Bab 9 - Garis Panduan Perancangan

Ensiklopedia Prosedur Dan Undang-Undang Perancangan Bandar Dan Desa.
9-00-1
BAB 9. : GARIS PANDUAN PERANCANGAN.
KANDUNGAN

9.1 Pengenalan
9.1.1 Kandungan Garis Panduan Dan Piawaian Perancangan
9.1.2 Fungsi Garis Panduan Dan Piawaian Perancangan
9.1.3 Proses Penyediaan Garis Panduan Dan Piawaian Perancangan

9.2 Piawaian Perancangan Pembangunan Fizikal Pulau-Pulau
9.2.1 Piawaian Perancangan
9.2.2 Piawaian Perancangan Bangunan Dan Jalan Bagi Pulau
Peranginan Dan Pulau Taman Laut Dan Pulau Yang
Dilindung

9.3 Penyediaan Kemudahan Asas Dan Fizikal Berkaitan Program
Rakan Muda.

9.3.1 Garis Panduan Perancangan Kemudahan Asas Dan Fizikal

9.4 Guidelines & Geometric Standards On Road Network System.
9.4.1 Highway Network Hierarchy
9.4.2 Functional Highway Network Hierarchy
9.4.3 General Guidelines
9.5 Piawaian Perancangan Pembangunan Taman Atas Bumbung
9.5.1 Dasar Perancangan
9.5.2 Syarat-Syarat Penyediaan Taman Atas Bumbung

9.6 Garis Panduan Perancangan Perusahaan Ternakan Khinzir.
9.6.1 Garis Panduan Perancangan Umum
9.6.2 Garis Panduan Khusus

9.7 Garis Panduan Kawasan Kolam Takungan Sebagai
Sebahagian Tanah Lapang.
9.7.1 Garis Panduan Umum

9-01-1
9-01-1
9-01-1
9-01-2

9-02-1
9-02-3
9-02-16

9-03-1

9-03-2

9-04-1
9-04-3
9-04-3
9-04-5

9-05-1
9-05-3
9-05-3

9-06-1
9-06-3
9-06-5

9-07-1

9-07-3
9-07-5

Senarai Kandungan
9-00-2
9.8 Piawaian Perancangan Dan Pembangunan Padang Golf.
9.8.1 Garis Panduan Umum Pembangunan Bersepadu Padang Golf
9.8.2 Piawaian Perancangan Bersepadu Padang Golf

9.9 Garis Panduan Perancangan Pembangunan Di Kawasan
Pesisiran Pantai
9.9.1 Garis Panduan Perancangan Umum
9.9.2 Pemakaian Garis Anjakan Pembangunan
9.9.3 Pengekalan Pokok-Pokok Melata Di Gumuk Pantai
9.9.4 Pengekalan Elemen-Elemen Semulajadi
9.9.5 Kebebasan Angkutan Bujuran Pantai
9.9.6 Aktiviti Penebusgunaan Pantai

9.10 Garis Panduan Perancangan Tempat Ibadat Islam
9.10.3 Piawaian Perancangan

9.11 Garis Panduan Perancangan Tapak Pelupusan Sisa Toksid
Dan Sisa Pepejal
9.11.1 Garis Panduan Perancangan Untuk Tapak Pelupusan Sisa
Toksid
9.11.2 Sisa Buangan Pepejal
9.11.3 Garis Panduan Perancangan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal
9.11.4 Garis Panduan Untuk Pembangunan Semula Bekas Kawasan
Tapak Pelupusan Sisa Pepejal

9.12 Piawaian Perancangan Tapak Pencawang Elektrik
9.12.1 Piawaian Sedia Ada
9.12.2 Garis Panduan

9.13 Garis Panduan Perancangan Tapak Incinerator
9.13.1 Garis Panduan Perancangan Tapak Incinerator

9-08-1
9-08-3
9-08-8

9-09-1

9-09-3
9-09-4
9-09-5
9-09-5
9-09-6
9-09-6

9-10-1
9-10-4
9-10-9
9-10-9

9-11-1

9-11-2

9-11-4
9-11-4
9-11-6

9-12-1
9-12-2
9-12-3

9-13-1
9-13-3
9-00-3
9.14 Piawaian Perancangan Kawasan Perdagangan
9.14.3 Piawaian

9.15 Piawaian Perancangan Kawasan Perindustrian
9.15.1 Kategori Industri
9.15.2 Garis Panduan Umum Kawasan Perindustrian

9.16 Garis Panduan Perumahan Pekerja Kilang
9.16.1 Garis Panduan Perumahan Pekerja Kilang Dan Kemudahan-
Kemudahan Secara Bersepadu.
9.16.2 Perancangan Tapak Perumahan Pekerja Kilang

9.17 Garis Panduan Perancangan Taman Tema

9.18 Garis Panduan Pemeliharaan Topografi Semulajadi Dalam
Perancangan & Pembangunan Fizikal
9.18.1 Garis Panduan Pemeliharaan Topografi Semulajadi Dalam
Perancangan Dan Pembangunan Fizikal.
9.18.2 Kawalan Pemeliharaan Topografi

9.19 Garis Panduan Perancangan Tanah Perkuburan

9.20 Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat
9.20.1 Kemudahan Kesihatan
9.20.2 Kemudahan Pendidikan
9.20.3 Kemudahan Polis
9.20.4 Kemudahan Bomba Dan Penyelamat
9.20.5 Dewan Orang Ramai
9-14-1
9-14-2
9-14-9
9-14-10

9-15-1
9-15-2
9-15-4
9-15-11

9-16-1
9-16-3

9-16-4

9-17-1
9-17-3

9-18-1

9-18-3
9-18-7

9-19-1
9-19-3
9-19-8

9-20-1
9-20-3
9-20-4
9-20-7
9-20-7
9-20-9

Senarai Kandungan
9-00-4
9.20.6 Kemudahan Kebajikan
9.20.7 Perpustakaan Awam
9.20.8 Kemudahan Perkhidmatan Pos

9.21 Garis Panduan Perancangan Laluan Kemudahan Utiliti
9.21.1. Sistem Perancangan Bandar Sedia Ada
9.21.2. Garis Panduan Perancangan Dan Pelaksanaan

9.22 Garis Panduan Perancangan Tanah Lapang Dan Rekreasi

9.23 Garis Panduan Perancangan & Pembangunan Sejagat
9.23.1 Konsep Doktrin Perancangan Dan Pembangunan (Dpps)
Sejagat
9.23.2 Falsalfah Perancangan Dalam Pelaksanaan Doktrin
Perancangan Dan Pembangunan Sejagat
9.23.3 Prinsip Perancangan Dan Pembangunan Sejagat
9.23.4 Ciri-Ciri Prinsip Perancangan Dan Pembangunan Sejagat
9.23.5 Cadangan Garis Panduan
9.23.6 Pindaan Garis Panduan - Edisi Kedua

9.24 Garis Panduan Laporan Cadangan Pemajuan
9.24.1 Tujuan Laporan Cadangan Pemajuan
9.24.2 Kandungan Laporan Cadangan Pemajuan

9.25 Garis Panduan Perintah Pemeliharaan Pokok
9.25.1 Perintah Pemeliharaan Pokok
9.25.2 Prosidur Mengeluarkan Perintah Pemeliharaan Pokok
9.25.3 Penguatkuasaan Perintah Pemeliharaan Pokok
9.25.4 Penanaman Semula
9.25.5 Larangan Am Untuk Penebangan Pokok.

9-20-10
9-20-11
9-20-12

9-21-1
9-21-3
9-21-4

9-22-1
9-22-3
9-22-7

9-23-1
9-23-6

9-23-9

9-23-10
9-23-25
9-23-25
9-23-26

9-24-1
9-24-2
9-24-3

9-25-1
9-25-3
9-25-4
9-25-6
9-25-6
9-25-7

9-00-5
9.26 Piawaian Kemudahan Golongan Kurang Upaya
9.26.1 Piawaian Dan Garis Panduan

9.27 Piawaian Perancangan Kawasan Tasik
9.27.2 Garis Panduan Pembangunan Kawasan Tasik

9.28 Physical Planning Guidelines For The Msc
9.28.1 Guidelines Objective
9.28.2 Planning Area
9.28.3 General Guidelines Planning Principle
9.28.4 Cyberjaya
9.28.5 Other Planning Areas Within The Msc

9.29 Physical Planning Guidelines For The Msc Putrajaya
9.29.1 Urban Design
9.29.2 Housing
9.29.3 Commercial
9.29.4 Open Spaces And Recreation
9.29.5 Community Facilities

9.30 Physical Planning Guidelines For The Msc - Airport City
9.30.1 Urban Design
9.30.2 Enterprise
9.30.3 Housing

9.31 Physical Planning Guidelines For The Msc Cyberjaya
9.31.1 Urban Design
9.31.2 Enterprise
9.31.3 Housing
9.31.4 Commercial

9-26-1
9-26-3

9-27-1
9-27-2
9-27-3

9-28-1
9-28-3
9-28-3
9-28-4
9-28-5
9-28-5

9-29-1
9-29-2
9-29-3
9-29-4
9-29-7
9-29-11

9-30-1
9-30-2
9-30-7
9-30-9

9-31-1
9-31-2
9-31-6
9-31-9
9-31-13
9-31-14

Senarai Kandungan
9-00-6
9.32 Physical Planning Guidelines For The Msc - Cyber Village
9.32.1 Urban Design
9.32.2 Enterprise
9.32.3 Housing
9.32.4 Commercial

9.33 Physical Planning Guidelines For The Msc - Tele-Suburb
9.33.1 Urban Design
9.33.2 Enterprise
9.33.3 Housing
9.33.4 Commercial
9.33.5 Open Space And Recreation

9.34 Physical Planning Guidelines For The Msc - R & D Centre
9.34.1 Urban Design
9.34.2 Enterprise
9.34.3 Housing
9.34.4 Commercial

9.35 Physical Planning Guidelines For The Msc - High-Tech Park
9.35.1 Urban Design
9.35.2 Enterprise
9.35.3 Housing
9.35.4 Commercial
9.35.5 Open Space And Recreation

9-32-1
9-32-2
9-32-6
9-32-7
9-32-8
9-32-8
9-32-8

9-33-1
9-33-2
9-33-3
9-33-4
9-33-5
9-33-6
9-33-6

9-34-1
9-34-2
9-34-4
9-34-5
9-34-5
9-34-6
9-34-6

9-35-1
9-35-2
9-35-4
9-35-5
9-35-5
9-35-6
9-35-6

Ensiklopedia Undang-undang dan Pentadbiran Perancangan Bandar dan Desa
9-01-1
9.1 PENGENALAN

9.1.1 KANDUNGAN GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN
PERANCANGAN
Garis panduan perancangan menggariskan panduan
pembangunan dalam bentuk umum serta khusus yang
berbentuk piawaian perancangan. Di dalam konteks
Malaysia, garis panduan perancangan adalah disediakan
oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung
Malaysia di bawah Kementerian Perumahan dan Kerajaan
Tempatan. Garis panduan perancangan merupakan satu
alat kawalan pembangunan yang seragam di peringkat
negeri dan pihak berkuasa perancang tempatan. Setiap
garis panduan akan menggariskan kegunaan tanah yang
sesuai dan keperluan fizikal dan kejuruteraan minimum
yang perlu dipatuhi oleh pihak pemaju bagi permohonan
pembangunan yang dikemukakan. Fungsi asas garis
panduan perancangan adalah untuk menyelaras
pembangunan bagi memastikan keperluan asas dan
kesejahteraan hidup masyarakat dan alam sekitar tidak
terjejas. Ia juga menjadi satu asas panduan bagi pemaju
dan juga pihak berkuasa perancang tempatan dalam proses
kelulusan permohonan kebenaran merancang.

9.1.2 FUNGSI GARIS PANDUAN DAN PIAWAIAN
PERANCANGAN
Garis panduan perancangan meliputi pelbagai
bidang daripada pembangunan perumahan, perdagangan,
perindustrian, institusi, kemudahan masyarakat,
infrastruktur dan utiliti, dan tanah lapang dan rekreasi.
Garis Panduan Perancangan
9-01-2
Sehingga tahun 2000, Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Semenanjung Malaysia telah menyediakan sebanyak
34 garis panduan dan piawaian perancangan. Fungsi garis
panduan dan piawaian adalah seperti berikut :
(a) Memudahkan proses permohonan dan pertimbangan
perancangan di antara pihak berkuasa dan pemaju
(b) Mewujudkan satu penyelarasan dan keseragaman
antara pihak berkuasa negeri dan pihak berkuasa
tempatan tentang penggunaan dasar perancangan.
(c) Memastikan perancangan yang dilaksanakan
meningkatkan kesejahteraan awam dan memelihara
alam sekitar.
(d) Merancang penggunaan sumber secara lebih
berkesan.

9.1.3 PROSES PENYEDIAAN GARIS PANDUAN DAN
PIAWAIAN PERANCANGAN
Penyediaan garis panduan dan piawaian
perancangan adalah merupakan satu bidang tugas Jabatan
Perancangan Bandar dan Desa Semenanjung Malaysia.
Bagi menyediakan garis panduan dan piawaian ini,
perunding yang mempunyai pengkhususan di dalam bidang
perancangan bandar akan dilantik. Pasukan kajian akan
memastikan kajian dijalankan selaras dengan keperluan
dalam Asas Rujukan Kajian. Kajian tersebut juga
melibatkan input-input kepakaran teknikal dari agensi
kerajaan berkaitan yang juga merupakan ahli
Jawatankuasa Pakar.
9-01-3
Struktur Organisasi Kajian melibatkan tiga (3)
peringkat Jawatankuasa dan satu Pasukan Kajian seperti
berikut (Rajah 9.1):

a. Pasukan Kajian
i. Pasukan Teras
Di antara tugas Pasukan Teras adalah:
(a) Menyediakan Asas Rujukan Kajian;
(b) Sebagai penyelaras kepada agensi-agensi dalam
pengumpulan maklumat;
(c) Membantu pihak perunding mengumpul data
dan maklumat;
(d) Memastikan kajian dijalankan mengikut jadual;
(e) Menyedia, menyelaras dan menyemak Laporan
Awal, Laporan Teknikal dan Laporan Draf
Garis Panduan; dan
(f) Menyiapkan Laporan Cadangan Garis Panduan.

ii. Perunding
Di antara tugas Perunding ialah:
(a) Mendapatkan maklumat-maklumat dan data-
data perancangan;
(b) Menjalankan bancian, analisa data mengikut
kehendak kajian;
(c) Membuat rujukan garis panduan luar negara
sebagai perbandingan dan amalan terbaik (best
practice) selaras dengan keperluan-keperluan
lain mengikut Asas Rujukan;
(d) Menyediakan dan menyelaras, menyunting /
mencetak serta menyediakan illustrasi dan
menyiapkan Laporan Awal, Laporan Teknikal
dan Laporan Draf Garis Panduan; dan
9-01-4
(e) Membuat pindaan dan tambahan untuk
penyediaan Laporan Cadangan Garis Panduan.

Rajah 9.1: Proses Penyediaan Garis Panduan dan Piawaian
Perancangan

Penyediaan oleh
Pasukan Kajian
Dibentangkan ke J/K Penyelaras
untuk Perunding
Dibentangkan ke J/K Pakar untuk
Perunding
Dibentangkan ke Mesyuarat
Perancang Pembangunan JPBD
untuk kelulusan
Dibentangkan di Majlis Negara
bagi kerajaan tempatan untuk
kelulusan dasar untuk terimapakai
di PBT
Kelulusan J/K Perancang Negeri
untuk menerimapakai di Negeri
dan pihak berkuasa tempatan
9-01-5

b. Jawatankuasa Penyelaras
i. Tugas
Tugas yang perlu dilaksanakan oleh Jawatankuasa
ini ialah menilai dan mengkaji laporan-laporan yang
telah disediakan selaras dengan kehendak Jabatan
dan Negara.

ii. Keahlian
Ahli-ahli Jawatankuasa Penyelaras adalah terdiri
daripada:
(a) Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) JPBD
selaku Pengerusi
(b) Ketua Pengarah Jabatan Alam Sekitar
(c) Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Negeri Pahang
(d) Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Negeri Johor
(e) Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Negeri Kelantan
(f) Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Negeri Perak
(g) Pengarah Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa Negeri Pulau Pinang
(h) Pegawai Perancang Majlis Perbandaran
Bandaraya Melaka Bersejarah
(i) Pegawai Perancang Dewan Bandaraya Kuala
Lumpur
(j) Pegawai Perancang Majlis Perbandaran Kuantan
(k) Pegawai Perancang Majlis Perbandaran Petaling
Jaya
(l) Pegawai Perancang Majlis Perbandaran Pulau
Pinang
9-01-6
(m) Pegawai Perancang Majlis Bandaraya Johor
Bahru
(n) Ketua Unit Penyelidikan dan Pembangunan
sebagai Urusetia
(o) Pegawai Perancang Unit Penyelidikan dan
Pembangunan

c. Jawatankuasa Pakar
i. Tugas
Tugas yang perlu dilaksanakan oleh jawatankuasa
ini ialah:
(a) Memastikan cadangan-cadangan dan saranan-
saranan yang dikemukakan oleh Pasukan Kajian
boleh diterima; dan
(b) Mengemukakan syor-syor tertentu untuk dibawa
kepada Jawatankuasa Garis Panduan / Piawaian
Perancangan.

ii. Keahlian
Ahli-ahli Jawatankuasa Pakar ini terdiri daripada
anggota berikut:
(a) Ketua Pengarah JPBD selaku Pengerusi;
(b) Ketua Pengarah Jabatan Alam Sekitar Malaysia;
(c) Ketua Pengarah Jabatan Landskap Negara;
(d) Ketua Pengarah Jabatan Kerja Raya;
(e) Ketua Pengarah Perkhidmatan Pembetungan;
(f) Pengarah Jabatan Pelan Induk, Dewan
Bandaraya Kuala Lumpur;
(g) Presiden Pertubuhan Perancang Malaysia;
(h) Presiden Pertubuhan Arkitek Malaysia;
(i) Presiden Dewan Perniagaan; dan
(j) Ketua Unit Penyelidikan dan Pembangunan
sebagai Urusetia.
9-01-7

d. Jawatankuasa Garis Panduan Piawaian
Perancangan peringkat Jabatan (Jawatankuasa
Perancangan Pembangunan Bandar dan Desa
Semenanjung Malaysia).

i. Tugas
Di antara tugas-tugas yang dipertanggungjawabkan
kepada jawatankuasa ini seperti berikut:
(a) Menerima dan meluluskan laporan yang telah
disediakan di pelbagai peringkat kajian; dan
(b) Memastikan syor-syor dan cadangan yang
dikemukakan oleh Pasukan Kajian adalah
selaras dengan kehendak Jabatan dan negara.

ii. Keahlian
Jawatankuasa ini adalah terdiri daripada ahli
seperti berikut:
(a) Ketua Pengarah JPBD selaku Pengerusi;
(b) Timbalan Ketua Pengarah (Pembangunan)
JPBD;
(c) Timbalan Ketua Pengarah (Pengurusan) JPBD;
(d) Pengarah-pengarah JPBD Negeri;
(e) Pengarah Bahagian Rancangan Pembangunan;
(f) Timbalan-timbalan Pengarah Rancangan
Pembangunan;
(g) Ketua Unit Penyelarasan Teknikal dan
Perundangan;
(h) Ketua Unit Spatial;
(i) Ketua Unit Bank Data;
(j) Pengarah Bahagian Perancangan dan
Penyelarasan, Perbandanan Putrajaya;
9-01-8
(k) Ketua Penolong Pengarah, Bahagian Perancang
Jalan, Kementerian Kerja Raya;
(l) Pengurus Bahagian Perancangan Bandar dan
Desa, Lembaga Pembangunan Wilayah Labuan;
(m) Pengurus Perancangan, Lembaga Pembangunan
Wilayah Langkawi;
(n) Pegawai Bahagian Perancangan dan Korporat,
Lembaga Pembangunan Wilayah Pulau Pinang;
(o) Pengurus Besar Pembinaan Perancangan
Bandar dan Landskap, Kuala Lumpur
International Airport Berhad;
(p) Ketua Penolong Setiausaha, Bahagian Kemajuan
Wilayah Persekutuan dan Lembah Kelang,
Jabatan Perdana Menteri; dan
(q) Ketua Unit Penyelidikan dan Pembangunan
sebagai Urusetia.

Ensiklopedia Prosedur dan Undang-undang Perancangan Bandar dan Desa
9-02-1
9.2 PIAWAIAN PERANCANGAN PEMBANGUNAN FIZIKAL
PULAU-PULAU

Piawaian Perancangan Pembangunan Fizikal Pulau-Pulau
Bilangan JBPD 1/96
Tarikh Keluaran 1996
Pengubahan Tiada
Pemakaian Semua Negeri Semenanjung Kecuali Negeri Perlis
Latar Belakang Jemaah Menteri telah memutuskan supaya
Kementerian Perumahan dan Kerajaan Tempatan
mengkaji kemungkinan sebuah perbadanan khas
untuk merancang pembangunan dan mengurus
pulau-pulau yang boleh dibangunkan sebagai pulau
peranginan di Semenanjung Malaysia
Kandungan 1.0 Tujuan
2.0 Latar Belakang
3.0 Asas Penentuan Piawaian
4.0 Piawaian Perancangan
Pembangunan Fizikal Pulau-pulau
4.2 Piawaian Perancangan Bangunan
Dan Jalan bagi Pulau Peranginan
Dan Pulau Taman Laut Dan Pulau
Dilindungi
Anjak Belakang/Ruang Lega
(Clear Space)
Tanah Lapang
Jarak Antara Garis Bangunan
Dengan
Rizab Jalan
Rizab Dan Jalan Lebar
5.0 Penutup

9-02-2

Dengan kesedaran yang meningkat ke atas isu-isu persekitaran
fizikal, garis panduan ini telah diwujudkan bagi menyediakan satu
panduan bagi membantu pihak berkuasa tempatan dalam menetapkan
aktiviti pembangunan, perletakan, kepadatan dan sebagainya di dalam
sesuatu pemajuan pulau. Dengan berlandaskan piawaian ini, pulau-pulau
di Malaysia dikategorikan kepada Pulau Pembangunan, Pulau
Peranginan dan Pulau Taman Laut / Pulau Yang Dilindungi. iaitu :

Pulau
Pembangunan
- Mempunyai keluasan lebih daripada 90 kilometer
pesegi dan bilangan penduduk melebihi 20,000 orang
- Merupakan pulau-pulau terpenting yang menjadi
impetus kepada ekonomi negara, dan mempunyai
berbagai pembangunan untuk meningkatkan
ekonomi setempat dan negara.

Pulau
Peranginan
- Mempunyai potensi untuk dibangunkan sebagai
sebuah pusat pelancongan antarabangsa dan
tempatan yang diwartakan sebagai Pulau
Peranginan oleh Pihakberkuasa Negeri.

Pulau Taman
Laut
- Diwartakan di bawah Establishment of Marine
Parks Malaysia Order 1994 yang dikeluarkan oleh
Jabatan Perikanan bagi tujuan pemeliharaan dan
pelancongan. Mengikut perintah ini, had
pembangunan bagi taman laut adalah 2 batu
nautika (3.2km) ke sebelah laut dari paras minima
air pasang penuh (low water mark)

Asas penentuan garis panduan dan piawaian adalah berlandaskan
5 parameter utama iaitu falsafah pembangunan, strategi pembangunan,
keupayaan pembangunan, kemudahan infrastruktur serta kesejahteraan
dan keselesaan penduduk. Piawaian bagi setiap jenis pulau adalah
meliputi aspek-aspek kawalan dari segi anjak undur bangunan,
penyediaan laluan awam, reka bentuk bangunan, pembangunan di lereng
bukit, penebangan pokok, ketinggian bangunan, kepadatan bangunan,
pembangunan di atas air, keperluan penyediaan EIA, pembangunan di
rizab sungai, dan sebagainya.

9-02-3
9.2.1 PIAWAIAN PERANCANGAN

Jadual 9.1: Piawaian Perancangan Perancangan Fizikal Pulau-
Pulau

Aktiviti Zon Pulau Pembangunan
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut
Hotel,
Kondo,
Pangsa;
Chalet;
motel; dan
lain-lain
jenis
perumahan
seperti teres,
berkembar,
sesebuah
dan
pembanguna
n
perniagaan

P
A
N
T
A
I

1. Anjakan undur
bangunan di pantai
pasir dan berbatu ialah
60 meter dari paras
purata air pasang
perbani ( Mean High
water Spring MHWS).
Bagi pantai berlumpur,
anjak undur bangunan
ialah 400 meter

1. Sama

1. Sama
2. Bagi pantai berpasir,
pengecualian boleh
diberikan kepada anjak
undur 20 meter dengan
syarat menyediakan
kerja-kerja kawalan
hakisan
2. Sama 2. Sama
3. Sebarang bangunan
atau pembinaan yang
melintasi pantai hingga
kepergigian air tidak
dibenarkan sama sekali
3. Sama 3. Sama
4. Nisbah plot bangunan
ialah 1:3 dan
ketinggian bangunan
hendaklah mengikut
Rancangan tempatan
4. Nisbah
plot ialah
1:2 dan
ketinggi-
an tidak
melebihi
12 meter.

4. Sama
5. Menyediakan laluan
awam selebar 6 meter
di antara sempadan lot
bersebelahan yang
berhadapan pantai.
5. Sama 5. Sama
Tanah lapang ( Kediaman)
Jarak Antara Gais bangunan Dengan
Rizab Jalan
Rizab dan Lebar Jalan
Rezab Lorong Belakang/Sisi
9-02-4
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

P
A
N
T
A
I

6. Rekabentuk bangunan
perlu menggambarkan
warisan negara
6. Sama 6. Sama
7. Pembangunan
kumbahan mempunyai
sistem kolam stabilasi
dan pengudaraan
berterusan.

7. Sama 7. Sama
8. Mematuhi Rancangan
Tempatan
8. Mematu-
hi pelan
Pemban-
gunan
Pulau
Perangi-
nan
8. Sama
B
U
K
I
T

1. Dibenarkan di kawasan
lereng bukit yang tidak
melebihi 20 darjah dan
tidak melebihi 60 meter
(200kaki) kontor.
1. Sama 1. Sama
2. Mengekalkan 30%
kawasan dengan
tumbuhan semulajadi
2. Sama 2. Sama
3. Penebangan pokok
hendaklah mematuhi
syarat-syarat dalam
Akta Pemuliharaan
Tanah 1960 dan Akta
Perancangan Bandar
dan Desa ( Pindaan)
1995. Penebangan
pokok hanya
dibenarkan di atas
tapak plinth setiap
bangunan
3. Sama 3. Sama
menggambarkan
warisan negara.
4. Sama 4. Sama
9-02-5
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

B
U
K
I
T

5. Ketinggian bangunan
hendaklah mematuhi
kepadatan yang
dibenarkan mengikut
Rancangan Tempatan
5. Ketingg-
ian
bangunan
tidak
melebihi
9 meter /
pokok
yang
tertinggi
dalam
kawasan
pemajuan
5. Sama
6. Mematuhi Rancangan
Tempatan
6.Mematuhi
Pelan
Pembang-
unan
Pulau
Perangi-
nan
6. Sama
7. Kepadatan mengikut
Rancanga Tempatan
7.Kepadat-
an tidak
melebihi
20 bilik
hotel/unit
kondo-
minium
seekar.

7. Kepada-
tan tidak
melebihi
5 bilik
hotel/
unit
kondo-
minium
seekar.

8. Tapak pembangunan
dan sistem jalan
mengikuti kontor asal
kawasan
8. Sama 8. Sama

S
U
N
G
A
I

1. Anjak undur bangunan
ialah 20 meter dari
rizab sungai seperti
yang ditetapkan oleh
JPS.

1. Sama 1. Sama
9-02-6
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

S
U
N
G
A
I

2. Bangunan hendaklah
menghadap ke sungai

2.Had keti-
nggian 12
meter dan
kepadat-
an tidak >
20 bilik
hotel/unit
kondo-
minium
seekar.
2. Sama
3. Ketinggian dan
kepadatan bangunan
mengikut Rancangan
Tempatan
3.Mematuhi
Pelan
Pemban-
gunan
Pulau
Perang-
inan
3.Had ke-
tinggian
12 meter
dan
kepadat-
an tidak
> 5 bilik
hotel/
unit
seekar.

L
A
U
T

1. Jarak antara
bangunan hendaklah
sekurangnya 3.3 meter
1. Sama

Tidak
dibenar-
kan
2. Kepadatan tidak >5
bilik hotel/unit
kondominium seekar.

2. Sama
3. Sistem pembentungan
hendaklah melalui
paip ke saluran atas
darat.
3. Sama
PADANG
GOLF
P
A
N
T
A
I

1. Kelulusan kajian EIA
hendaklah diperolehi.
1. Sama
Tidak
dibenar-
kan
2. Mewujudkan zon
penampan selebar 20
m dari MHWS.
2. Sama
3. Tiada bangunan kekal
di dalam kawasan 60m
dari MHWS.
3. Sama
9-02-7
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

P
A
N
T
A
I

4. Kawasan untuk
struktur pembinaan /
bangunan hendaklah
tiadak melebihi 10%
daripada keseluruhan
kawasan projek.
4. Sama

Tidak
dibenar-
kan
tidak melebihi 2
tingkat daripada tanah
tertinggi.
5. Sama
menggambarkan
warisan negara.

6. Sama
bersebelahan padang
golf hendaklah tidak
melebihi 4 tingkat.

7. Sama
8. Keadaan asal topografi
hendaklah dikekalkan
dan penebangan pokok
hanya dibenarkan di
mana perlu.
8. Sama

B
U
K
I
T

berlereng tidak
tidak melebihi 60m
kontor.
1. Sama

Tidak
dibenar-
kan
di kawasan melebihi 12
darjah dan 60m tinggi.
2. Sama
3. Sistem jalan hendaklah
mengikut kontor asal
tapak
3. Sama

S
U
N
G
A
I

1. Mewujudkan zon
penampan selebar 10m
dari rizab sungai.

1. Sama Tidak
dibenar-
kan
9-02-8
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

ialah 20m dari rizab
sungai.
2. Sama Tidak
dibenar-
kan
TANAH
LAPANG
P
A
N
T
A
I

dalam lingkungan 20
m dari MHMS
1. Sama 1.Tiada
banguna
n kekal
dalam
lingkung
an 40 km
dari
MHMS

B
U
K
I
T

di atas tapak melebihi
20 darjah dan melebihi
60m tinggi.

1. Sama 1. Sama

S
U
N
G
A
I

di dalam kawasan
rizab sungai.

1. Sama 1. Sama
TAMAN
BERTEMA
P
A
N
T
A
I

di dalam lingkungan
20km dari MHMS.

1. Sama 1.Tiada
bangunan
kekal di
dalam
lingku-
ngan 40
m dari
MHMS.

2. Mewujudkan laluan
awam selebar 6m di
antara sempadan lot
pemajuan.
2. Sama 2. Sama
3. Luas maksimum
kawasan
pembangunan 20.25
hektar.
3. Sama 3.Luas
maksimum
kawasan
pemban-
gunan
adalah 2
hektar.
9-02-9
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

B
U
K
I
T

berlereng tidak
tidak melebihi 60m
kontor.

1. Sama 1. Sama
2. Luas maksimum
kawasan pembangunan
20.25 hektar.
2. Sama 2.Luas
maksimum
kawasan
pemban-
gunan
adalah 2
hektar

S
U
N
G
A
I

1. Tidak dibenarkan
pembangunan di
kawasan rizab sungai
kecuali untuk tujuan
landskap.

1. Sama 1. Sama
ialah 20 m dari rizab
sungai.

2. Sama 2. Sama
3. Luas maksimum
kawasan
pembangunan 20.25
hektar.
3. Sama 3. Luas
maksimum
kawasan
pembangu
nan adalah
2 hektar.
KELAB
REKREASI,
MARINA
DAN JETI

P
A
N
T
A
I

kekal ialah 20km dari
MHMS

1. Sama 1. Sama
9-02-10
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut
2. Syarat anjakan
dikecualikan jika ia
mematuhi syarat
kajian hidrulik. Tiada
bangunan kekal
dibenarkan di atas
breakwater.

2. Sama 2. Sama
3. Syarat anjakan
dikecualikan juga
sekiranya pembinaan
di atas cerucuk.

3. Sama 3. Sama
4. Pagar-pagar kawalan
kelodak diperlukan
bagi mengurangkan
berlakunya air keruh
terutama di kawasan
berdekatan kehidupan
laut dan kawasan batu
karang.
4. Sama 4. Sama

S
U
N
G
A
I

dalam kawasan rizab
sungai

1. Sama 1. Sama
ialah 20m dari rizab
sungai.
2. Sama 2. Sama
9-02-11
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

1. Tapak binaan tidak
didirikan di kawasan
batu karang, hutan
bakau atau rumput
laut.

1. Sama 1. Sama
2. Lebar
jeti dan
marina
tidak
melebihi
3m.
3. Keluas-
an tapak
jeti dan
marina
tidak
melebihi
1.2
hektar.
4.Bot /kapal
yang
mengguna
kan jeti /
marina
perkapa-
siti tidak
melebihi
150
penum-
pang dan
krew.
INDUSTRRI
RINGAN
DAN BERAT

bagi indsutri ringan
ialah 500m dari
MHMS mankala bagi
industri berat ialah
1000m.

1.Hanya
dibenar-
kan
industri
ringan
dengan
syarat
anjak
undur
bangunan
ialah
500m dari
MHMS.

Tidak
dibenar-
kan.
9-02-12
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut

2. Kelulusan EIA
hendaklah diperolehi.
2. Sama Tidak
dibenar-
kan.

B
U
K
I
T

Tidak dibenarkan Tidak
dibenar-
kan.
Tidak
dibenar-
kan.

S
U
N
G
A
I

bagi industri ringan
ialah 500m dari
MHMS manakala bagi
industri berat ialah
1000m

1.Hanya
dibenar-
kan
industri
ringan
dengan
syarat
anjak
undur
bangunan
ialah
500m dari
MHMS.

Tidak
dibenar-
kan.
diperlukan.
2.Kelulusan
kajian
EIA
diperlu-
kan
PROJEK
TEBUS
GUNA
P
A
N
T
A
I

diperlukan.

1. Sama

Tidak
dibenar-
kan.
2. Mewujudkan zon
dari MHMS.
2. Sama
3. Pengecualian boleh
diberikan kepada zon
penampan 20m dengan
syarat menyediakan
kerja-kerja kawalan
hakisan.

3. Sama
9-02-13
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut
4. Keluasan tebusguna
minima ialah 50
hektar.
4. Sama

S
U
N
G
A
I

dibenar-
kan.
Tidak
dibenar-
kan.

L
A
U
T

dibenar-
kan.
Tidak
dibenar-
kan.
TAPAK
PERKU-
BURAN
P
A
N
T
A
I

kekal ialah 60m dari
MHMS
1. Sama 1. Sama
2. Mewujudkan rizab zon
di sekeliling sempadan
lot.
2. Sama 2.Luas
maksi-
mum 2
hektar
B
U
K
I
T

tidak melebihi 20
darjah
1. Sama 1. Luas
maksi-
mum 2
hektar
S
U
N
G
A
I

1. Anjakan minima
kawasan
pembangunan ialah
10m dari rizab sungai.

1. Sama 1.Luas
maksi-
mum 2
hektar
TAPAK
PELUPU-
SAN
SAMPAH P
A
N
T
A
I

1. Pengunaan mini
incinerator dibenarkan
dengan kelulusan EIA.
1. Sama Tidak
dibenar
-kan.

B
U
K
I
T

1. Tidak dibenarkan. Tidak
dibenar-
kan.
Tidak
dibenar
-kan.

S
U
N
G
A
I

1. Tidak dibenarkan. Tidak
dibenar-
kan.
Tidak
dibenar
-kan.

9-02-14
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut
PENG-
AMBILAN /
PENGO-
REKAN
PASIR
P
A
N
T
A
I

Tidak dibenarkan di
kawasan yang mana
kedalaman air kurang 1.0
m dari LAT (lowest
astromical tide) atau 1.5m
dari MLWL (mean low
water line) yang mana
yang lebih jauh.
1. Sama Tidak
dibenar
-kan.

KUARI
B
U
K
I
T

Kelulusan EIA hendaklah
diperolehi
Tidak
dibenar-
kan.

Tidak
dibenar
-kan.

PEM-
BINAAN
PELANTAR
REKREASI
L
A
U
T

Dibenarkan Dibenar-
kan
Struktur
kekal tidak
dibenarkan
manakala
struktur
terapung
perlu
mendapat
kelulusan
Jabatan
Perikanan.
PEMASA-
NGAN
KABEL DAN
SALURAN
PAIP
DASAR
LAUT
(PETRO-
LEUM)
L
A
U
T

Kelulusan EIA hendaklah
diperolehi
Kelulusan
EIA
hendaklah
diperolehi
1. Sama
2.Tidak
dibenar-
kan
menggali
dasar
laut
untuk
menan-
am kabel
/paip laut
PEMBINAA
N SANGKAR
IKAN
TERAPUNG
L
A
U
T

Dibenarkan Dibenar-
kan
Perlu
mendapat
kelulusan
dari
Jabatan
Perikanan.
9-02-15
Pulau
Perangi-
nan
Pulau
Taman
Laut
PEM-
BINAAN
PONTOON
ATAU LAIN-
LAIN
STRUKTUR
L
A
U
T

Dibenarkan Dibenar-
kan
Perlu
mendapat
kelulusan
dari
Jabatan
Perikanan.

9-02-16

9.2.2 PIAWAIAN PERANCANGAN BANGUNAN DAN JALAN
BAGI PULAU PERANGINAN DAN PULAU TAMAN LAUT
DAN PULAU YANG DILINDUNGI

Jarak anjak belakang ialah 1.5 meter dan jarak antara hujung
bangunan dengan hujung bangunan ialah 3 meter seperti di Rajah 9.2.

Rajah 9.2: Anjak Belakang / Ruang Lega

9-02-17
Berhubung dengan ruang lega, bagi kawasan yang tidak
bersempadan dengan lorong belakang, tanah lapang ialah 2 meter seperti
di Rajah 9.3.

Rajah 9.3: Tanah Lapang (Kawasan Kediaman)

Rajah 9.4: Jarak Antara Garis Bangunan dengan Rizab Jalan
(Kawasan Kediaman)

9-02-18
Rajah 9.5: Rizab dan Lebar Jalan

Rajah 9.6: Rizab Lorong Belakang/Sisi


9-03-1
9.3 PENYEDIAAN KEMUDAHAN ASAS DAN FIZIKAL
BERKAITAN PROGRAM RAKAN MUDA

Penyediaan Kemudahan Asas Fizikal Berkaitan
Program Rakan Muda
Bilangan JBPD 2/96
Pengubahan Tiada
Pemakaian Semua Negeri Semenanjung Malaysia
Latar Belakang Disediakan oleh JPBD Semenanjung Malaysia
2.0 Latar Belakang
3.0 Program Rakan Muda
4.0 Garis Panduan Perancangan Kemudahan Asas
Dan Fizikal
4.1 Pusat Rakan Muda
4.2 Pusat Rekreasi Dan Kecergasan Rakan
Muda
4.3 Tapak Perkhemahan Rakan Muda

Garis panduan dan piawaian perancangan ini disediakan dengan
bertujuan untuk membantu pihak yang terlibat terutamanya Pihak
Berkuasa Negeri, pihak berkuasa tempatan serta pemaju-pemaju yang
terlibat dalam menyediakan prasarana fizikal bagi program RAKAN
MUDA yang dianjurkan oleh Kementerian Belia dan Sukan. Wawasan
Rakan Muda merupakan kerangka falsafah di mana semua aspek
pembangunan generasi muda akan dijuruskan ke arah menyumbang
kepada pencapaian matlamat Wawasan 2020. Gerakan dan program
Rakan Muda telah digubal bagi bertindak secara bersepadu untuk
mencetuskan gaya hidup berkualiti serta memperkukuhkan sistem nilai
dan nilai tambah di kalangan generasi muda. Garis panduan telah
disediakan untuk memberi panduan dalam perancangan kemudahan asas
9-03-2
dan fizikal yang berkenaan seperti Pusat Rakan Muda, Pusat Rekreasi
dan Kecergasan Rakan Muda dan Tapak Perkhemahan Muda.

Konsep Wawasan Rakan Muda mempunyai dua (2) program teras
iaitu Gaya Hidup Rakan Muda dan Briged Rakan Muda. Gaya Hidup
Rakan Muda adalah satu program panduan pelbagai kegiatan dan
kemudahan dalam satu sistem rangkaian pengurusan yang
mengabungkan agensi kerajaan, pertubuhan swasta, belia dan sukan,
badan korporat dan masyarakat amnya dengan menganjurkan gaya
hidup berkualiti ke arah pencapaian wawasan. Briged Rakan Muda ialah
satu gerakan swadaya generasi muda untuk mencetus pembangunan bagi
generasi muda Malaysia. Generasi muda Malaysia akan digembeling
melalui kumpulan-kumpulan teras yang dipanggil Briged-briged Rakan
Muda. Briged-briged dengan 150 ahli adalah berteraskan penghayatan
gugusan nilai-nilai murni dan pembangunan mental yang kental dan
keperibadian yang ulung.

9.3.1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEMUDAHAN ASAS
DAN FIZIKAL

A. PUSAT RAKAN MUDA

1. Pusat Rakan Muda seharusnya dijadikan sebagai satu pusat
yang menyediakan kemudahan untuk golongan belia
menjalankan aktiviti-aktiviti yang dirancang di bawah
Program Rakan Muda. la juga akan merupakan pusat
pentadbiran belia dan sukan di peringkat daerah.
2. Keluasan tapak di setiap lokasi adalah di antara 10 hingga 15
ekar (4.0-6.0 hektar). Pusat ini akan dapat menampung antara
350 - 500 peserta dalam satu-satu masa.
3. Komponen yang diperlukan untuk Pusat Rakan Muda adalah
seperti berikut:


9-03-3

I. Sebuah dewan
serbaguna memuatkan:
Tiga (3) gelanggang
badminton,
Satu (1) pentas
berserta dua (2)
bilik persalinan di
belakang,
Satu (1) bilik setor,
Satu (1) bilik
mesyuarat (20
orang),
Satu (1) bilik
mesyuarat (10
orang),
Satu (1) bilik
pejabat (5 orang),
dan
Satu (1) bilik
serbaguna;
II. Dua blok asrama
memuatkan:
Lima (5) bilik (2
orang/bilik),
Lima (5) bilik (10
orang/bilik),
Lima (5) bilik (20
orang/bilik),
Lima (5) bilik kuliah
(30 orang/bilik), dan
Satu (1) bilik
kecergasan/gimnasium;
III. Sebuah surau yang
boleh memuatkan 200-
250 jemaah;
IV. Dapur dan kantin (350
orang);
V. Kemudahan sukan
luar:
Tiga (3) gelanggang
tenis,
Dua (2) gelanggang
bola tampar,
Dua (2) gelanggang
bola jaring,
Dua (2) gelanggang
sepak takraw,
Satu (1) gelanggang
bola keranjang,
Satu (1) padang
bola sepak (cum
padang hoki), dan
Trek balapan
sekeliling padang
bola sepak beserta
sebuah astaka;
VI. Tempat letak kereta (70
petak) dan motosikal (150
petak);
VII. Kolam renang saiz
sederhana dan taman
landskap; dan
VIII. Padang rumput untuk
aktiviti Rakan Wajadiri
dan Sukan Rakyat

terutamanya Pihakberkuasa Negeri, Pihakberkuasa
Tempatan serta pemaju-pemaju yang terlibat dalam
menyediakan prasarana fizikal bagi program RAKAN MUDA
yang dianjurkan oleh Kementerian Belia dan Sukan.
Wawasan Rakan Muda merupakan kerangka falsafah di
mana semua aspek pembangunan generasi muda akan
dijuruskan ke arah menyumbang kepada pencapaian
matlamat Wawasan 2020. Gerakan dan program Rakan
Muda telah digubal bagi bertindak secara bersepadu untuk
mencetuskan gaya hidup berkualiti serta memperkukuhkan
sistem nilai dan nilai tambah di kalangan generasi muda.
Garis panduan telah disediakan untuk memberi panduan
dalam perancangan kemudahan asas dan fizikal yang
berkenaan seperti Pusat Rakan Muda, Pusat Rekreasi dan
Kecergasan Rakan Muda dan Tapak Perkhemahan Muda.
9-03-4
4. Luas bagi setiap gelanggang permainan (dalam dewan atau
gelanggang terbuka) adalah mengikut saiz standard sedia ada.

B. PUSAT REKREASI DAN KECERGASAN RAKAN MUDA

1. Pusat ini juga akan menyediakan sebuah kawasan di mana
golongan yang berminat dengan kegiatan luar boleh
menjalankan aktiviti masing-masing dalam bentuk individu,
keluarga dan juga kumpulan. Jumlah pengunjung (peserta)
yang ditampung untuk satu-satu masa adalah di antara 300-
500 orang.
2. Komponen kemudahan asas yang perlu disediakan untuk
Pusat Rekreasi dan Kecergasan ini adalah:

I. Blok pentadbiran yang
mengandungi pejabat dan
bilik mesyuarat
II. Dewan kuliah;
III. Bilik -bilik untuk
perbincangan kumpulan
kecil;
IV. Asrama untuk kapasiti
seramai 300 orang;
V. Surau;
VI. Dewan makan dan dapur;
VII. Kemudahan kegiatan
luar:
'Absailing',
Aktiviti air,
'Flying Fox', dan
Tar-Course';
VIII. Dua buah tapak
perkhemahan;
IX. Trek untuk kegiatan
treking, dan
X. Kemudahan letak
kereta (115 petak) dan
motosikal (300 petak),

3. Tapak-tapak paling sesuai untuk Pusat Rekreasi dan
Kecergasan ini sebaiknya terletak di pinggir bandar yang
mempunyai ciri-ciri rekreasi air semulajadi ataupun buatan
manusia
4. Salah satu elemen utama Pusat Rekreasi dan Kecergasan ialah
kemudahan 'Par-Course' bertaraf antarabangsa sepanjang 3-5
km. dengan 12 stesyen untuk ujian kecergasan yang perlu
disediakan.

9-03-5
5. Kawasan ini mengutamakan kawasan hijau dan landskap yang
mengandungi pohon jenis kekal dan rendang; dan
6. Kemudahan-kemudahan direkabentuk untuk penggunaan
sepanjang masa dan sepanjang tahun.

C. TAPAK PERKHEMAHAN RAKAN MUDA

1. Keluasan minimum ialah 15.0 - 20.0 hektar. Jumlah
pengunjung (peserta) untuk satu-satu masa adalah 250 - 400
orang;
2. Mengambilkira keperluan aktiviti yang akan dijalankan oleh
pengguna- pengguna dan untuk menjadikannya sebagai pusat
kegiatan Rakan Cinta Alam dan Rakan Rekreasi. Komponen
untuk Tapak Perkhemahan Rakan Muda yang perlu
disediakan adalah seperti berikut:

I. Kawasan perkhemahan; V. Satu (1) surau;
II. Satu (1) dewan
serbaguna yang boleh
memuatkan 400 orang;
Dua (2) buah tandas dan
bilik air;
VI. Peralatan perkhemahan:
Khemah,
Alat memasak,
Alat mendaki,
Alat 'orienteering', dan
Peralatan pejabat;
Tempat letak kereta
100-150 petak dan
motosikal (300 petak)
III. Penyediaan bekalan api
dan air;
IV. Satu (1) pejabat dan
stor;

3. Tempat yang difikirkan sesuai untuk tapak perkhemahan ini
ialah yang mempunyai ciri-ciri seperti anak sungai dan air
terjun; kawasan berbukit dan hutan simpan dan kawasan
pinggir pantai.
4. Elemen utama ialah "trek pejalan kaki" dan "tapak
perkhemahan" yang diintegrasikan dengan kemudahan-
kemudahan fizikal yang lain; dan
5. Pengekalan elemen-elemen semulajadi spesis flora dan fauna
untuk aktiviti Rakan Cinta Alam.
9-03-6

Rajah 9.7: Contoh Susunatur Pusat Program Rakan Muda
Padang
Tenis
Tenis
Tenis
Bola
Jaring
Bola
Jaring
Bola
Keranjang
Tempat
Letak Kereta
Padang &
Balapan
9-04-1

G
U
I
D
E
L
I
N
E
S

A
N
D

G
E
O
M
E
T
R
I
C

S
T
A
N
D
A
R
D
S

O
N

R
O
A
D

N
E
T
W
O
R
K

S
Y
S
T
E
M

GARIS PANDUAN
9.4 GUIDELINES & GEOMETRIC STANDARDS ON ROAD
NETWORK SYSTEM
Piawaian Perancangan:
Guidelines & Geometric Standards on Road Network System
Bilangan JBPD 1/97
Pengubahan Tiada
Pemakaian Semua Negeri di Semenanjung Malaysia
Latar Belakang Garis Panduan dan piawaian ini telah diterimapakai
dan dilaksanakan di Kementerian Kerja Raya serta
Jabatan Kerja Raya. Piawaian geometri yang telah
disediakan oleh Jabatan Kerja Raya pada tahun
1986 telah dikaji semula. Piawaian ini adalah
penambahan dan dokumen sokongan bagi Bab 8
Jalan Manual Piawaian Perancangan(Akhir) 1988.
Kandungan 1.0 Introduction
2.0 Background
3.0 Highway Network Hierarchy
3.1 Concept
3.2 Functional Highway Network
Hierarchy
4.0 General Guidelines
4.1 Urban Road Network Hierarchy
4.2 Functional Urban Network Within A
Hierarchy
4.3 Highway Development On
Environment
4.4 Exclusive Motor Cycle Lanes
4.5 Service Roads
5.0 Conclusion

9-04-2
Garis panduan ini adalah dokumen sokongan kepada garis
panduan dan piawaian dalam Bab 8 Jalan- Manual Piawaian
Perancangan (Akhir)-1998 yang disediakan oleh Bahagian Perancangan
Fizikal Nasional, Unit Penyelidikan, Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa, Semenanjung Malaysia. Garis panduan ini meliputi piawaian dan
garis panduan bagi jaringan jalan bandar, pembangunan lebuhraya,
lorong motosikal dan jalan perkhidmatan yang disediakan oleh Jabatan
Kerja Raya. Garis panduan ini diterimapakai secara menyeluruh di
peringkat Kementerian Kerja Raya melalui Jabatan Kerja Raya.
Piawaian geometri yang disediakan oleh Jabatan Kerja Raya pada 1986
telah dikaji semula pada 1988. Garis panduan bagi sistem jaringan jalan
nasional adalah berasaskan pada Pelan Pembangunan Jaringan
Lebuhraya Nasional dan Manual Pengangkutan Bandar (hampir siap).
Dengan pergabungan piawaian ke atas Manual Piawaian Perancangan,
Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, satu asas intergrasi
perancangan pengangkutan dan gunatanah di negara dapat diwujudkan.
Sistem hierarki jalan didefinisikan sebagai Road network system is a
form of linkages system between various level of road hierarchy, level and
functions. To be classified as a system, the whole network must be able to
work in the right position where the connectivity of each hierarchy have to
follow a certain sequence based on the function, dimension and volume of
road.

9-04-3
9.4.1 HIGHWAY NETWORK HIERARCHY

9.4.2 FUNCTIONAL HIGHWAY NETWORK HIERARCHY

a. Principal Highway System

To cater for corridor movement with long trip length and high
density commensurate with national and interstate travel. The North-
South Highway, NKVE are examples of express way in this category. The

Figure 9.8: Functional Highway Network Concept
9-04-4
Bukit Kayu Hitam- Gurun Highway, Senai- Johor Bahru Highways are
example of highways defined above.

b. Minor Highway System

To cater for movement between state regional centres. The major
federal routes 1, 2, 3, 4 and 5 are example of routes that make up this
minor highway system.

c. Primary Road System

Roads under the system generally serve intra-state movement
rather than inter-state. Some federal routes and most of the states roads
are examples of routes forming this road system.

d. Secondary Road System

These routes that form the road network within a district of
regional development areas. Most of the state roads come under this
category of classification.

Table 9.2: Functional Highway Classification & Design Standard
9-04-5

9.4.3 GENERAL GUIDELINES

- The capacity of designated routes can be increased by segregating
different forms of traffic and by restricting vehicular access to
frontages.
- The risk of accidents can be reduced and junction capacities increased
by reducing the number of intersections and vehicular conflicts on
the designated traffic routes.
Urban Road Network
Hierarchy

The categorization and
management of existing urban
road system in the form of a
hierarchy of roads are
conceptualized on the following
premises:

- Activities more closely
related to frontage buildings
can be given more space
when environmental and
access functions are allowed
to predominate;
- Activities which are
incompatible with traffic
flow can be restricted on
designated routes where
traffic movement should
predominate.

Figure 9.9: Functional Urban Road
Network Concept
Primary Distributor
District Distributor
Local Distributor
Access Road
Pedestrian Street
Legen
9-04-6
- The overall environmental impacts of traffic can be reduced by
concentrating flows onto fewer routes; and
- The rate of return on new investment designated to improve traffic
flow, reduce accidents and mitigate environmental intrusion can be
increased by concentrating traffic movements onto a few selected
corridors.

Table 9.3: Width of Motorcycle Lane

Volume of
motorcycle/hr.
Width of Cycle Lane (m)
Minimum Desirable
1000-1500 2.0 2.5
1500-2000 2.5 3.0
> 2000 3.0 3.5

Table 9.4: Typical Characteristics of Urban Road (Network
Hierarchy)

Pedestrian
street
Access
roads
Local
distributors
District
distributors
Primary
distributors
Design
speed
32 kph 40 kph 50 kph 60 kph 80 - 100 kph
Carriage-
way width
4.8 m
(min)
5.5 m
(min)
6.75 m
(min)
7.3 m
(min)

Horizontal
alignment
20 m
(min)
25 m
(min)
35 m
(min)
127 m
(min)

Footway
provision

Junction
spacing
20 m
(min)
20 m
(min)
- opposites
junction
50 m
(min)
adjacent
junctions
50 m (min)
-opposites
junction
100 m (min)
-adjacent
junctions
100 m (min)
- opposites
junction
100 m (min)
- adjacent
junctions
300 m (min)
- opposites
junction
500 m (min)
- adjacent
junctions
Typical
traffic
flow
50 - 300
veh/day
300 - 750
veh/day
300 - 750
veh/day
500 - 1500
veh/day
5,000 -
20,000
veh/day


9-05-1

P
E
M
B
A
N
G
U
N
A
N

T
A
M
A
N

A
T
A
S

B
U
M
B
U
N
G

GARIS PANDUAN
9.5 PIAWAIAN PERANCANGAN PEMBANGUNAN TAMAN
ATAS BUMBUNG
Piawaian Perancangan Pembangunan Taman Atas
Bumbung
Bilangan JBPD 2/97
Tarikh
Keluaran
1997
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Dasar Perancangan
4.0 Syarat-syarat Penyediaan Taman Atas
Bumbung
4.1 Keperluan Minima Tanah Lapang
Atas Tanah
4.2 Keluasan Minima Pembangunan
Kondominium atau Pangsapuri
4.3 Keluasan Lantai Minimum
Bumbung
4.4 Bahagian Bumbung yang
dibenarkan
4.5 Komponen-komponen Taman
4.6 Keselamatan yang Terjamin
4.7 Pengurusan dan Penyelenggaraan


9-05-2
Tanah Lapang sebagaimana yang ditakrif oleh Akta
Perancangan Bandar dan Desa (Pindaan) 1996, ertinya mana-mana
tanah sama ada dikepung atau tidak yang dikhaskan atau
direzabkan untuk dikhaskan keseluruhannya atau sebahagiannya
sebagai suatu tempat awam, padang sukan dan rekreasi awam,
tempat jalan kaki awam atau sebagai suatu tempat awam.
Lazimnya, tanah lapang disediakan di atas permukaan tanah,
tetapi telah wujud senario yang menerima konsep pembangunan
taman atas bumbung atau roof top garden. Ia berlaku di dalam
pembangunan yang mempunyai kawasan terhad, seperti
pembangunan kawasan perumahan kondominium. Contoh ini
adalah ketara di Pulau Pinang, di mana Lembaga Rayuan ini telah
menimbulkan berbagai reaksi daripada pihak-pihak yang terlibat
seperti penguasa tempatan-penguasa tempatan dan pemaju-
pemaju

Oleh itu, garis panduan ini adalah perlu untuk menetapkan
dasar perancangan, syarat-syarat penyediaan dan elemen-elemen
perancangan pembangunan taman atas bumbung yang boleh
diterima. Garis panduan ini bertujuan untuk membantu pihak
berkuasa tempatan, Pihak Berkuasa Negeri dan pihak-pihak yang
terlibat, dalam menentukan keluasan serta kemudahan-
kemudahan yang perlu bagi penyediaan taman atas bumbung.
Garis panduan ini juga bertujuan untuk menjelaskan kekeliruan
dan menghalang daripada berlakunya kes mahkamah seperti yang
berlaku di Majlis Perbandaran Pulau Pinang. (rujuk kes
mahkamah Tetuan Garden Court Sdn Bhd vs. MPPP).

Garis panduan ini telah menyediakan syarat-syarat
penyediaan taman atas bumbung dengan terperinci yang
merangkumi kawalan dari segi aspek-aspek: keperluan minima
tanah lapang di atas tanah, keluasan minima pembangunan
kondominium atau pangsapuri yang perlu, keluasan lantai minima

9-05-3
bumbung yang perlu, bahagian bumbung yang dibenarkan, dan
komponen-komponen taman yang diterima. Selain itu, aspek
keselamatan, pengurusan dan penyelenggaraan taman atas
bumbung juga ditekankan dalam garis panduan ini.

9.5.1 Dasar Perancangan

Dasar-dasar pembangunan taman atas bumbung seperti
berikut perlu dipatuhi:
1. Pembangunan taman atas bumbung tidak boleh
diinterpretasikan sebagai tanah lapang seperti yang
didefinasikan di bawah seksyen 2(1) Akta Perancangan Bandar
dan Desa ( pindaan) 1995.
2. Pembangunan kondominium yang dirancang dan dimajukan
secara berasingan dari skim-skim perumahan lain sekitarnya,
perlu menyediakan tanah lapang atas tanah mengikut piawaian
semasa sebelum sebarang taman atas bumbung dapat
dibenarkan; dan
3. Pembangunan tanah lapang atas bumbung boleh dibenarkan di
sesebuah pembangunan kondominium dengan syarat
penyediaan minima piawaian tanah lapang telah
diperuntukkan di keseluruhan kompleks atau skim perumahan.

9.5.2 Syarat-syarat Penyediaan Taman Atas Bumbung

A. Keperluan Minima Tanah
Lapang Atas Tanah.

Perlu mengikut piawaian yang
digunakan oleh setiap pihak
berkuasa tempatan iaitu sama
ada pengiraan dibuat
berdasarkan bilangan penduduk,
bilangan unit perumahan atau
10% daripada kawasan
pembangunan. Peratusan
keperluan ini tidak boleh
B. Keluasan Minima
Pembanguan Kondominium
atau Pangsapuri

Taman atas bumbung
dibenarkan di dalam
pembangunan perumahan
kondominium yang melebihi
kawasan seluas 0.81 hektar (
2 ekar). Ini adalah untuk
memastikan ruang yang
mencukupi bagi penyediaan

9-05-4
diagihkan di atas bumbung atau
mana-mana ruang dalam
bangunan. Taman atas bumbung
hanya dibenarkan sebagai
tambahan kepada jumlah
keluasan minima tanah lapang
yang diperlukan mengikut
piawaian yang digunapakai.
tanah lapang atas tanah.
C. Keluasan Lantai Minima
Bumbung

Keluasan lantai minima bagi
penyediaan taman atas
bumbung adalah 930 meter
persegi (10,000 kaki persegi) Ini
adalah untuk mewujudkan
suasana seakan-akan tanah
lapang di atas tanah dengan
menyediakan beberapa elemen
perancangan taman atas
bumbung, landskap lembut dan
keras serta turapan pejalan kaki.
D. Bahagian Bumbung yang
dibenarkan.

Bahagian bumbung yang
dibenarkan bagi penyediaan
taman atas bumbung adalah:
Bumbung mestilah rata dan
tidak mempunyai elemen-
elemen perkhidmatan
mekanikal dan elektrikal.
Atas bumbung kondominium
yang mempunyai keluasan
tidak kurang 930 meter
persegi (keperluan minima
keluasan lantai bumbung); dan
Atas podium atau bumbung
blok tempat letak kereta
mempunyai keluasan tidak
kurang 930 meter persegi (
keperluan minima keluasan
lantai bumbung)


9-05-5
E. Komponen-komponen Taman

Gelanggang permainan indoor
Kolam renang
Bilik persalinan
Sauna
Tandas
Laluan pejalaan kaki
Pengindahan/landskap
(Mematuhi G/P Landskap
Negara)
Pokok renek/menjalar
(penggunaan struktur trellis)
Rumput
Tapak bunga (flower bed)
Air pancut/terjun (fountain)
Lampu hiasan Taman batu ( rock
garden)
Tempat buang sampah
Kawasan bersantai (picnic area)
Bangku/meja
Tempat berteduh
Tempat memanggang (barbeque
grill)
Tempat membasuh
Kawasan bersenam.
F. Keselamatan yang Terjamin

Bagi tujuan keselamatan,
syarat-syarat berikut perlu
dipatuhi:
Menyediakan pagar dengan
ketinggian minima 4 meter
(12kaki) dan rekabentuk yang
menjamin keselamatan kanak-
kanak;
Tiada sebarang elemen
membahayakan seperti
pendawaian elektrik, penjana
penghawa dingin, antena
televisyen dan sebagainya
(elemen mekanikal dan
elektrikal)
Mempunyai beberapa alternatif
laluan masuk dan keluar di
atas bumbung/podium; dan
Aspek keselamatan kebakaran
perlu dipatuhi dan diperakui
oleh Jabatan Perkhidmatan
Bomba dan Penyelamat.
G. Pengurusan dan penyeleng-
garan taman atas bumbung
adalah di bawah tanggung-
jawab Perbadanan Pengurusan
(Management Corporation) bagi
sesuatu pembangunan perum-
ahan kondominium.


9-05-6

Rajah 9.10: Contoh Taman Atas Bumbung yang terdapat di Jepun.

9-06-1
9.6 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PERUSAHAAN
TERNAKAN KHINZIR
Garis Panduan Perancangan Perusahaan Ternakan Khinzir
Bilangan JBPD 3/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Jemaah Menteri telah bersetuju supaya konsep 'Pig
Farming Area' (PFA) dijadikan asas oleh Kerajaan
Negeri untuk menyelaraskan masalah pencemaran
khinzir.
2.0 Latar Belakang
3.0 Takrifan
4.0 Isu Dan Masalah
5.0 Prinsip-Prinsip Perancangan
6.0 Garis Panduan Perancangan
6.1 Garis Panduan Perancangan Umum
6.2 Garis Panduan Khusus


9-06-2
Perusahaan khinzir di Semenanjung Malaysia telah bermula
sebagai backyard subsistence farming pada awal 1900an dan ia telah
berkembang dengan pesat sehingga menjadi commercial farming pada
awal 1970an. Perkembangan perusahaan khinzir telah menimbulkan
masalah pencemaran ke atas kawasan sekitarnya seperti sistem
perparitan, perairan tepi pantai, sungai-sungai dan sumber air bawah
tanah akibat daripada sisa-sisa buangan khinzir yang tidak terkawal. Di
samping itu, masalah JE yang mengancam nyawa di seluruh Malaysia
pada tahun 1999 merupakan satu peristiwa yang penting untuk
memastikan perusahaan ternakan khinzir dikawal dengan baik. Oleh itu,
garis panduan ini perlu untuk membantu pihak berkuasa tempatan,
pengusaha dan pihak-pihak lain dalam mengawal dan penyelaras
perancangan perusahaan ternakan khinzir sedia ada. Garis panduan ini
meliputi aspek-aspek: penentuan zon khusus penternakan, keperluan
untuk EIA, penyediaan zon penampan, kawalan keluasan dan saiz
ladang, kawasan-kawasan yang tidak sesuai untuk penternakan khinzir
dan sebagainya.

Dengan berlandaskan garis panduan dan piawaian ini, definisi-
definisi yang terlibat adalah seperti berikut:

Jadual 9.5: Definisi-definisi yang terlibat
Kata Kunci Definisi
Ternakan
Khinzir
Suatu aktiviti yang melibatkan pemeliharaan dan
pembiakan khinzir
Ladang
Ternakan
Khinzir
Suatu aktiviti pemeliharaan dan pembiakan khinzir
yang dijalankan dalam sesuatu ladang/kawasan yang
dipunyai oleh individu atau syarikat.
Perusahaan
Ternakan
Khinzir
Suatu aktiviti yang dijalankan secara komersial dan
bersepadu yang melibatkan pemeliharaan/pembiakan
khinzir serta industri hiliran seperti rumah sembelih
(abattoir), pusat veterinar, pemprosesan, kilang
memproses makanan dan ubat-ubatan dan lain-lain
aktiviti yang berkaitan dengannya.
9-06-3
Konsep Pig
Farming
Area (PFA)
Suatu konsep yang melibatkan pemusatan ladang-
ladang khinzir termasuk segala aktiviti dengan
perusahaan khinzir seperti sistem pengolahan sisa,
pejabat veterinar, rumah sembelih, pusat pemprosesan
dan lain-lain. Kilang-kilang pengisar makanan boleh
juga ditempatkan di kawasan yang sama.

9.6.1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN UMUM

i. Zon khusus kawasan ternakan khinzir perlu dikenalpasti secara
selective dan mengikut keperluan dasar pembangunan negara
dan hanya dibenarkan dalam zon yang ditetapkan oleh Pihak
Berkuasa Negeri (PBN).
ii. Dikategorikan di bawah industri pertanian di mana kelulusan
merancang (berserta LCP) hendaklah diperolehi dari PBN.
iii. Zon penampan (Buffer Zone) hendaklah diperuntukkan di
sekeliling kawasan ternakan khinzir.
iv. Keperluan untuk menyedia dan mengemukakan Laporan Kajian
Penilaian ke Atas Alam Sekitar (EIA) bagi semua ladang/kawasan
ternakan khinzir.
v. Keluasan atau saiz sesuatu ladang ternakan khinzir adalah to
achieve optimum efficiency to operate and to manage dan bukan
berdasarkan kepada pengeluaran optimum. Saiz ladang dan
populasi khinzir hendaklah berdasarkan kepada ratio pengguna
tempatan dan hendaklah dikawal.
vi. Perusahaan ternakan sedia ada yang kurang/tidak sesuai
hendaklah ditutup atau diberhentikan operasinya dan hendaklah
dipindahkan ke zon khusus yang ditetapkan. Perusahaan
ternakan sedia ada yang sesuai hendaklah ditingkatkan
kemudahan pengendalian dan pengurusan bagi mengelakkan
pencemaran.
vii. Lesen-lesen hanya dikeluarkan kepada perusahaan ternakan
khinzir yang sedia ada dan yang memenuhi syarat-syarat yang

9-06-4
ditetapkan dan tiada pengeluaran lesen bagi mana-mana
cadangan kawasan baru. Sekiranya tidak beroperasi lesennya
dibatalkan dan tidak boleh dipindah milik.
viii. Melaksanakan Phase-Out semua perusahaan ternakan khinzir
bagi kawasan-kawasan yang terhad. Usaha-usaha alternatif yang
lain bolehlah digalakkan dan dibuat bagi membolehkan para
penternak khinzir menukar kegunaan tanah mereka kepada
aktiviti lain yang menguntungkan.
ix. Pertimbangan hendaklah diberi bagi perusahaan/ladang ternakan
khinzir sedia ada seperti berikut:
a. Memenuhi kaedah-kaedah kawalan pencemaran iaitu tahap
effluennya adalah tahap 500 ppm BOD
b. Tidak melibatkan penambahan keluasan perusahaan/ladang
ternakan khinzir.
c. Pengezonan semula kawasan pertanian yang ada ternakan
khinzir untuk kegunaan yang lebih sesuai dan menguntungkan
penternak.
d. Mempunyai sistem pengolahan setempat bagi mengelakkan
pembuangan kumbahan ke sungai dan laut.
e. Ladang/kawasan yang tidak mengikut kriteria/syarat
operasinya hendaklah ditutup dan digantikan dengan aktiviti
perindustrian berdaya maju seperti kawasan industri kecil dan
sederhana (IKS)
f. Ladang/kawasan yang tidak sesuai dengan pembangunan
setempat hendaklah ditutup dan/atau dipindahkan ke kawasan
zon khususnya yang ditetapkan oleh Pihak Berkuasa Negeri.

9-06-5
9.6.2 GARIS PANDUAN KHUSUS

Memperincikan Garis Panduan Umum bagi memudahkan
pemakaian dan pelaksanaannya dalam menangani permasalahan
perusahaan ternakan khinzir.

i. Susunatur PFA perlu dirancang dengan penyediaan beberapa zon
khusus iaitu: ternakan, sistem pengolahan sisa, pejabat veterinar,
rumah sembelih, pusat prosesan, zon penampan.
ii. Susunatur PFA bagi kesemua lot-lot penternakan khinzir
hendaklah dilengkapi dengan On-farm facilities (untuk setiap
ekar) seperti berikut:

'Gestation' - Ruang penempatan untuk khinzir betina dalam
tempoh kehamilan
'Farrowing' - Ruang penempatan untuk khinzir betina dan
anak khinzir
'Boar' - Ruang penempatan khinzir jantan
'Wearner' - Ruang Penempatan untuk khinzir yang berumur
kurang daripada 2 bulan
'Porker' - Ruang penempatan untuk khinzir yang sedang
membesar (lebih daripada 2 bulan)

iii. Zon Penampan (Buffer Zone) selebar 80.0 meter hendaklah
diperuntukkan di sekeliling PFA bagi menghindarkan bau. Pokok-
pokok yang bersesuaian hendaklah ditanam dengan rimbun di
dalam zon penampan.

iv. Bagi mengawal populasi khinzir serta untuk memastikan
kebersihan ladang-ladang khinzir di dalam PFA, jumlah SPP
(Standing Pig Population) bagi setiap ekar hendaklah tidak
melebihi 700 SPP.

9-06-6

v. Kaedah-kaedah kawalan pencemaran di kawasan ternakan
khinzir sedia ada hendaklah mencapai tahap effluen berikut:
Tahap primer (500ppm BOD), Tahap sekunder (250ppm BOD),
Tahap tertiari (50ppm BOD).

vi. Pembangunan kawasan-kawasan perbandaran terutamanya
kawasan perumahan yang hendak dilaksanakan berhampiran
kawasan perusahaan khinzir sedia ada yang telah dikenalpasti
oleh Kerajaan Negeri hendaklah terletak sekurang-kurangnya 5
kilometer (3 batu) dari tapak perusahaan khinzir tersebut.
9-07-1
9.7 GARIS PANDUAN KAWASAN KOLAM TAKUNGAN
SEBAGAI SEBAHAGIAN TANAH LAPANG
Garis Panduan Kawasan Kolam Takungan
Sebagai Sebahagian Tanah Lapang
Bilangan JBPD 4/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Kerajaan melalui Jemaah Menteri telah mewajibkan
pihak pemaju menyediakan kolam takungan bagi
pembangunan sesuatu perumahan, industri dan
pertanian tertentu.
2.0 Latar Belakang
3.0 Definisi Kolam Takungan dan Tanah Lapang
4.0 Prinsip Perancangan
5.0 Garis Panduan Umum

9-07-2
Penyediaan kolam takungan air adalah merupakan satu daripada
langkah kejuteraan bagi mengawal masalah banjir khususnya di
kawasan perbandaran. Ini adalah kerana didapati kadar air larian
(surface run off) adalah lebih tinggi di sesuatu pembangunan berbanding
dengan kawasan yang belum dibangunkan. Maka, rasional mengadakan
kolam takungan ialah untuk menahan air bagi beberapa jam supaya
saliran perparitan dan sungai sempat mengalir keluar ke lautan tanpa
mengakibatnya berlakunya banjir.

Dengan ini garis panduan ini telah disediakan untuk membantu
Pihak Berkuasa Negeri dan pihak berkuasa peracangan tempatan dalam
mengawal penyediaan kolam takungan sebagai sebahagian tanah lapang.
Garis panduan umum yang disediakan merangkumi luas kawasan
maksima yang dibenarkan, peratusan tanah lapang yang perlu
disediakan, saiz minima tanah lapang, faktor-faktor perletakan kolam
takungan, dan sebagainya. Di samping itu, garis panduan khusus juga
disediakan merangkumi aktiviti-aktiviti yang sesuai, rezab untuk tujuan
landskap, reka bentuk, pengekalan keadaan topografi asal, pengawalan,
pengekalan pokok sediada dan sebagainya. Di bawah merupakan
penerangan ke atas terminologi yang dipakai:

Kolam
Takungan
(Detention
pond):

Sebuah kolam yang digunakan untuk menahan air, bagi
beberapa jam supaya saliran perparitan dan sungai
sempat mengalirkan air larian (surface run-off) ke
lautan.

Tanah
Lapang:

Mengikut Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976
(Pindaan 1995) ditakrifkan sebagai mana-mana tanah
samada dikepong atau tidak yang dikhaskan atau
direzabkan untuk dikhaskan keseluruhannya atau
sebahagiannya sebagai sesuatu taman bunga awam,
tempat makan angin awam, tempat jalan kaki awam
atau sebagai sesuatu tempat awam.

9-07-3
9.7.1 GARIS PANDUAN UMUM

Garis panduan umum adalah seperti berikut:

1. Kolam takungan perlu disediakan untuk semua kawasan
pembangunan perumahan dan industri yang melebihi 10 hektar (25
ekar)
2. Luas kawasan maksima yang dibenar ialah 30 peratus daripada
peruntukan tanah lapang.
3. Penyediaan Kolam Takungan sebagai sebahagian tanah lapang
dibolehkan apabila tujuh (7) peratus tanah lapang disediakan terlebih
dahulu dan selebihnya iaitu tiga (3) peratus boleh diintegrasikan
dengan kegunaan air termasuk kolam takungan mengikut garis
panduan yang ditetapkan (rujuk Rajah 9.12 dan Rajah 9.13).

4. Saiz minima tanah lapang setelah diperuntukan untuk kolam
takungan tidak kurang daripada saiz padang bola sepak.
5. Perletakan kolam takungan hendaklah mengambilkira aspek-aspek
berikut:
- Perletakan yang sesuai mengikut keadaan topografi dari segi
saliran semulajadi;
- Mudah sampai, agar ramai yang boleh berkunjung dan menikmati
kemudahan tersebut; dan
- Lokasi yang dapat menampung saliran dari sekitar pembangunan.
Seboleh-bolehnya di kawasan yang sesuai menjadi kolam
takungan semulajadi.
6. Rekabentuk kolam hendaklah boleh menakung air selama 5 jam
sebelum ia dikeluarkan ke sungai;
7. Sebahagian kolam hendaklah bercirikan wet pond.
8. Antara kegunaan tanah atau aktiviti-aktiviti yang tidak dibenarkan
ialah kediaman, industri dan komersial secara kekal dan intensif.
9. Kolam takungan hendaklah dibina berasaskan ciri-ciri ekonomi iaitu
dari segi kos penyediaan dan penyelenggaraan, supaya sesuai
9-07-4
diterima dan dilaksanakan oleh pihak berkuasa tempatan.

Rajah 9.12: Kawasan Perancangan Kolam Takungan Dalam Tanah
Kawasan Lapang

Kriteria Kriteria
Kolam Tanah
Takungan Lapang

Keadaan di mana kolam takungan
dapat dirancang sebagai sebahagian tanah lapang

Rajah 9.13: Prinsip Perancangan Kolam Takungan Bersama Dengan Tanah
Lapang

JENIS TANAH
LAPANG
DIPERLUKAN
PERANCANGAN KOLAM
TAKUNGAN
KOLAM TAKUNGAN DALAM
SEBAHAGIAN TANAH LAPANG
ANALISA TERRAIN/
HYDROLOGI
PERANCANGAN TANAH
LAPANG
KAWASAN YANG SESUAI UNTUK
KOLAM TAKUNGAN
ACCESSIBLE KEPADA
ORANG RAMAI
KELUASAN DIPERLUKAN
SESUAI UNTUK KOLAM
TAKUNGAN
KAWASAN SESUAI SEBAGAI
TANAH LAPANG
KELUASAN DIPERLUKAN
3% - 5%
10%
9-07-5

Garis panduan penyediaan kolam takungan sebagai
sebahagian tanah lapang tidak perlu digunapakai di
kawasan dan keadaan berikut:

1. Pembangunan di luar bandar yang mana saliran tidak mempunyai
masalah untuk menampung storm run-off
2. Kawasan yang mempunyai kolam semulajadi atau kolam bekas
lombong yang boleh berfungsi sebagai kolam takungan (yang boleh
dipasang dengan mechanism untuk mengawal saliran air di
dalamnya)
3. Pembangunan yang telah menyediakan alternatif lain untuk
mengawal tambahan saliran larian umpamanya dengan penakungan
di atas bumbung, atau tingkat bawah, kolam khas atau langkah-
langkah lain yang lebih inovatif yang dapat menjalankan fungsi
kolam takungan.
4. Pembangunan di kawasan perindustrian yang boleh mengambilkira
recycling process di mana air larian disalurkan untuk bekalan air
atau untuk Janakuasa bagi penggunaan industri tersebut;
5. Kawasan tanah lapang yang disediakan untuk permainan kanak-
kanak kerana keluasan yang kecil dan tidak sesuai untuk
diintegrasikan.


Garis Panduan Khusus penyediaan kolam takungan sebagai
sebahagian daripada tanah lapang adalah seperti berikut:

i. Perancangan kolam takungan bersama dengan tanah lapang hanya
boleh disetempatkan sekiranya kriteria untuk kedua-dua adalah
sesuai. Jika tidak masing-masing hendaklah disediakan secara
berasingan;
9-07-6
ii. Sekiranya peruntukan 30 peratus dari tanah lapang tidak dapat
menampung keperluan kolam takungan setempat maka bakinya
disediakan secara berasingan;
iii. Keperluan kolam takungan boleh disyaratkan bagi kategori tanah
lapang ialah seperti Taman Negara, Taman Wilayah, Taman
Bandar dan Taman Kejiranan.
iv. Aktiviti-aktiviti yang sesuai dan boleh dijalankan di kawasan tanah
lapang yang diintegrasikan dengan kolam takungan ini ialah:
taman rekreasi (termasuk rekreasi air seperti `boating' dan tempat
memancing), tempat beristirehat, tempat berkelah, dan laluan
jogging.
v. Kawasan kolam takungan hendaklah mempunyai rezab yang
minima bagi tujuan landskap dari segi rekreasi dan pengekalan
habitat. Penanaman pokok-pokok perlu diadakan dengan kombinasi
elemen landskap seperti papan tanda, tempat duduk, siar kaki, jeti
dan perabut landskap yang lain.
vi. Keadaan semulajadi rezab kolam takungan hendaklah dikekalkan
sebagai kawasan air dan kawasan hijau untuk pembiakan flora dan
fauna serta kehidupan air. Pembinaan struktur konkrit di
tebing-tebing kolam takungan adalah dihadkan;
vii. Rekabentuk kolam takungan hendaklah mengikut piawaian
Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS) mengenai perkara-perkara
berikut: iaitu struktur kejuruteraan, termasuk pengiraan kapasiti
kolam takungan; rekabentuk kecerunan dan alat-alat mekanikal
yang diperlukan untuk mengawal air.
viii . Rekabentuk kolam hendaklah mengikut kala ulangan (return
period) 20 tahun (1:20 years storm) dan disemak untuk kala
ulangan 100 tahun (1:100 storm);
ix. Keadaan topografi asal tanah hendaklah dikekalkan seberapa yang
boleh. Sebarang pindaan terhadap topografi asal hendaklah
dilaksanakan pada kadar yang minima hanya boleh dibenarkan
bagi tujuan penyediaan infrastruktur asas seperti jalan dan
pembinaan struktur yang terbabit sahaja;
9-07-7
x Pengawalan yang sewajarnya hendaklah diberikan kepada
pokok-pokok dan tumbuh-tumbuhan yang terdapat di tapak dan
persekitarannya. Sebarang pemotongan sekiranya hendak
dijalankan mestilah mematuhi kehendak-kehendak yang
ditetapkan;
xi. Pemaju perlu memastikan kumbahan, bahan buangan daripada
kediaman, industri dan pelbagai yang dicadangkan tidak akan
dialirkan ke dalam kolam takungan;
xii. Kawasan tanah lapang utama (termasuk kolam takungan)
hendaklah dijadikan sebagai tumpuan utama dalam perancangan
pembangunan baru. Bangunan-bangunan dan jalan-jalan perlu
menghadap kolam takungan;
xiii. Permukaan tanah yang terdedah hendaklah ditanam dengan
rumput atau tanaman penutup bumi yang bersesuaian;


9-08-1
9.8 PAWAIAN PERANCANGAN DAN PEMBANGUNAN PADANG
GOLF
Piawaian Perancangan dan Pembangunan Padang Golf
Bilangan JBPD 5/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Garis panduan ini telah dibawa ke Mesyuarat
Jemaah Menteri pada 10 Ogos 1994 dan di persetujui
untuk digunapakai sebagai panduan di dalam
memproses permohonan perancangan dan
pembangunan padang golf. Piawaian ini adalah
pelengkap kepada Garis Panduan Penubuhan Kelab-
kelab Golf /Perancangan dan Pembangunan padang
Golf
2.0 Skop Kajian
3.0 Latar Belakang
4.0 Padang Golf
5.0 Komponen Pembangunan Bersepadu Padang
Golf
6.0 Jenis Pembangunan Bercampur Yang Sesuai
7.0 Prinsip Perancangan Pembangunan
Bersepadu Padang Golf
8.0 Garis Panduan Umum Pembangunan
8.1 Laluan Awam (Public Access) Padang
Golf
8.2 Komponen Perumahan
8.3 Hazard
8.4 Pokok
8.5 Kolam Takungan
8.6 Elemen Landskap
8.7 Keindahan (Estatik)
8.8 Kemudahsampaian (Accessibility)
8.9 Alam Sekitar
8.10 Kemudahan Sosial
8.11 Perancangan Dan Pembangunan
9.0 Piawaian Perancangan Dan Pembangunan
Pembangunan Bersepadu Golf

9-08-2

Sukan golf semakin menjadi popular di negara ini. Stastik
menunjukkan sekurang-kurangnya terdapat 220 buah padang golf di
Malaysia dengan keluasan hampir 25,530 hektar. Oleh itu, garis panduan
ini adalah penting dalam membantu Pihak Berkuasa Negeri, pihak
berkuasa tempatan dan pemaju untuk mengawal dan merancang
pembangunan bersepadu padang golf, dengan memelihara kualiti alam
sekitar dan perumahan dalam pembangunan bersepadu padang golf. Garis
panduan merangkumi jenis pembangunan bercampur yang sesuai, laluan
awam untuk padang golf, susunatur perumahan dan padang golf yang
sesuai, perancangan hazards, penanaman pokok, penyediaan kolam
takungan, eleman landskap, aspek estatik, kemudahsampaian,
kemudahan sosial dan sebagainya.

Pembangunan Bersepadu Padang Golf didefinisikan sebagai
sesebuah padang golf yang dibangunkan secara menyeluruh dan
komponen dalam perancangannya meliputi kawasan pembangunan
sebagai tambahan kepada komponen asas padang.

Pembangunan Bercampur yang Sesuai.

Pembangunan bersepadu padang golf boleh juga serasi dengan
pembangunan pertanian dan hutan kalau elemen-elemen ini digembeleng
dan digunakan sebaik mungkin dan tidak memudaratkan. Malah kawasan
pertanian dan hutan boleh menjadi elemen latarbelakang kepada
persekitaran kawasan pembangunan padang golf yang bersepadu yang
baik. Kawasan industri pula tidak secocok dengan pembangunan
bersepadu kawasan golf kerana berlainan suasana


9-08-3
9.8.1 GARIS PANDUAN UMUM PEMBANGUNAN BERSEPADU
PADANG GOLF

Jadual 9.6: Garis Panduan Umum Pembangunan Bersepadu
Padang Golf
Laluan
Awam
(Public
Access)
Padang Golf
1. Pada prinsipnya pihak awam tidak dibenarkan
memasuki atau melalui di dalam kawasan padang
golf.
2. Laluan awam seperti laluan pejalan kaki, basikal
dan kenderaan ringan tidak dibenarkan di dalam
kawasan padang golf.
3. Susunatur laluan awam perlu dirancang semula
seperti berikut:
- Laluan awam mestilah tidak disediakan di dalam
Fairway dan boleh ditempatkan di kawasan buffer
selari dengan Fairway dan boleh digunakan
sebagai laluan perkhidmatan dan buggy. Laluan
ini perlulah dapat dilihat dengan jelas oleh pemain
golf dari mana-mana spot di atas Fairway. Ini
adalah bagi memastikan pemain-pemain golf
tersebut lebih berhati semasa laluan awam tersebut
digunakan.
- Jika isipadu terbukti tidak sesuai untuk
berintergrasi di dalam kawasan padang golf, laluan
di dalam padang golf perlu dikeluarkan dari
kawasan padang golf.
Komponen
Perumahan
1. Meletakkan kawasan perumahan di kawasan
selamat iaitu di belakang tee box dan tidak dengan
green.
2. Jika kawasan perumahan selari dan bersebelahan
dengan kedudukan green maka kawasan
perumahan mestilah jauh dari tapak tee (tidak
kurang dari 250 meter). Jika pembangunan
perumahan terletak dalam sudut jarak tee-shot,
langkah supaya kawasan perumahan ini
mengadakan zon penampan (buffer) dengan penahan
atau pagar tinggi adalah perlu untuk memerangkap
pukulan serong tersebut.


9-08-4

Hazards Hazards seperti kolam, bunkers, cerun dan pokok di
atas lapangan boleh digunakan secara kreatif untuk
meningkatkan aspek keselamatan perumahan dalam
padang golf.
Pokok Pokok-pokok sedia ada perlulah dikekalkan mengikut
kehendak Akta Perancangan Bandar dan Desa (pindaan
1995) A933 dan pemilihan pokok berasaskan kepada
Garis Panduan Landskap negara.
Kolam
Takungan
Perancangan dan rekabentuk kolam takungan (detention
pond) perlu dirancang dengan mengambilkira aspek
pelbagai fungsi seperti balancing pond, penampan dan
penapis kelodak air tercemar, takungan dan sebagai
hazards.
Elemen
landskap
Tebing bercerun tinggi yang melebihi 20% memerlukan
penahan tebing untuk menghindari dari kejadian tanah
runtuh akibat dari kegagalan pengukuhan tebing (slope
failure) selain daripada memenuhi keperluan
kejuruteraan adalah wajar tebing ini dikurangkan imej
kerasnya melalui usaha-usaha landskap (landscape
treatment) supaya sesuai dengan imej kehijauan setting
padang golf.
Keindahan Ciri-ciri estatik yang sesuai untuk diambil kira dalam
merekabentuk kawasan pembangunan merangkumi
topografi, kawasan pertanian yang menarik, zon
pemisah, penggunaan pagar penahan, tembok,
susunatur dan lorong, bahan binaan, rekabentuk papan
tanda, ketinggian bangunan dan pelan rekabentuk
bangunan yang berciri tradisional.
Kemudah-
sampaian
Perletakan rumah kelab mestilah berhampiran dengan
pintu masuk utama.
Reka bentuk laluan dalaman yang dapat membezakan
kawasan padang golf dan kawasan perumahan.
Alam sekitar Topografi hendaklah dikekalkan.
Sistem saliran sedia ada tidak boleh diganggu, dilencong
atau ditutup tanpa kelulusan pihak berkuasa.
Tidak melampaui kawasan yang diwartakan sebagai
hutan dara, hutan simpan kekal, kawasan dipulihara,
kawasan tadahan air, tanah bukit yang bercerun
panjang dan curam dan kawasan sumber mineral
perindustrian.
Tidak melibatkan pembersihan hutan paya bakau.
Penyediaan pusat rawatan air buangan, dan sebagainya.

9-08-5
Kemudahan
sosial
Kemudahan yang mencukupi mengikut garis panduan
Pihak Kerajaan Negeri.
Kawasan tanah lapang awam minimum 10% disediakan
pada tempat yang sesuai dalam kawasan pembangunan
dan jarak yang mampu disampai.

Perancangan dan pembangunan bersepadu padang golf adalah juga
tertakluk kepada tiga (3) garis panduan umum:

1. Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang ditetapkan-Penilaian
Kesan Kepada Alam Sekeliling.)
2. Garis Panduan Landskap Negara
3. Garis Panduan Pemeliharaan Topografi Semulajadi dalam
Perancangan dan Pembangunan Fizikal.

Rajah 9.14: Pembangunan Bersepadu Golf
U

Padang Gold
Kawasan Perumahan
Taman Rekreasi
Rumah Kelab
Driving Range
Petunjuk:

9-08-6

Kawasan Perumahan Di Belakang Tee Box
Tee Box
Green
Kawasan Perumahan Di Belakang Tee Box
Tee Box
Green

Kawasan Perumahan Selari Dan Bersebelahan Dengan
Kedudukan Green
Perumahan
30 m
250m
Zon Penampan
Perumahan
Perumahan
30 m
Kawasan Perumahan Selari Dan Bersebelahan Dengan
Kedudukan Green
Perumahan
30 m
250m
Perumahan
30 m
250m
Zon Penampan
Perumahan
Perumahan
30 m
Zon Penampan
Perumahan
Perumahan
30 m

Rajah 9.15: Kawasan Perumahan di Belakang Tee Box
Rajah 9.16: Kawasan Perumahan Selari & Bersebelahan
dengan Kedudukan Green

9-08-7

Zon Penampan
Perumahan
Bunkers
Perumahan
Hazards Sebagai Kawasan Keselamatan
Zon Penampan
Perumahan
Bunkers
Perumahan

Perumahan
Kolam
Perumahan
Kolam

Rajah 9.17: 'Hazards' sebagai Kawasan Keselamatan
Rajah 9.18: Kolam sebagai 'Hazards'

9-08-8

9.8.2 PIAWAIAN PERANCANGAN BERSEPADU PADANG GOLF

Jadual 9.7: Piawaian Perancangan Bersepadu Padang Golf
1. Golf 2. Perumahan 3. Hotel
Padang golf 9 lubang,
18 lubang, 27 lubang,
36 lubang.

Komponen
Kompleks rumah
kelab
- Pentadbiran
- Bilik rehat
- Bilik tidur
- Restoran
- Ruang tukar
baju
- Kolam renang
- Tempat letak
kenderaan
Kemudahan
latihan
- Tee
- Green
- Fairway
- Restoran
- Lubang pasir
- Air dan titian
- Laluan cart
- Tempat
teduhan
- pokok
Jenis bangunan
- banglo
- apartment
- villa
- town house
Kepadatan 15-30
unit/ekar
Anjakan
- 59m di sekitar green
- 68m dari tengah
fairway
- 32m sekitar Tee-
box
Ketinggian bangunan
yang terdekat tidak
melebihi 12m dan
dilindungi oleh pokok-
pokok. Bangunan yang
lebih tinggi dibenarkan
ditempat lain.
Penyediaan jalan
awam, kawasan lapang
awam, kemudahan
sosial dan awam
Memenuhi syarat-
syarat piawaian
perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.

Jenis bangunan
- rumah sewa
- apartment
- kawasan
perkhemahan dan
kawasan asrama
- kondominium dan
individual villas,
suite citages.
Kepadatan: 200-300
bilik dengan
kawasan landskap
yang menarik
Kawasan plinth 40%
Kemudahan:
- restoran
- dewan konferen
serbaguna
- bilik mesyuarat
banquet
- arked perniagaan
- tennis
- tempat letak
kenderaan
- perumahan
pekerja
Memenuhi syarat
Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.


9-08-9

Sambungan Jadual
9.7

4. komersial 5. Bilik persidangan 6. Rekreasi
Jenis Bangunan
- Kedai sokongan
- pasar mini
Memenuhi syarat
Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.
Kemudahan:
- bilik mesyuarat
- teater dan bilik
kuliah
- dewan awam
- perpustakaan
Kemudahan:
- berbeza-beza
mengikut
karaktor dan
bergantung
kepada keadaan
tempat.
Memenuhi syarat
Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.

Sambungan Jadual 9.7
7. Estatik 8. Kemudahsampaian 9. Orientasi
Kawalan
perancangan:
- Penggunaan pagar
penahan secara
berleluasa tidak
digalakkan kerana
mencemari
keindahan
semulajadi
- Penggunaan
tembok dan
deretan pokok
tinggi tanpa putus
akan mengujudkan
total enclosure
- Sesunatur binaan
perlulah sesuai
dengan rupabentuk
keseluruhan
kawasan
- Rekabentuk papan
tanda dan tunjuk
Perlu direkabentuk
semudah mungkin.
Elakkan konflik dan
kekeliruan. Laluan
simpang siur perlu
dielakkan dan sebaik
mungkin laluan awam
dikhaskan dan tidak
melintasi fairway
Perletakan rumah
kelas perlu hampir
dengan pintu masuk
utama
Jalan yang disediakan
mesti mempunyai
kelebaran mengikut
piawaian sedia ada
dan hierarki yang
bersesuaian
Memenuhi syarat
Piawaian Perancangan
yang diterimapakai
Fairway perlu
mengikut arah
utara selatan
supaya silauan
matahari dapat
dielakkan
Penampan silau
matahari seperti
berlatarkan
bukit/pokok tinggi
boleh ditanam
Susunatur padang
golf dan
pembangunan
bersepadunya perlu
diatur untuk
mendapatkan
keindahan yang
optima.
Kompromi /
pertimbangan perlu
dibuat komponen

9-08-10

arah perlu
mempunyai ciri
keseragaman dan
menambahkan lagi
keindahan
kawasan.

Memenuhi syarat
Piawaian
Perancangan
mengikut keperluan
Pihak Berkuasa
Negeri.
oleh Pihak Berkuasa
Negeri.
mana yang lebih
utama
Perlu mengambikira
faktor angin lintang
Memenuhi syarat
Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.

10. Iklim 11. Institusi
Rekabentuk kawasan perlu
mengambilkira iklim
Mewujudkan badanair dalam
kawasan pembangunan untuk
mengurangkan hawa panas
Pembangunan institusi yang sesuai
ialah:
Sekolah golf
Pusat kesihatan
Institut/Universiti

12. Keselamatan
a) Laluan Keselamatan
/ laluan awam seperti
pejalan kaki, basikal,
kenderaan ringan
dalam padang golf
tidak digalakkan.
Laluan awam perlu
dirancang seperti
berikut:
- mengalih laluan
sediada di dalam
fairway
ditempatkan di
kawasan antara
green
- menyesuaikan di
kawasan buffer
selari dengan
c) Perumahan
Meletakkan green
jauh dari
perumahan
Meletakkan tapak
tee jauh tidak
kurang dari 250m
Jika perumahan
terletak dalam
sudut jarak tee
shot perlu
mengadakan zon
penampan
Lebar kawasan zon
penampan selebar
30m boleh
e) Pokok
Pokok yang tidak
mendatangkan
bahaya
Pokok-pokok
perlu di cantas
dan
diselenggarakan
Spesies dari luar
negara yang
mempunyai ciri
parasit perlu
dielakkan.

f) Elemen Lanskap
Tempat

9-08-11
fairway
- laluan perlu dapat
dilihat dengan
jelas.
- Mengubah
alignment laluan
dalam lapangan
jika berbukti tidak
sesuai.

b) Lorong buggy
services access
terletak dalam zon
penampan dan
pesisiran green,
perlu mengambikira
aspek:
- keselamatan
- rekabentuk
lingkaran
- pergerakan
pengguna
memuatkan 3
lapisan canopy
pokok. Digalakkan
menggunakan
kreativiti untuk
mendapatkan
rekabentuk yang
menarik.

d) Hazards
Meletakkan
hazards
berdekatan atau
berdepan dengan
kawasan
perumahan/jalan
Menanam pokok
sedia matang
sebagai pokok
utama
Kolam sebagai
hazard sangat
diperlukan untuk
mengukuhkan
imej semulajadi
lanskap.
perlindungan
perlu disediakan
di tempat
strategik sebagai
teduhan,
perlindungan
petir dan tempat
berehat.
Kolam takungan
perlu mempunyai
aspek pelbagai
fungsi:
- balancing
pond
- penampan dan
penapis
kelodak
- takungan
untuk
penyiraman
pokok dan
sumber air
- sebagai
hazards
elemen
semulajadi
lanskap dengan
zon penampan
- tebing bercerun
tinggi melebihi
20%
memerlukan
penahanan
tebing untuk
menghindari
kejadian tanah
runtuh.


9-09-1
P
E
R
A
N
C
A
N
G
A
N

P
E
M
B
A
N
G
U
N
A
N

D
I

K
A
W
A
S
A
N

P
E
S
I
S
I
R
A
N

P
A
N
T
A
I

GARIS PANDUAN
9.9 GARIS PANDUAN PERANCANGAN PEMBANGUNAN DI
KAWASAN PESISIRAN PANTAI
Garis Panduan Perancangan Pembangunan di Kawasan
Pesisiran Pantai
Bilangan JBPD 6/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Jabatan Perancangan Bandar dan Desa telah
menyediakan Garis Panduan dan Piawaian ini.
Penggunaan pakaian Garis Panduan dan Piawaian ini
perlu beserta dengan Garis Panduan Kawalan
Hakisan Bagi Projek Pembangunan di Kawasan
Pantai, Surat Pekeliling Pentadbiran Am Bil. 5, 1987
serta Dasar Pengurusan Sumber Pantai Nasional.
2.0 Latar Belakang
3.0 Prinsip-Prinsip Perancangan
4.0 Garis Panduan Dan Perancangan
4.1 Garis Panduan Perancangan Umum
4.2 Pemakaian Garis Anjakan
Pembangunan
4.3 Pengekalan Pokokpokok Melata Di
Gumuk Pantai
4.4 Pengekalan Elemen-elemen Semulajadi
4.5 Kebebasan Angkutan Bujuran Pantai
4.6 Aktiviti Penebusgunaan Pantai
4.7 Garis Panduan Khusus Mengikut Zon
Kegunaan Tanah
4.7.1 Zon Rekreasi Awam
4.7.2 Zon Hutan Pantai
4.7.3 Zon Hutan Bakau
4.7.4 Zon Santuari Penyu
4.7.5 Zon Muara Sungai dan Sungai
4.7.6 Zon Pembangunan di Atas Air
dan di Garis Pantai
4.7.7 Zon Rekreasi Air di Sungai, Garis
Pantai
dan Pesisiran Terbuka
4.7.8 Zon Eko-Lancong
9-09-2
4.7.9 Zon Perumahan
4.7.10 Zon Pelabuhan dan Perindustrian
4.7.11 Zon Pertanian Akuakultur
5.0 Piawaian Pembangunan Mengikut Zon
Kegunaan Tanah

Malaysia mempunyai kawasan zon pantai sepanjang 4,800
kilometers yang terdiri daripada pantai berpasir dan berlumpur. Kawasan
pantai merupakan kawasan sensitif dan mempunyai ekosistem tersendiri
yang perlu diperlihara. Kawasan pesisiran pantai juga merupakan
kawasan berpotensi dan menerima tekanan pembangunan yang kuat
terutamanya berkaitan dengan pelancongan, perinsutrian dan pertanian
(perikanan).

Dengan ini Garis Panduan ini disediakan untuk membantu
Kerajaan Negeri dan Pihak Berkuasa Tempatan dalam merancang
pembangunan kawasan pesisiran pantai yang teratur, berdaya maju tanpa
menjejas aset utamanya.

Penggunaan garis panduan ini lebih bertumpu kepada kawasan
yang belum dimajukan, bagi kawasan yang telah dimajukan pula
tindakan-tindakan susulan perlulah dijalankan berasaskan amalan
terbaik (best practice) untuk memastikan pembangunan di kawasan
pesisiran tidak mendatangkan masalah hakisan dan kehilangan sumber
ekonomi laut. Piawaian Perancangan dan Garis Panduan Pembangunan di
Kawasan Pesisiran Pantai adalah meliputi aspek-aspek: pengekalan
pokok-pokok melata di gumuk pantai, pengekalan elemen-elemen
semulajadi, kebebasan angkutan bujuran pantai, aktiviti penebusgunaan
pantai, dan garis panduan khusus mengikut zon-zon kegunaan tanah.


9-09-3
Definisi pesisiran pantai adalah satu kawasan pesisiran meliputi
kawasan bersempadan 5 kilometer ke sebelah darat (back shore) dan 16.1
kilometer nautika ke sebelah laut dari paras purata air pasang perbani
(shore front). Kawasan di sebelah darat termasuk sungai dan rezab air
hingga ke kawasan yang dipengaruhi oleh air masin.

Rajah 9.19: Definisi Kawasan Pesisiran Pantai

9.9.1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN UMUM

Garis panduan ini adalah merupakan asas di dalam setiap
perancangan dan pembangunan di kawasan pesisiran. Perkara-perkara
ini perlulah diteliti dalam merancang sesuatu pembangunan di kawasan
pesisiran pantai:

9-09-4
i. Kawasan berisiko tinggi seperti kawasan hakisan, kawasan
berbukit dan curam serta kawasan berlumpur,
pembangunan perlu dielakkan;
ii. Zon pembangunan iaitu pembangunan intensif
(pembangunan perbandaran), kawasan pemeliharaan dan
kawasan tidak boleh dibangunkan;
iii. Menyediakan zon penampan yang secukupnya di antara
pembangunan dengan garis pantai sedia ada;
iv. Jalan masuk dan jalan perkhidmatan perlu disediakan
untuk orang awam di kawasan rezab pantai di sepanjang
pantai;
v. Meminimakan kesan tiupan angin dengan mengawal
ketinggian, rekabentuk dan lokasi bangunan, hendaklah
tidak melebihi kanopi semulajadi pokok persekitaran;
vi. Rekabentuk semua kemudahan dan perkhidmatan
seharusnya bertujuan meminimakan kemusnahan alam
sekitar;
vii. Di mana boleh, pastikan bahan dan cara-cara pembinaan
sesuai dengan reef - cave environment;
viii. Mengawal pembuangan sampah dan lebihan-lebihan lain
dengan menyediakan sistem yang berkesan; dan
ix. Pembuangan air kumbahan hendaklah diteliti supaya tidak
disalurkan terus ke laut.

9.9.2 PEMAKAIAN GARIS ANJAKAN PEMBANGUNAN

i. Semua pembangunan yang melibatkan struktur binaan kekal di
kawasan pantai perlu mematuhi garis anjakan minimum mengikut
jenis pembangunan, topografi serta kesesuaian kawasan seperti
dalam Jadual 9.8.
ii. Keperluan anjakan minimum di atas boleh dikajisemula mengikut
keadaan tapak sebenar, kelonggaran boleh diberi mengikut

9-09-5
keadaan seperti yang terdapat dalam Guidelines on erosion control
for development projects in the coastal zone yang disediakan oleh
Jabatan Pengairan dan Saliran;
iii. Walaubagaimana pun pemaju perlu menyediakan kerja-kerja
kawalan hakisan sebagai syarat kelulusan pelan; dan
iv. Sebarang bangunan atau pembinaan yang melintasi pantai hingga
ke pergigian air tidak dibenarkan di kawasan pantai berpasir.

9.9.3 PENGEKALAN POKOK-POKOK MELATA DI GUMUK
PANTAI

i. Mesti dikekalkan seberapa mungkin dalam semua keadaan
pembangunan;
ii. Meletakkan papan tanda yang melarang/memijak kawasan gumuk
pantai dan pokok-pokok melata di gumuk;
iii. Penggunaan semua jenis kenderaan di atas pantai dan gumuk
pantai tidak dibenarkan kecuali untuk tujuan pengurusan
kawasan;
iv. Kemudahan 'Boardwalk' mesti dibina untuk melindungi kerosakan
kawasan pokok-pokok melata dan mengekalkan morfologi gumuk
dan mengadakan papan tanda yang mengarahkan penggunaan
'Boardwalk'.

9.9.4 PENGEKALAN ELEMEN-ELEMEN SEMULAJADI

i. Semua anak-anak sungai perlu dikekalkan dalam keadaan
semulajadi terutamanya di zon pelancongan;
ii. Pembangunan di kawasan 'hinterland' perlu dikawal supaya tidak
menjejaskan kualiti air sungai di kawasan pesisiran memandang ia
merupakan 'outlet' akhir ke laut;
9-09-6
iii. Perlu mengekalkan kawasan berbukit dalam keadaan asal,
sebarang pembangunan perlu mengikut kontor asal dan tidak
memotong pokok kecuali tapak binaan; dan
iv. 'Sand bar', 'sand spit', 'sand banks' dan 'beach dunes' perlu
dikekalkan sebagai elemen tarikan pelancong.

9.9.5 KEBEBASAN ANGKUTAN BUJURAN PANTAI

i. Pembangunan kekal di pergigian air yang menghalang arus
bujuran pantai tidak dibenarkan sama sekali;
ii. Menggalakkan pembinaan struktur seperti jeti, tambak dan lain
struktur yang perlu dibina di atas air menggunakan tiang supaya
tidak mengganggu proses semulajadi arus air laut;
iii. Pengambilan pasir di zon aktif iaitu dalam jarak 1,000 meter dari
paras air tersurut tidak dibenarkan;
iv. Tiada aktiviti pengorekan pasir dilakukan di kawasan kedalaman
air yang kurang dari 10 meter dari paras purata air surut atau 1.5
kilometer di luar pantai yang mana lebih jauh; dan Pembangunan
di dalam sungai dan muara yang menghalang atau merubah corak
saliran, kekuatan saliran dan penahan endapan sungai keluar ke
laut dan kawasan pesisiran tidak dibenarkan

9.9.6 AKTIVITI PENEBUSGUNAAN PANTAI

i. Tidak menggalakkan aktiviti penebusgunaan pantai kerana ia
memberi kesan kepada proses semulajadi pantai;
ii. Tebusguna kawasan pantai secara kecil-kecilan akan
mengakibatkan hakisan di garis pantai yang berbengkang-
bengkuk;
iii. Bagi tujuan pembangunan keperluan penebusguna pantai
hendaklah mendapat kelulusan EIA dan memenuhi kriteria

9-09-7
selamat, terpelihara, produktif dan bebas cemar dan minima
gangguan kepada aset pantai; dan
iv. Bagi kawasan yang telah diluluskan perlulah mengikut anjakan
yang telah ditetapkan.

Rajah 9.20: Cadangan Pembangunan yang Mempunyai Jalan Perkhidmatan di Rezab Pantai
Rajah 9.21: Cadangan Pembangunan yang Mempunyai Jalan Sedia ada di Luar Rezab Pantai
9-09-8
Jadual 9.8: Ringkasan Garis Anjakan Pembangunan
Jenis
Pantai
Aktiviti Garis Panduan
Pantai
berpasir dan
laut
i. Rekreasi

ii. Kediaman dan
pelancongan

iii. Perindustrian
ringan

iv. Perindustrian
berat

v. Pertanian
60m daripada paras purata air pasang
perbani.
perbani.
perbani.
perbani.
perbani
Pantai
berlumpur
i. Kediaman dan
pelancongan

ii. Perindustrian

iii. Pertanian
perbani.

perbani

perbani
Pantai
berbatu/cliff
Kediaman dan
pelancongan
perbani.
Pembangunan dibenarkan di atas air,
dengan kawalan jarak di antara
bangunan ke bangunan dan dibina di
atas tiang dengan kawalan ketinggian
dan kumbahan.
Muara dan
sungai
i. Kediaman dan
pelancongan

ii. Perindustrian
ringan

iii. Perindustrian
berat

iv. Pertanian
20m daripada rezab sungai

perbani

perbani

perbani

9-09-9
Pantai bagi
kawasan
tebusguna
Kediaman/
pelancongan
Mempunyai 60m kawasan penampan
dari tebing laut baru serta menyediakan
jalan perkhidmatan sepanjang pantai
tersebut untuk kegunaan.

Jadual 9.9: Piawaian Perancangan Pembangunan Mengikut Zon
Kegunaan Tanah dan Jenis Pantai

Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh kegunaan
yang dibenarkan
1. Zon Rekreasi Awam
Pantai
Berpasir
Anjak undur
bangunan kekal
ialah 60m dari paras
air pasang perbani
(MHWS).
Rekreasi Aktif:
- padang untuk aktiviti sukan
tersusun;
- gelanggang permainan;
- bangunanpejabat pengurusan;
bangunan/dewan sukan;
- pusat cenderamata; kios makanan;
- padang permainan kanak-kanak;
- boating; yachting; sculptures;
- water bodies; water fountain;
- perhentian pengangkutan awam;
- kawasan permainan khas untuk
orang-orang cacat;
- kemudahan sokongan seperti
tandas, tempat letak kereta, tempat
duduk dll.

Rekreasi Pasif
- taman bunga; tapak perkhemahan;
- trek jogging serta kemudahan
regangan;
- taman semulajadi; laluan pejalan
kaki;
- air terjun; 'boardwalk'; kios
makanan;
- tasik atau lain-lain 'water bodies';
- kemudahan sokongan seperti
tandas, tempat letak kereta, tempat
duduk dll.

Muara
sungai
dan
Sungai
Tiada bangunan
kekal dalam
kawasan rezab
sungai.

Anjak undur
bangunan ialah 20 m
dari rezab sungai/gigi
air yang mana lebih
dekat.
9-09-10
Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh kegunaan
yang dibenarkan
2. Zon Hutan Bakau
Pantai
berlumpur
Hanya 20% daripada keluasan
hutan bakau boleh dibangunkan.
Kawasan penampan setebal 30m
diperlukan di antara kawasan
pembangunan dan hutan bakau atau
mengikut jenis pembangunan.
Pembangunan
pelancongan yang tidak
merosakkan alam
sekitar seperti eko-
lancong, penyelidikan
dan pemerhatian.
3. Zon Santuari Penyu
Pantai
berpasir
Dibenarkan di kawasan rezab pantai
(60m).
Laluan pejalan kaki;
tempat penyu bertelur;
tempat letak kereta;
tandas awam; tempat
duduk; kios makanan;
lain kemudahan yang
tidak mengganggu
keselesaan penyu.
4. Zon Pembangunan di atas air dan garis pantai serta Zon Muara
Sungai & Sungai
Pantai
berpasir
- Anjak undur bangunan kekal ialah
20m dari MHWS.
- Syarat anjakan dikecualikan jika
ia mematuhi syarat hidraulik.
Tiada bangunan kekal dibenarkan
di atas 'brekwater'.
- Syarat anjakan dikecualikan jika
sekitaranya pembinaan di atas
cerucuk.
- Tapak binaan tidak didirikan di
kawasan batu karang, hutan bakau
atau rumput laut.
- Pagar-pagar kawalan kelodak
diperlukan bagi mengurangkan
berlakunya air keruh terutama di
kawasan berdekatan kehidupan
laut dan kawasan batu karang.
Aktiviti berkaitan
pembangunan
pelancongan:
- Chalet, Restoren,
Jeti, Tambak, Kelab
rekreasi, Marina
Aktiviti berkaitan
pertanian:
- Pembinaan sangkar
ikan terapung
- Pembinaan pantoon


9-09-11
Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh
kegunaan yang
dibenarkan
Sungai &
muara sg.
- Sebarang pembinaan hendaklah dibuat di atas
tiang.
Jeti, restoran
terapung, chalet.
5. Zon Eko-lancong
Pantai
berlumpur
muara
sungai,
sungai &
tasik.
Membangunkan hanya 20% daripada keluasan
hutan bakau.
Mengadakan zon penampan setebal 30m di
antara kawasan pembangunan dan hutan
bakau.
Anjakan bangunan 50m daripada paras air
tertinggi di sekeliling tasik.
Anjak undur bangunan ialah 20m daripada
rizab sungai/gigi air mana yang lebih dekat.
Chalet, laluan
pejalan kaki,
boardwalk,
tempat
pemerhatian, kios
makanan, tandas
awam, tempat
letak kereta,
boating.
6. Zon Perumahan
Pantai
berpasir
dan
berlumpur
- Anjak undur bangunan di pantai berpasir
ialah 60m dari MHWS.
- Bagi pantai berlumpur, anjak undur
bangunan ialah 400m.
- Nisbah plot bangunan dan ketinggian
bangunan hendaklah mengikut rancangan
tempatan.
- Bagi kawasan yang tidak mempunyai
Rancangan Tempatan
Kepadatan sederhana & rendah mengikut
kesesuaian tempat
Ketinggian bangunan tidak melebihi pokok
yang tertinggi di kawasan berkenaan.
Nisbah plot ialah 1:2
10% minima kawasan lapang awam
- Bagi kawasan yang mempunyai rancangan
tempatan perlu mengikut densiti ketinggian
dan nisbah plot.
- Reka bentuk bangunan digalakkan
menggambarkan warisan negara.
- sesebuah
- berkembar
- kondominium
- 'country
homes'
- 'apartment'
- pusat
kejiranan
- kemudahan
masyarakat

9-09-12

Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh
kegunaan
yang
dibenarkan

- Rumah teres tidak melebihi 4 unit bagi
setiap blok untuk tidak menjejaskan
pandangan/vista pantai.

Pantai
berbatu /
cliff
- Dibenarkan di kawasan lereng bukit yang
tidak melebihi 20 darjah dan tidak
melebihi 60m kontor.
- Mengekalkan 30% kawasan dengan
tumbuhan semulajadi
- Membangunkan 30% kawasan dan
selebihinya dibiarkan dengan tumbuhan
semuladi bagi kawasan pelancongan
- Penebangan pokok hendaklah mematuhi
syarat-syarat dalam Akta Pemuliharaan
Tanah 1960 dan Akta Perancangan Bandar
dan Desa 1976 serta (pindaan) 1995.
- Penebangan pokok hanya dibenarkan di
atas tapak 'plinth' bangunan.
- Digalakkan menggunakan bahan-bahan
bangunan tempatan supaya berharmoni
dengan kawasan sekitar, reka bentuk
bangunan menggambarkan warisan
negara.
- Ketinggian bangunan hendaklah
mematuhi rancangan tempatan.
- Ketinggian bangunan tidak melebihi 9m
atau pokok yang tertinggi dalam kawasan
pemajuan yang tidak mempunyai
rancangan tempatan.
- Tapak pembangunan dan sistem jalan
mengikut kontor asal kawasan.


9-09-13

Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh
kegunaan
yang
dibenarkan
Muara
sungai dan
sungai
- Anjak undur bangunan ialah 20m dari rezab
sungai.
- Bangunan haruslah berhadapan ke sungai
rancangan tempatan
kesesuaian tempat
10% minima kawasan lapang awam
- Ketinggian dan kepadatan bangunan
mengikut rancangan tempatan.

7. Zon Pelabuhan dan Perindustrian
Pantai
berpasir
dan
berlumpur
- Anjak bangunan bagi industri ringan ialah
500 m dari MHWS manakala bagi industri
berat ialah 1000 meter kecuali kawasan
berlumpur yang memerlukan 1000 meter bagi
kedua-duanya.
- Kelulusan EIA hendaklah diperolehi.
Kegunaan yang
berkaitan
dengan
pembangunan
pelabuhan
seperti:
Jeti, stor,
Kawasan
punggah
memunggah,
Pejabat
pengurusan,
kuaters
pekerja,.
Kawasan
perindustrian
seperti:
Tapak kilang,
Perkedaian
Pantai
berbatu /
clif
- dibenarkan
Muara
sungai dan
sungai
- Anjakan undur bangunan bagi industri ringan
ialah 500m dari MHWS manakala bagi
industri berat ialah 1000m.
- Kelulusan EIA diperlukan.

9-09-14

Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh
kegunaan
yang
dibenarkan
8. Zon Pertanian Akuakultur
Pantai
berpasir
dan
berlumpu/
berpaya
- Anjakan 100 m dari purata air pasang perbani.
- Memerlukan kajian EIA jika melebihi 50 ekar.
- Kolam ikan,
kolam
rawatan
kumbahan,
- Pejabat
pengurusan,
- Rumah
pekerja,
- Kemudahan
9. Zon Pusat Perkhidmatan
Pantai
berpasir
dan
berlumpur
- Anjak undur bangunan di pantai berpasir
ialah 60m dari MHWS.
- Bagi pantai berlumpur, anjak undur bangunan
ialah 400m.
- Nisbah plot bangunan dan ketinggian
bangunan hendaklah mengikut rancangan
tempatan.
rancangan tempatan
kesesuaian tempat
- Reka bentuk bangunan digalakkan
- Pusat
perniagaan
- Institusi
pelancongan
- Hotel/kondo
- Perumahan
- Pejabat/
kerajaan/
Swasta
- Kemudahan
masyarakat
- Perindust-
rian ringan
dan perkhid-
matan
Muara
sungai
dan
sungai
- Anjak undur bangunan ialah 20m dari rezab
sungai.
- Bangunan hendaklah menghadap ke sungai
- Ketinggian dan kepadatan bangunan
mengikut rancangan tempatan.


9-09-15
Jenis
Pantai
Piawaian
Contoh kegunaan
yang dibenarkan
10. Zon Kawasan Tebus Guna
Pantai
berpasir
dan
berlumpur
- Kelulusan EIA diperlukan
- Mewujudkan zon penampan
selebar 60m dari tepi pantai serta
perlu menyediakan jalan
perkhidmatan di sepanjang pantai
tersebut.
- Keluasan tebusguna minimum
ialah 50 hektar.
- Perniagaan
- Pelancongan dan
aktiviti yang
berkaitan
- Perumahan
- Rekreasi yang
berbentuk komersial
dan kemudahan
sokongannya.
Muara sg.
& sungai
- Tidak dibenarkan

11. Zon Padang Golf
Pantai
berpasir
dan
berlumpur
- Kelulusan EIA diperlukan
selebar 20m dari MHWS
- Tiada bangunan kekal di dalam
kawasan 60m dari MHWS.
- Kawasan untuk struktur
pembinaan/bangunan hendaklah
tidak melebihi 10% daripada
keseluruhan kawasan projek.
- Ketinggian bangunan tidak
melebihi 2 tingkat daripada tanah
tertinggi.
- Reka bentuk bangunan
- Ketinggian bangunan
bersebelahan padang golf
hendaklah tidak melebihi 4
tingkat.
- Keadaan asal topografi hendaklah
dikekalkan dan penebangan pokok
hanya dibenarkan di mana perlu.
- Perlu mematuhi 'Piawaian
perancangan dan pembangunan
padang golf'.
- Pejabat pengurusan
- Padang golf
- Perumahan
- Restoran
- Aktiviti sokongannya
9-09-16
Pantai
berbatu/
cliff
- Dibenarkan di kawasan berlereng
melebihi 60 meter kontor.
- Tiada bangunan kekal di kawasan
melebihi 12 darjah dan 60 meter
tinggi.
- Sistem jalan raya hendaklah
mengikut kontor asal tapak

Muara
sungai dan
sungai
selebar 10m dari rizab sungai
- Anjak undur bangunan ialah 20m
dari rezab sungai.
12. Zon Taman Bertema
Pantai
berpasir
dan
berlumpur
- Tiada bangunan kekal di dalam
20m daripada MHWS
- Mewujudkan laluan awam selebar
6m di antara sempadan lot
pemajuan
- Luas maksimum kawasan
pembangunan 20.25 hektar.
Pejabat pengurusan,
perhotelan, aktiviti
rekreasi yang berkaitan
dan kemudahan
sokongan.
Pantai
berbatu/
cliff
- Dibenarkan di kawasan berlereng
melebihi 60 meter kontor.
- Luas maksimum kawasan
Muara
sungai dan
sungai
- Tidak dibenarkan pembangunan
di kawasan rezab sungai kecuali
untuk tujuan landskap
- Anjak undur bangunan ialah 20m
dari rezab sungai
- Luas maksima kawasan

Ensiklopedia Prosedur dan Undang-undang Perancangan bandar dan Desa
9-10-1

G
A
R
I
S

P
A
N
D
U
A
N

P
E
R
A
N
C
A
N
G
A
N

T
E
M
P
A
T

I
B
A
D
A
T

I
S
L
A
M

GARIS PANDUAN
9.10 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TEMPAT IBADAT
ISLAM
Garis Panduan Perancangan Tempat Ibadat Islam
Bilangan JBPD 7/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Disediakan oleh JPBD, Semenanjung Malaysia.
2.0 Latar Belakang
3.0 Takrifan dan Klasifikasi
4.0 Peranan Tempat Ibadat Islam
5.0 Prinsip Perancangan Tempat Ibadat Islam
6.1 Perancangan Tempat Ibadat
6.2 Hierarki Tempat Ibadat Islam
6.3 Konsep Susunatur Penggunaan
Ruang Masjid
6.4 Lokasi
6.5 Rekabentuk Luaran
6.6 Gunatanah Persekitaran
7.1 Perancangan Bagi Masjid Negara,
Masjid Negeri
dan Masjid Daerah/Jajahan
7.2 Perancangan Bagi Masjid Jamek
7.3 Perancangan Bagi
Surau/Madrasah/Musalla
7.4 Perancangan Bagi Bilik atau Ruang
Sembahyang
8.1 Nisbah Kepadatan
8.2 Keperluan Ruang

9-10-2

Abad ke 21 yang merupakan abad yang penuh cabaran di mana
ianya merupakan kehidupan abad maklumat dan teknologi yang
berasaskan kekuatan ekonomi, pengetahuan dan minda. Di samping itu,
pembangunan sosial, kerohanian dan moral mestilah seiring di mana
ilmu agama seharusnya selari dengan ilmu teknologi. Selain itu,
perancangan tempat ibadat Islam perlulah selaras dengan Doktrin
Perancangan dan Pembangunan Sejagat yang menekankan tiga (3)
hubungan iaitu, hubungan manusia dengan Pencipta, hubungan manusia
dengan manusia, dan hubungan manusia dengan alam sekitar. Oleh itu,
garis panduan perancangan tempat ibadat islam disediakan untuk
membantu pihak berkuasa negeri, pihak berkuasa tempatan, pemaju, dan
pihak-pihak lain dalam merancang dan menyediakan tempat ibadat
islam. Garis panduan umum adalah meliputi perancangan tempat ibadat,
hierarki tempat ibadat islam, lokasi, perletakan, gunatanah,
persekitaran, reka bentuk luaran, susunatur penggunaan ruang, nisbah
kepadatan dan anjakan bangunan. Di samping itu, garis panduan khusus
juga disediakan untuk perancangan pelbagai jenis masjid, surau dan bilik
sembahyang.

Tempat ibadat Islam merupakan tempat yang suci bagi orang
Islam untuk mengerjakan ibadat solat dan juga menjadi pusat kegiatan
masyarakat Islam. Mengikut istilah syarak, masjid juga disebut sebagai
Rumah Allah iaitu tempat paling SUCI yang wajib dipelihara dan
dimakmurkan serta menyemarakkan fungsinya oleh setiap umat Islam
pada bila-bila masa. Definisi adalah berikut:

i. Masjid: Masjid berasal dari perkataan Arab yang
bermaksud masjid atau sajd yang merujuk kepada
bersujud atau merendahkan diri semasa
bersembahyang.
Masjid didefinisikan sebagai bangunan khas
tempat orang Islam beribadat dan pusat aktiviti
9-10-3

kemasyarakatan.
ii. Masjid
Jamek:
Dinamakan Masjid Jamek kerana sembahyang
Jumaat diadakan dengan bilangan Jemaah yang
ramai atau merupakan masjid utama dan boleh
menampung pelbagai aktiviti.
iii. Surau: Surau merupakan tempat beribadat iaitu
sembahyang, belajar agama dan lain-lain atau
dipanggil madrasah.
iv. Madrasah: Dirujuk sebagai tempat belajar terutamanya
berkaitan agama (mempelajari Al-Quran, hadis
dan syariah dan sebagainya). Ianya menyediakan
tempat tinggal pelajar dan pengajar dan berfungsi
sebagai salah satu institusi pendidikan.
Madrasah dipanggil juga sebagai monastic
mosques.
v. Musalla: Merupakan salah satu jenis masjid yang
digunakan hanya untuk tempat bersembahyang
sahaja.
vi. Bilik
Sembahyang:
Ruang tempat sembahyang berbentuk bilik kecil
yang terdapat dalam bangunan di tempat-tempat
tumpuan.
vii. Pusat Islam /
Balai Islam/
Pusat
Dakwah:
Tempat kegiatan Islam peringkat negeri atau
negara yang biasanya menempatkan bangunan
pentadbiran Islam atau Pejabat Agama, Majlis
Agama Islam Negeri, Dewan Orang Ramai/ tempat
perjumpaan, Pusat Kutipan Zakat, Dewan
Pameran dan sebagainya.
viii. Pondok: Pondok ialah satu institusi pendidikan agama
Islam yang berasrama. Tempat pengajian Islam
yang mempunyai kemudahan tempat
bersembahyang (madrasah), tempat tinggal pelajar
dan pengajar.

9-10-4


Perancangan Tempat Ibadat

Kriteria utama perancangan tempat ibadat adalah bergantung
kepada jumlah jemaah bermukim yang ada di satu kawasan iaitu 40
orang penduduk lelaki dewasa atau keluarga Muslim. Pembinaan masjid
tidak digalakkan bagi kawasan yang sudah mempunyai masjid.
Manakala bagi kawasan baru seperti pembangunan bandar atau kawasan
institusi, sebuah masjid perlu dibina walaupun tidak mempunyai jumlah
penduduk bermukim yang mencukupi untuk menampung sesebuah
masjid.

Gunatanah Persekitaran

Persekitaran masjid dan surau perlu harmonis dengan alam
sekitar. Penyediaan zon pemisahan adalah perlu. Mengintegrasikan
kemudahan pendidikan dengan kawasan masjid.

Hierarki Tempat Ibadat Islam

Tempat Ibadat Islam di Malaysia boleh diklasifikasikan mengikut
hierarki yang bersandarkan kepada sempadan pentadbiran di mana
setiap hierarki mempunyai fungsi dan peranannya yang tersendiri.

Konsep Susunatur Penggunaan Ruang Masjid

Konsep susunatur ruang masjid menunjukkan integrasi
penggunaan ruang dan penggunaan tanah yang optimum.
9-10-5

Lokasi

- Lokasi masjid atau surau hendaklah di tengah-tengah pusat
penempatan atau di pertemuan laluan utama untuk memudahkan
accessibility dan menjadi focal point bagi kawasan pembangunan baru
(jarak maksima 5-10 minit perjalanan dengan unit kejiranan).
- Mempunyai ruang pembesaran yang mencukupi untuk menampung
keperluan pertambahan penduduk masa hadapan.
- Surau digalakkan disediakan di dalam kompleks perniagaan.

Rekabentuk Luaran

- Rekabentuk bangunan perlulah indah dan menarik dari segi estetik,
vokal dan 'ambience' keseluruhan.
- Menara masjid atau minerat merupakan struktur binaan yang paling
tinggi dan menonjol sebaiknya direkabentuk supaya dapat dilihat dari
semua sudut kawasan sekitarnya.
- Kedudukan arah qiblat tidak bersebelahan atau mengadap kolam
oksidasi atau tempat pembuangan sampah.

9-10-6
Jadual 9.10: Hierarki Tempat Ibadat Islam Disesuaikan Mengikut
Hierarki Petempatan

Jenis
Kemudahan
Ibadat
Peringkat Hierarki Petempatan
1. Masjid Negara Peringkat Negara

Pusat Utama/
Ibu Negara

2. Masjid Negeri

Peringkat Negeri

Pusat Wilayah Negara
Pusat Wilayah Negeri/
Ibu Negeri

3. Masjid
Daerah/
Jajahan

Peringkat
Daerah/Jajahan

Pusat Separa Wilayah
Negeri.
Pusat Tempatan Utama

4. Masjid Mukim/
Bandar/
Kampung

Peringkat Mukim/
Kampung/Bandar/
Petempatan

Pusat Tempatan Utama
Pusat Pertumbuhan Desa
Kampung/Kawasan
Perumahan/Kejiranan
Petempatan Kecil

5. Surau/
Madrasah/
Musalla

Peringkat
Kejiranan Kecil/
Kampung/Kawasan
Perumahan/Kawa-
san Tumpuan,
Pusat Perniagaan,
Pejabat Kerajaan,
Lapangan Terbang,
Stesen Bas dan
sebagainya.

Kampung/Kawasan
Perumahan/Kejiranan
Kecil

6. Bilik
Sembahyang

Peringkat unit
kecil/rumah/
keluarga/
perseorangan
-
7. Mana-mana
tempat yang
bersih
- -
Sumber : Kajian Bersama JPBD Negeri Kelantan dan Pejabat Projek Unit
Rancangan Pembangunan Negeri Kelantan
9-10-7

Rajah 9.22: Perhubungan dan Jenis Ruang Bagi Konsep Sebuah
Masjid Masa Hadapan

QIBLAT

Fungsi ruang dilihat dari pandangan
Arkitek
Ruang boleh disesuaikan sebagai
tempat tambahan untuk solat dan
perhimpunan umum
Ruang semestinya di dalam
lingkungan boleh dilihat dan didengar

LOBI
Rak Kasut, Laci
dan Tempat
Menyimpan Jubah
MEDAN SELERA
Tanpa pemasangan
Perabut Kekal,
Bagi Membolehkan
Ruang
digunapakai/diubah-
suai untuk Kegiatan
pada Hari Jumaat
STOR - Perabut, Peralatan dan
sebagainya bagi kegunaan
spesifikasi M-F
KAWASAN LARANGAN
Sebahagian dari Kawasan
Serbaguna (Multi-Functional
Space)
Tidak diperlukan kepada
Muslim yang tidak berkenaan
Kawasan Mihrab untuk Imam
Kawasan Mimbar untuk
menyampaikan ceramah,
lengkap dengan peralatan
àudio-visual
Ruang Serbaguna (untuk
lelaki sembahyang, syarahan,
mesyuarat, perjumpaan,
rehat dan pameran)

RUANG
DAPUR
KEMUDAHAN ASAS
(Rumah Sewa/Tempat Tinggal)
Penyewa - Keluarga Islam yang
boleh menjaga-selia Masjid.
Boleh dijadikan sebagai Rumah
Tumpangan bagi Pelancong-
Pelancong/Rumah Ibadat/Bilal
PUSAT
PERDAGANGAN
Kedai Buku,Kedai
Runcit/Keperluan
Dapur,Bank
Pejabat Pos
Pusat Pelancongan
Pusat Pungutan
Zakat
Pusat Rawatan
SUKAN
DALAMAN
Jimnasium
Ruang
untuk
diubahsuai
bagi Aktiviti
Am
BILIK T.V
Dilengkapi
dengan
Kerusi/Sofa
BILIK AIR
Tempat Mengambil
Wuduk, Bilik Mandi
dan Tandas
RUANG
WANITA
Ruang
Sembahyang
Ruang Rehat
Ruang Tempat
Tidur
Tempat Wuduk
Bilik mandi
dan Tandas
PERPUSTAKAAN,
BILIK SUMBER DAN
PENTADBIRAN
9-10-8
Sumber: Dr. Mohamad Tajuddin Rasdi (1996).The Eternal Idea of A
Mosque As A Community Development Centre

Masjid
Laluan Pejalan
Kaki
Rajah 9.23: Lokasi Masjid
Rajah 2 : Lokasi Masjid
ruang solat
tandas/tempat
wuduk
tempat letak kereta/motorsikal
Qiblat
tandas/tempat wuduk
Qiblat
ruang solat
Rajah 9.24: Keratan Rentas Susunatur Ruang/
Rekabentuk Masjid
9-10-9


Di dalam 'Garis Panduan Perancangan Tempat Ibadat Islam',
garis panduan khusus telah diadakan untuk aspek-aspek berikut:

i) Perancangan bagi Masjid Negara, Masjid Negeri dan Masjid
Daerah/Jajahan
ii) Perancangan bagi Masjid Jamek
iii) Perancangan bagi Surau/Madrasah/Musalla
iv) Perancangan bagi Bilik atau Ruang Sembahyang

9.10.3 PIAWAIAN PERANCANGAN

Piawaian perancangan tempat ibadat Islam yang perlu diikut
adalah seperti ditunjukkan di bawah:

Nisbah
Kepadatan :
1 surau untuk minimum 250 orang penduduk atau
minimum 40 keluarga Muslim.
Keperluan
Ruang :
Sebuah masjid untuk 200 jemaah dengan keluasan 0.2
hektar
Sebuah masjid untuk 500 jemaah dengan keluasan 0.5
hektar
Sebuah masjid untuk 1000 jemaah dengan keluasan 1
hektar

Ensiklopedia Prosedur Dan Undang-undang Perancangan Bandar Dan Desa
9-11-1

P
E
R
A
N
C
A
N
G
A
N

T
A
P
A
K

P
E
L
U
P
U
S
A
N

S
I
S
A

T
O
K
S
I
D

D
A
N

S
I
S
A

P
E
P
E
J
A
L

9.11 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TAPAK PELUPUSAN
SISA TOKSID DAN SISA PEPEJAL
Garis Panduan Perancangan Tapak Pelupusan Sisa Toksid dan Sisa Pepejal
Bilangan JBPD 8/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Sisa Toksid dan Berbahaya
3.1 Identifikasi/Klasifikasi
3.2 Akta Dan Garis Panduan Sediada
3.3 Isu Dan Masalah
3.4 Prinsip Perancangan untuk Tapak
Pelupusan Sisa
Toksid dan Sisa Pepejal
4.0 Garis Panduan Perancangan untuk
Tapak Pelupusan Sisa Toksid
4.1 Kriteria Pemilihan Tapak
5.0 Sisa Buangan Pepejal
5.1 Identifikasi
5.2 Akta dan Garis Panduan Sediada
5.3 Isu dan Masalah
5.4 Garis Panduan Perancangan Tapak
Pelupusan Sisa Pepejal
5.4.1 Pemilihan Tapak
5.4.2 Kawalan Keselamatan
5.4.3 Kaedah Penimbusan
5.4.4 Kaedah/Program Kitaran
Semula (Recycle)
6.0 Perancangan dan Pembangunan Semula
Bekas Pelupusan Sisa Pepejal


9-11-2
Tekanan pembangunan yang tinggi telah menyebabkan
pengurusan bahan-bahan buangan menjadi lebih kompleks dan salah
satu isu utama masa kini ialah masalah pelupusan sisa-sisa pepejal dan
sisa toksid. Oleh itu, garis panduan ini disediakan untuk memberi
panduan dalam mengenalpasti perletakan tapak pelupusan sisa toksid
dan sisa pepejal yang dapat membantu pihak berkuasa negeri, pihak
berkuasa tempatan dan pihak-pihak lain yang terlibat dalam
menentukan dan merancang tapak-tapak yang sesuai untuk tujuan
tersebut. Pemilihan tapak tersebut adalah perlu mengambil kira keadaan
fizikal dan geologikal tanah, lokasi dan saiz tapak, kemudahan
infrastruktur yang perlu, aspek sosial, aspek persekitaran, kategori tanah
dan keperluan penyediaan 'transfer station'.

Tapak pelupusan sisa toksid dan sisa pepejal merupakan satu
kawasan yang dirizabkan khas bagi tujuan mengumpul, menyelenggara
serta menghapuskan bahan-bahan buangan sisa toksid dan sisa pepejal
sama ada daripada sektor perindustrian, perdagangan atau
perkhidmatan.

9.11.1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN UNTUK TAPAK
PELUPUSAN SISA TOKSID

Jadual 9.11: Garis Panduan Perancangan Tapak Pelupusan Sisa
Toksid

Pemilihan
Tapak
Fizikal 1. Tidak termasuk kawasan bekalan air dan
tadahan air mengikut dasar Jabatan
Bekalan Air, kawasan banjir, kawasan
aliran air (sungai dan paya), kawasan
kecerunan melebihi 20%, paras air bawah
tanah yang rendah dan bertanah pamah.
9-11-3
Kemudahan
Infrastruktur
1. Laluan masuk yang sempurna dan mudah
dihubungi dari kawasan perindustrian; dan
2. Mempunyai kemudahan infrastruktur
seperti bekalan air, elektrik dan
telekomunikasi yang mencukupi.

Geologikal 1. Mengandungi lapisan telap air yang
rendah, ketebalan melebihi 5 meter
2. Kawasan yang mempunyai gegaran gempa
bumi yang rendah sekurang-kurangnya 500
meter daripada punca asal
3. Kawasan yang bebas dari runtuhan dan
hakisan tanah; retakan batu-batan;
kawasan lombong dan bekas lombong serta
kawasan berpasir dan telap air.

Lokasi dan
Saiz
1. Keluasan minimum 60 hektar dengan
kelebaran 30 meter.
2. Zon penampan minimum 200 meter dan
ditutup daripada pemandangan.
3. Jarak yang dekat dari sumber bahan
buangan/kawasan perindustrian sedia ada
dan dirancang; dan
4. Berpotensi untuk pembesaran tapak di
mana hadapan.

Sosial dan
Persekitaran
1. Jauh dari kawasan yang mempunyai
kepadatan penduduk yang tinggi dan
kawasan keutamaan pembangunan kira-
kira 10-15 km.
2. Jauh dari kawasan-kawasan yang
mempunyai nilai-nilai estetaik, sejarah dan
tempat-tempat pengekalan iaitu taman-
taman awam, zon tentera dan kawasan
rekreasi kira-kira 10km; dan
3. Tempat yang tidak mempunyai kehidupan
liar atau binatang terpelihara.

Kategori
tanah
1. Keutamaan diberi kepada tanah kerajaan
sedia ada yang mempunyai anggaran kos
pembayaran balik pampasan tanah yang
rendah; dan
2. Hutan simpanan dan pinggiran kawasan
tadahan juga boleh dipertimbangkan.

Transfer
Station
1. Disediakan Transfer Station ditempat
yang sesuai untuk tujuan kitaran semula
( recycle)

9-11-4
9.11.2 SISA BUANGAN PEPEJAL

Sisa buangan pepejal adalah terdiri daripada pelbagai komponen
bahan buangan yang tidak bertoksid dan dikategorikan kepada tujuh (7)
bilangan. Di bawah peruntukan Akta Kualiti Alam Sekeliling 1974,
dalam seksyen 34A, perkara 18(b) dan 18(c) telah menggariskan jenis-
jenis rawatan pelupusan bahan buangan pepejal. Laporan Cadangan
Pemajuan (LCP) termasuk menerimapakai Akta A 933 (tree preservation
order) dan Kajian Penilaian Kesan Keatas Alam Sekitar (EIA) disediakan
sebelum sesuatu perancangan tapak pelupusan sisa pepejal
dipertimbangkan.

9.11.3 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TAPAK PELUPUSAN
SISA PEPEJAL

Jadual 9.12: Garis Panduan Perancangan Tapak Pelupusan Sisa
Pepejal
Pemilihan
Tapak
(sekurang-
kurangnya satu
tapak untuk 30000
penduduk/dalam
lingkungan 10 km
bagi sesebuah
petempatan.
Mempunyai
sokongan tapak
pengumpulan
sampah dalam
lingkungan 5km.)
Fizikal 1. Tidak termasuk kawasan bekalan
air dan tadahan air; kawasan
banjir;kawasan aliran air, paras air
bawah tanah yang rendah; bertanah
pamah,; kawasan paya dan lumpur;
muara/pesisiran pantai dan tapak
yang sesuai untuk pertimbangan
adalah zon industri dan terdiri
daripada gaung/lurah yang tidak
ada kepentingan.
Ekonomi 1. Lokasi-jarak masa dari tempat
sumber utama bahan hendaklah
tidak melebihi setengah hari
perjalanan sebab sisa-sisa ini cepat
busuk.
2. Keluasan minimum tapak 50-60
hektar dengan jangka usia projek
kira-kira 20 tahun.

9-11-5

3. Mudah mendapatkan tanah untuk
penimbusan; laluan jalan dan
keluar masuk yang sempurna;
anggaran kos pembayaran balik
pampasan rendah; mudah
dihubungi dan kos pengangkutan
minima; tidak mempunyai halangan
untuk tujuan pembesaran tapak
projek dan mengambil kira faedah
tapak pelupusan selepas siap jangka
projek.

Sosial 1. Utamakan tanah kerajaan untuk
memudahkan urusan pengambilan
balik.
2. Jauh dari kawasan yang
mempunyai kepadatan penduduk
yang tinggi dan keutamaan
pembangunan hendaklah sekurang-
kurangnya 5-10km.

Alam
Sekitar
1. Pertimbangan dari aspek
geoteknikal iaitu gunatanah sedia
ada, jenis permukaan tanah, paras
air bawah tanah dan kestabilan
kecerunan termasuk laporan EIA.
Kawalan Keselamatan
1. Kawalan Ke atas Air
Kurasan
Kawalan ke atas permukaan air iaitu
disalur keluar melalui perparitan yang
disediakan berasaskan piawaian
parameter. Sistem peparitan
perimeter dyke sementara, kolam
perangkap mendap dan perangkap
mendap hendaklah dibina di kawasan
punca bahan timbus. Kemudahan
lechate collection hendaklah
disediakan.
2. Kawalan Ke atas
Pelepasan gas
Mematuhi syarat-syarat geologi,
hidrologi dan menggunakan tanah-
tanih asal untuk tujuan penimbusan.
Menggunakan Permeable Method
serta Impermeable Method dan
permukaan atas lohong-lohong batu
kerikil tidak boleh ditimbus dengan
tanah tanih ataupun ditanami sebarang
tumbuhan

9-11-6

Kaedah Penimbusan
1. Kaedah Open Dumping Tidak teratur dan terdedah kepada bau
busuk dan pembiakan serangga dan
binatang kecil.
2. Kaedah Sandwich Secara lapisan demi lapisan secara
mendatar. Setiap antara lapisan ini
ditimbus/ditutup dengan tanah.
3. Kaedah Cell Cara menimbus sisa buangan dengan
lapisan tanah pada setiap hari iaitu
dengan ketebalan 20 cm. Pada lapisan
penutup perantaraan hendaklah pada
ketebalan 30cm dan lapisan akhir
penutup pada ketebalan 60cm.
Kaedah Kitaran Semula Pengasingan bahan buangan melalui
proses kitaran semula (recycle) perlu
digunakan. Langkah ini dapat
mengurangkan jenis bahan buangan
yang bukan biodegradable dilupuskan
di tapak pelupusan sampah berkenaan.

9.11.4 GARIS PANDUAN UNTUK PEMBANGUNAN SEMULA
BEKAS KAWASAN TAPAK PELUPUSAN SISA PEPEJAL.

Jadual 9.13: Garis Panduan Pembangunan Semula Bekas
Kawasan Tapak Pelupusan Sisa Pepejal
Aktiviti yang
dibenarkan
Aktiviti yang
tidak
dibenarkan
Syarat-syarat Tujuan
Tapak pelupusan di sekitar pesisiran pantai / muara sungai
a) Taman-taman
rekreasi aktif
dan pasir
seperti:
- taman
awam
- padang
permainan
1. Kawasan
kediaman
2. Marina
3. Industri
besar dan
kecil
kecuali
Cottage
a) Tiada bangunan
kekal dalam
lingkungan jarak 10m
dari Mean Low Water
Mark (MLWM).
b) Had struktur
bangunan yang
dibenarkan tidak
Kawasan pantai
adalah sensitif
dan sentiasa
berubah kesan
daripada
hakisan.

Supaya
9-11-7
Aktiviti yang
dibenarkan
Aktiviti yang
tidak
dibenarkan
kanak-
kanak

b) Tempat-tempat
peranginan
seperti chalets
dan motel

c) Cottage
industry /
industri
kampung
- pusat
kraftangan
& anyaman

d) Pusat budaya
dan kesenian
Industry melebihi ketinggian
pokok-pokok.
c) Penanaman semula
pokok-pokok dan
tumbuh-tumbuhan
semulajadi.

a) Bangunan perlu
dianjak tidak kurang
60m (bagi pantai
berpasir dan berbatu)
dan 400 meter (bagi
pantai berlumpur)
yang diukur dari
garisan MLWM.
b) Had ketinggian tidak
melebihi 2 tingkat
dengan kepadatan
hanya 4 unit
chalet/motel setiap
0.2 hektar.
c) Rupa bangunan
menggambarkan
warisan negara

a) Aktiviti yang tidak
menggunakan /
memproses bahan
mentah seperti
belacan, keropok dan
sebagainya.
b) Tidak dibenarkan
mengorek tapak
untuk aktiviti
berkaitan.
pembangunan
secucuk dengan
suasana
keaslian
semulajadi.

Supaya
memampatkan
struktur /
timbusan
tanah.

Anjakan
bangunan bagi
mengelak
daripada
hakisan.

Supaya
pembangunan
seimbang
dengan alam
sekitar dan
kedudukan
semulajadi.

Mengawal
kebersihan
kawasan
tersebut.


9-11-8
Aktiviti yang
dibenarkan
Aktiviti yang
tidak
dibenarkan
e) Padang Golf

f) Sistem
perhubungan

a) Mewujudkan zon
penampan seluas 20m
dari MLWM.
b) Tiada bangunan
kekal dalam kawasan
60m dari MLWM.
c) Mengikut Piawaian
Perancangan dan
Pembangunan
Padang Golf JPBD.

a) Jalan boleh dibina di
sepanjang pesisiran
pantai dan muara
dengan anjakan
belakang 20m dari
MLWM.

Kawasan tanah pamah, gaung lurah, berpaya atau mana-mana bekas lombong
kolam yang tidak digunakan.
a) Kawasan /
Taman
perumahan

b) Pertanian
c) Penternakan

Kediaman
Berkepadatan rendah
dan sederhana

Pertanian dan
Penternakan
Ternakan lembu tenusu
dan pertanian komersial

Memberi ruang
untuk
tumbuhan serta
memapatkan
tanah.

Tapak
pelupusan
mempunyai
kandungan
nitrate yang
tinggi sesuai
untuk tumbuh-
tumbuhan.
9-11-9
Aktiviti yang
dibenarkan
Aktiviti yang
tidak
dibenarkan

d) Kawasan
Perniagaan

e) Padang golf
f) Kawasan
rekreasi aktif &
pasif
g) Tempat letak
kereta

Padang golf
Tertakluk kepada
Piawaian Perancangan
dan Pembangunan
Padang Golf, JPBD.

Memampatkan
komposisi tanah
dengan
tumbuhan-
tumbuhan.


9-11-10

GENERAL PLANT
FACILITIES

WATER TREATMENT
INCINERATION

TRANSFER
STATION

STABILIZATION

LANDFILL

Rajah 9.25: Pelan Konsep Cadangan Loji
Pelupusan Bahan Buangan Terjadual Dan Berbahaya
(Contoh Yang Disyorkan Di Negeri Sembilan)


9-12-1

P
E
R
A
N
C
A
N
G
A
N

T
A
P
A
K

P
E
N
C
A
W
A
N
G

E
L
E
K
T
R
I
K

9.12 PIAWAIAN PERANCANGAN TAPAK PENCAWANG
ELEKTRIK
Piawaian Perancangan Tapak Pencawang Elektrik
Bilangan JBPD 9/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Piawaian Sediada
5.1 Lokasi Tapak
5.2 Saiz dan Fungsi
5.3 Keperluan Anjakan
5.4 Rekabentuk Bangunan
5.5 Had Ketinggian
5.6 Jalan Masuk
5.7 Sistem Perparitan
5.8 Lanskap
5.9 Kawasan Tadahan
5.10 Kawasan Berbukit
5.11 Kawasan Cerun dan Curam

9-12-2
Perancangan tapak pencawang elektrik bukan semata-mata untuk
memenuhi keperluan utiliti sahaja, tetapi ia perlu memberi penekanan
khusus dalam aspek keselamatan. Di samping itu, semua pelan
susunatur hendaklah mengambilkira tapak pencawang yang
diperindahkan dari segi aspek rekabentuk bangunan dan meminimakan
kacauganggu dari segi bunyi bising, gegaran dan pemandangan serta
kesesuaian persekitarannya. Oleh yang demikian, garis panduan ini
disediakan untuk membantu Pihak Berkuasa Negeri, pihak berkuasa
tempatan, Tenaga Nasional Berhad dan pemaju dalam merancang tapak
pencawang elektrik di sesuatu kawasan pembangunan. Garis panduan
yang disediakan adalah merangkumi aspek-aspek: pemilihan lokasi tapak
yang sesuai, saiz dan fungsi pencawang elektrik, keperluan anjakan
pencawang elektrik, rekabentuknya, had ketinggian bangunan, jalan
masuk, sistem perparitan, lanskap, kawasan tadahannya, dan pembinaan
pencawang elektrik di kawasan berbukit, cerun dan curam.

Pencawang elektrik adalah merupakan stesen penyaluran dan
pengagihan elektrik yang dilengkapkan dengan papan suis utama bagi
sesuatu kawasan mengikut skala. Pencawang elektrik boleh dibahagikan
kepada beberapa jenis iaitu pencawang masuk utama, pencawang
pembahagian utama, pencawang elektrik dan stesen suis utama.

9.12.1 PIAWAIAN SEDIA ADA

i. Berdasarkan kepada peruntukan keluasan kawasan berdasarkan saiz
dan fungsi pencawang yang diperlukan serta tertakluk kepada
persetujuan Tenaga Nasional Berhad.
ii. Kriteria garis panduan bekalan elektrik hanya mengambilkira faktor-
faktor:
Punca dan keupayaan bekalan elektrik serta keperluan
penyediaan sub-station bagi zon-zon perancangan tertentu
(termasuk bilangan dan saiznya);

9-12-3
Cara pengagihan tenaga elektrik dan jenis salurannya (samada
melalui kabel bawah tanah atau atas tanah); dan
Kos menyediakan bekalan dan penyelenggaraan.

9.12.2 GARIS PANDUAN

i. Lokasi tapak
Lokasi pencawang sub-station adalah mengikut keperluan
bekalan elektrik untuk kegunaan domestik, perdagangan dan
industri;
Pembinaan Pencawang Masuk Utama (PMU) 275 kv didapati
tidak sesuai berhampiran kawasan perumahan, kawasan
lapang dan kemudahan awam. Zon penampan diperlukan di
antara pencawang dan gunatanah yang lain.
Pelan lokasi Pencawang Masuk Utama (PMU) hendaklah
dikenakan syarat supaya sekurang-kurangnya 5% daripada
ruang luar dikhaskan untuk pengindahan (lanskap) dan pelan-
pelan mestilah mendapat kelulusan pihak berkuasa tempatan.
Tapak pencawang elektrik tidak sesuai ditempatkan di
kawasan lapang kerana timbul masalah kacauganggu dari segi
keselamatan dan estetik. Jika tidak, bentuk bangunan
hendaklah disesuaikan dengan kawasan persekitaran. (natural
feature)

ii. Saiz dan Fungsi
Struktur rekabentuk bangunan hendaklah menarik dan
dilengkapi dengan kawalan keselamatan yang lengkap serta
terhindar dari pencemaran alam sekitar (noise, vibration and
visual).
Jenis-jenis pencawang elektrik serta keluasan tapak
pencawang adalah seperti berikut:

9-12-4
Jadual 9.14: Jenis-jenis Tapak Pencawang Elektrik

Perancangan
Jenis
Keperluan
Perancangan
Syarat-syarat Catatan
Pencawang
Masuk Utama
1. Jenis
Konventio-
nal
2. Jenis GIS

1.6 hektar ( 4 ekar)
0.8 hektar ( 2 ekar)
Tepi Kawasan
Pembangunan
Keluasan Tapak
Pencawang
adalah
berpandukan
garis panduan
Tenaga
Nasional
Berhad.
Pencawang
Pembahagian
Utama
45m x 45m ( 150
kaki)
Zon penampan
Jalan Masuk
Bangunan
Sebarang
perubahan saiz,
bilangan yang
perlu
disediakan dan
perletakan
adalah
tertakluk
kepada
persetujuan
Tenaga
Nasional
Berhad.
Pencawang
Elektrik
1. Single
Chamber

2. Double
Chamber

16.5m x 13.5m
(55kaki x 45 kaki )

20m x 30m (66
kaki x 100 kaki)
Tidak
dibenarkan
mendirikan
pencawang
elektrik di atas/
bersempadan
kawasan.
Tidak
dibenarkan
mendirikan
pencawang
elektrik di atas/
bersempadan
kawasan
lapang.


9-12-5

GARIS PANDUAN
Pembangunan perumahan/perdagangan adalah digalakkan
supaya pencawang elektrik ditempatkan di dalam bangunan
yang tertutup dan dipagar dengan memenuhi segala syarat
dan keperluan yang ditetapkan.
Jenis pencawang bagi kawasan perumahan adalah bergantung
kepada kepadatan perumahan, tempat tapak cadangan
pencawang dan kesesuaian.

Jadual 9.15: Keperluan Minima Tapak Pencawang Elektrik
Jenis Kemudahan
Keperluan Minima Tapak Pencawang
Elektrik
Bil. Keluasan Catatan
30 unit Perusahaan
berderet

12 unit Perusahaan
ringan berkembar
100 unit rumah deret
30 unit rumah kedai
1

1

1
1
Ditentuk-
an oleh
TNB

Bilangan tapak ini adalah
sebagai garis panduan
sahaja.
Sebarang perubahan saiz &
lokasi adalah tertakluk
kepada TNB. (bergantung
kepada beban setiap unit)

iii. Keperluan Anjakan
Penentuan anjakan dan jarak antara bangunan adalah
bergantung kepada jenis bangunan dan had pemisah.
Bagi perumahan atau kedai deret tapak pencawang elektrik
perlu dipisahkan dengan jalan, lorong tepi atau lorong
belakang.
Bangunan perlu dianjakkan sekurang-kurangnya 6 meter (20
kaki) dari sempadan tapak .

iv. Rekabentuk Bangunan
Melambangkan ciri-ciri User- friendly
Disesuaikan dengan saiz dan fungsi tapak pencawang
Kawasan sekitar hendaklah dilanskap atau direkabentuk
supaya bangunan tidak terlalu menonjol dan terasing daripada
pembangunan persekitaran.
9-12-6

v. Had Ketinggian
Tidak melebihi 9.1 meter (30 kaki) bagi menyelaraskan
ketinggian dengan pembangunan persekitaran.

vi. Jalan Masuk
Perlu disediakan laluan masuk untuk pengurusan dan
penyelenggaraan serta memenuhi syarat-syarat yang
ditetapkan oleh Jabatan Kerja Raya.

vii. Sistem Perparitan
Mengikut keperluan dan spesifikasi Akta Jalan, Parit dan
Bangunan 1976 (Akta 133) dan Sewage and Effluent
Regulation 1979.

viii. Lanskap
Pemilihan pokok hendaklah menepati dan sesuai dengan
fungsi, lokasi dan kesesuaian tanah.

ix. Kawasan Tadahan
Pihak TNB perlu mengenalpasti kawasan tadahan termasuk
tapak penjanaan dan tapak stesen bagi perancangan masa
hadapan dalam menentukan bilangan, lokasi dan jenis
pencawang di sesuatu kawasan.
Menyediakan pelan jaringan bekalan elektrik dan kawasan
perkhidmatan untuk menentukan lokasi dan ruang.

x. Kawasan Berbukit
Tidak dibenarkan di kawasan yang mempunyai ketinggian 150
meter (492kaki) dari aras laut.
Mengekalkan keadaan topografi asal tanah seberapa yang
boleh.

9-12-7
Pembinaan bangunan pencawang elektrik di lereng bukit
hendaklah mempunyai rekabentuk bangunan disesuaikan
dengan elemen persekitaran untuk menjamin natural skyline
yang indah dan suasana harmoni dengan alam.

xi. Kawasan Cerun dan Curam
Tidak dibenarkan di kawasan yang mempunyai kawasan cerun
melebihi 30 darjah
Pembinaan di kawasan cerun antara 5-15 darjah dan kawasan
15-30 darjah dengan langkah-langkah pengawalan runtuhan
perlu dilaksanakan oleh pemaju iaitu:
- Meningkatkan kestabilan cerun melalui kerja-kerja
pemotongan bagi bahagian yang curam.
- Melaksanakan penyediaan benteng/penghadang iaitu
samada Gravity retaining wall' dan Crib wall yang
dibentuk oleh precast oncrete.

Rajah 9.26: Keperluan Anjakan Bangunan

6m
6m
6m
6m
12 m (40')
6 m (12')
9-12-8

Rajah 9.27: Keperluan Penyediaan Zon Penampan


9-13-1
9.13 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TAPAK INCINERATOR

Garis Panduan Perancangan Tapak Incinerator
Bilangan JBPD 10/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Disediakan oleh JPBD Semenanjung Malaysia.
Merupakan dokumen sokongan kepada garis panduan
bagi perletakan tapak Incinerator yang lebih
terperinci oleh Jabatan Alam Sekitar
2.0 Latar Belakang
3.0 Incinerator
4.0 Isu-Isu dan Masalah
6.0 Garis Panduan Perancangan Tapak Incinerator
Pemilihan Tapak
6.1.1 Garis Panduan Perancangan Tapak
Incinerator Skel Kecil
Incinerator Skel Sederhana
Incinerator Skel Besar

9-13-2
Tujuan garis panduan ini disediakan adalah untuk membantu
pihak berkuasa tempatan, pemaju dan pihak-pihak lain yang terlibat
dalam menentukan tapak yang sesuai untuk incinerator. Garis panduan
ini adalah menyokong kepada garis panduan perletakan tapak
incinerator yang lebih terperinci oleh Jabatan Alam Sekitar. Garis
panduan telah disediakan untuk pemilihan tapak incinerator mengikut
sekil incinerator (kecil, sederhana dan besar) dalam aspek-aspek lokasi,
saiz tapak, kapasiti, rekabentuk bangunan loji, zon penampan yang
diperlukan, laluan masuk yang perlu, tempat letak kenderaan, keperluan
lanskap, pemeliharaan alam sekitar dan sebagainya.

Incinerator merupakan suatu alat untuk memproses bahan-bahan
buangan melalui proses pembakaran. Secara amnya, konsep pembakaran
telah lama dipraktikkan oleh manusia dan aktiviti ini adalah meluas.

Jadual 9.16: Takrifan Incinerator

Mass
Burning
Loji pembakaran secara besar-besaran bahan buangan
pepejal dan sampah sarap.
Refuse
Derived
Fuel
Sampah sarap diasingkan, diklasifikasikan mengikut
bahagian tertentu dan seterusnya pemilihan bahagian yang
boleh diguna semula dan bahagian yang tidak boleh
terbakar. Baki seterusnya dihancurkan sebelum
dimasukkan ke dalam Incinerator untuk pembakaran.


9-13-3
9.13.1 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TAPAK INCINERATOR

Jadual 9.17: Garis Panduan Perancangan Tapak Incinerator
Lokasi Kapasiti
Bahan
Pembakar
Reka bentuk
Bangunan
Saiz tapak
Reka bentuk
Loji
Lanskap &
Alam Sekitar
Catatan
Sekil Kecil
- Sesuai ditempatkan
dalam kawasan
pembangunan (bandar)
yang bertanah pamah)
- Laluan infrastruktur
yang sempurna
- Mudah dihubungi dengan
kos pengangkutan yang
minima
- Keluasan tapak kira-kira
0.4 hektar (1 ekar) untuk
15 tan sehari dan 2
hektar untuk 200 tan
sehari.

Diantara 15-
200 tan sehari

Bagi tujuan
Heat Recovery
System
sekurang-
kurangnya 150
tan sehari

Bahan
buangan
domestik
sahaja

Rekabentuk
jenis tertutup
dan non-
integrated dan
mempunyai
serombong
mengikut
ketinggian
tertentu yang
diperakui oleh
JAS
Mempunyai
HRS bagi
tujuan
penjimatan
tenaga elektrik

tiada

tiada

Zon penampan
dari tapak loji
sekurang-
kurangnya
10m.
Tertakluk
kepada ulasan
EIA, LCP dan
Akta A 933.
Kawasan
lapang/lanskap
/zon penampan
diwartakan
mengikut
seksyen 62 di
bawah KTN

Tempat
Letak kereta
1 TLK : 100m
persegi

Aksesibiliti
12-15 meter
(40-50 kaki)

9-13-4
Lokasi Kapasiti
Bahan
Pembakar
Reka bentuk
Bangunan
Saiz tapak
Reka bentuk
Loji
Lanskap &
Alam Sekitar
Catatan
Skel Sederhana
- Sempadan kawasan
pembangunan dan di luar
kawasan pembangunan
- Kawasan bertanah
pamah
- Tidak termasuk kawasan
banjir
- Kawasan yang bebas dari
runtuhan dan hakisan
- Jarak dari kawasan
keutamaan
pembangunan ( maksima
50km radius)
- Jauh dari kawasan yang
mempunyai nilai sejarah,
estetik dan tempat
pengekalan.
- Jauh dari kawasan
kepadatan penduduk
tinggi.

Antara 200-
400 tan sehari

Bagi tujuan
Heat Recovery
System
sekurang-
kurangnya 150
tan sehari

Bahan
buangan
domestik
dan bahan
buangan
pepejal
sahaja

tiada

Bagi 35-40
hektar ( 10
ekar untuk
loji)

Jangka hayat
20 tahun

Tapak adalah
sejenis
bersepadu di
mana tapak
penimbusan
dan loji
pembakaran
diintegrasikan
di tapak yang
sama

Zon penampan
dari tapak loji
200 meter
500 meter

Tertakluk
kepada ulasan
EIA, LCP dan
Akta A 933

Kawasan
lapang /
lanskap / zon
penampan
diwartakan
mengikut
seksyen 62 di
bawah KTN

Tempat
Letak kereta
1 TLK : 100m
persegi

Aksesibiliti
15-18 meter
(50-60 kaki)

9-13-5
Lokasi Kapasiti
Bahan
Pembakar
Reka bentuk
Bangunan
Saiz tapak
Reka bentuk
Loji
Lanskap &
Alam Sekitar
Catatan
yang sempurna dan kos
pengangkutan yang
minima
- Setengah hari
perjalanan.
Skel Besar
- Di luar kawasan
pembangunan.
- Kawasan bertanah
pamah
- Tidak termasuk kawasan
banjir
- Kawasan yang bebas dari
runtuhan dan hakisan
- Jauh dari kawasan yang
mempunyai nilai sejarah,
estetik dan tempat
pengekalan.
- Jauh dari kawasan
kepadatan penduduk
tinggi.

Melebihi 400
tan sehari

Ada Heat
Recovery
System

Bahan
buangan
domestik
dan bahan
buangan
berjadual
( Toksid)

Tiada

Bagi 60 hektar
( 10 hektar
untuk loji)

Jangka hayat
20 tahun

Tapak adalah
jenis
bersepadu

Loji-loji
pemprosesan
ini termasuk
juga aktiviti
penimbusan
(landfill)
inorganic
waste
physical/
chemical
plant dan
special waste
plant

Zon penampan
dari tapak loji
sekurang-
kurangnya
10m.

Tertakluk
kepada ulasan
EIA, LCP dan
Akta A 933.

Kawasan
lapang /
lanskap / zon
penampan
diwartakan
mengikut

Tempat
Letak kereta
1 TLK : 100m
persegi

Aksesibiliti
20-30 meter
(66-120 kaki)
9-13-6
Lokasi Kapasiti
Bahan
Pembakar
Reka bentuk
Bangunan
Saiz tapak
Reka bentuk
Loji
Lanskap &
Alam Sekitar
Catatan
yang sempurna dan kos
pengangkutan yang
minima
- Setengah hari perjalanan
seksyen 62 di
bawah KTN


9-13-7

Rajah 9.28: Incinerator Skel Kecil

Rajah 9.29: Incinerator Skel Kecil
SekiKecil
Kawasan
Pembangunan
Kawasan
Perumahan
Kawasan
Pembanguna

Kawasan
Perumahan
9-13-8

Rajah 9.30: Keratan Rentas Laluan Masuk (50 kaki) ke Tapak
Incinerator Bersaiz Kecil
Rajah 9.31: Incinerator Skel Sederhana

9-13-9

KAWASAN
PEMBANGUNAN

Zon Penampan 200-500m
Jarak 50 km radius
KAWASAN
PEMBANGUNAN
Jarak 50 km radius
Jarak 50 km radius
KAWASAN
PERUMAHAN
Tapak
Penambusan
Tapak
Incinerator
200m
Rajah 9.32: Incinerator Skel Sederhana
9-13-10

Zon Penampan 200-
1000m
Jarak 50 km radius
Jarak 50 km radius
dari Pembangunan
Jarak 50 km radius
dari Perumahan
Tapak
Incinerator
Rajah 9.33: Incinerator Skel Besar
I Rajah 9.34: Incinerator Skel Besar
ncinerator Sekil Besar

9-13-11

Rajah 9.36: Rotary Kiln
Rajah 9.35: Burning Schematic

9-14-1

G
A
R
I
S

P
A
N
D
U
A
N

K
A
W
A
S
A
N

P
E
R
D
A
G
A
N
G
A
N

GARIS PANDUAN
9.14 PIAWAIAN PERANCANGAN KAWASAN PERDAGANGAN

Piawaian Perancangan Kawasan Perdagangan
Bilangan JBPD 11/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Definisi
4.0 Prinsip dan Perancangan
5.0 Dasar Pelaksanaan
6.1 Perancangan Tapak
6.2 Jalan
6.3 Kemudahan Tempat Letak Kereta
6.4 Rekabentuk
6.5 Kemudahan Pengangkutan, Lalulintas,
Utiliti dan Kemudahan Sokongan
6.6 Perancangan Tanah Lapang Awam dan
Lanskap
6.7 Ketinggian Bangunan
6.8 Zon Penampan
7.1 Pasaraya
7.2 Hypermarket
7.3 Rumah Kedai
7.4 Rumah Kedai Kos Rendah
7.5 Kompleks Perniagaan, Pejabat, Hotel,
Dengan Bangunan Tersendiri (Free
Standing Building)
7.6 Pusat Penjaja/Kompleks Penjajaan
7.7 Pasar (Pasar Basah dan Pasar Kering)
7.8 Pasar Malam dan Pasar Tani
7.9 Pembangunan Bersepadu
8.0 Piawaian Perancangan Kawasan
Perdagangan
8.1 Kawalan Ketinggian Bangunan
8.2 Anjakan dan Jarak Antara Bangunan
8.3 Nisbah Plot (Plot Ratio)
9-14-2
8.4 Kawasan Plinth/Bangunan
8.5 Jalan Dalam Kawasan Perdagangan
8.6 Tempat Letak Kenderaan

Piawaian ini disediakan bertujuan untuk membantu pihak
berkuasa tempatan dan pemaju dalam merancang pembangunan
kawasan perdagangan mengikut hierarki dan fungsi bandar. Garis
panduan umum yang disediakan adalah merangkumi aspek-aspek:
perancangan tapak, jalan raya, kemudahan tempat letak kenderaan,
rekabentuk bangunan, kemudahan, utiliti, perancangan tanah lapang,
lanskap, ketinggian bangunan, penyediaan zon penampan dan
sebagainya. Selain itu, terdapat juga garis panduan khusus mengikut
jenis-jenis perdagangan seperti pasaraya, hypermarket, rumah kedai,
kompleks perniagaan, pusat penjaja, pasar, pasar malam dan pasar tani.

Perdagangan bermaksud apa-apa aktiviti perniagaan, pekerjaan
atau lapangan termasuk penawaran barangan atau perkhidmatan,
penyimpanan atau pertukaran apa jua jenis barangan untuk tujuan
perniagaan.


Perancangan Tapak
i. Kawasan perdagangan perlu dilengkapi dengan sistem
pengangkutan awam dengan mengambilkira keupayaan,
kesan lalulintas dan hierarki jalan untuk mengelakkan
pembaziran sumber serta memberi keselesaan,
mudahsampai dan menjaminkan keselamatan kepada
pengguna;

9-14-3
ii. Menumpukan perdagangan berdensiti tinggi di sepanjang
jalan utama;
iii. Aktiviti-aktiviti perdagangan ringan dan perkhidmatan
yang tidak mencemar boleh diletakkan berhampiran
dengan kawasan perumahan;
iv. Aktiviti-aktiviti perdagangan yang menjana lalulintas
hendaklah diletakkan berhampiran jalan yang paling
sesuai dengan jenis kenderaan yang akan mengunjunginya;
v. Perniagaan berbentuk gedung membeli-belah iaitu
hypermarket seperti Makro, Giant, Carrefour dan
sebagainya lebih sesuai diletakkan di sepanjang jalan
utama dan jalan-jalan yang menghubungkan sesuatu
bandar dengan pusat-pusat perniagaan yang lain. Ianya
adalah bertujuan untuk mengukuhkan fungsi kawasan
perniagaan sebagai fokus dan tumpuan aktiviti pusat
bandar;
vi. Pasar malam dan pasar tani sebagai salah satu pusat
tumpuan ramai hendaklah disediakan di lokasi yang
strategik, mudahsampai, selamat, teratur, indah dan
dilengkapi dengan kemudahan-kemudahan awam seperti
kios, pondok telefon, tandas awam, surau dan tempat letak
kereta sesuai dengan budaya tempatan;
vii. Bangunan perdagangan berbentuk teres tidak semestinya
menghadap jalan utama sehingga menimbulkan satu
keadaan berderet. Tiap-tiap deretan 15 unit perlulah
menyediakan break samada dalam bentuk kemudahan
rekreasi, jalan atau penampan hijau (green buffer); dan
viii. Perancangan kawasan perdagangan perlu mengambilkira
topografi asal tapak dan disesuaikan dengan elemen-
elemen buatan supaya dapat mewujudkan pandangan
menarik, mercutanda dan skyline yang harmoni dan
seimbang
9-14-4
Jalan
i. Kawasan perniagaan perlu dilengkapkan dengan sistem
dan hierarki jalan serta laluan fizikal yang berterusan,
berteduh, mesra kanak-kanak (child-friendly), orang-orang
tua dan golongan kurang upaya;
ii. Pusat aktiviti perdagangan perlu dilengkapkan dengan
laluan (access) dan siarkaki yang berterusan; dan
iii. Kategori jalan hendaklah mematuhi Guidelines and
Geometric Standards On Road Network System dan Garis
Panduan Perancangan Laluan Kemudahan Utiliti yang
disediakan oleh Jabatan Perancangan Bandar dan Desa
Semenanjung Malaysia.

Kemudahan Tempat Letak Kenderaan
i. Perlu menyediakan kemudahan tempat letak kenderaan di
kawasan perdagangan yang meliputi perkara-perkara
berikut :
a. Tempat letak kereta off street parking;
b. Tempat letak kereta on street parking disediakan
kecuali di kawasan berikut :
Di tempat laluan keluar masuk ke bangunan,
kawasan memunggah barang dan kawasan laluan
perkhidmatan seliaan;
Tidak menghalang penglihatan dipersimpangan
jalan, laluan lintasan pejalan kaki, perhentian bas
dan perhentian teksi; dan
Dibenarkan hanya pada sebelah tepian jalan sahaja.
c. Tempat letak kereta perlu diberi keutamaan kepada
kenderaan perkhidmatan dan lain-lain kenderaan
sendirian;

ii. Tempat letak kenderaan direkabentuk dan mengambilkira
faktor keselamatan;

9-14-5
iii. Tempat letak kenderaan perlu menempatkan ruang-ruang
menunggu dan disediakan kemudahan awam yang sesuai
dan mudah diselenggara;
iv. Memperuntukkan 15 peratus kawasan meletak kenderaan
untuk penanaman pokok. Boleh mengadakan kotak
tanaman atau pergola sebagai ganti jika kawasan adalah
terhad;
v. Menyediakan ruang minimum 2 meter pembahagi lot
kereta untuk penanaman pokok dan juga ruang penanaman
rumput atau grasscrete;
vi. Menanam satu pokok utama bagi setiap tiga petak letak
kereta iaitu pokok yang rendang, tidak mempunyai akar
merebak, tidak berbuah, dahan tidak rapuh, tidak
mempunyai daun yang kerap gugur dan mudah
diselenggara;
vii. Menanam pokok renek dan penutup bumi di kawasan jalan
masuk utama, di pembahagi dan pinggiran tempat letak
kereta.
viii. Mereka bentuk elemen-elemen lanskap kejur seperti lampu
dan permukaan batu-batan sesuai dengan lanskap lembut;
dan
ix. Menyediakan ruang penanaman 1.5 meter x 2.5 meter
setiap 3 lot kereta bagi tempat letak kereta di bahagian
depan kedai;

Rekabentuk
i. Rekabentuk bangunan yang harmoni, unik dan menarik
hendaklah diwujudkan dengan mengambilkira ciri-ciri
senibina yang melambangkan sosio-budaya tempatan;
ii. Ciri-ciri rekabentuk dan jenis bangunan perdagangan
hendaklah anjal kepada keperluan pelbagai aktivitinya
tetapi mencerminkan konsep pembangunan kawasan
9-14-6
bandar yang efisien dan berfungsi, berwarna-warni dan
menarik;
iii. Rekabentuk bangunan hendaklah mengambilkira keadaan
keadaan topografi semulajadi kawasan dan diadunkan
dengan elemen-elemen buatan tanpa menjejaskan
kestabilan, kesinambungan, keharmonian dan keunikan
alam semulajadi;
iv. Rekabentuk kawasan perdagangan hendaklah mempunyai
jaringan lorong mengikut tujuan dan fungsi;
v. Pembangunan bangunan perdagangan hendaklah seimbang
dan ketinggian yang berpatutan tanpa menjejaskan
keselesaan serta keselamatan pengguna;
vi. Mewujudkan aktiviti perdagangan berasaskan konsep
market-place untuk pelancong-pelancong;
vii. Kawasan perdagangan perlu direkabentuk supaya
mempunyai identiti sesuai dengan aset dan imej yang perlu
dipersembahkan supaya mempunyai sense of belonging;
viii. Perancangan kawasan perdagangan hendaklah
mengambilkira bangunan-bangunan bersejarah yang boleh
dikekalkan serta meningkatkan imej dan sense of place
dan mewujudkan bangunan utama, jalan sebagai
landmark dan pandu arah;
ix. Kawasan perniagaan dirancang untuk pelbagai kemudahan
perdagangan yang sesuai, lengkap, penyayang dan selamat
untuk penduduk setempat;
x. Mewujudkan konsep street shopping dengan kemudahan
pejalan kaki yang luas berkonsepkan pedestrian mall;
xi. Perniagaan seperti pasar, kedai dan gedung membeli-belah
lebih sesuai diletakkan di sepanjang jalan utama dan jalan-
jalan yang menghubungkan sesuatu kawasan perniagaan
dengan pusat perniagaan yang lain. Ia bertujuan untuk
mengukuhkan fungsi kawasan perniagaan sebagai fokus
atau tumpuan aktiviti perdagangan. Aktiviti di kawasan ini

9-14-7
perlulah beroperasi siang dan malam agar ianya kelihatan
lively sepanjang masa;
xii. Tempat berniaga informal secara bersepadu (simbiotik)
sebagai salah satu pusat tumpuan ramai disediakan di
lokasi yang strategik, mudahsampai, selamat, bersih, indah
dan cukup dengan kemudahan-kemudahan awam; dan
xiii. Perancangan antara bangunan-bangunan perniagaan perlu
mengambilkira penyediaan pedestrian mall, courtyards
dan lain-lain bentuk ruang lapang berlanskap bagi
mewujudkan persekitaran yang mesra dan ceria, sihat,
subur, indah dan berinteraksi.

Kemudahan Pengangkutan, Lalulintas, Utiliti dan
Kemudahan Sokongan
i. Pusat pengangkutan awam yang sesuai dan mudahsampai
perlu diwujudkan;
ii. Kemudahan laluan pejalan kaki yang bersistematik, selesa
dan selamat yang menghubungkan tempat-tempat
tumpuan awam hendaklah disediakan;
iii. Menggalakkan penyediaan laman dalam (courtyard)
sebagai satu kemudahan dan pengaliran udara yang lebih
baik;
iv. Menyediakan sistem perparitan yang berkeupayaan
menerima stom water yang maksimum;
v. Menyediakan sistem pelupusan sampah perdagangan yang
sesuai dengan cara hidup pelanggan-pelanggan bandar;
vi. Kemudahan perkhidmatan dan sosial merupakan
komponen yang perlu diselaraskan dalam kawasan
perdagangan seperti menyediakan ruang untuk surau dan
kawasan rekreasi untuk kanak-kanak;
9-14-8
vii. Mewujudkan elemen rekabentuk kemudahan sokongan
seperti 'boulevard', mercu tanda, 'vista', 'pedestrian mall'
dan 'street scape';
viii. Mengambilkira keperluan semua golongan masyarakat
termasuk golongan kurang upaya dan istimewa; dan
ix. Menyediakan laluan kemudahan utiliti dengan
menggunakan konsep bistari (common trenching) melalui
rangkaian dan jaluran bawah tanah.

Perancangan Tanah Lapang Awam dan Lanskap
i. Memperuntukan 10% daripada kawasan pembangunan
untuk tanah lapang awam;
ii. Aktiviti perdagangan hendaklah dilengkapi dengan
berbagai kemudahan tanah lapang untuk interaksi sosial
seperti, dataran, plaza dan courtyards;
iii. Rangkaian badan air, taman, tanah lapang, dataran laluan
pejalan kaki dan basikal, hendaklah dijadikan konsep
perancangan kawasan perdagangan untuk mewujudkan
persekitaran yang berbudaya dan berimej; dan
iv. Menggalakan teduhan matahari dengan mewujudkan
persekitaran yang hijau di sekeliling bangunan dengan
memperkenalkan lanskap, di dalam dan di luar bangunan
seperti taman atas bumbung, courtyard dan sebagainya.

Ketinggian Bangunan
i. Ketinggian bangunan perdagangan ditentukan oleh faktor-
faktor berikut:
- had yang dianggap menghormati kesendirian (privacy)
bangunan jiran;
- Hak jiran kepada udara, cahaya suria, sudut dan lorong
pandangan;
- Jenis aktiviti perdagangan dan perletakannya; dan

9-14-9
- Nisbah plot dan kawasan liputan tapak yang
dibenarkan.
ii. Ketinggian bangunan pencakar langit hendaklah
melambangkan keindahan kesenian dan kedaulatan
bangsa.
iii. Senibina dan rekabentuk kawasan perdagangan yang kaya
dengan elemen senibina seperti tembok, arked, ruang legar
dan arches dengan pertalian dan pengertian yang jelas
adalah digalakkan untuk mewujudkan sense of belonging
dan sense of identity.
iv. Saiz dan perletakan papan tanda iklan perniagaan mesti
mengikut satu susunan yang seragam. Papan tanda iklan
mesti menggunakan Bahasa Malaysia, dan papan tanda
perlu dapat berfungsi pada waktu siang dan malam, serta
tidak menjejaskan prestasi lalulintas di kawasan
bersebelahan.

Zon Penampan
i. Zon penampan hijau (green buffer) adalah khusus untuk
mengawal pencemaran udara, melindungi pemandangan
dan memperindahkan kawasan serasi dengan kawasan
sekitarnya.


Garis panduan khusus adalah merangkumi jenis-jenis
perdagangan seperti berikut:

a. Pasaraya
b. Hypermarket
c. Rumah Kedai
d. Rumah Kedai Kos Rendah
9-14-10
e. Kompleks perniagaan, Pejabat, Hotel dengan bangunan
tersendiri
f. Pusat Penjaja/Kompleks Penjajaan
g. Pasar
h. Pasar Malam dan Pasar Tani
i. Pembangunan Bersepadu

9.14.3 PIAWAIAN

Kawalan Ketinggian Bangunan

Bagi menentukan kawalan ketinggian, beberapa fakor perlu diambilkira:
Pertimbangan pengekalan mercutanda dan taman bandar
Keperluan 'functional' aktiviti perdagangan
Kapasiti kemudahan-kemudahan infrastruktur
Keperluan-keperluan kawasan terkhusus

Anjakan dan Jarak antara Bangunan

Anjakan bangunan-bangunan perlu disediakan bagi pembangunan-
pembangunan berikut:
Pembangunan 'infill' rumah kedai
Pembangunan komprehensif rumah kedai
Pembangunan 'free standing'.

Bagi bangunan lima (5) tingkat dan lebih, jarak antara bangunan
ditentukan melalui pembangunan tengen 30 darjah iaitu:
Bagi bangunan dalam lot yang sama, tangen 30 darjah dikira dari
dinding ke dinding bangunan bersebelahan
Bagi bangunan dalam lot yang berlainan, tengen 30 darjah dikira dari
dinding ke garis sempadan tapak.

9-14-11
Nisbah Plot (Plot Ratio)

Formula yang sering digunakan di dalam pengiraan nisbah plot adalah:

Nisbah Plot = (jumlah luas lantai) (1.3 x jumlah luas tapak)

Kawasan Plinth

Kawasan plinth adalah bahagian kawasan dari sesuatu lot yang akan
diliputi oleh bangunan. Kawasan plinth yang dikenakan adalah:
Rumah kedai = 100%, walau bagaimanapun, digalakkan penyediaan
ruang lanskap, setback dan pedestrian street selebar 3 meter.
Kompleks perniagaan, pejabat, hotel dengan bangunan tersendiri =
60%. Keluasan lot ini mestilah mencukupi untuk memuatkan ruang
tempat letak kereta terbuka, ruang siarkaki, 10% tanah lapang yang
diintegrasikan dengan 'urban design' di hadapan bangunan. Ruang
utiliti, memunggah serta ruang pembuangan sampah disediakan di
bahagian belakang.
Bagi kawasan luar bandar, ruang anjak bangunan 20m hendaklah
disediakan di sekeliling bangunan sebagai ruang sirkulasi.

Jalan dalam Kawasan Perdagangan

Piawaian bagi kategori-kategori jalan di dalam kawasan perdagangan
adalah seperti di dalam Jadual 9.18 dan Jadual 9.19.

9-14-12
Jadual 9.18: Kategori Jalan dalam Kawasan Perdagangan
Kategori
Jalan
Piawaian Jalan
Jalan tempatan 40-50m - jalan tempatan yang utama di kawasan-kawasan
perniagaan.
Collector road 30-40m collector road memungut dan membawa trafik
masuk dan keluar dari kawasan perniagaan.
Jalan
perkhidmatan
20 meter bagi jalan biasa dan 15 meter bagi jalan
perkhidmatan yang kecil.
Jalan belakang Rumah kedai 1-3 tingkat memerlukan jalan belakang 6m.
Rumah kedai > 4 tingkat memerlukan jalan belakang
12m.
Jalan tepi Rumah kedai 1-3 tingkat memerlukan jalan belakang 6m.
Rumah kedai > 4 tingkat memerlukan jalan belakang
12m.
Jalan buntu
Cul-de-sac
Tidak dibenarkan di kawasan perniagaan.
Laluan pejalan
kaki & urban
path
3m bagi kawasan pusat perniagaan dan pusat bandar
2.5m bagi kawasan perniagaan luar bandar dan pusat
petempatan.

Jadual 9.19: Keperluan Jalan Minimum mengikut Jenis
Perniagaan
Jenis
Pembangunan
Lebar Jalan dan Lorong (kaki)
Jalan
Jalan
susur
Lorong
belakang
Lorong
tepi
Rumah kedai 100' 50' 20' 20-40'
Kompleks perniagaan 100' ; 132' 50' 40' 40'


9-14-13

Tempat Letak Kenderaan

Jadual 9.20: Piawaian Tempat Letak Kereta
Pejabat / hotel 1 petak kereta / 47 meter persegi.
1 petak motorsikal / 47 meter persegi.
Tambahan 10% dari jumlah-jumlah tersebut
untuk pelawat.
Tambahan 2 bay untuk bas pelancongan.
Rumah kedai 2 petak kereta / 47 meter persegi
Emporium, arked,
pusat membeli-belah,
butik, studio fesyen,
pusat pembangunan,
pusat pembangunan
perniagaan
komprehensif, kelab
malam & gelanggang
bowling.
1 petak kereta / 47 meter persegi.

Pasar, pasar mini 1 petak kereta / 24 meter persegi.
Dewan persidangan,
oditorium, bilik
sumber, dewan
sebarguna, dewan
orang ramai.
1 petak kereta / 5 tempat duduk
2 bay untuk bas
Restoran, kedai
makan, kelab malam,
kafeteria, snack
bars, grill rooms,
steak house.
1 petak kereta / 24 meter persegi.
Ruang untuk minimum 9 meter x 8 meter
9-14-14
pemunggahan luas petak untuk treler 14 kaki x 60 kaki
Ruang untuk gudang
dan stor
1 petak kereta bagi 235 meter persegi yang
pertama.
Tambahan 10% dari jumlah petak kereta
untuk pelawat.
1 petak lori / 470 meter persegi
Tambahan 1 petak kereta untuk 100-200
meter persegi ruang lantai


9-15-1

K
A
W
A
S
A
N

P
E
R
I
N
D
U
S
T
R
I
A
N

GARIS PANDUAN
9.15 PIAWAIAN PERANCANGAN KAWASAN PERINDUSTRIAN
Piawaian Perancangan Kawasan Perindustrian
Bilangan JBPD 12/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Pembangunan Kawasan Perindustrian
4.0 Prinsip Perancangan Kawasan Perindustrian
5.1 Komponen Perancangan Kawasan
Perindustrian
5.3 Pengezonan
5.4 Keluasan dan Saiz Minimum Lot
5.5 Anjakan Bangunan
5.6 Had Ketinggian Bangunan
5.7 Ruang Untuk Pemunggahan
5.8 Tempat Letak Kenderaan
5.9 Tempat Letak Lori dan Traler
5.10 Sistem Rangkaian Jalanraya dan
Pengangkutan
5.11 Tapak Pelupusan Sementara (Transfer
Point) Sisa Toksid
dan Sisa Pepejal Kawasan
Perindustrian
5.12 Zon Penampan
5.13 Asrama Pekerja
5.14 Rekreasi
5.15 Kedai dan Gerai
6.1 Taman Industri Berteknologi Tinggi
6.2 Industri Bertingkat
6.3 Industri Perkhidmatan Pusat Servis
Kereta
6.4 Taman Perdagangan
7.0 Piawaian Kawasan Perindustrian

9-15-2
Kepesatan pembangunan ekonomi telah meningkatkan pemajuan
tanah untuk pembangunan industri. Berikutan daripada proses
perindustrian, pelbagai masalah telah wujud seperti kewujudan kilang
haram dan berbahaya, kesesakan kawasan industri, masalah pengurusan
sisa industri dan masalah pencemaran, yang memerlukan perancangan
kawasan industri yang lebih rapi. Oleh itu, garis panduan ini perlu
disediakan untuk membantu pihak berkuasa tempatan, agensi-agensi
kerajaan, badan-badan berkanun dan pihak swasta di dalam menentukan
kesesuaian lokasi, tapak serta kemudahan-kemudahan lain yang perlu
disediakan bagi pembangunan industri. Garis panduan ini meliputi aspek-
aspek: komponen kawasan perindustrian, perancangan tapak
perindustrian, pengezonan kawasan industri, keluasan dan saiz minimum
lot, anjakan bangunan, hak ketinggian bangunan, ruang untuk
pemunggahan, tempat letak kenderaan, sistem rangkaian pengangkutan,
tapak pelupusan sementara, tapak pelupusan sisa toksid, zon penampan,
asrama pekerja dan sebagainya.

Perindustrian adalah melibatkan aktiviti-aktiviti yang
menukarkan bahan-bahan mentah kepada produk-produk dan ia
melibatkan proses pengeluaran. Industri boleh dikategorikan kepada lima
(5) jenis yang utama iaitu industri ringan, industri sederhana, industri
berat, industri khas dan industri kecil dan sederhana (IKS).

9.15.1 KATEGORI INDUSTRI

a) Industri Ringan
Industri Ringan Jenis A
Industri yang tidak menghasilkan bunyi yang kuat dari
penggunaan mesin, kipas, alat pendingin serta lain-lain peralatan
yang digunakan. Kadar bunyi yang dihasilkan adalah tidak
melebihi 65 dB(A)Leq.


9-15-3
Industri Ringan Jenis B
Industri ini tidak menghasilkan bunyi yang kuat dari peralatan
yang digunakan. Kadar bunyi yang dihasilkan tidak melebihi 65
dB(A)Leq. Ia mungkin menghasilkan sedikit bahan buangan yang
boleh dikumbah semula sebelum dibuang dan mematuhi kelas A
dan B Kualiti Alam Sekitar.
Ia adalah boleh ditempatkan berhampiran dengan kawasan
kediaman atau kawasan pembangunan.

b) Industri Sederhana
Industri yang menghasilkan bahan buangan, bunyi, bau serta gas di
dalam proses pembuatan seharian. Di samping itu, ia juga
menggunakan bahan mentah yang dikategorikan sebagai berbahaya.
Ia perlulah ditempatkan agak jauh dari kawasan perumahan.

c) Industri Berat
Industri yang menggunakan bahan mentah dan menghasilkan bahan
buangan serta pencemaran baik di dalam bentuk pepejal, cecair dan
gas. Ia mempunyai risiko yang tinggi dari segi kebakaran, letupan,
pencemaran biologi serta risiko-risiko lain alam sekitar.

d) Industri Khas
Industri berat yang menggunakan teknologi tinggi serta canggih dan
menggunakan bahan mentah di dalam proses hariannya. Industri jenis
ini berupaya untuk mengkumbah dan mengelola semula bahan
buangannya.
Industri Berteknologi Tinggi
Industri Penerbangan

e) Industri Kecil Sederhana (IKS)
Industri ringan yang ditadbir di bawah Perbadanan Pembangunan
Industri Kecil dan Sederhana di setiap negeri.

9-15-4
9.15.2 GARIS PANDUAN UMUM KAWASAN PERINDUSTRIAN

Jadual 9.21: Garis Panduan Umum Kawasan Perindustrian

Peranca-
ngan
Tapak
1. Perancangan tapak perlu bersesuaian dan mematuhi dasar
dan garis panduan yang telah ditetapkan di dalam
mana-mana rancangan pemajuan;
2. Lokasi kawasan industri perlu sesuai dari segi perletakan
agar mudah sampai supaya kawasan sekitarnya dan
kawasan semulajadi seperti kawasan tadahan untuk
bekalan air tidak terjejas dan keselamatan terjamin tanpa
gangguan;
3. Kawasan perindustrian perlu dielakkan dari menghadap
arah kebiasaan laluan tiupan angin yang menghala ke
kawasan bandar dan khususnya ke kawasan perumahan;
4. Zon industri hendaklah mempunyai hubungan laluan yang
baik dari kawasan kediaman bagi keselesaan pergi dan balik
para pekerja;
5. Tiap industri hendaklah dizonkan mengikut jenis dan kadar
pencemaran; dan
6. Pembangunan perindustrian dibenarkan di
kawasan-kawasan seperti yang telah dikenalpasti di dalam
rancangan pemajuan. Selain daripada itu terdapat beberapa
aspek lain yang perlu diberikan pertimbangan sewajamya di
dalam memilih lokasi yang sesuai untuk pembangunan
kawasan industri.

Penge-
zonan
Pengezonan bagi sesuatu kawasan perindustrian perlu
bersesuaian dengan jenis industri dan kemudahan-kemudahan
yang diperlukan serta mengambilkira kriteria pemeliharaan dan
alam sekitar dan kawasan yang sensitif (seperti dalam kawasan
`water intake point' dan kawasan ùppercatchment' akan
memaksimakan gunatanah kawasan serta mengelakkan
pencemaran ke tahap minimum.

Keluasan
dan Saiz
Minima
Lot
1. Saiz minimum sesuatu kawasan perindustrian adalah tidak
kurang daripada 8.0 hektar ( 20 ekar) agar ia lebih ekonomi.
2. Saiz lot perlu cukup besar bagi menyediakan anjakan
bangunan, landskap, tempat letak kenderaan serta ruang
pemunggahan dan ruang penyimpan di mana yang perlu
3. Saiz lot yang disediakan perlulah terdiri daripada pelbagai
saiz agar memberi peluang kepada pemilik membuat pilihan
serta ruang pembesaran di masa akan datang dan
mengurangkan bentuk-bentuk lot yang ganjil.
4. Tatatur lot:


9-15-5

a. Lot berbentuk empat segi dengan bahagian yang kecil
menghadap jalan hendaklah diutamakan bagi
mengurangkan kos infrastruktur dan utiliti;
b. Lot yang sempit dan berbentuk ganjil perlu dielakkan untuk
memudahkan perletakan bangunan kilang; dan
c. Saiz dan bentuk industri hendaklah dipelbagaikan bagi
menampung bangunan-bangunan industri dan kilang
yang berbagai saiz dan skel dalam kelas atau jenis yang
sama.
Anjakan
Bangunan
1. Anjakan bangunan perlu disediakan bagi semua jenis
industri iaitu anjakan dari jalan awam; anjakan dari
bahagian belakang dan anjakan antara bangunan.
2. Anjakan dari bangunan bersebelahan bagi pembangunan
ìnfill' adalah dikecualikan di mana pembinaan diperlukan
dari satu dinding pemisah ke dinding pemisah yang lain
dengan syarat semua keperluan pembinaan dinding pemisah
dan keselamatan kebakaran oleh Jabatan Perkhidmatan
Bomba dan Penyelamat dipatuhi; dan
3. Anjakan bangunan haruslah mengambilkira aspek topografi
untuk menjamin keselamatan ketika kebakaran, àir craft
clearance' dan keharmonian rekabentuk.

Had Ke-
tinggian
Bangu-
nan
1. Pembangunan di dalam kawasan penyelidikan dan
pembangunan hendaklah rendah iaitu maksimum tiga
tingkat yang mempunyai `setting parklike', alam sekitarnya
berlandskap; dan
2. Bagi semua jenis industri yang menghasilkan bahan
buangan, had ketinggiannya tidak melebihi dua tingkat.

Ruang
untuk
Pemung-
gahan
1. Menyediakan ruang pemunggahan barang-barang
berdekatan dan bersebelahan tangga serta lif kawasan
utama pengangkutan;
2. Menyediakan ruang pemunggahan barang yang besar di
bahagian tepi bangunan untuk aktiviti pemunggahan bagi
lori muatan besar (treler); dan
3. Ruang pemunggahan tidak boleh diletakkan di tepi
jalanraya disebelah bangunan, dan jalan mati haruslah
dielakkan. Jika tiada jalan penyelesaian, panjang jalan
tersebut mestilah tidak melebihi 190 meter (632.4 kaki)
panjang dan mempunyai ruang bulatan memusing dengan
garis pusat tidak kurang dari 30.5m (100 kaki). Garis pusat
akan memberi kelegaan kepada lori termasuklah treler
panjang 14m (45 kaki) dan akan membenarkan 180 darjah
dengan mengundur ke belakang.

Tempat
Letak
Kereta
1. Menyediakan kemudahan ruang meletak kenderaan
mengikut keperluan dan tempat kemudahan
pekerja-pekerja kilang.

9-15-6
i. Rekabentuk tempat letak kenderaan bagi industri haruslah
mematuhi syarat-syarat berikut:
a. Kemudahsampaian ke industri berkaitan adalah selamat;
b. Tempat letak kenderaan berhampiran dengan kilang;
c. Saiz tempat letak kenderaan bersesuaian dengan jenis
kenderaan yang digunakan;
d. Penggunaan ruang yang optimum; dan
e. Laluan keluar masuk tidak melambatkan perjalanan
kenderaan lain.

Tempat
Letak
Lori dan
Treler
1. Menyediakan ruang depo lori dan treler sebagai tempat
untuk meletakkan lori dan treler dan sebagai tempat berehat
sementara setelah selesai proses pemunggahan barangan ke
kilang ataupun ke dalam kontena atau lori dan treler. Ini
akan menghindarkan lori-lori dan treler dari diletakkan di
tempat-tempat yang kurang sesuai seperti di kawasan
perumahan dan di tepi-tepi jalan utama.
2. Luas minima tapak depo adalah 1.2 hektar (3 ekar) untuk
menempatkan keperluan yang minima iaitu tempat lori,
surau, kantin, sistem jalan dalaman, landskap serta
kemudahan asas yang lain; dan
3. Kedudukan yang paling sesuai ialah di tengah-tengah
kawasan industri berkaitan bagi mengelakkan kesesakan
lalulintas di jalan utama. Rajah 9.37 menunjukkan contoh
susunatur tempat letak lori dan treler.

Sistem
Rangkai
an Jalan
raya dan
Pengang
-kutan
Sistem Rangkaian Jalan Raya
- Jalan masuk utama ke kawasan industri hendaklah tidak
melalui kawasan kediaman
- Rangkaian jalan kawasan industri hendaklah mempunyai
sistem hierarki yang nyata dan mudah dikenalpasti oleh
pengguna;
Elakkan seberapa boleh daripada menyediakan jalan mati.
Sekiranya tidak boleh dielakkan, jalan mati tersebut tidak
melebihi 190 meter (623 kaki) panjang dan mempunyai ruang
untuk bulatan memusing dengan ukuran garis pusat 30.5
meter (100 kaki) sekurang-kurangnya sehingga ke tepi
longkang dan longkang tersebut mestilah tertutup. Ini
bertujuan bagi menyediakan lebih banyak ruang tempat letak
kenderaan terutamanya òn-street' parking dan mengikut
garis panduan kemudahan utiliti (Service protocol)

Landasan Keretapi
1. Penyediaan perkhidmatan keretapi perlulah dirujuk kepada
pihak Keretapi Tanah Melayu Berhad bagi membolehkan
kemudahan-kemudahan tertentu disediakan; dan
2. Landasan-landasan boleh disediakan ke dalam tapak
industri sahaja dengan landasan susur di tepi bangunan
dibawa landasan susur ke dalam bangunan. Jarak minimum
yang diperlukan adalah seperti berikut:

9-15-7
- Jarak minimum diantara landasan utama ke sempadan
bangunan ialah 6m (20 kaki);
- Jarak minimum di antara sempadan bangunan dengan
landasan susur ialah 3m (10 kaki);
- Jarak minimum di antara landasan utama dengan
landasan usur ialah 9m (30 kaki); dan
- Jarak minimum di antara landasan susur dengan
dinding bangunan sekiranya landasan susur dibawa ke
dalam bangunan adalah 2.7m (9 kaki).
Tapak
Pelupu-
san
Semen-
tara
Sisa
Toksid &
pepejal
Kawasan
Industri
Tapak Pelupusan Sementara Sisa Toksid.

1. Rekabentuk
Luas tapak adalah lebih kurang 0.3 hektar.

2. Tapak Pelupusan Sisa Pepejal
Luas tapak adalah lebih kurang 0.3 hektar.

Rekreasi 1. Keluasan minima 10% daripada jumlah keseluruhan
kawasan.
2. Lokasi yang berdekatan dengan asrama pekerja dan jauh
daripada industri yang mencemarkan.

Zon
Penam-
pan
1. Zon penampan dibahagikan kepada dua kategori, iaitu
Physical Buffer dan Green Buffer, kedua-duanya tidak
termasuk kawasan rizab jalan yang akan dilandskapkan.
2. Keperluan ruang zon penampan adalah mengikut cadangan
Jabatan Alam Sekitar.
3. Tidak kurang daripada 70% dari zon penampan yang
disediakan perlulah sebagai penampan green.
4. Kawasan zon penampan perlu disediakan dengan jalur
tanaman 30m untuk industri khas dan berat, 20m untuk
industri sederhana dan 10m untuk industri ringan.
5. Pembangunan yang boleh dipertimbangkan di dalam zon
penampan fizikal tidak lebih daripada 30% kawasan zon
penampan yang disediakan adalah seperti jalan raya,
longkang dan parit, sungai dan tasik, tempat letak kereta,
kawasan lapang, industri perkhidmatan, gudang bukan
makanan dan tanaman pertanian.
6. Rizab lanskap selebar 1.5m perlulah disediakan bagi
bangunan serta tepi bangunan yang menghadap ke jalan
utama.

9-15-8

Asrama
Pekerja
Penyediaan asrama pekerja berasaskan kepada garis panduan
pekerja kilang.

Kedai &
Gerai
1. Keluasan minima ialah 1% daripada keseluruhan kawasan.
2. Lokasi yang berdekatan dengan asarama ataupun kawasan
lapang tetapi jauh dari kawasan industri mencemarkan.

Rajah 9.37: Pengezonan Kawasan Perindustrian
IS
A
IR(A)
IP
IR(A)
IP IR(B)
KL
TL P
IS
IB TP
A
IK

ASRAMA / KEDIAMAN

INDUSTRI RINGAN JENIS A

INDUSTRI RINGAN JENIS B

INDUSTRI SEDERHANA

INDUSTRI PENERBANGAN

INDUSTRI KHAS

INDUSTRI BERAT

TRANSFER POINT (PEPEJAL / TOKSID)

TEMPAT LETAK LORI/TRELER

PERNIAGAAN

KAWASAN LAPANG
PETUNJUK :
IR(B)
KL
TL
IK
IB
TP
P

9-15-9

D

C
A
B
T.L.K
KH
PETUNJUK :
A TEMPAT PENGAWAL 5 X 5
B PEJABAT 15 X 25
C KAWASAN TIMBANG 10 X 30
D KAWASAN TERBUKA 30X 30
Rajah 9.39: Cadangan Susunatur Tapak Pelupusan Pepejal
P
PETUNJUK :
A TEMPAT PENGAWAL 5 X 5
B PEJABAT 15 X 27
C KAWASAN TIMBANG 10 X 30
D KAWASAN BUMBUNG 22 X 37
E KAWASAN TERBUKA 22 X 37
Luas : 0.25 ekar

C
A
B
E D
KH
Rajah 9.38: Contoh Susunatur Bagi Transfer Point
9-15-10

Rajah 9.40: Contoh Susunatur Tempat Letak Lori
66
50'
T.L.
T.L.
15
40
PONDOK
PENGAWAL
KAWASAN HIJAU
TEMPAT LETAK LORI
PETUNJUK

9-15-11


Garis panduan khusus ditetapkan untuk tiga (3) jenis kawasan
perindustrian sahaja iaitu Taman Industri Berteknologi Tinggi, Kawasan
Industri Bertingkat, Industri Perkhidmatan dan Taman Perdagangan.

Jadual 9.22: Piawaian Kawasan Perindustrian
Jenis Industri Saiz
Anjakan dari
bangunan
Had ke-
tinggian
bangunan
Ruang
pemunggahan
Zon
penam-
pan
Industri ringan
sesebuah
22x30m 6m dari
belakang, sisi
sempadan &
garis sempadan
jalan
1 - 3 tingkat

- Minimum: 9x8m
- Luas petak treler:
4x18m dengan
tambahan 6m untuk
maneuvering
- Luas petak lori
kecil: 3x6m dengan
tambahan 6m untuk
maneuvering
50 meter
Jalur
tanaman
10m
Industri ringan
berkembar
19x30m
Industri ringan
bertingkat
1,000
meter
persegi
- 9m minimum
dari garisan
sempadan rezab
jalan.
- 6m dari
bangunan ke
bangunan dilot
bersebelahan
atau tidak
kurang dari
4.5m dari
sempadan lot
bersebelahan
Tidak
melebihi 6
tingkat
dengan
nisbah plot
2.5
30% daripada jumlah
untuk kilang dalam
kompleks yang sama.
Luas petak treler:
4x15m dengan
tambahan 18m untuk
maneuvering
Luas petak lori kecil:
3x6m dengan
tambahan 6m untuk
maneuvering
30-50m
Jalur
tanaman
10m
Industri ringan
teres
9x24m 6m antara
bangunan
dengan garis
sempadan jalan
Tidak
melebihi 4
tingkat
Pemunggahan di
kawasan lorong
belakang
30-50m
Jalur
tanaman
10m
9-15-12
Jenis Industri Saiz
Anjakan dari
bangunan
Had ke-
tinggian
bangunan
Ruang
pemunggahan
Zon
penam-
pan
Industri
sederhana
6m minimum
dari belakang
dan sisi
sempadan

- Minimum: 9x8m
- Luas petak treler:
4x18m dengan
tambahan 18m
untuk
maneuvering

- Luas petak lori
kecil: 3x6m dengan
tambahan 6m untuk
maneuvering
Luas
200m

Jalur
tanaman
20m
Industri berat 1000
meter
persegi
9m minimum
dari belakang
dan sisi
sempadan

Luas
500m

Jalur
tanaman
30m
Industri
penerbangan
20
hektar
9m minimum
dari rezab jalan
8m jarak dari
bahagian
belakang dan
sisi
Kawasan
ketumpatan
tinggi - 8
tingkat;
Kawasan
ketumpatan
sederhana
tinggi - 5
tingkat;
Kawasan
ketumpatan
rendah - 3
tingkat
Industri
berteknologi
tinggi

* Anjakan dari jalan awam untuk semua jenis industri adalah:
Jalan 12m - anjakan 6m
Jalan 20m - anjakan 18.3m


9-15-13
Rajah 9.41: Zon Penampan Mengikut Jenis Industri

Zon penampan 50m
Zon penampan 200m
Zon penampan 500m
9-16-1
9.16 GARIS PANDUAN PERUMAHAN PEKERJA KILANG
Garis Panduan Perancangan Perumahan Pekerja Kilang
Bilangan JBPD 13/97
Pengubahan Tiada
Kandungan
1.0 Tujuan
2.0 Latar Belakang
3.0 Matlamat
5.0 Dasar Perancangan
6.0 Garis Panduan Perumahan Pekerja Kilang
Dan Kemudahan-kemudahan Secara
Bersepadu

9-16-2

Kemudahan perumahan (accommodation facilities) adalah satu
keperluan asas kepada penduduk sesuatu kawasan khususnya kepada
pekerja kilang. Sejak kebelakangan ini, isu perumahan pekerja kilang
semakin ketara akibat dari pertambahan bilangan pekerja-pekerja.
Pertambahan ini telah menimbulkan beberapa masalah sosial di kalangan
masyarakat. Menyedari hakikat ini, Jabatan Perancangan Bandar dan
Desa telah menyediakan satu garis panduan yang merangkumi pelbagai
aspek perancangan seperti konsep perumahan, saiz serta keperluan
sokongannya berasaskan prinsip perancangan dan pembangunan sejagat
ke arah pembentukan Masyarakat Madani. Garis panduan ini disediakan
bagi membantu Pihak Berkuasa Negeri dan pihak berkuasa perancang
tempatan dalam meluluskan permohonan pembangunan industri dari
aspek perancangan perumahan pekerja kilang. Garis panduan ini
dibahagikan kepada tiga (3) kategori iaitu:

i. Saiz minima kawasan industri untuk disyaratkan perumahan
pekerja kilang;
ii. Piawaian Perancangan perumahan pekerja kilang dan
kemudahan asasnya; dan
iii. Pelan susunatur untuk perumahan pekerja kilang.

Perumahan pekerja kilang adalah merupakan kemudahan tempat-
tempat kediaman yang disediakan khas untuk menempatkan pekerja-
pekerja kilang dan dilengkapkan dengan kemudahan-kemudahan yang
disediakan oleh pihak tuan kilang.

9-16-3
9.16.1 GARIS PANDUAN PERUMAHAN PEKERJA KILANG DAN
KEMUDAHAN-KEMUDAHAN SECARA BERSEPADU.

Empat (4) parameter dijadikan asas dalam menyediakan piawaian
bagi perumahan pekerja kilang iaitu:

a. Keperluan Asas Perumahan Pekerja Kilang

Bangunan perumahan pekerja kilang yang hendak dibina perlu
memberi kepentingan kepada keperluan asas pekerja-
pekerjanya dan rekabentuk unit-unit rumah perlulah
dilengkapi dengan kemudahan-kemudahan tempat tinggal,
tempat berekreasi dan beribadat.

b. Sewa yang Rendah dan Mampu Dibayar
Semua perumahan pekerja hendaklah mempunyai piawaian
pelan susunatur yang seragam untuk dijadikan model yang
sesuai untuk dilaksanakan oleh pihak berkuasa tempatan
dengan kadar sewaan yang rendah serta mampu di bayar oleh
pekerja.

c. Konsep Masyarakat Penyayang dan Produktif
Konsep ini dijadikan asas dalam merancang perumahan pekerja
supaya kebajikan mereka terjaga pada tahap yang realistik dan
mewujudkan budaya pekerja yang murni, berjiwa tinggi dan
produktif.

d. Penyelenggaraan yang Rendah
Penyelenggaraan bangunan biasanya merupakan satu beban
kepada pemilik konsep rumah 'bedsitter'. Satu garis panduan
yang seragam bagi penyelenggaraan bangunan akan dapat
menjimatkan kos pelaksanaan projek ini.

9-16-4
9.16.2 PERANCANGAN TAPAK PERUMAHAN PEKERJA KILANG

Pertapakan
a. Perumahan pekerja kilang hendaklah di dalam zon pentadbiran kilang
dan dekat dengan pusat perkhidmatan sokongan kawasan industri;
b. Arah orientasi rumah-rumah mengambilkira peredaran angin.
c. Jarak dari zon industri hendaklah tidak kurang daripada 500 meter
dan dipisahkan dengan zon penampan (fizikal hijau); dan
d. Mudahsampai kepada perkhidmatan pengangkutan awam dan
kemudahan sosial dan pusat makanan (restoran).

Pembangunan Sekitar Tapak
a. Gunatanah di sekitar tapak hendaklah serasi dan tidak berkonflik;
b. Rangkaian jalan raya yang sesuai dan memberi sistem interaksi yang
selamat; dan
c. Kawasan tapak industri yang mempunyai ciri-ciri topografi yang
menarik hendaklah diberi keutamaan untuk zon pentadbiran,
perumahan, pengurusan dan pekerja kilang.

Pembangunan Tanah Lapang dan Rekreasi
a. Tanah lapang pelbagaiguna disediakan khusus untuk aktiviti-aktiviti
seperti padang permainan kanak-kanak dan padang bola;
b. Tanah lapang sebagai kawasan hijau disediakan untuk tujuan jaluran
penampan dan skrin visual;
c. Tanah lapang berfungsi untuk aktiviti-aktiviti riadah;
d. Kemudahan Permainan perlu mencapai hasrat berikut;
Nilai rekreasi dan pembentukan mental supaya peralatan yang
menggalakkan pertumbuhan yang sihat dan membawa keceriaan/
kebahagiaan pada pertumbuhan mental kanak-kanak supaya dapat
membentuk nilai- nilai koordinasi, integrasi, persaingan, kreativiti,
kegembiraan dan membina keyakinan diri.
e. Semua peralatan perlu mempertimbangkan aspek-aspek berikut:
9-16-5
Mengikut skala dan 'proportion' yang sesuai dengan keupayaan fizikal
dan emosi kanak-kanak pada semua peringkat umur;
Peralatan direkabentuk dan dibina dengan selamat, bebas dari
permukaan yang tajam, kukuh, mengelakkan penyalahgunaan, daya
ketahanan yang tinggi dan mempunyai alat keselamatan yang
dipasang bagi mengurangkan kemalangan.
f. Rekabentuk Taman Permainan perlu mengambilkira perkara berikut:
Taman haruslah mudahsampai tanpa perlu banyak melintasi jalan
utama; dan
Laluan pejalan kaki/gili-gili yang menghala ke taman.
g. Sistem Pengangkutan
Menyediakan sistem jalanraya dan laluan utama yang dapat
melicinkan pergerakan lalulintas serta menjamin keselamatan dan
keselesaan pengguna; dan
Menyediakan kemudahan perkhidmatan bas dan teksi.
h. Lanskap
Persekitaran kawasan perumahan pekerja kilang perlu dilandskap
bagi mewujudkan suasana yang indah, selesa dan harmoni serta
mengawal pencemaran hendaklah mengambilkira perkara berikut;
Menanam pokok-pokok bersesuaian bagi tujuan penebatan kesan
bunyi dan pencemaran; dan
Memilih tanaman bertekstur padat, permukaan daun berbulu dan
berair bagi penyerapan habuk dan penebatan kesan bunyi.
i. Susunatur Perumahan Pekerja Kilang
Konsep susunatur perumahan pekerja kilang adalah seperti berikut:

i. Konsep Hostel (Domitori)
Tempat tinggal berbilik dan tidak disediakan ruang untuk kemudahan
memasak tetapi disediakan dewan makan.

9-16-6
ii. Konsep 'Bedsitter'
'Bedsitter' berfungsi sebagai tempat tinggal berbilik dan disediakan
ruang umum untuk kemudahan memasak secara berkongsi disamping
disediakan dewan makan.

iii. Konsep Kejiranan Masyarakat Pekerja-pekerja Kilang
Rumah pekerja kilang disediakan di dalam kawasan perumahan yang
merupakan sebahagian daripada konsep kejiranan kawasan
perumahan berkenaan. Konsep ini sesuai untuk pembangunan
bercampur yang terdiri daripada pembangunan industri dan
perumahan dalam satu kawasan. Perumahan pekerja kilang boleh
ditempatkan di dalam kawasan perumahan dan menjadi satu
kejiranan dan diintegrasikan bersama dengan kawasan kejiranan
yang lain.

iv. Konsep Perkampungan Industri yang Serba Lengkap
Konsep ini sesuai untuk taman industri yang besar yang mempunyai
pekerja 5,000 keatas dalam mana boleh diwujudkan satu
perkampungan untuk pekerja-pekerja kilangnya. Ciri-ciri kawasan
perkampungan ini serupa dengan ciri-ciri kejiranan perumahan yang
selesa dan lengkap dengan kemudahan yang diperlukan oleh sesuatu
kawasan kejiranan perumahan.
9-16-7

Rajah 9.42: Contoh Susunatur Rumah Pekerja
Kilang Konsep Domitori
PETUNJUK
Domitori
Kawasan Lapang
Bola Jaring
Bola Tampar
Sepak Takraw
Kemudahan
Tempat Letak Kereta
Dewan Makan
Surau
Tangki air
Pusat Pekerja / Pusat Kaunseling
Pondok Keselamatan
D
KL
BJ
BT
TLK
DM
S
PP
PK
ST
TA
9-16-8
Jadual 9.23: Konsep Susunatur Rumah-rumah Pekerja Kilang
Konsep Hostel
(4 Hektar)
Konsep
Bedsitter
(4 Hektar)
Konsep
Kejiranan
(8 Hektar)
Konsep
Perkampungan
(8 Hektar)
Rumah pekerja
Domitori i. Blok Lelaki
ii. Blok Wanita

i. Blok Lelaki
ii. Blok Wanita
iii. Blok Kelamin
i. Kelamin
ii. Bujang Lelaki
iii. Bujang wanita
Jenis Bangunan
Pangsa-5
tingkat; dan
Mematuhi
syarat-syarat
Piawaian
Perancangan
yang
diterimapakai
oleb Pihak
Berkuasa
Negeri.

Pangsa - 5
tingkat; dan

Mematuhi
syarat-syarat
Piawaian
Perancangan
yang
diterimapakai
oleh
Pihakherkuasa
Negeri.
Pangsa - 5 tingkat;
dan
Mematuhi syarat-
syarat Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai
oleh Pihak
Berkuasa Negeri.
Bangunan
bercampur (Pangsa
dan Teres Kos
Rendah); dan
Mematuhi syarat-
syarat Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai
oleh Pihak
Berkuasa Negeri.
Perniagaan
Gerai

i. Rumah Kedai;
ii. Gerai; dan

Mematuhi
syarat-syarat
Piawaian
Perancangan
yang diterima
pakai oleh
Pihakberkuasa
Negeri

i. Rumah Kedai;
ii. Pasaraya
Koperasi /
Supermarket;
iii. Restoran Kecil;
iv. Pam Minyak
V. 'Banking /
Profesional
Service Centre'
vi. Dobi (Laundry)
vii. Gerai; dan

Mematuhi syarat-
syarat Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.
i. Rumah Kedai;
ii. Pasaraya,
Koperasi /
Supermarket;
iii. Pam Minyak;
iv. Dobi / Restoran;
v. 'Banking'
Profesional
Service Centre';
vi. Pusat membeli-
belah; dan

Mematuhi syarat-
syarat Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri
9-16-9
Konsep Hostel
(4 Hektar)
Konsep
Bedsitter
(4 Hektar)
Konsep
Kejiranan
(8 Hektar)
Konsep
Perkampungan
(8 Hektar)
Sistem Laluan
Laluan utama
dalam kawasan
ialah 66 kaki,
dan

Sistem siarkaki
berlanskap.

Laluan utama
dalam kawasan
ialah 66 kaki
dan

Sistem siarkaki
berlanskap
Laluan utama
dalam kawasan
ialah 66 kaki; dan
Sistem siarkaki
berlanskap.
Laluan utama
dalam kawasan
ialah 66 kaki; dan
Sistem siarkaki
berlanskap

Tempat letak kereta (TLK)
1 TLK/2
unit+20%
daripada jumlah
unit.
1 TLK/2
unit+20%
daripada jumlah
unit.
1 TLK/2 unit+20%
daripada jumlah
unit.
1 TLK/2 unit+20%
daripada jumlah
unit.
Kemudahan rekreasi
10% tanah
lapang kawasan
perindustrian
Gelanggang
Sepak
Takraw;
Gelanggang
Bola Tampar;
dan
Gelanggang
Bola Jaring;

dan
Mematuhi
syarat-syarat
Piawaian
Perancangan
yang
diterimapakai
oleh Pihak
Berkuasa
Negeri.
10% tanah
lapang kawasan
perindustrian
Gelanggang
Tenis;
Gelanggang
Bola Tampar;
Gelanggang
Bola Jaring;
Gelanggang
Sepak Takraw;

dan
Mematuhi
syarat-syarat
Piawaian
Perancangan
yang
diterimapakai
oleh Pihak
Berkuasa
Negeri.
10% tanah lapang
kawasan
perindustrian
Gelanggang
Tenis;
Gelanggang Bola
Tampar;
Gelanggang Bola
Jaring;
Gelanggang
Sepak Takraw;
Padang Bola;
Dewan Rekreasi;
dan

Mematuhi syarat-
syarat Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri.
10% tanah lapang
kawasan
perindustrian
Gelanggang
Tenis;
Gelanggang Bola
Tampar;
Gelanggang Bola
Jaring;
Gelanggang
Sepak Takraw;
Padang Bola;
Padang
Permainan
Kanak-Kanak;
dan

Mematuhi syarat-
syarat Piawaian
Perancangan yang
diterimapakai oleh
Pihak Berkuasa
Negeri


9-17-1
9.17 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TAMAN TEMA
Garis Panduan Perancangan Pembangunan Taman Tema
Bilangan JBPD 14/97
Pengubahan Tiada
Pemakaian Semua Negeri Semenanjung
Latar Belakang
2.0 Skop Garis Panduan
3.0 Latar Belakang
4.0 Takrifan Taman Tema
5.0 Prinsip-prinsip Perancangan
6.0 Garispanduan Umum Taman Tema
6.1 Komponen Taman Tema
6.2 Pemilihan Lokasi Taman Tema
6.4 Peruntukan Tanah Lapang Dalam
Pembangunan Taman Tema
6.5 Saiz Kawasan Taman Tema
6.6 Zon Perancangan
6.7 Kawasan Pembinaan
6.8 Zon Pembangunan Bersepadu
6.9 Kawasan Berhalangan Bagi Pembangunan
Taman Tema
6.10 Perancangan dan Pembangunan Taman
Tema
7.0 Piawaian Perancangan Pembangunan Taman
Tema

9-17-2
Taman Tema ditakrifkan sebagai suatu kawasan rekreasi yang
mengandungi beberapa elemen dan aktiviti hiburan khusus berpandukan
tema-tema tertentu yang berbentuk rekreasi pasif dan aktif. Penggunaan
kemudahan-kemudahan yang disediakan adalah berasaskan bayaran
masuk secara 'flat-rate' di mana pengguna boleh menikmati semua
hiburan-hiburan bertema berkali-kali sepanjang hari dengan syarat tidak
keluar dari kawasan tersebut. Di Amerika Syarikat, keluasan minimum
sebuah Taman Tema adalah berdasarkan saiz melebihi 200 ekar
(Sumber: Roger A. Lancaster, 1987).

Takrifan Taman Tema dalam konteks tempatan, adalah suatu
kawasan rekreasi komersial samada yang mengandungi beberapa aktiviti
hiburan dan fantasi (amusement park) ataupun bersifat pendidikan,
pengetahuan, kebudayaan dan sebagainya. Taman Tema juga boleh
menggabungkan aktiviti-aktiviti tersebut dengan elemen-elemen lain
seperti pembangunan resort, padang golf, elemen perniagaan dan
kediaman. Saiz Taman Tema adalah berdasarkan keluasan minima 40
hektar (100 ekar).

Pembangunan Taman tema (Theme Park) adalah satu konsep
pembangunan kawasan rekreasi bercirikan komersial. Dari segi
perancangan ianya adalah satu kategori pembangunan komersial yang
memerlukan kemudahan awam dan utiliti yang cukup serta perancangan
infrastruktur dan lain-lain komponen yang serasi dengan tema utama
pembangunan yang dirancang. Garis Panduan Perancangan dan
Pembangunan Taman Tema (Theme Park) disediakan untuk membantu
Pihak Berkuasa Negeri dan pihak berkuasa tempatan dalam menentukan
dan merancang kesesuaian lokasi tapak serta kemudahan-
kemudahannya bagi pembangunan Taman Tema semasa proses
permohonan kebenaran merancang. Garis panduan ini meliputi
penentuan perancangan fizikal kawasan Taman Tema serta penentuan
piawaian-piawaian dan syarat-syarat pembangunan yang perlu diikuti
dalam membangunkan sebuah Taman Tema.

9-17-3

A. Komponen Taman Tema

Pembangunan komponen-kompenen pembangunan dalam sebuah
Taman Tema adalah dibenarkan secara bebas berdasarkan
kepada tema-tema eksklusif yang tertentu. Bagi yang
berkonsepkan hiburan air, pembangunan elemen rekreasi adalah
berdasarkan konsep tersebut. Begitu juga dengan Taman Tema
yang berasaskan pengetahuan (contohnya, pertanian, elemen-
elemen bangunan atau rekreasi bolehlah berdasarkan konsep
tersebut). Walaubagaimanapun elemen-elemen yang dirancang
perlu mempunyai ciri-ciri kebudayaan, senibina dan imej
tempatan serta komponen berikut:

i. Keluasan minima Taman 40 hektar (100 ekar) Kawasan
Rekreasi bertema antaranya
'Adventure Park'
'Water World'
'Safari'
'Twilight Zone'
'Amusement Arcade'
'Wonderland'
'Disney Land'
Taman berlandskap
Kelab Rekreasi

B. Pemilihan Lokasi Taman Tema
Terdapat beberapa faktor yang perlu diambilkira dalam pemilihan
lokasi yang sesuai bagi pembangunan Taman Tema.
i. Jarak yang sesuai dari pusat bandar;
ii. Jarak yang sesuai dari Lebuhraya utama; dan
9-17-4
iii. Jarak yang sesuai dari pembangunan sekitar (bagi
pembangunan Taman Tema secara bersepadu).

Pemilihan lokasi perlu mengambilkira kemudahan asas dan
sokongannya serta mudahsampai. Seboleh mungkin, lokasi perlu
berdekatan dengan sistem LRT atau lain-lain Ialuan sistem
pengangkutan awam yang cekap dan mengikut 'Geometric
Standard' rangkaian jalan raya.

C. Perancangan Tapak
Keadaan asal topografi dan saliran hendaklah dikekalkan.
Tumbuh-tumbuhan dan pokok asal hendaklah dipelihara, hanya
ditebang yang mana perlu sahaja bagi memelihara eko-sistem
kawasan tersebut. Ini adalah tertakluk kepada peruntukan-
peruntukan dalam Akta Perancangan Bandar dan Desa (Pindaan)
1995 (Akta A933)

D. Peruntukan Tanah Lapang Dalam Pembangunan Taman
Tema.
i. Pembangunan Taman Tema tidak ditakrifkan sebagai
kemudahan rekreasi awam dan tidak termasuk dalam
peruntukan 10 peratus rezab kawasan lapang awam dalam
pembangunan taman perumahan. Aktiviti ini dilihat
sebagai suatu elemen pembangunan Rekreasi Komersial.
ii. Sebarang permohonan perancangan Taman Tema secara
individu, sebanyak 10 peratus daripada keluasan
pembangunan perlu direzabkan untuk kawasan lapang
awam (green area) mengikut standard prosidur yang
diluluskan oleh pihak yang berwajib.

E. Saiz Kawasan Taman Tema
Saiz pembangunan minima bagi Taman Tema adalah 40 hektar
(100 ekar), Pembangunan Taman Tema di kawasan perumahan

9-17-5
(pembangunan secara bersepadu) hanya dibenarkan bagi
keluasan pembangunan yang besar, contohnya 400 hektar (1,000
ekar). Ini bagi memastikan tidak terlalu banyak taman-taman
tema dibangunkan dalam sesebuah bandar.

F. Zon Perancangan
Pembangunan Taman Tema hanya dibenarkan dalam zon
pelancongan dan rekreasi.

G. Kawasan Pembinaan.
Bagi mengawal kepadatan elemen-elemen rekreasi dalam sebuah
Taman Tema, kawasan untuk struktur pembinaan / bangunan
(built up area) hendaklah tidak melebihi 40 peratus dari
keseluruhan kawasan pembangunan.
H. Zon Pembangunan Bersepadu
Pembangunan bersepadu Taman Tema adalah sebuah Taman
Tema yang dibangunkan secara menyeluruh di mana komponen
dalam perancangannya meliputi kawasan rekreasi Taman Tema
serta elemen-elemen pembangunan bercampur yang lain.
Bagi memastikan tidak berlakunya konflik gunatanah dalam
kawasan Taman Tema, pembangunan bercampur yang dibenarkan
adalah di dalam zon pembangunan yang dikenalpasti dan
komponennya adalah dihadkan kepada aktiviti-aktiviti berikut:
(Jadual 9.24)

G. Kawasan Berhalangan bagi Pembangunan Taman Tema

i. Kawasan Bukit
Pembangunan Taman Tema di kawasan bukit perlu mengikut
garis panduan pembangunan di kawasan bukit dengan syarat-
syarat berikut:
9-17-6
Tidak dibenarkan pembinaan bangunan dalam kawasan 60
meter (200 kaki) kontor dan kecerunan 20 darjah.
Pembinaan bangunan hendaklah mempunyai anjakan
secukupnya dari garisan lereng (bagi pembangunan dilereng
bukit).
Bangunan bendaklah mempunyai anjakan secukupnya dari
garisan lereng (bagi pembangunan di bawah lereng bukit)

ii. Kawasan Pantai
Pembangunan Taman Tema di kawasan pantai perlu mengikut
garis panduan pembangunan di kawasan pantai dengan syarat-
syarat berikut:
Tiada bangunan kekal dalam linkungan 20 meter (66 kaki)
dari MHWS.
Mewujudkan laluan awam 6 meter (20 kaki) di sempadan
pantai tepi lot pemajuan.

iii. Kawasan Sungai
Pembangunan Taman Tema di kawasan sungai atau parit perlu
mengikut garis panduan pembangunan di kawasan sungai dengan
syarat-syarat berikut:
Tiada pemajuan kekal di dalam kawasan rezab sungai kecuali
untuk taman landskap.
Anjakan minimum bangunan kekal ialah 20 meter (66 kaki)
dari rezab sungai.
Pembinaan bangunan mesti menghadap ke sungai.

iv. Kawasan Rezab Hutan
Pembangunan Taman Tema adalah tidak dibenarkan di
kawasan Rezab Hutan terutama sekali di kawasan tadahan
air.


9-17-7

v. Kawasan Bekas Lombong
Pembangunan Taman Tema di kawasan bekas lombong adalah
tertakluk kepada syarat-syarat dan garis panduan
pembangunan di kawasan bekas lombong di bawah bidang
kuasa Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS).

Perancangan dan Pembangunan Taman Tema adalah juga
tertakluk kepada tiga (3) garis panduan, umum.
i. Perintah Kualiti Alam Sekeliling (Aktiviti yang ditetapkan
Penilaian Kesan Alam Sekeliling 1987)
ii. Garis Panduan Landskap Negara
iii. Garis panduan Pemeliharaan Topografi Semulajadi dalam
Perancangan dan Pembangunan Fizikal mengikut Akta
Perancangan Bandar dan Desa 1976.

Jadual 9.24: Pembangunan Bersepadu Taman Tema
Taman Tema Rekreasi Hotel Komersial
Perumahan
Sokongan
Institusi
Taman
Minimum 40
hektar (100 ekar)

Kawasan
Rekreasi
bertema:
i. Adventure
Park
ii. Water World
iii. Safari
iv. Twilight
Zone
v.Amusement
Arcade
vi.Wonder-land

vii. Disney Land

Padang Golf

Pusat
Sukan:
i.Gelanggang
Tenis
ii.Gelanggang
Badminton

Padang Bola
Sepak

Renang

Bowling
Jenis Bangunan:
i. Rumah Sewa
ii.Apartment
iii. Kawasan
Perkhemahan
dan Kawasan
Asrama
iv.Kondominium
dan 'individ-
ual villas',
suite citages'.

Kepadatan: 200-
300 bilik dengan
kawasan
landskap yang
menarik

Kawasan plinth
40%
Jenis
Bangunan:
i.Kedai
Sokongan
ii.Pasar
Mini dan

Memenuhi
Syarat-
syarat
Pawaian
Peranca-
ngan yang
diterima-
pakai oleh
Pihak
Kerajaan
Negeri

'Service
Apartment'

Perumahan
Resort

Perumahan
tidak
dirancang
dalam
kawasan
Taman
Tema.

Ketinggian
bangunan
yang rendah
dan
kepadatan
yang rendah.
Jenis
Institusi
i. Sekolah
ii. Pusat
Kesiha-
tan
iii.Institut
Pelan-
congan
9-17-8
Taman Tema Rekreasi Hotel Komersial
Perumahan
Sokongan
Institusi
Taman
Berlandskap

Kelab Rekreasi

Circuit

Pusat
Persidangan /
Pameran

Kemudahan:
i. Restoran
ii. Dewan
Konferen
Serbaguna
iii. Bilik
Mesyuarat
banquet
iv. Arked
perniagaan
v. Tennis
vi.Tempat letak
kenderaan
vii.Perumahan
pekerja dan

Memenuhi
syarat Piawaian
Perancangan
yang
diterimapakai
oleh Pihak
Berkuasa Negeri
dan pihak
berkuasa
tempatan.

30% daripada
kawasan
Teman Tema
berlanskap;

Memenuhi
Syarat-
syarat
Piawaian
Perumahan
yang
diterima
pakai oleh
Pihak
Berkuasa
Negeri dan
pihak
berkuasa
tempatan.


9-18-1

L
A
L
U
A
N

K
E
M
U
D
A
H
A
N

U
T
I
L
I
T
I

(

S
E
R
V
I
C
E

P
R
O
T
O
C
O
L
)

9.18 GARIS PANDUAN PEMELIHARAAN TOPOGRAFI
SEMULAJADI DALAM PERANCANGAN & PEMBANGUNAN
FIZIKAL

Garis Panduan Perancangan Pemeliharaan Topografi Semulajadi
dalam Perancangan dan Pembangunan Fizikal

Bilangan JBPD 15/97
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Disediakan oleh JPBD Semenanjung Malaysia. Garis
Panduan Pemeliharaan Topografi Semulajadi Dalam
Perancangan dan Pembangunan Fizikal Mengikut
Akta Perancangan Bandar dan Desa ini adalah
pelengkap kepada garis panduan pembangunan di
kawasan bukit berkenaan dan ianya mengikut
kehendak Akta A933, Akta Perancangan Bandar dan
Desa(Pindaan) 1995.
2.0 Latar Belakang
3.0 Tafsiran
5.0 Garis Panduan Pemeliharaan Topografi
Semulajadi di Kawasan Berbukit dalam
Perancangan dan Pembangunan Fizikal
5.1 Kawasan Berbukit yang Perlu
Dipelihara
5.2 Langkah Kawalan Bagi Kawasan yang
Boleh Dibangunkan
5.2.1 Topografi
5.2.2 Pembangunan
6.0 Kawalan Pemeliharaan Topografi
6.1 Kawasan Berbukit dan Tanah Tinggi
6.2 Kawasan Kerja Tanah
6.3 Kawasan Bercerun
6.4 Kawasan Aliran Sungai
6.5 Kawasan Takungan Air Seperti Tasik
dan Kolam
6.6 Susunan Bangunan dan Jalanraya
9-18-2
6.7 Landskap dan Penanaman Pokok
6.8 Kawasan Semulajadi yang Bernilai
Saintifik dan Bersejarah
6.9 Kawalan Pembalakan di Kawasan
Hutan
6.10 Kawasan Pesisiran Pantai
7.0 Piawaian

Pembangunan di kawasan berbukit memerlukan beberapa kriteria
perancangan fizikal dipatuhi supaya tidak menjejaskan kestabilan,
keseimbangan, keharmonian alam semulajadi kawasan tersebut
disamping tidak menimbulkan masalah seperti banjir kilat, tanah
runtuh, pemusnahan alam, flora dan fauna.Tujuan Garis Panduan ini
adalah untuk membantu Pihak Berkuasa Negeri dan pihak berkuasa
tempatan dalam menyeragamkan pemeliharaan topografi semulajadi di
kawasan berbukit yang dibolehkan untuk pembangunan di kawasan yang
perlukan pemeliharaan. Garis panduan pembangunan di kawasan bukit
yang telah diterima pakai oleh Kementerian Perumahan dan Kerajaan
Tempatan mengandungi satu keperluan di mana keadaan topografi asal
tanah hendaklah dikekalkan dan pembangunan dibolehkan apabila
mengambilkira syarat mengikut garis panduan pemeliharaan topografi.
Garis Panduan Pemeliharaan Topografi Semulajadi Dalam Perancangan
Dan Pembangunan Fizikal Mengikut Akta Perancangan Bandar dan
Desa 1976 ini adalah pelengkap kepada garis panduan pembangunan di
kawasan bukit berkenaan dan ianya mengikut kehendak Akta A933,
Akta Perancangan Bandar dan Desa (Pindaan) 1995. Garis panduan ini
adalah diperlukan bagi mengelakkan berlakunya tanah runtuh yang kian
terjadi di kawasan berbukit seperti apa yang telah berlaku di Bukit
Antarabangsa, Pulau Pinang (1999) yang merosakkan harta benda dan
meragut nyawa penduduk.

Mengikut Akta 172, Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976,
Seksyen 21 & 21 A (1) & 21 B (1) Akta A933, Akta Perancangan Bandar

9-18-3

L
A
L
U
A
N

K
E
M
U
D
A
H
A
N

U
T
I
L
I
T
I

(

S
E
R
V
I
C
E

P
R
O
T
O
C
O
L
)

dan Desa (Pindaan) 1995, topografi dalam konteks garispanduan ini
akan menyentuh rupabumi tapak, dibentuk oleh tanah tinggi,
curam, sungai, sumber alur sungai, paya, pesisiran pantai,
lembangan sungai yang mempunyai nilai estetika yang tersendiri.

9.18.1 GARIS PANDUAN PEMELIHARAAN TOPOGRAFI
SEMULAJADI DALAM PERANCANGAN DAN
PEMBANGUNAN FIZIKAL

A. Kawasan Berbukit yang Perlu di Pelihara
Secara umumnya tiada pembangunan digalakkan untuk
dilaksanakan di kawasan berbukit yang telah dikenalpasti sebagai perlu
dipelihara seperti berikut:-
Kawasan berbukit yang telah diisytiharkan sebagai tanah bukit di
bawah Bahagian 11, (seksyen 3 Akta Pemuliharaan Tanah 1960)
(Akta 385) (Disemak 1989);
Kawasan berkecerunan yang mempunyai kepentingan geologi seperti
fosil atau struktur geologi yang telah dikenalpasti oleh pusat-pusat
pengajian tinggi atau Jabatan Penyiasatan Kajibumi atau
diwartakan;
Sebagai kawasan kajian atau penyelidikan;
Kawasan berkecerunan yang mempunyai nilai sejarah atau
mempunyai daya tarikan pelancongan seperti Gua Batu Kapur atau
ciri-ciri geomorfologi semulajadi;
Kawasan berkecerunan yang telah dizonkan sebagai kawasan yang
mengandungi sumber-sumber mineral perindustrian seperti granit
atau marmar yang boleh dikuari atau mengandungi sumber-sumber
mineral berlogam seperti emas dan timah yang boleh dilombong.
Sekiranya Pihak Berkuasa Negeri bercadang untuk mengeluarkan
sumber asli berkenaan maka ia hendaklah membuat pertimbangan
yang teliti dengan mengambilkira antaranya aspek pemuliharaan
tanah serta lain-lain pertimbangan ke atas alam sekitar;
9-18-4
Kawasan yang dipelihara dan diwartakan sebagai kawasan tadahan
air; dan
Kawasan berkecerunan yang diwartakan sebagai hutan simpanan
kekal termasuklah kawasan hutan pengeluaran atau hutan produktif
dan hutan perlindungan. Sekiranya Pihak Berkuasa Negeri
bercadang untuk mengeluarkan sesuatu kawasan hutan daripada
kategori hutan simpanan kekal maka ia hendaklah membuat
pertimbangan yang teliti dengan mengambilkira antaranya aspek
pemuliharaan tanah, kepelbagaian hayat serta lain-lain
pertimbangan ke atas alam sekitar.

B. Langkah Kawalan bagi Kawasan yang boleh Dibangunkan
Selaras dengan keputusan Jemaah Menteri pada 22 Jun 1994,
permohonan daripada pemaju untuk membangunkan kawasan
berkecerunan masih boleh dipertimbangkan dengan mengenakan syarat-
syarat yang merangkumi aspek- aspek seperti berikut:

i. Topografi
Pemaju hendaklah mengekalkan keadaan topografi asal
tanah seberapa yang boleh. Sebarang pemotongan bukit
hendaklah dilaksanakan pada kadar yang minimum dan
hanya boleh dibenarkan bagi tujuan penyediaan
infrastruktur seperti jalan dan pembinaan struktur yang
terbabit sahaja. Ini bererti bahawa tindakan pemotongan
bukit bagi tujuan meratakan permukaan keseluruhan
tapak pembangunan adalah tidak dibenarkan.

Sehubungan dengan itu penyusunan bangunan bagi sesuatu
pemajuan di kawasan berbukit hendaklah dilaksanakan seperti
berikut:-
Mengikut kontor asal tanah termasuk tebing tasik, aliran
sungai dan sebagainya;

9-18-5
Menyusun secara bertingkat (staggered) dengan
mengambilkira kecerunan maksimum untuk cadangan jalan
mengikut kehendak yang ditetapkan oleh agensi-agensi
teknikal berkenaan; dan
Digalakkan mempelbagaikan penyusunan bangunan
termasuk penyusunan secara tidak berderet seperti berek.

ii. Pembangunan

Pembangunan yang akan dilaksanakan di kawasan berbukit
hendaklah mempunyai kriteria seperti berikut:-
Kepadatan pembangunan hendaklah bercirikan kepadatan
sederhana. Kepadatan tinggi adalah tidak dibenarkan
kerana pertambahan unit memerlukan kawasan serta
kerja-kerja tanah yang lebih meluas yang menyumbang
kepada masalah hakisan tanah, kemusnahan
rupabentuk bumi, lereng bukit dan sebagainya;
Tahap peratusan kawasan tepubina hendaklah dihadkan
kepada 25 peratus bagi semua jenis gunatanah kecuali
bangunan sesebuah banglo atau berkembar yang boleh
dihadkan kepada 30 peratus
Nisbah plot bendaklah pada kadar 1:1.25 iaitu yang sesuai
dengan pembangunan yang berkepadatan rendah di kawasan
berbukit;
Ketinggian maksimum sesuatu pembangunan di kawasan
bukit tidak digalakkan melebihi 5 tingkat;
Penggunaan tanah mestilah dihadkan kepada 30 peratus
daripada pemajuan tanah sedia ada dan lima (5) peratus
dikhaskan untuk kolam pemendapan serta kolam takungan
air. Walau bagaimanapun pemaju wajib mengkhaskan satu
kawasan seluas lima (5) peratus daripada jumlah keluasan
keseluruhan untuk digunakan sebagai perangkap lumpur
9-18-6
kekal (permanent silt trap) dan kolam takungan banjir (flood
retention pond);
Anjakan bangunan yang terletak di tepi tebing hendaklah
secara umumnya mempunyai jarak minimum seperti berikut:

a. Struktur Berhampiran Kaki Cerun
- Struktur yang dibina berhampiran kaki cerun yang
dipotong atau cerun semulajadi yang menegak atau
hampir menegak (melebihi 700 meter) di mana tidak
ada sebarang langkah kejuruteraan untuk
memperbaikinya diambil untuk menstabilkan cerun itu
atau menebat kesan-kesan gelongsoran tanah,
hendaklah tidak terletak di dalam zon sekurang-
kurangnya dua kali ganda ketinggian cerun itu.

b. Struktur di atas Rabung Cerun
- Struktur yang dibina di atas rabung cerun yang
dipotong atau cerun semulajadi yang menegak atau
hampir menegak (melebihi 700 meter) di mana tidak
ada sebarang langkah kejuruteraan bertujuan untuk
memperbaikinya diambil untuk menstabilkan cerun itu,
hendaklah tidak terletak di dalam zon sekurang-
kurangnya sekali ganda ketinggian cerun itu.

Kegunaan Tanah (Use class Order) boleh dilihat di Jadual 9.25.

Jadual 9.25: Kegunaan Tanah (Use Class Order)
Kawasan Zon Risiko
Rendah
Kawasan Zon
Risiko Sederhana
Kawasan Zon
Risiko Tinggi
< dari 12 darjah
Sesuai untuk
kegunaan
- Rumah
- Perniagaan
Kecerunan di
antara 12 darjah
25 darjah
Sesuai untuk
kegunaan
Kecerunan > 25
darjah
Perlu dielakkan
dari pembangunan
Cerun tanah

9-18-7
Kawasan Zon Risiko
Rendah
Kawasan Zon
Risiko Sederhana
Kawasan Zon
Risiko Tinggi
- Perhotelan
- Perlancongan
- Rekreasi
Tertakluk kepada
pelan perkawasan
sesuatu kawasan
berkenaan
Perlu kemuka
Laporan Cadangan
Pemajuan.
- Rumah
- Perniagaan
- Perhotelan
- Perlancongan
- Rekreasi
Dengan syarat
pemaju
menyediakan.
- Environment
Risk
Assessment
(ERA) dalam
Laporan
Kesan
Penilaian
Alam Sekitar
( EIA) serta
LCP dan
Erosion
Sediment
Control Plan
mempunyai
kemungkinan
(tendency) runtuh
jika > 25 darjah
Pelan
rekabentuknya
perlu diserahkan
sebelum
pembangunan
dipertimbangkan
Kecerunan > 25
darjah sebarang
pembangunan
tidak digalakkan.

9.18.2 KAWALAN PEMELIHARAAN TOPOGRAFI

Kawalan pemeliharaan topografi Kawasan Berbukit dibahagikan
kepada lapan (9) komponen seperti berikut:
i. Kawasan berbukit dan tanah tinggi
ii. Kawasan bercerun
iii. Kawasan aliran sungai
iv. Kawasan takungan air seperti tasik dan kolam
v. Susunan bangunan dan jalanraya
vi. Landskap dan penanaman pokok
vii. Kawasan unik yang mempunyai kecantikan semulajadi dan nilai
saintifik
viii. Hutan dan pembalakan
ix. Kawasan Pesisiran pantai
9-18-8

Rajah 9.43: Rekabentuk Bangunan di Lereng Bukit yang Mengekalkan
Topografi Semulajadi
B. Bangunan di lereng bukit ataupun
ditanah rata disyorkan bangunan diantara
3-5 tingkat sahaja. Ketinggian bangunan di
sesuaikan dengan elemen persekitaran
bagi mewujudkan suasana yang
berharmoni dengan alam persekitaran.
REKABENTUK BANGUNAN
natural skyline
C. Bangunan di lereng bukit yang curam di
syorkan kerja-kerja tanah dihadkan dengan
mencadangkan rekabentuk bangunan 2
hingga 3 tingkat atas jalan dan 2 hingga
tingkat bawah aras jalan. Ketinggian
bangunan di syorkan 5-6 tingkat. Bangunan
masih disesuaikan dengan elemen
persekitaran untuk menjamin natural skyline
yang indah.
A. Bangunan di lereng bukit yang curam di
syorkan kerja-kerja tanah dihadkan dengan
mencadangkan rekabentuk bangunan, teres
bertingkat dan ketinggian bangunan yang di
syor antara 3 - 5 tingkat sahaja. Ketinggian
bangunan ini disesuaikan dengan elemen
persekitaran bagi mengekalkan natural
skyline.
natural skyline
Natural skyline
natural skyline
2-3 Tingkat
bawah
aras jalan

9-18-9
Jadual 9.26: Garis Panduan Khusus/Piawaian bagi Perancangan
dan Pembangunan di Kawasan Berbukit

Jenis pem-
bangunan
Kategori
tanah
tinggi
Dasar kawalan semasa sedia
ada
Sebab
keperluan
Kawasan berbukit & tanah tinggi
Kurang 12
0

Sesuai
untuk
pembang-
unan

Sesuai untuk perumahan,
perniagaan, perindustrian,
institusi, perhotelan,
pelancongan & rekreasi.

13
0
- 25
0
&
ketinggian
lereng > 4m
(zon risiko
rendah)
Sesuai
untuk
pembang-
unan
dengan
bersyarat
- kawasan
bukit

Sesuai untuk pembangunan
dengan bersyarat:
- kepadatan sederhana
- kawasan tepu bina (plinth
area) 25% (lain-lain
gunatanah); 30% (bungalo /
berkembar)
- reka bentuk bangunan perlu
mengikut alunan cerun untuk
kurangkan pemotongan &
kerja-kerja tanah.
- Nisbah plot tidak melebihi 1 :
1.25
- Ketinggian maksimum 5
tingkat, & maksimum 2
tingkat bagi teres, banglo,
berkembar.

25
0
- 30
0
(zon risiko
sederhana)
Sensitif Hanya sesuai untuk
pembangungan berkepadatan
sederhana. Aktiviti
pembangunan yang sesuai ialah
hotel, pelancongan & rekreasi.
Ketinggian, plinth area dan
nisbah plot sama seperti
kategori kecerunan 13
0
- 25
0

Melibatkan
elemen-elemen
kerja tanah.
> 35
0
(zon
risiko
tinggi)
Amat
sensitif
Tidak dibenarkan sebarang
pembangunan
Hakisan &
keruntuhan
tanah. Kritikal
9-18-10
Jenis pem-
bangunan
Kategori
tanah
tinggi
ada
Sebab
keperluan
untuk
keselamatan
bangunan &
tapak.
Aliran sungai
- Kelebaran minima rezab
sungai mengikut JPS
- Bergantung kepada keadaan
setempat tersebut ditentukan
mengikut kehendak reka
bentuk sungai & keluasan
minima 15 m.

Kawasan takungan air
Tasik dan
kolam
20m zon penampan antara
kawasan takungan dan dengan
kawasan pembangunan.
Zon pemisah
tersebut boleh
digunakan
untuk tujuan
rekreasi.
Susunan bangunan dan jalan raya
Frontage bangunan hendaklah
berada tidak lebih 1.5m di atas
& di bawah dari paras jalan.
Jika >1.5m, kerja-kerja tanah
perlu dilaksanakan bagi
mencapai paras yang
ditetapkan.
Jika asas tapak bangunan
terletak di atas tanah bercerun,
hendaklah memastikan
perbezaan antara aras tapak
bangunan di jalan adalah 1.5m.
Perlu diurus
dan
dikendalikan
dengan cara
yang
sempurna.
Hutan dan pembalakan
Zon
penampan
Perlu diwujudkan di kiri kanan
sungai dan aliran air di mana
aktiviti perhutanan
dilaksanakan dengan penjagaan
yang rapi. Lebar zon penampan
bergantung kepada lebar sungai


9-18-11
Jenis pem-
bangunan
Kategori
tanah
tinggi
ada
Sebab
keperluan
(20-100m).
Zon penampan antara kawasan
tadahan air dan kawasan
pembalakan / pembangunan
perlu diadakan. Lebarnya
antara 10km - 15km.
Pantai
Pantai
berbatu /
cliff
- Dibenarkan di kawasan
lereng bukit yang tidak
melebihi 20 darjah & tidak
melebihi 60m kontor.
- Mengekalkan 30% kawasan
dengan tumbuhan semulajadi.
- Membangunkan 30% kawasan
dan selebihnya dibiarkan
dengan tumbuhan semulajadi
bagi kawasan pelancongan.
- Penebangan pokok hendaklah
mematuhi syarat-syarat
dalam Akta Pemuliharaan
Tanah 1960 dan Akta 172.
- Penebangan pokok hanya
dibenarkan di atas tapak
plinth bangunan.
- Digalakkan menggunakan
building material tempatan
supaya harmoni dengan
kawasan sekitar & reka
bentuk menggambarkan
warisan negara.
- Ketinggian bangunan
hendaklah mematuhi
rancangan tempatan.
- Ketinggian bangunan tidak
lebihi 9m atau pokok yang
tertinggi dalam kawasan
pemajuan yang tidak
mempunyai rancangan
tempatan.

9-18-12
Jenis pem-
bangunan
Kategori
tanah
tinggi
ada
Sebab
keperluan
- Tapak pembangunan dan
sistem jalan mengikut kontor
asal kawasan.


9-18-13

Rajah 9.44: Alur Memanjang

Alur Memanjang Lebih Baik dari Alur Menegak dalam Kerja-kerja
Hydroseeding.
Jangan Membentuk Alur-alur yang Menegak kerana ini akan
Mempercepatkan Berlakunya Hakisan

9-19-1
9.19 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TANAH PERKUBURAN
Garis Panduan Perancangan Tanah Perkuburan
Islam dan Bukan Islam
Bilangan JBPD 17/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
4.0 Dasar Perlaksanaan
5.0 Garispanduan Umum
5.1 Perancangan Tanah Perkuburan Mengikut
Hierarki Petempatan
5.1.1 Kawasan Kejiranan
5.1.2 Kawasan Bandar dan Pekan
5.1.3 Separa Wilayah
5.2.1 Kepercayaan Agama dan Adat
Resam
5.2.2 Kesihatan Umum
5.2.3 Topografi dan Struktur Tanah
5.2.4 Kesesuaian Gunatanah
5.3 Keperluan Ruang
6.0 Garispanduan Khusus
6.1 Susunatur Tanah Perkuburan dan
Krematoria
6.2 Susunatur Krematoria
6.3 Susunatur dan Rekabentuk Taman
Peringatan
7.0 Piawaian

9-19-2
Tanah perkuburan adalah kawasan yang khas dirizabkan sebagai
tempat pengebumian penduduk yang telah meninggal dunia. Tanah
perkuburan diklasifikasikan kepada dua jenis iaitu tanah perkuburan
Islam dan bukan Islam.

Kemudahan tanah Perkuburan Islam dan Bukan Islam
merupakan satu kemudahan awam yang perlu diambilkira dalam
menyediakan sesuatu kawasan perumahan. Penyediaan kemudahan ini
perlu diberi perhatian agar tidak bercanggah dengan kegunaan tanah
sedia ada untuk mewujudkan suatu suasana nyaman dan tenteram. Bagi
membantu perancangan kemudahan tanah perkuburan Islam dan Bukan
Islam supaya lebih teratur serta memenuhi prinsip-prinsip perancangan
dan pembangunan sejagat. Garis Panduan Perancangan yang disediakan
ini mengemukakan komponen yang perlu ada di dalam merancang
sesuatu kawasan tanah perkuburan samada dari segi keluasan dan
kesesuaian perletakkannya. Ia juga meliputi aspek kepercayaan agama
dan adat resam, topografi dan susunatur tanah, susunatur keperluan
ruang, kesihatan umum dan kesesuaian gunatanah. Garis panduan ini
adalah untuk kegunaan semua pihak terutama sekali Pihak Berkuasa
Negeri, pihak berkuasa perancangan tempatan dan Pihak Swasta sebagai
panduan dalam merancang sesuatu kawasan kemudahan tanah
perkuburan tersebut.


9-19-3

A. PERANCANGAN TANAH PERKUBURAN MENGIKUT
HIERARKI PENEMPATAN

I. Kawasan Kejiranan
Perletakan tanah perkuburan di dalam tiap-tiap satu kawasan
kejiranan (penduduk,di antara 5,000 - 10,000 orang) memerlukan
tanah seluas satu (1) hingga dua (2) hektar.
i. Perletakan tanah perkuburan tidak digalakkan untuk
menampung kawasan kejiranan bagi mengelakkan perkara-
perkara berikut:
Taburan tanah-tanah bersaiz kecil di merata kawasan:
Kemerosotan harga tanah di sekeliling tanah perkuburan;
Timbulnya kesan negatif seperti keengganan ramai
penduduk untuk tinggal berdekatan; dan
Timbulnya masalah penjagaan dan pengawasan ke atas
tanah-tanah bersaiz kecil.

ii. Tanah perkuburan hendaklah diletakkan di antara dua (2)
atau tiga (3) kawasan kejiranan supaya lebih ekonomik dan
mudah diuruskan. Bagi tiga (3) kawasan kejiranan luas
kawasan yang diperlukan ialah dua (2) hingga enam (6)
hektar;
iii. Tanah perkuburan dan krematoria dibolehkan secara setempat
mengikut perancangan yang sesuai. Ini adalah untuk
memudahkan pengawasan dan penjagaannya;
iv. Perletakan tanah perkuburan dan krematoria bagi semua
kaum hendaklah diasingkan dengan ruang anjakan yang
mencukupi sebagai zon penampan seperti jalan-jalan, pokok-
pokok atau penampan penghijauan. Jarak dari rumah ke tanah
perkuburan ialah dua (2) hingga empat (4) kilometer; dan
9-19-4
v. Krematoria adalah tidak ekonomik ditempatkan di dalam tiap-
tiap kawasan kejiranan. Ini adalah kerana peratusan
pembakaran mayat adalah terlalu kecil untuk menampung
sesuatu krematoria di kawasan kejiranan. Di dalam kawasan
bandar besar yang ramai penduduk bukan Islam, pembakaran
mayat dilakukan di krematoria gas moden, manakala
penduduk luar bandar biasanya menggunakan cara tradisional
dan lama secara terbuka.

II. Kawasan Bandar dan Pekan
i. Bagi bandar kecil tidak kurang dari 200,000 orang, satu
krematoria gas moden boleh diletakkan di antara pekan-pekan
ini. Jarak di antara krematoria dan pekan hendaklah tidak
melebihi 20 kilometer;
ii. Bagi pekan kecil (penduduk kurang 75,000 orang), perletakan
tanah perkuburan perlu hampir dengan kawasan pekan untuk
memudahkan aktiviti pengurusan. Tanah yang diperlukan
ialah seluas 15 hektar. Jarak di antara kediaman dan tanah
perkuburan ialah 20 kilometer. Satu krematoria jenis
tradisional boleh disediakan; dan
iii. Bagi bandar besar (lebih 200,000 orang) keperluan tanah
perkuburan ialah seluas 20 hektar dan dipusatkan untuk
memudahkan pengurusan. Sekiranya keluasan tanah
perkuburan melebihi 20 hektar ia bolehlah diagihkan ke
beberapa tempat. Jarak antara kawasan kediaman dan tanah
perkuburan hendaklah tidak lebih dari 30 meter. Satu
krematoria gas moden juga perlu disediakan.

III. Separa Wilayah
Penyediaan tanah perkuburan boleh juga dirancang mengikut
konsep separa wilayah untuk menampung keperluan bagi dua (2)
hingga tiga (3) buah bandar besar dan kecil bagi menjimatkan
kegunaan tanah.

9-19-5
B. PERANCANGAN TAPAK

Perancangan tapak tanah perkuburan merupakan faktor paling
utama yang patut diberi perhatian di dalam merancang tanah
perkuburan. Di antara kriteria dalam merancang pemilihan tapak adalah
seperti berikut:

1. Kepercayaan Agama dan Adat Resam

Tanah Perkuburan Islam
Perletakan biasanya berhampiran dengan masjid dan kawasan
perumahan untuk memudahkan pengurusan jenazah untuk
disembahyangkan dahulu sebelum dikebumikan serta
memudahkan mereka untuk menziarahi simati; dan
Jenazah diwajibkan mengadap ke Kiblat atau Kaabah (arah
kedudukan mengadap Kiblat ialah 292
0
30'). Bagi tujuan ini,
tanah yang rata adalah paling sesuai.

Tanah Perkuburan Cina
Penganut 'ancestor worship' mengambilkira adat Feng shui. Bagi
adat ini parameter-parameter adalah seperti berikut:
Bentuk mukabumi yang landai di lereng-lereng bukit, tanpa
bukit-bukit kecil, batu kecil, batu besar atau bentuk- bentuk
buatan manusia seperti empangan; dan
Kewujudan badan-badan yang mengandungi air dihadapan
kubur-kubur melambangkan kekayaan dan kemewahan
kepada kedua-dua pihak yang hidup dan yang mati.

Tanah Perkuburan Hindu
Kaum Hindu lebih mementingkan kepada pembakaran mayat dan
tidak ada apa-apa faktor fizikal khas yang perlu dipertimbangkan
untuk perletakan tanah perkuburan mereka. Walau
9-19-6
bagaimanapun, tanah yang rata adalah sesuai untuk
memudahkan pengurusan mayat.

Tanah Perkuburan Kristian
Taburan tanah perkuburan untuk orang-orang Kristian juga tidak
menekankan kepada apa-apa kriteria khas, selain tanah yang rata
adalah sesuai untuk memudahkan pengurusan mayat.

2. Kesihatan Umum

Kubur baru hendaklah tidak digali kurang dari enam kaki dari
kubur yang lama, dan tanah perkuburan tidak boleh
digunakan semula sebelum 30 hingga 50 tahun mengikut
keadaan tanah, selepas pengkebumian terakhir;
Menyediakan zon pemisah di antara tanah perkuburan dan
punca-punca air untuk menjamin kesihatan umum.
Jarak di antara tanah perkuburan dan rumah kediaman yang
terdekat ialah sekurang-kurangnya 30 meter; dan
Jenis tanah yang paling sesuai ialah tanah terbuka jenis poros
yang akan memudahkan laluan air dan udara ke semua arah.
Tanah jenis ini membolehkan pereputan mayat dengan lebih
cepat jika dibandingkan dengan tanah-tanah yang lain;

3. Topografi dan Struktur Tanah

Tanah perkuburan hendaklah sekurang-kurangnya berada
pada paras dua (2) meter (6 kaki 6 inci) di atas paras banjir
bagi tiap-tiap pusingan 100 tahun;
Jenis tanah yang paling sesuai ialah tanah terbuka jenis poros
yang akan memudahkan air dan udara ke semua arah. Tanah
jenis ini membolehkan pereputan mayat dengan lebih cepat
jika dibandingkan dengan tanah-tanah yang lain

9-19-7
Tanah perkuburan tidak sesuai diletakkan di kawasan yang
mempunyai aras mata air yang tinggi. Paras air di dalam
tanah harus melebihi 2 meter di bawah permukaan bumi;
Tanah perkuburan tidak sesuai bagi kawasan-kawasan seperti
berikut;
i. Kawasan-kawasan banjir dan tanah runtuh;
ii. Kawasan yang kerap diancam hakisan seperti sungai dan
laut;
iii. Tanah yang bercerun; dan
iv. Tanah paya dan jenis tanah liat.
Tanah perkuburan hendaklah jauh dari kawasan sungai,
saliran atau lain-lain punca air kerana ini akan
mengakibatkan pengaliran air dari kawasan perkuburan ke
tempat-tempat tersebut.

4. Kesesuaian Gunatanah

Tapak untuk tanah perkuburan tidak sesuai ditempatkan di
dalam kawasan perdagangan, pentadbiran atau di pusat-pusat
bandar, di mana harga tanahnya adalah tinggi. Ianya juga
tidak sesuai jika ditempatkan di kawasan lombong kerana
tanah begini adalah jenis tanah yang mudah mendap dan
banyak mengandungi air; dan
Tapak-tapak baru untuk tanah perkuburan sesuai jika
ditempatkan di pinggir-pinggir kawasan pembangunan,
berhampiran dengan rumah-rumah ibadat.

5. Keperluan Ruang

Keperluan ruang tanah perkuburan untuk sesuatu kawasan
bergantung kepada saiz kubur, kadar kematian, pandangan
penduduk setempat terhadap pembakaran dan penggunaan
semula tanah perkuburan. Kubur orang-orang Islam boleh
9-19-8
digunakan semula selepas 90 tahun pengkebumian terakhir
dibuat di atas kubur itu. (Sumber: Jabatan Agama Islam,
Selangor);
Bagi memudahkan pengiraan keperluan ruang tanah
perkuburan bagi setiap 1,000 penduduk pada masa akan
datang, berikut dirumuskan satu formula secara am bagi
tujuan tersebut;

At= Pt x Dr / 1000 x 1 Ce/1000 x Sz di mana
t = Tahun unjuran
At = Kawasan tanah perkuburan pada masa t
Pt = Penduduk unjuran
Dr = Jarak antara kubur digunakan semula
Ce = Faktor pembakaran mayat
Sz = Purata saiz kubur

Purata keluasan untuk satu lot kubur ialah lebih kurang 8.36
meter persegi (dengan kawasan rezab landskap).


Garis panduan khusus adalah merangkumi aspek-aspek berikut:

i) Susunatur tanah perkuburan Islam dan Bukan Islam
ii) Susunatur krematoria
iii) Susunatur dan reka bentuk taman peringatan


9-19-9

Rajah 9.45: Susunatur Krematoria Moden

9-19-10

Rajah 9.46: Pelan Konsep Tanah Perkuburan

Kawasan
Perkuburan Orang
Dewasa
Laluan Pejalan Kaki
Tempat
letak kereta
Kawasan
Perkuburan Bayi
Kawasan Perkuburan
Kanak-kanak
(umur < 12tahun)

9-20-1
9.20 GARIS PANDUAN PERANCANGAN KEMUDAHAN
MASYARAKAT
Garis Panduan Perancangan Kemudahan Masyarakat
Bilangan JBPD 19/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
4.0 Peranan Kemudahan Masyaraka
5.0 Kemudahan Kesihatan
5.1.1 Perancangan Tapak
5.1.2 Keluasan dan Saiz Minimum Tapak
5.1.3 Rekabentuk dan Susunatur
5.1.4 Kemudahan Sokongan
5.2 Piawaian
5.2.1 Hospital
5.2.2 Klinik Kesihatan
5.2.3 Klinik Desa
6.0 Kemudahan Pendidikan
6.1.4 Sistem Perhubungan dan
Kemudahan Sokongan
6.2.1 Taman Didikan Kanak-Kanak
(Tadika)/Taska
6.2.2 Sekolah Rendah
6.2.3 Sekolah Menengah
6.2.4 Sekolah Sinar (Rekabentuk Sepadu)
7.0 Kemudahan Polis

9-20-2

8.0 Kemudahan Bomba dan Penyelamat
8.2 Piawaian
9.0 Dewan Orang Ramai
9.2 Piawaian
9.2.1 Balai Raya
9.2.2 Dewan Orang Ramai
9.2.3 Dewan Serbaguna
10.0 Kemudahan dan Kebajikan
10.1.3 Rekabentuk dan Susuatur
10.2.1 Pusat Aktiviti Kanak-Kanak
10.2.2 Pusat Harian Wargatua
10.2.3 Pusat Pemulihan Dalam Komuniti
10.3 Piawaian
11.0 Perpustakaan Awam
11.1.1 Pearancangan Tapak
11.2 Piawaian
12.0 Kemudahan Perkhidmatan Pos
12.1.3 Susunatur dan Rekabentuk
12.2 Piawaian
13.0 Garis Panduan dan Perancangan Tempat Ibadat
Islam
(Rujuk Piawaian Perancangan Jpbd 7/97)
14.0 Garis Panduan Perancangan Tanah Perkuburan
Islam dan Bukan Islam
15.0 Garis Panduan dan Perancangan Tanah Lapang
dan Rekreasi
16.0 Garis Panduan Perancangan Tempat Ibadat Bukan Islam


9-20-3
Kemudahan masyarakat merupakan salah satu elemen penting di
dalam proses perancangan dan pembangunan negara. Penyediaan
kemudahan yang mencukupi dari segi kuantiti dan kualiti adalah perlu
kerana ianya bukan sahaja menggambarkan perubahan permintaan
tetapi juga sebagai petunjuk pembangunan dan taraf hidup sesuatu
masyarakat. Oleh itu penyediaan kemudahan dan perkhidmatan
masyarakat tidak harus dianggap ringan kerana penyediaan yang kurang
memuaskan boleh memberi kesan negatif kepada masyarakat secara
keseluruhannya. Di samping itu, penyediaan dan penawaran yang
memuaskan bukan sahaja dikira dari segi bilangannya berasaskan
jumlah penduduk tetapi juga dari segi tapak, taburan yang seimbang dan
kualiti perkhidmatan serta kesesuaiannya dengan masyarakat setempat.
Ini akan dapat memastikan setiap lapisan masyarakat boleh menikmati
kemudahan yang disediakan.

Maka, garis panduan ini disediakan bertujuan untuk membantu
Pihak Berkuasa Negeri, pihak berkuasa tempatan, dan agensi-agensi
pelaksana menyediakan kemudahan masyarakat yang cukup dalam
merancang sesuatu kawasan pembangunan. Garis panduan Perancangan
Kemudahan Masyarakat ini merangkumi kemudahan berikut:
kemudahan kesihatan, kemudahan pendidikan, kemudahan pos,
kemudahan polis, kemudahan perkhidmatan bomba dan penyelamat,
dewan orang ramai dan perpustakaan.
9.20.1 KEMUDAHAN KESIHATAN
Kemudahan kesihatan merangkumi Hospital, Klinik Kesihatan
dan Klinik Desa. Kemudahan ini disediakan mengikut hierarki di
peringkat negeri, daerah dan tempatan.


9-20-4
Jadual 9.27: Piawaian Kemudahan Kesihatan

Bil Jenis Jumlah Penduduk Keluasan
hektar/ekar
1 Klinik Desa 4000-5000 0.2 / 0.5
2 Klinik Kesihatan-
Jenis I, II dan III
15000-20000 2.0 / 5.0
3
Hospital:
750 katil
250 katil
100 katil
76 katil
2 katil / 1000
375000
375000
50000
38000

30.0 / 75.0
18.0 / 45.0
12.0 / 30.0
12.0 / 30.0
4 Klinik Pergigian Tiap-tiap Klinik
Kesihatan
-
5 Institut Telemedic Mengikut Keperluan -
6 Hospital Rujukan
(Referral Hospital)
Mengikut Keperluan -

9.20.2 KEMUDAHAN PENDIDIKAN

Kemudahan pendidikan merangkumi Taman Didikan Kanak-
kanak (Tadika), Sekolah Rendah, Sekolah Menengah,Sekolah Vokasional,
Teknik dan Institusi Pengajian Tinggi (IPT).


9-20-5

Jadual 9.28: Keperluan Keluasan Tapak Kemudahan Pendidikan

Bil Jenis Sekolah
Keluasan Tapak
Tanah Rata
Hektar /
(ekar)
Berbukit Dan
Bercerun Landai
Hektar / (ekar)
1 Sekolah Rendah 2-3 (5-8) 3-4 ( 8-10)
2 Sekolah Menengah 3 - 4.8 (8-12) 4-6 ( 10-15)
3 Sekolah Rendah /
Menengah ( Berkongsi)
4-5 (10-13) 6-8 (16-20)
4 Sekolah Menengah
Teknik
8-10 (20-25) 10-14 (25-35)
5 Sekolah Menengah
Berasrama Penuh
14-16 ( 35-40) 40-48 (100-120)
6 Politeknik/ Maktab
Perguruan
32-40 (80-100) 40-48 (100-120)

Jadual 9.29: Piawaian Kemudahan Pendidikan

Jenis-jenis
Kemudahan
Pendidikan
Piawaian
Penduduk
Keluasan
Kawasan
Jarak/ Masa
Perjalanan
Saiz
Maksima
Tempat
Letak
Kenderaan
Tadika /
Taska
2500
penduduk
740 meter
persegi
atau 8000
kaki
persegi
0.2 km - 4.0
km
1/8 - 1/2 batu
5 minit
60 murid
/ tadika
4 kelas
1 petak / 3
kakitangan
1 petak / 10
pelajar
Sekolah
Rendah
( 12 B darjah)
Sekolah
Rendah
( 24 B darjah)
3000
penduduk
6000
penduduk
7500
penduduk
2.0 - 4.0
hektar
atau 5 -10
ekar
0.4km - 0.8km
1/4 - 3/4 batu
10 minit
35
pelajar /
kelas
1 petak / 20
kakitangan
1 petak / 20
kakitangan


9-20-6
Jenis-jenis
Kemudahan
Pendidikan
Piawaian
Penduduk
Keluasan
Kawasan
Jarak/ Masa
Perjalanan
Saiz
Maksima
Tempat
Letak
Kenderaan
Sekolah
Rendah
( 30 B darjah)
Sekolah
Menengah
Sekolah
Menengah
Agama
Sekolah
Menengah
Swasta
> 9000
penduduk
1 sekolah
bagi 2 atau
3 unit
kejiranan
3.0 - 6.0
hektar
atau 5 - 10
ekar
0.8km - 1.6
km
3/4 - 1 batu
20 minit
35
pelajar /
kelas
1 petak / 2
kakitangan
1 petak / 20
pelajar
1 petak
motosikal /
10 pelajar
Sekolah
Menengah
Teknik
Sekolah
Menengah
Vokasional
Sekolah
Menengah
Berasrama
Penuh /
Sekolah
Menengah
Kebangsaan
Agama
Peringkat
Daerah /
Negeri
8.0 -6.0
hektar
atau 20 -
35 ekar

14.0 - 18.0
hektar
atau 35 -
45 ekar
Mempunyai
Pengangkut-
an Awam
35
pelajar /
kelas
1 petak / 2
kakitangan
1 petak / 20
pelajar
1 petak
motosikal /
10 pelajar

Kolej and
Institut
pengajian
Tinggi /
Politeknik
Peringkat
Wilayah
Perseku-
tuan
8.0 - 4.0
hektar
atau 20
ekar - 100
ekar.
Mempunyai
Pengangkut-
an Awam
(LRT/MRT/
ERL)
30 minit - 1
jam
35 - 60
pelajar /
kelas
1 petak / 2
kakitangan
1 petak / 20
pelajar
1 petak
motosikal / 5
pelajar dan
10% dari
jumlah untuk
pelawat.


9-20-7

9.20.3 KEMUDAHAN POLIS

Kemudahan Perkhidmatan Polis merupakan salah satu dari
kemudahan keselamatan yang penting yang disalurkan melalui ibu
pejabat kontigen, ibu pejabat polis daerah, balai polis bandar dan pondok
polis.

Jadual 9.30: Piawaian Kemudahan Polis

Bil Jenis Penduduk Tadahan
Keluasan
Kawasan
(hektar / ekar)
1 Ibu Pejabat Polis
Kontigen
Diperlukan bagi setiap
Ibu Negeri
15 - 20 hektar / 6.8
ekar
2 Ibu Pejabat Polis
Daerah
Diperlukan bagi setiap
Daerah
4- 6 hektar / 10-15
ekar
3 Balai Polis Bandar 10000 - 15000 2-4 hektar / 5 - 10
ekar
4 Pondok Polis 5000 - 10000 0.8 hektar / 2 ekar

9.20.4 KEMUDAHAN BOMBA DAN PENYELAMAT

Penyediaan perkhidmatan bomba di peringkat negeri dan daerah
disalurkan melalui balai-balai bomba 3 bay dan 2 bay. Perkhidmatan
yang disediakan ialah khidmat kebombaan dan penyelamat kepada
masyarakat.


9-20-8

Jadual 9.31: Piawaian Kemudahan Bomba dan Penyelamat
Kelas Risiko Kriteria Perancangan Kategori Balai
KELAS 'A'
Risiko Amat
Tinggi
Penduduk melebihi 750,000;
Risiko 'high rise' dan 'high
risk' / Norma masa yang
ideal tidak melebihi 7 minit.
Satu balai 3 petak (bay),
dengan 6 atau lebih
keluaran jentera.

10 buah atau lebih balai 3
petak (bay) sebagai balai
cawangan dengan keluaran
2 atau lebih jentera.
KELAS 'B'
Risiko Tinggi
Kepadatan penduduk
melebihi 500,000 orang.
Keluaran jentera perlu
sampai dalam masa tidak
lebih 10 minit; bandar-
bandar yang industri
bersaiz sederhana dan
bandar yang mempunyai
industri bersaiz besar.
Satu balai 3 petak (bay),
dengan 6 keluaran jentera.

5 buah atau lebih balai 2
petak sebagai balai
cawangan dengan keluaran
2 atau lebih jentera
KELAS 'C'
Risiko
Sederhana
Kepadatan penduduk
melebihi 200,000 orang.
Kebanyakan bangunan 'low
rise'. Tidak melebihi 5
tingkat. Keluaran jentera
harus sampai dalam masa
tidak lebih 15 minit.
Dua atau lebih balai petak,
dengan 2 keluaran jentera
bagi setiap balai
KELAS 'D'
Risiko Amat
Rendah
Kepadatan penduduk
kurang 200,000 orang.
Keluaran jentera harus
sampai dalam masa tidak
lebih 20 minit.
Sekurang-kurangnya
sebuah balai 2 petak
dengan 2 keluaran jentera.
Keperluan Balai Bomba
juga bergantung kepada
balai terdekat yang sedia
ada. Jika balai terdekat
akan mengambil masa
melebihi 20 minit, mungkin
2 atau 3 buah balai
diperlukan.


9-20-9

9.20.5 DEWAN ORANG RAMAI

Penyediaan dewan orang ramai adalah berdasarkan kepada
fungsi, kepadatan penduduk dan jarak lingkungan kemudahan ini.
Terdapat 3 jenis dewan orang ramai (umum) iaitu balai raya, dewan
orang ramai dan dewan serbaguna. Balairaya didapati di kawasan luar
bandar manakala Dewan Orang Ramai dan Dewan Serbaguna didapati di
kawasan bandar.

Jadual 9.32: Piawaian untuk Balairaya, Dewan Orang Ramai dan
Dewan Serbaguna.
Jenis
Kawasan
Tadahan
Keluasan Minimum Tapak
Saiz Lot Saiz Bangunan
Balairaya 200 - 1000 orang
(perkampungan),
1000-3000
(bandar)
0.1 hektar - 0.4
hektar ( 0.2 ekar -
1.0 ekar)
74.0 meter
persegi (800 kaki
persegi)
Dewan
Orang
Ramai
3000 - 10000 0.1 hektar - 0.6
hektar ( 0.25 - 1.5
ekar)
185 - 1850 meter
persegi (2000-
20000 kaki
persegi)
Dewan
Serbaguna
Minimum 10000
orang
0.1 hektar - 0.8
hektar
Minimum 315
meter persegi
(3400 kaki
persegi)


9-20-10

9.20.6 KEMUDAHAN KEBAJIKAN

Kemudahan kebajikan bertujuan memberi penjagaan, pelindungan
dan pemulihan serta menjamin kumpulan tertentu seperti kanak-kanak,
remaja, golongan kurang upaya, wargatua dan keluarga yang
menghadapi masalah dan mangsa kegawatan sosial. Garis panduan
khusus, piawaian dan komponen garis panduan ini meliputi pusat aktiviti
kanak-kanak, pusat harian warga tua dan pusat pemulihan dalam
komuniti bagi orang kurang upaya.

Jadual 9.33: Piawaian Kemudahan Kebajikan
Komponen
Ukuran
Minimum
Keseluruhan
Keluasan
a. Pusat Aktiviti Kanak-kanak (PAK)
( 30 kanak-kanak)
i. Ruang Aktiviti ( 305 meter
persegi seorang)
ii. Bilik Bacaan
iii. Bilik Rehat / Riadah
iv. Pejabat ( 5 orang) dan Stor
v. Bilik Serbaguna
vi. Bilik Sembahyang
vii. Dapur
viii. Tandas(2)
ix. Padang Permainan / Riadah;
dan
x. Tempat Letak Kereta

105 meter persegi

49 meter persegi
49 meter persegi
49 meter persegi
100 meter persegi
36 meter persegi
9 meter persegi
9 meter persegi
100 meter persegi
( yang
bersesuaian)
0.2 hektar

9-20-11
Komponen
Ukuran
Minimum
Keseluruhan
Keluasan
b. Pusat Harian Wargatua ( 30
Wargatua)
i. Ruang Aktiviti ( 30. Meter
persegi seorang)
ii. Bilik Bacaan
v. Bilik Bacaan
vi. Bilik Sembahyang (2)
vii. Dapur dan Dewan Makan
viii. Tandas (2)
ix. Padang Permainan / Riadah ;

90 meter persegi

49 meter persegi
49 meter persegi
100 meter persegi
36 meter persegi
75 meter persegi
9 meter persegi
100 meter persegi
(yang bersesuaian)
0.3 hektar
hingga 0.5
hektar
c. Pusat Pemulihan Dalam Komuniti
( 30 Orang Kurang Upaya)
i. Ruang Aktiviti ( 30. Meter
persegi seorang)
ii. Bilik Bacaan
v. Bilik Bacaan
vi. Bilik Sembahyang (2)
vii. Dapor dan Dewan Makan
viii. Tandas (2)
ix. Padang Permainan / Riadah ;

90 meter persegi

49 meter persegi
100 meter persegi
36 meter persegi
9 meter persegi
9 meter persegi
100 meter persegi
( yang
bersesuaian)
0.25 hektar

9.20.7 PERPUSTAKAAN AWAM

Perancangan tapak perpustakaan awam adalah berdasarkan
kepada bilangan penduduk sesuatu kawasan, hierarki dan fungsi
perpustakaan yang akan disediakan (berdasarkan Standard Ruang lantai
Perpustakaan awam oleh Perpustakaan Negara Malaysia 1997) seperti
berikut:


9-20-12

Jadual 9.34: Piawaian Ruang Lantai Perpustakaan Awam
Model Perpustakaan Jumlah Penduduk
Perpustakaan Negeri 400 000 atas
Perpustakaan Metropolitan 200 000 - 400 000
Perpustakaan Wilayah 100 000 - 200 000
Perpustakaan Cawangan A 50 000 - 100 000
Perpustakaan Cawangan B 10 000 - 50 000
Perpustakaan Pekan A 7 000 - 10 000
Perpustakaan Pekan B 5 000 - 7 000
Perpustakaan Desa A 3 000 - 5 000
Perpustakaan Desa B 2 000 - 3000
Perpustakaan Desa C Kurang dari 2 000

9.20.8 KEMUDAHAN PERKHIDMATAN POS

Di antara perkhidmatan pos, perkhidmatan kaunter atau lebih
dikenali sebagai Pejabat Pos, adalah perkhidmatan yang berkait rapat
dengan orang ramai. Garis panduan ini akan merangkumi hanya
perkhidmatan kaunter (Pejabat Pos) Piawaian Kemudahan pejabat pos
adalah seperti di bawah:


9-20-13
Jadual 9.35: Piawaian Kemudahan Perkhidmatan Pos
Bil
Jenis /
Klasifikasi
Kawasan Tadahan /
Penduduk
Keluasan
(Ekar)
1 Pejabat Pos Besar 1 Pejabat Pos Besar bagi
setiap negeri
1.0 hektar / 2.5
ekar
2 Pejabat Pos Melebihi 15 000 penduduk
bagi setiap pusat
pertumbuhan
0.3 hektar / 0.75
ekar

Rajah 9.47: Jarak Perletakan Kemudahan Awam


9-21-1

L
A
L
U
A
N

K
E
M
U
D
A
H
A
N

U
T
I
L
I
T
I

(

S
E
R
V
I
C
E

P
R
O
T
O
C
O
L
)

9.21 GARIS PANDUAN PERANCANGAN LALUAN KEMUDAHAN
UTILITI
Garis Panduan Perancangan Laluan Kemudahan Utiliti
Bilangan JBPD 20/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Definisi Laluan Kemudahan Utiliti
4.0 Sistem Perancangan Bandar Sedia Ada
5.0 Dasar Perancangan Laluan Kemudahan
Utiliti(Service Protocol)
7.0 Garis Panduan Perancangan dan Pelaksanaan
7.1 Jaringan dan Penempatan
7.2 Rekabentuk
7.3 Pelaksanaan, Pengawalan dan
Penyelenggaraan


9-21-2
Demi mencegah kejadian kontraktor-kontraktor jalan yang
merosakkan kemudahan-kemudahan utiliti di dalam rezab jalan, dan
memudahkan kerja-kerja pembinaan dan penyelenggaraan kemudahan
utiliti, satu sistem perancangan yang bersepadu dalam menentukan
laluan-laluan yang penting untuk menempatkan kemudahan-kemudahan
utiliti adalah diperlukan. Oleh itu, garis panduan ini disediakan bagi
membantu pihak berkuasa tempatan, Jabatan Kerja Raya, Syarikat
Telekom, pemaju dan pihak-pihak lain yang berkaitan dalam
menentukan rezab-rezab, rangkaian dan reka bentuk bagi laluan
kemudahan utiliti untuk kabel elektrik, telekom, paip-paip air, gas,
laluan perparitan, saliran, pembetungan dan penempatan talian lampu
awam, pondok-pondok telefon dan sebagainya bagi kawasan
pembangunan baru. Perlaksanaan service protocol ini akan melibatkan
kos penguatkuasaan yang tinggi bagi pemaju pembangunan. Oleh
demikian, suatu skim pembiayaan infrastruktur perlu difokuskan
sebelum ia dapat dilaksanakan sepenuhnya.

Laluan Kemudahan Utiliti (service protocol) bermaksud ruang
untuk laluan kemudahan utiliti seperti kabel elektrik, telekom, paip-paip
air, gas, laluan perparitan, saliran, pembentungan dan petempatan bagi
talian lampu awam, pondok-pondok telefon dan sebagainya. Ruang ini
tidak termasuk ruang-ruang untuk lain-lain aktiviti seperti jaluran
landskap, laluan siarkaki, laluan motorsikal dan laluan berturap
(carriage way) untuk kenderaan. Laluan-laluan ini terletak selari antara
satu dengan lain.


9-21-3
9.21.1 SISTEM PERANCANGAN BANDAR SEDIA ADA
1. Rancangan
Tempatan:
Manual Penyediaan Rancangan Tempatan": bahagian
II Bentuk Isi Kandungan Rancangan Tempatan Para
9.7, manual ini menetapkan beberapa output seperti:
Aspek-aspek Pembentukan Cadangan
Pembangunan Infrastruktur dan Utiliti:
- Pelan cadangan pembangunan sistem
pembentungan dan rawatannya.
- Pelan rangkaian dan sistem saliran termasuk
kawasan tadahan perkhidmatan yang dicadangkan.
- Pelan cadangan sistem jaringan bekalan elektrik,
kabel perkhidmatan, dan
- Pelan cadangan jaringan jalan, heirarki jalan.
Pelan Subjek: Jaringan Utiliti:
Menunjukkan secara terperinci laluan-laluan
kemudahan utiliti dari laluan utama hingga ke tapak-
tapak pembangunan individu.

2. Garis
Panduan
Penyediaan
Laporan
Cadangan
Pemajuan:
Seksyen 8 Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976
(Pindaan 1995) (Akta A933) telah memasukkan
peruntukan berikut:
21A (1) Sebagai tambahan kepada dokumen dan
pelan-pelan yang dikehendaki supaya disampaikan di
bawah seksyen 21(1) untuk kebenaran merancang,
pemohon hendaklah menyampaikan suatu laporan
cadangan pemajuan.
3. Garis
Panduan
Sedia ada
Bagi
Kawasan
Pem-
bangunan
Baru:
- Planning and Design Guidelines for Urban Roads
and Paths in Pahang Tenggara- Technical Series
No.1
- A Guide on Geometric design of Roads- Arahan
Teknik (JALAN) 8/86 oleh Cawangan Jalan,
Jabatan Kerja Raya (JKR)
- Urban Drainage Design Standards for Peninsular
Malaysia oleh Jabatan Pengairan dan Saliran (JPS)
- Konsep Bistari/ Common Trenching
- Konsep Common Service Tunnel dan Multi-Cell
Tunnel


9-21-4

9.21.2 GARIS PANDUAN PERANCANGAN DAN PELAKSANAAN

Jaringan dan Penempatan.

1. Penempatan kemudahan utiliti hendaklah dalam dan menjadi
sebahagian dari laluan awam tetapi mempunyai hak laluan yang
khusus berasingan;
2. Mematuhi garis panduan di bawah Akta Perancangan Bandar dan
Desa 1976 (Akta 172) dan (Pindaan 1995 Akta A933) dan selaras
dengan Arahan Teknik (Jalan) 8/86 dari segi keluasan rezab dan
kedudukan kemudahan utiliti;
3. Setiap cadangan pewujudan rezab-rezab jalan, siarkaki, koridor
lanskap, zon penampan atau mana-mana rezab khas perlu
mengenepikan ruang bagi laluan kemudahan awam;
4. Penentuan jaringan atau alignment hendaklah ekonomik, praktikal
dan memenuhi kehendak-kehendak pengekalan alam semulajadi
sama ada dari segi pengurangan pemotongan tanah, pengekalan
topografi, pengelakan pemotongan pokok-pokok;
5. Laluan bagi paip air dan pembentungan bolehlah diletakkan dalam
laluan atau di bawah laluan yang disedia untuk siarkaki, laluan
motosikal dan letak kereta;
6. Penempatan hendaklah sesuai dari segi perletakan agar mudah
diselenggara dan mengambilkira aspek-aspek geologi dan geoteknikal
kawasan.

Rekabentuk

1. Lebar minima laluan kemudahan utiliti perlu cukup dengan
kelebaran tidak kurang dari 3 meter dan selaras dengan lebar
minimum rezab jalan.

9-21-5
2. Rangkaian utiliti mengikut konsep bistari seperti kabel elektrik,
telekomunikasi, air perparitan dan paip pembetungan di mana
melalui salur di bawah tanah secara sistematik (Rajah 9.48).
3. Menempatkan kemudahan-kemudahan samada di kiri atau kanan
carriageway atau parit adalah bergantung kepada kelebaran rezab
jalan dari 20 meter hingga 60 meter (Rajah 9.49).
4. Rizab jalan bagi kawasan perumahan dalam pembangunan bersepadu
dan self-contained adalah digalakkan supaya kelebaran minimum
jalan ialah 20 meter (66 kaki). Rezab jalan yang dimaksudkan adalah
jalan U1, U1a bagi kawasan bandar.
5. Utiliti seperti paip air dan pembentungan hendaklah diletakkan
berasingan sama ada di bawah laluan pejalan kaki. Laluan motosikal
atau mana-mana path pavement, manakala parit/longkang di tepi
bahagian siarkaki atau ruang lanskap. Saluran elektrik perlulah
diletakkan berjauhan dengan paip gas.

Pelaksanaan, Pengawalan dan Penyelenggaran

1. Perlu mematuhi Rancangan Pemajuan dan pelan susunatur yang
diperlukan dalam Laporan Cadangan Pemajuan hendaklah
mengandungi butir-butir laluan kemudahan utiliti sediada dan
cadangan serta analisis kesesuaiannya.
2. Setiap agensi hendaklah meningkatkan penggunaan teknologi
elektronik dan pengkomputeran serta menyediakan sistem pangkalan
data dan pusat pengumpulan berkomputer dalam pengurusan
perancangan, pembinaan dan penyelenggaraan kemudahan utiliti.
3. Laluan kemudahan utiliti (service protocol) ini hendaklah diletakkan
di bawah pengawasan dan pengawalan pihak berkuasa tempatan
untuk memudahkan penyelarasan sama seperti rezab-rezab jalan
kecuali laluan yang telah dikhususkan atau telah ditentukan
diletakkan di bawah sesuatu agensi pelaksana atau badan korporat.
4. Penyelenggaraan yang bersistematik perlulah diamalkan dan selalu
dikawalselia dengan tersusun, berterusan dan mengikut jadual serta

9-21-6
selaras dengan Guidelines for Roadway Excavation for Service dan
Arahan Teknik (Jalan) 4/85 Application for the Installation of Public
Utilities Services Within the Road Reserve.
5. Apa jua bentuk bangunan tidaklah dibenarkan dibina dalam laluan
kemudahan utiliti kecuali binaan-binaan untuk kemudahan awam
tertakluk kepada kebenaran dari pihak berkuasa tempatan diperolehi.
6. Pelarasan, pengesanan dan penguatkuasaan hendaklah selalu diberi
perhatian serius oleh semua pihak yang terlibat dengan
pembangunan dan pemajuan sesuatu kawasan terutamanya pihak
berkuasa tempatan.

CONCRETE SHELL
HIGH TENSION
SUPPLY

INDUSTRIAL
GAS 02 N2
THERMAL GAS
(LPG, LNG) GAS
WATER SUPPLY
SEWERAGE LINE
TELECOMMUNICATION
DUCT (OPTIC FIBRE,
COPPER/COAXIALS)
LIGHTINGS
PARTITION
ELECTRIC POWER
LOW TENSION
SUPPLY
Rajah 9.48: Gambaran 'Common Service Tunnel'

9-21-7

2D PIAWAIAN JALAN R4
2.5m 3.0m 3.25m
15.0m
Permukaan
Jalan
Rezab Parit Bahu Jalan
1.5m
Laluan
sikal
3.0m
Lanskap
2.5m
R.O.W
Laluan
Kemudahan
Utiliti
(Service Protokol)
Laluan
Kemudahan
Utiliti
(Service Protokol)
/Lanskap
2E PIAWAIAN JALAN R3
Permukaan Jalan
Longkang
Bahu Jalan
3.0m 2.5m 3.0m 2.5m 1.5m 3.0m
20.0m
1.5m 3.0m
Longkang
Laluan
Kemudahan
Utiliti
(Service
Protokol)
/Lanskap
Bahu Jalan
R.O.W
R.O.W
2F PIAWAIAN JALAN R2
Rezab
Parit
Bahu
Jalan
Laluan
Kemudahan
Utiliti
(Service
Protokol)
/Landskap
Bahu
Jalan
3.0m 2.0m 2.75m 2.0m 1.5m 2.75m 1.5m 3.0m
20 .0 m
Rezab
Parit
Permukaan Jalan
Laluan
Kemudahan
Utiliti
(Service
Protokol)
Landskap
R.O.W
R.O.W
Rajah 9.49: Piawaian Jalan Kawasan Luar Bandar

9-22-1
9.22 GARIS PANDUAN PERANCANGAN TANAH LAPANG DAN
REKREASI
Garis Panduan Perancangan Kawasan Lapang dan Rekreasi
Bilangan JBPD 21/97
Pengubahan Tiada
2.0 Latar Belakang
3.0 Dasar Pelaksanaan Perancangan Tanah Lapang dan
Rekreasi
5.2 Komponen Tanah Lapang dan Rekreasi
5.3 Saiz Minimum Tanah Lapang dan Rekreasi
5.4 Aktiviti dan Kemudahan Sokongan
5.5 Lanskap
5.6 Kemudahan Awam
5.7 Rangkaian Laluan Pejalan Kaki
5.8 Kiosk, Kedai dan Gerai
6.1 Lot Permainan
6.2 Padang Permainan
6.3 Padang Kejiranan
6.4 Taman Tempatan
6.5 Taman Bandaran
6.6 Taman Wilayah
6.7 Taman Nasional
6.8 Kemudahan Untuk Orang Tua dan
Golongan Kurang Upaya

9-22-2
Isu Tanah Lapang dan Rekreasi Awam sering dibangkitkan
antaranya ialah perletakannya yang tidak sesuai, saiz yang tidak
berfungsi dan dasar yang tidak konsisten. Ini berlaku kerana tiada garis
panduan dan piawaian yang lengkap untuk memandu keperluan
perancangan tanah lapang untuk tujuan rekreasi. Garis panduan yang
disediakan ini boleh membantu pihak yang terlibat di dalam merancang
dan menyediakan kemudahan rekreasi dengan menyediakan dasar yang
seragam, pelaksanaan piawaian perancangan yang lebih rasional dan
dapat mencapai matlamat penyediaan tanah lapang dan rekreasi sebagai
tempat riadah yang lebih bermakna serta mampu memberi manfaat
kepada masyarakat setempat. Garis panduan ini menyediakan panduan
yang lengkap iaitu meliputi perancangan tapak, komponen tanah lapang
dan rekreasi, saiz minima tanah lapang dan rekreasi, aktiviti dan
kemudahan sokongan, lanskap, kemudahan awam, rangkaian laluan
pejalan kaki serta kiosk, kedai dan gerai.

Tanah lapang sebagaimana yang ditakrif oleh Akta Perancangan
Bandar dan Desa (Pindaan) 1995, Akta A933 dalam Seksyen 2 (f) adalah
sebagai mana-mana tanah samada yang dikepong atau tidak yang dikhas
atau direzabkan untuk dikhaskan keseluruhannya atau sebahagiannya
sebagai suatu taman bunga awam, taman awam, padang sukan dan
rekreasi awam, tempat makan angin, tempat jalan kaki awam atau
sebagai suatu tempat awam.

Tanah lapang dan rekreasi adalah saling berkaitan. Tanah lapang
adalah merupakan suatu ruang atau tapak yang dikhaskan untuk tujuan
seperti yang telah ditetapkan oleh akta. Manakala rekreasi pula adalah
merupakan aktiviti yang dijalankan di atas mana-mana tanah lapang.
Tanah lapang dan rekreasi adalah merupakan satu kawasan awam yang
digunakan untuk tujuan riadah yang tidak dikenakan sebarang bayaran
masuk.


9-22-3
Berdasarkan kepada takrifan ini tanah lapang digunakan untuk
tujuan Taman Bunga awam, Taman Awam, Padang Sukan dan Rekreasi
Awam, Tempat Makan Angin, Tempat Jalan Kaki Awam dan Tempat
Awam.


A. Perancangan Tapak

i. Memaksimumkan kelebihan alam semulajadi seperti badan
air, bekas lombong, saliran, bukit bukau dan kehijauan
dalam merekabentuk imej kawasan taman;
ii. Memperuntukkan ruang dengan keluasan yang sesuai
dengan fungsi, mencukupi dan mampu untuk menampung
keperluan masakini dan akan datang;
iii. Membangun dan mewujudkan sistem taman dalam bandar
yang seimbang serta berkualiti;
iv. Menyediakan tanah lapang dan rekreasi dalam jarak
berjalan kaki di dalam setiap unit kejiranan.
v. Mengekalkan persekitaran serta ekologinya dalam
perancangan tapak yang merangkumi tujuh (7) hierarki
tanah lapang dan rekreasi, iaitu;
Lot Permainan Taman
Bandaran
Padang Permainan Taman Wilayah
Padang Kejiranan Taman Nasional
Taman Tempatan

vi. Tapak yang dicadangkan hendaklah mempunyai sistem
saliran yang baik dan bukan kawasan yang berpaya;
vii. Tapak yang dicadangkan juga hendaklah rata dan yang
berkecerunan kurang daripada sembilan (9) darjah. Ini
adalah bagi menjimatkan kos dan memudahkan kerja
tanah kerana tapak perlu diratakan pada kecerunan
9-22-4
kurang daripada empat (4) darjah untuk tujuan aktiviti
sukan dan rekreasi;
viii. Taburan tanah lapang dan rekreasi adalah seperti berikut:
Tidak kurang daripada 50 peratus daripada tanah
lapang dan rekreasi hendaklah dikelompokkan di tapak
yang sesuai dan strategik di tengah-tengah tapak
pembangunan. Manakala selebihnya diagih-agihkan
mengikut kepadatan penduduk dan keluasan setiap zon
dalam tapak pembangunan ; dan
Jika 50 peratus daripada rezab tanah lapang dan
rekreasi yang dikelompokkan berkeluasan dua (2)
hektar (5.0 ekar) atau lebih, maka 20 peratus daripada
jumlah keluasan hendaklah dikhaskan untuk aktiviti
RAKAN MUDA.

B. Komponen Tanah lapang dan Rekreasi

i. Tanah lapang pelbagai guna perlu disediakan di setiap
pusat kejiranan, khususnya untuk aktiviti-aktiviti seperti
padang permainan kanak-kanak, pasar tani dan keperluan-
keperluan masyarakat yang lain;
ii. Tanah lapang sebagai kawasan hijau disediakan di lokasi
yang sesuai untuk pelbagai tujuan seperti jaluran
penampan dan skrin visual; dan
iii. Tanah lapang yang berfungsi disediakan untuk aktiviti-
aktiviti riadah,

C. Keperluan Minimum Tanah Lapang dan Rekreasi

i. Kegunaan tanah lapang dan rekreasi yang boleh
diambilkira sebagai Perkiraan 100 peratus tanah lapang
mengikut Akta Perancangan Bandar dan Desa (Pindaan),
1995 Akta A933 ialah:

9-22-5
Taman Bunga Awam;
Taman Awam;
Padang Sukan dan Rekreasi Awam; dan
Tempat Makan Angin

ii. Perkiraan 30 peratus tanah lapang dan rekreasi dalam
suatu pembangunan adalah bagi beberapa jenis rezab atau
tanah lapang di bawah kategori berikut:
Tempat jalan kaki awam
dan laluan basikal
Zon penampan
Tempat awam - Rezab
kemudahan awam dan
sosial;
Rizab rentasan elektrik
dan rezab Tapak
Pencawang Elektrik;
Kolam oksidasi dan loji
rawatan kumbahan
Rezab Kerajaan Rezab tangki air; dan
Rezab sungai, parit dan
pantai
Rezab laluan paip gas
Simpanan kolam
takungan;

iii. Saiz minimum sesuatu tanah lapang dan rekreasi hendaklah
tidak kurang daripada 0.2 hektar (0.5 ekar). Saiz minimum ini
ditetapkan bagi membolehkan kemudahan-kemudahan berikut
disediakan;
Kemudahan-kemudahan rekreasi untuk kanak-kanak;
Kemudahan tempat duduk dan berehat untuk orang
dewasa; dan
Kawasan untuk tujuan lanskap.

iv. Bentuk tanah lapang dan rekreasi ini hendaklah seboleh-
bolehnya berbentuk segi empat. Bentuk bujur dan tiga segi
tidak digalakkan.

9-22-6

D. Aktiviti dan Kemudahan Sokongan

i. Aktiviti dan kemudahan sokongan tanah lapang dan
rekreasi mestilah mengambilkira kemudahan-kemudahan
dan peluang berekreasi bagi golongan berpendapatan
rendah dan golongan kurang berupaya.
ii. Mengenalpasti dan menyediakan mekanisma yang sesuai
untuk pengawasan kawasan sensitif serta kawasan ekologi
seperti wetlands, tanah-tanah tinggi dan tanah curam;
iii. Tanah lapang dan rekreasi perlu memuatkan kemudahan
penyelidikan dan pembangunan yang komprehensif seperti
perpustakaan, pusat kajian, 'kiosk' maklumat, panduan
pembelajaran dan kesusasteraan; dan
iv. Penerapan teknologi maklumat sebagai pendekatan
pengurusan tanah lapang dan rekreasi yang cekap.

E. Lanskap

i. 50 peratus daripada keluasan tapak dalam sesuatu plot
tanah lapang dan rekreasi hendaklah merupakan lanskap
jenis lembut (soft landscape); dan
ii. 'Plinth Area' bagi sesuatu plot tanah lapang dan rekreasi
hendaklah tidak melebihi 50 peratus.

F. Kemudahan Awam

i. Pembangunan tanah lapang dan rekreasi hendaklah
menyediakan kemudahan awam untuk para
pengunjungnya seperti tempat meletak kenderaan, tandas
awam, surau dan wakaf, telefon awam, tempat perhentian
bas dan teksi; dan

9-22-7
ii. Penyediaan kemudahan awam hendaklah disediakan
mengikut tahap pembangunan masing-masing dengan
mengambil kira pembangunan persekitaran.

G. Rangkaian Laluan Pejalan Kaki

i. Pembangunan tanah lapang dan rekreasi hendaklah
menyediakan rangkaian Ialuan pejalan kaki yang
mencukupi untuk kemudahan dan keselamatan pengguna
mengikut tahap pembangunan;
ii. Rangkaian pejalan kaki hendaklah boleh menghubungkan
pengguna ke jalan raya; dan
iii. Kelebaran laluan ini hendaklah mengikut kehendak dan
standard keselamatan yang ditetapkan.

H. Kiosk, Kedai dan Gerai

Pembangunan tanah lapang dan rekreasi perlu mengambilkira
dan menyediakan tapak bagi kiosk, kedai dan gerai bagi
kemudahan pengguna mengikut tahap keperluannya.


Garis panduan khusus adalah merangkumi perkara-perkara
berikut:
i. Peruntukan tanah lapang dan rekreasi
ii. Tanggungjawab penyeliaan
iii. Eksesibiliti dan rekabentuk taman rekreasi
iv. Perancangan tapak asas
v. Lot permainan kanak-kanak
vi. Kemudahan untuk golongan kurang upaya di taman
rekreasi

9-22-8

Rajah 9.50: Perancangan Perletakan Kawasan Lapang


9-23-1
9.23 GARIS PANDUAN PERANCANGAN & PEMBANGUNAN
SEJAGAT
Garis Panduan Perancangan dan Pembangunan Sejagat
Bilangan JBPD 22/97(edisi pertama), JPBD 4/2000(edisi
kedua)
Tarikh Keluaran 1997 / 2000
Pengubahan Dipinda pada tahun 2000
Kandungan 1.0 Pendahuluan
1.1 Matlamat Perancangan dan
Pembangunan Sejagat
1.2 Tujuan Laporan
1.3 Latar Belakang
1.3.1 Dasar-dasar Pembangunan
Negara
1.3.2 Peranan Perancangan Fizikal
1.3.3 Isu-isu Semasa Perancangan
Fizikal
1.3.4 Doktrin Perancangan dan
Pembangunan Sejagat
2.0 Doktrin Perancangan dan Pembangunan
Sejagat
2.1 Konsep Doktrin Perancangan dan
Pembangunan Sejagat
2.1.1 Hubungan Manusia Dengan
Pencipta
Manusia
Alam Sekitar
2.2 Falsafah Perancangan Dalam
Pelaksanaan Doktrin Perancangan dan
Pembangunan Sejagat
2.2.1 Ciri-ciri Falsafah Doktrin
Perancangan dan Pembangunan
Sejagat
3.0 Prinsip-Prinsip Perancangan dan
Pembangunan Sejagat
3.1 Hubungan Manusia Dengan Pencipta
9-23-2
3.1.1 Adil
3.1.2 Ihsan
3.1.3 Amanah dan Berwibawa
3.1.4 Perpaduan
3.1.5 Menghormati Ilmu dan
Mengingati Pencipta
3.2 Hubungan Manusia dengan Manusia
3.2.1 Menghormati Kesendirian dan
Pembahagian Ruang
3.2.2 Nilai Menggalakkan Pertemuan
dan Perkenalan
3.2.3 Keamanan dan Keselamatan
3.2.4 Menghindari Dari Penyakit
Orang Lain dan Menghormati
Hak Orang Lain
3.2.5 Kerjasama, Prihatin dan
Hormat-menghormati
3.2.6 Perundingan
3.3 Hubungan Manusia dengan Alam
Sekitar
3.3.1 Kebersihan dan Keindahan
3.3.2 Pemeliharaan Alam Sekitar dan
Perancangan Sumberjaya Asli
yang Berterusan
3.3.3 Tidak Membazir dan
Penggunaan Sumber yang
Cekap
3.4 Ciri-ciri Prinsip Doktrin Perancangan
dan Pembangunan Sejagat
4.0 Pembangunan Insan
4.1 Pembangunan Insan
4.2 Peranan Perancangan Fizikal
Terhadap Pembangunan Insan
4.3 Ciri-ciri Insan Berdasarkan Doktrin
Perancangan dan Pembangunan
Sejagat
5.0 Cadangan Garis Panduan
5.1 Rekabentuk Pusat Bandar dan
Kawasan Perdagangan
5.1.1 Pengenalan
5.1.2 Ciri-ciri Terbaik Pusat
Bandar/Kawasan Perdagangan
5.1.3 Prinsip Perancangan dan
Pembangunan Sejagat
5.1.4 Garis Panduan Sektor
5.1.4.1 Perancangan Pusat
Bandar dan Rekabentuk
5.1.4.2 Perancangan Aktiviti
Ekonomi

9-23-3
5.1.4.3 Perancangan Tanah
Lapang dan
Infrastruktur Bandar
5.1.4.4 Rupabentuk Bandar
(Urban Form)
5.1.4.5 Imej dan Identiti
Bandar
5.1.4.6 Senibina dan
Rekabentuk Bandar
5.2 Perumahan
5.2.1 Pengenalan
5.2.2 Ciri-ciri Terbaik Kawasan
Perumahan
Pembangunan Sejagat
5.3 Perindustrian
5.3.1 Pengenalan
5.3.2 Ciri-ciri Terbaik Kawasan
Perindustrian
Pembangunan Sejagat
5.4 Tanah Lapang, Rekreasi dan Landskap
5.4.1 Pengenalan
5.4.2 Ciri-ciri Terbaik Tanah Lapang,
Rekreasi dan Landskap
Pembangunan Sejagat
5.5 Tempat Ibadat
5.5.1 Tempat Ibadat
5.5.2 Tempat Ibadat Islam
5.5.3 Tempat Ibadat Bukan Islam
5.6 Pengangkutan dan Lalulintas
5.6.1 Pengenalan
5.6.2 Ciri-Ciri Terbaik Sistem
Pengangkutan dan Lalulintas
Pembangunan Sejagat
5.6.4.1 Perancangan Guna
Tanah dan Sistem
Pengangkutan
5.7 Kemudahan Masyarakat
5.7.1 Pengenalan
5.7.2 Ciri-ciri Terbaik Kemudahan
Masyarakat
9-23-4
Pembangunan Sejagat
5.7.4.1 Kemudahan Kesihatan
5.7.4.2 Kemudahan Pendidikan
5.7.4.3 Kemudahan di Pejabat
dan Tempat Bekerja
5.7.4.4 Kemudahan
Perkhidmatan
5.7.4.5 Pusat Pemulihan,
Penjagaan dan Pusat
Latihan
5.7.4.6 Dewan, Tempat
Kebudayaan, Pusat Sivik
dan Perpustakaan
5.7.4.7 Pusat Rekreasi dan
Pusat Sukan
5.7.4.8 Perkuburan
5.8 Infrastruktur Dan Utiliti
5.8.1 Pengenalan
5.8.2 Ciri-Ciri Terbaik Infrastruktur
dan Utiliti
Pembangunan Sejagat
5.8.4.1 Laluan Kemudahan
Utiliti (Service Protokol)
5.8.4.2 Bekalan Air (Loji
Takungan dan Tadahan
Air)
5.8.4.3 Tapak Pencawang
Elektrik
5.8.4.4 Tapak Sisa Toksid
5.8.4.5 Tapak Sisa Pepejal
5.9 Alam Sekitar
5.9.1 Pengenalan
5.9.2 Ciri-ciri Terbaik Alam Sekitar
Pembangunan Sejagat

6.0 Kesimpulan


9-23-5
Perancangan dan Pembangunan (P&P) haruslah berpandukan
kepada prinsip-prinsip yang berasaskan nilai-nilai murni sejagat.
Matlamat pembangunan sebenar hanya akan tercapai sekiranya manusia
memiliki sifat-sifat terpuji menerusi penghayatan nilai-nilai murni
tersebut. Ini adalah kerana pembangunan yang ingin diwujudkan ialah
"pembangunan seimbang di antara fizikal (kebendaan dan luaran),
kerohanian (dalaman) dan nilai-nilai murni manusia". Pembangunan
bukan sahaja bermaksud perubahan (dari segi sosio-ekonomi dan
peningkatan teknologi) dan pertumbuhan kuantitatif (pembangunan
fizikal dan alam sekitar) tetapi juga melibatkan aspek kualitatif dari segi
dalaman manusia iaitu kerohanian, moral dan etika individu serta
masyarakat. Ini selaras dengan Falsafah Doktrin Perancangan dan
Pembangunan Sejagat yang bersifat menyeluruh, manusia sebagai fokus
pembangunan, aktiviti pelbagai dimensi, perubahan kuantitatif dan
kualitatif serta penggunaan dan pengagihan sumber dengan saksama.

Konsep pembangunan yang berasaskan nilai-nilai murni sejagat
perlu dijadikan landasan dalam membentuk prinsip, strategi dan model
perancangan dan pembangunan bandaraya dan kawasan petempatan
pada masa akan datang. Tujuan laporan Garis Panduan Perancangan
dan Pembangunan Sejagat (GPPS) ini ialah seperti berikut:

Menyediakan garis panduan perancangan fizikal dengan
menerapkan prinsip-prinsip Perancangan dan
Pembangunan Sejagat; Membantu pihak berkuasa
tempatan, Pihak Berkuasa Negeri dan pemaju serta pihak-
pihak lain yang terlibat di dalam proses perancangan dan
pembangunan bandar dan desa; dan Sebagai panduan
kepada penyediaan Pelan-pelan Pembangunan dan semua
garis panduan perancangan.

9-23-6
9.23.1 KONSEP DOKTRIN PERANCANGAN DAN PEMBANGUNAN
(DPPS) SEJAGAT

Teras utama DPPS ini ialah integrasi nilai kerohanian dalam
perancangan dan pembangunan. Nilai kerohanian ini pula adalah hasil
daripada jalinan tiga hubungan yang menjadi asas sesuatu masyarakat,
iaitu:
Hubungan MANUSIA dengan PENCIPTA;
Hubungan MANUSIA dengan MANUSIA; dan
Hubungan MANUSIA dengan ALAM SEKITAR.

Ketiga-tiga hubungan ini yang terjalin dalam satu peradaban
kehidupan yang jitu merupakan teras kepada pembentukan Doktrin
Perancangan di Malaysia. Nilai kerohanian yang tejalin menjadi asas
kepada perancangan dan pembangunan yang berpandukan beberapa ciri
falsafah perancangan dan pembangunan sejagat (sila lihat Rajah 9.51).

HUBUNGAN MANUSIA DENGAN PENCIPTA

Dalam konteks hubungan Manusia dengan Pencipta setiap insan
dalam keghairahan membangunkan persekitarannya hendaklah sentiasa
mengingati Pencipta. Perhubungan ini hendaklah dijadikan sebagai fokus
segala aktiviti kehidupan dan kemasyarakatan serta memupuk dan
memperkukuhkan sifat ketakwaan manusia kepada Pencipta. Sejarah
telah membuktikan bahawa kehancuran serta kemusnahan tamadun
terdahulu adalah kerana manusia menjadi lalai dan lupa kepada
Pencipta. Penonjolan aspek-aspek tertentu kehidupan di dalam
perancangan dan pembangunan juga harus mempunyai pengertian dan
pertalian yang sentiasa berupaya memperdekatkan manusia dengan
Pencipta.


9-23-7
HUBUNGAN MANUSIA DENGAN MANUSIA

Hubungan Manusia dengan Manusia membawa pengertian
bahawa fokus setiap usaha pembangunan adalah pembangunan insan
dan pembangunan masyarakat. Citarasa manusia sememangnya sentiasa
berubah mengikut peredaran zaman dan perancangan yang berkesan
memberi perhatian kepada keperluan memenuhi pelbagai citarasa setiap
anggota masyarakat. Namun demikian, manusia tidak mampu hidup
bersendirian dan erti kehidupan itu adalah kesempurnaan hidup
bermasyarakat. Oleh yang demikian, perancangan dan pembangunan
bandar harus mampu mewujudkan persekitaran kehidupan
bermasyarakat yang serba lengkap, memupuk semangat kejiranan dan
kekeluargaan serta menggalakkan interaksi di kalangan pelbagai lapisan
masyarakat. Umpamanya, pewujudan kelompok-kelompok komuniti dan
unit-unit kejiranan yang serba lengkap serta saling berinteraksi adalah
selaras dengan konsep Masyarakat Penyayang. Usaha seumpama ini
akan memastikan persekitaran kehidupan dapat berfungsi dengan
sempurna menerusi pergerakan harian penduduk yang berkesan serta
penuh makna.

HUBUNGAN MANUSIA DENGAN ALAM SEKITAR

Hubungan Manusia dengan Alam Sekitar adalah merupakan satu
manifestasi di mana manusia sebagai Pentadbir di muka bumi
dipertanggungjawabkan untuk mengolah serta memakmurkan bumi.
Manusia mempunyai peranan sebagai pembina, pengindah dan
penyelamat alam sekitar dan bukan melakukan kerosakan, kemusnahan
serta memporak-perandakannya.

Sejarah juga telah membuktikan telah banyak berlaku kerosakan
dan bala bencana akibat tindakan manusia sendiri. Kerosakan dan
kemerosotan mutu alam sekitar yang berterusan bukan sahaja
9-23-8
membahayakan manusia, malahan akan memusnahkan keseluruhan
sistem hubungan semulajadi alam semesta.

Manusia dituntut memelihara alam sekitar serta pelbagai sumber
alam yang telah disediakan Pencipta demi untuk kehidupan berterusan
manusia. Perancangan plan pembangunan yang berasaskan konsep
pembangunan mampan akan memastikan kesemua sumber alam
tersebut seperti gunung-ganang, sungai, udara, pelbagai flora dan fauna
dijaga sebaik mungkin serta berkekalan untuk dinikmati oleh generasi
akan datang.

Rajah 9.51: Doktrin Perancangan dan Pembangunan Sejagat

9-23-9
9.23.2 FALSALFAH PERANCANGAN DALAM PELAKSANAAN
DOKTRIN PERANCANGAN DAN PEMBANGUNAN
SEJAGAT

Penterjemahan dan pelaksanaan DPPS ini ialah melalui lima ciri
falsafah berikut:
Sifat Menyeluruh,
Manusia Sebagai Fokus Pembangunan,
Aktiviti Pelbagai Dimensi;
Perubahan Kuantitatif dan Kualitatif dan
Penggunaan dan Pengagihan Sumber dengan Saksama

Sifat Menyeluruh

Konsep perancangan dan pembangunan sejagat perlu merangkumi
aspek-aspek nilai, moral dan kerohanian di samping aspek fizikal dan
kebendaan. Aspek-aspek ini tidak boleh dipisahkan kerana matlamat
perancangan dan pembangunan sejagat adalah untuk memberi
kesejahteraan hidup yang berterusan.

Manusia Sebagai Fokus Pembangunan

Keperluan sikap, dorongan perasaan dan aspirasi manusia adalah
antara perkara-perkara terpenting untuk diambil kira dalam
penggubalan dasar serta pendekatan pembangunan yang dirangka.
Walaupun demikian, segala pertimbangan yang dibuat harus
menekankan kepada pencapaian perseimbangan antara kehendak
manusia dan keupayaan alam sekitar memenuhi dan menyokong
kehendak tersebut.

9-23-10
Aktiviti Pelbagai Dimensi

Pembangunan yang dirancang hendaklah bersifat aktiviti pelbagai
dimensi (multi dimensional). Semua aspek kehidupan manusia dan
aktiviti pembangunan yang merupakan pembolehubah (variables) perlu
diberikan pertimbangan dan dilihat sebagai satu model pembangunan
yang lengkap dan seimbang.

Perubahan Kuantitatif dan Kualitatif

Proses pembangunan akan membawa kepada perubahan dari segi
kuantitatif dan kualitatif. Perancangan dan pembangunan sejagat
memberi kepentingan kepada perseimbangan kedua-dua aspek ini di
mana setiap kemajuan dan perubahan harus membawa manusia
mensyukuri nikmat Pencipta.

Penggunaan dan Pengagihan Sumber dengan Saksama

Perancangan dan pembangunan sejagat memberi penekanan
kepada penggunaan secara optimum serta pengagihan yang saksama
segala sumber alam antara manusia berasaskan hak dan keadilan.

9.23.3 PRINSIP PERANCANGAN DAN PEMBANGUNAN SEJAGAT

Prinsip-prinsip Perancangan dan Pembangunan Sejagat adalah
berasaskan nilai-nilai murni sejagat mengikut ketiga-tiga hubungan.
Prinsip-prinsip ini digunakan sebagai rujukan di dalam merumus garis
panduan dalam membuat keputusan, tindakan dan melaksanakan semua
aktiviti samada oleh orang awam, ahli perancangan pembangunan atau
pun penggubal dasar.


9-23-11
HUBUNGAN MANUSIA DENGAN PENCIPTA

ADIL

Nilai adil akan melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Perletakan sesuatu elemen dan aktiviti di tempatnya yang tepat dan
bersesuaian;
b. Pembentukan dasar, keputusan perancangan dan kerja-kerja
pengawalan serta pemudahcaraan pembangunan (facilitating
development) yang adil;
c. Pengagihan pembangunan yang seimbang dan saksama; dan
d. Penyediaan kemudahan-kemudahan masyarakat serta pewujudan
tanah lapang awam dan kelengkapan peralatannya hendaklah
memenuhi sekurang-kurangnya piawaian minimum yang telah
ditetapkan.
Adil bermaksud memberikan kepada yang berhak akan haknya
mengikut kadar masing-masing. Dalam konteks perancangan, keputusan
dan tindakan yang dibuat dengan adil akan dapat diterima oleh orang
awam dengan tenang dan hati terbuka. Sebaliknya keputusan atau
tindakan yang tidak berasaskan keadilan akan menerima bantahan dan
penentangan. Adab dan keadilan juga bukan hanya kepada diri sendiri
dan sesama manusia tetapi juga kepada alam dan makhluk lain.

IHSAN

Nilai ihsan akan melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Semua keputusan dan tindakan Perancangan dan Pembangunan
(P&P) perlu mempertimbangkan kesan tindakan kepada individu,
masyarakat dan alam sekitar;
b. Perancangan dan senibina bangunan perlu melahirkan seni dan
keindahan yang mempunyai nilai estetik yang tinggi serta
mencerminkan ciri-ciri agama dan warisan kebudayaan tempatan;
dan
9-23-12
c. Penyediaan kemudahan-kemudahan yang melebihi daripada piawaian
minima adalah digalakkan.

Ihsan adalah sifat dan sikap yang adatnya melebihi dari adil dan
ini memberi faedah dan manfaat yang lebih tinggi dari apa yang
diperlukan berasaskan adil. Ihsan merujuk kepada perasaan dalaman,
keindahan hati, roh dan jiwa yang mempengaruhi tindakan seseorang.
Orang yang mempunyai perasaan ihsan akan menganggap dan meyakini
Pencipta sentiasa melihat dan memperhadkan segala tindakannya.
Keyakinan dan kesedaran ini seterusnya akan menyebabkan setiap
aktivitinya akan dilakukan dengan seberapa sempurna yang mungkin,
cermat dan bertanggungjawab.

Kesedaran tentang kewujudan Pencipta (God Consciousness) iaitu
ihsan adalah penting untuk melahirkan perasaan bertanggungjawab
kepada diri, masyarakat dan Pencipta samada kepada mereka yang
terlibat dalam P&P atau masyarakat umum yang menerima kesan
keputusan dari tindakan tersebut. Di samping itu nilai ihsan juga
menimbulkan kepekaan kepada alam dan makhluk lain yang masing-
masing mempunyai fungsi dan peranan yang tersendiri.

AMANAH DAN BERWIBAWA

Nilai amanah dan berwibawa akan melahirkan prinsip seperti
berikut:
a. Perancangan yang dibuat haruslah berdasarkan fakta yang benar dan
telah mengambilkira semua faktor-faktor yang berkaitan;
b. Perancangan hendaklah memberi hak kepada individu tanpa
menjejaskan kepentingan masyarakat dan sebaliknya;
c. Mendengar dan menerima pendapat orang awam sekiranya membawa
kepada kebaikan dan kesejahteraan;

9-23-13
Amanah merupakan aspek terpenting kepada manusia kerana
semua tindakannya adalah berkisar di sekitar amanah yang telah
diletakkan ke atas dirinya samada dalam urusan pentadbiran dan P&P
yang mesti dipelihara dari sebarang unsur-unsur yang merosakkan
samada kepada diri individu, masyarakat, alam atau negara.
Kewibawaan ialah apabila sesuatu perkara dirujuk kepada 'ahlinya'
(perseorangan ataupun sesebuah agensi) yang layak dengan tugas dan
kepakarannya. Dalam konteks P&P, tafsiran dan tindakan yang dibuat
mestilah berdasarkan ilmu yang benar, pengalaman yang matang,
berdasarkan perundingan dan keputusan yang dibuat tersusun serta
terancang.

PERPADUAN

Nilai perpaduan akan melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Penataan fizikal perlu menunjukkan perpaduan ummah seperti
bandar, rumah-rumah, jalan-jalan utama dan bangunan
diintegrasikan dengan tempat-tempat awam untuk meningkatkan
interaksi; dan
b. Penggunaan tulisan, sirnbol-simbol, arca dan lain-lain elemen yang
menggambarkan perpaduan, budaya tempatan, arah tuju, matlamat
dan wawasan yang sama di mana bersesuaian.

Salah satu ciri utama yang ingin diwujudkan di kalangan mana-
mana masyarakat ialah perpaduan. Bagi sebuah bandar, yang hendak
dicapai melalui nilai ini ialah bandar yang mempunyai wawasan ataupun
" city of purpose.'

The city is to be like a human body-millions of tiny parts bond
together in one cooperative purpose. There is a civic sense of
unity in purpose but diversity in processes. "

9-23-14
MENGHORMATI ILMU DAN MENGINGATI PENCIPTA

Nilai menghormati ilmu dan mengingati Pencipta akan
melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Perancangan pembangunan sesebuah bandar sebagai Pusat
Perkembangan Ilmu dan Tamadun;
b. Kawasan kejiranan mestilah didasarkan kepada institusi-institusi
pendidikan supaya institusi tersebut boleh menjadi elemen
kerohanian dalam bandar;
c. Pengekalan alam semulajadi dalam bentuknya yang asal (natural
manifestation) sebagai usaha ke arah mengingati dan menghargai
Pencipta;
d. Peningkatan peranan perpustakaan sebagai "pusat ilmu dan pusat
masyarakat; dan
e. Perancangan hendaklah berupaya menterjemahkan keagungan
Pencipta melalui penataan fizikal.

Alam sebagai salah satu sumber ilmu merupakan "ayat" atau
bukti dan tanda kewujudan serta kekuasaan Pencipta. Masjid, sekolah,
perpustakaan, tugu dan arca menjadi simbol kepada ilmu serta
mengingati Pencipta. Rekabentuk luaran dan hiasan dalaman binaan-
binaan juga haruslah mengajak pengunjungnya berfikir dan mengingati
Pencipta seperti di bandar-bandar klasik di zaman silam.

Hasil P & P mestilah mampu mendorong ke arah
memperkukuhkan sifat ketaqwaan manusia. Ini boleh dicapai dengan
menyediakan ruang dan peluang kepada individu dan masyarakat bandar
untuk menjadi Insan kamil.


9-23-15
HUBUNGAN MANUSIA DENGAN MANUSIA

MENGHORMATI KESENDIRIAN DAN PEMBAHAGIAN RUANG

Nilai menghormati kesendirian dan konsep pembahagian ruang
akan melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Pembinaan rumah-rumah kediaman mestilah selamat dari segi
pencerobohan fizikal dan pandangan seperti had bilangan tingkat bagi
rumah bersebelahan, arah dan lokasi pintu serta tingkap yang
dikawal, agihan ruang dalaman, kepelbagaian aras dan adunan
dengan persekitaran luar,
b. Aktiviti gunatanah dan pembangunan mestilah diagihkan dengan adil
dan saksama serta bersesuaian dan tidak berlaku percanggahan
kegunaan yang ketara bagi akfiviti yang berdekatan;
c. Penjimatan ruang menerusi penggabungan berbagai aktiviti di dalam
suatu ruang seperti memaksimakan penggunaan masjid sebagai
Pusat Pendisiplinan Ummah membolehkan lebih banyak ruang di
dalam sesuatu penempatan digunakan untuk aktiviti gunatanah lain;
dan
d. Pembahagian ruang-ruang untuk rumah dari segi saiz bilangan bilik
dan perletakan adalah penting untuk mewujudkan keselesaan kepada
penghuni.

Kesendirian, kerahsiaan atau "privacy" merupakan satu dasar
penting dan sangat dihargai terutamanya yang berkaitan dengan rumah
atau tempat kediaman. Ini termasuklah perlindungan dari pencerobohan
fizikal ataupun "visual". Kesendirian orang lain mesti dihormati dan
sebarang pencerobohan adalah dilarang.

Untuk menjamin kesendirian dalam tempat kediaman, beberapa
pembahagian ruang telah dikhususkan mengikut hak milik seperti
berikut:
9-23-16
Ruang persendirian (untuk hubungan peribadi, pasangan dan
kekeluargaan);
Ruang separa awam (untuk hubungan perjiranan); dan
Ruang awam (untuk hubungan dengan orang ramai).

Keinginan untuk tinggal di dalam suasana aman dan harmoni
hanya boleh dicapai apabila manusia mematuhi peraturan-peraturan
yang diatur seperti menghormati kesendirian dan pembahagian ruang-
ruang tertentu untuk tujuan kesejahteraan manusia.

NILAI MENGGALAKKAN PERTEMUAN DAN PERKENALAN

Nilai menggalakkan pertemuan dan perkenalan akan melahirkan
prinsip DPPS seperti berikut:
a. Konsep kejiranan yang tidak menimbulkan pemisahan darjat,
pangkat dan status;
b. Perancangan elemen gunatanah dan kemudahan awam yang
bersesuaian dan mencukupi bertujuan untuk menggalakkan interaksi
yang positif. Bagaimana pun elemen-elemen yang berlawanan dengan
kehendak untuk mewujudkan masyarakat yang bermoral mestilah
dikawal atau tidak dibenarkan dalam perancangan sesuatu kawasan;
c. Perancangan perumahan memastikan kesendirian, interaksi
perjiranan, pertemuan dan perbincangan; dan
d. Pusat tumpuan masyarakat umpamanya masjid hendaklah sesuai,
strategik dan mudah dikunjungi.

Salah satu matlamat P&P ialah mewujudkan masyarakat yang
bersatupadu dan hidup dalam suasana bekerjasama, aman dan harmoni.
Untuk mencapai hasrat ini suasana untuk menggalakkan pertemuan dan
perkenalan di kalangan penghuni sesuatu kawasan kediaman, tempat
bekerja, kawasan pemiagaan dan kawasan rekreasi mestilah diwujudkan.


9-23-17
Di antara usaha-usaha perancangan yang telah dilaksanakan
ialah pengecilan jajaran dan rupa bentuk jalan-jalan di kawasan
kediaman yang meminimumkan penggunaan kenderaan bermotor.

KEAMANAN DAN KESELAMATAN

Nilai keamanan dan keselamatan akan melahirkan beberapa
prinsip seperti berikut :
a. Perancangan mestilah menghindarkan unsur-unsur yang
mendatangkan ancaman, kerosakan atau bahaya kepada sesuatu
kawasan supaya petempatan manusia lebih selamat, sihat, "more
liveable", saksama, berketerusan dan lebih produktif;
b. Mewujudkan keperluan infrastruktur dan keperluan manusia yang
tersusun, selesa dan selamat;
c. Perancangan, rekabentuk dan alam persekitaran hendaklah
berasaskan ciri-ciri elemen pencegahan jenayah; dan
d. Semua aktiviti yang mengakibatkan pencemaran seperti bau yang
tidak menyenangkan dan bunyi bising tidak sepatutnya diletakkan
bersebelahan atau berhampiran masjid atau tempat-tempat
penyembahan yang lain serta di kawasan kediaman.

Keamanan dan keselamatan merupakan di antara perkara utama
yang perlu diwujudkan dalam sesuatu petempatan, bandar ataupun
dalam aktiviti P&P yang dilaksanakan. Ibn Khaldun (1332 - 1406) dalam
kitabnya "Mukadimah" mengatakan:
Tujuan mendirikan bandar ialah supaya dijadikan kawasan
penempatan dan tempat berlindung. Dengan demikian adalah wajar ini
diambil perhatian supaya segala benda yang merbahaya dijauhkan
daripada bandar dengan cara menjaganya daripada segala yang boleh
mencelakan serta memasukkan segala sesuatu yang bermanfaat, dan
menyediakan segala kemudahan sesuai dengan kehidupan di bandar.

9-23-18
Dalam membuat pemilihan sesebuah penempatan baru, faktor
keamanan dan keselamatan dari penyakit, serangan musuh, banjir,
segala bentuk pencemaran, sistem saliran dan perparitan, pengekalan
pokok-pokok, taman dan sistem aliran udara yang baik di samping
kedudukan yang strategik haruslah dipertimbangkan.

Mewujudkan bandar yang aman, selamat dan sihat ini adalah
untuk menjaga keoemerlangan sesebuah tamadun kerana mengikut Ibn
Khaldun sesebuah tamadun akan runtuh apabila bandar pusatnya
runtuh.

MENGHINDARI DARI MENYAKITI ORANG LAIN DAN
MENGHORMATI HAK ORANG LAIN

Nilai menghindari dari menyakiti orang lain dan menghormati
hak orang lain akan melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Peraturan perlu digubal berkenaan apa yang boleh atau tidak boleh
dilakukan di kawasan-kawasan tertentu;
b. Perancangan perlu menghormati pemilik dan hak ke atas sesuatu
hartanah supaya tindakan tidak menyebabkan merosotnya nilai
tanah dan hartanah orang lain;
c. Menghormati dan memberi kelebihan kepada kegunaan yang lebih
awal. Syarat-syarat atau had-had tertentu perlu dikenakan kepada
pihak yang memohon untuk membina bangunan lebih awal dari orang
lain; dan
d. Apa-apa kerosakan atau kecacatan yang berlaku semasa pembinaan
(rumah atau bangunan) mestilah diperbaiki dan kecacatan tersebut
tidak boleh disembunyikan apabila hartanah tersebut hendak dijual.

Seseorang itu berhak mendapatkan atau melaksanakan apa-apa
yang sememangnya menjadi haknya dengan syarat tindakan atau
keputusannya itu tidak mendatangkan kemudaratan dan ancaman
kepada orang lain dan begitu juga sebaliknya.

9-23-19

Tindakan P&P yang mendatangkan bahaya atau merugikan pihak
mestilah dielakkan atau dihalang. Bagaimanapun mana-mana tindakan
yang akan mendatangkan kemudaratan kepada phak lain tetapi
menguntungkan pihak awam dan terpaksa dilaksanakan adalah
dikecualikan dari nilai ini. Aspek saling bergantungan (interdependence)
di kalangan ahli masyarakat khususnya di antara jiran tetangga mestilah
dihormati dan diberi pertimbangan yang sewajarnya untuk mencapai
keadaan keseimbangan seperti yang dihasratkan.

KERJASAMA, PRIHATIN DAN HORMAT MENGHORMATI

Nilai kerjasama, prihatin dan hormat menghormati akan
melahirkan prinsip seperti berikut:
a. Program dan aktiviti kemasyarakatan perlu dilaksanakan untuk
mewujudkan masyarakat penyayang, bersatu padu dan berusaha
kearah pencapaian matlamat dan idealisme bersama; dan
b. Pertimbangan seharusnya adalah perlu kepada golongan
berpendapatan rendah (terutamanya penyediaan perumahan kos
rendah yang mencukupi dan selesa) termasuk golongan cacat dan
kurang upaya, golongan tua dan kanak-kanak di dalam merancang
kawasan perumahan, bangunan-bangunan awam, (people-friendly
building) pusat pemiagaan, sistem pengangkutan dan kawasan-
kawasan rekreasi.

PERUNDINGAN

Nilai perundingan akan melahirkan beberapa prinsip seperti
berikut:
a. Semua pihak yang terlibat dalam alam bina dan aktiviti P&P
mestilah mempunyai kepekaan kepada aspirasi, kehendak dan
cadangan serta penyertaan daripada orang ramai di dalam
perancangan dan pelaksanaan sesuatu projek; dan
9-23-20
b. Pendekatan untuk mendapatkan penglibatan orang awam dalam P&P
yang lebih berkesan dan rnenyeluruh haruslah digubal supaya
masalah sebenar yang dihadapi oleh sesuatu kawasan (bukan hanya
permasalahan fizikal, kemudahan dan infrastruktur) dapat
dikenalpasti dan ditangani sewajarnya.

Setiap manusia dianugerahkan dengan kebebasan berfikir yang
tersendiri dan mampu membentuk pendapat berkenaan sesuatu perkara
terutamanya yang menyentuh diri mereka. P&P haruslah mengiktiraf
ciri kemanusiaan yang berharga ini dalam membuat apa-apa keputusan
untuk pelaksanaan pembangunan. Tujuannya supaya keputusan yang
dibuat dipersetujui bersama dan mendatangkan faedah dan kebaikan
kepada individu dan masyarakat tersebut. Pendekatan secara
perundingan sebelum melakukan sesuatu pekerjaan sebenamya adalah
satu pendekatan untuk memastikan keadilan, mewujudkan kestabilan,
perpaduan dan keharmonian di kalangan masyarakat.

P&P haruslah peka kepada maklumbalas daripada penduduk,
bersedia berubah mengikut perubahan semasa tetapi tidak bertolak
ansur tentang prinsip-prinsip dan nilai-nilai asas P&P.

HUBUNGAN MANUSIA DENGAN ALAM SEKITAR

KEBERSIHAN DAN KEINDAHAN

Nilai kebersihan dan keindahan akan melahirkan beberapa
prinsip seperti berikut:
a. Kawasan penempatan dan bandar-bandar perlu dalam keadaan
bersih, indah dan teratur dengan kemudahan asas dan awam yang
mencukupi serta sistem lalulintas dan pengangkutan yang berkesan
dan selesa;

9-23-21
b. Langkah-langkah perlu diambil untuk menggalakkan orang awam
supaya menghargai kebersihan dan menanam kesedaran dalaman;
c. Integrasi ciri-ciri kebudayaan dan seni bina warisan tempatan perlu
diberi tekanan dalam rekabentuk bangunan, perabot-perabot jalan
dan sebagainya;
d. Rangkaian taman-taman bandar dan kawasan-kawasan hijau perlu
disediakan dengan lebih menyeluruh dalam bentuk:
Konsep lingkaran hijau: kawasan hijau disekeliling bandar
berperanan untuk mengawal pembangunan bandar;
Pewujudan sistem tanah lapang dan taman awam: dengan
mempertimbangkan identiti tersendiri dan imej yang boleh
menimbulkan kesedaran kepada kewujudan dan kebesaran
Pencipta seperti "Imej Firdaus" melalui penggunaan badan air
dalam reka bentuk; dan
Memaksimumkan konsep keberjalanan di kawasan perumahan,
bandar dan kawasan hijau dan rekreasi.

Kebersihan dan keindahan merupakan nilai mumi yang sangat
dititikberatkan oleh semua agama, bangsa atau tamadun. Ini
termasuklah kebersihan dan keindahan dari segi fizikal, rekabentuk
bangunan, persekitaran luaran dan juga dari segi spiritual, intelektual,
kerohanian dan nilai-nilai murni yang lahir dari dalaman diri manusia.
Nilai ini melahirkan tindakan untuk menjaga alam sekitar dari segala
kemusnahan, kekotoran dan pencemaran sehingga manusia dapat hidup
dengan alam dalam persaudaraan dan kemesraan.

PEMELIHARAAN ALAM SEKITAR DAN PERANCANGAN
SUMBERJAYA ASLI YANG BERTERUSAN

Nilai pemeliharaan alam sekitar dan perancangan sumberjaya asli
yang berketerusan akan melahirkan prinsip seperti berikut:
9-23-22
a. Ilmu berkenaan sains ekologi dan analisa ambang ekologikal
(ecological threshold), dan daya tampung (carrying capacity) serta had
tara jumlah penduduk bandar adalah penting sebagai satu alat P&P;
b. Kawasan hijau dan alam semulajadi yang mempunyai kepentingan
tersendiri perlu dipelihara iaitu dalam bentuk:
Pemeliharaan Kawasan-kawasan Hijau Semulajadi: Merupakan
satu takungan kawasan hijau semulajadi yang dikekalkan dengan
bilangan yang banyak seperti yang terdapat pada bandar-bandar
yang mempunyai kualiti alam sekitar yang baik;
Pemeliharaan sumberjaya sekitar semulajadi untuk keperluan
umum : Kawasan yang sensitif atau menjadi kegemaran
masyarakat umum dan kawasan-kawasan yang mempunyai
peranan ekologinya seperti hutan bakau, perlu dikekalkan untuk
kepentingan umum;
Pewujudan kehijauan umum : Berfungsi sebagai penampan
(buffer) di antara gunatanah yang tidak serasi;
Pemeliharaan sumberjaya air semulajadi : Sumber air atau badan
air seperti tasik dan sungai boleh dijadikan kawasan rekreasi,
bekalan air dan juga sebagai pengimbang iklim mikro kawasan;
Pemeliharaan landskap bersejarah : Kawasan dan bangunan di
mana telah berlakunya peristiwa penting harus dipelihara. Ini
termasuklah bangunan-bangunan seperti muzium, istana, masjid,
kubu, kawasan arkeologi dan sebagainya; dan
Pemeliharaan kawasan tumbuhan dan perlindungan mergastua.
Penubuhan "al-harim" (kawasan larangan pemusnahan tumbuhan
dan haiwan) dan al-hima atau al-matrukah (kawasan rezab
hutan dan tanah negara) di zaman Rasulullah s.a.w.
Pengekalan alam semulajadi bagi kawasan yang sensitif.
Perubahan ke atas keadaan rupabentuk asal mestilah
diminimumkan. Keadaan topografi asal, bukit, elemen air dan ciri-

9-23-23
ciri unik alam semulajadi sesuatu kawasan haruslah
dimanfaatkan dalam rekabentuk dan orientasi bangunan serta
perancangan keseluruhan sesuatu kawasan tersebut.

Alam sekitar selain daripada mempunyai nilai fungsinya juga
mempunyai nilai-nilai kerohanian (seperti kegembiraan, ketenangan
dan kesejahteraan) kepada manusia. Manusia yang merupakan
sebahagian daripada alam sekitar mempunyai hubungan simbiotik dan
sentiasa dalam keadaan keseimbangan yang dinamik. Dengan itu alam
sekitar mestilah dipelihara daripada kemusnahan dan pencemaran. Alam
sekitar sekiranya diganggu keterlaluan, dimusnahkan dan dicemari akan
bertindak balas dalam bentuk yang mendatangkan bahaya, bencana dan
kemusnahan kepada manusia dan harta benda.

Dalam konteks ini tindakan-tindakan meratakan bukit, memotong
cerun yang curam, dan membotakkan tanah untuk pembangunan akan
mengakibatkan bencana alam sepertimana yang ditimbulkan oleh YAB.
Timbalan Perdana Menteri Dato' Seri Anwar lbrahim semasa
merasmikan Konvensyen Masyarakat Madani di UKM pada 19
September 1997:

"Such disregard of the principles of equilibrium do not fit into a civil
society we can't proclaim that these are acts of God ..... rather they are
nature's revenge-.

Pemeliharaan alam sekitar dan perancangan sumberjaya adalah
penting kerana matlamat pembangunan bukan hanya dalam jangka
pendek dan perubahan fizikal luaran sahaja tetapi juga untuk menjaga
keadaan keseimbangan di antara manusia dengan penerokaan alam
supaya generasi akan datang dapat hidup dalam keadaan aman, selesa,
selamat dan harmoni dengan alam persekitarannya.

9-23-24
TIDAK MEMBAZIR DAN PENGGUNAAN SUMBER YANG CEKAP

Nilai tidak membazir dan penggunaan sumber yang cekap akan
melahirkan beberapa prinsip seperti berikut:
a. Semua tindakan P&P perlu mempertimbangkan sumberjaya dan
halangan serta potensi kepada pembangunan sesuatu kawasan
dengan tujuan untuk mengurangkan gangguan ke tahap paling
minimum kepada manusia dan habitat sediada di samping
mengoptimumkan sumber tanah dan sumber lain dengan cekap dan
melaksanakan P&P yang lebih kreatif dan inovatif;
b. Sebarang aspek rekabentuk, pembinaan, penjagaan dan perhiasan
haruslah tidak melibatkan pembaziran bahan-bahan tetapi berkesan
dalam menampilkan keindahan persekitaran, berfungsi, teratur dan
harmoni dengan alam persekitarannya; dan
c. Pengurusan dan penggunaan alam semulajadi yang seimbang dan
memulihkan bumi yang telah rosak, tercemar dan "mati".
Penggunaan alam semulajadi bumi yang telah rosak, tercemar dan
mati perlu dipulih melalui penggunaan sumber semulajadi.

Dalam melaksanakan P&P kerapkali terdapat pembaziran
dilakukan dengan tindakan-tindakan yang meningkatkan kos bukan
sahaja dari segi wang ringgit tetapi juga kemusnahan kepada alam dan
gangguan kepada kehidupan manusia sedangkan sebahagian daripada
tindakan tersebut boleh dielakkan. Ini adalah kerana sumber-sumber
yang terdapat tidak digunakan dengan cekap samada di peringkat
perancangan atau pun pelaksanaan. Kadang-kala juga tindakan-tindakan
tersebut semata-mata untuk menunjukkan kernewahan dan kernegahan
sesuatu pihak secara fizikal.

Penggunaan sumber dengan cekap dengan sendirinya akan
mengurangkan kos, pembaziran dan perubahan yang tidak diperlukan
kepada alam dan manusia dalam satu-satu projek pembangunan. P&P
mestilah berusaha untuk memaksimumkan faedah sesuatu projek dan

9-23-25
pada masa yang sama meminimumkan kos projek tersebut samada dari
segi kewangan, sosial atau pun alam persekitaran.
Pembangunan sesebuah bandar atau penempatan berdasarkan nilai ini
boleh mengurangkan kos kerana ia sejajar dengan konsep pembangunan
berketerusan yang dicita-citakan.

9.23.4 CIRI-CIRI PRINSIP PERANCANGAN DAN
PEMBANGUNAN SEJAGAT

Kesemua 14 nilai utama Perancangan dan Pembangunan Sejagat
yang telah disenaraikan diterjemahkan kepada 77 ciri prinsip yang
seterusnya diguna pakai sebagai kriteria perancangan dan pembangunan
di dalam merumuskan garis panduan mengikut sektor-sektor
perancangan.

9.23.5 CADANGAN GARIS PANDUAN

Dalam 'Garis Panduan Perancangan dan Pembangunan Sejagat',
garis panduan yang dicadangkan adalah merangkumi sektor-sektor
berikut:

a) Rekabentuk Pusat Bandar dan Kawasan Perdagangan
b) Perumahan
c) Perindustrian
d) Tanah Lapang, Rekreasi dan Landskap
e) Tempat Ibadat
f) Pengangkutan dan Lalulintas
g) Kemudahan Masyarakat
h) Infrastruktur dan Utiliti
i) Alam Sekitar

9-23-26

9.23.6 PINDAAN GARIS PANDUAN - EDISI KEDUA

Pindaan dan tambahan kepada 'Garis Panduan Perancangan dan
Pembangunan Sejagat' telah diluluskan oleh Majlis Negara bagi Kerajaan
Tempatan (MNKT) ke 48. Pindahan dan tambahan yang dibuat adalah
seperti berikut:

Perumahan:

ii. Susunatur dan Rekabentuk Perumahan
Memastikan agihan rumah kos rendah dalam keseluruhan
pembangunan perumahan selaras dengan Rancangan Tempatan.

Tanah Lapang, Rekreasi dan Landskap:

h. Standard Prosedur Penyediaan Tanah Lapang
Perlaksanaan tanah lapang awam hendaklah mengikut Piawaian
Perancangan Tanah Lapang dan Rekreasi JPBD bil. 21/97.
Tanah lapang awam direzabkan dan diwartakan.
Tanah lapang awam diserahkan semula kepada kerajaan untuk
tujuan rekreasi sebelum pecah sempadan diluluskan.
Menerima garis panduan yang disediakan oleh pihak berwajib
memaju, merancang dan menguruskan tanah lapang awam.
Kemudahan tanah lapang dan rekreasi hendaklah diambilkira
dalam penyediaan Rancangan Pemajuan.
Memastikan bahawa pembangunan memenuhi standard minimum
sebelum menyerahkan tanah lapang kepada Pihak Berkuasa
Negeri iaitu merata dan membersihkan tapak, menyediakan sistem
perparitan dan jalan masuk serta menanam rumput supaya boleh
digunakan oleh awam.


9-23-27
Tempat Ibadat Islam

i. Perancangan
Bagi perancangan kawasan baru seperti pembangunan bandar baru
atau kawasan institusi, tapak bagi keperluan masjid dan surau
handaklah dirancang dan disediakan mengikut Piawaian
Perancangan JPBD 7/97.
Kawasan di sekitar masjid dan surau hendaklah sesuai dengan
kegunaan masjid dan surau. Manakala, aktiviti-aktiviti berunsur
maksiat tidak dibenarkan di sekitar kawasan masjid.

Tempat Ibadat Bukan Islam

Garis panduan sektor telah dipinda dan ia adalah merangkumi:

Perancangan tempat ibadat bukan Islam
Lokasi perletakan
Nisbah kepadatan
Reka bentuk
Gunatanah persekitaran
Reka bentuk luaran dan landskap

Pengangkutan dan Lalulintas

Garis panduan bagi 'park and ride' bagi Sektor Sistem
Pengangkuan Awam telah dipinda.
Infrastruktur dan Utiliti

Garis panduan bagi sektor ini telah ditambah dengan garis
panduan untuk 'sistem pembetungan'. Garis panduan untuk sistem
pembentungan adalah merangkumi:
i. Perancangan Tapak
ii. Kriteria tapak dan kesesuaian tanah

9-24-1

9.24 GARIS PANDUAN LAPORAN CADANGAN PEMAJUAN
Garis Panduan Laporan Cadangan Pemajuan
Bilangan November 1998
Tarikh Keluaran 2 November 1998
Pengubahan Tiada
Dibentang dan diluluskan di peringkat Majlis
Negara Bagi Kerajaan Tempatan di mesyuaratnya
yang ke 44 pada 27 Jun 1996.
Kandungan

1.0 Pengenalan
2.0 Tujuan Laporan
3.0 Kandungan Laporan Cadangan Pemajuan
4.0 Pengecualian dari Mengemukakan
Keseluruhan atau Sebahagian Laporan
Cadangan Pemajuan
5.0 Penutup

9-24-2
Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976 (Akta 172) dipinda untuk
memasukkan seksyen 21A, yang memperuntukkan sesuatu permohonan
untuk kebenaran merancang bagi menjalankan aktiviti pemajuan
hendaklah disertakan dengan suatu Laporan Cadangan Pemajuan. Garis
panduan ini disediakan sebagai panduan kepada Pihak Berkuasa Negeri,
pihak berkuasa perancang tempatan dan semua pihak yang terlibat dalam
sektor pembangunan bagi menjamin pembangunan fizikal dijalankan
secara lebih teratur dan terkawal tanpa menjejaskan alam persekitaran.
Bagi memastikan keperluan Laporan Cadangan Pemajuan ini
dilaksanakan dengan seragam dan sempurna, satu garis panduan
mengenainya diperlukan. Garis panduan ini disediakan untuk dijadikan
panduan kepada Pihak Berkuasa Negeri, pihak berkuasa perancang
tempatan (PBPT) dan semua pihak yang terlibat dalam aktiviti
perancangan dan pembangunan fizikal. Ini adalah ke arah memastikan
pembangunan fizikal dijalankan secara lebih teratur dan terkawal dan
seterusnya menghasilkan alam persekitaran yang selesa, selamat dan
terperlihara. Garis panduan ini mengemukakan tujuan Laporan
Cadangan Pemajuan, kandungan Laporan Cadangan Pemajuan, serta
pengecualian dari mengemukakan keseluruhan atau sebahagian Laporan
Cadangan Pemajuan.

Laporan Cadangan Pemajuan (LCP) adalah merupakan satu
kenyataan bertulis yang mengandungi butiran-butiran mengenai sesuatu
cadangan pembangunan dari segi konsep, butiran hakmilik, analisis
fizikal dan cadangan yang diperlukan bagi mendapat kebenaran
merancang (KM) daripada pihak berkuasa perancangan tempatan.

9.24.1 TUJUAN LAPORAN CADANGAN PEMAJUAN

Untuk menentukan rasional cadangan sesuatu pembangunan.
Untuk membolehkan pihak berkuasa yang bertanggungjawab ke atas
aktiviti perancangan fizikal membuat penilaian yang sewajarnya

9-24-3

terhadap cadangan pembangunan berasaskan kepada maklumat
terperinci yang dikemukakan.
Untuk memastikan prinsip-prinsip perancangan dan faktor-faktor
pembangunan diberikan perhatian sepenuhnya dalam usaha untuk
menghasilkan keadaan persekitaran yang selesa dan menarik serta
menguntungkan semua pihak.
Untuk memastikan penyediaan pelan-pelan susunatur, mengambil
pertimbangan terhadap aspek-aspek fizikal, sosio-ekonomi, alam
sekitar dan dasar-dasar rancangan pemajuan.
Untuk menyediakan rangka penyelarasan di antara pemaju dengan
pihak berkuasa bagi memastikan sesuatu kawasan yang mempunyai
struktur fizikal dan alam sekitar yang baik.

9.24.2 KANDUNGAN LAPORAN CADANGAN PEMAJUAN

Seksyen 21A(1) Akta A933 memperuntukan perkara-perkara yang
dikehendaki terkandung dalam sesuatu laporan cadangan pemajuan.
Huraiannya adalah seperti di Jadual 9.36. Seksyen 21B(1) pula membuat
peruntukkan mengenai pelan susunatur yang terkandung dalam laporan
cadangan pemajuan itu.

Pengecualian dari Mengemukakan Keseluruhan atau Sebahagiaan
Laporan Cadangan Pemajuan.
Dibawah keperluan baru ini seksyen 21A(2) Akta A933
memperuntukan sesuatu permohonan kebenaran merancang bagi
menjalankan aktiviti pemajuan boleh dikecualikan dari keseluruhan
atau sebahagian laporan cadangan pemajuan.
Walaubagaimanapun pengecualian ini hanya boleh diberi oleh Pihak
Berkuasa Negeri dan hendaklah dibuat melalui kaedah-kaedah
sepertimana yang diperuntukkan di bawah seksyen ini.
9-24-4
Pengecualian bolehlah ditetapkan mengikut aktiviti pemajuan atau
mengikut kelas, jenis atau kategori pemajuan. Sebagai contoh aktiviti-
aktiviti yang berikut bolehlah dikecualikan.

- Pelan Susunatur yang diluluskan

Bagi kawasan yang mempunyai pelan susunatur yang telah
diluluskan dan cadangan pemohon tidak berbeza dengan pelan
susunatur tersebut kecuali diarahkan oleh pihak berkuasa untuk
kajian semula.

- Sebahagian daripada pelan induk pembangunan yang
diluluskan.

Dalam skim pembangunan yang besar, perincian bagi sebahagian
pembangunan dibuat dalam bentuk konsep umum manakala
kegunaan terperinci akan ditentukan kemudian. Pembangunan
yang terlibat di dalam kategori ini termasuklah kawasan yang
dicadangkan untuk industri bertingkat, kondominium dan
pembangunan kediaman bertingkat. Permohonan perancangan di
peringkat kedua selalunya melibatkan agihan ruang dalaman
dalam satu bangunan yang dicadangkan pada tapak yang khusus.
Adalah dicadangkan bagi kawasan khusus seperti ini yang tidak
melebihi 5 ekar dikecualikan dari mengemukakan laporan
cadangan pemajuan.

- Pembangunan Infill

Cadangan pembangunan atau pembangunan semula beberapa unit
rumah sesebuah, rumah teres atau rumah kedai yang terletak di
sekeliling pembangunan yang sedia ada. Cadangan pembangunan
ini tidak berbeza dengan pembangunan bersebelahan dari segi
ketinggian dan skala.

9-24-5

- Pecahan tanah yang mudah

Bagi pelan susunatur untuk pecahan tanah yang mudah, pemohon
boleh dikecualikan dari mengemukakan laporan cadangan
pemajuan. Kriteria yang digunakan untuk menentukan pecahan
tanah yang mudah adalah seperti berikut:
i. Bagi pembangunan rumah kedai tidak melebihi 4 tingkat dan
diatas yang mempunyai hakmilik persendirian
ii. Pembangunan yang tidak memerlukan penyediaan jalan masuk
selain daripada jalan-jalan yang terdapat di kawasan projek.
Sebagai contoh sekeping tanah yang dipecahkan empat lot kecil
yang semuanya berhadapan dengan jalan sedia ada merupakan
pecahan tanah yang mudah.
iii. Pembangunan yang jenis rekabentuk bangunan yang
dikemukakan adalah sama dengan yang telah diluluskan bagi
kawasan ini.

- Ubahsuai dalaman

Bagi permohonan untuk mengubah suai bahagian dalaman
bangunan dan tidak melibatkan perubahan terhadap fasad
bangunan, pengecualian bagi mengemukakan laporan cadangan
pemajuan boleh dipertimbangkan.
Jadual 9.36: Kandungan Laporan Cadangan Pemajuan.
Peruntukan
Akta
Huraian Isi Kandungan
Konsep &
justifikasi
Penerangan umum konsep dan matlamat pemajuan.
Peta lokasi &
pelan tapak
Keterangan sahih lokasi tapak, nama mukim, daerah,
pekan yang berhampiran.
Peta kunci sebaik-baiknya pada skel 1:63.300 atau
9-24-6
Peruntukan
Akta
1:25,000.
Butir-butir
hakmilik tanah
dan sekatan ke
atas tanah
Butir-butir hakmilik tanah iaitu jenis dan nombor
hakmilik, luas tanah, status pemilikan, sekatan-
sekatan ke atas tanah, kawasan yang perlu
diserahkan untuk kegunaan awam serta keterangan
lain yang berkenaan.
Perihal tanah,
termasuklah
alam sekitarnya
dari segi fizikal
topografi,
lankskap, geologi,
kontor, saliran
air, tadahan air,
dan bentuk-
bentuk
semulajadi di
atasnya yang
berkemungkinan
di sentuh oleh
pemajuan itu.
Laporan kajian-kajian mengenai:
Profail topografi - aras kontor 1-5 kaki atau
bersamaan ukuran meter terdekat.
Jenis geologi tanah, samada pasir, gembut, tanah
liat, dll. berpandukan peta geologi Jabatan Kaji
Bumi dan peta Klasfikasi Gunatanah Jabatan
Pertanian atau yang seumpana.
Kajian geoteknik oleh pakar yang dilantik. Kajian
ini adalah mandatori bagi tapak di lereng bukit dan
kawasan yang berkecerunan lebih 20 darjah.
Sistem saliran dan rangkaian sedia ada atas tapak.
Ekologi dan sumber alam semulajadi di dalam
tapak cadangan seperti tasik, hutan pakau, sungai-
sungai dan tumbuhan.
Rezabnya laluan, serta akses keluar masuk. Dari
penemuan analisa bahagian ini dan bergantung
kepada saiz pemajuan, pihak berkuasa perancang
tempatan boleh mengarahkan suatu laporan
Penilaian Kesan Trafik disediakan, jika perlu.
Gunatanah, kemudahan awam dan utiliti sekitar
tapak seperti sekolah, klinik, masjid, pusat niaga,
kawasan rekreasi dan sebagainya. Ini juga
termasuk kajian ke atas jenis dan keadaan serta
kegunaan bangunan sedia ada yang terdapat atas
tapak dan sekitarnya.
Hasil tinjauan
pokok-pokok dan
semua jenis
tumbuh-
tumbuhan yang
berkemungkinan
disentuh oleh
pemajuan itu.
Bagi kawasan pemajuan yang mempunyai keluasan
tapak yang besar penerangan mengenai kelompok
pokok mengikut klasifikasi tertentu.
pihak berkuasa perancang tempatan boleh
mengarahkan supaya kedudukan pokok di suatu
kelompok dikenalpasti secara terperinci mengikut
jenis dan saiz.


9-24-7

Sambungan daripada Jadual 9.36
Peruntukan
Akta
Butir-butir
bangunan yang
berkemungkinan
disentuh oleh
pemajuan itu.
Ciri-ciri senibina bangunan, butiran-butiran
kedudukan, keadaan struktur dan sejarah bangunan
yang berkaitan dengan pemajuan itu.
Butiran mengenai bangunan di atas tapak pemajuan
yang tertakluk di bawah Akta Benda Purba 1976 atau
dasar-dasar di dalam Rancangan Pemajuan kawasan
tersebut.
Analisis
gunatanah dan
kesannya
terhadap tanah
yang
berdampingan.
Suatu analisis gunatanah mengikut aspek-aspek
berikut:
Zon gunatanah dalam rancangan struktur dan
rancangan tempatan
Ketumpatan penduduk - kenal pasti dasar-dasar
pembangunan nasional, strategi pembangunan
spatial dan fizikal negeri dan pihak berkuasa
perancang tempatan.
Mengenalpasti dasar-dasar semasa kerajaan
mengenai kedudukan / arah tuju bagi status sosio-
ekonomi penduduk.
Had ketinggian - semak dengan rancangan
tempatan dan keperluan-keperluan daripada
jabatan-jabatan teknikal yang berkaitan.
Nisbah plot dan plinth area bagi memastikan
keperluan maksimum aspek-aspek tersebut bagi
menentukan keupayaan tapak menampung intensiti
pemajuan berpandukan kemampuan infastruktur
asas yang sediada dan yang dijangkakan.
Kegunaan / kemudahan awam sediada bagi
memastikan pemajuan tidak mengenepikan
keperluan rezab awam, utiliti, laluan awam, rentis
elektrik, zon penampan dan sebagainya.
Apa-apa perkara
lain yang
ditetapkan oleh
pihak berkuasa
perancang
tempatan
pihak berkuasa perancang tempatan boleh meminta
pemohon menyediakan apa-apa dokumen atau
butiran yang berkaitan dengan cadangan pemajuan
itu bagi membuat pertimbangan dalam memproses
permohonan kebenaran merancang.

9-24-8

Sambungan daripada Jadual 9.36
Peruntukan
Akta
Pelan-pelan
susunatur yang
mengandungi
butir-butir yang
ditentukan dalam
Seksyen 21B.
Pelan susunatur hendaklah menunjukkan pemajuan
yang dicadangkan dan khususnya:
i. Jika pemajuan itu berkenaan mana-mana tanah -
Langkah-langkah bagi melindungi alam
sekitarnya dari segi fizikal
Langkah-langkah bagi melindungi topografi
semulajadinya.
Langkah-langkah bagi memperelokkan
lanskapnya.
Langkah-langkah bagi memelihara dan menanam
pokok-pokok di atasnya.
Lokasi dan jenis pokok yang lilitannya melebihi
0.8m dan tumbuh-tumbuhan lain diatasnya.
Pengadaan tanah lapang
Cadangan kerja tanah
Perihal kerja-kerja yang hendak dijalankan

ii) Jika pemajuan itu berkenaan dengan sesuatu
bangunan yang mempunyai senibina
tersendiri/kepentingan sejarah, butir-butir untuk
mengenalpasti bangunan itu termasuklah
kegunaannya dan keadaannya, serta ciri-cirinya,
rupanya, binaannya dan bentuknya yang tersendiri
dan langkah-langkah bagi melindunginya,
memeliharanya dan mengindahkannya.

iii)Jika pemajuan itu melibatkan kerja bangunan,
butir-butir mengenai ciri-ciri dan rupa bangunan-
bangunan yang terletak di kawasan sekeliling.


9-25-1

9.25 GARIS PANDUAN PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK
Garis Panduan Perintah Pemeliharaan Pokok
Bilangan November 1998
Tarikh Keluaran 2 November 1998
Pengubahan Tiada
Dibentang dan diluluskan di peringkat Majlis
Negara Bagi Kerajaan Tempatan di mesyuaratnya
yang ke 44 pada 27 Jun 1996.
Kandungan Pendahuluan
1.0 Pengenalan
2.0 Tafsiran
3.0 Perintah Pemeliharaan Pokok
4.0 Prosedur Mengeluarkan Perintah
Pemeliharaan Pokok
5.0 Penguatkuasaan Perintah Pemeliharaan
Pokok
6.0 Penanaman Semula
7.0 Larangan Am Untuk Penebangan Pokok
8.0 Penutup

9-25-2

Garis panduan ini bertujuan untuk menerangkan asas-asas bagi
melaksanakan Bahagian VA Akta Perancangan Bandar dan Desa 1976
(Akta 172) yang dipinda di bawah Akta Perancangan Bandar dan Desa
(Pindaan) 1995 (Akta A933) berkenaan aktiviti memelihara pokok dalam
kawasan pihak berkuasa perancang tempatan. Dengan ini, pihak
berkuasa perancang tempatan telah dipertanggungjawabkan secara
langsung ke atas pemeliharaan dan perlindungan pokok-pokok dan
tumbuhan dalam kawasannya. Untuk tujuan ini seksyen 35A memberi
kuasa budicara kepada pihak berkuasa itu mengeluarkan suatu perintah
pemeliharaan pokok bagi mengawal penebangan pokok yang diancam
kepupusan atau yang mempunyai nilai istimewa. Garis panduan ini
meliputi tafsiran, perintah pemeliharaan pokok, prosedur mengeluarkan
perintah pemeliharaan pokok, penguatkuasaan perintah pemeliharaan
pokok, penanaman semula dan larangan am untuk penebangan pokok.
Sebagai langkah berterusan garis panduan ini akan disemak dari masa
ke semasa bagi memenuhi keperluan perancangan yang sentiasa
berubah.

Dalam garis panduan ini perkataan-perkataan di bawah diberi
maksud:

Pokok Tumbuhan individu dan tanaman kekal yang dalam
keadaan biasa tahan hidup bertahun-tahun di atas
permukaan bumi tanah dan tumbuh secara individu di
mana-mana lokasi serta mudah dikenalpasti mengikut
saiz, umur dan spesies masing-masing. Jenis-jenis pokok
adalah pokok utama, pokok palma (secara batang tunggal
atau berumpun), pokok renek, pokok menjalar, pokok
pemanjat dan pokok pepagar.
Pokok-
pokok
Satu kumpulan dua atau lebih pokok dari spesies yang
sama yang tumbuh berdekatan antara satu sama lain
atau di dalam bentuk berbaris dan teratur.
Kelompok
pokok
Satu kumpulan pokok dari berbagai spesies yang tumbuh
di satu lingkungan kawasan yang sama secara
berdekatan.

9-25-3

Merosakkan
pokok dan
memusnah-
kan pokok
Aktiviti mengguris, mengopek, memaku, mengecat,
menakuk, mengikat dengan dawai dan menoreh
sepanjang lilitan pokok serta lain-lain aktiviti yang boleh
mencedera dan mencacatkan pokok berkenaan secara
fizikal.

9.25.1 PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK

Bagi maksud melaksanakan seksyen 35A (1) Akta 172 pihak
berkuasa pihak berkuasa perancang tempatan boleh membuat satu
perintah pemeliharaan pokok, pokok-pokok atau kelompok pokok
bertujuan untuk melindungi atau memelihara mana-mana pokok yang
terlibat dengan sesuatu projek pembangunan dengan menetapkan
bahawa perintah itu adalah suai manfaat bagi kepentingan alam sekitar
dan keselesaan kehidupan orang ramai.

Jadual 9.37: Kategori Pokok di bawah Perintah Pemeliharaan
Pokok

Ancaman Kepupusan
Nilai Tersendiri Nilai Sejarah
Tanaman
Kenamaan
Pemeliharaan pokok-
pokok yang terdiri
dari spesies yang
mempunyai
keindahan
semulajadinya atau
mempunyai nilai
tempatan atau
sumbangan estetik
terhadap lanskap;
atau sebagai
penghadang fizikal
semulajadi terhadap
pandangan buruk
atau kawasan
pembangunan akan
datang dan nilai
sejarah.
Pemeliharaan pokok-
pokok ini terdiri daripada
mana-mana spesis pokok
yang ditanam melebihi 30
tahun yang lalu dan
mempunyai kaitan
dengan nilai sejarah
kawasan tempat ianya
ditanam.
Pokok-pokok yang
ditanam oleh
pemimpin negara dan
orang kenamaan
sempena sesuatu
upacara yang
mempunyai
kepentingan negara.

9-25-4
POKOK-POKOK DALAM KAWASAN PERLINDUNGAN
Termasuk semua pokok yang telah ditakrifkan di dalam undang-undang
bertulis lain dan pokok-pokok yang terletak di dalam kawasan yang
diisytiharkan kawasan hutan simpan, kawasan tadahan air, kawasan
pemeliharaan bukit dan lain-lain kawasan yang seumpamanya.
Rare Endemic Endangered
Pokok-pokok yang
disenaraikan ke
dalam kumpulan ini
tergolong daripada
spesis pokok yang
jarang ditemui.
Walaubagaimanapun
jumlahnya masih
banyak lagi untuk
dikategorikan ke
dalam kumpulan
terancam
(endangered).
Pokok-pokok yang
disenaraikan dalam
kumpulan ini terdiri
daripada spesis pokok
yang HANYA didapati
tumbuh ditempat-tempat
tertentu sahaja yang
mempunyai kesesuaian
iklim, ekologi setempat,
keadaan mukabumi serta
komposisi tanah yang
sesuai dengan pokok-
pokok tersebut.
Pokok-pokok yang
disenaraikan ke
dalam kumpulan ini
merupakan daripada
spesis pokok yang
sukar ditemui serta
bilangannya sedikit
sekiranya tidak
dilindungi. Besar
kemungkinan pokok-
pokok dari spesis ini
akan pupus.

9.25.2 PROSEDUR MENGELUARKAN PERINTAH
PEMELIHARAAN POKOK

I. Sebagai langkah permulaan semua pihak berkuasa
perancang tempatan dinasihatkan membuat pemeriksaan
mengenai pokok-pokok yang terdapat di dalam kawasannya.
Hasil pemeriksaan ini, pihak berkuasa akan dapat
mengenalpasti pokok, pokok-pokok atau kelompok pokok
yang perlu diperlihara. Jika pihak berkuasa perancang
tempatan berpuashati ada di antara pokok, pokok-pokok atau
kelompok pokok yang disenaraikan sebagai terpelihara itu
memerlukan perlindungan khas, maka perintah pemeliharan
pokok bolehlah dikeluarkan oleh pihak berkuasa itu.

II. pihak berkuasa perancang tempatan hendaklah
memaklumkan secara bertulis kepada pemilik tanah di

9-25-5

atasnya pokok, pokok-pokok atau kelompok pokok yang
terlibat dengan perintah pemeliharaan pokok itu tumbuh.
Pada masa yang sama pihak berkuasa perancang tempatan
hendaklah mempamerkan di pejabat masing-masing
kedudukan pokok, pokok-pokok atau kelompok pokok yang
terlibat
III. Jika pemilik tanah itu telah menyewakan tanahnya kepada
pihak lain, adalah menjadi tanggungjawab pemilik tanah itu
untuk memaklumkan kepada penyewa tanahnya tentang
perintah tersebut.
IV. Bagi maksud penyampaian apa-apa notis termaksuklah
perintah ini, seksyen 46(1) (c) (iii) Akta 172
memperuntukkan notis boleh dilekatkan pada bangunan
mudah lihat di tempat kediaman atau di tanah atau
bangunan jika notis tersebut tidak dapat disampaikan
kepada pemilik atau penyewa berkenaan dengan tangan atau
pos berdaftar.
V. Sepertimana yang diperuntukkan di bawah seksyen 35A (2)
Akta A933 suatu perintah pemeliharaan pokok boleh
membuat peruntukan yang berikut:
Melarang mana-mana pokok, pokok-pokok atau kelompok
pokok dari ditebang kecuali dengan kebenaran bertulis
pihak berkuasa perancang tempatan dan tertakluk
kepada syarat, dan
Menghendaki mana-mana pokok, pokok-pokok atau
kelompok pokok ditanam atau diganti melalui
penanaman semula mengikut cara yang ditentukan oleh
pihak berkuasa perancang tempatan.
VI. Sebagai panduan pihak berkuasa perancang tempatan tidak
digalakkan membuat perintah pemeliharaan pokok dalam
keadaan berikut:
Pokok tanaman komersial
Pokok buah-buahan
9-25-6
Utiliti (berdekatan dengan utiliti sedia ada seperti talian
elektrik atau bekalan air.

9.25.3 PENGUATKUASAAN PERINTAH PEMELIHARAAN POKOK

I. Suatu perintah pemeliharaan pokok yang telah dikeluarkan
oleh pihak berkuasa tempatan ke atas mana-mana pokok,
pokok-pokok atau kelompok pokok hendaklah berkuatkuasa
sehingga perintah itu dipinda atau dibatalkan oleh pihak
berkuasa perancang tempatan di bawah seksyen 35G Akta
A933. Di bawah seksyen 35A (4) seseorang yang melanggar
peruntukan perintah itu, adalah melakukan kesalahan dan
apabila disabitkan boleh dikenakan denda sehingga RM
50,000 (Ringgit Malaysia Lima Puluh Ribu Sahaja).
II. Seseorang yang hendak melakukan penebangan pokok yang
tertakluk kepada perintah pemeliharaan pokok hendaklah
terlebih dahulu mendapat kebenaran bertulis dari pihak
berkuasa perancang tempatan. Walaubagaimanapun
kebenaran ini tidak diperlukan bagi penebangan yang
terpaksa dilakukan dalam keadaan berikut:
Pokok yang hampir mati atau telah mati
Bagi mencegah bahaya yang hampir benar berlaku
Sebagai mematuhi mana-mana undang-undang bertulis
yang lain.

9.25.4 PENANAMAN SEMULA

I. Sepertimana yang diperuntukkan di bawah seksyen 35A
(2)(b) Akta A933 suatu perintah pemeliharaan pokok boleh,
secara khusus mengadakan peruntukan bagi memastikan
pokok-pokok ditanam atau diganti melalui penanaman

9-25-7

semula mengikut cara yang ditentukan oleh pihak berkuasa
perancang tempatan. Ini bermakna seseorang yang
melakukan penebangan pokok yang tertakluk di bawah
perintah ini dan kemudiannya gagal menggantikannya
adalah melakukan kesalahan yang boleh dikenakan denda
sehingga RM 50,000 ( Ringgit Malaysia Lima Puluh Ribu
Sahaja).
II. Mengikut seksyen 35E(I) Akta A933 seseorang yang didapati
bersalah kerana menebang mana-mana pokok yang tertakluk
dibawah perintah pemeliharaan pokok adalah berkewajipan
menggantikan pokok itu dengan menanam sesuatu pokok
yang lain:
Daripada saiz dan spesis yang sesuai
Di tempat yang sama atau berdekatan atau tempat yang
lain.
Dalam tempoh yang ditetapkan; dan
Tertakluk kepada terma-terma dan syarat-syarat yang
ditentukan oleh pihak berkuasa perancang tempatan
melainkan jika pihak berkuasa perancang tempatan
mengenepikan keperluan ini atas permohonan orang itu
atau permohonan orang itu atas permohonan mana-mana
orang lain atau mengikut budi bicara pihak berkuasa
perancang tempatan itu sendiri.

9.25.5 LARANGAN AM UNTUK PENEBANGAN POKOK.

I. Bahagian VA Akta A933 membuat suatu peruntukan khas
bertujuan untuk memberi perlindungan khas kepada pokok-
pokok matang untuk memastikan pokok-pokok ini tidak
ditebang. Ini adalah kearah membantu mewujudkan suatu
ekologi tumbuhan yang seimbang bagi sesuatu kawasan
walaupun ianya mengalami proses pembangunan.
9-25-8
II. Bagi maksud ini seksyen 35H (1) Akta A933 melarang
penebangan mana-mana pokok yang lilitannya melebihi 0.8
meter yang tumbuh di dalam kawasan pihak berkuasa
perancang tempatan. Lilitan ini diukur pada paras 0.5 meter
dari bumi manakala bagi pokok yang berbanir ianya diukur
dari paras banir.
III. Seseorang yang bercadang untuk menebang mana-mana
pokok yang memiliki lilitan 0.8 meter hendaklah terlebih
dahulu mendapatkan kebenaran bertulis dari pihak berkuasa
perancang tempatan. Mengikut Akta, aktiviti penebangan
pokok termasuklah aktiviti memotong, memangkas,
mencantas, mencabut, merosakkan atau memusnahkan
pokok. Walau bagaimanapun penebangan boleh dilakukan
tanpa mendapat kebenaran dari pihak berkuasa perancang
tempatan dalam keadaan berikut:
Jika pokok yang terlibat berada dalam keadaan hampir
mati atau telah mati
Bagi mengelakkan sesuatu bahaya yang mengancam
nyawa atau harta benda yang pasti berlaku jika pokok
yang berkenaan tidak ditebang;
Bagi mematuhi sesuatu kehendak undang-undang
bertulis yang lain.
IV. Seksyen 35H (3) seterusnya menetapkan bahawa mana-
mana orang yang melanggar seksyen 35H (1) adalah
melakukan kesalahan dan apabila disabitkan boleh didenda
tidak melebihi daripada RM 5,000 (Ringgit Malaysia Lima
Ribu Sahaja)


9-26-1

P
E
M
B
A
N
G
U
N
A
N

T
A
M
A
N

A
T
A
S

B
U
M
B
U
N
G

GARIS PANDUAN

P
E
M
B
A
N
G
U
N
A
N

T
A
M
A
N

A
T
A
S

B
U
M
B
U
N
G

GARIS PANDUAN
9.26 PIAWAIAN KEMUDAHAN GOLONGAN KURANG UPAYA

PIAWAIAN KEMUDAHAN GOLONGAN KURANG UPAYA

Bilangan JBPD 1/2000
Pengubahan Tiada
Kandungan 1.0 Pengenalan
2.0 Dasar Pelaksanaan
3.0 Konsep Perancangan Kemudahan Golongan
Orang Kurang Upaya
4.0 Piawaian dan Garis Panduan
4.1 Aksesibiliti
4.2 Reruang
4.3 Kemudahan Sokongan

9-26-2

Golongan orang kurang upaya secara umumnya terdiri daripada
mereka yang cacat anggota fizikal dan mental. Menurut tafsiran Jabatan
Kebajikan Masyarakat Malaysia (1993), orang cacat ialah orang yang
tidak berupaya menentukan sendiri bagi memperolehi sepenuhnya atau
sebahagian daripada keperluan biasa seseorang individu dan/atau tidak
dapat hidup bermasyarakat sepenuhnya disebabkan sesuatu sama ada ia
berlaku semenjak lahir atau kemudian dari itu. Selain itu, kurang upaya
juga dimaksudkan sebagai orang yang menghidap suatu batasan atau
kehilangan kegunaan bahagian anggota badan, fungsi fizikal atau mental
(ANSI, 1980). Konsep kurang upaya ini terikat dengan kebolehan fizikal
seseorang dan tidak berkait dengan kebolehan seseorang untuk berfungsi
dalam persekitaran. Konsep kecacatan yang ditafsirkan oleh ANSI
adalah merupakan kesukaran seseorang untuk berinteraksi dengan
persekitaran mereka. Menurut kajian yang dijalankan pada tahun 1958,
didapati lebih kurang satu peratus penduduk di Malaysia adalah terdiri
daripada orang cacat. Jika peratusan konservatif ini diambilkira sebagai
asas, maka orang cacat masa kini adalah dianggarkan sekurang-
kurangnya 210,000 orang. Sehingga tahun 1998, terdapat seramai 73,107
orang kurang upaya yang berdaftar dengan Jabatan Kebajikan
Masyarakat. Dengan itu, tujuan garis panduan dan piawaian ini adalah
untuk membantu Pihak Berkuasa Negeri, pihak berkuasa tempatan dan
agensi pelaksanaan dalam merancang dan menyediakan kemudahan-
kemudahan yang diperlukan oleh golongan orang kurang upaya yang
secukupnya dalam sesuatu kawasan pembangunan. Objektif garis
panduan termasuk memperbaiki dan menyediakan aksesibiliti yang
selamat dan cukup di kawasan kemudahan pendidikan, kesihatan dan
perumahan, pusat perniagaan, sistem pengangkutan awam, kawasan
rekreasi dan kawasan awam.


9-26-3

9.26.1 PIAWAIAN DAN GARIS PANDUAN

Komponen perancangan kemudahan golongan orang kurang upaya
meliputi aspek-aspek berikut:

i. Aksesibiliti
Laluan terus menerus tanpa halangan dan
menghubungkan kesemua elemen aksesibiliti dan ruang ke
bangunan atau kemudahan lain
Menghubungkan kawasan luaran dan dalaman sesebuah
bangunan tanpa halangan

ii. Reruang
Jenis reruang yang perlu disediakan adalah berdasarkan
kategori bangunan dan keperluan.
Keluasan dan lokasi reruang yang disediakan haruslah
mengambilkira keselamatan dan keselesaan golongan
kurang upaya.

iii. Kemudahan Sokongan
Menitikberatkan ciri-ciri keselamatan, keselesaan,
kesesuaian dan mesra guna (user friendly).
Elemen-elemen penting yang boleh membantu pergerakan
golongan kurang upaya.
Perletakan elemen-elemen halangan di persekitaran luaran
perlu dialihkan dan disesuaikan.

Garis panduan yang digubal ini (rujuk Jadual 9.38) hanya
menumpu kepada peruntukan dan penyediaan kemudahan bagi
golongan orang kurang upaya di sekitar luar bangunan sama ada
bangunan awam, bangunan perniagaan, terminal pengangkutan
awam mahupun kawasan rekreasi.

9-26-4
Jadual 9.38: Garis Panduan Perancangan Kemudahan Golongan
Kurang Upaya

Elemen Garis Panduan
Kumpulan
Sasaran
(Mengikut
Keutamaan)
A. KOMPONEN AKSESIBILITI
A1
Ramp
A1.1

A1.2

A1.3

Ramp perlu disediakan kesemua bangunan
awam, bangunan perniagaan, kawasan
tempat letak kereta, kawasan rekreasi,
terminal pengangkutan dan kediaman
bertingkat. Minima satu ramp juga perlu
disediakan setiap deretan rumah
kedai/pejabat.

Semua ramp mestilah dihubungkan dengan
laluan golongan kurang upaya dan
berterusan tanpa halangan.

Maksima bagi kecerunan ramp mestilah
1:15 dengan kelebaran minima 1800mm
(SIRIM Kod MS 1331: 1993).

1.Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2.Orang buta
3.Orang tua
4.Perem-
puan
mengan-
dung
5.Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
A1.4

A1.5

Ramp tanpa pengadang di kiri kanan perlu
disediakan kerb tidak kurang daripada
100mm tinggi bagi keselamatan pengguna
kerusi roda dan pengguna bertongkat.
(SIRIM Kod MS 1331:1993).

Permukaan ramp mesti dari bahan yang
tidak licin dan bersesuaian (SIRIM Kod MS
1331:1993).

1. Pengguna
kerusi roda/
cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil

9-26-5

A1.6 Handrail perlu disediakan bersama ramp
di anjung masuk ke bangunan-bangunan.
Spesifikasi ukurlilit handrail adalah 40mm

1. Pengguna
kerusi roda/
cacat
anggota

2. Orang tua

3. Orang buta

4. Perempuan
mengan-
dung

5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil

A2
Handr-
ail dan
Grab-
bar
A2.1

A2.2
Handrail perlu disediakan bersama-sama
ramp di anjung masuk bangunan-bangunan
dan kawasan pejalan kaki di mana perlu.

Handrail atau grab bar mesti mempunyai
ukutlilit/lebar dan kekuatan yang sesuai
supaya mudah digenggam dan untuk
sokongan. Spesifikasi ukurlilit 40mm
minima dan tidak lebih daripada 50mm

1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang tua
3. Perempuan
mengan-
dung
4. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
5. Orang buta
9-26-6
A2.3

A2.4

A2.5
Jika handrail atau grab bar dibina
berhampiran dengan dinding bangunan,
ruang di antara handrail atau grab bar
dengan dinding tersebut perlu mempunyai
dengan jarak 50mm (minima) dan tidak
lebih daripada 100mm (SIRIM Kod MS
1331:1993).

Ketinggian handrail yang sesuai adalah 3.0
kaki (900mm) dan bagi handrail kedua
untuk kanak-kanak dan orang kerdil
ketinggiannya adalah 24 (700mm).
Tanda Braille, perlu disediakan pada
permulaan dan hujung handrail untuk
kegunaan orang buta.

1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang tua
3. Perempuan
mengan-
dung
4. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
5. Orang buta
A3
Laluan
Khas/
pejalan
kaki
dan
kaki
lima
A3.1

A3.2

A3.3
Laluan pejalan kaki secara terus dan tanpa
halangan perlu disediakan untuk
menghubungkan pergerakan ke bangunan
awam, bangunan perniagaan, terminal
pengangkutan awam dan tempat letak
kereta di sesuatu kawasan.

Laluan pejalan kaki perlu disediakan di
kawasan kediaman bertingkat yang
menghubungkan kawasan tempat letak
kereta ke bangunan kediaman.

Laluan pejalan kaki yang disediakan
seharusnya boleh juga digunakan oleh orang
lain.

1. Pengguna
kerusi roda/
cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil


9-26-7

A3.4

A3.5

A3.6

A3.7

A3.8
Saiz laluan pejalan kaki mestilah sesuai
untuk pengguna kerusi roda dan golongan
lain. Saiz lebar minima adalah 1500mm
(SIRIM Kod MS 1331:1993). Sekiranya
kurang daripada 1500mm, ruang untuk
berpusing perlu disediakan pada jarak
bersesuaian.
Permukaan laluan pejalan kaki mestilah
dari bahan yang tidak licin dan sesuai untuk
orang buta dan pengguna kerusi roda
(SIRIM Kod MS 1331 dan MS 1184).
Tekstur permukaan di pintu masuk dan
keluar hendaklah berbeza dari tektur laluan
biasa untuk kemudahan orang buta.
Pejalan kaki yang tidak disediakan kerb,
ketinggian pejalan kaki dengan jalan tidak
lebih daripada 10mm (SIRIM Kod MS
1331:1993).
Laluan pejalan kaki dan kaki lima tidak
boleh dikongsi bersama laluan sikal.

1. Pengguna
kerusi roda/
cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
A4
Anjung
Masuk
Ke
Ban-
gunan
A4.1

A4.2

A4.3

A4.4

A4.5
Ramp dan handrail perlu disediakan
paling hampir dengan anjung masuk ke
sesebuah bangunan.
Pintu masuk ke bangunan perlu cukup lebar
untuk laluan dua pengguna kerusi roda
(minima 1800mm) (SIRIM Kod MS
1331:1993, MS 1184:1991).
Pintu masuk otomatik hendaklah disediakan
dan sekiranya tiada pintu demikian maka
perlu disediakan pintu yang boleh dibuka
dengan sebelah tangan.
Perlu ada penggunaan color contrast pada
ruang masuk ke bangunan serta permukaan
lantai dot type block perlu disediakan di
anjung masuk bagi tujuan tanda amaran.
Simbol khas OKU atau tanda khas perlu
disediakan untuk panduan masuk/keluar
kemudahan golongan kurang upaya.
1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota

2. Orang buta

3. Orang tua

4. Perempuan
mengan-
dung

5. Kanak-
kanak dan
9-26-8

A4.6

Pintu kaca hendaklah mempunyai tanda
yang jelas di antara paras 800mm 1500mm
(SIRIM Kod MS 1184) dari lantai untuk
kemudahan orang kurang penglihatan
memasuki bangunan.

orang
kerdil
A5
Permu-
kaan
Laluan
Bertek-
stur
A5.1

A5.2

Permukaan laluan bertekstur yang sesuai
perlu disediakan untuk memandu arah
orang buta di kawasan-kawasan pejalan
kaki dan laluan khas.
Dua jenis permukaan laluan

1. Dot-type block memberi tanda amaran
bertujuan menangkis halangan dan
bahaya, menunjuk arah dan amaran
sekiranya menghampiri selekoh dan
simpang (SIRIM Kod MS 1331:1993).

2. Line type block asas kepada menunjuk
arah laluan(SIRIM Kod MS 1331:1993).

1. Orang buta
300mm
300mm
300mm
300mm
300mm
300mm

9-26-9

A5.3

Tempat yang perlu disediakan permukaan
laluan khas:
i. Berhadapan anjung masuk
bangunan, mana-mana tangga di luar
bangunan dan di hadapan
kemudahan tempat melintas.
ii. Anjung keluar/masuk terminal
pengangkutan awam.
iii. Di kaki lima menghala ke bangunan.
iv. Laluan pandu arah dari kemudahan
awam ke terminal pengangkutan
awam yang berhampiran.
v. Berhadapan laluan trafik.
A6
Tangga
A6.1

A6.2

A6.3

A6.4

A6.5

Spesifikasi penyediaan tangga perlu
mengikut SIRIM Kod MS 1184:1991.

Permukaan yang berbeza perlu disediakan
di awal dan akhir tangga sebagai tanda
permulaan mendaki dan mengakhiri tangga,
serta perlu ada color contrast pada anak
tangga pertama dan akhir.

Handrail perlu disediakan di kedua-dua
belah tangga.

Papan tanda khas perlu disediakan di
tangga-tangga untuk kemudahan golongan
kurang upaya.

Mana-mana terminal pengangkutan awam,
escalator perlu disediakan.

1. Cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
A7
Lintasan
Pedes-
Trian
A7.1

Lintasan pedestrian perlu disediakan:
i. Kawasan-kawasan yang melintasi
trafik.
1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
9-26-10

A7.2

A7.3

ii. Berhampiran dengan pusat-pusat
kebajikan, rumah-rumah orang tua
dan orang pekak serta pusat orang
buta.
iii. Berhampiran dengan hospital-
hospital dan klinik.
iv. Berhampiran kawasan membeli-
belah.
v. Luar kawasan sekolah.
vi. Lampu isyarat khas (audio signal)
perlu disediakan untuk kemudahan
golongan kurang upaya melintas
khususnya bagi orang buta (SIRIM
Kod MS 1331:1991).
vii. Berhampiran kawasan ibadat.
Permukaan lintasan bertekstur perlu
disediakan di kedua-dua arah ke pelican
crossing (SIRIM Kod MS 1331:1993).
Pada jalan-jalan utama dimana trafik
adalah sibuk (dimana pembahagi jalan
adalah cukup luas atau lebih 5 kaki),
pelican crossing perlu disusun atur secara
staggered. (SIRIM Kod MS 1331:1993).
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
B. RERUANG
B1
Tempat
Letak
Kereta
Khas
(TLK)
B1.1

B1.2

Tempat letak kereta khas perlu disediakan
di semua bangunan awam, bangunan
perniagaan, kawasan rekreasi, terminal
pengangkutan awam dan kediaman
bertingkat.
Tempat letak kereta khas mestilah
dihubungkan dengan laluan golongan
kurang upaya dan disediakan step ramp
selebar 1000mm dimana sesuai (SIRIM Kod
MS1331:1993).
1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang tua
3. Perempuan
megandung


9-26-11

B1.3

B1.4

B1.5

B1.6

Lokasi tempat letak kereta khas mestilah
disediakan paling hampir dengan laluan dan
anjung masuk ke bangunan. Keluasan
sesuatu ruang termasuk kawasan
perpindahan dari kenderaan ke kerusi roda
(access aisle) mestilah mengikut SIRIM Kod
MS 1331:1993.

Tempat letak kereta khas mestilah di
permukaan yang rata dan disertakan dengan
simbol golongan orang kurang upaya yang
mudah dilihat di atas permukaan ruang
tempat letak kereta dan di tiang tanda
berhampiran yang disertakan simbol.

Simbol tempat letak kereta bagi golongan
kurang upaya mestilah disediakan di
kawasan letak kereta sama ada di luar atau
dalam bangunan dan dapat dilihat apabila
memasuki kawasan tempat letak kereta.
Tanda yang menunjukkan arah ke ruang
tampat letak kereta bagi golongan kurang
upaya mesti juga disediakan (SIRIM Kod MS
1184:1991).
Jumlah ruang tenpat letak kereta bagi
sesebuah bangunan mestilah mengikut
nisbah yang ditetapkan oleh SIRIM Kod MS
1184:1991 iaitu satu ruang bagi setiap 100

1.Pengguna
kerusi roda/
cacat
anggota

2.Orang tua

3.Perempuan
mengan-
dung
9-26-12
B1.7

kenderaan dan sekurang-kurangnya 2 ruang
tempat letak kereta bagi setiap kategori
bangunan.
Tempat letak kereta khas mestilah
disediakan bagi kereta biasa dan van
mengikut keluasan ruang yang ditetapkan
oleh SIRIM Kod MS 1331:1993 iaitu 3300mm
lebar x 6600mm panjang.
B2
Tandas
B2.1

B2.2
Tandas bagi golongan kurang upaya
mestilah disediakan di semua bangunan
awam, bangunan perniagaan, kawasan
rekreasi dan terminal pengangkutan awam.
Bilangan dan rekabentuk tandas mestilah
mengikut SIRIM Kod MS 1184:1991.

Simbol tandas lelaki/perempuan hendaklah
timbul (embossed) dan diletakkan di
pemegang pintu masuk tandas.

1. Pengguna
kerusi
roda /
cacat
anggota
2. Orang
buta
3. Orang tua
4. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
B3
Bilik
Persali-
nan/
Penyu-
suan
B3.1 Bilik persalinan/penyusuan perlu disediakan
di tempat-tempat awam terutamanya di
kompleks-kompleks perniagaan.
1.Perempuan
menyusu-
kan anak
B4
Perun-
tukan
Unit
Kedia-
man
B4.1 Unit kediaman bagi golongan kurang upaya
harus diperuntukkan di tingkat bawah
bangunan kediaman bertingkat. 1% atau
sekurang-kurangnya 1 unit daripada jumlah
keseluruhan unit kediaman.
1. Pengguna
kerusi roda
/ cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
B5
Kedai
Runcit
Corner
Shop
B5.1 Kedai runcit (corner shop) bagi kegunaan
harian untuk penduduk setempat yang boleh
digunakan oleh golongan orang kurang
upaya mestilah disediakan di kawasan
perumahan. Perletakannya di penjuru/blok-
blok perumahan.
1. Pengguna
kerusi roda
2. Perempuan
mengan-
dung

9-26-13

3. Orang buta
B6
Hentian
Bas
B6.1

B6.2
Hentian bas perlu disediakan di tempat
tumpuan awam seperti pusat membeli-belah
dan riadah dan persimpangan jalan utama.

Pencahayaan di hentian bas perlulah
sentiasa cerah dan mempunyai kerusi yang
sesuai. Nombor laluan bas hendaklah terang
timbul (emboss) dan kaca lut cahaya yang
tidak bertanda hendaklah memudahkan bas
untuk berhenti bersebelahan dengan kerb
untuk memudahkan orang kurang upaya
menaiki atau menuruni bas (SIRIM Kod MS
1331:1991).
1. Orang buta
2. Pengguna
kerusi roda
/ cacat
anggota
3. Orang tua
C. KEMUDAHAN SOKONGAN
C1
Papan
tanda
kenya-
taan,
tanda
tunjuk
arah,
keteran
-gan
bertulis
tanda
amaran
dan
sebagai-
nya
C1.1

C1.2

C1.3

C1.4

C1.5
Perletakan papan-papan tanda perlulah
mendatar (horizontal) dengan ketinggian
efektif (boleh dibaca oleh golongan kurang
upaya). Ketinggian papan tanda jalan
hendaklah sekurang-kurangnya 2000mm
dari paras jalan.

Papan tanda petunjuk arah perlu
menunjukkan laluan tanpa halangan ke
bangunan atau ke kawasan tertentu.

Warna, tulisan dan saiz papan tanda mesti
jelas dan boleh dibaca.

Papan tanda bertulisan braille perlu
disediakan untuk kemudahan golongan buta.

Tanda amaran berbunyi/berlampu di
kawasan-kawasan bahaya serta kawasan
pembinaan perlu disediakan. Perletakan
tanda amaran tersebut mestilah di sekitar
kawasan berkenaan.

1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang tua
3. Orang buta
4. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
C2
Papan
Tanda
Khas
C2.1 Papan tanda khas golongan kurang upaya
perlu disediakan untuk menunjukkan lokasi
kemudahan golongan tersebut seperti
tandas, tempat letak kereta dan lain-lain.
1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
9-26-14
2. Orang tua
3. Orang buta
C3
Bangku/
Tempat
Duduk
fixed
atau
built-in
dan
meja
C3.1

C3.2

C3.3

C3.4
Sebanyak 5% daripada bangku-bangku di
tempat awam dikhaskan untuk golongan
kurang upaya. Sekurang-kurangnya satu
tempat duduk dikhaskan untuk golongan
kurang upaya.

Tempat-tempat tertentu seperti laluan
pejalan kaki atau gili-gili perlu menyediakan
tempat duduk/berehat.

Perletakan bangku/tempat duduk perlulah
mudahsampai.

Rekabentuk bangku perlu menepati ciri-ciri
keselesaan, kesesuaian ketinggian dan
keselamatan. Penyandar, pemegang dan
permukaan kerusi mestilah sesuai untuk
kegunaan golongan kurang upaya.

1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
C4
Pondok
telefon,
berba-
yar dan
kemu-
dahan
seum-
pama
C4.1

C4.2
Sekurang-kurangnya satu telefon awam
khas disediakan di tempat awam.

Ciri-ciri telefon khas yang perlu diambilkira:
Laluan/akses tanpa halangan ke telefon
Papan tunjuk arah
Rekabentuk telefon yang mudah dengan
ketinggian tidak melebihi 200mm dari
aras bawah telefon (SIRIM Kod
MS1331:1993).
Alat bantuan tambahan disediakan
(sekiranya perlu).
1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang buta
3. Orang tua
4. Perempuan
mengan-
dung
5. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil

9-26-15

Perletakan telefon tidak menghalang
laluan.

C5 Peti
surat /
tong
sampah
C5.1 Perletakan, kesesuaian, rekabentuk dan
ketinggian elemen mesti mengambilkira
keupayaan golongan kurang upaya.

C6
Longkang
/ Parit
C6.1

C6.2
Aspek keselamatan mesti diambilkira.

Penutup elemen perlu mepunyai ciri-ciri
keselamatan seperti sama rata dan tidak
berlubang-lubang terutamanya di bangunan
awam, bangunan perniagaan dan terminal
pengangkutan awam.
1. Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
2. Orang buta
3. Perempuan
mengan-
dung
4. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
C7
Pagar
C7.1 Rekabentuk dan bahan binaan elemen
mestilah mempunyai ciri-ciri keselamatan
dan ketahanan.

1. Orang tua
C8
Halangan-
-halangan
(pokok,
pasu
bunga,
tiang
lampu,
papan
tanda dan
kerb)
C8.1

C8.2
Halangan-halangan laluan dihindarkan
terutama di laluan pejalan kaki dan tempat
tumpuan awam.

Perletakan tanda arah/papan tanda, tiang
lampu, pondok telefon seharusnya di tepi
laluan awam tanpa mengganggu pergerakan.

1.Pengguna
kerusi
roda/ cacat
anggota
1. Orang buta
2. Perempuan
mengan-
dung
3. Kanak-
kanak dan
orang
kerdil
4. Orang tua
9-26-16
C9
Tiang
lampu
trafik
melintas
C9.1

C9.2
Perletakan tiang perlu sesuai untuk
memberi laluan tanpa halangan.

Jangkamasa lampu isyarat hijau untuk
melintas hendaklah mengambilkira
keupayaan golongan kurang upaya.


9-27-1
9.27 PIAWAIAN PERANCANGAN KAWASAN TASIK
Garis Panduan dan Piawaian Perancangan Kawasan Tasik
Bilangan JBPD 2/2000
Pengubahan Tiada
Latar Belakang Kawasan tasik merupakan antara sumber
pembangunan yang amat bernilai dari segi estetik,
warisan negara dan juga ekonomi. Keindahannya
menuntut agar ia kelihatan sebagai aset dan
khazanah negara dalam bentuknya yang asal. Pada
masa yang sama keindahan itu harus juga dapat
dinikmati oleh orang ramai.
2.0 Objektif
3.0 Latarbelakang
4.0 Prinsip-prinsip Perancangan Pembangunan
Tasik
5.0 Dasar Perlaksanaan Perancangan Pembangunan
Kawasan Tasik
6.0 Garispanduan Umum Perancangan
Pembangunan Kawasan Tasik
6.1 Konsep Aktiviti Pembangunan Tasik
7.0 Garis Panduan Khusus Perancangan
Pembangunan Kawasan Tasik
7.1 Garis Panduan Pengurusan Tasik
7.1.1 Kawalan Kualiti Air Tasik
7.1.2 Kawalan Penurunan Dan Kenaikan
Paras Air
7.1.3 Kawasan Tumbuhan Air
7.1.4 Kawalan Penangkapan Hasil
Sumber Tasik
8.0 Piawaian

9-27-2
Garis panduan ini disediakan dengan tujuan untuk mewujudkan
dasar kawalan untuk memastikan semua bentuk pembangunan yang
akan dilaksanakan di kawasan sekitar dan berhadapan tasik
dilaksanakan dengan teratur, menarik, selesa, selamat dan mesra alam.
Dalam era pembangunan negara yang pesat, pembangunan pasaran
hartanah yang rancak, perubahan citarasa dan tumpuan masa kini
penduduk yang menghargai pembangunan depan air, telah menyebabkan
sumber hartanah berair mendapat perhatian banyak pihak untuk
dibangunkan. Langkah ini membolehkan potensi ekonomi tasik
dimanfaatkan. Tetapi, keserasian pembangunan fizikal dengan
persekitaran setempat perlu dipastikan untuk mendapat keharmonian,
kesejahteraan dan kemampanan pembangunan di kawasan tasik.

Tasik tropika tempatan secara umumnya didefinisikan sebagai
satu kawasan permukaan bumi yang ditakungi air seluas satu hektar
atau lebih dengan pelbagai kedalaman yang secara umumnya
mengandungi nutrien yang mampu membiakkan hidupan air untuk
faedah sosio-ekonomi dan rekreasi masyarakat.


Pembangunan yang dijalankan di kawasan tasik mestilah mematuhi
garis panduan dan piawaian yang telah ditetapkan ini semaksimum
yang boleh tanpa ada sebarang pengecualian bagi pelonggaran syarat.
Setiap pembangunan perlulah mengekalkan kawasan semulajadi dan
meminimumkan aktiviti-aktiviti yang boleh merosakkan ekosistem
persekitaran.
Bagi jenis pembangunan yang memerlukan kelulusan EIA,
kepentingan biodiversiti, ekosistem, konflik, pengurusan dan cara
penyelesaian hendaklah dititikberatkan.
Konsep pembangunan bersepadu dan komprehensif yang bersifat
environmental oriented dan mesra alam sangat digalakkan.

9-27-3
Jika ada, isu atau masalah baru pembangunan di kawasan tasik yang
tidak termaktub di dalam garis panduan ini hendaklah dirujuk
kepada pihak JPBD sebelum langkah-langkah tertentu dibuat.
Sebarang bentuk pembangunan di kawasan yang berisiko tinggi
seperti kawasan sensitif alam sekitar (KSAS) sebagaimana
dikemukakan oleh JPBD dan agensi-agensi lain adalah dilarang.
Kemudahan awam seperti tempat rehat, tong sampah, gerai makan,
tandas awam dan tempat letak kereta hendaklah disediakan bagi
membolehkan orang ramai mengguna dan menikmati kawasan tasik
secara bersama.
Setiap pembangunan hendaklah mengambilkira dan melibatkan
kepentingan masyarakat setempat.
Setiap pembangunan yang dijalankan di dalam zon pembangunan
tasik mestilah mengikut kepadatan pembangunan, nisbah plot,
ketinggian bangunan, sistem jalan raya, dan anjakan bangunan yang
telah ditetapkan oleh pihak JPBD.

9.27.2 GARIS PANDUAN PEMBANGUNAN KAWASAN TASIK

Pembangunan tasik perlu mematuhi komponen-komponen berikut:
a. Gunatanah
b. Pembangunan fizikal
c. Kualiti Air
d. Biologi
e. Lanskap
f. Kemudahan awam
g. Sosio-ekonomi
h. Arkeologi

9-27-4
Jadual 9.39: Garis Panduan Pembangunan Kawasan Tasik
Lombong
Unsur Garis Panduan
GUNA-
TANAH
i. Pembangunan fizikal hendaklah dirancang 20 meter
dari gigi air.
ii. Pembangunan bercampur (mixed development) seperti
pembangunan rekreasi, kawasan perdagangan, taman
tema, taman teknologi, institusi, muzium, pusat budaya
dan perumahan sangat sesuai dimajukan di zon
pembangunan tasik lombong.
iii. Terusan dan pantai buatan (artificial beach) boleh
dibina untuk tujuan pengindahan dan aktiviti rekreasi
zon litoral.
iv. Bangunan atau apa jua jenis pembangunan kekal tidak
dibenarkan berada di kawasan gigi air, sebaliknya perlu
ditempatkan jauh dari garis tasik supaya ruang
tersebut dapat akses untuk kegunaan sepunya seperti
aktiviti rekreasi yang sesuai.
v. Pembangunan di atas air seperti restoran terapung
hanya boleh dibangunkan dengan skala yang sesuai
dengan luas kawasan air dan aktiviti yang dipilih pada
kawasan itu.
vi. Jenis aktiviti lancong tani yang sesuai dalam tasik
adalah seperti ternakan ikan dan udang dalam sangkar
dan perusahaan rekreasi memancing.
FIZIKAL i. Sebarang aktiviti pembangunan boleh dijalankan di
kawasan ini mengikut kesesuaian struktur tanah.
ii. Bagi kawasan tepi tasik yang tidak kukuh,
perlindungan menggunakan kaedah kejuruteraan
seperti 'revetment' dan dinding tegak (sheetpile,
cerucuk) digunakan.
iii. Rekabentuk apa jua bangunan dikawasan
pembangunan tasik mestilah boleh berfungsi dengan
baik dan menitikberatkan identiti rekabentuk
tempatan.
iv. Rekabentuk bangunan dan kawasan persekitaran juga
perlu sesuai dengan keadaan alam bina sekeliling dari
segi ketinggian, fasad dan saiz serta menggunakan ciri-

9-27-5
Unsur Garis Panduan
ciri asli alam sekitar.
v. Bangunan yang dibina hendaklah menghadap tasik.
vi. Bangunan -bangunan baru hendaklah tidak
menghalang vista pandangan bangunan sedia ada.
vii. Penyediaan jalan berturap hendaklah dikurangkan dan
rekabentuk sirkulasi semulajadi seperti denai perlu
diutamakan.
viii. Susunatur kawasan pembangunan hendaklah
mengambilkira aspek kesihatan dari segi peredaran
angin, pencahayaan dan orientasi matahari.
ix. Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai
kaedah piawaian seperti turfing, fibromat dan
'hidroseeding' perlu dijalankan di kawasan yang
terdedah kepada hakisan dan juga kawasan yang sering
dikunjungi.
KUALITI
AIR
i. Air kumbahan (efluen) yang tidak di rawat tidak boleh
dilepaskan ke dalam tasik.
ii. Penyelenggaraan bot dan perkakasan bermotor tidak
boleh dibina / dijalankan berdekatan dengan air untuk
mengelakkan pencemaran minyak dan gris.
iii. Pengkitaran dan penggunaan semula air digalakkan
dalam pengendalian taman tema air bagi menjimatkan
sumber.
LANSKAP i. Penanaman pokok baru yang bertujuan menghiasi dan
memulihara kawasan pembangunan hendaklah
mengambilkira jenis spesis pokok tempatan yang sesuai
di kawasan tersebut. Ini dapat mengekalkan
kepelbagaian pokok hutan dan identiti kawasan
tersebut daripada pupus.
ii. Inisiatif menamakan spesis pokok di kawasan
pembangunan tasik sangat digalakkan untuk tujuan
pendidikan dan penyelidikan.
iii. Pelbagai pokok hiasan yang sesuai perlu ditanam di
kawasan tanah pamah berbukit pada ketinggian 10m
hingga 800m dari paras laut untuk penghijauan bumi
dan keindahan lanskap.
9-27-6
Unsur Garis Panduan
KEMUDA-
HAN
AWAM
i. Tasik mestilah boleh diakses oleh orang ramai.
ii. Kemudahan asas seperti tandas awam, tong sampah,
bangku, wakaf, surau dan lain-lain perlu disediakan.

Jadual 9.40: Garis Panduan Perancangan Pembangunan Kawasan
Tasik Empangan
Unsur Garis Panduan
GUNA-
TANAH
Aktiviti pembangunan boleh dijalankan di beberapa nodus
zon pembangunan di kawasan litoral atau ekozon.
Nodus zon pembangunan ini tidak boleh terlalu berselerak
dan hendaklah mengambilkira kawasan yang paling
hampir dengan jalan utama.
Pembangunan yang dicadangkan hendaklah mesra alam.
Penyelenggaraan bot dan perkakasan bermotor tidak boleh
dibina berdekatan dengan air untuk mengelakkan
pencemaran minyak dan gris.
Kawasan pembangunan hanya dibenarkan seluas 20%
daripada jumlah keseluruhan kawasan tadahan air keliling
tasik.
FIZIKAL Rekabentuk apa jua bangunan di kawasan pembangunan
tasik mestilah boleh berfungsi dengan baik dan
menitikberatkan identiti rekabentuk tempatan.
Rekabentuk bangunan dan kawasan persekitaran juga
perlu sesuai dengan keadaan alam bina sekeliling dari segi
ketinggian, fasad dan saiz serta menggunakan ciri-ciri asli
alam sekitar.
Tatatur kawasan pembangunan hendaklah mengambilkira
aspek kesihatan dari segi peredaran angin, pencahayaan
dan orientasi matahari.
Penyediaan jalan berturap hendaklah dikurangkan dan
diutamakan.
Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan pelbagai
kaedah piawai seperti fibromat dan 'hidroseeding'perlu

9-27-7
Unsur Garis Panduan
dijalankan di kawasan yang terdedah kepada hakisan dan
juga kawasan yang sering dikunjungi.
Semua jenis pembangunan fizikal mestilah tidak
menjejaskan kestabilan empangan itu.
Aktiviti pembangunan hendaklah dijalankan mengikut
kontor bukit. Pemotongan bukit tidak dibenarkan di dalam
zon pembangunan tasik kerana ia boleh memberi kesan
negatif kepada tasik dan persekitarannya.
Pembangunan kawasan di hulu tasik (terutama yang
melibatkan pembersihan tapak dan penebangan pokok)
hendaklah dikawal ketat. Ini penting bagi menjamin
keutuhan struktur dan fungsi empangan tidak terjejas oleb
himpunan dan hanyutan biojisim. Jaring sampah dan
'logboom' hendaklah dipasang ditempat saliran masuk ke
tasik dan dipastikan sentiasa berfungsi dengan baik.
KUALITI
AIR
Aktiviti binaan yang menggalakkan hakisan dan
penambahan beban terampai hendaklah dikawal ketat
supaya larian air tidak masuk terus ke dalam tasik.
Perangkap sedimen pelbagai lapis dan perangkap sampah
hendaklah dipasang pada saliran masuk ke tasik dan
keberkesanannya sentiasa diawasi.
Penyelenggaraan bot, bengkel dan alat kelengkapan
bermotor tidak boleh ditempatkan berdekatan dengan air
untuk mengelakkan pencemaran minyak dan gris ke dalam
tasik.
BIOLOGI Penebangan pokok terutama yang bersaiz ukurlilit 0.8m ke
atas di kawasan pembangunan tasik tidak dibenarkan
kecuali jika mendapat kebenaran bertulis daripada pihak
berkuasa perancangan tempatan, Pejabat Pentadbir
Daerah atau Jabatan Perhutanan atas sebab-sebab
tertentu.
Penanaman tutup bumi serta pokok baru di kawasan
terdedah yang bertujuan memulihara dan menghiasi
kawasan pembangunan perlu dilaksanakan oleh pemaju
projek dengan mengambilkira jenis spesis pokok tempatan
yang sesuai di kawasan tersebut. Ini dapat memulihara
dan mengekalkan kepelbagaian pokok hutan dan identiti
kawasan tersebut daripada pupus.
Syarat-syarat pemberian konsesi balak bendaklah
9-27-8
Unsur Garis Panduan
mematuhi Garis panduan Perhutanan.
Inisiatif menamakan spesis pokok di kawasan
pendidikan dan penyelidikan.
Pelbagai pokok hiasan yang sesuai perlu di tanam di
kawasan tanah pamah berbukit pada ketinggian 10m
hingga 800m dari paras laut untuk penghijauan bumi dan
keindahan lanskap.
Penggunaan alat pencahayaan di waktu malam sebagai
salah satu elemen lanskap bagi kawasan tasik asli dan
empangan hendaklah tidak menjejaskan ekosistem
hidupan liar. Ciri-ciri rekabentuk sistem pencahayaan
yang baik perlu dititikberatkan bagi kawasan ini.
KEMUD-
AHAN
AWAM
Penyediaan gazebo, tempat berehat, bangku, tandas awam,
tong sampah dan surau untuk tujuan kemudahan
pengunjung dan pengindahan kawasan sebaik-baiknya
mengambilkira rekabentuk tempatan dan boleh
diselenggarakan dengan baik.
LANCONG
TANI
Jenis aktiviti lancong tani yang sesuai dalam tasik adalah
ternakan ikan dan udang dalam sangkar dan perusahaan
rekreasi memancing.
Jenis aktiviti lancong tani yang sesuai di darat adalah
seperti taman pertanian.
Peraturan dan syarat yang sesuai perlu disediakan untuk
menetapkan daya pengeluaran supaya tidak melebihi daya
tampung persekitaran.
Pembangunan yang berkaitan dengan penyediaan
penginapan hendaklah dari jenis chalet dengan kepadatan
rendah.
ARKEO-
LOGI
Jika tapak pembangunan di kawasan tasik didapati
mengandungi bekas peninggalan sejarah yang penting
kepada negara, maka pembangunan di tapak tersebut
tidak boleh dijalankan. Tapak arkeologi ini perlu
dipelihara sebagai warisan negara.
Kerja-kerja tanah, pembinaan dan sebagainya hendaklah
diberhentikan serta merta sekiranya artifak atau atau
jumpaan yang berkaitan dengan sejarah ditemui dan
artifak atau jumpaan bersejarah itu mesti diserahkan

9-27-9
Unsur Garis Panduan
kepada Jabatan Muzium dan Antikuiti.

Tasik Terancang
Unsur Garis Panduan
FIZIKAL Rekabentuk tasik jenis ini perlu dirancang dengan baik
bagi memenuhi fungsinya. la juga wajar bersifat moden
dan canggih serta melibatkan teknologi tinggi.
Tasik ini wajar bertempat di kawasan pembangunan
industri ringan, perumahan mewah, institusi kerajaan,
institusi pendidikan, hotel, restoran, hospital, kawasan
'retreat' dan sebagainya.
Kawasan tasik hendaklah memaksimumkan input
pelanskapan dengan elemen yang menarik dan biodiversiti
tinggi bagi memenuhi pelbagai fungsi (seperti tanam-
tanaman penyerap hingar dan debu, pemisah zon, estetik
dan sebagainya).
Kualiti air hendaklah dikawal kerana pembinaan dan
pengurusan tasik ini melibatkan kos yang tinggi.
Pengurusan dan penguatkuasaan kualiti air sewajarnya
melebihi piawaian Jabatan Alam Sekitar (JAS).
Bangunan tidak boleh membelakangkan tasik.

Tasik Asli
Unsur Garis Panduan
GUNA-
TANAH
Aktiviti pembangunan tasik asli yang dijalankan di dalam
zon litoral dan ekozon tidak boleh melebihi 10% daripada
keluasan keseluruhan kawasan tasik.
Kawasan pembangunan mestilah mempunyai anjak undur
500m.
Perletakan zon pembangunan ini mestilah mengambilkira
kawasan yang paling hampir dengan jalan utama yang
9-27-10
Unsur Garis Panduan
sedia ada.
Pembangunan hendaklah berkepadatan rendah dan
terkawal hanya pembangunan jenis chalet dan
seumpamanya sahaja yang dibenarkan yang berkaitan
dengan rekreasi pasif dan eko-lancong.
Bangunan tidak membelakangkan tasik dan pemandangan
dapat dinikmati oleh semua orang.
Bangunan di sebelah tasik tidak boleh tinggi sehingga
menyekat vista dan pandangan awam ke tasik. Turutan
bangunan perlulah terendah paling hampir dengan tasik
dan tertinggi ke arah darat. Bangunan harus sesuai
dengan jenis tanah dan geologi tapak, dan sebaik-baiknya
tidak melebihi pokok-pokok semulajadi yang tertinggi.
Bangunan atau apa jua jenis pembangunan tidak
dibenarkan berada di kawasan berhampiran atau tepi
tasik, sebaliknya ditempatkan jauh dari garis tasik supaya
ruang tersebut dapat diperuntukkan kepada akses orang
ramai mendekati tasik.
Bilangan jalan masuk atau akses utama ke tasik
hendaklah dihadkan dan dikawal bagi menjamin daya
tampung zon litoral tasik tidak dilampaui, dan untuk
melindungi ekosistem tasik, kemampanan identiti serta
fungsinya.
FIZIKAL Rekabentuk bangunan dan kawasan persekitaran juga
perlu sesuai dengan keadaan alam bina sekeliling dari segi
ketinggian, fasad dan saiz serta menggunakan ciri-ciri asli
alam sekitar.
Penyediaan jalan berturap hendaklah dikurangkan dan
diutamakan.
Aktiviti pembangunan hendaklah dijalankan mengikut
kontor bukit. Pemotongan bukit tidak boleh dilakukan di
dalam zon pembangunan tasik kerana ia boleh memberi
kesan negatif kepada tasik dan persekitarannya.
Penyelenggaraan tanaman tutup bumi dengan kaedah
seperti turfing, fibromat, 'hidroseeding' dan sebagainya
perlu dijalankan di kawasan yang terdedah kepada
hakisan dan juga kawasan yang sering dikunjungi.

9-27-11
Unsur Garis Panduan
Rekabentuk papan tanda, jalan masuk dan apa jua
bangunan di kawasan pembangunan tasik mestilah boleh
berfungsi dengan baik dan menitikberatkan identiti
rekabentuk tempatan.
Pembangunan pelancongan secara besar-besaran tidak
dibenarkan sama sekali.
KUALITI
AIR
Pengurusan dan penguatkuasaan kualiti air hendaklah
dikawal ketat (mematuhi piawaian JAS).
penambahan beban terampai hendaklah dikawal supaya
air larian tidak masuk terus ke dalam tasik.
keberkesanannya hendaklah sentiasa diawasi.
Pelepasan efluen tidak dibenarkan.
BIOLOGI Tiada pembangunan dibenarkan dalam kawasan tasik
yang berada dalam santuari hidupan liar.
Elemen lanskap semulajadi di semua kawasan
pembangunan tasik perlu dikekalkan semaksimum yang
boleh. Langkah-langkah pengekalan pokok seperti
penggunaan kabel pengikat pokok (contoh di Tasik Bera)
perlu diberi perhatian oleh setiap pemaju.
Penebangan pokok terutama yang bersaiz ukurlilit 0.8m ke
atas di kawasan pembangunan tasik tidak dibenarkan
kecuali jika mendapat kebenaran bertulis daripada pihak
berkuasa perancangan tempatan atas sebab-sebab
tertentu.
Penanaman pokok baru yang bertujuan menghiasi
kawasan pembangunan hendaklah mengambilkira jenis
spesis pokok tempatan di kawasan tersebut. Ini dapat
mengekalkan kepelbagaian pokok hutan dan identiti
kawasan tersebut daripada pupus.
Inisiatif menamakan spesis pokok di kawasan
pendidikan dan penyelidikan
Penggunaan alat pencahayaan di waktu malam sebagai
9-27-12
Unsur Garis Panduan
salah satu elemen lanskap bagi kawasan tasik empangan
bendaklah tidak menjejaskan ekosistem hidupan liar. Ciri-
ciri rekabentuk sistem pencahayaan yang baik perlu
dititikberatkan bagi kedua-dua kawasan ini.
EKO-
LANCONG
Pembangunan berdensiti rendah sahaja dibenarkan untuk
menjaga atau mengekalkan keaslian persekitaran sedia
ada.
Pembangunan yang berkaitan dengan penyediaan
penginapan hendaklah dari jenis chalet dengan kepadatan
rendah.
Jenis eko-lancong yang sesuai adalah seperti berkayak,
memancing, jogging, tracking, sukan air, pemerhatian
flora dan fauna, melawat perkampungan Orang Asli,
penyelidikan (ilmiah) dan rekreasi rimba dan rekreasi
pasif lain yang tidak merosakkan alam sekitar atau
mencemarkan air.
Kemudahan yang disediakan hendaklah berbentuk
semulajadi seperti berkayak dan bersampan tanpa
melibatkan penggunaan alat berjentera.
Ciri semulajadi dalam zon eko-lancong seperti gua dan air
terjun hendaklah dikekalkan.
ARKEO-
LOGI
Jika tapak pembangunan di kawasan tasik didapati
mengandungi bekas peninggalan sejarah yang penting
kepada negara, maka pembangunan di tapak tersebut
tidak boleh dijalankan. Tapak arkeologi ini perlu
dipelihara untuk warisan negara.
Kerja-kerja tanah, pembinaan dan sebagainya hendaklah
diberhentikan serta merta sekiranya artifak atau jumpaan
yang berkaitan dengan sejarah ditemui dan artifak atau
jumpaan bersejarah itu mesti diserahkan kepada Jabatan
Muzium dan Antikuiti.


9-27-13
Jadual 9.43: Garis Panduan Pembangunan Kawasan Tasik Ladam
Unsur Garis Panduan
GUNA-
TANAH
Pembangunan yang dibenarkan di kawasan tasik ini
adalah merupakan sebahagian pembangunan kawasan
lembangan sungai berkenaan. Kegunaan utama adalah
untuk rekreasi pasif seperti memancing, fotografi,
mencerap flora dan fauna, dan sebagainya.
KUALITI
AIR
Garis panduan bagi kualiti air dan persekitaran di tasik
ladam yang bertujuan mengekalkan indentiti tasik
tersebut adalah sama seperti tasik empangan.

Jadual 9.44: Garis Panduan Pembangunan Tasik Ladam
Unsur Garis Panduan
GUNA-
TANAH
Pembangunan yang dibenarkan di kawasan tasik ini
adalah merupakan sebahagian pembangunan kawasan
pesisiran pantai jenis berpasir.
Pembangunan perumahan dan komersial tidak dibenarkan
kerana kapasiti tasik terlalu kecil dan tidak berupaya
menampung pembangunan sedemikian.
Pembangunan chalet dan berapa tingkat hotel
dibenarkan.
Kegunaan utama adalah untuk rekreasi pasif dan kecil-
kecilan seperti berkelah, bermain pantai, fotografi,
mencerap flora dan fauna, dan sebagainya.
KUALITI
AIR
penambahan beban terampai hendaklah dikawal ketat
supaya larian air tidak masuk terus ke dalam tasik.
keberkesanannya mestilah sentiasa diawasi.
Penyelenggaraan bot, bengkel dan alat kelengkapan
bermotor tidak boleh ditempatkan berdekatan dengan air
untuk mengelakkan pencemaran minyak dan gris ke dalam
tasik.


9-28-1

9.28 PHYSICAL PLANNING GUIDELINES FOR THE MSC
Physical Planning Guidelines for The Multimedia Super
Corridor (MSC)
Volume Volume One
Date of Issue 1997
Review No
Adoption Multi Media Super Corridor
Background Prepared by Federal Department of Town and Country
Planning
Contents 1.0 Guidelines Objectives
2.0 Planning Areas
3.0 Basic Planning Principles of the Msc
4.0 Existing Guidelines
4.1 Guidelines on the Total Planning Doctrine,
Jpbd 1996
4.2 Environmental Quality (Prescribed Activities)
(Eia) Order 1987, Doe
4.3 Guidelines on Natural Topography
Preservation In Physical Planning and
Development, Jpbd/Kpkt 1996
4.4 Guidelines for the Preparation of the
Development Proposal Report, Jpbd 1996
4.5 National Landscape Guidelines, Jpbd 1995
5.0 General Sectoral Guidelines
5.1 Urban/Civic Design
5.2 Housing
5.3 Environment
5.4 Commercial
5.5 Open Space/Recreation
5.6 Enterprise
5.7 Landscape
5.8 Community Facilities
5.9 Development of Malay Reserves
6.0 Transportation Guidelines
6.1 Roads
6.2 Pedestrian Walkways
6.3 Public Transport
6.4 Car Parking
6.5 Road Reserves
6.6 Traffic Management

6.7 Road Furniture
7.0 Infrastructure and Utility Guidelines
7.1 Integrated Utility Tunnels
7.2 Drainage
7.3 Sewerage
7.4 Water Supply
7.5 Solid Waste Management
7.6 Telecommunications
7.7 Electric Supply
7.8 Flood Prevention and Management
8.0 Landscape Guidelines
8.1 Multimedia Theme Park
8.2 Natural Park
8.3 Sports and Related Activities
8.4 Industrial Zones
8.5 Residential Zones
8.6 Institutional Zones
8.7 Town Center and Commercial Zone
8.8 Research and Development Zone
8.9 Pedestrian and Cycle Network
8.10 Promenade
8.11 Boulevard
8.12 Infrastructure Related Landscape
8.13 Buffer
8.14 Local Parks and Playing Fields
8.15 Regional Linkages

The Multimedia Super Corridor (MSC) will be the main
development hub of the nation in the 21
st
century, whereby the major
industries will be the multimedia industries and information technology
operating within an environment specially designed to facilitate the
mutual enrichment of leading edge companies and countries seeking to
locate here and rap the rewards of the Information Age. The Federal Town
and Country Planning Department is entrusted with the task of preparing
the Physical Development Plan for the MSC and Cyberjaya. To facilitate
the implementation of this development plan, the Department has drawn
up this series of IT Planning Guidelines for seven zones within the MSC.
The overall objective of these guidelines is to create a world class business
and living environment through provision of the state of art multimedia
infrastructure; efficient transportation system; top quality business;

9-28-3

housing, leisure, education, health and security facilities, green
environment with protection of ecology an topography and promotion of
clean and efficient energy supply; and human-friendly urban design.

9.28.1 GUIDELINES OBJECTIVE

This guideline is prepared to facilitate local authorities and
developers in the planning and development of the Multimedia Super
Corridor (MSC). This is in line with the vision of the Government to
propel Malaysia into the 21
st.
century of the Information Age towards
achieving the desired environment for multimedia and IT development.

9.28.2 PLANNING AREA

As defined in the MSC development plan, there are seven planning
areas within the MSC where this set of guidelines will be applicable. The
seven planning areas are (Figure 9.52):
1. Putrajaya
2. Airport City
3. Cyberjaya
4. Cyber Village
5. Tele-Suburb
6. Research and Development (R&D) Centre
7. High-Tech Park

9.28.3 GENERAL GUIDELINES PLANNING PRINCIPLE


The general guiding planning principles of the MSC are defined as
follows:
1. Physical planning of all seven zones should take into account the
concept and strategy of the MSC as the hub of information
technological advancement and future economic growth in promoting
new industrial sectors.
2. The achievement of sustainable and balanced physical planning in
relation to resource utilization and conservation based on the elements
of the Total Planning Doctrine
3. The provision of various forms of state-of-the-art facilities that need to
be created within the seven zone with different functions towards
achieving the National Policy of creating Bumiputera entrepreneurs.
Integration of physical planning with resource development where
every asset in the MSC is to be developed to produce optimum results
and for the prevention of disasters.
4. Planning for settlement takes recognition of the basic needs for
healthy and progressive living based on the Total Planning Doctrine.
5. Planning for better watershed management in the MSC area.
6. The prohibition of new manufacturing activities that does not comply
with the MSC status designated activities.
7. The physical planning of the MSC shall take recognition and translate
into physical terms, the importance of human resource development
and education system for the wide-scale building of the future IT
literate population.
8. Creating a place for work, stay and leisure in a conducive beautiful
green environment.
9. All Malay Reserve areas shall be given opportunities, wherever
suitable, for enterprise, residential and commercial development.
10. Deveploment guidelines within the MSC is formulated on the basis of
performance variable and not merely on economic criteria.

9.28.4 CYBERJAYA


9-28-5

1. As a leading-edge multimedia centre that will attract world-class
multimedia/ IT companies
2. IT based landuses with emphasis on automation and sophisticated IT
systems.
3. Low density development, well landscaped features and
environmentally- friendly.
4. Sophisticated and efficient transportation system with emphasis on
public transportation.
5. Development emphasis on free standing buildings.
6. Less mobility through use of latest technology.
7. Energy saving, clean and pollutant free activities.
8. Low density housing development with high-tech infrastructure and
social facilities for a superb living environment.

9.28.5 OTHER PLANNING AREAS WITHIN THE MSC

1. Generally, IT and IT-supporting based landuses.
2. The development of Putrajaya as the new electronic government,
administrative centre and intelligent garden city.
3. Development of small and medium scale enterprises in Cyber Village
to support IT development in Cyberjaya.
4. The development of housing and smart learning systems in Tele-
Suburb areas with sophisticated IT and electronic facilities.
5. High-tech, clean and non-polluting industries with low labour input in
High- Tech Park.
6. High speed transportation network and quality urban amenities in
High- Tech Park.
7. Collaborative clusters of research institutions concentrating on IT
research and learning in the R&D Centre.


The development of Airport City as a service centre with emphasis on
transportation, aeronautical services, electronics and IT to support the
development of the Kuala Lumpur International Airport (KLIA).

Figure 9.52: Planning Areas in Multimedia Super Corridor (MSC)


9-29-1
9.29 PHYSICAL PLANNING GUIDELINES FOR THE MSC
PUTRAJAYA

Corridor (MSC)
Volume Volume Two - Putrajaya
Date of Issue 1997
Review No
Adoption Multimedia Super Corridor
Planning
Contents 1.0 Introduction
2.0 Urban Design
3.0 Housing
3.1 Specific Guidelines
3.2 Use Class Order
4.0 Commercial
4.2 Use Class Order
4.3 Planning Standards
5.0 Open Space and Recreation
5.2 Use Class Order
5.3 Specific Design Guidelines
9-29-2
Putrajaya, in the Centre of MSC, is Malaysia's new electronic
Government Administrative centre, which will be developed as an
intelligent garden city. The major landuse zones will be:

Administrative zone
Commercial zone
Residential zone
Greenery and open space zone

9.29.1 URBAN DESIGN

Putrajaya will portray a 'garden city' image. Design and
development of this new intelligent Federal Administration Capital city
will be of high design standards and suitability without limiting
architectural creativity or new ideas. The proposed urban design
guidelines are:
Encourage environment design which suits the equatorial climate
such as providing shelter from sun by using deeper eaves, louvered
windows and veranda, air circulation between buildings and building
interior, pitch roof to facilitate air circulation.
Encourage shelter from sun and create green atmosphere surrounding
buildings with the introduction of landscaping inside and outside of
buildings such as the provision of roof top garden, courtyards and
plant boxes at various floors.
Make use of pedestrian mall, arcade or covered shopping area to link
public or commercial buildings as one of the community facilities
during sunny and rainy days.
There should be control on billboards, advertisement, lamps, etc.
(including building renovations) to ensure good visual quality.
Encourage provision of courtyards as an internal community facility,
natural lighting in the building and permit proper internal air
circulation.

9-29-3
Consider orientation and design of building which optimises views,
water bodies and parks, respect and consider privacy and design art of
the adjacent buildings.
Maintain visual convenience through the use of suitable weather-proof
materials, paint and external treatment.
Create suitable building design to maintain urban aesthetic. This
includes covering pipes, conduits, drains, condenser, and other utilities
as well as appropriate designs or integration of grills and other
declarations.
Provide community facilities and building designs, which emphasis on
the needs of the disabled and elderly groups.

9.29.2 HOUSING

Neighbourhood design based on cluster development concept to
encourage interaction between neighbours should be adopted.
Creation of active outdoor spaces and meeting area by providing
adequate public amenities.
Promote healthy living and good quality of life through the
introduction of an attractive pedestrian circulation and jogging
system.
Housing layout shall be open and without defined fencing lines.
Open spaces shall be inward oriented where a few clusters may share
the same public amenities such as children playground and
community centres.
The residential development shall contain a mix of house types and
styles of which a minimum of 20% is of low cost type, 10% of low
medium cost and 10% of medium cost.
Water bodies should be taken advantage of by the provision of water-
front housing.
The intensity of housing development will be based on 15 units per
hectare for low density, 30 units per hectare for medium density and
9-29-4
37 to 100 units per hectare for high density. The density for homestead
housing is two (2) units per hectare.

Table 9.45: Use Class Order for Residential
Major
Landuse
Permitted Use
Non Permitted
Use
Conditional
Use
Residential Housing type:
Bungalow
Semi detached
Multiple storey
housing (low
density)
Cluster
Town house
Homestead

9.29.3 COMMERCIAL

Commercial facilities shall be developed within the precincts (Core
Area) and the Neighbourhood Centre with distinctive identity and
taking full advantage of the water bodies and natural features.
The Core Area shall be the core commercial activities and each
precinct shall showcase different types of commercial activities to
accommodate the needs of the residents, workers and visitors.
The Neighbourhood Centre shall provide low order goods and services
to cater for the needs of the local residents and shall be within
walking distance from all residential units.
The commercial activities within the Core Area in particular shall
create a lively environment not only during the day but also during the
night.
Public transport modes including LRT and tram shall make shopping
within the Core Area an enjoyable and delightful experience.


9-29-5
Table 9.46: Use Class Order for Commercial
Major
Landuse
Permitted Use
Non Permitted
Use
Government
precinct
Government office complex
Hotel
VIP rest house
Shopping outlets
Restaurant
Food court
Recreational club
Ancillary use:
Community facilities
Corporate
office
Shop office
Shop house
Food stalls
Other than
permitted uses.
Commercial
precinct
Government office complex
Shopping centre
Shopping outlets
Bank
Financial institution / credit /
insurance
Restaurant
Food court
Condotel
Service apartment
Amusement centre
Recreational club
Medical centre
Clinic
Pharmacy
Boutique
Hair and beauty salon
Ancillary uses:
Civic/cultural centre
Community facilities
Other than
permitted uses
Mixed
development
precinct
Hotel
Shopping plaza
Shopping bazaar
Convention centre
Restaurant
Food court
Shop office
Shop house
Amusement centre
Convenient store (24 hours)
Other than
permitted uses
Sports and
recreational
precinct
Hotel
Condotel
Service apartment
Other than
permitted uses
9-29-6
Club house
Marina
Chalet
Exhibition centre
Neighbourhood
centre
Supermarket, Mini market
Convenient store (24 hours)
Professional office
Restaurant / caf
Clinic, Pharmacy
Shop house
Tailor
Hair and beauty salon
Photo studio
Bakery
Florist
Pet shop
Laundry shop
Nursery
Ancillary uses: Community
facilities
Other than
permitted uses

Table 9.47: Planning Standards
Plot ratio
(maximum)
Government precinct 1:2.0
Commercial precinct 1:6.0
Mixed development precinct 1:6.0
Sports and recreational precinct 1:4.0
Plinth area
(maximum)
Free standing buildings - 60%
Terrace / link buildings - 100%
Building
setback
(minimum)
Free standing buildings, front - 12m, side - 6m,
back - 6m.
Terrace / link buildings setback not required, only
2m veranda required.
Site area
(minimum)
Core area - 1 hectare
Neighbourhood centre - 0.2 hectare
Pedestrian
malls
(minimum)
9m wide


9-29-7
9.29.4 OPEN SPACES AND RECREATION

Conserve and well balanced reserve of "green lungs" as sources of
pollution filters and buffers for the sustenance of the overall
development and environment.
Design appropriate open spaces, meeting places, eating areas or place
settings such as plazas, squares, promenades, boulevards and open
theatres.
Design to encourage participative, healthy, socio-cultural activities.
Encourage local arts and culture in the open space activities by way of
promotion, appropriation of adequate development funds.
Design for the disabled with the provision of appropriate public
amenities such as ramps, public toilets, security, guard rails, safety
shelters and areas.
Provide accessible public parks amenities and recreational facilities
for the general public, especially the under privileged.
Creating wilderness parks, providing pedestrians tracks for outdoor
and wilderness activities to promote a healthier lifestyle of living with
nature and instilling a communal eco-cultural sensitivity.
Integrating and linking hill spurs and natural hillocks as part of the
wildlife sanctuary and open space network to allow the distribution of
"green lungs" throughout the residential neighbourhoods outside the
core areas.
Design and provide for designated diplomatic route(s) and access to
the Government Precinct and various dignitary destinations.
Selection of appropriate garden design and place settings such as
courtyards, formation of village cluster layouts in the definition of
space and ceremonial rituals, etc.
Recreation of historical events, cultural shows, place setting with or
without the assistance of multi-media technology to enhance the
landscaped park, outdoor museums and displays as part of the
educational and tourism programme.
9-29-8
An integrated open space network should be provided as pedestrian
linkages, visual and recreational relief to all precincts, residential
neighbourhoods and parklands.
Design themes to be introduced for each planning zone to create a
variety of recreational activities and place settings for all age groups
and community interest.
Safe and convenient pedestrian access ways and linkways to and from
work places, residential areas, shopping, public amenities and parks.
Provide appropriate and attractive tourist facilities and amenities.
Ensure the comprehensive management of non-polluting waterfront
activities, landuses, landmarks and water features and other scenic
attractions.

Table 9.48: Use Class Order for Open Spaces and Recreation
Major
Landuse
Permitted Use
Non Permitted
Use
Nature zone Parks
Dataran putra

Promenades covered walkway / pergolas
shelter
terraces
viewing terrace
balustrade / railing
sculptures
water feature
plaza
other than
permitted use
Concourses landing plaza
water features
plaza

Taman
wawasan
formal central plaza and
concourses
water fountain
open space
informal foot path
water body

Plaza
kebudayaan
artwork forms
furniture


9-29-9
Botanical
garden
lake
main conservatory
formal garden
interpretative centres
rare species area
fragrant species area
bamboo species area
pine species area
wetland area
cascading waterfall
scenic viewpoint
Ancillary Uses
administration building
souvenir centre
parking
staff quarters
transit terminal
food kiosk
open fields
play area

Taman warisan
pertanian
warisan getah
sub areas will have
interpretative centre
administration building
souvenir shop
museum taman warisan
Ancillary uses
rest room
signages

Golf course 18 hole golf course
tennis court
swimming pool
equestrian park
clubhouse
buggy track
lakes

Foreshore
areas
River walk
Community park
Filtration devices

9-29-10
Taman rimba
alam
nature trails / hiking
bicycle track
waterfall/cascade
picnic area
lake and pool
elevated walls / suspension
rain shelters
boardwalk
desks
oil palm remnants
parking
food kiosks / stops

Taman putra
perdana
Densely forested periphery to
hinder undesirable public
penetration
foot paths for public use at the
periphery to link with Jaluran
Hijau.
Rain shelter
Guard house
Entry way
Retreat
Trails
Entry point

Marine park Chalets
Campsites with facilities
Mobile home / cabins site
Picnic sites
Fishing facilities
Recreational sport shoppe
Ration square / souvenir
Food and drink kiosk
Scenic look out points
Butterfly park
Bird park
Group gathering area
Ancillary uses
Parking
Pedestrian passageway to upper
dam
Site park amenities

Local parks
and playing
fields
Children's playground
Sport facilities (tennis,
badminton, squash, community


9-29-11
centre).
Jogging path
Handicapped accessible play
areas
Provision of areas / seats for
adult to supervise.
Ancillary uses:
Site amenities
Seating and lighting
Drinking fountains

9.29.5 COMMUNITY FACILITIES

Intelligent mosque will be located within the area and shall be the
main central focus of community and religious activity e.g. Rakan
Muda activities.
Other social facilities such as libraries, shall be integrated within the
development of the intelligent mosque and within accessible distance.
Development area within the mosque should be equipped with
electricity and telecommunication facilities for a ready link up to IT
facilities.
Smart schools will be the main education system with IT
infrastructure to enhance IT literacy.
100% uninterrupted electricity and communication facilities to be
provided within schools for ready link up to IT facilities.
High-tech facilities be made available to all police station and one out
of every four police beats.
Modernised civil service through electronic government and IT
infrastructure and electronic data such as tele-medicine services.
To provide adequate community facilities in accordance to planning
standards and compliance to the requirements of the local planning
authority.

9-30-1
9.30 Physical Planning Guidelines for The Multimedia Super
Corridor (MSC)
Physical Planning Guidelines for The Multimedia Super Corridor
(MSC)
Volume Volume Three - Airport City
Date of Issue 1997
Review No
Planning
2.0 Urban Design
2.1 Commercial Area and Town Centre
2.2 Industrial Areas
2.4 Road and Pedestrian Space Network
2.5 Infrastructure and Utility
3.0 Enterprise
3.2 Use Class Order
4.0 Housing
4.2 Use Class Order
5.0 Commercial
5.2 Use Class Order
6.2 Use Class Order

9-30-2

9.30 PHYSICAL PLANNING GUIDELINES FOR THE MSC -
AIRPORT CITY

Airport City incorporating Salak Tinggi New Town (Selangor) and
Nilai New Town (Negeri Sembilan) will be built as a service centre to
support the KLIA development. It will portray the image of Sepang
District Administrative Centre and Aeronautical Service Centre for the
national and international level. The major landuse zones will be:
- Airport Administration Centre
- Aeronautical based industrial zone
- Research and Development and Institution zone
- Residential zone
- Greenery and open space zone

9.30.1 URBAN DESIGN

The proposed urban design guidelines with respect to major land
uses are:
1. Create an image/identity of smart homes, smart school and smart
neighbourhood planning and urban design approach.
2. Provide harmonised, attractive and healthy residential environment,
3. Provide facilities for pedestrians, cyclist, elderly and disabled persons
in the neighbourhoods.
4. Provide ecology-friendly residential areas by taking into consideration
the provision of network of parks, green areas and water bodies.
5. Types and design of housing should take into consideration the
demography, affordability, socio-cultural and physical characteristics
of the area.
9-30-3
6. Height of the buildings should be in proportion to human scale and in
harmony with surrounding buildings.
7. Orientation of buildings should not obstruct good views or vistas and
accessibility to water bodies such as lakes, rivers and parks.
8. Layouts of houses fronting major transport routes or heavy traffic
should be avoided.
9. Each neighbourhood should project its own unique design and
environmental image in order to promote 'sense of place', 'sense of
belonging' and 'spirit of unity'
10. Areas of high intensity use are limited to selected locations as defined
in the policies and to density limitations.

COMMERCIAL AREA AND TOWN CENTRE

1. Commercial buildings/complexes should be low rise (with the exception
of 'landmark' buildings subject to the plot ratio and other development
controls).
2. Building design should emphasize quality finishes and quality
landscaping
3. Building design should have a strong sense of character and identity
4. 'Box-like or slab- shaped 'building design should be avoided
5. Promote and encourage innovative building design which consist of
unique and attractive urban design elements such as internal
courtyard/garden, arches, pergolas, squares, modern sculptures, etc.
6. Where a large building type needs to be provided, suitable site and
location should be selected by considering the following factors:
- The proposed buildings will not obstruct views of the adjacent
properties.
- Slab-shaped building forms should be avoided.
- Thin or narrow tall buildings with adequate space for views are
strongly recommended to minimize visual impact of large/bulky
buildings.
9-30-4
- Buildings or groups of buildings having unique and attractive
designs should be located in major development areas. They could
be arranged to give a special image for a city, by forming a
landmark.

7. Long views and vistas should be considered during the preparation of
detail proposal. A sensitively landscaped proposal is to be incorporated
to enhance spaces between buildings and the urban edge.
8. Central open areas are to be provided with adequate shading,
including areas adjacent to it. Junctions and crossings should be
provided with shaded squares and courtyards.
9. Central open areas are to be provided with adequate shading,
provided with shaded squares and courtyards.
10. Major pedestrian concentration areas such as transport terminals and
shopping centres should be provided with pedestrian shelters in the
form of building or canopies to provide protection against heavy rain,
hot sun and high humidity.
11. To project the standard of development and in keeping with other
high-tech industrial development internationally, proper sign posting
throughout the Airport City especially in enterprise, commercial and
government use areas are required.
12. Signages and billboards should not obstruct views of the surrounding
buildings or areas with outstanding beauty and should cultivate
positive and good values.
13. City Centre arrangement should avoid the conflicts between
pedestrian and vehicular movements especially at busy areas of the
city centre.
14. A proper arranged linkage should be provided between the Public
Transport Terminal and key development spots where the public
frequent. Linkages should be evenly distributed throughout the area
with good network of roads.
9-30-5
15. Informal sectors and retailing such as hawkers centre will be provided
in strategic locations with proper design and adequate facilities such
as car parks, public toilets, telephone booths with quality landscaping,
garden furniture, etc.

INDUSTRIAL AREAS

1. Image of industrial areas should be clean and compatible in scale and
traffic generation with residential uses (in case of neighbourhood
Industrial Park).
2. Industrial Estate will be designed to accommodate airport-related
industries with various sizes of industrial lots to cater for varying
demands.
3. Industrial Enterprise Office Park will have a modern environment
reflective of the Airport City concept, with low site coverage, quality
landscaping, height and mass limitations, set back and fencing line
restrictions.
4. Adequate, comfortable, accessible and safe parking facilities for the
employees and visitors will be provided according to planning
standards.
5. 'Box-like' or 'slab-shaped' building designs should be avoided.

COMMUNITIES FACILITIES

1. Provide not only adequate community facilities to meet Malaysian
Planning Standards but also some value-added functions and services
by taking advantage of the advanced international infrastructure of
Airport City.
2. Provide community facilities that can further enhance interaction and
communication among people with different socio-cultural background.
(International 'Smart' school, public libraries, mosques, residents
association centre, neighbourhood park, etc).
9-30-6
3. Preserve large areas of open space sufficient to meet the long-range
needs of Airport City
4. Develop and maintain a balanced citywide system of high quality
public open spaces.
5. Provide continuous public open space within walking distance in each
neighbourhood unit. It should be properly landscaped, maintained and
equipped with green garden furniture, playing equipment and safe
from vandalism.
6. Salak Tinggi New Town will be an administrative centre for Sepang
District. District Land Office and Council Office should be the key
landmark institutional buildings in the Airport City.
7. Town square enclosed by uniquely designed landmark buildings
should be provided to enhance image of the city centre.

ROAD AND PEDESTRIAN SPACE NETWORK

1. Differentiate roads with their uses and provide road system according
to these uses.
2. Provide adequate, accessible, safe and attractive (in terms of layout)
car parking spaces. There should be proper and adequate parking
space for heavy vehicles especially tour buses, trucks and lorries.
3. Provide adequate traffic information within in Airport City
4. There should be fewer segregation of space by road.
5. Design urban space in a way that considers views from the road or
highway. Good view points or vistas of the city centre or a particular
building/landmark should be considered.
6. Provide comfortable walking and cycling environment that can
enhance more human-scale communication and interaction.
7. The use of natural resources in designing pedestrian and cycling space
to create and better micro-climate and articulating 'sense of place' and
'sense of belonging'.
9-30-7
8. Provide road environment where people and motorised vehicles can co-
exist.
9. Pedestrian and cycling spaces should be properly landscaped with
shady trees and equipped with garden furniture such as benches or
resting places, dustbins, telephone booth, etc.

INFRASTRUCTURE AND UTILITY

1. Infrastructure facilities such as drains and man-holes in the city
centre need to be covered to promote and image of healthy, tidy and
attractive urban environment.

9.30.2 ENTERPRISE

1. All industrial activities will be located in the industrial estates,
industrial park and industrial enterprise office park.
2. The industrial estate is designed to accommodate air port and aircraft
related activities. The industrial park is meant to cater for
neighbourhood industry (SMI within residential district) with the
main objective to spread employment opportunities within residential
district. Whilst industrial enterprise office park is intended to be an
extension of the business district.
3. Small and medium enterprise or industrial establishment planned
within the industrial park should be clean and compatible in scale and
traffic generation with residential uses.
4. A maximum of 10 hectares to be allocated for small and medium type
neighbourhood industries in each residential district.
5. The small and medium scale neighbourhood industries are permitted
in link and semi-detached factory buildings.
6. The minimum lot size for each establishment within the industrial
estate is 2 hectares. A suitable large area of land is needed for each
establishment to allow meaningful landscaping in creating a park-like
9-30-8
environment. This will ensure a high environmental quality is
maintained.
7. Only low intensity development is permitted for industrial estate with
an individual permitted gross plot ratios of 0.6 with plinth area of
35%.
8. Maximum number of storeys permissible is 4 storeys for industrial
estate.
9. A minimum of 30% of the individual lot size area should be landscaped
and 10% of the overall industrial estate be set aside as green area.
10. Informal sector facilities be provided on the basis of 1 stall per 500
workers.
11. Building setback is to be provided between buildings and road besides
providing a green buffer and landscaping for each lot. The setback for
each individual lot should be at least 12m.
12. For industrial enterprise office park the maximum site plot ratio
permitted is 0.7, maximum plinth area of 35% and minimum
landscape area per site of 30%.

Table 9.49: Use Class Order
Major
landuse
Permitted use Non
permitted
use
Conditional
use
Industrial
estates
Research and
development related
to aerospace industry
Incubator
Airport and aircraft
related industries in such
activities as below:
Manufacturing
Warehousing
Production
Assembly
Services
Storage
Packaging
Commer-
cial
Housing
Ancillary
uses:
Hostel
Canteen /
cafeteria
Surau
Library
Child
care
centre
9-30-9
Neighbour-
hood
industry
Corporate office
Footloose industries
Small and medium
scale industries
Service industries
Heavy
industries
Polluted
industries
Resource
based
industries
Flatted
factory
As above
Industrial
office park
Research centre
IT incubator
IT high technology
industries
Software development
institute
IT development
consultancy
Resource centre
Enterprise office
Techno-centre
As above As above

9.30.3 HOUSING

1. The housing development will be based on a neighbourhood principle.
2. Each residential district will be self-sufficient in terms of provision of
amenities, open spaces and retail activities.
3. Each residential district should contain a mix of house types of which
a minimum of 20% is for low cost, 10% low medium cost and 10%
medium cost.
4. The low cost housing will comprise of a variety of types ranging from
detached, terrace, town house, cluster landed units to walk up flats.
5. High rise low cost accommodation is not desirable.
6. Areas of higher intensity of development will be limited to locations
which meet the following criteria:
- within 250m of employment centres
- 250m of a district or local shopping centre
9-30-10
- not more than 100m from a district park
- not more than 100m from a community centre
- apartment buildings or flats above 3 storey should not constitute
more than 20% of the stock of units in any district.
- all high rise buildings must be below 10 storeys. Setback from all
boundaries for high rise residential tower building should be half
the height of the building.
7. The intensity of housing development will be based on 15 units per
37 to 100 units per hectare for high density. The density for low cost
house is 150 units per hectare.
8. Multiple storey housing is permissible in high density housing zone
and the minimum site area is 0.8 hectare.

Major
landuse
Permitted use Non permitted
use
Conditional
use
Residential Detached
Semi-detached
Cluster
Town house
Walk up flats
Multiple storey
housing (low
density)

9-31-1
CYBERJAYA
Corridor (MSC)
Volume Volume Four - Cyberjaya
Date of Issue 1997
Review No
Planning
2.0 Urban Design
2.1 Neighborhood and Residential Area
2.2 Enterprise Area
2.3 Commercial Area
2.4 Open Space
2.5 Pedestrian Space
2.6 Road and Highway
3.0 Enterprise
3.2 Use Class Order
4.0 Housing
4.2 Use Class Order
5.0 Commercial
5.2 Use Class Order
6.2 Use Class Order

9-31-2
Cyberjaya will become a leading-edge multimedia development
centre that will attract world-class multimedia/IT companies,
professionals and students. It will project an image of high quality
business facilities, multimedia infrastructure, superb living environment
and convenient transportation network. The development of Cyberjaya
will be initiated by the Flagship Zone.

Cyberjaya will consist of the following major landuse, zones:
Housing zone
Enterprise zone
Open space, greenery and Institution zone
Commerce and business zone

9.31.1 URBAN DESIGN

Neighbourhood or Residential Area
Provide harmonised, attractive, safe and healthy residential
environment.
Provide facilities for pedestrian, cyclists, disabled and elderly persons
Provide ecology-friendly residential areas by taking into consideration
Types and design of housing should take into consideration the
of the area.
Height of buildings should be in proportion to human scale,
considering fire control and in harmony with surrounding buildings.
Orientation of buildings should not obstruct good views or vistas and
accessibility to water bodies or open spaces. It should also consider
sunlight, wind and aesthetics.
Buildings should be planned to face major water bodies such as lakes,
river and parks.
9-31-3
Layout of houses fronting major transport routes or heavy traffic
should be avoided.
'Barrack type' housing layouts should be avoided.
Each neighbourhood should project its own unique design and
environmental image in order to promote 'sense of place', 'sense of
belonging' and 'spirit of unity'.

Enterprise Area
The Enterprise Zone will be designed on the concept of a technology
park with emphasis on innovative building design, quality
environment and attractive landscape.
Where a large building type needs to be provided, suitable site and
location should be selected by considering the following factors :
o The proposed buildings will not obstruct views of adjacent
properties.
o 'Slab-shaped' building forms should be avoided.
o Thin or narrow tall buildings with adequate space for views
are strongly recommended, to reduce. impact of large
building scale.
o Buildings or groups of buildings having unique and
attractive designs should be located in major development
areas. They could be arranged to give a special image for a
city, by forming a landmark.
Create world-class science park to attract high technology
informational companies from countries world wide.
Provide supporting facilities and services for business in Enterprise
Area.
Provide reliable infrastructure and public services.
Provide good access to regional transportation system.
Create environmentally conscious area for business and research.

9-31-4
Commercial Area
The main street in the city centre is the symbol of Cyberjaya. It is also
a place with creative and innovative design opportunities and
commercial potential.
Commercial space in neighbourhood units should function not only as
a place to shop and dine but also as a semi-public space such as
pedestrian malls, squares, nodes, etc.
The design of street and garden furniture such as water fountains,
planter boxes, 'sculptures billboards', etc. should promote sense of
beauty, creativity and respect for Islam, the official religion of the
country.
Provide adequate facilities for the disabled and elderly.
Provide residential facilities in the city centre to make it lively, safe
and economically feasible (in term of optimising the use of commercial
space).
Central open areas are to be provided with adequate shading,
provided with shade squares and courts.
Adequate, comfortable, accessible and safe car parking facilities for
residents and visitors should be provided according to planning
standards.
Commercial buildings/complexes should be low rise (with exception of
'landmark' buildings subject to the plot ratio, and other site
development control).
Building designs should emphasize on quality finishes and quality
landscaping.
Building designs should have a strong sense of character and identity.
'Box-like or slab-shaped' building design should be avoided.
Promote and encourage innovative building designs which consist of
Major pedestrian concentration areas such as transport terminal and
shopping centre should be provided with pedestrian shelters in the
9-31-5
form of building or canopies as protection against heavy rain, hot sun
and high humidity.
To project the standard of development and in pace with other High-
Tech industrial development internationally, proper sign posting
throughout Cyberjaya especially in enterprise, commercial and
government use areas are required.
Standard for the signages should reflect the image of Cyberjaya.
Signages and billboards should harmoniously blend with the
environment and should not obstruct views of the surrounding
buildings or areas with outstanding beauty.
Signages and billboards should cultivate positive and good values.
City Centre arrangement should avoid the conflicts between
pedestrian and vehicular movements especially at busy areas of the
city centre.
A properly arranged linkage should be provided between the Public
Transport Terminal and key development spots where the public
frequent. Linkages should be evenly distributed throughout the area
with good network of roads.
Innovative designs of shopping areas in the city centre should take
into account of accessibility of invalids and the disabled users.
Location of lifts and ramps should be mandatory in building plans.

Open Space
Preserve large areas of open space sufficient to meet long-range needs
of Cyberjaya.
Develop and maintain a balanced city-wide system of high quality
public open spaces.
Provide public open spaces within walking distance in each
neighbourhood unit. It should be properly landscaped, maintained and
equipped with green garden furnitures, playing equipment and safe
from vandalism.
Provide a continuous natural open space network within Cyberjaya
and the surrounding region. The open space network would connect
9-31-6
indigenous natural environment on the west, the city centre of
Cyberjaya and the hilly areas on the west side of Putrajaya.
Long views and vistas should be considered during the preparation of
detail proposals. A sensitively landscaped proposal is to be
incorporated to enhance spaces between buildings and the urban edge.

Pedestrian Space
Provide comfortable walking and cycling environment that can
enhance more human-scale communication and interaction.
The use of natural resources in designing pedestrian and cycling space
to create a better micro-climate and articulating 'sense of place' and
'sense of belonging'.
Provide road environment where people and motorised vehicles can co-
exist.
Provide bicycle networks within Cyberjaya especially for streets with
heavy traffic.

9.31.2 ENTREPRISE

Designated for enterprises and business that engage in high
technology, research and development, high value added and
knowledge and technology intensive activities particularly related to
Information Technology. These applications specific enterprises among
others will pursue in activities such as:
- Development and Manufacturing of Multipurpose cards
- Smart Schools Application
- Research and Development activities as a test-bed for innovation
and magnet for R&D activities.
- Electronic Government
- Worldwide Manufacturing Web
- Borderless Marketing
- Telemedicine
9-31-7
Enterprises should be developers or heavy users of multimedia /
information technology products and services and employ substantial
number of knowledge workers. As such these establishments are
either provider of multimedia services or products and/or provider of
its support services or products.
A suitably large area of land is needed for each establishment. This
will ensure a high environmental quality is maintained. The average
lot size for each establishment within the enterprise area is 0.5
hectare.
Preserving and promoting a park-like environment and as such
reserved for development of low intensity with the maximum gross
plot ratio permitted for each enterprise lot is 1: 0.5 and maximum net
plot ratio of 1A.
Maximum building height permitted is 4 storeys only. This height
control is to ensure a park-like environment be maintained.
Plinth area or site average for each enterprise lot is 60%. A minimum
of 30% of the lot site area should be landscaped and be set aside as
green area inclusive of setbacks.
The purpose of building setback is to provide space between buildings
and road besides providing a green buffer, landscaping and to ensure
privacy for each lot. Building setback will also provide safety distance
between building against fire hazard. To attain this objective, the front
setback for each individual lot should be at least 9m while a minimum
of 6m for all side setbacks.
All enterprise development within Cyberjaya should conform to the
overall development plan of Cyberjaya.

9-31-8

Major
Landuse
Permitted Use
Non
permitted
use
Conditional Use
Enter-
prise
Industrial
enterprises/
businesses
producing high
technology IT /
multimedia products
and services.
Test laboratories
Research and
development
Product design and
development &
prototype
production.
Computer software
development
Industrial skill
training centre
Computer and data
processing centre
Multimedia studio
for motion pictures
post production,
animation & visual
simulation.
Broadcasting centre
Warehouse
Assembly
plant
Retail
business
Test
laboratory
for food and
animal
feed, food
additives,
bio-tech,
pharma-
ceutical,
textile
Aerospace
industry
Does not use or store
significant qualities
of chemicals
Does not use
machinery &
processes which
require pollution
control equipment to
abate pollution
Does not use solid or
liquid fuel burning
equipment
Any one or more of
the main activities
within the permitted
uses must be the
dominant use and
should occupy at
least 60% of the
gross floor area.
Ancillary use:
corporate office,
recreational
facilities, cafeteria,
security facilities,
surau, library, clinic,
child care centre,
family club.
Incubator Incubator related to
IT industry
Incubator catering
for SMI, software
development,
multimedia
industries, high-tech
industries.
Laboratory
As above As above
Ancillary use: IT
office, Enterprise
office, Cafeteria /
canteen, Surau,
Service shop, Child
care centre,
exhibition hall,
recreational club,
conference hall
Training
centre
Skill training centre
Vocational centre
As above As above.
Ancillary use: hostel,
9-31-9
College
Junior college
Business college
Skill institute
Industrial college
enterprise office,
service shop,
cafeteria, surau,
library, recreational
club, incubator.

9.31.3 HOUSING

Housing design should promote a high level of privacy whilst
conveying a strong sense of community and integration with the
overall development (Figure 9.53).
Residential neighbourhoods shall be based on a residential park
concept with the provision of at least 30 percent open space (Figure
9.54).
Residential development shall be designed based on the cluster design
to allow for utilisation of the best building sites while preserving
environmentally sensitive areas. Monotonous barrack-like layout is
not desirable. (Figure 9.55 and 9.56).
Residential development shall be in harmony with site conditions,
conforming to the natural contours of land and adapted to the
surrounding terrain.
Housing development shall be designed to accommodate disabled
residents, particularly incorporating facilities and features suited to
their needs.
Residential streets should be designed to eliminate through traffic and
to create a safe and comprehensive pedestrian and cycle path network.
Enterprise residential shall provide a variety of up-market housing
types such as waterfront housing, homestead housing and enterprise
housing equipped with eco-friendly features.
Residential environment will be developed to meet high-class
international standards, catering for the needs of top management and
executives.
9-31-10
Designs must be based on smart home features which are
environment- friendly.
To build intellectual housing area by creating a local centre of learning
consisting of a mosque or other religious centre, library and residential
dormitories for students to encourage and nurture the culture of
thinking, love of knowledge and sharing of ideas for the community.
Each residential development shall be self-sufficient in terms of
provision of amenities, open spaces and major activities.
The intensity of housing development will be based on 15 units per
37 to 100 units per hectare for high density. The density for homestead
housing is 2 units per hectare.
Encourage the university and institutions to build apartments to meet
the student population.
Multiple storey housing is permissible in high density housing zone
and the minimum lot size is 0.8 hectare.

Figure 9.53:
Pedestrian circulation between parking areas and housing clusters
is arranged to maximise opportunities for casual contact among
residents.
9-31-11

Figure 9.55:
Bungalow development of cluster type.

Figure 9.54: The 'U' shaped arrangement of dwelling pattern and
enclosed green space.
Public Street
Vehicular Entrance
Vehicular Entrance
9-31-12

Major
Landuse
Permitted use
Non permitted
use
Neighbourhood
residential
Housing type:
Bungalow
Semi-detached
Cluster
Neighbourhood centre (commercial
uses)
Other than
permitted use
Enterprise
residential
Housing type:
Bungalow
Semi-detached
Multiple storey (low density)
Cluster
Homestead
Town house
Neighbourhood centre (commercial
uses)
Public facilities
Other than
permitted use

Figure 9.56:
Multiple storey housing development of cluster type.
9-31-13
9.31.4 COMMERCIAL

Commercial activities within the centre of Cyberjaya (Flagship
Zone) shall realise their full potential as the economic hub and
shall be accessible from all directions. These activities include the
Business Office, Shopping Street, Business Residential, Hotel and
Convention, Financial Centre, Multimedia Business Centre and
Shopping Complex.
Public transport modes such as LRT and Tram shall pass through
the commercial centre with limited access by private vehicles.
Pedestrian walkways shall be given emphasis within the centre
and pedestrian shopping malls shall be an important feature of the
Shopping Street.
Only free standing buildings with limited underground car park
shall be allowed within the centre.
All commercial building within the centre shall be of low rise and
shall be designed on a theme of elegance and distinction and with
interesting landscape features. However, landmark buildings shall
be allowed to be high rise to create an interesting urban image and
to create an environment according to human scale. Nevertheless,
any proposal for high rise buildings needs to be justified in terms of
their functions and practicality to ensure that such proposal is in
line with the overall MSC's development strategies.
The Community Centre and the Neighbourhood Centre shall
provide high and low order goods respective with easy access for
the local residents and supported by other community facilities.

9-31-14

The development elements of Cyberjaya are interconnected by the
overall green network, such as the Regional Park which should act as
the green synergy that should provide the base for the overall green
network.
Continuos natural open space network should be provided within
Cyberjaya and the surrounding region. These network would connect
indigenous natural environment on the west, the city centre of
Cyberjaya and the hilly areas on the west side of Cyberjaya.
Develop and maintain a balanced city-wide system of high quality
public open space.
Gazetted protected areas such as remaining forest reserves,
designated water courses, water bodies and parklands are essential
'green lungs' or eco-systems against incompatible activities or future
development.
Wilderness parks should be created, where pedestrian tracks for
outdoor and wilderness activities be treated as part of a programme to
promote a healthier lifestyle of living with nature and instilling a
communal eco-cultural sensitivity.
Appropriate open spaces shall be designed such as meeting places,
plaza squares, promenade, boulevards, open theatres and the like to
cater for day to day activities or for festive events cultural procession
or activities.
Open space to be well-lit to discourage unhealthy activities such as
mugging and vandalism.
Guidelines for wetlands are as follows.
Location of wetlands need to be identified for suitability, control points
need to be established to control water level (Weir); different habitual
requirements need to be satisfied.
Adequate signage required.
Safety features required such as emergency phones.

9-32-1
CYBER VILLAGE
(MSC)
Volume Volume Five - Cyber Village
Date of Issue 1997
Review No
Planning
2.0 Urban Design
2.1 Enterprise And Enterprise/Residential
Area
2.2 Neighbourhood And Residential Area
2.3 Commercial And Town Centre
2.5 Infrastructure And Utility
3.0 Enterprise
3.2 Use Class Order
4.0 Housing
4.2 Use Class Order
5.0 Commercial
5.2 Use Class Order
6.0 Open Space And Recreation
6.2 Use Class Order


9-32-2
CyberVillage is planned as the development nucleus for local small
and medium scale enterprises, operating in the form of cluster. The
development of Cyber Village will be according to the following major
landuse zones:
Town Centre
Small and medium scale enterprise, Research and Development zone
and Residential zone

9.32.1 URBAN DESIGN

Enterprise and Enterprise/Residential Area

Overall development should reflect an image of local centre for Small
and Medium Scale Enterprises (SME).
The Enterprise area will be designed on the concept of a technology
park with emphasis on innovative building design, quality environment
and attractive landscape.
Where a large building type needs to be provided, suitable site and
location should be selected by considering the following factors:
I. The proposed buildings will not obstruct views of the
adjacent properties.
II. 'Slab-shaped or box-like' building forms should be avoided.
III. Buildings or groups of buildings having unique and
attractive designs should be located in major development
area. They could be arranged to give a special image to the
city, by forming a landmark.
Long views and vistas should be considered during the preparation of
detail proposal. A sensitively landscaped proposal is to be incorporated
to enhance spaces between buildings and the urban edge.
Overall development should be 'low density' with low building height,
network of green areas, water bodies, pedestrian and cycle paths.
9-32-3
Neighbourhood and Residential Area

environment.
Existing Malay Traditional Villages should be conserved and their
infrastructure and community facilities improved by taking advantage
of the advanced infrastructure of the MSC.
Provide facilities for pedestrian, cyclist, disabled and elderly in the
neighbourhoods.
demography, affordability, socio-cultural and physical characteristics of
the area.
Height of buildings should be in proportion to human scale and in
harmony with surrounding buildings. It is recommended that the
building height should not exceed 10 storeys.
accessibility to water bodies or open spaces.
Buildings should be planned to face major water bodies such as lakes,
rivers and parks.
Houses fronting major transport routes or heavy traffic should be
avoided.
'Barrack type' housing layouts should be avoided.
environmental image in order to promote sense of place 'sense of
belonging', and 'spirit of unity'.

Commercial and Town Centre

Commercial spaces in neighbourhood units should function not only as
places to shop and dine but also as semi-public spaces with pedestrian
malls, squares, courtyards, etc.

9-32-4
The design of street and garden furnitures such as water fountains,
planter boxes, sculptures, billboards, etc. should promote sense of
beauty creativity and respect for the noble and positive values as spelt
out in the Total Planning Doctrine.
Provide adequate facilities for the disabled and elderly.
Provide residential facilities in the city centre in order to make it lively,
safe and economically feasible (in terms of optimising the use of
commercial space).
Central open areas are to be provided with adequate shading.
Junctions and crossings should be provided with shaded squares and
courts.
residents and visitors should be provided according to planning
standards.
Building designs should emphasise on quality finishes and quality
landscaping.
Building designs emanate a strong sense of character and identity
'Box-like or slab-shaped' building designs should be avoided.
Historical, cultural and unique architectural buildings (if any) should
be conserved.
Hawker centres should be properly planned, designed and equipped
with adequate facilities such as car parking, seating, landscaping,
garden furniture, etc.
Every shopping or commercial complex should provide a proper food
court or hawkers centre.
courtyard/garden, arches, pergolas, squares, modern sculptures,
abstract monuments, etc.
9-32-5
Major pedestrian concentration areas such as transport terminals and
shopping centres should be provided with pedestrian shelters in the
form of buildings or canopies for protection against heavy rainfall, hot
sun and high humidity.
Signages and billboards need to be controlled to harmoniously blend
with the surrounding environment.

Community Facilities

Mosque and its related buildings/activities should be strategically and
conveniently located and properly designed as a landmark and focal
point in the town centre and neighbourhood centres.
Provide community facilities that can further enhance interaction and
communication among people with different socio-cultural background.
(such as international 'smart' schools, public libraries, mosques,
residents association centres, theme parks, square, etc.)
Provide community facilities and building designs that emphasise on
the needs of the disabled and elderly groups.
Create suitable and innovative building designs that maintain urban
aesthetics. This includes covering pipes, conduits, drains, condenser
and other utilities as well as appropriate designs or integration of grills
and other decorations.

Infrastructure Facilities

Create suitable and innovative building designs that maintain urban
aesthetics. This includes covering pipes, conduits, drains, condenser
and other utilities as well as appropriate designs or integration of grills
and other decorations.


9-32-6
9.32.2 ENTERPRISE

Cyber Villages is planned as the development nucleus for local small
and medium scale enterprises (SMEs) which will gain from technology
transfer and development of applications by the larger enterprises
within Cyberjaya.
Enterprises planned within the Cyber Village should be clustered as an
enterprise village. By operating in clusters, SMEs can draw on a
common information network and knowledge workers pool as well form
strategic alliances which serve to diffuse new knowledge and skills
rapidly through the cluster.
Each enterprise village will be designed on the concept of a technology
park comprising of R&D centres, small and medium enterprise
establishments and incubators.
Sites areas should be allocated for small and medium type
neighbourhood industries in each residential neighbourhood. These
neighbourhood enterprises should be provided with the main objective
to providing and spreading employment opportunities within
residential areas.
Minimum lot size for small and medium scale enterprise: Detached
SMEs= 1000 sq metres; Semi-detached SME= 560 sq metres
Only low and medium intensity development with an overall gross plot
ratios (GPR) permitted as below:
- Low Intensity area with maximum GPR of 1:0.8
- Medium intensity area with maximum GPR of 1:1
Maximum number of storey permissible is 4 storeys for low intensity
area and five (5) storeys for medium intensity area.
Building setback is to be provided between buildings and roads to
provide a green buffer and landscaping within each lot. The front
setback for each individual lot should be at least nine (9) meters while
a minimum of 6m for all side setback.
A minimum of 30% of the individual development lot should be
landscaped and be set aside as green area.
9-32-7
setback for each individual lot should be at least nine (9) meters while
a minimum of 6m for all side setback.

9.32.3 HOUSING

Residential development shall take advantage of and be harmonious
with the existing village community and the existing housing areas.
Each residential area shall contain a mix of house types and density of
which a minimum of 20% is for low cost, 10% for low medium cost, and
10% medium cost.
High rise low cost accommodation is not desirable.
The residential development shall be self-sufficient in terms of
provision of community facilities, retail and open spaces.
The housing development shall create a living environment close to an
ecological lifestyle and adaptable to the surrounding terrain.
Residential streets shall be designed to eliminate through traffic and to
create safe pedestrian and cycling system.
The housing layout shall promote an adequate degree of individuality,
privacy and a strong sense of community and integration with the
overall development.
The development of orchard, green park and traditional villages should
be encouraged to promote village environment.
The housing design should be mixed, well integrated and harmonies
with the surrounding.
The intensity of housing shall be based on 15 units per hectare for low
density, 30 units per hectare for medium density and 37 to 100 units
per hectare for high density. The density of low cost housing is 150
units per hectare.


9-32-8
9.32.4 COMMERCIAL

Commercial activities shall be developed in a two tier hierarchy -
District Shopping Centre (DSC) and Local Shopping Centre (LSC).
The DSC shall accommodate the needs for low and high order goods
and services and shall be the main area for commercial activities.
The LSC shall provide low order goods and services to cater for the
needs of local residents and shall be within walking distance from all
residential units.
The central area shall also be developed as a Business Service Centre
and the building shall from one of the landmarks for the area.
Public transport shall be the main mode of transport within the central
area and pedestrian malls shall be an important feature.


The open spaces in neighbourhood and recreational areas shall have
play areas, games courts and playing fields.
Accessibility to the play areas from the neighbourhood shall not cross
any major roads.
Each neighbourhood shall be provided with its own facilities to provide
fitness activities as a lifestyle and also to include play fields including
football fields.


main centre/focus of community and religious activity, example Rakan
Muda activities.
9-32-9
The development area within the mosque should be equipped with
facilities.
Smart schools will be the main education system with IT infrastructure
to enhance IT literacy.
100% electricity and telecommunication facilities be provided within
schools for ready link up to IT facilities.
High Tech facilities be made available to all police stations and one out
To provide adequate community facilities in accordance with planning
standards and compliance to the requirements of the Local Planning
Authorities.


9-33-1
TELE-SUBURB
(MSC)
Volume Volume Six - Tele-Suburb
Date of Issue 1997
Review No
Planning
2.0 Urban Design
2.1 Residential
2.2 Commercial
3.0 Enterprise
3.2 Use Class Order
4.0 Housing
4.2 Use Class Order
5.0 Commercial
5.2 Use Class Order
6.2 Use Class Order

9-33-2
The development of Tele-Suburbs will consist of the following major
landuse zones:
Town centre zone
Institution zone
Research and Development zone
Residential zone

9.33.1 URBAN DESIGN

Tele-Suburb which are predominantly residential zones should
comprise of smart homes, smart schools and smart neighbourhood local
centres. Homes and school will be linked to a high-speed data network
which will permit worldwide data exchange, electronic mail, on-line chat,
home shopping, home entertainment, tele-medicine, banking, etc

Residential

Create an image and identity of smart homes, smart schools and smart
neighbourhood local centres through dynamic and innovative
environment.
Provide facilities for pedestrian, cyclist and disabled persons in the
neighbourhoods.
the provision of networks of parks, green areas and water bodies.
the area.
Heights of buildings should be proportionate to the human scale and in

9-33-3
Buildings should be planned to face major water bodies such as lakes
and rivers.
Layout of houses fronting the major transport routes or heavy traffic
should be avoided.
'Barrack type' housing layout should be avoided
environmental image in order to promote 'sense of place' and 'sense of
belonging'.

Commercial

Building designs should emphasize quality finishes and quality
landscaping.
'Box-like or slab-shaped' building designs should be avoided.

9.33.2 ENTERPRISE

Enterprises or industrial establishments planned within the tele-
suburb zone should be clustered as an enterprise or industrial village
Each enterprise area will comprise of R&D centres, small and medium
industrial establishment and incubators.
Site areas should be allocated for small and medium type enterprises in
tele-suburb residential neighbourhood. These SMEs should be provided
to increase employment opportunities within residential districts.
9-33-4
Small and medium scale enterprises will be allowed to operate within
the industrial village cluster with flexible and varied lot sizes. The
minimum lot size for small and medium scale industries vary with the
type of buildings as below:
- Semi-detached SME : 560 sq metres
- Semi-detached SMME: 560 sq metres
Only low and medium intensity development with an overall gross plot
ratios (GPR) are permitted as below :
- Low intensity area with maximum GPR of 1 : 0.5
- Medium intensity area with maximum GPR of 1 : 1
Maximum number of storeys permissible is 4 storeys for low intensity
area and 5 storeys for the medium intensity area.
A minimum of 30% of the individual development lot should be
landscaped and be set aside as green area.
setback for each individual lot should be at least gm while a minimum
of 6m for all side setback.

9.33.3 HOUSING

Residential development shall be based on future smart which will be
linked to a high speed telecommunication network.
Housing layouts shall be of cluster type to reduce the total length of
roads and the extend of corresponding infrastructure.
Each residential development shall be self sufficient in terms of
The residential development shall be in harmony with the site
conditions and adapted to the surrounding terrain.
Residential streets should be designed to eliminate through traffic and
to create a safe and comprehensive pedestrian and cycling system.

9-33-5
The residential development shall contain a mix of house types of
which a minimum of 20% is for low cost types, 1 0% of low medium cost
types and of 10% medium cost types
density, 30 units per hectare for medium density and 37 to 1 00 units
per hectare for high density. The density of low cost housing is 150
units per hectare.

9.33.4 COMMERCIAL

Commercial activities shall be developed in a three-tier hierarchy -
Central Business District (CBD), District Shopping Centre (DSC) and
Local Shopping Centre (LSC).
The CBD shall be the core commercial activities with retail activities,
offices, hotels and service apartments, banking, finance and insurance
activities, institutional uses and civic and culture centres.
The DSC shall provide low and high order goods and services to cater
for the needs of the local residents, workers and visitors.
The LSC shall provide low order goods and services to accommodate
the needs of the local residents and shall be within walking distance
from all residential units.
Home-shopping and home -banking and investing facilities shall be
made available to all the local residents as an alternative to
conventional shopping.
New town development shall be emulated based on a concept of Bio-
Techno-City and which shall aid the setting up of a Bumiputera
Entrepreneurial Centre.
Tele-Suburbs shall also be the Business Informative Centres and shall
provide the latest update or information on commercial activities with
state- of-the-art communication system.

9-33-6
9.33.5 OPEN SPACE AND RECREATION

Active outdoor spaces, meeting areas and providing adequate public
amenities.
Healthy living should be promoted through the introduction of covered
walkway pedestrian system to encourage walking.
Central green space for the surrounding community should include
Children's playground and tot's lots with integrated play structures
such as swings and slides.
Neighbourhood community centre for social activities
Exercise station and pedestrian track. This multi-use track can be
turned into jogging track.
Besides the Neighbourhood Park small pockets of children's play areas
should be provided in all over residential areas. The objective is to treat
the whole residential zone as recreational and play areas.


Muda activities.
facilities.
Smart school will be the main education system with IT infrastructure
100% electricity and communication facilities be provided within
schools for ready link up to IT facilities.
High tech facilities to be made available to all police stations and one
out of every four for police beats.

9-33-7
authorities.

9-34-1
9.34 PHYSICAL PLANNING GUIDELINES FOR THE MSC - R &
D CENTRE
PHYSICAL PLANNING GUIDELINES FOR THE MSC
Volume Volume Seven - R & D Centre
Date of Issue 1997
Review No
Planning
2.0 Urban Design
2.1 Institution Zone
2.3 Residential
3.0 Enterprise
3.2 Use Class Order
4.0 Housing
4.2 Use Class Order
5.0 Commercial
5.2 Use Class Order
6.2 Use Class Order
7.2 Planning Standard
9-34-2

The development of the R&D Centre will consist of the following
major landuse zones :
Institution Zone
Research and Development Zone

9.34.1 URBAN DESIGN

The R&D Centre will be a collaborative cluster of academic
institutions which offer courses on IT and corporate R&D Centres which
would create a dynamic IT research society. Therefore, the R&D Centre
should project an appropriate design and environment image for IT-based
R&D activities.

Institution Zone

The built-up areas of Universiti Putra Malaysia (UPM) and its related
agricultural research and training uses will be retained.
The existing lush green environment and its natural features should
be maintained and conserved.
Uniquely designed street and garden furniture along the major
motorised and pedestrian routes should be provided.
Design of development should create a living environment which is
conducive for IT-based R&D, residential and business activities.
Design of development should portray image and identity of IT-based
R&D where building designs and forms are able to project certain
prestige or corporate status with strategic and prominent location as
well quality landscaping.
Attractive interior and exterior environment should be provided.
employees and visitors should be provided according to planning
standards.
9-34-3
Site and building layouts and design should be flexible to the present
and future needs of R&D, residential and business activities.
Low density development with low building height, network of green
areas, water bodies, pedestrian and cycle paths should be taken into
consideration.

Community Facilities

Design of development should take into consideration for the provision
of mosques, smart schools, post offices, health clinics, sports and
recreation centres, libraries, etc. These facilities could function as
nodes for promoting interaction and communication among the
residents.

Residential

Create an image/identity of smart homes, smart schools and smart
neighbourhood/local centres through dynamic and innovative
environment.
Provide facilities for pedestrian, cyclist, elderly and disabled persons
of the area.
Height of buildings should be in proportion to human scale and in
9-34-4
and rivers.
should be avoided.
'Barrack type' housing layout should be avoided.
belonging'.

9.34.2 ENTERPRISE

The Research and Development Zone will be a collaborative cluster of
research and development oriented enterprises and academic and
research institutions.
Enterprises or industrial establishment planned within the R&D
should be clustered as an enterprise village.
Each enterprise village will comprise of R&D centres, enterprise
establishments and incubators with a ratio of 1:1:3.
The minimum lot size for each establishment within the R&D area is
0.5 hectare. A suitably large area of land is needed for each
establishment to allow meaningful landscaping in creating a park-like
environment. This will ensure a high environmental quality is
maintained.
Preserving and promoting a park like environment and as such
reserved for development of low intensity with the maximum overall
gross plot ratio is 0.5 and maximum net plot ratio of 1.1.
To ensure a park-like environment is maintained, the maximum
number of storeys permissible is 4 storeys.
A minimum of 30% of the individual lot site area should be landscaped
and be set aside as green area.
Building setback is to be provided between buildings and road besides
providing a green buffer and landscaping for each lot. The front
9-34-5
setback for each individual lot should be at least 9m while a minimum
of 6m for all side setbacks.

9.34.3 HOUSING

Each residential development shall contain a mix of house types of
which a minimum of 20% is for low cost, 10% low medium cost and
10% medium cost.
Building an intellectual housing area to encourage and nurture the
culture of thinking, love of knowledge and the sharing of ideas for the
well being of the people.
To sustain a good quality of life and comfort by establishing an
attractive pedestrian circulation system.
Each residential development shall be self sufficient in terms of
Encourage the provision of university apartments to meet the student
population.
per hectare for high density.

9.34.4 COMMERCIAL

Commercial activities shall be developed in a two tier hierarchy -
District Shopping Centre (DSC) and Local Shopping Centre (LSC).
The DSC shall be the centre for major commercial activities including
retail activities, offices, hotel, banking and finance.
The LSC shall provide low order goods and services and shall be
within walking distance from surrounding residential units.
Commercial development shall generally be low rise except for main
commercial buildings such as hotels and office buildings.

9-34-6

National Park

Parkland to incorporate both conservation and biological as well as
recreational functions. Plants of botanical and landscape significant
and collection of interesting bird life species are among the attraction
being planned for the park.
Parkland to act as major green area that can serve as an ecological
showcase of the natural environment.
Parkland to provide both passive and active activities within a natural
setting.
Parkland to provide educational knowledge on ecology, botany,
wildlife, and natural vegetation to all park users and visitors.
Administration buildings and parking areas will also accommodate
other facilities like refreshment kiosk, information centre and
camping centre store to provide rentals of camping equipment.
Circulation include hiking trail, jogging and bicycle track. Bicycle
track should be looping on the more gentle slope areas to enable
cyclists to visit various site of the national park.
Jogging track should loop through and slope gradient of not more than
10%. It will also link through the major sites of the park.


Muda activities.
development of the intelligent mosque.
electricity and telecommunication facilities for a ready, link up to IT
facilities.

9-34-7
Smart school will be the main education system with IT infrastructure
100% uninterrupted electricity and communication facilities be
provided within schools for ready link up to IT facilities.
High tech facilities be made available to all police stations and one out
authorities.


9-35-1
9.35 Physical Planning Guidelines for The MSC - HIGH-TECH
PARK
(MSC)
Volume Volume Eight - High-Teck Park
Date of Issue 1997
Review No
Planning
2.0 Urban Design
2.1 High-Tech Industry
2.2 Neigbourhood/Residential Area
2.3 Commercial/Local Centre
3.0 Enterprise
3.2 Use Class Order
4.0 Housing
4.2 Use Class Order
5.0 Commercial
5.2 Use Class Order
6.2 Use Class Order

9-35-2
The development of the High-Tech Park will consist of the following
major landuse zones :

High-tech industry zone
Institution zone
Research and development zone

9.35.1 URBAN DESIGN

High-Tech Industry

Image of development should be 'high technology' where every building
will be able to project a certain prestige or corporate status with
strategic and prominent location as well as quality landscaping.
Attractive interior and exterior environment should be created to
attract middle management group and highly skilled and knowledge
workers.
Flexible space layout should be provided.
Provision of large column-free space exceeding 3,000 square metres
should be given priority.
Space for future expansion of high-tech industrial activities should be
considered.
Adequate, comfortable, accessible and safe parking facilities for the
employees and visitors should be provided according to planning
standards.

Neighbourhood/Residential Area


9-35-3
environment,
Provide facilities for pedestrian, cyclist and disabled persons in the
neighbourhoods.
Types and design of building should take into consideration the
the area.
Accessibility to water bodies or open spaces.
and rivers.
belonging'.
should be avoided.

Commercial/Local Centre

Commercial buildings/complexes should not exceed 5 storeys (with the
exception of 'landmark' buildings, subject to the plot ratio and other
site development control).
Building designs should emphasize quality finishes and quality
landscaping.
Building design should have a strong sense of character and identity.
'Box-like' or 'slab shaped' building designs should be avoided.
Promote and encourage innovative building designs which consists of
unique and attractive urban designs elements such as internal

9-35-4

9.35.2 ENTERPRISE

The Minimum Area to be considered for planning approval within the
high technology park area (conversion, sub-division or layout approval)
is 20 hectares.
Enterprises or industries planned within the high technology park
should be clustered as an enterprise village. Each enterprise village
will comprise of at least 40 establishments.
The minimum lot size for each establishment within the high
technology area is 0.5 hectare. A suitably large area of land is needed
for each establishment to allow meaningful landscaping in creating a
park-like environment. This will ensure a high environmental quality
is maintained.
3 intensity types in terms of overall gross plot ratios (GPR): Low
intensity area with maximum GPR of 0.5; Medium intensity area with
maximum GPR of 0.8; High intensity area with maximum GPR of 1.5.
Maximum number of storeys permissible is 4 storeys for low intensity
area, and 5 storeys for medium and high intensity area.
A minimum of 30% of the individual lot site area should be landscaped
and be set aside as green area.
Building setback is to be provided between buildings and road besides
providing a green buffer and landscaping for each lot. The front setback
for each individual lot should be at least 9m while a minimum of 6m for
all side setbacks.

9.35.3 HOUSING


9-35-5
Each residential development shall contain a mix of house types of
which a minimum of 20% is for low cost, 10% low medium cost and 10%
medium cost.
The residential development will be developed to cater the needs of top
management and workers.
To sustain a good quality of life and comfort by establishing an
attractive pedestrian circulation system.
Each residential development shall be self-sufficient in terms of
The intensity of housing will be based on 15 units per hectare for low
per hectare for high density.
Multiple storey housing is permissible in high density housing zone
and the minimum site area is 0.8 hectare.

9.35.4 COMMERCIAL

District Shopping Centre (DSC) and Local Shopping Centre (LSC) shall
be the commercial centres for the High-Tech Park.
The main commercial centre shall be the DSC which shall provide low
and high order goods and services. The DSC shall be supported by the
LSC which shall provide low order goods and services for the local
residents. The LSC shall be within walking distance from all
residential units and shall be supported by lower order community
facilities.
Commercial buildings within the centre shall be of modern and
futuristic design to reflect the area's image of High-Tech Park.
All buildings shall be low rise and attractively landscaped to reflect the
area's park-like environment.
The centre shall also be developed as a Business Industrial Centre and
supported by an Exhibition Centre and a Wholesale Centre. Corporate
9-35-6
Offices shall be allowed in the centre which shall serve all the business
industrial needs within the area.

9.35.5 OPEN SPACE AND RECREATION

Open space area at the highest spot, constitute natural environment
within forest area and natural slope. This area can be utilised as
outdoor open space for picnicking and camping.
The central park should be designed with urban plaza and water
features with seating areas and flower gardens, can be utilized as
community spots for relaxation in urban setting.
Industrial zones should be planted with rows of screen shade trees to
provide separation between industrial zones and other neighbouring
landuse activities. The buffer area should be designed with mounds
and interplay between plants and landform.


main centre/focus of community and religious activity e.g. Rakan
Muda activities.
electricity and telecommunication facilities for a ready, link up to IT
facilities.
Smart schools will be the main education system with IT infrastructure


9-35-7
100% uninterrupted electricity and communication facilities be
provided within the school for ready link up to IT facilities.
High-tech facilities be made available to all police stations and one out
Modernised civil services through electronic government and IT
To provide adequate community facilities in accordance with planning
authorities.

Bab 9 - Garis Panduan Perancangan

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Deskripsi Asli:

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

Bab 9 - Garis Panduan Perancangan

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

Ensiklopedia Prosedur Dan Undang-Undang Perancangan Bandar Dan Desa.

Anda mungkin juga menyukai