Score Set 1

Bahagian A

1 (a) Satu ciri paksi bumi:
Garisan condong sebanyak 231/2 daripada satah tegak.
Garisan yang dilukis dari utara ke selatan melalui bahagian tengah bumi.
Paksi sentiasa berkeadaan selari pada setiap kedudukan (lokasi) sama ada pada
ekuinoks atau solstis.

(b)
Garisan A: Garisan Khatulistiwa (0)
Garisan B: Garisan Sartan (231/2' U)

(c) Dua bukti bumi berbentuk sfera:
Pelayaran kapal mengelilingi dunia di mana bermula dan berakhir di tempat yang
sama.
Matahari terbit di sebelah timur clan terbenam di sebelah barat.
Gambar yang diambil melalui udara (satelit) menunjukkan bumi berbentuk sfera.
Memerhatikan kaki langit yang melengkung dari jarak jauh terutama di kawasan
lapang atau laut.
Memerhatikan kapal yang muncul di pelabuhan di mana cerobong asap atau siang layar
kelihatan terlebih dahulu daripada bahagian-bahagian yang lain.
Semasa kejadian gerhana bulan, bayang-bayang bumi yang terdapat di permukaan bulan
berbentuk sebahagian garis lengkung sesuatu bulatan.

(d) Dua ciri putaran bumi:
Bumi berputar di atas paksinya yang condong sebanyak 231/2' daripada satah tegak.
Bumi berputar dari barat ke timur.
Putaran yang lengkap mengambil masa 23 jam 56 minis (1 hari).
Dalam tempoh 24 jam, satu bahagian menghadap cahaya matahari (siang) dan satu
bahagia n lagi membelakangi cahaya matahari (malam).

(e) Dua kesan putaran bumi:
Kejadian siang dan malam Bahagian yang menghadap matahari akan mengalami waktu
siang. Bahagian yang membelakangi matahari akan mengalami waktu malam.
Kejadian pasang surut air laut Tarikan graviti bulan yang kuat terhadap air yang
berhampira dengannya menyebabkan air naik lalu terjadilah air pasang. Kawasan yang
terletak jauh dai bulan pula akan mengalami air surut.
Perbezaan waktu tempatan Satu putaran lengkap bumi (360) mengambil masa 24 jam.
Kawasan yang berada di timur akan menerima bahang suria terlebih dahulu berbanding
kawasan yang berada di barat.
Pembiasan angin dan arus lautan Pembiasan tersebut disebabkan daya koriolis
yang terhasil akibat pularan tersebut. Di hemisfera utara, angin dan arus
terbias ke arah kanan manakala di hemisferi selatan, angin dan arus terbias ke
arah kiri.

2 (a) Orogenesis ialah satu proses yang berpunca daripada pelbagai jenis tenaga dari dalam
bumi di mana tenaga tersebut bergerak ke bahagian kerak bumi lalu menghasilkan pelbagai
bentuk muka bumi di lapiian kerak bumi seperti gunung berapi, lipatan, gelinciran dan
pembentukan batuan metamorfosis.

(b)
Jenis lava Lava bes yang sifatnya cair, lambat menyejuk dan membeku akan
mengalir dalam jarak yang jauh akan membentuk gunung berapi yang bercerun landai
dan bersaiz hesar Contohnya gunung berapi Mauna Loa dan Mauna Kea di Hawaii. Lava
asid pula dengan sifatnya yang sangat likat, cepat menyejuk dan membeku akan
menghasilkan gunung berapi yang bercerun curam.
Kekuatan dan kekerapan letusan Letusan yang senyap dan berterusan akan
mewujudkan gunung berapi yang sekata. Bagi letusan yang kuat, lohong gunung berapi
akan musnah dan mewujudkan kawah yang besar.
Struktur lohong dan rekahan sisi Sekiranya ter Japat lohong yang banyak termasuk
rekahan sisi gunung berapi maka magma akan keluar melalui pelbagai arah. Akibatnya
kon komposit akan terbentuk.
Kuantiti bahan yang dikeluarkan Sekiranya kuantiti lava dan bahan piroklastik
yang dikeluarkan banyak, maka gunung berapi yang terbentuk lebih besar dan landai
manakala sekiran ya kuantiti bahan yang dikeluarkan sedikit maka bentuk gunung
berapi yang terbentuk lebih k--cil dan curam.
Tindakan agen gondolan seperti hakisan Hakisan yang berterusan ke atas cerun-
cerun gunung berapi akan meruntuhkan cerun-cerun tersebut. Magma yang keras akan
terdedah di punt A gunung berapi sebagai palam gunung berapi.

(c)
Tanah ang subur Letusan gunung berapi lava bes kaya dengan pelbagai mineral.
Tanah lava ini subur untuk kegiatan pertanian seperti tanaman padi dan kapas.
Contoh di Dataran Tinggi Deccan di India, kepulauan Jawa di Indonesia dan di
bahagian timur laut Hawaii.
Pelancongan Letupan gunung berapi akan membentuk tasik kawah (kaldera) yang unik
dan menarik. Kawasan ini amat sesuai dijadikan sebagai kawasan pelancongan seperti
di Danau Toba, Sumatera. Mata air panas dan geiser banyak terdapat di Rotorua, New
Zealand, Yellowstone di Amerika Syarikat yang telah menarik ramai pelancong
melancong ke kawasan tersebut.
Kegiatan akuakultur Letupan gunung berapi akan membentuk tasik kawah (kaldera).
Pentemakan ikan air tawar (akuakultur) dapat dijalankan dalam tasik kawah tersebut
seperti yang di ialankan di Tasik Danau Toba, Sumatera.
Kematian Letusan gunung berapi dasar laut boleh menghasilkan kejadian ombak luar
biasa at in tsunami. Kejadian tsunami boleh meragut nyawa manusia.
Kerosak an harta benda Tsunami yang terjadi akibat letusan gunung berapi dasar
laut boleh memusnahkan kawasan kediaman, kenderaan dan harta benda yang lain. Lava
yang panas boleh menyebabkan kebakaran hutan, kediaman dan sebagainya.
Kesan k --pada sistem pengangkutan Letupan gunung berapi berupaya untuk
menghasilkan debu yang banyak di atmosfera bumi. Debu-debu yang berterbangan di
udara boleh mengeh, tdkan jarak penglihatan di sesuatu kawasan. Keadaan ini boleh
mengganggu aktiviti penerbangan.


3 (a)
Cara apungan
Cara ampaian
Cara golekan
Cara loncatan/lompatan
Cara seretan
Cara larutan

(b)
Cerun Pada peringkat hulu, cerun dasar sungai saagat curam clan menghasilkan
aliran air yang deras. Pada peringkat ini, bahan diangkut secara maksimum. Pada
peringkat tengah, cerun sungai agak landai, menyebabkan halaju aliran air
berkurangan. Proses pengangkutan bahan agak kurang berkesan di mana sungai mulai
memendapkan sebahagian daripada bahan yang diangkutnya. Pada peringkat hilir,
cerun sungai sangat landai, proses pengangkutan minimum clan sungai mulai
memendapkan bahan yang diangkutnya.
Kekasaran alur Kekasaran alur merujuk kepada licin atau kasar (berlekuk-lekuk)
sesuatu dasar alur sungai. Sekiranya dasar alur sungai licin, bahan-bahan diangkut
dengan lebih cepat clan banyak terutama mengangkut cara golekan dan seretan. Alur
dasar sungai yang berlekuk akan menyebabkan bahan yang diangkut akan tersekat dan
seterusnya menyebabkan pengangkutan bahan menjadi perlahan.
Halangan Halangan merujuk kepada halangan semula jadi ataupun buatan manusia
yang terdapat di sepanjang sungai. Halangan berupaya untuk memerangkap bahan yang
diangkut oleh aliran sungai. Sekiranya sepanjang sungai tersebut ticlak terdapat
halangan, maka bahan akan diangkut dengan lebih muclah dan cepat. Tetapi sekiranya
terdapat halangan di sepanjang aliran tersebut bahan-bahan ing dibawa akan
tersangkut lalu termendap.
Bentuk alur Alur sungai yang lurus, aliran air sungai menjadi deras dan
menggalakkan pengangkutan bahan berlaku secara maksimum. Manakala alur sungai yang
berliku menyebabkan aliran air sungai terganggu dan halaju pergerakan air menjadi
perlahan. Kesannya bahan-bahan yang dibawa akan dimendapkan.
Saiz bahan Bahan yang bersaiz besar seperti batu tongkol diangkut secara
perlahan melalui cara golekan atau seretan di dasar sungai. Bahan-bahan yang
bersaiz kecil dan ringan seperti kelodak, lempung, habuk clan debu akan diangkut
secara apungan atau ampaian.
Jenis bahan Bahan yang mempunyai daya apungan yang tinggi seperti sampah sarap
atau sisa pertanian akan diangkut oleh aliran air sungai dengan cara apungan di
permukaan air. Bahan yang berat seperti batu tongkol akan diangkut secara seretan
atau golekan di dasar sungai.
Bentuk bahan Bahan yang berbentuk bulat atau hampir bulat akan diangkut di
bahagian dasar sungai dengan cara golekan atau seretan. Bahan yang berbentuk
bersegi-segi seperti serpihan batuan akan diangkut secara loncatan di dasar
sungai.

(c)
Dataran banjir Mendapan lumpur (aluvium) menghasilkan tanah yang subur untuk
kegiatan pertanian terutamanya tanaman padi sawah.
Dataran banjir Sifat muka buminya yang rata dan bertanah pamah menyebabkan
kawasan tersebut sesuai dijalankan aktiviti perhubungan clan pengangkutan.
Delta Merujuk kepada menclapan lanar, kelikir, kelodak di kawasan muara sungai.
Mendapan tersebut menghasilkan tanah yang subur untuk kegiatan pertanian
terutamanya tanaman padi sawah. Selain itu, bentuk muka buminya yang rata
memudahkan pembinaan petempatan penduduk.
Tasik ladam Tasik yang tenang sesuai untuk kegiatan akuakultur (penternakan ikan
air tawar).
Tetambak Tetambak yang tinggi dan memanjang selari dengan alur sungai
menyebabkan Tanya sesuai untuk pembinaan jalan raga Berta petempatan penduduk.
Beting pasir Terbentuk di dalam alur sungai terutama di kawasan yang cetek
sesuai untuk menjalankan aktiviti perlombongan pasir.
Pulau Terbentuk di beberapa kawasan di sepanjang alur sungai yang sesuai untuk
menjalankan aktiviti pelancongan.

Bahagian B

4 (a) Penduduk sebagai sumber manusia merupakan aset, tenaga buruh atau tenaga kerja dalam
sesebuah negara yang diukur berdasarkan kualiti clan kuantiti. Sumber manusia dalam
sesebuah negara melipiiti penduduk yang berada dalam lingkungan umur 15 hingga 64
tahun. Sumber manusia diuku, berdasarkan kuantiti iaitu jumlah clan saiz penduduk, umur
serta jantina. Dari segi kualiti :umber manusia diukur berdasarkan taraf pendidikan,
tahap kemahiran serta kepakaran dalam ,esuatu bidang. Sumber juga diukur dari sudut
tahap kesihatan clan kualiti fizikal selain sikap, amalan budaya, kemahiran insaniah,
kepimpinan, berdaya saing, cekap serta amanah.

(b) Dua kelebihan bagi negara yang memiliki sumber manusia yang berkualiti:
Dapat menjadi tenaga kerja yang produktif untuk meningkatkan penclapatan negara.
Sumber manusia berkualiti juga dapat menghasilkan teknologi tinggi melalui kajian
dan pet yelidikan yang dapat mengoptimumkan pengeluaran negara.

(c) Tiga cara menghasilkan sumber manusia yang berkualiti:
Melalui dasar pendidikan tinggi untuk melahirkan sumber manusia yang berkelayakan
ikhtisas dar akademik tinggi.
Kerajaan perlu memperbanyakkan program kemah ran khas dalam bidang vokasional,
kejuruteraan, sai,is, perubatan clan lain-lain bagi rakyat atau penduduk.
Kerajaan juga perlu memastikan rakyat memiliki tahap kesihatan yang tinggi melalui
program pembangunan kesihatan negara untuk mewujudkan sumber manusia berkualiti
serta sihat.

(d) Pembandaran atau urbanisasi ialah proses perubahan sesuatu kawasan dari luar bandar
kepada bandar. Pembandaran juga berlaku apabila petempatan bandar berkembang menjadi
bandar yang lebih besar dan kompleks sifatnya seperti dari bandar kecil ke bandar
sederhana akhirnya menjadi bandar raga (metropolis).

(e) Dua faktor yang mempengaruhi urbanisasi di negara membangun:
Faktor sejarah Faktor sejarah penjajahan dan kemasukan migran asing yang membawa
kepada pembentukan clan perkembangan petempatan luar bandar sehingga menjadi
bandar.
Faktor ekonomi Kepesatan urbanisasi amat bergantung kepada kemajuan industri.
Proses industrialisasi yang cepat pastinya akan memesatkan kadar urbanisasi. Ini
kerana perindustrian akan mencipta banyak peluang pekerjaan yang akan menjadi
tumpuan penduduk.
Faktor politik Di negara sedang membangun, perkembangan bandar yang sedia ada
dan peitambahan bandar baharu amat dipengaruhi oleh keputusan kerajaan. Melalui
beberapa strategi seperti rancangan pembangunan wilayah, pihak kerajaan
menubuhkan/menyediakan bandar-bandar baharu.
Faktor sosial Meliputi kemudahan sistem dan jaringan pengangkutan, kemudahan
pendidikan khususnya pendidikan tinggi, kemudahan kesihatan seperti klinik clan
hospital serta kemudahan asas seperti elektrik, bekalan air, sistem perhubungan
clan sebagainya.

(f) Dua strategi pembandaran di Malaysia:
Pembandaran pinggir bandar
Mewujudkan bandar baharu di kawasan yang belum ada bandar
Pembandaran kawasan mundur
Peinbandaran pekan-pekan berpotensi
Mewujudkan bandar industri


5 (a) Penduduk berkualiti ialah sumber tenaga manusia, buruh atau tenaga kerja yang memiliki
taraf pendidikan yang tinggi, memiliki kemahiran kerja yang tinggi dalam sesuatu
bidanE-, secara spesifik. Mereb a juga memiliki taraf kesihatan yang baik serta
mempunyai kualiti fizikal yang tinggi. qelain itu, penduduk berkualiti mempunyai sikap
dan amalan budaya kerja yang baik, memiliki kemahiran insaniah seperti kepimpinan,
bekerjasama, cekap, amanah serta berkebolehan dalam herkomunikasi.

(b)
Penduduk ialah sumber tenaga manusia. Penduduk merupakan sumber tenaga kerja untuk
menggerakkan semua pembangunan ekonomi negara. Jika penduduk berkualiti dan
berpengetahuan tinggi, negara akan memiliki tenaga manusia yang dapat menjana
ekonomi negara.
Penduduk juga merupakan sumber pasaran dalaman. Jika penduduk sesebuah negara
ramai dan berpendapatan tinggi seperti negara Jepm, maka pasaran dalam negara akan
menjadi besar dan ekonomi negara akan berkembang.
Penduduk juga berperanan menjaga keselamat -n negara. Penduduk yang sihat dan
mempunyai kekuatan fizikal yang tinggi akan mampu rr,,,.njadi sumber pertahanan
negara terutamanya dalam bidang ketenteraan. Negara China umpamanya mempunyai
bilangan anggota keselamatan yang ramai dan mampu mempertahankan negara daripada
ancaman musuh.

(c)
Memberikan pendidikan tinggi secara meluas kepada rakyat supaya penduduk mempunyai
ilmu pengetahuan yang lugs dalam pelbagai bidang.
Memperbanyakkan institusi latihan kemahiran seperti vokasional, kejuruteraan,
perubatan dan sebagainya bagi melahirkan ramai pakar.
Mempertingkatkan tahap kesihatan rakyat dengan memodenkan sektor perubatan supaya
rakyat dapat menikmati rawatan perubatan yang baik.
Kerajaan perlu menyediakan kemudahan asas yang lengkap kepada rakyat seperti
pengangkutan, perhubungan, perumahan dan sebagainya agar rakyat dapat menikmati
taraf hidup, yang lebih baik dan ini akan meningkatkan kualiti kehidupan penduduk.
Memastikan persekitaran yang kondusif dengan mewujudkan persekitaran yang bebas
pencemaran dan bersih, taraf kesihatan rakyat akan meningkat dan keadaan ini akan
membantu melahirkan rakyat yang sihat.

(d)
Pelbagai sektor ekonomi dapat dimajukan. Sektor pertanian, perlombongan,
perindustrian dan juga perkhidmatan akan dapat dimajukan secara optimum dengan
adanya sumber manusia berkualiti. Dengan itu, negara akan dapat mempelbagaikan
kegiatan ekonomi.
Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) negara akan meningkat. Dengan tenaga buruh yang
berkualiti, pelbagai sektor terutamanya perkhidmatan dan perkilangan akan dapat
berjalan dengan lancar dan pendapatan eksport negara akan meningkat.
Negara yang memiliki tenaga buruh yang mahir akan dapat menghasilkan ciptaan dan
inovasi terutamanya dalam penghasilan teknologi baharu. Penghasilan teknologi
baharu melalui R&D bukan sahaja meningkatkan produktiviti negara malah negara
dapat mengeksport teknologi ke luar negara.
Meningkatkan status sosial masyarakat iaitu dengan adanya tenaga buruh berkualiti,
maka pendapatan per kapita akan meningkat. Kemiskinan dan pengangguran dapat
dikurangkan dan masalah sosial dapat diatasi.

6 (a) Transformasi desa ialah perubahan atau pembangunan sosioekonomi sesebuah desa yang
melibatkan perubahan ruang atau fizikal dan perubahan aktiviti ekonomi dan sosial
penduduknya.

(b)
Darjah ketersampaian Kemudahan pengangkutan seperti jalan raya, lebuh raya yang
menghubungkan sesebuah kawasan luar bandar dengan kawasan bandar clan kawasan
sekitarnya.
Kewujudan sumber ekonomi Kewujudan sumber ekonomi seperti pertanian, perhutanan,
pelancongan clan mineral akan mempercepatkan pembangunan kawasan luar bandar
kerana pelaburan dapat dilakukan dalam bidang ekonomi.
Bentuk muka bumf Kawasan tanah pamah, beralun, tanah tinggi, teluk dan
sebagainya akan mempengaruhi jenis kegiatan ekonomi yang akan dijalankan clan
mempengaruhi pembinaan infrastruktur. Jika kawasan tanah pamah, pembangunan akan
lebih cepat berlaku.
Dasar kerajaan Kerajaan menggubal dasar pembangunan wilayah dan luar bandar
secara terancang terutamanya dalam bidang pertanian clan perkilangan yang akan
menyebabkan berlakunya interaksi antara bandar berhampiran dengan kawasan desa
yang akan mempercepatkan perkembangan desa. Bandar akan membekalkan banyak input
pembangunan ekonomi clan sosial kepada desa.
Jenis tanih Bergantung kepada jenis tanih untuk pembangunan. Jika tanih subur
untuk pertanian, kawasan desa akan berkembang dengan pesat sebagai pusat
pertanian.
Jumlah penduduk Jika sesebuah kawasan desa memiliki jumlah penduduk yang iamai
clan penduduknya berkualiti dari segi kem thiran dan pengetahuan, maka kawasan
desa berpotensi berkembang pesat dalam bidang ekonomi.
Modal dan teknologi Pembangunan kawasan desa juga bergantung kepada modal dan
teknologi yang dimiliki di kawasan berkenaan. Jika kemasukan modal besar dan input
teknologi tinggi sama ada dalam bidang pertanian, pelancongan, perkilangan dan
sebagainya maka pembangunan ekonomi kawasan akan cepat berkembang.

(c)
Kaedah tidak organik Sektor pertanian menggunakan racun serangga dan baja kimia
yang akan menjejaskan kualiti air clan udara.
Pembakaran terbuka Pembakaran terbuka untuk menyediakan tapak pertanian clan
pembakaran jerami padi contohnya akan menjejaskan kualiti udara.
Gangguan cerun Pertanian di kawasan tanah tinggi clan kawasan lereng bukit akan
menyebabkan hakisan tanah dan akan menyebabkan berlakunya pencemaran air.
Pembersihan kawasan hutan Penebangan hutan sebagai tapak pertanian akan
mengurangkan keluasan hutan, mewujudkan hakisan clan pencemaran air.
Pertanian pindah yang tidak terkawal Berlaku masalah hakisan tanah, kehilangan
kesuburan tanah akibat sistem tebang, bakar, tanam clan tinggal yang diamalkan
oleh petani pindah.
Pemprosesan getah clan kelapa sawit Menghasilkan pencemaran ban, air, udara clan
tanah akibat pelepasan sisa tidak dirawat ke sistem saliran seperti sungai dan
laut.
Penternakan Menjalankan aktiviti penternakan seperti lembu, kambing, babi dan
sebagainya di kawasan tepi sungai, parit dan tali air akan menjejaskan sumber air
hasil daripada pembuangan najis clan kegiatan penyembelihan ternakan.


Score Set 2

Bahagian A

1 (a) Proses metamorfisme

(b) Dua jenis batuan asal:
Batuan enapan
Batuan igneus

(c) Banian asal dalam kerak bumf (sama ada batuan enapan atau batuan ianeus) apabila
bersentuhan dengan magma atau lava yang sangat panas akan menyebabkan batuan tersebut
menjadi lembut. Tindak balas kimia serta perubahan kandungan mineral batuan tersebut
menjadikan batuan tersebut bertakar kepada batuan metamorfosis.

(d)
Batuan A: Batu kapur
Batuan B: Marmar

(e) Dua ciri batuan B:
Keras/teguh
Berjalur
Berhablur

(f) Dub kepentingan batuan B kepada manusia:
Batu marmar digunakan untuk membuat kepingan lantai (bahan binaan).
Slat untuk membuat genting atap.
Grafit digunakan untuk membuat dakwat dan mata pensel.
Batu permata, berlian, delima dan zamrud dijadikan barang kemas.
Antrasit digunakan sebagai bahan bakar di Hang dan domestik.


2 (a) Kecondongan paksi bumi merujuk kepada satu garisan condong sebanyak 23
o
daripada satah
tegaK yang di lukis dari utara ke selatan melalui bahagian tengah bumi di mana paksi
ini sentiasa berkeadaan selari pada setiap kedudukan (lokasi).

(b) Paksi bumi berkeadaan condong pada semua lokasi kedudukan sama ada semasa solstis atau
ekuinoks. Disebabkan kecondongan tersebut, maka kedudukan (sudut pancaran) matahari
sentiasa berubah seiring dengan perubahan musim. Perubahan kedudukan tersebut adalah
seperti berikut:
Pada 21 Mac (ekuinoks musim bunga), matahari tengah hari berada tegak di Garisan
Khatulistiwa. Kesannya semua kawasan di permukaan bumi akan menerima bahang yang
seimbang. Kawasan sederhana dunia di hemisfera utara mengalami musim bunga dan
kawasan sederhana dunia di hemisfera selatan mengalami musim luruh.
Pada 21 Jun (solstis musim panas), matahari tengah hari berada tegak di Garisan
Sartan. Kesannya, kawasan sederhana dunia di hemisfera utara menerima bahang
matahari yang lebih berbanding kawasan sederhana dunia di hemisfera selatan. Oleh
itu, kawasan sederhana dunia di hemisfera utara mengalami musim panas dan kawasan
sederhana dunia di hemisfera selatan mengalami musim dingin.
Pada 23 September (ekuinoks musim luruh), matahari tengah hari berada tegak di
Garisan Khatulistiwa. Kesannya, semua kawasan di permukaan bumf akan menerima
bahang yang seimbang. Kawasan sederhana dunia di hemisfera utara mengalami musim
luruh dan kawasan sederhana dunia di hemisfera selatan mengalami musim bunga.
(iv) Pada 22 Disember (solstis musim dingin), matahari tengah hari berada tegak di
Garisan Jadi. Kesannya, kawasan sederhana dunia di hemisfera selatan menerima
bahang matahari yang lebih berbanding kawasan sederhana dunia di hemisfera utara.
Oleh itu, kawasan sederhana dunia di hemisfera utara mengalami musim dingin dan
kawasan sederhana dunia hemisfera selatan mengalami musim panas.

(c)
Peningkatan bahangan suria yang sampai ke, permukaan bumi menyebabkan suhu
persekitaran meningkat beberapa darjah Celsius daripada normal.
Proses sejatan akan meningkat kerana peningkatan bahang suria yang akan
menyebabkan kadar sejatan ke atas permukaan air meningkat. Keadaan tersebut akan
menyebabkan wapwap air di atmosfera bertambah.
Proses sejat-peluhan (transpirasi) meningkat kerana tumbuhan memerlukan tenaga
haba bagi melakukan proses transpirasi. Wap-wap air yang terbebas melalui sejat-
peluhan akan naik ke atas lalu membentuk wap-wap air di atmosfera.
Peningkatan kerpasan berlaku kerana wap-wap air yang terbebas melalui sejatan atau
sejatpeluhan tumbuhan akan naik ke atas dengan membawa bersamanya haba pendam.
Wapwap air ini kemudiannya mengalami proses penyejukan secara adiabatik clan
seterusnya terpeluwap dan membentuk hujan.
Peningkatan bahang suria menyebabkan terbentuknya tekanan udara rendah yang
ekstrem/ melampau di sesetengah kawasan. Tekanan udara rendah yang ekstrem akan
menghasilkan pergerakan angin yang kuat antara kawasan be rtekanan udara rendah
dan kawasan bertekanan udara tinggi. Keadaan tersebut menyebabkan terjaclinya
ribut.
Peningkatan bahang suria akan meningkatkan suhu persekitaran. Peningkatan suhu
menyebabkan kadar luluhawa khususnya luluhawa fizikal meningkat. Luluhawa fizikal
seperti proses pengembangan dan pengecutan serta penghabluran garam di kawasan
gurun panas menjadi lebih aktif.
Kemusnahan habitat akibat peningkatan aras laut. Peningkatan aras laut turut
melibatkan kawasan-kawasan pinggir pantai termasuk pentas benua. Cahaya matahari
tidak mampu untuk menembusi kawasan pentas benua lalu menyebabkan kawasan
pembiakan plankton dan karangan musnah. Kesannya, habitat hidupan laut musnah.
Peningkatan aras laut turut menyebabkan kawasan-kawasan hutan pinggir laut
dimasuki air laut lalu memusnahkan kawasan hutan tersebut.
Peningkatan bahangan suria yang sampai ke permukaan bumi menyebabkan suhu
persekitaran meningkat. Suhu yang tinggi menyebabkan tumbuhan coati atau musnah.
Selain itu, haiwan yang terdapat di sesuatu kawasan (habitat) akan musnah atau
berhijrah ke habitat yang lain.


3 (a) Pantai seimbang boleh berlaku apabila jumlah bahan yang keluar (terhakis) hampir sama
banyak dengan jumlah bahan yang masuk (mendap).

(b)
Jenis ombak Pantai akan mengalami hakisan yang giat sekiranya ombak adalah jenis
ombak pembinasa. Manakala pantai yang wring menerima ombak pembina akan mengalami
proses pemendapan yang giat.
Kecerunan pantai Hakisan akan berlaku dengan giat sekiranya pantai tersebut
bercerun curam kerana bahan yang dibawa oleh agen pinggir pantai susah untuk
disebarkan. Manakala di pantai yang landai bahan-bahan yang dibawa oleh agen-agen
pemendapan di pinggir pantai akan muclah disebarkan.
Tumbuhan Tumbuhan (pokok bakau) boleh memerangkap bahan yang dibawa oleh ombak
melalui peranan akarnya. Akar pokok bakau akan memerangkap bahan (sedimen) yang
dibawa oleh ombak terutama semasa unduran ombak lalu memendapkannya. Sekiranya
pantai tersebut tidak mempunyai tumbuhan maka proses hakisan akan berlaku dengan
giat.
Orientasi pantai Sekiranya pantai tersebut berteluk dan pergerakan bahan
biasanya mudah tersekat pada halangan yang terdapat di kawasan tersebut. lalu
menyebabkan proses pemendapan bahan berlaku dengan giat. Bagi pantai yang lurus
pula. kadar hakisan lebih giat kerana menerima serangan ombak secara terns tanpa
perlinclungan.
Bahan muatan Sekiranya pinggir pantai tersebut mempunyai banyak bahan, maka
biasanya proses pemendapan berlaku dengan giat kerana terdapat bahan untuk dibawa
clan dimendapkan. Bahan-bahan seperti pasir, kelikir, batu lada clan Lumpur
biasanya berasal dari laut atau daratan (dibawa oleh aliran sungai). Bagi pantai
yanc, tidak mempunyai bahan, proses pemendapan kurang berlaku tetapi sebaliknya
hakisan berlaku dengan giat.

(c)
Kaeclah undang-undang Menggunakan peruntukan undang-unclang yang sedia ada iaitu
mengenakan hukuman dan dencla yang setimpal ke atas pelombong pasir tanpa lesen,
pengharaman penebangan bakau, kawalan aktiviti pembinaan di kawasan pinggir pantai
dan sebagainya. Langkah-langkah tersebut boleh mengurangkan hakisan dan pemendapan
yang berlebihan di kawasan pinggir pantai.
Penanaman semula tumbuhan (pokok bak,tu) Mengekal clan penanaman semula pokok
bakau. Akar pokok bakau berperanan me.-negang clan menahan pinggir pantai daripada
dihakis clan memerangkap sedimen yang dibawa oleh ombak ke kawasan pinggir pantai.
Kesannya, hakisan dapat dikurangkan clan menggalakkan pemendapan.
Penambakan pantai Pinggir pantai yang telah terhakis dapat ditebus guns atau
ditambak. Penambakan akan mengubah pergerakan arus pinggir pantai clan sekali gus
dapat mengurangkan kadar hakisan dan menambahkan pemendapan di kawasan tersebut.
Pemupukan pasir dilakukan ke atas pinggir pantai yang mengalami hakisan yang giat.
Pasir dari kawasan lain dibawa clan diletakkan di kawasan pantai yang terhakis.
Pemupukan pasir dapat membantu pantai mencapai titik keseimbangan yang baharu
sekali gus dapat mengurangkan masalah hakisan yang giat.
Pembinaan benteng pemecah ombak Benteng pemecah ombak dibina bertujuan untuk
memecahkan ombak yang menyerang pinggir pantai terutamanya ombak jenis pembinasa.
Ombak jenis pembinasa apabila terkena benteng ini akan pecah sekali gus
mengurangkan kelajuan clan kebolehannya menghakis. Pembinaan benteng amat sesuai
untuk kawasan pinggir pantai yang mengalami masalah hakisan yang giat.
(vi Pendidikan Melalui pendidikan formal clan tidak formal sama ada di sekolah
seperti melalui mata pelajaran Geografi, Pendidikan Moral, Sivik dan sebagainya
atau melalui kelab-kelab seperti Kelab Alam Sekitar. Pelajar dididik supaya
menghargai alam sekitar dan kepentingan menjaga kawasan pinggir pantai.
(vii Kempen kesedaran Kempen kesedaran boleh dijalankan melalui pengedaran
risalah-risalah, melalui media massa clan lain-lain. Kempen yang dijalankan oleh
agensi-agensi berkaitan seperti Jabatan Alam Sekitar (JAS), Sahabat Alam Malaysia
(SAM), dan sebagainya. Tujuan kempen kesedaran ialah untuk menyedarkan orang ramai
tentang kepentingan menjaga clan mengawal kawasan pinggir pantai daripada
mengalami masalah pemendapan dan hakisan yang giat.


Bahagian B

4 (b) Dua kesan terhadap sosioekonomi negara:
Produktiviti negara akan meningkat
Perrbangunan sosioekonomi negara akan pesat

(b) Tiga contoh sikap yang perlu dimiliki:
Mempunyai semangat kerja yang tinggi
Berdaya saing
Berinovasi

(c) Dua langkah untuk meningkatkan taraf pendidikan di Malaysia:
Meningkatkan penggunaan ICT dalam pengajaran
Meiiambah bilangan IPT awam dan swasta
Meningkatkan bilangan tenaga pengajar yang berkelulusan tinggi dalam pelbagai
bidang

(d) Rebakan bandar ialah satu proses perluasan saiz dan pengaruh bandar dari pusat ke
pinggirnya. Rebak in bandar juga boleh dikaitkan dengan istilah "limpahan pembandaran".
Oleh kerana pembangunan di pusat bandar yang sudah tepu bina maka saiz, pengaruh,
fungsi dan pembangt nan bandar seterusnya akan merebak dan berkembang menghala ke
pinggirnya.

(e) Dua Nah bandar raga metropolis yang terdapat di Asia Tenggara:
Kuala Lumpur
Bangkok
Jakarta
Manila

(f) Bandar satelit ialah bandar baharu yang dibina atau diwujudkan khas tidak jauh dari
bandar induk/utama. Ia boleh dianggap sebagai bandar cawangan. Namun begitu, bandar
baharu ini masih lagi berhubungan secara langsung dan berada di bawah lingkungan
pengaruh bandar induknya. Bandar bahart yang dibina dipinggir bandar induk ini
mengambil beberapa fungsi di bandar utama yang sudah tepu bina seperti fungsi kediaman
dan fungsi perindustrian.


5 (a) Penduduk sebagai sumber manusia merupakan aset, tenaga buruh atau tenaga kerja dalam
sesebuah negara, yang diukur berdasarkan kualiti dan kuantiti. Sumber manusia dalam
sesebuah negara, melipitti penduduk yang berada dalam lingkungan umur 15 hingga 64
tahun. Sumber manusia diukur berdasarkan kuantiti iaitu jumlah dan saiz penduduk, umur
serta jantina. Dari segi kualiti, sumber manusia diukur berdasarkan taraf pendidikan,
tahap, kemahiran clan kepakaran dalam sesuatu bidang. Sumber juga diukur dari suclut
tahap kesihatan clan kualiti fizikal selain sikap, amalan budaya, kemahiran insaniah,
kepimpinan, berdaya saing, cekap serta amanah.

(b)
Pendidikan Penduduk berkualiti dapat dihasilkan melalui perlaksanaan sistem
pendidikan yang berkualiti. Negara yang mempunyai sistem pendidikan tinggi yang
moden akan dapat melahirkan, kadar celik huruf dan kadar celik IT yang tinggi.
Keadaan ini akan dapat mewujudkan ramai penduduk memiliki kelulusan akademik dan
ikhtisas yang tinggi. Pendidikan yang tinggi dapat menyediakan tenaga kerja
berpengetahuan dan "k-workers" yang ramai. Oleh itu, negara akan dapat membentuk
masyarakat pekerja yang berkualiti.
Kemahiran Penduduk yang mempunyai kemahiran yang tinggi akan dapat membantu
memajukan negara. Kemahiran teknik dan vokasional, reka cipta, kejuruteraan,
perubatan, pengurusan dan profesional dapat melahirkan sumber manusia berkualiti.
Kemahiran ini dapat dihasilkan melalui dasar kerajaan melalui program pendidikan
yang baik dan sistematik. Kemahiran yang tinggi akan dapat meningkatkan daya cipta
yang kreatif dan inovatif.
Taraf kesihatan yang baik Sumber manusia yang berkualiti adalah sumber manusia
yang sihat dan mempunyai daya tahan yang tinggi. Penduduk yang sihat dapat dilihat
melalui penurunan kadar kematian dan peningkatan jangka hayat di sesebuah negara.
Oleh itu, negara yang mempunyai kemudahan kesihatan yang baik akan dapat
meningkatkan jangka hayat dan meningkatkan kualiti hidup penduduknya. Kesannya,
negara akan mempunyai penduduk yang sihat, kompetitif dan berdaya saing tinggi.
Pekerjaan Negara yang mempunyai penduduk yang memiliki kecergasan mental dan
fizikal akan menyebabkan negara maju. Hal ini kerana budaya kerja positif seperti
rajin, berdaya saing, beriltizam, menepati mass dan berinovasi akan meningkatkan
produktiviti negara.
Sikap positif Penduduk yang memiliki sikap positif terhadap kerja akan
menguntungkan sesebuah negara. Sikap positif meliputi tahap kepimpinan yang
tinggi, berdaya saing, pandai berkomunikasi, tahap integriti tinggi, jujur, setia,
cekap dan amanah. Sikap positif ini akan menjadikan negara memiliki tenaga kerja
yang menguntungkan negara.
Dasar kerajaan Kerajaan berperanan penting dalam melahirkan sumber manusia
berkualiti. Penubuhan institusi latihan, kursus, seminar, insentif biasiswa dan
sebagainya menggalakkan pembentukan tenaga kerja berilmu. Selain itu, kerajaan
juga telah meluaskan akses pendid ,kan clan prasarana pendidikan yang tinggi untuk
melahirkan sumber manusia berilmu.

(c)
Banyak bentuk di permukaan bumi terjadi akibat tindakan manusia. Misalnya
penebukan tanah bukit, pengorekan tanah di lereng bukit, penarahan dan pemotongan
bahu bukit atau kerja-kerja meratakan bukit telah menghasilkan bentuk-bentuk
seperti lurch, parit dan gegalur di camping menggalakkan proses luluhawa dalaman,
hakisan tanah, gelangsaran tanah, tanah runtuh clan sebagainya.
Secara sengaja manusia kerap mengubah berbagai-bagai kawasan yang berair seperti
meluruskan, mendalamkan, mengepam dan mengalihkan aliran sungai, menambak laut,
membina tasik dan kolam buatan atau menimbus takungan air semula jadi. Secara
tidak langsung juga manusia mengganggu keseimbangan kitar hidrologi melalui proses
penyahhutanan, penurapan muka bumi dalam proses pembandaran dan sebagainya.
Sistem atmosfera melibatkan elemen-elemen di dalam iklim dan cuaca seperti
bahangan, kerpasan, suhu, tekanan, angin, kabus Berta kabut, kelembapan udara dan
sebagainya juga berubah dengan tindakan manusia. Manusia juga mengubah unsur-unsur
ini melalui pelbagai iktiviti perindustrian, pembakaran bahan api fosil sama ads
oleh kenderaan bermotor, pembakaran terbuka, penggunaan alas penghawa dingin,
penurapan muka bumi dan lain-lain lagi.
Sistem ekologi melibatkan perkaitan antara organisms-organisms hidup dengan
persekitarannya turut berubah. Ekologi sistem clam sekitar fizikal biasanya
dibahagikan kepada beberapa ekosistem yang lebih kecil seperti ekosistem hutan,
ekosistem pays, ekosistem laut, ekosistem asik dan lain-lain lagi. Manusia juga
mengubah sistem ini menerusi pelbagai cars seperti )enyahhutanan dan kemusnahan
hutan daya, menanam species baharu bagi menggantikan )okok hutan yang asli dan
membawa masuk haiwan acing ke habitat tersebut.

6 (a)
Negeri Penduduk Bandar (%)
Johor 56.4
Kedah 42.1
Kelantan 39.4
Melaka 49.7
Negeri Sembilan 47.6
Pahang 33.7
Perak 67.8
Perlis 35.3
Pulau Pinang 86.1
Selangor 89.3
Terengganu 45.7
W.P. Kuala Lumpur 100


(b)


(c)
Pantai barat semenanjung menjadi kawasan yang paling awal mengalami perbandaran
bermula dari zaman penjajahan. Banyak bandar besar terletak di kawasan ini dan
mengalami pertumbuhan ekonomi yang pesat sejak zaman penjajahan lagi.
Kawasan pantai barat menjadi kawasan utama tumpuan penduduk disebabkan peluang
pekerjaan yang banyak. Pertambahan penduduk menyebabkan berlakunya proses
perbandaran dengan pembinaan infrastruktur seperti perumahan, kemudahan-kemudahan
pengangkutan, bangunan perniagaan dan lain-lain.
Terdapat banyak sumber clam seperti hasil pertanian clan mineral seperti bijih
timah yang membantu mewujudkan peluang pekerjaan di pantai barat semenanjung.
Perkembangan industri menjadikan kawasan pantai barat semenanjung mengalami
perkembangan pesat sektor perkhidmatan yang berkaitan perindustrian dan
perdagangan. Perkembangan ini menyebabkan kawasan ini menjadi tumpuan penduduk
untuk mencari pekerjaan.
Pantai barat semenanjung juga merupakan pusat pentadbiran dan juga menawarkan
perkhidmatan tertinggi kepada penduduk dalam aspek kesihatan. kewanuan, pusat-
pusat rekreasi, pengangkutan dan sebagainya. Perkara ini menjadi tarikan kepada
penduduk untuk berhijrah clan mendiami kawasan bandar.
Tumpuan kerajaan dalam perlaksanaan dasar perindustrian juga melibatkan banyak
pembukaan kawasan baharu untuk kegiatan perkilangan di kawasan pantai barat.
Keadaan ini menyebabkan penubuhan bandar baharu perindustrian pesat dijalankan di
kawasan pantai barat yang kedudukannya strategik serta darjah ketersampaian yang
tinggi.



Score Set 3

Bahagian A

1 (a)
Lurah A: Bahagian hulu
Lurah B: Bahagian tengah

(b)
Jenis hakisan lurah A: Menegak/hakisan dasar ke atas dasar sungai.
Jenis hakisan lurah B: Menclatar iaitu hakisan ke atas kedua-dua tebing sungai.

(c) Tiga cara hakisan sungai:
Hidraul Merujuk kepada hakisan oleh air sungai terhadap lubang-lubang rekahan
clan retakan batuan di tebing sungai.
Geseran Melibatkan tindakan bahan-bahan yang diangkut oleh aliran air sungai
seperti serpihan batuan, pasir, kelikir clan sebagainya yang menghakis atau
bergesel dengan dasar dan tebing sungai.
Lagaan Merujuk kepada perlanggaran antara bahan-bahan yang diangkut oleh aliran
sungai sama ada sesama sendiri, ataupun perlanggaran bahan dengan dasar atau
tebing sungai.
Larutan Merujuk kepada hakisan secara kimia di mana air sungai bertindak
melarutkan batuan yang terclapat pada dasar clan tebing sungai tersebut.

(d) Dua faktor yang mempengaruhi hakisan lurah sungai A dan lurah sungai B:
Kocerunan Sungai di peringkat hulu mempunyai topografi yang sangat curam
menyebabkan halaju air sungai pada peringkat ini sangat deras. Proses hakisan
dasar sangat dominan pada peringkat ini.
Bentuk alur Alur sungai yang lurus menyebabkan aliran air sungai deras dan
menggalakkan hakisan menegak berlaku dengan giat.
Jenis batuan Sekiranya tebing clan dasar sungai terbentuk daripada batuan yang
keras daripada kurnpulan batuan igneus, maka kadar hakisan ke atas tebing dan
dasar sungai menjadi kurang giat kerana sifat batuan tersebut yang teguh clan
tahan kepada hakisan.
Bahan muatan Bahan-bahan yang diangkut oleh aliran air sungai seperti
serpihan batuan, bate tongkol dan lain-lain akan melakukan hakisan seperti
geselan dan lagaan dengan giat lalu menggalakkan proses hakisan.

(e) Dua langkah bagi mengawal hakisan pada lurah sungai:
Kuatkuasakan undang-undang dan peraturan seperti Akta Pemeliharaan berkaitan rizab
sungai, pen vahhutanan, mengenakan denda dan hukuman kepada individu yang
menjalankan aktiviti pen vahhutanan berhampiran sungai.
Pembinaan tembok dan cerucuk di tebing sungai bagi mengawal tebing sungai yang
berpotensi meT]galami hakisan. Tembok dibina daripada simen yang tahan kepada
hakisan.
Penanaman tumbuhan pada tebing sungai seperti pokok buluh. Akar pokok buluh
tersebut dapat merqegang dan mencengkam tebing sungai daripada dihakis oleh aliran
air sungai.
Membina empangan di bahagian hulu sungai dapat mengurangkan kelajuan aliran sungai
dan sekah gus dapat mengurangkan hakisan ke atas tebing dan dasar sungai.
Melalui pendidikan formal di sekolah seperti pendidikan Geografi, Alam Sekitar dan
Pendidikan Moral yang memberi pendedahan kepada pelajar tentang kepentingan
memelihara sungai.
Melalui risalah-risalah dan kempen yang dijalankan oleh agensi-agensi berkaitan
seperti Jabatan Alam Sekitar (JAS) bagi memelihara sungai.

2 (a) Ekuinoks terjadi apabila matahari berada tegak di atas Garisan Khatulistiwa iaitu pada
21 Mac atau 23 September yang menyebabkan berlakunya musim, luruh atau musim bunga di
kawasan sederb ma dunia di hemisfera utara atau selatan dan siang dan malam yang sama
panjang di semua kawasan.

(b)
Kecondongan paksi bumi menyebabkan bumi dalam keadaan yang sama (condong) bagi
semua tempat dalam orbit bumi. Keselarian paksi inilah yang menyebabkan berlakunya
kejadian empat musim, dalam setahun bagi kawasan-kawasan tertentu.
Peredaran bumi mengelilingi matahari menyebabkan kedudukan pancaran matahari
tengah hari pada latitud berubah-ubah mengikut musim. Perubahan kedudukan tersebut
menyebabkan kawasan sederhana dunia di hemisfera utara dan selatan menerima bahang
matahari yang berbeza-beza dalam. setahun. Perbezaan penerimaan bahang matahari
tersebut menyebabkan berlakunya kejadian empat musim.
Putaran bumi atas paksinya menyebabkan dalam masa 24 jam hanya satu bahagian bumi
sahaja yang menghadap cahaya matahari manakala satu bahagian lagi membelakangi
matahari. Bahagian yang menghadap matahari akan menerima bahang matahari yang
lebih berbanding bahagian yang membelakangi matahari.
Keselarian paksi bumi pada setup kedudukan (sama ada semasa solstis atau ekuinoks)
ketika beredar mengelilingi matahari menyebabkan terdapatnya perbezaan penerimaan
bahang matahari di kawasan sederhana dunia semasa solstis dan ekuinoks. Perbezaan
penerimaan bahang tersebut menyebabkan berlakunya kejadian empat musim dalam
setahun bagi kawasan-kawasan tertentu.
Bentuk bumi yang sfera dengan permukaan yang melengkung dan rata pada kedua-dua
kutub menyebabkan bahangan matahari lebih tertumpu di kawasan tengah (tropika)
berbanding kawasan sederhana dunia dan kutub. Kawasan sederhana dunia yang
terletak lebih jauh daripada matahari kurang menerima bahang matahari pada masa
yang tertentu menyebabkan berlakunya perubahan musim.

(c)
Aktiviti Kawasan Sederhana Dunia Kawasan Tropika Lembap
Pertanian

Bermula pada musim bunga dan
berakhir sebelum musim sejuk
Pada musim sejuk aktiviti
pertanian terhad pertanian
rumah kaca
Dijalankan sepanjang tahun
Perikanan
Terhenti pada musim sejuk Dijalankan sepanjang tahun

Pembalakan

Dijalankan pada musim sejuk Dijalankan sepanjang tahun,
kecuali musim hujan
Penternakan

Pada musim pangs ternakan
dilepas bebas meragut dan
pada
musim sejuk temakan dikurung
di
dalam kandang
Dijalankan sepanjang tahun
Pelancongan

Pada musim sejuk aktiviti
pelancongan terhenti

Dijalankan sepanjang tahun
Pemburuan

Dijalankan pada musim sejuk

Dijalankan sepanjang tahun




3 (a) Satu teori yang menerangkan tentang satu proses pergerakan benua dan lautan yang
berlaku dalam tempoh yang lama di mana benua tunggal telah berpecah kepada beberapa
buah benua yang terdapat pada masa kini.

(b)
Bukti keselanjaran benua Wujudnya persamaan garis pantai contohnya seperti
pantai timur Amerika Selatan dengan pantai barat Afrika. Garis pantai tersebut
seolah-olah boleh dicantumkan semula. Bukti tersebut menunjukkan kedua-dua benua
pernah bercantum dan pecah ketika hanyutan benua berlaku.
Bukti geologi Terdapat persamaan geologi dari segi ciri dan usia batuan yang
dijumpai Ii kedua buah benua yang berlainan, contoh persamaan ciri bijih besi yang
dijumpai di Singhbum, India dengan Yampi Soaund, Australia. Usia emas- yang
dilombong di Kolar, India, sama usianya (2 400 juta tahun) dengan emas yang
terdapat di Kalgoorlie, Australia. Bukti-bukti tersebut menunjukkan kedua-dua
benua tersebut pernah bercantum.
Bukti iklim lampau Proses glasier purba (zaman karboniferus) membuktikan bahawa
henna Afrika dan Amerika Selatan pernah bercantum. contohnya, mendapan glasier Pra
Kambrian yang terdapat di Katanga, barat laut Afrika sama jenis dengan mendapan
glasier yang dijumpai di Lavras, Brazil (kedua-duanya berusia antara 600-800 juta
tahun).
Bukti paleontologi atau fosil G.G. Simpsons (1943), menyatakan sebahagian besar
reptilia Trasik yang pernah hidup di Amerika Selatan bersamaan keturunan yang
hidup di Afrika. Kedua-dua benua ini pernah dijumpai fosil reptilia yang hidup di
dalam air bernama Mesosaurus.
Bukti sistem gunung lipat Banjaran-banjaran Kaledonia yang terdapat di sebelah
barat Greenland di Amerika Utara dikatakan mempunyai sifat yang sama dengan tanah
tinggi Scandinavia di barat laut Eropah. Persamaan sifat tersebut telah
membuktikan bahawa benua Amerika Utara pernah bercantum dengan benua Eropah.
Bukti kepaleomagnetan/kemagnetan purba S.K. Runcorn (1962), menyatakan bahawa
bituan semasa pembentukannya menetap medan magnetnya supaya sama dengan medan
magnet bumi iaitu ke arah utara. Walaupun begitu kajian menunjukkan bahawa medan
magnet batuan yang sepatutnya mengarah ke arah utara telah berubah arah. Perubahan
medan magnet batuan tersebut dikatakan berlaku disebabkan pergerakan benua-benua.

(c)
Semasa zaman karboniferus, bumi mempunyai hanya sebuah benua yang besar yang
dikenali sebagai Pangea. Pergerakan atau hanyutan benua telah menghasilkan benua-
benua baharu seperti yang terdapat pada hari ini seperti benua Asia, Afrika,
Amerika, Eropah dan sebagainya.
Pembentukan jurang lautan di mana pergerakan benua telah menghasilkan lurch-lurch
yang dalam dan sempit yang dikenali sebagai jurang lautan. Jurang lautan terbentuk
terutama di pinggir benua Asia iaitu di Lautan Pasifik dan Lautan Hindi seperti
Jurang Mariana, Jurang Mindanao, Jurang Jepun, Jurang Jawa, Jurang Puerto Rico dan
sebagainya.
Pemisahan benua tunggal (Pangea) kepada benua-benua dan pulau-pulau yang baharu di
permukaan bumi telah menyebabkan kawasan pinggir panta. (garis pantai) menjadi
lebih banyak dan lebih panjang daripada sebelumnya.
Evolusi hanyutan benua telah menyebabkan saki baki tanah yang tertinggal semasa
berlakunya pergerakan tersebut telah membentuk pulau-pulau atau gugusan pulau
seperti Kepulauan Asia Tenggara, Madagascar, Hindia Barat dan kepulauan Pasifik.
Pembentukan ciri-ciri fizikal khusus di permukaan bumi khususnya di kawasan
pinggir pantai seperti teluk kecil, tebing tinggi dan sebag, inya. Tebing tinggi
dan teluk kecil terbentuk apabila kawasan tanah tinggi dan susuh bud it terputus
semasa pergerakan benua berlaku.
Hanyutan benua telah mewujudkan lautan s,,perti Lautan Pasifik, Lautan Atlantik,
Lautan Hindi dan selat-selat seperti Selat Melaka, Selat Bass, Selat Gibraltar dan
sebagainya.

Bahagian B

4 (a) Penduduk sebagai agen perubahan bermaksud tindakan manusia dalam pelbagai cara yang
telah meng,ibah alam sekitar fizikal. Antaranya ialah manusia melalui pelbagai aktiviti
ekonomi dan sosial telah mengubah sistem geomorfologi, sistem hidrologi, sistem
atmosfera dan juga sistem ekologi.

(b) Sistem geomorfologi melibatkan proses dan bentuk di atas permukaan bumi. Banyak bentuk
di permukaan bumi terjadi akibat tindakan manusia. Misalnya penebukan tanah bukit,
pengorekan tanah di lereng bukit, penarahan dan pemotongan bahu bukit atau kerja-kerja
meratakan bukit telah menghasilkan bentuk-bentuk seperti lurch, parit dan gegalur di
samping menggalakkan proses luluhawa dalaman, hakisan tanah, gelangsaran tanah, tanah
runtuh dan sebagainya.

(c) Dua kesan tindakan manusia terhadap alam sekitar fizikal:
Berlaku gerakan jisim dan tanah runtuh
Peningkatan suhu setempat dan pencemaran air

(d) Dua contoh rancangan pembangunan wilayah:
JENGKA
DARA
KEJORA
KETENGAH
KESEDAR
KEDA
PERDA

(e) Tiga faktor yang mempengaruhi transformasi desa:
Potensi sumber clam yang ada di sesebuah desa Banyak petempatan luar bandar/desa
telahberubah menjadi bandar disebabkan oleh adanya sumber-sumber alam yang
berharga di tempat berkenaan.
Faktor perkembangan ekonomi moden Sesebuah desa boleh berkembang menjadi bandar
apabila sektor ekonomi moden yang ada di desa tersebut berkembang pesat.
Faktor tapak yang strategik Lebih cepat sesebuah desa akan berkembang menjadi
bandar apabila lokasi dan kedudukannya sesuai dan strategik untuk perdagangan,
pelabuhan dan persinggahan kapal.
Faktor fizikal atau semula jadi yang menarik Petempatan luar bandar yang
memiliki ciri-ciri ini cenderung berkembang menjadi bandar-bandar pelancongan
seperti Port Dickson (keindahan pantai), bandar Kuah, Langkawi (keindahan pantai)
dan bandar Gohtong Jaya di Tanah Tinggi Genting (keindahan tanah tinggi).
Faktor polisi kerajaan Melalui pelbagai cara dan tujuan kerajaan telah mengubah
dan membangunkan kawasan petempatan luar bandar yang tertentu menjadi bandar.

(f) Dua petunjuk ketidakseimbangan pembangunan antara wilayah:
Pendapatan per kapita penduduk
Kadar pengangguran mengikut kawasan atau wilayah

5 (a)
Kegiatan pertanian
Perlombongan
Perkilangan
Pembalakan
Pelancongan

(b) Aktiviti yang dipilih ialah kegiatan pertanian.
Landskap hutan bertukar kepada kawasan gondol di peringkat awal pembukaan ladang
atau penanaman semula, kemudiannya bertukar kepada landskap tanaman seperti getah
dan kelapa sawit.
Kepupusan kepelbagaian biologinya, kemusnahan habitat, rantaian makanan, spesies
flora dan fauna Berta lain-lain yang berkaitan dengan ekosistem.
Memusnahkan kawasan tadahan air dan mengganggu keseimbangan hidrologi. Misalnya
mengganggu proses susupan dan aliran air bawah tanah/sistem akuifer, larian air
permukaan, sistem saliran dan lain-lain yang berkaitan dengan komponen hidrologi.
Kesan pemanasan setempat/peningkatan suhu mikro. Kemusnahan hutan untuk pembukaan
ladang akan mengganggu proses transpirasi, kelembapan udara sekitar berkurangan,
hujan tempatan berkurangan dan suhu sekitar meningkat.
Pencemaran udara berkaitan dengan amalan pembakaran terbuka secara besar-besaran
semasa pembersihan tapak ladang. Menambahkan partikel terampai dalam udara (PM
10), yang boleh dikaitkan dengan fenomena jerebu pada tahun 1997.
Masalah pencemaran sumber-sumber air seperti sungai, tasik, paya, air bawah tanah
dan lain-lain yang berkaitan dengan penggunaan baja kimia dan racun serangga
secara besarbesaran dan berlebihan.
Peningkatan kadar hakisan tanah dan banjir lumpur boleh berlaku di peringkat awal
pembukaan tanah/pembersihan tapak ladang. Partikel-partikel tanah yang longgar
akibat hakisan percikan hujan akan dihakis dan diangkut oleh larian air permukaan,
masuk ke dalam sungai menyebabkan sungai menjadi keruh, berkelodak dan berlumpur,
dasar sungai cetek memudahkan berlakunya banjir.

(c)
Masalah tanah runtuh, tanah mendap yang boleh meragut nyawa, merosakkan bangunan/
kediaman, jalan raga dan infrastruktur yang lain.
Pencemaran air (sungai, tasik, kolam dan laut) dan kepupusan sumber akuatik boleh
menjejaskan sumber pendapatan nelayan, bekalan protien untuk manusia berkurangan,
masalah kekurangan bekalan air bersih untuk kegunaan harian. Pencemaran laut
memusnahkan taman-taman laut, pencemaran pantai yang seterusnya menjejaskan
industri pelancongan.
Banjir seperti banjir sungai dan banjir Hat boleh menyebabkan kehilangan nyawa,
kerosakan tanaman dan ternakan Berta harta benda lain. Banjir kilat menjejaskan
pergerakan lalu lintas dalam bandar, mengganggu komunikasi, kerosakan bangunan dan
kenderaan di samping merugikan ekonomi.
Kerosakan ekologi hutan boleh menyebabkan masalah kekurangan air/kemarau setempat
dan kehilangan khazanah fauna dan flora yang berharga kepada generasi akan datang.
Kehilangan sumber-sumber kayu kayan akan menjejaskan industri pembalakan.
Pemanasan global dan pulau haba bandar akan memberi kesan ketidakselesaan dan
kepanasan di samping kepelbagaian, penyakit kulit. Pemanasan global membawa risiko
banjir laut akibat pencairan ais di kutub yang akan menenggelamkan kawasan daratan
yang rendah. Benua menjadi semakin kecil.
Pencemaran udara, jerebu dan hujan asid mengakibatkan pelbagai jenis penyakit
seperti radang paru-paru dan asma. Jerebu menghalang penglihatan, risiko
kemalangan jalan raya, menjejaskan industri penerbangan dan mengganggu laluan
kapal laut. Hujan asid membawa pelbagai penyakit akibat keracunan, melunturkan cat
bangunan di samping menjejaskan pengeluaran hasil pertanian.
Kepupusan sumber mineral dan sumber ku, tsa boleh menyebabkan risiko kehabisan
sumber galian seperti arang batu dan bijih timah, ini lustri perlombongan terpaksa
ditutup, kehilangan pekerjaan dan pengangguran di samping hrisis tenaga bahan
bakar.



6 (a)
New York
London
Paris
Tokyo

(b)
Ciri penduduk
- Penduduknya melebihi 10 juta orang.
- Dikenali sebagai bandar mega.
- Menjadi tumpuan penduduk negara maju.
- Taburan penduduknya padat dan tepu bina.
- Mengalami penduduk optimum seperti Tokyo.
Ciri ekonomi
- Ekonomi bersifat global di peringkat kuarterner dan kuiner.
- Menjadi penentu kepada keputusan ekonomi dunia (ciri unggul) seperti bandar
raya New York yang menjadi Pusat Perdagangan Dunia (World Trade Centre).
Menjadi pusat kewangan dunia/transaksi kewangan dunia, ibu pejabat bank dan
firma kewangan antarabangsa beroperasi di sini.
- Pusat pelaburan, pasaran modal/saham global.
Ciri sosial
- Menjadi pusat Persidangan Dunia Persidangan G8, Kesatuan Ekonomi Eropah
(EU), pusat fesyen dunia.
- Pusat NGO (badan bukan kerajaan) dunia.
- Infrastruktur bertaraf global seperti pusat pendidikan dunia universiti
tersohor, pusat hiburan dunia.
Ciri kualiti hidup
- Ciri sosial termaju dengan memiliki kualiti hidup yang tinggi pendapatan per
kapita clan taraf hidup yang tinggi.
- Masyarakat kosmopolitan gaga hidup antarabangsa yang mementingkan status,
kecekapan pengurusan masa, sangat bergantung kepada penggunaan teknologi
tinggi.
Ciri teknologi
- Memiliki teknologi termaju dan menjadi pusat R&D global teknologi ICT,
robotik, aeroangkasa.
- Menjadi pusat maklumat info clan infrastruktur bertaraf global seperti di
Amerika Syarikat.
- Bandar yang mengawal penyebaran teknologi ke negara lain.
Ciri fizikal bandar
- Bandar terancang bangunan paclat clan tepu bina. Bangunan bertingkat clan
berkembang secara vertikal.
- Landskap bandar terdiri claripada mercu tanda global seperti WTC, Pejabat
PBB.
- Nilai ruang/harga tanah yang sangat mahal.

(c) Peningkatan pendapatan per kapita penduduk taraf hidup meningkat, kuasa beli
bertan bah, kemiskinan dan pengangguran berkurangan. Bekerja dalam bidang ekonomi
moden seperti perniagaan, perindustrian clan perkhidmatan fang terdapat di bandar
berpeluang menjana pendapatan yang berganda.
Kualiti hidup penduduk bertambah baik. Taraf pendidikan meningkat kadar celik
ICT tinggi, peluang pendidikan bertambah dengan adanya kolej, IPTA dan IPTS. Taraf
kesihatan meningkat kadar kematian menurun, kadar kelahiran bertambah, proses
penuaan/jangka hayat bertambah kerana adanya kemuclahan kesihatan yang canggih dan
perkhidmatan pakar yang cukup.
Kadar mobiliti dan pembauran inovasi penduduk meningkat. Kadar mobiliti/pergerakan
penduduk meningkat melalui perkhidmatan pengangkutan moden seperti komuter, LRT,
ERL, Monorail dan sebagainya. Darjah ketersampaian bandar meningkat.
Pembentukan golongan menengah clan profesional. Golongan yang berpenclapatan
sederhana clan tinggi meningkat. Mempercepatkan perkembangan ekonomi ke tahap
tertier, kuarterner clan kuiner. Saiz pasaran domestik dan kuasa pasaran
bertambah. Gaya kehidupan yang lebih moden clan maju.
Masalah sosial bertambah seperti kadar jenayah yang tinggi, maksiat, pelacuran,
penyalahgunaan dadah dan lain-lain lagi kerana kos dan tekanan hidup yang tinggi
di bandar. Nilai murni sosial merosot dipengaruhi oleh budaya luar yang liar.
Perebakan penyakit di kawasan tertentu seperti kawasan setinggan (slum area) dan
juga kawasan pembinaan bangunan oleh pekerja asing. Persekitaran setinggan yang
kotor menyebabkan mudahnya berlaku penularan penyakit berjangkit seperti denggi,
tibi clan sebagainya.
Kualiti hidup terjejas akibat pencemaran udara, air clan bunyi. Kesesakan lalu
lintas menyebabkan tekanan hidup di bandar. Pulau haba bandar kehidupan menjadi
ticlak selesa. Keselamatan penduduk terancam akibat peningkatan gejala sosial clan
kemusnahan alam sekitar.
Masalah perumahan fenomena setinggan. Kekurangan rumah kos renclah. Nilai
hartanah mahal. Penducluk miskin terpaksa tinggal di rumah setinggan. Masyarakat
gelandangan tiada tempat tinggal.
Masalah kemiskinan bandar masalah pengangguran dan kemiskinan bandar terjadi
akibat persaingan tenaga kerja yang sangat sengit. Persaingan kerja dengan warga
asing.
Pengangguran penduduk bandar bertambah dan juga masalah kebanjiran warga asing
yang miskin dalam bandar yang akan menyebabkan imej bandar terjejas.


Score Set 4

Bahagian A

1 (a)
Cerun X: Pergerakan perlahan tanih bergerak secara perlahan menuruni cerun yang
landai.
Cerun Y: Pergerakan cepat pergerakan bahan sangat cepat atau secara tiba-tiba
menuruni cerun yang curam.

(b) Tiga proses pergerakan jisim di cerun Y:
Gelongsoran tanah/tanah runtuh Berlaku di kawasan cerun yang sangat curam secara
cepat atait tiba-tiba yang kemudiannya membentuk kon talus di kaki cerun.
Aliran tanih Merujuk kepada pergerakan tanih secara tiba-tiba daripada atas
cerun ke bawah cerun.
Aliran lumpur Pergerakan lumpur menuruni cerun terutama di kawasan tropika
lembap disobabkan penerimaan hujan yang lebat (melebihi 2000 mm).

(c) Dua faktor fizikal yang mempengaruhi pergerakan jisim di cerun:
Kurang litupan tumbuhan Tumbuhan semula jadi memainkan peranan penting dalam
mengurangkan berlakunya pergerakan jisim di kawasan cerun. Akar tumbuhan berfungsi
untuk Inc negang dan mencengkam tanah di cerun. Ketiadaan tumbuhan menyebabkan
tanah di cerun hi ng daya pegangan lalu menjadi tidakstabil dan mudah runtuh.
Hujan yang lebat Hujan tahunan yang lebat (melebihi 2000 mm setahun) . terutama
di kawasan trooika lembap yang menggalakkan berlakunya pergerakan jisim. Air hujan
yang menyerap ke dal im tanah akan menjadi agen pelincir clan pemberat. Air dalam
tanah memudahkan pergerakan tanah kerana fungsinya sebagai pelincir manakala tanah
yang basah menjadi lebih berat dan mudah bergerak berbanding tanah yang kering
clan ringan. Air hujan apabila bercampur dengan tanah akan menghasilkan aliran
lumpur.
Pencairan salji Di kawasan sederhana dunia, apabila salji mencair tanah di
bahagian atas akan bergerak ke bawah cerun dalam bentuk gelangsar kerana salji
bertindak sebagai pelincir bagi memudahkan pergerakan tanah tersebut.
Jenis bahan Pergerakan jisim kerap berlaku di kawasan cerun yang bahannya lebih
longgar. Kegiatan luluhawa yang aktif di kawasan cerun menyebabkan bahan-bahan
yang terdapat di cerun tersebut longgar dan mudah untuk jatuh akibat tarikan
graviti bumi.
Kegiatan luluhawa Di kawasan tropika lembap luluhawa dalaman berlaku dengan giat
dan jau h ke dalam bumi (melebihi 30 meter). Luluhawa menghasilkan lapisan regolit
yang tebal dan longgar di kawasan cerun. Regolit tebal dan longgar ini mudah untuk
bergerak akibat tarikan graviti.
Letupan gunung berapi dan gempa bumi Letupan gunung berapi dan gempa bumi
berupaya untuk menghasilkan gegaran yang kuat ke atas tanih di kawasan cerun.
Gegaran tersebut menjaclikan tanah di kawasan cerun longgar, tidak stabil clan
seterusnya mudah untuk runtuh akibat tarikan graviti.

(d) Satu Kesan pergerakan jisim kepada manusia:
Kesan kepada aktiviti pertanian di mana berlakunya kemusnahan kawasan pertanian di
lereng bukit manakala kawasan pertanian yang terdapat di bawah cerun akan ditimbus
oleh tanah/lumpur.
Kesan kepada aktiviti industri/PKS di mana kawasan industri/PKS akan terganggu.
Premis akan ditimbus oleh tanah atau lumpur lalu merosakkan premis industri
tersebut.
Kawasan perlombongan kuari di cerun terganggu akibat pergerakan jisim.
Jalan raya dan landasan kereta api ditimbus oleh tanah/lumpur yang akan mengganggu
aktiviti p-ngangkutan dan perhubungan.
Kawasan pelancongan tanah tinggi akan terjejas disebabkan kerosakan jalan raya di
kawasan tanah tinggi.

(e) Dua kaedah undang-undang yang boleh diambil:
Mengenakan denda/hukuman kepada pesalah seperti kepada pembalak-pembalak haram di
kawasan cerun atau kepada individu yang menjalankan pembinaan di kawasan cerun.
Menggubal undang-undang clan peraturan yang menjadi panduan kepada kerajaan,
individu atau syarikat yang bertanggungjawab terhadap pembangunan kawasan cerun.
Memberi lesen kepada individu atau syarikat tertentu untuk tuJuan pembalakan clan
aktiviti pembinaan di cerun bagi mengatasi masalah pembalakan haram.
Menjalankan pemantauan secara berkala oleh pihak-pihak bertanggungjawab seperti
Pihak Berkuasa Tempatan (PBT), Jabatan Alam Sekitar (JAS) clan sebagainya ke atas
cerun-cerun yang berpotensi untuk runtuh.

2 (a) Solstis musim sejuk ialah keadaan di mana matahari berada tegak di Garisan Jadi pada 21
Jun atau 22 Disember bagi musim sejuk di hemisfera utara.

(b)
Semasa solstis musim sejuk, di hemisfera utara waktu malam lebih panjang daripada
siang.
Keadaan di hemisfera selatan Semasa solstis musim sejuk, tempoh waktu siang lebih
panjang daripada malam.
Antara Garisan Artik, 66 utara dengan Kutub Utara, keadaan malam hampir 24 jam.
Antara Garisan Antartika, 66 selatan dengan Kutub Selatan, keadaan siang hampir
24 jam.
Di kawasan khatulistiwa (0) siang clan malam sama panjang sepanjang tahun.

(c)
Kesan kepada aktiviti pertanian di mana tempoh aktiviti pertanian amat terhad
iaitu antara tiga hingga lima bulan. Kegiatan pertanian tetap dijalankan pada
musim sejuk tetapi dalam bentuk pertanian rumah kaca.
Musim sejuk menyebabkan kuantiti bahan bakar yang cligunakan untuk penjanaan
tenaga meningkat. Keadaan tersebut turut meningkatkan kos pengurusan industri.
Kegiatan pelancongan terhad di mana pelancong pada musim ini gemar bergerak ke
kawasan yang lebih panas seperti ke kawasan tropika. Walaupun begitu, pelancongan
sukan dijalankan pada musim sejuk.
Binatang ternakan clikurung dalam kandang pada musim sejuk kerana kawasan ragut
dilitupi oleh salji. Terdapat sesetengah penternak memindahkan binatang ternakan
ke kawasan yang lebih panas. Aktiviti tersebut dikenali sebagai pindah ternak.
Aktiviti penebangan dijalankan pada musim sejuk kerana pada musim ini getah pokok
membeku (memuclahkan penebangan) clan balak mudah ditarik ke kawasan sungai
berdekatan akibat tanah dilitupi oleh salji.
Aktiviti pemburuan dijalankan secara giat pada musim sejuk kerana haiwan kurang
aktif pada musim tersebut.
Aktiviti perikanan terhenti kerana wujud kabus dan air laut yang beku (ais)
yang berbahaya kepada nelayan.

3 (a)
Ombak Umumnya ombak terbahagi kepada dua jeni s iaitu ombak pembina (pemendapan)
clan ombak pembinasa (hakisan).
Tsunami Menyebabkan berlakunya perolakan yang kuat pada permukaan air laut.
Arus atau hanyutan pesisir pantai Berkesan untuk memindahkan bahan dari satu
tempat ke satu tempat yang lain selari dengan garis pantai.
Pasang surut Berupaya untuk menghakis, mengangkut clan memendapkan bahan di
kawasan pinggir pantai.
Angin Berupaya untuk memindahkan bahan yang terdapat dipinggir pantai (berkesan
di kawasan pantai yang kering).

(b)
Hidraul Ombak atau air laut menghempas pinggir pantai yang berbatuan lalu masuk
ke dalam rekahan atau retakan batuan tersebut. Semasa damparan, ombak atau air
laut akan mengasak dan kemudiannya memampatkan udara yang terdapat dalam rekahan
tersebut lalu berlaku proses pengembangan. Manakala semasa unduran ombak
(backwash), udara yang dimampatkan di celah-celah rekahan tadi dilepaskan lalu
berlaku proses penguncupan. Proses pengembangan clan penguncupan yang berlaku
berulang kali clan dalam tempoh yang lama mengakibatkan retakan clan rekahan
tersebut bertambah besar dan lama kelamaan memecah dan meruntuhkan batuan pinggir
pantai tersebut.
Geselan/lelasan Bahan yang di bawa oleh agen-agen hakisan pinggir pantai seperti
serpihan batuan, kelikir, pasir, batu lada dan sebagainya bergesel lalu melelas
dan menghauskan 'batuan pinggir pantai. Semakin banyak bahan yang dibawa oleh
ombak, semakin giat hakisan geseran yang berlaku.
Larutan Proses larutan merupakan proses hakisan secara kimia di mana air laut
bertindak melarutkan batuan yang terdapat di pinggir pantai. Proses larutan amat
berkesan sekiranya batuan yang membentuk pinggir pantai terdiri daripada batuan
yang mudah larut (daripada kumpulan enapan) seperti dolomit dan batu kapur.
Lagaan Cara lagaan berlaku sekiranya bahan yang dibawa oleh agen-agen hakisan
pinggir pantai berlanggar sesama sendiri sehingga pecah. Proses lagaan menyebabkan
berlakunya perubahan saiz bahan dan bentuk bahan. Cara lagaan hanya berkesan di
kawasan pinggir pantai yang mempunyai banyak bahan.

(c)
Menggunakan peruntukan undang-undang yang sedia ada iaitu mengenakan hukuman clan
dencla yang setimpal ke atas pelombong pasir tanpa lesen, pengharaman penebangan
pokok bakau, kawalan aktiviti pembinaan di kawasan pinggir pantai dan sebagainya.
Penanaman pokok bakau Mengekal clan penanaman semula pokok bakau. Akar bakau
berperanan mencengkam dan menahan pinggir pantai clan memerangkap sedimen di
kawasan pinggir pantai. Kesannya, hakisan dapat dikurangkan clan menggalakkan
pemendapan.
Penambakan Pinggir pantai yang telah terhakis dapat ditebus guna atau ditambak.
Penambakan akan mengubah pergerakan arus pinggir pantai dan dapat mengurangkan
kadar hakisan di kawasan tersebut.
Pembinaan benteng pemecah ombak Pembinaan benteng yang beberapa meter daripada
gigi pantai terutama di zon ombak pecah bertujuan memecahkan ombak yang menyerang
pinggir pantai terutamanya ombak jenis pembinasa. Ombak jenis pembinasa apabila
terkena benteng ini akan pecah sekali gus mengurangkan kelajuan clan kebolehannya
untuk menghakis.
Pembinaan tembok Tembok biasanya dibina di bahagian tebing/tepi pantai. Bahan
yang digunakan termasuk simen yang clikonkritkan clan timbunan batuan (daripada
kumpulan igneus). Bahan binaan yang keras sifatnya akan mengurangkan kadar
hakisan.
Guni pasir Pasir-pasir dimasukkan ke dalam guni clan disusun di pantai.
Merupakan kaedah yang bersifat sementara bagi mengurangkan hakisan secara serta
merta.
Pendidikan Melalui pencliclikan formal clan tidak formal sama ada di sekolah
seperti melalui mata pelajaran Geografi, Pendidikan Moral. Sivik clan sebagainya
atau melalui kelab-kelab seperti Kelab Alam Sekitar. Pelajar dididik supaya
menghargai clam sekitar clan kepentingan menjaga kawasan pinggir pantai.
Kempen Kempen-kempen yang clijalankan oleh pihak-pihak yang berkaitan seperti
Jabatan Alam Sekitar (JAS) clan Pertubuhan Bukan Kerajaan (NGO). Selain itu,
kempen juga boleh dijalankan melalui risalah-risalah ataupun melalui media massa.
Kempen dapat menyedarkan orang ramai tentang kepentingan menjaga kawasan pinggir
pantai.


Bahagian B

4 (a) Dua aktiviti ekonomi yang menyebabkan perubahan sistem geomorfologi:
Perlombongan
Pertanian
Pembalakan

(b) Tiga kegiatan manusia yang menyebabkan perubahan pola guna tanah budaya:
Pembinaan petempatan
Nktiviti pembandaran
Pembinaan jaringan pengangkutan

(c) Dua contoh kesan gerakan jisim clan hakisan tanah:
Tanah runtuh
Pemendapan tanah yang akan menjejaskan nyawa clan harta benda

(d) Tiga sebab berlakunya pembangunan tidak seimbang:
Faktor fizikal meliputi bentuk muka bumf clan kesuburan tanah
Taburan sumber clam yang tidak seimbang seperti sumber mineral, hutan, bahan
mentah clan ~ebagainya. Ada kawasan yang kaya dengan sumber mineral lebih awal
diteroka clan climajukan berbanding dengan sesetengah kawasan yang amat kurang
sumber berpotensi.
Kesan penjajahan. Memajukan kawasan yang berpotensi sahaja. Kawasan yang tiada
sumber ditinggalkan.
Faktor politik, clasar clan rancangan kerajaan terutama di awal kemerdekaan.
Meliputi rancangan pembangunan bandar, pembangunan industri, pembangunan pertanian
clan lain-lain lagi yang masih tertumpu di kawasan pantai barat semenanjung
sahaja.
Kadar perinclustrian yang berbeza. Taburan clan kemajuan ekonomi industri serta
rantaian ekonomi yang berkaitan dengannya seperti perkhidmatan masih tertumpu di
jaluran industri pantai barat semenanjung.

(e) Menekankan pembangunan fizikal desa seperti penyediaan kemudahan asas yang lengkap clan
sentpurna, bekalan elektrik, air, jalan raga, telekomunikasi, penyediaan rumah rakyat
menerusi Program Perumahan Rakyat Termiskin (PPRT) serta menyediakan pusat-pusat
pertumbuhan ekonomi desa clan pasaran hasil desa.

(f) Dua strategi yang terdapat dalam IADP:
Program pembangunan tanah pertanian, kepelbagaian tanaman, program penanaman
semula.
Penyatuan saiz dan tanah yang tidak ekonomik di bawah rancangan mini estet
(pertanian berkelompok).

5 (a) Manusia juga ialah pembentuk clan pengubah landskap budaya (alam sekitar manusia) yang
aktif. Antara tindakan yang dilakukan oleh manusia yang menghasilkan landskap budaya
termasuklah penerokaan tanah untuk kawasan kediaman, pembinaan petempatan desa dan
bandar, pembukaan kawasan pertanian, perindustrian dan pemiagaan, pembangunan rangkaian
perhubungan serta pengangkutan.

(b)
Pembinaan petempatan menyebabkan keadaan topografi dan corak landskap kawasan yang
terbabit berubah. Bangunan-bangunan pencakar langit, kondominium, banglo, kawasan-
Kawasan perumahan wujud menggantikan landskap asal semula jadi.
Aktiviti pertanian juga turut melibatkan perubahan fungsi dan pola guna tanah.
Tanah yang dimajukan dengan pertanian menjadi tersusun, tumbuhan baharu yang
berfaedah kepada manusia menggantikan hutan, belukar clan semak samun. Di
Malaysia, ladang-ladang kelapa sawit clan getah mendominasi dalam konteks ini.
Perkembangan industri perkilangan dan pembandaran telah menukarkan landskap
sesuatu kawasan dari muclah kepada kompleks. Wujudnya bangunan-bangunan kilang,
kawasan kediaman, jaringan pengangkutan dan sebagainya. Kemajuan industri
seterusnya turut menyaksikan pola-pola budaya yang terhasil sebelumnya juga
berubah.
Proses pembinaan rangkaian pengangkutan clan perhubungan juga menyebabkan ruang
dan kawasan antara sesuatu tempat lebih terhubung, darjah ketersampaian yang
tinggi antara satu iama lain. Kesannya jarak menjadi lebih dekat dan ini
memudahkan pergerakan penduduk serta mobiliti buruh.
Kegiatan pelancongan juga telah mengubah landskap budaya sesebuah negara.
Pembinaan bangunan resort di kawasan pulau, pantai, tanah tinggi dan hutan telah
menukarkan landskap asal contohnya hutan menjadi kawasan binaan bangunan untuk
rekreasi clan pelancongan.

(c)
Mengelakkan daripada berlakunya kesan gerakan jisim dan tanah runtuh akibat
pembukaan terlalu banyak kawasan petempatan clan proses pembandaran.
Mengelakkan berlakunya fenomena banjir dan banjir kilat terutamanya di bandar
akibat penurapan muka bumf yang berlebihan.
Mengelakkan gangguan kepada ekologi akibat penebangan hutan yang terlalu lugs bagi
pembukaan kawasan kilang dan pembandaran.
Mengelakkan berlakunya pemanasan setempat akibat terlalu banyak pembinaan bandar
dan bangunan yang memerangkap haba.
Mengelakkan terlalu banyak pencemaran terhadap sumber air akibat penerokaan tanah
dan kerja-kerja penambakan laut.


6 (a) Pembandaran ialah proses perubahan sesuatu kawasan dari luar bandar kepada bandar.
Pembandaran juga berlaku apabila petempatan bandar berkembang menjadi bandar yang lebih
besar dan kompleks sifatnya seperti dari bandar kecil ke bandar sederhana akhirnya
menjadi bandar raga (metropolis). Konsep urbanisasi atau pembandaran boleh dilihat dari
empat aspek iaitu yang pertama ialah, is merujuk kepada pertambahan jumlah dan peratus
penduduk yang tinggal di kawasan bandar. Misalnya di Malaysia sesebuah petempatan An
dikelaskan sebagai bandar jika mempunyai jumlah penduduk melebihi 10 000 orang. Kedua,
pembandaran juga merujuk kepada perluasan saiz bandar dengan pertambahan bangunan,
ruang perniagaan, kawasan petempatan bandar, pertambahan sistem dan jaringan
pengangkutan, pertambahan fungsi bandar clan lain-lain lagi. Ketiga, pembandaran
juga boleh ditakrifkan sebagai perubahan struktur dan kegiatan ekonomi penduduk
di sesebuah kawasan daripada ekonomi tradisional (pertanian) kepada ekonomi moden
seperti perindustrian/ perkilangan, perkhidmatan, perniagaan, perclagangan dan lain-
lain lagi. Keempat, perubahan cara hidup penduduk dari tradisional kepada nilai dan
gaya hidup bandar yang lebih moden.

(b)
Kuala Lumpur
Johor Bahru
Shah Alam
Petaling Jaya
Georgetown

(c)
Pembangunan ekonomi yang tidak sama antara negeri Proses pembangunan ekonomi
perkilangan dan perkhidmatan pesat berkembang di negeri-negeri tertentu seperti
Selangor kerana terdapatnya kemudahan yang lengkap seperti perhubungan clan
pengangkutan.
Sejarah pembangunan yang tidak sama Kawasan-kawasan tertentu seperti di Perak,
Selangor telah lama dimajukan dengan adanya sumber seperti bijih timah, getah dan
lain-lain lagi. Keadaan ini mempengaruhi perkembangan pesat proses pembandaran.
Lokasi yang strategik Lokasi strategik akan meningkatkan ketersampaiar,
contohnya pantai barat Semenanjung Malaysia y ang mudah dihubungi dari semua arch
di Semenanjung Malaysia.
Pusat aktiviti pentadbiran, kebuday,-Ian clan pendidikan. KeNvujudan pusat-pusat
ini akan mempengaruhi perkembangan fungs bandar.
Tanih yang subur Kawasan yang subur dapat dimajukan sebagai petempatan moden
clan pembangunan akan berlaku dengan cepat seperti yang berlaku terhadap
perkembangan bandar Alor Setar, Kedah.
Sumber asli yang banyak Kawasan yang kaya dengan sumber ash seperti petroleum,
gas asli, mineral, perhutanan akan mempercepatkan pembangunan kawasan clan
seterusnya akan memesatkan proses pembandaran, seperti di Kerteh, Miri dan
Bintulu.
Kerajaan memberikan tumpuan-yang lebih terhadap kawasan pantai barat Semenanjung
Malaysia dalam sektor perkilangan dan perkhidmatan. Dasar perbandaran baharu juga
memberi fokus kepada pantai barat Semenanjung Malaysia terutamanya di koridor
perindustrian.
Migrasi penduduk Kawasan yang mengalami migrasi masuk yang pesat seperti bandar-
bandar di Semenanjung Malaysia akan mengalami perbandaran yang pesat kerana faktor
pertambahan penduduk clan perkembangan ekonomi.
Bentuk muka bumi Faktor maka bumi tanah pamah, tanah tinggi, kawasan pinggir
pantai, paya clan sebagainya juga akan mempengaruhi perbandaran. Lazimnya kawasan
pinggir pantai yang rata akan mudah mengalami urbanisasi kerana faktor
ketersampaian clan mudah untuk membina jaringan pengangkutan.

(d)
Pencemaran udara Jerebu
Pencemaran air Sisa kilang
Hakisan Penerokaan tanah
Banjir kilat Perparitan
Bau dan bunyi Kenderaan dan kilang
Pulau haba Peningkatan suhu akibat pembangunan
Hujan asid Aktiviti perindustrian
Gangguan hidrologi Sejat-peluhan kurang/penebangan hutan
Gangguan ekologi Ekosistem terganggu


Score Set 5

Bahagian A

1 (a) Peredaran bumi ialah pergerakan bumi di atas orbitnya yang berbentuk elips yang
mengikut arch lawaii jam dengan mengambil masa selama 3651/4 hari (1 tahun) bagi
melengkapkan satu peredaran lengkap.

(b) Empat ciri peredaran bumi:
Bumi beredar mengelilingi matahari
Arah peredaran mengikut lawan jam
Peredaran di atas orbit yang berbentuk elips
Masa yang diambil bagi melengkapi satu peredaran ialah 3651/4 hari atau satu tahun
Bumi beredar sambil berputar
Semasa beredar, bumi akan berada dalam dua kedudukan iaitu kedudukan semasa
solstis dan kedudukan semasa ekuinoks

(c)
Kutub Utara: Kutub Utara. (Artik) mengalami hampir 24 jam malam.
Kawasan sederhana dunia: Kawasan sederhana dunia mengalami waktu malam yang lebih
panjang daripada waktu siang.
Kawasan khatulistiwa: Di kawasan khatuli~tiwa, siang dan malam adalah sama
panjang.

(d) Dua pengaruh kedudukan bumi pada B kepada Ativiti pertanian:
AKtiviti membajak dilakukan pada awal musim panas
AKtiviti menyemai biji benih dijalankan pada awal musim panas
AKtiviti menanam dijalankan pada awal musim panas
AKtiviti membaja dilakukan sepanjang musim
AKtiviti menuai/mengutip hasil dijalankan akhir musim panas iaitu sebelum musim
luruh.


2 (a) Pinggir pantai merujuk kepada jaluran pertemuan antara daratan dengan lautan yang
merangkumi kawasan yang saling mempengaruhi (daratan dan lautan) antara satu sama lain.

(b)
Pantai Pantai terbentuk apabila bahan-bahan yang dibawa: oleh agen-agen
pemendapan pinggir pantai dimendapkan secara berperingkat di kawasan pinggir
pantai. Bahan-bahan yang membentuk pantai boleh berasal dari laut atau daratan.
Tanjung/anak tanjung Tanjung dan anak tanjung merujuk kepada permatang yang
rendah dan sempit hasil pemendapan bahan-bahan seperti pasir, kelikir dan lumpur
di kawasan pinggir pantai terutamanya di muara teluk atau muara sungai. Satu
hujungnya bercantum dengan daratan dan satu hujung lagi menganjur ke laut. Tanjung
dibentuk oleh hanyutan pesisir pantai. Proses pembentukannya bermula dengan adanya
tempat-tempat yang sesuai bagi membolehkan pasir, kelikir dan lumpur tersebut
dilonggokkan. Pembentukannya secara berperingkat-peringkat dan mengambil masa yang
lama.


Beting pasir Beting pasir merujuk kepada timbunan pasir, kelikir clan batu lada
di kawasan pinggir pantai akibat tindakan ombak clan arus. Bahan-bahan yang
diangkut oleh agenagen pengangkutan pinggir pantai akan ditimbunkan di kawasan
cetek berhampiran pantai. Beting pasir terdiri daripada beberapa jenis
seperti beting luar pesisir, beting muara dan tombolo. Beting pasir dibentuk
oleh tindakan ombak yang menggali pasir dan kemudiannya memendapkan semula pasir
tersebut di sebelah belakangnya. Sifat beting pasir biasanya tidak kekal lama
dan hilang apabila ditimpa oleh ombak ribut.


Tombolo Tombolo merupakan sejenis beting pasir yang menghubungkan daratan
dengan pulau yang berdekatan. Tombolo terbentuk hasil daripada tindakan arus
pesisir pantai yang mengangkut dan menyebarkan bahan lalu membentuk beting yang
memanjang dari daratan ke pulau.



(c)
Pantai merupakan bentuk muka bumi pemendapan pinggir pantai yang cantik clan unik.
Pernandangan yang cantik menyebabkan pantai boleh dijaclikan sebagai kawasan
pelancongan Ian rekreasi.
Ferdapat pantai-pantai yang mempunyai timbunan pasir yang banyak terutama di
kawasan pantai timur Semenanjung Malaysia. Pantai berpasir boleh dijalankan
kegiatan perlombongan )asir.
Beting pasir merujuk kepada timbunan pasir yang terbentuk selari dengan pantai.
Timbunan pasir yang banyak menyebabkan beting pasir sesuai dijalankan aktiviti
perlombongan pasir.
Tombolo pula merujuk kepada beting pasir yang satu hujungnya bersambung dengan
daratan dan hujung sebelah laut bersambung dengan pulau. Tombolo kelihatan seperti
permatang apabila air laut surut. Bentuknya yang menarik menyebabkan tombolo
sesuai untuk aktiviti rekreasi dan pelancongan.
Tombolo seperti beting pasir merupakan satu timbunan pasir. Oleh itu, kegiatan
perlombongan pasir boleh dijalankan.
Anak tanjung merujuk kepada beting pasir yang satu bahagian bersambung dengan
daratan. Oleh itu, anak tanjung sesuai untuk aktiviti perlombongan pasir.

3 (a) Luluhawa merupakan proses pemecahan, peleraian, penguraian clan pereputan batuan di
permukaan bumi atau hampir permukaan bumi secara in situ yang menyebabkan berlakunya
perubahan fizikal atau kandungan kimia batuan oleh tindakan agen-agen luluhawa seperti
iklim (suhu, hujan dan fros) erta biotik.

(b)
Hujan Hujan membekalkan sumber air untuk tindak balas kimia dalam semua proses
luluhawa kimia seperti larutan, pengkarbonan, penghidratan, pengoksidaan dan
hidrolisis. Hujan yang lebat di kawasan tropika lembap (melebihi 2000 mm) clan
turun sepanjang tahun akan menggalakkan proses luluhawa kimia berlaku dengan pesat
di kawasan tersebut.
Suhu Sulu mempengaruhi kadar luluhawa kimia khususnya di kawasan tropika lembap.
Suhu yang sentiasa tinggi sepanjang tahun (purata 27C) menyebabkan kegiatan
luluhawa kimia aktif sepanjang tahun. Menurut Van Den Hof, setiap kenaikan suhu
sebanyak VC akan meningkatkan keberkesanan luluhawa kimia sebanyak 10%.
Peranan tumbuh-tumbuhan Tumbuh-tumbuhan yang banyak di kawasan tropika lembap
membekalkan bahan-bahan organik melalui pereputan ranting--ranting atau dawn-dawn
yang gugur. Bahan-bahan organik yang mereput akan menghasilkan asid organik
seperti asid humik dan asid fulvik. Asid-asid tersebut kemudiannya bertindak balas
dengan batuan. Kesimpulannya, tumbuhan melalui peranan asid organik membantu
mempercepatkan tindak balas kimia terhadap batuan.
Peranan hidupan dalam tanah Hidupan dalam tanah seperti cacing dan tikus dapat
membantu melonggarkan struktur tanah dengan mengorek lubang clan memindahkan tanah
ke permukaan. Apabila berlakunya hujan, air hujan clan gas-gas tertentu akan masuk
jauh ke dalam tanah melalui lubang-lubang tersebut menyebabkan luluhawa kimia akan
berlaku jauh ke dalam tanah.
Peranan mikroorganisma Mikroorganisma daripada jenis kulat yang hidup di kawasan
tropika lembap mengeluarkan asid organik yang boleh melarutkan bahan mineral dalam
batuan clan sekali gus membantu mempercepatkan tindakan luluhawa ke atas batuan
tersebut.

(c)
Kesan kepada pembentukan landskap
o Pandang darat (landskap) batu kapur (karst) Pandang darat batu kapur (karst)
terhasilmelalui tinclakan luluhawa kimia melalui proses larutan dan
pengkarbonan. Tindak balas antara kalsium karbonat yang terdapat dalam batu
kapur dengan air hujan (asid karbonik) akan menghasilkan kalsium bikarbonat
lalu membentuk muka bumi di kawasan gua batu kapur yang mengandungi stalaktit,
stalagmit, tiang kalsit, sungai bawah tanah clan sebagainya. Contohnya seperti
gua yang mempunyai bentuk muka bumi batu kapur (karst) ialah Gua Niah clan
Mulu di Sarawak dan Batu Caves di Selangor.
- Pembentukan tanah laterit Pembentukan tanah laterit berkait rapat dengan
proses pengoksidaan dalam luluhawa kimia. Batuan igneus yang mengandungi
banyak kandungan besi seperti besi sulficla (pirit), ferns oksida (magnetic)
dan feromagnesium (mika dan hornlend) apabila terdedah kepada air clan oksigen
di udara akan bertukar warna kepada keperangan dan sifat kimianya.
- Pembentukan tanah liat putih (kaolin) Mineral (galian) yang terdapat dalam
batuan akan menyerap air dan bertindak balas melalui proses hidrolisis lalu
menyebabkan mineral tersebut menjadi lemah. Contoh tinclak balas antara air
dengan mineral dalam batu granit iaitu felsfar telah membentuk tanah liat
putih yang dikenali sebagai kaolin.
- Pembentukan tors dan bornhard Luluhawa kimia bertindak mereput dan
menguraikan struktur batuan bukit yang kemudiannya dihakis dan diangkut ke
tempat lain oleh air yang mengalir. Sisa-sisa batuan keras yang tahan kepada
luluhawa clan hakisan akan tertinggal dalam bentuk bonjolan dikenali sebagai
tors. Bentuk muka bumi tors banyak terdapat di Kepulauan Sulawesi dan cerun
Banjaran Titiwangsa di Malaysia. Bornhard pula merujuk kepada tonjolan-
tonjolar batuan yang timbul dari dalam bumi "etelah batuan di sekitar kawasan
tersebut terltituhawa dan kemudiannya dihakis clan diangkut oleh air. Bonjolan
ini akan timbul dipermukaan bumi dan dikenali sebagai bornhard.
- Pembentukan regolit yang tebal Regolit merujuk kepada lapisan tanah di
bahagian atas permukaan bumi yang longgar atau peroi akibat aktiviti luluhawa
kimia di kawasan tersebut. Semakin tebal lapisan ini menunjukkan semakin aktif
luluhawa kimia di kawasan tersebut. Kajian yang dijalankan di Hong Kong
menclapati regolit setebal 60 meter ditemui di kawasan tersebut, manakala di
hutan hujan tropika di Kepulauan Borneo menjumpai lapisan regolit setebal
antara 50-100 meter. Keadaan ini menunjukkan bahawa di kawasan-kawasan
tersebut kegiatan luluhawa kimia berlaku jauh ke dalam bumi.
Kesan kepada aktiviti manusia
- Kegiatan pertanian Pembentukan tanah laterit akibat proses pengoksidaan
telah menghasilkan tanah yang subur untuk kegiatan pertanian terutamanya di
kawasan cerun bukit. Tanah jenis laterit amat sesuai untuk tanaman getah clan
kelapa sawit. Pembentukan lapisan rogolit yang tebal akan menghasilkan tanah
yang subur untuk pertanian.
- Kegiatan perindustrian Proses luluhawa kimia (penghidratan) akan
menghasilkan tanah liat (kaolin). Tanah liat putih sesuai untuk industri
kraftangan seperti industri pembuatan tembikar.
- Kegiatan pelancongan Kegiatan luluhawa kimia melalui proses pengkarbonan
akan menghasilkan panclang clarat kars yang menarik dan unik terutamanya gua-
gua batu kapur seperti di Gua Niah, Sarawak, Batu Caves di Selangor clan
sebagainya. Bentuk muka bumi yang menarik amat sesuai untuk aktiviti
pelancongan.
- Kegiatan perlombongan Kegiatan luluhawa yang aktif terutamanya luluhawa
fizikal berupaya untuk memecahkan batuan kepada butiran yang lebih kecil.
Pemecahan batuan tersebut akan mencleclahkan bahan mineral berharga yang
terdapat dalam sesuatu. batuan. Keadaan tersebut akan memuclahkan kegiatan
perlombongan dijalankan.

Bahagian B

4 (a) Taburan penduduk bermaksud sebaran atau agihan penduduk di atas ruang bumi (permukaan
bumi). Sebaran ini akan menghasilkan taburan penduduk yang tidak sekata iaitu ada
kawasan y tng berpenduduk padat, kawasan berpenduduk sederhana padat dan juga kawasan
berpenduduk jarang. Di peringkat dunia, kawasan Asia dan Eropah adalah berpenduduk
padat manakala kawasan Artik dan Antartika pula berpenduduk jarang.
(b)
Sarawak: 16 orang/km persegi
Johor: 135 orang/km persegi
W.P. Kuala Lumpur: 5340 orang/krn. persegi

(c) Dua buah benua yang mempunyai penduduk padat:
Benua Asia
Amerika Latin
Eropah

(d) Bandar primat akan wujud apabila terdapat sebuah sahaja bandar utama di dalam sesebuah
witayah/negarayangsaiznyabeberapakaligandalebihbesarberbandingdenganjumlahpcnduduk di
bandar kedua di dalam negara berkenaan. Jelasnya, saiz penduduk bandar kedua janh lebih
kecil berbanding dengan saiz penduduk banda, pertama. Justeru itu, bandar raga primat
boleh ditakrifkan sebagai sebuah bandar terbesar di ,sebuah negara/wilayah yang saiz
penduduknya berganda-ganda jumlahnya berbanding dengan bandar kedua atau tidak dapat
ditandingi oleh bandar-bandar lain yang ada di negara tersebut.

(e) Dua contoh bandar primat di Asia Tenggara:
Bangkok, Thailand
Jakarta, Indonesia
Manila, Filipina

(f) Hierarki bandar merujuk kepada susun taraf atau pengelasan bandar daripada segi saiz
penduduk, keloasan dan lingkungan pengaruhnya. Bandar-bandar yang ada di dalam sesebuah
negara boleh disusunkan mengikut kepentingannya. Semakin penting dan besar saiz bandar
itu maka is inenduduki hierarki teratas manakala bandar yang kecil dan kurang penting
akan menduduki hierarki di bawah.


5 (a)
W.P. Kuala Lumpur
Kedah
Pulau Pinang
Johor
Selangor
Melaka

(b)
Faktor fizikal Meliputi bentuk muka bumi, jenis dan kesuburan tanih yang boleh
dikaitkan dengan pelbagai aktiviti ekonomi pertanian dan ketersampaian.
Perbandingan saiz antara negeri-negeri Saiz negeri kecil, penduduk ramai maka
nilai kepadatannya akan tinggi.
Taburan sumber semula jadi yang tidak seimbang Negeri-negeri di pantai barat
lebih kaya dengan sumber mineral seperti bijih timah yang boleh dikaitkan dengan
sejarah penerokaannya, kaya dengan sumber pertanian dan lain-lain yang boleh
dibandingkan dengan negeri-negeri di pantai timur.
Faktor ekonomi pelbagai sektor ekonomi moden khususnya perindustrian dan
perkhidmatan tertumpu di negeri pantai barat yang mewujudkan peluang pekerjaan
yang lugs, tawaran gaji yang menarik berbanding dengan negeri lain boleh
dikaitkan dengan migrasi dari negeri pantai timur dan utara ke pantai barat
semenanjung.
Sejarah pembangunan Lebih awal berlaku clan tertumpu di negeri pantai barat
khususnya pembangunan sumber alam seperti sektor perlombongan clan perladangan
termasuk juga pembangunan bandar/petempatan, pembangunan infrastruktur clan lain-
lain boleh dikaitkan dengan kemasukan migran Cina dan India.
Faktor pengangkutan dan kemudahan sosial Pelbagai jenis sistem dan jaringan
pengangkutan lebih maju dan paclat di negeri pantai barat bojeh dikaitkan dengan
halangan fizikal yang seclikit berbanding dengan kawasan lain. Meningkatkan
ketersampaian/mudah sampai, mudah bergerak, cepat clan pantas.

(c) Negeri yang paling padat penduduknya ialah W.P. Kuala Lumpur.
Kesan tumpuan penduduk terhadap alam sekitar fizikal di W.P. Kuala Lumpur:
Pencemaran sumber air khususnya sungai Contoh seperti Sungai Gombak dan Sungai
Mang akibat pembuangan sisa domestik oleh penduduk.
Pencemaran udara Akibat perlepasan asap kenderaan clan pembakaran terbuka hasil
buangan domestik penduduk di kawasan pelupusan sampah.
Pencemaran sampah sarap, bau dan bunyi Bau busuk dari kawasan pengumpulan dan
pelupusan sampah, sisa makanan gerai dan restoran serta bunyi bising dari
kenderaan.
Peningkatan suhu setempat Kekurangan kawasan hijau serta pembinaan bangunan
tinggi serta berkonkrit menyebabkan suhu di bandar menjadi lebih pangs.
Hakisan tanah dan tanah runtuh Akibat pembinaan kawasan perumahan clan jaringan
jalan raga untuk memenuhi keperlu~ n penduduk yang semakin bertambah.
Banjir kilat Akibat pembuangan sa -npah sarap ke kawasan saliran seperti sungai,
parit clan longkang di kawasan tumpuan penduduk.



6 (a) Transformasi desa merujuk kepada perubahan sosioekonomi desa akibat pembangunan yang
telah dilaksanakan. Pembangunan yang dijalankan seperti pemodenan desa, mewujudkan
pusat pertumbuhan desa dan juga pembandaran desa. Di antara indikator sosioekonomi yang
dirujuk ialah seperti peningkatan pendapatan per kapita penduduk desa, kuasa belinya,
tabungannya, kadar celik huruf, taraf kesihatan, pemilikan barangan seperti kenderaan
dan lain-lain lagi.

(b)
Faktor fizikal meliputi bentuk muka bumi dan kesuburan tanah. Perbezaan bentuk
muka bumi yang bergunung-ganang, berbukit-bukau, berlembah clan berlurah dengan
kawasan yang pamah, rata, datar dan beralun yang mempengaruhi pembangunan
pertanian. Pelbagai tapak bina khususnya petempatan clan juga ketersampaian yang
berbeza. Di camping itu, faktor jenis tanah, kualiti dan kesuburan tanah juga
diambil kira.
Taburan sumber alam yang tidak seimbang seperti sumber mineral, hutan, bahan
mentah dan sebagainya. Ada negeri yang kaya dengan sumber mineral untuk dimajukan
berbanding dengan negeri yang kurang sumber untuk diterokai.
Memajukan negeri yang berpotensi sahaja clan kawasan/negeri yang ketiadaan sumber
ditinggalkan. Sejarah lampau menyaksikan negeri-negeri yang kaya dengan sumber
alam sahaja yang dimajukan oleh penjajah seperti negeri Perak dan Selangor. Ini
kerana, penjajah hanya ingin mengeksploitasi sumber bijih timah.
Faktor kerajaan Dasar dan rancangan kerajaan terutama sekali di awal
kemerdekaan. Meliputi rancangan pembangunan bandar, pembangunan industri,
pembangunan pertanian dan lain-lain lagi yang masih tertumpu di kawasan/negeri
pantai barat semenanjung. Manakala kawasan/negeri lain lambat dibangunkan.
Taburan clan kemajuan ekonomi industri serta rantaian ekonomi yang berkaitan
dengannya seperti perkhidmatan masih tertumpu di negeri-negeri pantai barat
semenanjung. Fokuspelaburan/kemasukan modal masih tertumpu di kawasan berkenaan.
Kawasan-kawasan L, n kurang diberi tumpuan dan ini menggalakkan migrasi dari
negeri mundur ke negeri yang sudah sedia maju.
Kewujudan dan perkembangan bandar juga tertumpu di negeri-negeri pantai barat st
nenanjung. Pusat-pusat pertumbuhan ekonomi utama/bandar besar banyak terdapat di
kawasan ini. Manakala proses urbanisasi yang lambat di negeri-negeri pantai timur
se nenanjung telah menyebabkan perkembangan ekonominya turut perlahan.
Faktor penduduk. Meliputi taburan dan kepadatannya, saiz Oumlahnya), pendapatan
per kaoita Berta kualiti penduduk/taraf pendidikan yang berbeza mengikut negeri.
Ini akan mempengaruhi saiz pasaran dan kuasa beli, taraf hidup, kesediaan menerima
pemodenan, mengubah cara hidup dan lain-lain kemajuan.
Faktor-faktor sosial meliputi kemudahan pendidikan, kemudahan kesihatan, kemudahan
asas (p-asarana), kemudahan pengangkutan dan perhubungan masih tertumpu di negeri-
negeri pantai barat semenanjung berbanding dengan negeri-negeri lain.

(c)
Program pembangunan in situ. Menekankan pembangunan fizikal/kemudahan
infrastruktur desa seperti projek PPRT dan juga penyediaan kemudahan fizikal
pertanian seperti Rancangan Pe ngairan Muda dan Kemubu yang dijadikan sebagai
projek asas untuk memajukan sektor pertanian desa khususnya padi sawah. Terdapat
dua jenis program pembangunan in situ yang dilaksanakan di Malaysia. Pertama ialah
untuk kawasan penanaman padi dan kedua, untuk kawasan bukan penanaman padi.
Program Pembangunan Pertanian Bersepadt; (Integrated Agricultural Development
Programme IADP). IADP ialah satu pakej pembangunan yang bersifat "kesepaduan"
yang monggabungkan segala tenaga, sumber berpotensi dan agensi kerajaan bagi
memajukan sektor pe -tanian luar bandar dan seterusnya membasmi kemiskinan desa.
Di antara strategi yang ter libat di bawah IADP ialah seperti program pembangunan
tanah pertanian, kepelbagaian tar aman, program penanaman semula dan juga
penyatuan saiz tani yang tidak ekonomik di bawah rancangan mini ester (pertanian
berkelompok).
Program penyelerakan/penyebaran industri ke desa. Kawasan desa yang berpotensi
dikenal pa ;ti untuk dibina kilang pembuatan atau pemprosesan dengan menjadikan
kawasan tersebut sebagai zon industri bebas cukai (FTZ), dibina kemudahan asas
yang lengkap, diberikan insentif pelaburan untuk menarik pelabur membina
industrinya.
Rancangan Pembangunan Wilayah (RPW) secara khusus. Di bawah RPW strategi penjanaan
sumber alam dan pembangunan tanah baharu merupakan usaha-usaha utama yang telah
dilaksanakan oleh kerajaan di sekitar tahun 1970-an. Di antara contoh RPW yang
telah diperbadankan dan mempunyai autonomi secara khusus untuk memajukan wilayah
mundur ial ih seperti Lembaga Kemajuan Wilayah (LKW) JENGKA, KETENGAH, KESEDAR,
KEJORA, KEDA, PERDA, DARA dan lain-lain lagi.
Membandarkan kawasan luar bandar yang berfungsi sebagai pusat pertumbuhan baharu.
Pernbandaran kawasan luar bandar dilaksanakan menerusi strategi-strategi seperti
mcwujudkan bandar baharu di kawasan pembangunan wilayah, membandarkan pekan be-
potensi, mewujudkan bandar industri sejajar dengan program penyelerakan industri
ke luar bandar.
Program pembangunan sosial seperti membina kemudahan pendidikan menengah dan IPT
di luar bandar, naik taraf kemudahan kesihatan, pengangkutan dan perhubungan,
kemudahan r6reasi dan sebagainya mengikut keperluan penduduk setempat.
Program/pakej bantuan modal dan subsidi kepada petani, pekebun, penternak, nelayan
dan usahawan desa untuk memajukan aktiviti ekonomi mereka seperti skim kredit
mikro, tabung usahawan keeil dan sederhana.
Membantu memasarkan hasil tani dan produk desa seperti mewujudkan pasar tani di
bawahFAMA, LPN, LKIM, MARDEC dan lain-lain lagi.
Memberikan khidmat latihan, bimbingan dan kemahiran yang dilaksanakan oleh
berbagai agensi kerajaan untuk menguruskan pelbagai sektor ekonomi desa dengan
berkesan. Memperluaskan penggunaan teknologi moden kepada petani, pekebun,
pentemak, nelayan desa menerusi pelbagai usaha R&D seperti penggunaan jentera
moden, penggunaan bioteknologi, input pertanian moden clan lain-lain lagi.


Score Set 6

Bahagian A

1 (a) Profil panjang sungai merujuk kepada bentuk keseluruhan sungai dari hulu hingga ke
hilir sungai.

(b) Satu bentuk muka bumi bagi:
Bentuk muka bumi di bahagian A
- Air terjun merupakan terjunan air di kawasan bercerun yang susunan batuannya
terbentuk secara menclatar.
- Jeram merujuk kepada aliran air yan ' g bergerak secara melompat-lompat di
kawasan batuan yang tersusun secara menegak.
- Lubuk merujuk kepada lekukan yang terbentuk di dasar sungai akibat pusaran
air.
- Tebing tinggi merupakan tebing curam yang terbentuk akibat hakisan menegak
yang giat di kawasan hulu sungai.
Bentuk muka bumi di bahagian C
- Dataran banjir merujuk kepada satu dataran yang rendah dan rata di bahagian
atas tebing sungai.
- Delta terbentuk di muara sungai akibat penimbunan bahan yang dibawa oleh
aliran sungai.
- Tetambak merupakan satu permatang yang rendah dan panjang yang terbentuk
selari dengan tebing sungai.
- Beting pasir merupakan timbunan pasir yang terbentuk di sepanjang aliran
sungai.
- Pulau terbentuk akibat penimbunan bahan yang terbentuk di tengah-tengah aliran
sungai.
- Tasik ladam ialah sebuah tasik yang terbentuk akibat proses hakisan dan
pemendapan pada likuan sungai.

(c) Dua faktor fizikal sungai yang mempengaruhi pemendapan di bahagian C:
Di bahagian hilir sungai, cerun dasar sungai semakin landai. Keadaan tersebut
menyebabkan halaju air berkurangan menyebabkan bahan yang dibawa akan dimendapkan.
Semakin banyak muatan dibawa oleh aliran sungai semakin giat pemendapan. Bahan
tersebut akan dimendapkan di bahagian hilir sungai tersebut.
Bentuk alur sungai yang berliku di kawasan C akan menghalang pergerakan bahan,
menyebabkan bahan akan dimendapkan di kawasan yang tersebut.
Dertembungan arus dan ombak laut dengan arus sungai menyebabkan bahan dimendapkan
di sepanjang pertemuan tersebut.

(d) Dua kaedah untuk mengawal pemendapan:
Meluruskan alur sungai di bahagian C bagi mempercepatkan aliran air dan
pengangkutan bahan, sekaligus mengurangkan pemendapan bahan di bahagian tersebut.
Menanaam dan mengekalkan tumbuhan pada tebing dan sekitar tebing sungai bagi
mengurangkan hake an ke atas tebing dan kawasan berhampiran tebing clan sekali gus
dapat mengurangkan bah i yang dibawa oleh aliran sungai.
Menguatkuasakan undang-undang iaitu dengan mengenakan hukuman dan denda yang
setimpal ke ai as pelombong pasir sungai tanpa lesen, pengharaman penebangan pokok
di sekitar tebing sungai dan sebagainya.
Pencidikan formal dan tidak formal sama ada di sekolah atau melalui kelab-kelab
seperti Kelab Alam Sekitar. Pelajar dididik supaya menghargai alam sekitar clan
kepentingan menjaga kawasan sungai.
Kempen-kempen yang dijalankan oleh pihak-pihak yang berkaitan seperti Jabatan Alam
Sekitar (JAS), Badan-badan Bukan Kerajaan (NGO) dan sebagainya tentang kepentingan
menjaga sungai.

(e) Dua kepentingan bentuk muka bumi yang terdapat di bahagian A:
Air terjun menghasilkan pemandangan yang cantik clan unik. Oleh ita, air terjun
boleh dimajukan sebagai kawasan pelancongan.
Jeram terbentuk di bahagian hulu sungai yang aliran airnya secara melompat-lompat
sesuai untuk kegiatan pelancongan dan rekreasi.
Lubuk merupakan habitat utama hidupan dalam sungai menyebabkan kawasan lubuk
sesuai dijalankan aktiviti menangkap ikan.
Tebing tinggi yang terbentuk hasil hakisan mendalam di hulu sungai sesuai
dijalankan aktiviti sukan dan rekreasi.


2 (a) Putaran bumi merujuk kepada putaran bumi di atas paksinya yang condong sebanyak 23
o

daripada satah egak dan berputar dari arah barat ke timur dengan mengambil masa 23 jam
56 minit (1 hari) hagi melengkapkan satu pusingan.

(b)
Kejadian siang clan malam terjadi disebabkan dalam tempoh putaran (24 jam) hanya
satu bahagian bumi sahaja yang menghadap cahaya matahari manakala satu bahagian
lagi akan membelakangi cahaya matahari. Bahagian yang menghadap matahari akan
mengalami waktu siang. Bahagian yang membelakangi cahaya matahari akan mengalami
waktu malam.
Kejadian pasang surut air laut terjadi akibat tarikan graviti terutamanya dari
bulan ke atas bumi. Putaran bumi menyebabkan satu bahagian akan berdekatan bulan
menyebabkan tarikan graviti bulan yang kuat terhadap air yang berhampiran
dengannya. Kesannya air laut berhampiran bulan akan naik lalu terjadilah air
pasang. Kawasan yang terletak jauh dari bulan pula akan mengalami air surut kerana
air dari kawasan ini telah tertarik ke kawasan berhampiran bulan.
Perbezaan waktu tempatan terjadi akibat perbezaan penerimaan bahang matahari pada
longitud yang berbeza. Kawasan yang berada di sebelah timur terlebih dahulu
menerima sinaran matahari berbanding kawasan yang berada di sebelah baratnya. Satu
putaran lengkap bumi (360) mengambil masa 24 jam. Bumi berputar sebanyak 15
longitud dalam masa 1 jam iaitu kira-kira 4 minit bagi 1 longitud.
Pembiasan angin dan arus lautan terhasil akibat putaran bumi yang menghasilkan
satu daya yang dikenali sebagai daya koriolis (daya pesongan). Pesongan atau Masan
angin dan arus lautan berbeza mengikut hemisfera. Di hemisfera utara, angin dan
arus terbias ke arah kanan manakala di hemisfera selatan, angin dan arus terbias
ke arah kiri.

(c)
Pengaruh tenaga suria terhadap kegiatan luluhawa fizikal terutama di kawasan gurun
pangs yang bahang matahari yang tinggi pada waktu siang menyebabkan suhunya
tinggi dan batuan di kawasan tersebut mengembang. Pada waktu malam suhu di kawasan
ini jatuh secara mendadak menyebabkan batuan di kawasan tersebut mengecut. Proses
kembang kecut yang berlaku secara berulang kali dalam tempoh yang lama menyebabkan
batuan di kawasan tersebut mengelupas dan akhirnya pecah.
Pengaruh tenaga suria terhadap kegiatar, luluhawa fizikal. Bahang matahari turut
mempengaruhi kegiatan luluhawa kimia khususnya di kawasan tropika lembap. Bahang
matahari yang diterima sepanjang tahun (purata suhu 27C) menyebabkan kegiatan
luluhawa kimia aktif sepanjang tahun. Menurut Van Den Hof setiap kenaikan suhu
sebanyak PC akan meningkatkan keberkesanan luluhawa kimia sebanyak 10%.
Pengaruh tenaga suria terhadap proses hakisan. Bahang suria menyebabkan wap-wap
air terbebas sama ada melalui sejatan atau perpeluhan tumbuh-tumbuhan. Wap
tersebut akan naik ke atas lalu mengalami proses pemeluwapan dan kemudiannya turun
sebagai kerpasan. Kerpasan dalam bentuk hujan apabila tiba ke permukaan bumi akan
mengalir dalam bentuk larian air permukaan dan aliran alur (sungai). Aliran air
ini menghasilkan tenaga kinetik yang kemudiannya melakukan proses hakisan.
Pengaruh tenaga suria terhadap proses pengangkutan bahan. Hujan yang turun ke
permukaan bumi akan menghasilkan aliran air permukaan. Aliran air dari kawasan
cerun ke badanbadan air membawa bersamanya bahan pemendapan.
Pemendapan bahan ialah bahan-bahai yang dihakis, diangkut dan kemudiannya
,limendapkan apabila aliran air tersebut tidak lag i berupaya untuk mengangkut
bahan-bahan tersebut. Contoh, halaju air yang tinggi di bahagian hulu sungai akan
menghakis tebing dan dasar sungai tersebut dan kemudiannya diangkut dan
dimendapkan di bahagian hilir sungai.

3 (a) Konsep hakisan merupakan proses pengukiran atau penghausan permukaan cerun. alur sungai
atau pinggir pantai serta pengangkutan bahan oleh agen-agen hakisan seperti air
mengalir, angin, titisan air hujan, ombak, arus dan glasier.

(b)
Hakisan percikan berlaku apabila titisan air hujan yang turun mencungkil butiran
tanah pada permukaan bumi lalu membentuk lekukan-lekukan. Saiz lekukan bergantung
kepada saiz hujan, kelebatan clan faktor perlindungan permukaan bumi.
Hakisan kepingan berlaku apabila butiran tanah yang telah terlerai akibat percikan
air hujan akan dihakis dan diangkut oleh larian air permukaan. Kesannya kepingan-
kepingan kecil tanih di permukaan cerun terhakis dan diangkut ke bawah cerun
melalui pelbagai hala.
Hakisan galir merujuk kepada hakisan dan pengangkutan bahan dari atas ke bawah
cerun melalui alur-alur kecil. Alur-alur kecil yang terbentuk akibat hakisan galir
umumnya bersifat sementara dan akan hilang dalam tempoh yang singkat.
Hakisan galur berlaku apabila bahan-bahan seperti tanih yang dihakis dan diangkut
bersama air daripada bahagian atas cerun ke bawah cerun menerusi alur-alur yang
luas. Alur-alur ini bersifat kekal dan menjadi asas kepada pembentukan sungai pada
masa hadapan.

(c)
Melalui kaedah perundangan.
- Pihak-pihak berwajib seperti Jabatan Alam Sekitar (JAS), Pihak Berkuasa
Tempatan (PBT) dan sebagainya mestilah menguatkuasakan undang-undang dan
peraturan yang sedia ada seperti Akta Pemeliharaan Tanah dan Akta Parit dan
Bangunan. Sekiranya berlaku pelanggaran undang-undang dan peraturan, hukuman
dan denda dikenakan kepada individu atau syarikat terbabit yang menjalankan
kegiatan pembalakan atau menjalankan aktiviti pembinaan di kawasan cerun.
Kaedah bukan perundangan.
- Pembinaan teres hendaklah dilakukan khususnya kepada cerun-cerun yang
digunakan untuk penanaman tanaman dan pembinaan petempatan. Teres dapat
mengawal pergerakan air permukaan terutama ketika hujan lebat. Teres dapat
memperlahankan pergerakan air clan keadaan ini dapat mengurangkan tenaga
kinetik sekali gus mengurangkan hakisan.
- Pembinaan parit/longkang dapat mengawal larian air permukaan di cerun.
Kesannya air tidak mengalir dalam bentuk pelbagai hala yang boleh menyebabkan
berlakunya hakisan kepingan. Longkang-longkang dibina menggunakan bahan
konkrit clan secara bertangga bagi menjamin ketahanannya terhadap hakisan dan
mengurangkan kelajuan pergerakan air.
- Permukaan cerun secara keseluruhannya disimen. Pada permukaan simen dibuat
lubanglubang bagi mengawal aliran air bawah tanah. Sesuai bagi mengurangkan
hakisan percikan air hujan clan hakisan kepingan.
- Penanaman rumput clan tumbuhan kekacang di kawasan cerun dapat mengurangkan
hakisan percikan, mengurangkan air larian permukaan dan sebaliknya
menggalakkan resapan air ke dalam tanih. Akar rumput atau tumbuhan kekacang
tersebut dapat memegang dan mencengkam tanah daripada dihakis oleh air larian
permukaan.
- Pendidikan formal yang dijalankan di sekolah seperti mata pelajaran Geografi,
Alam Sekitar, Pendidikan Moral clan sebagainya. Pelajar-pelajar didedahkan
dengan kepenting an kawasan tanah tinggi dan impaknya kepada alam sekitar
fizikal clan manusia sekiranya kawasan tanah tinggi diterokai.
- Kempen kesedaran yang dijalankan melalui pengedaran risalah-risalah kepada
orang ramai dan lain-lain kempen yang dijalankan oleh agensi-agensi berkaitan
seperti Jabatan Alam Sekitar (JAS), Sahabat Alam Malaysia (SAM), Jabatan
Perhutanan dan lain-lain. Melalui kempen tersebut, is dapat menyedarkan orang
ramai tentang kepentingan memelihara dan memulihara kawasan cerun yang
terclapat di negara ini.


Bahagian B

4 (a) Tiga buah negara yang mempunyai penduduk paling ramai:
India
Indonesia
China
Pakistan

(b) Tiga kawasan perindustrian dunia yang padat dengan penduduk:
Kawasan perindustrian Ruhr di Jerman
Yokohama-Kobe-Tokyo di Jepun
Kawasan perindustrian yang bermula di tasik-tasik besar hingga ke New York melalui
Pittsburgh

(c) Dua faktor yang menyumbang kepada kemusnahan:
Perturibuhan penduduk yang pesat menyebabkan eksploitasi sumber menjadi giat
Tumpuan penduduk di sesebuah kawasan yang terlalu padat akan menyebabkan tekanan
terhadap sumber tanah
Aras teknologi yang dimiliki penduduk akan mempengaruhi penerokaan sumber
Sikap penduduk yang ticlak bertanggungjawab menyebabkan kurang kesedaran terhadap
alam sekitar

(d) Dua bandar satelit:
Petaling Jaya bagi Kuala Lumpur
Semambu bagi Kuantan
Senawang bagi Seremban
Bayan Baru bagi Pulau Pinang

(e) Tiga kesan ke atas manusia akibat perbandaran yang pesat:
Masalah pengangguran clan kemiskinan bandar akan berlaku disebabkan ekonomi bandar
yang tidak mampu menyerap lebihan penduduk yang terlalu ramai akibat migrasi
masuk. Peluang pekerjaan yang ada terhad untuk dipadankan dengan kelulusan,
kelayakan dan kemahiran yang ada pada migran.
Masalah perumahan yang akhirnya mewujudkan fenomena setinggan. Oleh kerana
kegiatan ekonomi migran hanya dalam sektor tidak formal sahaja maka penclapatan
yang diperolehnya adalah kecil dan tidak mampu untuk membeli rumah.
Masalah persekitaran sosial bandar seperti peningkatan kadar jenayah, merompak,
peras ugut, pelacuran, pengedaran dan penyalahgunaan dadah dan sebagainya akan
wujud di bandar.

(f) Dua kesan ke atas alam sekitar akibat perbandaran yang pesat:
Masalah pencemaran udara clan jerebu akibat pertambahan bilangan kenderaan wiring
dengan pertambahan penduduk bandar serta pertambahan kawasan-kawasan
perindustrian. Kawasan pelupusan sampah yang semakin bertambah menyebabkan kualiti
udara terjejas.
Kesan kenaikan suhu mikro/pulau haba bander akibat kekurangan kawasan hutan atau v
imbuhan di bandar. Kawasan hutan diganti dengan kawasan hutan konkrit yang akan
menyebabkan suhu di bandar menjadi lebih pangs. Suhu rr.erupakan salah satu unsur
utama yang mengalami perubahan akibat aktiviti manusia di bandar,
Kadar sejatan dalam bandar adalah tinggi disebabkan oleh suhu yang tinggi di
kawasan bandar. Ini mendorong terbentuknya awan yang akhirnya turun sebagai hujan.
Partikel-partikel debu, gas-gas seperti sulfur, karbon monoksida, metana, nitrogen
dan lain-lain yang dibebaskan dari kenderaan clan perindustrian pula bertindak
sebagai nukleus kondensasi untuk menarik wapwap air ke arahnya clan membentuk
manik-manik hujan yang mengandungi asid seperti asid sulfurik dan juga asid
nitric. Jika proses kondensasi ini mencapai ke tahap tepu, manik-manik hujan
tersebut akan turun sebagai hujan asid.
Masalah pencemaran air meliputi pencemaran sungai, muara/pelabuhan, air bawah
tanah, air hujan/hujan asid dan lain-lain yang berpunca daripada sisa domestik
dari penduduk bandar, sisa kumbahan dan juga sisa kilang yang menjejaskan kualiti
air bersih dari sungai, tasik, kolam dan takungan semula jadi.
Masalah hakisan tanah, tanah runtuh dan tanah mendap yang juga berpunca daripada
eksploitasi terhadap tanah-tanah bandar secara berlebihan bagi menampung keperluan
penduduk yang semakin bertambah.


5 (a) Taburan penduduk bermaksud sebaran atau agihan penduduk di atas ruang bumf (permukaan
bumi). Sebaran ini akan menghasilkan taburan penduduk yang tidak sekata iaitu ada
kawasan y, ng berpenduduk padat, kawasan berpenduduk sederhana padat dan juga kawasan
berpenduduk jarang. Pola taburan penduduk di Malaysia ialah kawasan penduduk padat,
sederhana clan jarang penduduk.

(b)
Terdapat saling kaftan yang rapat antara jenis dan kemajuan ekonomi sesebuah
kawasan dengan taburan penduduk di Malaysia. Pada amnya kawasan ekonomi moden yang
maju seperti kawasan perindustrian akan menjadi kawasan yang padat penduduk
berbanding dengan ekonomi pertanian yang mundur clan bersifat sara diri. Ini
kerana peluang pekerjaan yang lugs dalam sektor ekonomi moden khususnya dalam
bidang industri dan perkhidmatan telah menjadi tarikan penduduk untuk berhijrah ke
kawasan tersebut.
Bagi negeri-negeri pantai timur pula migrasi keluar berterusan berlaku clan amat
sukar untuk dibendung disebabkan sektor ekonominya masih tertumpu kepada sektor
pertanian yang tidak menjanjikan pendapatan yang lumayan serta peluang pekerjaan
yang terhad. Justeru itu clualisme ekonomi yang ketara membolehkan proses migrasi
dalaman ini berlaku yang akhirnya menyebabkan ketidakseimbangan taburan penduduk
yang ketara di Semenanjung Malaysia.
Sejarah pembangunan ekonomi yang lebih awal berlaku di kawasan pantai barat
semenanjung berbanding dengan kawasan pantai timurnya. Sejak era penjajah lagi
negeri-negeri pantai barat menjadi tumpuan pembangunan ekonomi berikutan daripada
adanya potensi sumber yang banyak.
Faktor sosial seperti kemudahan pembandaran, kemudahan pendidikan serta kemudahan
pengangkutan tertumpu di kawasan pantai barat semenanjung. Salah satu tarikan
utama yang mendorong migrasi ialah pengaruh pembandaran. Ticlak dapat dinafikan
bandar-bandar besar dan moden serta lengkap dengan pelbagai kemudahan adalah
terletak di jaluran pantai barat semenanjung seperti Kuala Lumpur, Shah Alam,
Petaling Jaya, Seremban, Ipoh dan sebagainya.
Selain itu, adanya sistem pengangkutan yang cekap telah memangkinkan lagi migrasi
keluar penduduk kerana darjah ketersampaian antara pantai timur dengan barat
menjadi lebih cepat dan mudah. Oleh itu tidak hairanlaa jika pantai barat
semenanjung terns me-igalami pertambahan dan kepaclatan penduduk y, ng tinggi.
Di Malaysia, peranan kerajaan juga amat penting dalam mempengaruhi taburan
penduduk. Misalnya melalui program pembangunan wilayah seperti di JENGKA,
KETENGAH, KESEDAR, DARA, KEJORA clan lain-lain lagi telah menukarkan taburan
penduduk dari kawasan jarang kepada kawasan sederhana padat dengan cara
menempatkan peneroka dari pelbagai negeri ke kawasan tanah-tanah rancangan
berkenaan.

(c)
Kepupusan dan kemerosotan sumber alam. Di kawasan yang padat penduduk, sumber-
sumber alam yang ada akan diancam kepupusan dan semakin berkurangan akibat
eksploitasi yang berlebihan bagi menampung keperluan clan permintaan penduduk.
Misalnya seperti sumber hutan, sumber air bersih, sumber tanah, sumber mineral dan
sebagainya.
Pencemaran dan kerosakan sumber alam. Kawasan padat penduduk menyebabkan sumber-
sumber udara clan air mudah tercemar khususnya dari sisa domestik dan industri.
Kes-kes kerosakan sumber seperti kejadian tanah runtuh dan tanah'mendap, banjir
kilat dan banjir Lumpur semakin bertambah.
Sumber udara pula tercemar akibat pertambahan kenderaan yang melepaskan pelbagai
jenis bahan pencemar udara, sumber perkilangan yang juga bertambah akibat
pertambahan penduduk khususnya di bandar-bandar besar seperti Kuala Lumpur, Shah
Alam, Petaling Jaya, Ipoh, Johor Bahru clan lain-lain lagi.
Sumber air tercemar akibat pembuangan sisa domestik perumahan seperti sampah
sarap, sisa kumbahan penduduk, efluen industri dan lain-lain lagi.
Meningkatkan kadar pemanasan setempat akibat pertambahan kadar karbon monoksida di
udara. Pertambahan ini berlaku dengan peningkatan penduduk dan pembebasan gas ke
atmosfera. Binaan bangunan dan penurapan muka bumf untuk pembandaran telah
meningkatkan suhu setempat.


6 (a)
Asia Tenggara: Yangon, Hanoi, Bangkok, Ho Chi Minh, Kuala Lumpur, Jakarta dan
Manila.
Asia Timur: China (Beijing, Shanghai, Chengdu, Guangzhou, Kunming dan Hong Kong),
Korea Utara (Pyongyang dan Namp'o), Korea Selatan (Seoul, Pusan, Kwangju), Jepun
(Tokyo, Kawasaki, Yokohama, Nagoya, Kyoto, Osaka, Kobe, Hiroshima), Taiwan
(Taipei).

(b)
Peluang pekerjaan yang banyak dan gaji yang lumayan khususnya daripada sektor
industri, perkhidmatan dan perniagaan.
Melanjutkan pelajaran khususnya pendidikan tinggi (pemusatan institusi pendidikan
tinggi di bandar raya metropolitan).
Tarikan kemudahan bandar seperti hiburan, prasarana yang lengkap, kemudahan
kesihatan dan sebagainya yang terdapat di bandar raya metropolitan.
Pemusatan pelbagai fungsi bandar di bandar raya metropolitan.
Aras kesuburan/fertiliti migran adalah tinggi. Kumpulan umur muda menjadi
komposisi utama penghijrah ke bandar raya metropolitan.
Kemudahan kesihatan yang baik dan moden dapat mengurangkan kadar kematian bagi di
kalangan penduduk bandar di samping meningkatkan jangka hayat penduduk.
Peningkatan pendapatan per kapita dan taraf hidup penduduk bandar raya
memungkinkan saiz keluarga yang lebih besar boleh ditampung kecenderungan untuk
menambah bilangan ahli keluarga.

(c)
Masalah pencemaran udara/jerebu akibat pertambahan bilangan kenderaan yang
seiringan dengan pertambahan penduduk dan pertambahan kawasan-kawasan
perindustrian yang menyebabkan kualiti udara terjejas.
Masalah pencemaran bunyi dan bau. Bunyi bising akibat kenderaan dan kilang
terutama di kawasan bandar yang sesak dengan penduduk. Pencemaran bau khususnya di
kawasan pelupusan sampah hasil buangan domestik yang bertambah.
Masalah pencemaran air khususnya pencemaran sungai, tasik dan paya yang berpunca
daripada pembuangan sisa domestik/perumahan yang menjejaskan ekosistem akuatik.
Pembuangan sisa domestik ke sungai dan parit di kawasan setinggan yang padat
menyebabkan sungai kotor, alirannya tersekat, penuh dengan sampah sarap.
Pencemaran persekitaran yang mempercepatkan penularan wabak penyakit seperti taun
dan denggi yang berpunca daripada sistem pembetungan yang tidak baik, rawatan sisa
kumbahan yang tidak sempurna, bekalan air yang tidak bersih, sistem longkang yang
tidak cekap terutamanya di kawasan penempatan setinggan dalam bandar/kawasan sesak
(slum).
Masalah banjir khususnya banjir kilat akibat pembangunan yang terlalu pesat bagi
menampung keperluan penduduk yang ramai seperti penerokaan tanah-tanah pinggir
bandar untuk membina kawasan perumahan, aktiviti penurapan yang keterlaluan,
penimbusan kawasan paya (wet land), penyediaan sistem saliran yang tidak cekap dan
sebagainya.
Masalah hakisan tanih, tanah runtuh dan tanah mendap yang juga berpunca daripada
eksploitasi terhadap tanah-tanah bandar secara berlebihan bagi menampung keperluan
penduduk yang semakin bertambah. Seperti aktiviti pemotongan dan meratakan bukit
umuk dijadikan sebagai tapak bina perumahan.
Kenaikan suhu mikro berpunca daripada haba yang terperhgkap oleh bahan pencemar
udara yang dikeluarkan oleh kenderaan dan stesen jana kuasa yang semakin
bertambah, haba yang dibebaskan oleh metabolisms manusia dan sebagainya.



Score Set 7

Bahagian A

1 (a)
Bentuk muka bumf X: Beting pesisir merupakan timbunan pasir yang terbentuk selari
dengan pantai.
Bentuk muka bumf Y: Tombolo merupakan beting pasir yang satu bahagian bersantbung
dengan daratan dan bahagian hujungnya bersambung dengan pulau.

(b)
Tiga agen yang mempengaruhi proses pemendapan di kawasan pinggir pantai:
Ombak
Arus
Pasang surut
Angin

(c) Dua kepentingan bentuk muka bumf pemendapan kepada manusia:
Beting pasir merujuk kepada timbunan pasir pinggir pantai. Timbunan pasir yang
banyak menyebabkan beting pasir sesuai dijalankan aktiviti perlombongan pasir.
Beting pasir yang terbentuk selari dengan pantai sesuai dijadikan sebagai kawasan
rekrt asi.
Tombolo sejenis beting pasir yang menghubungkan daratan dengan pulau yang
berdef"atan. Oleh itu, tombolo boleh dijadikan sebagai tempat rekreasi.
Tombolo juga merupakan kawasan timbunan pasir yang banyak, menyebabkan is sesuai
dijalankan aktiviti perlombongan pasir.

(d) Dua faktor yang mempengaruhi pemendapan:
Ombak pembina dan arus membawa bahan-bahan seperti pasir, kelikir, tanah liat,
keloda dan sebagainya lalu memendapkannya.
Pemendapan bahan lebih giat berlaku di pantai yang landai kerana bahan yang dibawa
oleh agen-agen pemendapan di pinggir pantai akan mudah disebarkan ke pantai.
Angin membantu proses pemendapan di kawasan pinggir pantai dengan memindahkan
bahan pinggir pantai terutamanya pasir dari satu tempat ke tempat yang lain.
A',,-tiviti pasang surut di mana semasa air pasang bahan-bahan dari taut akan
diseba dan dituendapkan di pinggir pantai.
Tumbuhan (pokok bakau) boleh memerangkap bahan yang dibawa oleh ombak melalui pe -
anan akamya. Akar pokok bakau akan memerangkap bahan (sedimen) yang dibawa oleh o
nbaR terutama semasa unduran ombak lalu memendapkannya.
Orientasi pantai/halangan pantai yang terlindung sama ada oleh pulau, beting,
tanjung at upur benteng akan mengalami kadar pemendapan yang giat kerana halaju
ombak dapat dikural,gkai. lalu proses pemendapan berlaku.
Sekiranya bahan muatan yang dibawa oleh agen pemendapan pinggir banyak, maka
piggii pantai tersebut akan mengalami proses pemendapan yang giat berbanding
pantai yang tiada bahan.

(e) Satu kaedah untuk mengurangkan proses pemendapan:
Kaedah undang-undang iaitu dengan menguatkuasakan undang-undang dan peraturan yang
edia ada. Contoh pemantauan terhadap aktiviti penyahhutanan di tebing-tebing
sungai berde,atan pinggir pantai.
Penambakan kawasan pinggir pantai. Pinggir pantai yang telah ditambak akan
mengubal arah kedatangan ombak dan arus pesisir pantai lalu mengurangkan proses
pemendapan.
Memhina benteng dapat mengurangkan bahan dimendapkan di kawasan pinggir pantai
dengan menit,lan dan memerangkap bahan (sedimen) yang dibawa oleh agen pemendapan
pinggir pantai.
Mewalanikan kawasan pinggir pantai dapat mengubah jenis ombak yang menyerang
pantai dan mengurangkan proses pemendapan.
Pendi likan formal yang dijalankan di sekolah berkaitan dengan kesan negatif
akibat pemendapan di kawasan pinggir pantai ke atas alam sekitar fizikal dan
aktiviti manusia di kawasan tersebut.
Kempen kesedaran yang dijalankan melalui pengedaran risalah-risalah kepada orang
ramai untuk menyedarkan orang ramai tentang kepentingan memelihara dan memulihara
kawasan pinggir pantai daripada hakisan dan pemendapan yang berlebihan.

2 (a) i. Sistem bumi merupakan satu gabungan sistem yang terdapat dalam persekitaran fizikal
bumi iaitu atmosfera, hidrosfera, litosfera dan biosfera yang mana sistem-sistem
tersebut be,-interaksi antara satu soma lain dalam persekitaran fizikal bumi.



ii.
Solstis Musim Panas Solstis Musim Dingin
Matahari tegak di atas Garisan
Sartan
L-
Matahari tegak di atas Garisan
Jadi
Berlaku pada 21 Jun setiap
tahun
Berlaku pada 22 Disember setiap
tahun
Kawasan sederhana dunia di
hemisfera utara mengalami musim
panas
Kawasan sederhana dunia di
hemisfera utara mengalami musim
dingin
Kawasan sederhana dunia di
hemisfera
utara mengalami panjang siang
melebihi malam
Kawasan sederhana dunia di
hemisfera
utara mengalami panjang malam
melebihi siang
Kutub Utara mengalami hampir 24
jam
waktu siang
Kutub Utara mengalami hampir 24
jam
waktu malam


(b)
Kedudukan matahari tengah hari berubah-ubah seiring dengan perubahan musim.
Semasa solstis musim panas (21 Jun), kedudukan matahari tengah hari berada tegak
di atas Garisan Sartan.
Semasa solstis musim dingin (22 Disember), kedudukan matahari tengah hari berada
tegak di atas Garisan Jadi.
Semasa ekuinoks (22 Mac dan 23 September), matahari tengah hari berada tegak di
atas Garisan Khatulistiwa.

(c)
Pengaruh kepada kegiatan pertanian Kegiatan pertanian dijalankan dengan giat
semasa solstis musim panas di hemisfera utara. Kegiatan pertanian terhad pada
musim sejuk. Setylasa solstis musim sejuk, hanya kegiatan pertanian rumah kaca
dijalankan.
Peng truh kepada kegiatan pembalakan Aktiviti pembalakan giat dijalankan semasa
solstis musi,n sejuk di hemisfera utara kerana getah pokok membeku pada musim
sejuk dan keadaan tersebut memudahkan pokok ditebang. Kayu balak yang siap
ditebang mudah untuk ditarik ke sungai-sungai berdekatan disebabkan permukaan
tanah yang diliputi salji.
Pengaruh kepada aktiviti perikanan Di kawasan sederhana dunia di hemisfera utara
kegiatan perikanan terhenti semasa solstis musim sejuk kerana pada masa tersebut
air laut membeku dan wujudnya kabus yang menyukarkan kegiatan perikanan
dijalankan. semasa solstis musim panas, kegiatan perikanan dijalankan dengan giat.
Pengaruh kepada aktiviti penternakan Aktiviti penternakan seperti penternakar
lembu clan biri-biri di kawasan sederhana dunia di hemisfera utara dijalankan
dengan giat pada solstis musim panas. Pada masa ini ternakan dilepas bebas di
padang rumpus umuk meragut. Walaupun begitu pada musim dingin iaitu semasa solstis
musim sejuk t`rnakan akan dikurung di dalam kandang.
Pengaruh kepada kegiatan pelancongan dan aktiviti sukan Kegiatan pelancongan di
kawasan sederhana dunia di hemisfera utara dijalankan dengan giat semasa solstis
musim panas. Penerimaan bahang matahari pada masa tersebut menarik kedatangan
pelancong. Pada solstis musim sejuk kebanyakan penduduknya bergerak ke tempat lain
terucarna ke negara-negara tropika. Walaupun begitu terdapat juga aktiviti sukan
dijalankan semasa musim sejuk seperti luncur salji.
Pengaruh kepada aktiviti industri seperti pengeringan makanan dan pertanian yang
di jalankan semasa musim panas. Industri pengeringan terhenti semasa musim sejuk.


3 (a) Luluhawa fizikal merupakan proses pemecahan dan peleraian batuan di permukaan bumi atau
hampir permukaan bumi secara in situ oleh agen-agen luluhawa fizikal seperti iklim
(suhu, hujan dan fros) Berta biotik dengan tanpa mengubah kandungan kimia batuan.

(b)
Proses pembesaran akar tumbuhan Di kawasan tropika lembap umumnya mernpunyai
banyak tumbuhan. Tumbuhan dapat mempengaruhi proses luluhawa fizikal melalu
peranan akamya. Akar tumbuhan akan menjalar memasuki retakan dan rekahan yang
terdi,pat pada batuan tersebut. Akar tumbuhan tersebut kemudiannya membesar lalu
memecahk~,n batuan tersebut.
Proses basah dan kering Merupakan satu proses yang kerap berlaku di kawasa
pinggir laut kawasan tropika lembap. Semasa air pasang, batuan yang terdapat di
kawasa! I pinggir pantai akan dibasahi oleh air laut lalu mengembang manakala
semasa air laut Burnt batuan pinggir pantai akan terdedah kepada pancaran matahari
yang terik menjadikann ,a kering semula. Proses basah kering ini akan berlaku
secara berulang kali dan dalam tempoh yang lama menyebabkan batuan pinggir pantai
merekah dan kemudiannya pecah dan relai.
Proses pelepasan tekanan merujuk kepada proses pengurangan tekanan paclit batuan
khususnya semasa bongkah batuan tersebut tertanam di dalam bumi. Tekanan daripada
bahagian atasnya menyebabkan bongkah batuan tersebut berada dalam keadaAn kecut.
Apabila tanah lapisan atas batuan tersebut dihakis oleh agen-agen hakisan men >
ebahkan batuan terdedah ke permukaan bumi lalu tekanan ke atas batuan
berkurangall. Batuan tersebut kemudiannya mengembang lalu merekah dan retak.
Proses pengembangan vaag berterusan akan menyebabkan batuan besar tersebut pecah
dan relai. Proses )elepasan tekanan ini biasa berlaku ke atas batuan igneus
seperti granit.

(c)
Pengaruh iklim
- Pengaruh bahang matahari dan suhu Bahang matahari dan suhu mempengarul i
kegiatan luluhawa sama ada luluhawa kimia ataupun luluhawa fizikal. Di
kawasan guy un panas, julat suhu harian yang linggi menyebabkan berlakunya
luluhawa fizikal mela I ui proses pengembangan dan pengecutan. Pada waktu
siang bahang matahari yang tinggi di kawasan gurun panas menyebabkan suhu
kawasan tersebut tinggi (lebih 40 Q. Suhu yang tinggi menyebabkan batuan di
kawasan gurun mengembang pada waktu siang. Pada waktu malam suhu di kawasan
tersebut jatuh secara mendadak (kurang IOT).
- Penurunan suhu secara mendadak menyebabkan batuan di kawasan tersebut
mengecut pada waktu malam. Proses kembang kecut yang berlaku secara berulang
kali (pertukaran siang dan malam) dalam tempoh yang lama menyebabkan batuan
di kawasan tersebut mengelupas dan akhimya pecah.
- Pengaruh hujan Tindakan basah dan kering amat berkesan di kawasan yang
mengalami iklim jenis monsun tropika yang mengalami musim hujan dan kering
yang nyata. Semasa musim hujan, batuan akan basah clan mengembang manakala
semasa musim kering, sejatan akan berlaku ke atas batuan tersebut
menyebabkan batuan tersebut mengecut. Proses basah clan kering yang berlaku
secara berulang dalam tempoh tertentu akan menyebabkan batuan tersebut
merekah dan akhimya pecah.
- Pengaruh fros Di kawasan tanah tinggi yang ketinggiannya melepasi tahap
pembekuan, fros amat berkesan untuk memecahkan batuan tersebut dalam bentuk
luluhawa fizikal. Air hujan akan memasuki rekahan batuan pada waktu siang
(suhu di atas takat beku) dan pada waktu malam (suhu jatuh di bawah takat
beku), air yang terdapat dalam rekahan tersebut akan membeku. Apabila air
dalam rekahan membeku, isi padunya telah mengembang sebanyak 10% daripada
isi padu asalnya. Pengembangan ini akan mewujudkan tekanan yang kuat pada
dinding rekahan batuan yang berkenaan sehinggakan rekahan itu menjadi besar.
Proses beku dan cair akan berlaku secara berulang kali sehingga batuan
tersebut akhirnya pecah.
Pengaruh batuan
- Pengaruh kandungan mineral dalam batuan Ketahanan dan kebolehan mineral
yang terdapat dalam batuan terhadap luluhaNx a adalah berbeza-beza. Batuan
yang mengandungi bahan mineral lebih cepat menjadi panas kerana boleh
menyerap lebih banyak bahang matahari dan kemudiannya cepat menjadi sejuk.
Batuan yang cepat menjadi panas clan cepat menjadi sejuk lebih mudah pecah
clan relai.
- Pengaruh warna batuan Batuan yang berwarna gelap biasanya mengalami
tinclakan luluhawa fizikal lebih giat kerana lebih banyak menyerap dan
menyimpan haba bahang matahari berbanding batuan yang berwarna cerah yang
kurang menyerap dan menyimpan haba tetapi sebaliknya memantulkan semula
bahang tersebut. Contoh batuan gelap ialah seperti gabro, olivin, augit dan
biotic yang menyerap lebih banyak bahang dari matahari berbanding batuan
yang mempunyai permukaan yang lebih cerah seperti felsfar, kuarza, dan
muskovit yang lebih memantulkan balik sebahagian bahang matahari yang
diterimanya.
- Pengaruh struktur rekahan dan retakan Struktur rekahan merujuk kepada
retakan atau rekahan yang terdapat pada sesuatu batuan. Struktur retakan dan
rekahan yang wujud di permukaan batuan akan memudahkan air atau hablur ais
(fros) bertindak ke atas batuan tersebut. Oleh itu, batuan yang mempunyai
banyak rekahan akan mudah terluluhawa.

Bahagian B

4 (a) Kadar pertumbuhan penduduk biasanya merujuk kepada satu angka yang dapat menunjukkan
suatu arch pertambahan penduduk sama add pesat, perlahan, statik atau berkurangan di
sesebuah negara pada satu tempoh tertentu. Angka ini diukur dalam unit peratus atau per
1000 orang.

(b) Kadar kelahiran ialah jumlah kelahiran bagi hidup bagi sesuatu tahun berbanding dengan
jumlah penduduk dalam tahun berkenaan, manakala kadar kematian pula ialah jumlah
kematian yang direkodkan bagi sesuatu tahun berbanding dengan jumlah penduduk dalam
tahun berkenaan.

(c) Arah alir pertumbuhan penduduk positif merujuk kepada kadar kelahiran melebihi kadar
kematian, manakala pertumbuhan penduduk negatif pula merujuk kepada kadar kematian
melebihi kadar kelahiran.

(d) Dua jenis bahan cemar yang terdapat dalam udara:
Gas-gas
Debu
Habuk

(e) Peningkatan terhadap suhu di pusat bandar sehingga beberapa darjah Celsius melebihi
daripada suhu sekitaran di pinggir bandarnya menghasilkan satu fenomena yang dikenali
sebagai pulau haba. Bangunan-bangunan konkrit, jalan-jalan berturap, meclan letak
kereta berbitumen merupakan bahan-bahan yang menggalakkan proses pengaliran dan
simpanan haba pada siang hari sebagai haba pendam clan dibebaskan pada waktu malam bagi
mengimbangi kehilangan haba di permukaan bumi.

(f) Tiga ciri pulau haba:
Suhu yang lebih tinggi atau cuaca yang lebih pangs di bandar berbanding dengan
pinggir bandar. Kecerunan suhu adalah tinggi di pusat bandar kemudian semakin
menurun mengh.11a ke pinggirnya.
Kelembapan udara yang rendah. Kewujudan udara kering (dry air) di bandar
berbanding deny an pinggirnya yang lebih lembap clan lebih nyaman.
Kekerapan kejadian hujan perolakan yang lebih tinggi di bandar yang berpunca
daripada kadar sejatan permukaan yang tinggi dari haba yang lebih banyak tersimpan
di bandar.
Wujudnya tekanan udara yang rendah akibat suhu yang tinggi di pusat bandar.
Kesannya tiupan angin yang lebih kencang bertiup masuk dari luar ke pusat bandar.
Kejadian ini dinamakan sebagai badai.
Komposisi udara atau lapisan udara yang tebal diselimuti jerebu clan bahan
pencemar khususi iya dalam keadaan udara yang lebih kering di bandar.


5 (a) Kadar pertumbuhan penduduk biasanya merujuk kepada satu angka yang clapat menunjukkan
sL-atu arch pertambahan penduduk sama ada pesat, perlahan, statik atau berkurangan di
sesebuah net Ira pada satu tempoh tertentu. Angka ini diukur dalam unit peratus atau
per 1000 orang. Misablya kadar pertumbuhan penduduk di Malaysia pada tahun 2000 adalah
2.5% atau 25 orang per 1000 (pertambahan seramai 25 orang bagi setiap 1000 orang
penduduk).

(b)
Faktor semula jadinya meliputi kadar kelahiran clan kadar kematian. Di Malaysia,
kadar kelahirannya agak tinggi diikuti dengan kadar kematian yang rendah. Hal ini
menyebabKan kadar pertumbuhan penduduknya sederhana iaitu sebanyak 2.5% setahun.
Kadar kelah tan yang tinggi dan kadar kematian yang rendah adalah dipengaruhi oleh
taraf kesihatan penduduk negara yang semakin baik.
Dasar kerajaan melalui kempen 70 juta orang penduduk menjelang tahun 2100 juga
menjadi pemangkin mempercepatkan lagi pertumbuhan penduduk di Malaysia. Dasal ini
sebenarnya secara langsung menggalakkan kelahiran melalui rebat cukai pendapatan
y'~ng cliberikan, kemudahan cuti bersalin serta kemudahan rawatan percuma untuk
ibu-ibu ) ang mengandung.
Faktor agama dan adat tradisi yang diamalkan. Agama rasmi di Malaysia ialah agama
Islam clan majoriti penduduk Malaysia adalah beragama Islam. Islam telah menganjuj
kan konsep keramaian umat. Keadaan ini sebenarnya secara langsung telah
menggalakkan kadar kelahiran.
Kestabilan politik dalam jangka masa panjang juga turut membantu mempenga ahi
pertumbuhan penduduk di Malaysia. Negara yang aman dan stabil memberi peluang tan
ruang kepada kerajaan merancang aspek clemografinya.
Kadar migrasi bersih iaitu nilai yang diperoleh setelah migrasi masuk ke Malaysia
ditolak dengan migrasi keluar dari Malaysia. Dalam hal ini pertumbuhan penduduk
sudah tentunya bersifat positif kerana Malaysia terlalu ramai menerima penduduk
asing.

(c)
Pertumbuhan penduduk sebagai satu aset. Pertumbuhan penduduk yang pesat akan
menjadi satu aset membekalkan tenaga kerja sekiranya negara tersebut mengalami
situasi kurang penduduk.
Pertumbuhan penduduk yang pesat akan mempercepatkan lagi proses pembangunan
sumbersumber alam. Sumber-sumber alam yang masih banyak seperti sumber
mineral/petroleum, sumber hutan, sumber pertanian dan perikanan akan dapat
dikembangkan dengan lebih cepat dan cekap.
Memperluaskan saiz pasaran domestik iaitu dengan memiliki jumlah penduduk yang
ramai melalui pertumbuhan penduduk yang pesat ini juga akan membantu memperluaskan
saiz pasaran domestik dan mampu menarik pelaburan dari luar.
Pertumbuhan penduduk yang pesat juga boleh menguatxan pertahanan sesebuah negara.
Sebagai contoh negara Indonesia. Indonesia merupakan sebuah negara yang terkuat
daripada segi pertahanan clan tenteranya di kalangan negara-negara sedang
membangun di rantau Asia Tenggara.
Pertumbuhan penduduk yang pesat juga akan menyebabkan kemerosotan taraf sosial
seperti taraf pendidikan clan taraf kesihatan penduduk. Penclucluk yang ramai mev
ujudkan persaingan yang hebat. Dalam bidang peDdidikan, ramai yang tercicir. Ini
akan meningkatkan kadar buta huruf sepertimana yang diala--ni oleh kawasan
pedalaman Indonesia, Kemboja, Vietnam dan Filipina.


6 (a)
Ciri penduduk Saiz penduduk melebihi 1 juta orang (data tahun 2007), penduduk
bandar raga Kuala Lumpur ialah seramai 1.3 juta orang.
Ciri guna tanah Guna tanah bandar sepenuhnya (perniagaan, perkhidmatan,
perindustrian, kediaman dan lain-lain sektor ekonomi moden).
Pemusatan (aglomerasi) fungsi bandar Pentadbiran, perniagaan, perdagangan,
perindustrian clan lain-lain.
Ciri ruang bandar Padat dan tepu bina. Perkembangan bangunan secara vertikal
bagi menjimatkan ruang.
Ciri lingkungan pengaruh Meliputi sub-sub bandar dan juga bandar-bandar yang
lain.

(b)
Perkembangan pesat sektor ekonomi moden Perindustrian, perkhidmatan dan
perniagaan.
Peluang pekerjaan yang lugs dalam ketiga-tiga sektor di atas dengan tawaran gaji
yang menarik.
Peluang melanjutkan pelajaran yang lebih banyak Kewujudan pusat-pusat pengajian
tinggi (IPTA dan IPTS).
Kemudahan pembandaran yang menarik Prasarana lengkap, perumahan, perkhidmatan
sosial, hiburan clan rekreasi.
Kemudahan pengangkutan yang baik yang meningkatkan ketersampaian untuk masuk ke
Lembah Kelang.
Perkahwinan antara migran yang berusia muda Aras kesuburan bertambah, kadar
kelahiran meningkat.
Taraf kesihatan yang baik (kemudahan, ubat, doktor, kakitangan perubatan)
Menurunkan kadar kematian dan mengawal wabak penyakit. Kesannya pertumbuhan semula
jadi meningkat.
Pendapatan dan taraf hidup meningkat Mampu memiliki saiz keluarga yang lebih
ramai. Kesannya kelahiran bertambah.
Menjaclikan Lembah Kelang sebagai penjana pertumbuhan ekonomi negara Pusat
perindustrian, perniagaan dan perkhidmatan seperti usaha untuk menjadikan Lembah
Kelang berstatus MSC secara keseluruhannya dalam RMK 9 (status MSC kini Taman
Teknologi Malaysia, KL Sentral, Cyberjaya, Putrajaya dan KLCC).
Menyediakan prasarana pengangkutan awam yang cekap dan moden untuk meningkatkan
ketersampaian dalam dan antara bandar di Lembah Kelang seperti LRT, ERL, Koniuter.
Monorel dan sebagainya.
Memajukan pinggir bandar sebagai kawasan kediaman yang dilengkapi dengan kernwahan
pembandaran yang cukup.
Mewujudkan bandar-bandar baharu clan bandar-bandar satelit seperti Shah Alam, Pei
cling Jaya (perindustrian), Putrajaya (pentadbiran), Petaling Jaya, Ampang Jaya
dan Subang Jaya.
Menyediakan kemudahan dan perkhidmatan sosial yang lengkap untuk penduduk bandar
kemudahan kesihatan, pendidikan clan jaminan keselamatan.

(c)
Peningkatan suhu setempat (pulau haba bandar)
Hakisan dan tanah runtuh/tanah mendap
Banjir kilat
Pencemaran udara Pencemaran air Pencemaran bunyi
Pencemaran sampan scrap dan bau
Pencemaran sisa toksik yang berbahaya dan pencemaran tanih
Kerosakan ekosistem seperti ekosistem paya/tanah lembap, hutan untuk dijadikan
tapak bina perumahan, bandar dan kawasan industri


Score Set 8

Bahagian A

1 (a) Perihelion (near sun) merujuk kepada jarak bumi dengan matahari yang paling hampir
iaiiu kirakira 147 juta km yang berlaku pada 3 Januari.

(b) Tiga ciri permukaan bumi semasa afelion:
Matahari tengah hari berada tegak di atas Garisan Sartan
Afelion berlaku pada bulan Julai setiap tahun
Kawasan sederhana dunia di hemisfera utara mengalami musim pangs
Kawasan sederhana dunia di hemisfera selatan mengalami musim sejuk
Bahang yang diterima oleh permukaan bumf kurang daripada kadar biasa

(c) Dua faktor yang mempengaruhi perihelion dan afelion:
Pereclaran bumi di atas orbitnya menyebabkan kedudukan jarak antara bumi dengan
niatahari sentiasa berubah-ubah mengikut musim.
Bentuk orbit bumi yang berbentuk elips, di mana jarak bumi lebih dekat pada bulan
Julai berbanding pada bulan Januari.

(d) Dua kesan peningkatan bahang matahari terhadap proses geomorfologi:
Kesan kepada proses luluhawa fizikal Peningkatan bahang matahari terutama di
kawasan gurun panas menyebabkan peningkatan luluhawa fizikal melalui proses
pengembangan dan pengecutan.
Kesan kepada proses luluhawa kimia Bahang matahari turut mempengaruhi kegiatan
luluhawa kimia khususnya di kawasan tropika lembap kerana setiap kenaikan suhu
sebanyak 1C akan meningkatkan keberkesanan luluhawa kimia sebanyak 10%.
Kesan kepada proses penggurunan Peningkatan suhu persekitaran terutamanya di
kawasan gurun panas dan hampir gurun menyebabkan kawasan hampir gurun akan menjadi
gurun dan kawasan gurun yang sedia ada menjadi bertambah lugs.
Kesan kepada proses hakisan Wap-wap air akibat pemanasan matahari naik ke atas
dan terpeluwap, lalu turun dalam bentuk hujan. Air hujan tiba ke permukaan bumi
akan mengalir dalam bentuk larian air permukaan yang kemudiannya melakukan proses
hakisan.
Kesan kepada proses pemendapan bahan Bahan-bahan yang dihakis akan diangkut dan
kemudiannya dimendapkan apabila aliran air permukaan tidak lagi berupaya untuk
mengangkut bahan-bahan tersebut.


2 (a) Pergerakan jisim merujuk kepada pergerakan bahan atau regolit yang telah terluluhawa
dari atas ke bawah cerun akibat tarikan graviti bumi.

(b)
Gelongsoran/tanah runtuh Berlaku di kawasan cerun yang sangat curam seperti di
kawasan tebing. Pergerakan tanih atau batuan berlaku dengan cepat atau tiba-tiba.
Terdapat beberapa jenis gelongsoran seperti gelongsoran tanah dan gelongsoran
batuan. Tanah runtuh sering kali membentuk kun talus di kaki cerun.
Aliran tanih Merujuk kepada pergerakan tanih secara tiba-tiba daripada atas
cerun ke bawah cerun. Kegiatan luluhawa kimia yang giat ke atas permukaan tanah di
kawasan cerun menyebabkan tanah di kawasan tersebut longgar dan menjadi peroi.
Tanih yang peroi ini mudah untuk jatuh disebabkan tarikan graviti bumi.
Aliran lumpur Merujuk kepada pergerakan lumpur menuruni cerun. Air hujan
bercampur dengan tanih lalu membentuk aliran lumpur. Aliran lumpur sering berlaku
di kawasan tropika lembap disebabkan penerimaan hujan yang lebat (melebihi 2000
mm).
Kesotan Merujuk kepada pergerakan regolit seperti batuan dan tanah di cerun yang
terlebih dahulu terluluhawa menyebabkan regolit tersebut longgar dan peroi. Batuan
atau tanah ini kemudiannya bergerak secara amat perlahan menuruni cerun yang
landai (10 hingga 20) akibat tarikan graviti bumf. Batuan atau tanah akan
membentuk kun talus di kaki cerun. Pergerakannya tidak dapat dikesan melalui mata
kasar sebaliknya dapat dilihat melalui bukti-bukti seperti batang pokok, tiang
elektrik, pagar dan tembok yang condong.

(c)
Pergerakan jisim dalam bentuk tanah runtuh umumnya akan menyebabkan kenderaan,
rumah kediaman dan sebagainya yang berada di bawah cerun akan tertimbus. Keadaan
tersebut boleh menyebabkan kehilangan nyawa atau kematian dalam kalangan penduduk.
Tanah runtuh juga menyebabkan kemusnahan harta benda penduduk seperti rumah
kediaman, kenderaan dan sebagainya.
Pergerakan jisim menyebabkan kesan psikologi dalam kalangan penduduk. Penduduk
yang pernah mengalami masalah tersebut atau pernah mengalami kehilangan saudara
mara akan berada dalam keadaan ketakutan atau fobia.
Pergerakan jisim memberi kesan kepada aktiviti ekonomi penduduk. Pergerakan jisim
seperti tanah runtuh menyebabkan kemusnahan kawasan pertanian, perniagaan,
industri clan sebagainya.
Kesan kepada kemudahan infrastruktur di mana pergerakan jisim boleh menyebabkan
kemusnahan jalan raga di cerun atau di bawah cerun. Pergerakan jisim juga
menyebabkan terjejasnya bekalan air, elektrik dan kemudahan asas yang lain.
3 (a) Cara hakisan sungai
Hidraul merujuk kepada hakisan tebing atau dasar sungai oleh tindakan air sungai
itu sendiri.
Geseran/lelasan merupakan proses melelas tebing dan dasar sungai oleh bzJian-bahan
yang dibawa oleh air sungai.
Lagaan merujuk kepada bahan-bahan yang dibawa oleh aliran sungai berlang,gar
sesama sendiri dan pecah.
Larutan merupakan air sungai yang melarutkan batuan yang mudah larut scperti batu
kapur yang terdapat sepanjang aliran sungai.
Jenis hakisan
Mendalam/menegak/dasar Iaitu hakisan ke atas dasar sungai yang menyebabkan
sungai bertambah dalam.
Melebar/tebing Iaitu hakisan ke atas tebing sungai yang menyebabkan sungai
bertambah lugs.
Mengundur Berlaku di kawasan air terjun yang menyebabkan hakisan mengundur ke
arah hulu sungai.

(b)
Air terjun terbentuk di bahagian hulu sungai yang mempunyai lapisan batuan yaag
tersusun secara mendatar dan berselang-self antara batuan keras dan batuan lembut.
Lap san batuan lembut akan lebih mudah dihakis berbanding batuan keras. Lapisan
batuan keras :ang tahan hakisan akan tertinggal lalu menghalang aliran air sungai
lalu membentuk air terjun.

Jeram terbentuk di bahagian hulu sungai yang mempunyai susunan batuan lembut dan
batuan keras yang tersusun berselang self secara tegak atau hampir tegak. Hakisan
sungai yang giat ke atas batuan lembut menyebabkan batuan keras yang tahan hakisan
akan tertonjol ke atas. Akibatnya aliran air sungai akan tersekat lalu mengalir
secara melon pat-lompat menuruni tonjolan yang keras.

ii) Lubuk merujuk kepada lekukan yang terbentuk di bahagian dasar sungai. Tindakan
aliran air sungai yang berpusar akan mengorek dan melelaskan dasar lurah sungai
terutama di bahagian dasar air terjun menyebabkan terbentuknya lubang yang dalam
pada bahagian dasar sungai tersebut. Lubang yang dalam ini dikenali sebagai lubuk.
Contoh lubuk seperti Telaga Tujuh di Langk.awi, Kedah

Gaung dan lurah merupakan bentuk muka bumf hakisan sungai di peringkat hulu
sungai. Hakisan yang giat terhadap dasar alur sungai menyebabkan alur sungai
menjadi bertambah dalam dan sempit, dan bertebing curam. Lurch sungai yang
bertebing curam ini dikenali sebagai gaung. Contoh gaung yang terkenal ialah Grand
Canyon di sungai Colorado, Amerika Syarikat.


(c)
Air terjun yang terbentuk di bahagian hulu sungai yang berbukit menghasilkan
pemandangan yang cantik dan menarik. Kawasan air terjun sesuai dijadikan sebagal
kawasan pelancongan.
Jeram juga terbentuk di kawasan hulu sungai. Aliran airnya yang tidak begitu deras
menyebabkan kawasan jeram sesuai dijadikan sebagai kawasan pelancongan.
Terdapat juga jeram yang aliran airnya deras, stabil dan panjang. Jeram yang
mempunyai ciri-ciri tersebut sesuai dijalankan aktiviti sukan lasak.
Lubuk merupakan kawasan yang paling dalam di sesebuah sungai. Oleh itu, lubuk
merupakan habitat bagi kebanyakan hidupan air seperti ikan. Kegiatan menangkap
ikan boleh dijalankan di kawasan ini.
Aktiviti hakisan mendalam yang giat di kawasan hulu sungai telah menghasilkan
tebing tinggi yang dalam clan curam. Kawasan tebing sungai yang curam dan
bertebing tinggi sesuai untuk aktiviti rekreasi.

Bahagian B

4 (a) Tiga ciri demografi bagi peringkat 1:
Peningkatan kadar kelahiran dan pengurangan kadar kematian ekoran daripada
kemajuan taraf kesihatan serta teknologi perubatan yang dapat mengawal pelbagai
penyakit merbahaya.
Aras kesuburan (fertiliti) wanita khususnya yang berkaitan dengan peratus penduduk
dalam kumpulan umur subur yang ramai (15 hingga 45 tahun) serta amalan perkahwinan
pada usia muda di sesetengah negara khususnya di negara-negara sedang membangun.
Kegagalan program kawalan penduduk/perancangan keluarga di sesetengah negara
khususnya di negara-negara sedang membangun yang sudah ramai penduduknya.

(b) Tiga kesan pertumbuhan penduduk:
Membekalkan sumber tenaga kerja
Mempercepatkan proses pembangunan sumber-sumber alam
Me,uperluaskan saiz pasaran domestik

(c) Dua program kawalan penduduk:
Program perancangan keluarga seperti pencegahan kehamilan melalui penggunaan pil
peranc ang, penggunaan kondom, menjarakkan kehamilan, pengguguran clan lain-lain
lagi.
Mt laksanakan dasar saiz keluarga kecil iaitu polisi mengehadkan bilangan anak
yang boleh dimiliki oleh sesebuah keluarga pada jumlah satu atau dun orang sahaja
seperti yang diamalkar, oleh negara China.

(d) Pembangunan yang tidak seimbang bermaksud arcs kemajuan sosioekonomi yang tidak sama
rata dalam sesebuah negara atau wilayah. Ada kawasan yang mundur dan ada kawasan yang
Jnaju Perbezaan indeks sosioekonomi seperti Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) antara
kawasan pendapatan per kapita, kuasa beli pengguna, tabungan, taraf kesihatan seperti
nisbah bilangan doktor dengan pesakit, tahap pendidikan seperti kadar buta huruf clan
lain-lain biasanya digun, untuk mengukur ketidakseimbangan pembangunan yang dicapai
antara kawasan atau wilayah Jik.= Malaysia dijadikan contoh, pembangunan yang tidak
seimbang boleh ditunjukkan dalam petbagat kawasan. Misalnya ketidakseimbangan
pembangunan antara Malaysia Barat dengan Malaysia Timur, antara, pantai barat
semenanjung dengan pantai timurnya, antara kawasan bandar dengan luar bandar dan
sebagainya.

(e) Dua petunjuk pembangunan tidak seimbang:
Pendapatan per kapita penduduk Kuasa beli pengguna, pola perbelanjaan pengguna
jenIN ekonomi yang dijalankan sama ada dominasi pertanian atau perindustrian serta
perkhidiiiatan.
Keluaran Dalam Negara Kadar (KDNK), keupayaan pinjaman, aliran tunai, pemilikan
harta modal, pemilikan saharn dan lain-lain lagi.
Petunjuk-petunjuk sosial misalnya taraf kesihatan penduduk yang diukur daripada
segi bilangan hospital/poliklinik dan klinik desa yang ada relatif dengan jumlah
penduduk yang diwakilinya, nisbah doktor dengan pesakit/penduduk, nisbah katil
hospital dengan pesakit serta teknologi perubatan yang ada di sesebuah
kawasan/wilayah.
Manakala pendidikan pula meliputi kadar kenal huruf berbanding dengan kadar buta
huruf, kadar celik teknologi khususnya ICT, peluang pendidikan menengah dan tinggi
yang ada sama ada bertaraf politeknik, kolej dan juga universiti.

(f) Dua buah agensi pembangunan dalam IADP:
RISDA
MARDI
FAMA
MADA
MAJUTERNAK
KADA
MAJUIKAN
LKW
LPP
MARDEC

5 (a)
Malaysia
Thailand
Indonesia
Myanmar
Vietnam
Brunei
Laos

(b)
Faktor kadar kelahiran dan kadar kematian Faktor ini dikategorikan sebagai
faktor semula jadi. Di Malaysia contohnya, kadar kelahirannya agak tinggi diikuti
dengan kadar kematian yang rendah. Hal ini menyebabkan kadar pertumbuhan
penduduknya sederhana iaitu di sekitar 2.3% setahun. Kadar kelahiran yang tinggi
dan kadar kematian yang rendah adalah dipengaruhi oleh taraf kesihatan penduduk
negara yang semakin baik.
Faktor governan atau dasar kerajaan Dasar kerajaan sememangnya boleh
mempengaruhi pertambahan dan pengurangan penduduk dalam sesebuah negara khususnya
di Asia Pasifik melalui langkah menggalakkan kelahiran atau menyekat kelahiran
bergantung kepada situasi kependudukan yang dialami oleh negara berkenaan. Negara
yang mengalami kurang penduduk biasanya mengamalkan prinsip menggalakkan kelahiran
misalnya seperti negara Singapura.
Program perancangan keluarga Di negara-negara sedang membangun langkah ini tidak
begitu berkesan malah boleh dikatakan sebagai gagal. Ini disebabkan oleh masalah
tahap pendidikan yang rendah, kongkongan adat dan agama yang kuat serta keperluan
tenaga manusia oleh setup keluarga daripada segi ekonomi.
Faktor sosial Taraf pendidikan yang rendah memungkinkan pertumbuhan penduduk
yang tinggi sepertimana yang dialami oleh kawasan pedalaman Indonesia, China,
Kemboja clan juga negara Vietnam. Ini kerana kesukaran untuk memahami dan menerima
idea-idea baharu seperti program perancangan keluarga di camping desakan tenaga
buruh keluarga.
Faktor perkahwinan di peringkat usia muda Perkahwinan di usia muda akan membantu
pertumbuhan penduduk yang tinggi kerana pengaruh kadar fertiliti (kesuburan) yang
tinggi yang akan menggalakkan lagi kelahiran. Kadar fertiliti/kesuburan wanita
biasanya antara umur 16 hingga 45 tahun. Di negara Filipina dan Indonesia, taraf
umur perkahwinan pada usia awal 20-an memungkinkan pasangan memiliki anak yang
ramai kerana k,-suburani,ya adalah tinggi.
Kestabilan politik dan ekonomi Membantu mempengaruhi pertumbuhan penduduk di
Malaysia. Negara yang aman dan stabil memberi peluang dan ruang kepada kerajaan
merancang aspek demografinya tanpa bimbang tentang halangan dan kemungkinan
perubahan dasar yang begitu cepat. Oleh sebab itu, pihak kerajaan Malaysia berani
meniperkenalkan dan meletakkan sasaran 70 juta penduduk pada masa hadapan.
Faktor migrasi Selain daripada faktor semulajadi, kadar pertumbuhan penduduk di
sesebuah negara Asia Pasifik juga turut dipengaruhi oleh kadar migrasi bersih
iaitu rulai yang diperoleh setelah migrasi masuk ditolak dengan migrasi keluar.
Dalam kes Malaysia misalnya. pertumbuhan penduduk sudah tentunya bersifat positif
kerana Malaysia terlalu ramai menerima penduduk asing sama ada dari Indonesia,
Bangladesh, Hong Kong dan sebagainya.

(c)
Program perancangan keluarga seperti pencegahan kehamilan melalui penggunaan pil
perancang, penggunaan kondom, menjarakkan kehamilan, pengguguran can lain-lain
lagi.
Melaksanakan dasar saiz keluarga kecil iaitu polisi mengehadkan bilangan anaK yang
boleh dimiliki oleh sesebuah keluarga pada jumlah satu atau dua orang anak
sahajit.
Program kebajikan keluarga (family welfare) dan langkah menaikkan had umur boleh
kahwin. Dengan menaikkan had umur minima berkahwin dari belasan tahun "epada umur
20-an atau 30-an dan ke atas sudah pastinya akan dapat mengurangkan kauar
fertiliti di kalangan wanita, sekali gus boleh menurunkan pertumbuhan penduduk
serm, la jadi.



6 (a)
Kuala Lumpur
Ho Chi Minh
Jakarta
Manila
Bangkok
Yangoon

(b)
Kepesatan pembangunan sektor ekonomi moden khususnya sektor industri, p,-
,rkhidmatan, perdagangan dan lain-lain tertumpu di bandar-bandar besar berbanding
dengan bandar-bandar lain. Sebagai contohnya bandar raya Bangkok di Thailand telah
menjadi pusat tumpuan penduduk kerana is menyediakan peluang pekerjaan yang banyak
dengan pen lapatan yang lebih lumayan. Kadar tumpuan penduduk yang terlalu pesat
menyebabkan Bangkok n1uncul sebagai bandar raya primat.
Adanya kemudahan pembandaran yang lebih lugs dan prasarana yang lebib baik seperti
pusat-pusat perkhidmatan penduduk, pusat kewangan, pusat hiburan dan rekrt asi,
kawasan perumahan terancang lengkap dengan kemudahan air, elektrik dan sebagainy
1. Di bandarbandar besar seperti Kuala Lumpur sebagai contohnya, menyediakan
pelbagai kemudahan bandar yang menarik migrasi penduduk dari luar bandar tertumpu
ke arahn) a.
Kewujudan kemudahan pendidikan khususnya pendidikan tinggi sama ada IP FA atau
IPTS yang lebih banyak di bandar-bandar utama berbanding dengan bandar kedua beau
kawasankawasan lain. Kewujudan IPT, politeknik dan kolej telah menarik pelajar
lelasan sekolah berhijrah melanjutkan pelajaran mereka. Setelah tamat mereka terns
menel,p di bandar kerana di bandar-bandar besar menawarkan peluang perkerjaan yang
berses,jaian dengan kelulusan mereka.
Adanya pelbagai sistem pengangkutan yang lebih baik menghubungkan bandar itama
denganbandar/kawasan lain di mana akan mempercepatkan ketersampaian dan
meningkatkan rnobiliti penduduk. Sistem pengangkutan seperti bas clan kereta dpi
menghubungkan kawasan desa clan bandar kecil dengan bandar-bandar besar telah
memuclahkan pergerakan penduduk ke bandar besar. Jarak perjalanan menjadi semakin
dekat dan cepat, semua kawasan boleh dihubungi dengan mudah.
(v) Faktor sejarah pembandaran. Bandar-bandar utama lebih awal
climajukan/dibangunkan ehingga sesetengahnya sudah stabil dan bergelar bandar raga
yang menjadi pusat segala aktiviti ekonomi, menjadi ibu negara/pusat pentadbiran
dan lain-lain yang menjadi tarikan penduduk. Bandar-bandar besar di Asia Tenggara
sememangnya terbentuk melalui faktor sejarah seperti Jakarta di Indonesia, Kuala
Lumpur di Malaysia, Manila di Filipina, Bangkok di Thailand, Yanggon di Myanmar
clan lain-lain lagi

(c)
Masalah pencemaran udara/jerebu. Akibat pertambahan bilangan kenderaan yang
seiringan dengan pertambahan penduduk dan pertambahan kawasan-kawasan
perindustrian telah menyebabkan kualiti udara terjejas. Pembebasan bahan-bahan
pencemar seperti karbon monoksida, karbon dioksida, sulfur dioksida, hidrokarbon,
asap, jelaga clan sebagainya telah mencemarkan udara dan dalam keaclaan udara yang
kering boleh membentuk fenomena jerebu yang boleh mengurangkan jarak penglihatan.
Masalah pencemaran bunyi dan pencemaran bau. Bunyi bising akibat kenderaan dan
kilang terutama di kawasan bandar yang sesak. Pencemaran bau khususnya di kawasan
pelupusan sampah hasil buangan domestik. Pencluduk yang ramai khususnya di kawasan
setinggan, sistem perparitan dan pembetungan yang ticlak terurus boleh menyebabkan
bau busuk dan pencemaran persekitaran. Kesannya pelbagai penyakit mudah merebak
seperti penyakit taun clan denggi.
Masalah pencemaran air. Meliputi pencemaran sungai, muara/pelabuhan, air bawah
tanah, air hujan/hujan asid dan lain-lain lagi yang berpunca daripada sisa
domestik/perumahan (tan sisa kilang yang menjejaskan ekosistem akuatik. Pembuangan
sisa domestik ke sungai (tan parit di kawasan setinggan yang padat menyebabkan
sungai kotor, alirannya tersekat, penuh dengan sampah sarap seperti di Sungai
Gombak clan Sungai Klang.
Masalah banjir. Khususnya banjir kilat akibat pembangunan yang terlalu pesat bagi
menampung keperluan penduduk seperti penerokaan tanah-tanah pinggir bandar untuk
membina kawasan perumahan, penurapan muka bumf yang keterlaluan, penimbusan
kawasan paya (wet land), penyediaan sistem saliran yang ticlak cekap clan
sebagainya.
Masalah hakisan tanah, tanah runtuh clan tanah menclap yang juga berpunca daripada
eksploitasi terhadap tanah-tanah bandar secara berlebihan bagi menampung keperluan
penduduk yang semakin bertambah. Seperti aktiviti peneresan,- pemotongan dan
perataan bukit untuk dijadikan kawasan petempatan dan sebagainya.
Kenaikan suhu berpunca daripada memerangkap haba oleh bahan pencemar udara yang
dikeluarkan oleh industri, kenderaan dan stesen jana kuasa, haba yang dibebaskan
oleh metabolisme manusia, ketiaclaan tumbuhan yang menyebabkan kelembapan udara
rendah/ udara kering (dry air).
Wabak penyakit seperti taun dan denggi yang berpunca daripada sistem pembetungan
yang ticlak baik, rawatan sisa kumbahan yang ticlak sempurna, bekalan air yang
tidak bersih, sistem longkang yang tidak cekap terutamanya di kawasan petempatan
setinggan dalam bandar dan sebagainya.



Score Set 9

Bahagian A

1 (a)
Keratan rentas di sepanjang garisan A ke D:


Tiga ciri fizikal yang terdapat di sepanjang keratan rentas:
Cerun curam
Tanah tinggi/bukit
Cerun landai
Sungai
Tanah pamah/lembah

(b)
Cerun AB: Cerun landai yang dibuktikan dengan selang kontur yang jarang.
Cerun BC: Cerun curam yang dibuktikan dengan selang kontur yang rapat dan paciat.

Panjang jalan raga ialah 3.8 km
Keluasan tanaman padi ialah 13 km2
Satu kegiatan ekonomi yang boleh dijalankan oleh penduduk:
Pendudukmenjalankankegiatanpertaniandenganmenanampadisawah,pekebuiikelapa dan
getah.
Penduduk bekerja di kilang memproses padi, getah dan kelapa.
Penduduk di sekitar Sungai Sepat terlibat dengan kegiatan perikanan air tawar.
Ielayan

(d)
Panjang jalan raga ialah 3.8 km
Keluasan tanaman padi ialah 13 km2
Satu kegiatan ekonomi yang boleh dijalankan oleh penduduk:
Pendudukmenjalankankegiatanpertaniandenganmenanampadisawah,pekebuiikelapa dan
getah.
Penduduk bekerja di kilang memproses padi, getah dan kelapa.
Penduduk di sekitar Sungai Sepat terlibat dengan kegiatan perikanan air tawar,
nelayan atau mengusahakan penternakan ikan (akuakultur).


2 (a) Sistem merujuk kepada satu set angkubah yang saling bertindak balas yang mempunyai
tenaga dan bahan di mana tenaga dan bahan tersebut boleh keluar dan masuk dari sistem
tersebut.

(b) i. Tiga ciri sesebuah sistem:
Sesebuah sistem mempunyai angkubah atau unsur.
Angkubah atau unsur di dalam sesebuah sistem saling bertindak balas antara satu
sama lain.
Di dalam sesebuah sistem terdapat bahan Oisim) seperti air, gas, mineral yang
dapat keluar masuk ke dalam sistem tersebut.
Mempunyai tenaga yang boleh masuk dan keluar daripada sistem tersebut.
Angkubah-angkubah yang terdapat di dalam sesebuah sistem akan beroperasi sehingga
ke tahap yang maksimum. Oleh itu, operasinya memerlukan tempoh yang lama untuk
mencapai keseimbangan.
Sesebuah sistem mempunyai sempadan-sempadan tersendiri yang dapat dikenal pasti
dengan jelas.

ii. Dua perbezaan antara sistem tertutup dengan sistem terbuka:
Sistem tertutup mempunyai sempadan yang tertutup manakala sistem terbuka mempunyai
sempadan yang terbuka.
Dalam sistem tertutup, sistem hanya dapat menerima pertukaran tenaga sahaja,
manakala bahan atau jisim tidak dapat masuk atau keluar masuk melalui sempadannya.
Sistem tertutup tidak dapat beroperasi dengan sempurna manakala dalam sistem
terbuka operasinya akan mencapai ke tahap yang maksimum.

(c)
Pengembangan hablur garam Pemanasan tenaga suria yang melampau di kawasan gurun
panas menyebabkan air bawah tanah ditarik ke atas oleh daya rerambut (capillary
force) lalu tersejat ke permukaan melalui rongga atau rekahan batuan. Apabila air
tersejat, hablurhablur garam akan tertinggal di dalam rongga atau retakan batuan
(batu pasir). Pertambahan kuantiti hablur garam dalam jangka masa panjang
menyebabkan batuan tersebut mengembang dan akhirnya tersepai.
Tindakan kembang kecut Pada waktu siang pemanasan oleh tenaga suria (suhu
tinggi) ke atas batuan di kawasan gurun panas menyebabkan lapisan luar batuan di
kawasan tersebut mengembang dengan lebih cepat berbanding dengan bahagian dalam
batuan yang masih lagi sejuk. Sebaliknya pada waktu malam suhu permukaan yang
rendah di kawasan gurun panas menyebabkan lapisan luar batuan menyejuk dan
mengecut lebih cepat berbanding dengan bahagian dalam batuan yang masih lagi
panas. Proses kembang kecut ini akan berlaku secara berulang-ulang dan keadaan ini
menyebabkan bahagian luar batuan akan merekah dan pecah secara mengelupas lapisan
demi lapisan (kelupasan kulit bawang).
Tindakan basah dan kering Tindakan basah dan kering berkesan di kawasan monsun
tropika yang mengalami musim hujan dan kering yang nyata. Semasa musim hujan
batuan akan menyerap air dan berkeadaan lembap lalu mengembang, manakala semasa
musim kering pemanasan oleh matahari menyebabkan sejatan akan berlaku ke atas
batuan tersebut menyebabkan batuan tersebut mengecut. Proses basah dan kering yang
berlaku secara berulang-ulang dalam tempoh tertentu akan menyebabkan batuan
tersebut merekah dan akhirnya pecah.
Peranan ke atas luluhawa kimia. Tenaga suria juga mempengaruhi kadal luluhaw a
kimia khususnya di kawasan tropika lembap. Penerimaan bahang suria sepanjang tahun
menyebabkan suhu di kawasan tersebut sentiasa tinggi sepanjang tahun (purata 27C)
menyebabkan kegiatan luluhawa kimia aktif sepanjang tahun. Menurut Van Den Hof
setiap kenaikan suhu sebanyak VC akan meningkatkan keberkesanan luluhawa kimia
sebanyak 10%.


3 (a)
Lipatan kerak bumi merujuk kepada proses lenturan clan kedutan pada kerak bumi
hasil tindakan tenaga dalaman bumi (proses endogenik) yang menyebabkan berlakunya
pertembungan antara plat-plat benua lalu menghasilkan lipatan pada kerak bumi
Di lapisan astenosfera yang terletak di atas mantel bumi wujud pergerakan arw
perolakan magma. Arus perolakan ini mempunyai daya yang kuat untuk pergerakan
plat-plat (kerak bumf) yang terapung di atas lautan magma tersebut. Plat-plat
bergerak dalal 1 tiga Cara iaitu pertembungan, pemisahan (pencapahan) clan
perselisihan plat. Pergeraki n plat-plat berlaku secara perlahan dan berbeza-beza
antara satu kawasan dengan kawasai yang lain. Lipatan kerak bumi terjadi apabila
plat-plat bertembung antara satu sama lain khususnya antara plat benua dengan plat
benua. Contoh, pertembungan plat Indo-Australia dengan plat Eurasia (plat benua)
menghasilkan Banjaran Himalaya.

(b)
Lipatan Monoklin Lipatan yang cembung di atas clan cekung di bahagian bawah.

Lipatan Simetri Lipatan simetr, mempunyai cerun yang seimbang di kedua dua
belah. Lipatan tersebut terjadi disebabkan tindakan daya mampatan yang sama kuat
di kedua-dua belah kerak bumi.

Lipatan Asimetri Lipatan asimetri merujuk kepada lipatan yang mana salah satu
darlpacla cerunnya lebih curam bernanding dengan cerun bersebelahannya yang lebih
lanuai. Lipatan asimetri terbentuk akibat daya mampatan yang lebih kuat di sebelah
sahaja manal, ala sebelah lagi daya mampatan agak lemah.

Lipatan Rebah Lipatan rebah mempunyai dua cerun yang tidak seimbang. Lipatan ini
terjadi akibat tindakan daya mampatan yang lebih kuat di satu bahagian berbanding
bahagian sebelahnya.

Lipatan Lampau Lipatan lampau terbentuk apabila lipatan rebah mulai retak,
bertindih dan terlipat di atas kerak bumi.


(c) Tiga banjaran gunung yang terbentuk hasil daripada proses lipatan:

i.

Dua kesan proses lipatan:
Gunung lipat Gunung lipat merujuk kepada bahagian kerak bumf yang dipaksa naik
ke atas semasa berlakunya proses lipatan. Bahagian ini dikenali sebagai antiklin
me mbentuk kemuncak gunung lipat. Terdapat dua jenis sistem gunung lipat iaitu
lipat n tuda clan lipat tug.
Lurah Semasa lipatan terjadi, bahagian batuan lemah akan dipaksa ke bawah.
Bahagian yang dipaksa ke bawah dikenali sebagai sinklin yang kemudiannya memben A
lurah gunung lipat.
Cerun lipatan Cerun lipatan merujuk kepada cerun yang terhasil antara gunung
lipat dengan lurah gelinciran. Terdapat rerun yang curam clan kadang kalanya
landai be rgantung kepada jenis lipatan.


Bahagian B

4 (a) Migrasi dalaman merujuk kepada perpinclahan penduduk dari satu tempat ke tempat yang
lain yang hanya melintasi sempadan di dalam negara itu sahaja seperti sempadan antara
daerah, sempadan antara luar bandar dengan bandar, sempadan antara negeri, sempadan
antara bandar clan sebagainya tanpa keluar daripada sempadan negara berkenaan.

(b) Dua jenis komponen yang terclapat di dalam alam sekitar fizikal:
Biosfera. (sistem ekologi)
Atmosfera (sistem atmosfera)
Litosfera (sistem geomorfologi)
Hidrosfera (sistem hidrologi)

(c) Daya tampung persekitaran fizikal ialah keupayaan persekitaran fizikal di sesebuah
kawasan untuk menyokong atau menampung keperluan penduduk seperti air permukaan clan
marin, udara bersih, menyokong tanah pertanian, makanan, hutan, tanih clan mineral
kepada penduduk kawasan tersebut.

(d) Dua kesan negatif terhadap clam sekitar manusia:
Kesesakan lalu lintas berpunca daripada pertambahan kenderaan, sistem jalan bandar
yang tidak dapat menampung ajiran trafik.
Kualiti hidup penduduk bandar terjejas. Taraf kesihatan penduduk bandar terjolas
akibat pertambahan pencemaran persekitaran seperti pencemaran udara, air, bau can
bunyi. Kualiti kesihatan penduduk akan terjejas dengan pencleclahan kepada pelbagi
penyakit kulit (akibat hujan asid), penyakit mata clan lelah (akibat pencemaran
udara), bau busuk dan lain-lain lagi.
Masalah kekurangan perumahan disebabkan nilai hartanah tinggi, tidak mampu
dimiliki oleh pekerja yang berpenclapatan rendah yang akan mewujudkan petempatan
setinggan.
Akibat tekanan hidup clan kos hidup yang tinggi di bandar maka mudah n ienularnya
penyakit social seperti jenayah, pelacuran, penyalahgunaan dadah clan lain - lain
yang A-ujud akibat kadar pengangguran dan kemiskinan bandar yang tinggi.

Tiga kesan negatif terhadap alam sekitar fizikal:
Pencemaran udara Pelepasan asap dari kenderaan clan industri karbon di Asida
clan monoksida clan lain-lain yang akan menyebabkan jerebu clan hujan asid.
Pencemaran air Pembuangan sisa kumbahan, domestik, efluen kilang prenlis
perniagaan. sisa pembinaan khususnya perumahan.
Pencemaran sampan scrap akibat pembuangan sisa domestik dari kawasan perumahan,
premis perniagaan, industri dan lain-lain lagi.
Pencemaran bunyi dan bau Bunyi bising/bau busuk.
Perubahan landskap Kemusnahan kawasan hijau akibat pembangunan bandar.
Pulau haba bandar Peningkatan suhu dalam bandar akibat pemerangkapan haba.
Banjir kilat Daya tampung sistem saliran seperti sungai, parit, longkang dan
paya menjadi rendah serta tidak mampu menampung kuantiti air semasa.
Hakisan tanih serta tanah runtuh Bukit dan rerun yang dipotong, diteres,
diratakan bagi tujuan pembinaan bangunan.
Kemusnahan ekosistem Penebangan hutan di kawasan pinggir bandar merosakkan
habitat, rantaian makanan, kepelbagaian spesies termasuk kemusnahan ekosistem
akuatik akibat penebus gunaan tanah lembap.

(e) Jerebu boleh ditakrifkan sebagai partikel-partikel terampai di atmosfera dalam
kepekatan yang tinggi. Partikel terampai (partikulat) ini terbentuk di dalam keadaan
cuaca kering (dry air) dan udaranya yang stabil yang menghasilkan sate lapisan kabus
nipis menyelimuti ruang atmosfera sesuatu kawasan. Partikel-partikel ini boleh menyerak
dan menyerap cahaya matahari, lantas menyebabkan keadaan sekelilingnya menjadi kabur
dan kurang jelas.


5 (a) Pertumbuhan penduduk ialah peratus pertumbuhan tahunan penduduk sesebuah negara
berdasarkan kadar b lahiran, kadar kematian dan migrasi. Kadar pertumbuhan penduduk
dikira berdasarkan formula

r = 1/n Log e (Pn/Po) x 100

Di mane,
r = kadar pertumbuhan
n = bilangan tahun
Pn = penduduk tahun semasa
Po = penduduk tahun asas

(b) Negara yang dirujuk ialah Malaysia.
Kadar pertumbuhan meningkat Kadar kelahiran semula jadi meningkat dan kadar
kematian menurun. Berlaku migrasi ke dalam negara melebihi migrasi keluar negara.
Kadar kelahiran meningkat Pertambahan bilangan kanak-kanak. Kadar kelahiran
meningkat kerana perubatan moden, pemakanan seimbang dan taraf sosioekonomi
meningkat.
Kadar kematian menurun Kadar kematian menurun kerana teknologi perubatan moden
kawalan penN akit berjangkit dapat dilakukan dan kelahiran hidup yang tinggi.
Jangka hayat semakin meningkat Bilangan orang tua dan dewasa meningkat, kadar
kematian golongan tua menurun, bantuan perubatan moden dan peningkatan dalam
penjagaan kesihatan.

(c)
Kadar pengangguran tinggi Peluang pekerjaan kurang berbanding dengan bilangan
penduduk yang ramai.
Bebanan/tanggungan kerajaan tinggi Penduduk yang ramai terutamanya golongan
remaja yang ramai meningkatkan keperluan pendidikan, kesihatan, infrastruktur dan
petempatan.
Masalah memajukan sektor ekonomi Kekurangan tenaga kerja profesional akibat
taraf pendidikan yang masih rendah menimbulkan masalah memajukan sektor ekonomi
dan pembangunan sektor perindustrian.
Kadar buta huruf tinggi Kekurangan kemudahan pendidikan terutamanya di kawasan
pedalaman, tidak berkemampuan Berta prasarana pendidikan yang rendah telah
meningkatkan buta huruf. Kesannya penyebaran pengetahuan terhad dan masyarab at
lambat berkembang.
Kesusahan penduduk bandar Migrasi berlebihan di bandar telah menyebabkan ke
kurangan pekerjaan. Kesannya timbul masalah perumahan, kesesakan, pencemaran, kos
hidap tinggi, kesesakan petempatan dan kesesakan lalu lintas.
Kadar kemiskinan tinggi Kebanyakan penduduk menikmati taraf hidup yang rendah
ekoran perkembangan ekonomi yang lembap. Kos sara hidup yang semakin nieningkat
menyebabkan kemiskinan, kebuluran, kekurangan zat makanan, masalah peng,--mis dan
fenomena kemiskinan yang serius.
Peningkatan gejala sosial Peningkatan jenayah, pelacuran, penyakit, buruh kanak-
kanak, pengemis, rompakan clan lain-lain akibat tekanan hidup terutamanya di
bandar.

6 (a) Pembangunantidak seimbang ialah pembangunan sosioekonomi yang tidak seimbang antara
,Ailayah. negeri. bandar dan luar bandar dalam sesebuah negara. Ketidakseimbangat
berlaku dalam aspek pembangunan sumber tempatan, peluang ekonomi, prasarana, tingkat
pendapatan. Ketidakseimban2an dipengaruhi faktor ketersampaian, kewujudan sumber,
tumpuan kera-laan dan aspek bentuk muka bumf. Contohnya, pembangunan pantai barat
Semenanjung Mala) sia lebih pesat berbanding pantai timur Semenanjung Malaysia.

(b)
KDNK per kapita yang tidak sama/seimbang antara kawasan. Per kapita antara negeri
di semenanjung tidak sama. Contohnya per kapita penduduk Selangor lebih tinggi be
rbanding per kapita penduduk Kelantan dan Pahang.
Peratus tenaga kerja dalam ekonomi Peratus guna tenaga dalam ekonomi jUga tidak
sama. Contohnya di Selangor, Pulau Pinang dan Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur,
guna tenaga adalah tinggi
gi terutamanya dalam bidang inclustri berbanding di Kedah, Perlis dan Teren2E!anu.
Hal ini kerana sektor perindustrian lebih tertumpu di negeri-negeri yang lebih
maju.
Kemudahan asas juga tidak sama Wilayah pantai barat semenanjung merniliki lebih
banyak mempunyai prasarana yang lengkap seperti jalan raya, lebuh raya, bekalan
air clan elektrik berbanding wilayah di Sabah dan Sarawak. Hal ini kerana tumpuan
lebill banyak diberikan kepada kawasan yang perting dari sudut ekonomi.
Pemilikan barangan Kuasa beli dan pemilikan barangan juga berbeza. Penduclue,
bandar mempunyai kuasa beli yang lebih berbanding penduduk luar bandar. Pemilikan
harangan penduduk bandar juga jauh mengatasi kemampuan penduduk desa. Hal ini
kerana of bandar pendapatan di sektor perkilangan dan perkhidmatan lebih tinggi
daripada pendapatan dalam sektor pertanian.
Ciri demografi kawasan bandar lebih kepada golongan produktif/dewasa yang ramai
berbanding golongan tug yang menetap di kawasan luar bandar. Ciri ini akan
menentukan tahap ekonomi kawasan.

(c)
Pembangunan in situ Pembangunan ekonomi khusus sesebuah kawasan urnparnama
pelancongan atau pertanian bagi memajukan luar bandar. Contohnya pembangunan L
angkawi sebagai pusat pelancongan telah memajukan kawasan luar bandar menjadi
pusat pelancongan utama di Malaysia.
Pembangunan pertanian bersepadu Membangunkan kawasan luar bandar dalain sektor
pertanian dengan menyediakan prasarana atau input pertanian lengkap seperti tali
air, ianarnan berkelompok, khidmat kewangan, nasihat, kajian dan juga
penyelidikan. Sebaga contoh projek tanaman kelapa sawit dan padi telah dijalankan
secara sistematik bagi menghasilkan k,-Iuaran yang bermutu dan membangunkan
kawasan luar bandar.
Pembangunan wilayah Rancangan pembangunan wilayah KEJORA, KETENGAH, E ESEDAR,
JENGKA dan lain-lain telah berjaya meningkatkan taraf hidup penduduk dalam sektor
pertanian.
Desa dijadikan sebagai pusat pertumbuhan dalam bidang IKS, pusat kraftangan,
pengeluaran produk kampung, pertanian berskala besar. Penglibatan agensi kerajaan
clan swasta dalam industri asas tani bagi memajukan desa.
Pemodenan sosioekonomi desa juga dilakukan dengan membawa masuk teknologi dan
input ekonomi seperti IT, penggunaan jentera, perkilangan dan pemasaran yang
sempurna bagi membantu sektor pertanian, pemprosesan makanan dan perikanan.
Perbandaran kawasan desa juga dilakukan dengan menubuhkan bandar baharu di kawasan
desa bagi mewujudkan kawasan perkilangan berkelompok di samping melengkapkan
kemudahan asas kawasan desa. Dengan itu, kegiatan ekonomi moden dapat
diperkenalkan.