SISTEM MUSKULOSKELETAL
Oleh :
Aji Bagus Widyantara
UNIVERSITAS ‘AISYIYAH
Tujuan Belajar
Sistem Muskuloskeletal
o Otot (muscle) & tulang (skeletal)
o Sendi
o Tendon : Jar. ikat yg menghubungkan otot & tulang.
o Ligamen : jar. ikat yg mempertemukan kedua ujung
tulang.
Next
o Bursae : kantong kecil dari jar. ikat, antara tulang &
kulit, antara tulang & tendon atau diantara otot.
o Fascia : jar. penyambung longgar di bawah kulit
atau pembungkus otot, saraf & pembuluh darah.
Sistem Otot
Bagian Hidung :
2 Os nasale (tulang Hidung)
1 Os vomer (sekat rongga hidung)
2 Os lakrimalis (tulang mata)
2 Os konka nasal (tulang karang hidung)
Gambar Tulang Wajah
Tulang-Tulang Batang Tubuh (Rangka Dada)
Sternum (tulang Dada) = 1 buah
Iga (costae) = 12 pasang
Kolumna Vertebralis = 12 ruas
Tulang2 iga
• 7 pasang iga sejati (I-VII) melekat pada
sternum melalui tulang rawan.
• 5 pasang iga palsu (VIII-XII) , iga VIII – X
melekat pada tulang rawan iga di atasnya & XI –
XII melayang bebas pada ujung anteriornya .
Vertebra
o 7 vertebra servikalis
o 12 vertebra torakalis
o 5 vertebra lumbalis
o 5 vertebra sakralis
o 4 vertebra koksigis
Tulang Extremitas Atas
Tulang gelang bahu :
Skapula 2 buah
Klavikula 2 buah
Humerus 2 buah
Lengan bawah
Radius 2 buah
Ulna 2 buah
Tangan
8 pasang tulang karpal
5 pasang tulang metakarpal
14 pasang tulang falange
Ekstremitas atas
Tulang Panggul (Pelvis)
Tulang sakrum : gabungan dari 5 vetebra
sakralis.
Tulang koksigis : gabungan dari 3 vetebra
koksigis .
Tulang coxae : Ilium (tulang usus), Pubis (tulang
kemaluan), Iskhium (tulang duduk) .
Tulang Ekstremitas Bawah
Tulang pangkal paha (Os coxae)
Ilium (tulang usus)
Pubis (tulang kemaluan)
Iskhium (tulang duduk)
Femur: 2 buah
Patela: 2 buah
Tungkai bawah :
• Fibula: 2 bh
• Tibia: 2 bh
• Tulang2 Kaki :
• Tarsal: 14 buah
• Metatarsal: 10 buah
• Falangus: 28 buah
Gambar Ekstremitas Bawah
Tulang-tulang digabungkan pada persendian oleh
ligamen, kartilago dan otot.
Tulang terdiri atas 2 jenis jaringan :
Jaringan kompak (padat) : Tl. Pipih dan Tl.
Pipa.
Jaringan seperti spons (berbentuk jala) : ujung
tulang pipa, dalam tulang pendek dan
sebagai lapisan tengah pada tulang pipih
seperti skapula, kranium, sternum dan iga-iga.
Peroisteum : membran vaskuler filtrus yang
melapisi tulang & banyak pembuluh darah
dijumpai di dalamnya.
Kartilago (tulang rawan) dijumpai pada sendi &
diantara dua tulang; tidak mengandung
pembuluh darah tetapi diselubungi membran
yaitu perikodrium.
Macam-macam tulang kartilago :
Tl. Rawan Hyalin : kuat dan elastis terdapat
pada ujung tulang pipa.
Tl. Rawan Fibrosa : memperdalam rongga dari
cawan-cawan (tl. Panggul) dan rongga glenoid
dari skapula.
Tl. Rawan Elastik : terdapat dalam daun telinga,
epiglotis dan faring.
TERIMA KASIH
MATURNUWUN
&
SEMOGA BERMANFAAT