 + 𝑥 𝑦 = 𝑒 −𝑥 , 𝑦 1 =0
+
6. 𝑦 ′ + 𝑦 tan 𝑥 = sec 𝑥
7. sin 𝑥 𝑦 ′ + 2𝑦 cos 𝑥 = sin 2𝑥, 2
𝑦( )=2
𝜋
Mohamad Sidiq
Trayektori Ortogonal
Mohamad Sidiq
Menentukan Trayektori Ortogonal
Mohamad Sidiq
CONTO
H
2𝑦 2 + 𝑥 2 = 2𝑐
2𝑦 2 + 𝑥 2 = 𝑘
Jadi, persamaan trayektori
ortogonal untuk keluarga
kurva y = kx2 adalah:
2𝑦 2 + 𝑥 2 = 𝑘
Mohamad Sidiq
LATIHAN SOAL
Mohamad Sidiq
PENERAPAN PD ORDE 1 PADA RANGKAIAN LISTRIK
Penyelesaian:
Mohamad Sidiq
CONTO
H
I e3t 2e3t C 2 C e3t
Syarat awal, I = 0 pada saat t = 0, memberikan C = –2 Sehingga,
I 2 2e3t
Mohamad Sidiq
CONTO
H
2. Dari contoh sebelumnya baterai diganti dengan generator arus bolak –
balik dengan E = 12 sin 9t Volt dan diasumsikan saat awal arusnya
adalah nol (I = 0 pada saat t = 0, jika saklar S ditutup).
Penyelesaian:
Persamaan diferensialnya adalah
2I' 6I 12sin9t
Atau bisa disederhanakan menjadi
I'3I 6sin9t
Kemudian kedua ruas kalikan dengan faktor integrasi e3t
Sehingga dipereroleh:
I e3t ∫6 e3t sin9t dt
Mohamad Sidiq
CONTO
H
Dengan integral parsial, didapat hasil integralnya adalah
Mohamad Sidiq
LATIHAN SOAL