TOPIK 8: BAHAN BANTU

MENGAJAR
1. Jenis dan Contoh BBM
2. Kriteria Pemilihan BBM
3. Penggunaan dan Penyimpanan BBM
4. Bahan Bantu Mengajar
Berasaskan Teknologi Maklumat dan
Komunikasi (TMK)

Definisi Bahan Bantu Mengajar

(BBM)
Reiser dan Gagne (1983)
BBM merangkumi bahan bercetak,
rakaman audio dan visual, filem,
slaid serta alatan yang digunakan
bagi menyampaikan isi pengajaran

Definisi Bahan Bantu

Mengajar
Atan Long (1982)
Alat-alat yang menyokong
penyampaian pembelajaran diberi
nama alat bantu mengajar. Bahan
itu dalam bentuk buku, carta atau
slaid yang dipancarkan pada layar

DEFINISI BAHAN BANTU

MENGAJAR (BBM)
Gerlach dan Ely (1980)
Media pengajaran sebagai sumber-sumber
seperti manusia, bahan atau suasana yang boleh
menimbulkan iklim pembelajaran untuk
merangsangkan pelajar mendapatkan ilmu
pengetahuan, kemahiran serta pembentuk sikap
yang positif

KEPENTINGAN BAHAN BANTU

MENGAJAR
1.

2.

3.

Dapat memupuk sifat-sifat sosial yang

positif khasnya bila murid dan guru
berkongsi sumber dan bahan
Interaksi yang berlaku di dalam bilik
darjah adalah banyak hala iaitu di antara
guru dengan bahan, bahan dengan
murid dan guru dengan murid dan bahan
Proses pengajaran lebih berkesan kerana
murid-murid dapat melihat situasi
sebenar atau bahan maujud dan konkrit.

BBM terbhg kepada 3:

1. BBM yang asas spt papan hitam atau
papan tulis, buku teks dan buku kerja
2. BBM bukan elektronik spt objek, buku,
papan flanel, model, patung, gambar,
lukisan, carta, gambarajah, graf, poster,
kartun, lawatan, pameran
3. BBM elektronik spt filem jalur dan slaid,
radio, tv, perakam pita, video, projektor
overhead, makmal bahasa dan pembesar
suara

KEPENTINGAN BAHAN BANTU

MENGAJAR
4.

5.

BBM dapat mengutamakan kecekapan

dan kemahiran murid dalam
memanipulasikan pelbagai jenis bahan
BBM sesuai digunakan oleh guru
kerana ia menekankan perkembangan
jasmani, kognitif dan rohani muridmurid

JENIS DAN CONTOH BBM

1. Bahan maujud/konkrit
2. Bahan separa maujud
3. Abstrak

1. Bahan Maujud/Konkrit

Bahan-bahan yang nyata (real object)

atau benda yang dapat dilihat dan
dipegang (Kamus Dewan)
Bahan sebenar atau asli sama ada
buatan manusia atau semulajadi spt
sayur-sayuran, kuih, paku, tukul dan
mentol

2. Bahan Separa Maujud

Bahan-bahan dan peralatan yang tidak

memerlukan alat pengunjuran atau
tayangan semasa digunakan (Kamus
Dewan)
Cth carta, model, prototaip, gambar,
kartun, gambar rajah dan lain-lain

2. Bahan Separa Maujud

2. Bahan Separa Maujud

Jenis-jenis ABM separa maujud:

1. Bahan 2D- bhn visual yang dihasilkan
di atas kepingan kertas yang rata spt
gambar foto dan carta
2. Bahan 3D bahan menyerupai bentuk
asli atau modelnya yang dibuat sama
saiz dengan benda asal atau pun
dikecilkan

Jenis-jenis ABM separa maujud:

3. Papan Pengajaran- papan besar yang
digunakan oleh guru untuk membuat
catatan isi dan bahan pengajaran
yang lain spt papan kapur, papan
putih dll
4. Papan Pamer papan yang digunakan
untuk mempamerkan visual-visual
tertentu spt papan flanel, papan
kenyataan dll

Kriteria Pemilihan BBM

3. ABSTRAK
Bahan yang tidak dapat dilihat atau
tidak dapat dirasa dengan pancaindera
tetapi hanya ada dalam fikiran
(kesetiaan, kecantikan dan lain-lain)

Kriteria Pemilihan BBM

6. Menarik dan berkesan untuk menimbulkan
minat pelajar
7. Sepadan dengan kaedah pengajaran yang
digunakan dan mengandungi nilai-nilai murni
yang tinggi
8. Sesuai dengan kebolehan dan tahap
pencapaian pelajar
9. Kos yang rendah dan masa berpatutan
10. Saiz dan berat yang sesuai supaya mudah
dibawa, diguna dan disimpan

1. BBM bersesuaian dengan akt P&P

2. Idea dan rekabentuk yang asli dan
tersendiri
3. Sesuai dgn objektif P&P
4. Boleh menyampaikan konsep dengan
lebih mudah, tepat dan cepat
5. Mesti suaidiri terlebih dahulu dengan
BBM

PENGGUNAAN DAN
PENYIMPANAN BBM
1. Organisasi Penyimpanan BBM
2. Kaedah-kaedah Penyimpanan BBM
3. Cara Penggunaan BBM

Organisasi Penyimpanan BBM

Organisasi Penyimpanan BBM
1. Asingkan BBM ikut bidang/unit dan
diletakkan di tempat yang sesuai dan
mudah didapati
2. Satu rekod sumber pembel disimpan
utk rujukan
3. Cara mengedar, mengutip dan
menyimpan BBM hendaklah dijelaskan
kpd pelajar agar dapat digunakan
dengan mudah dan berkesan

Kaedah-kaedah Penyimpanan
BBM
1.
2.
3.
4.
5.

Almari khas
Fail-fail ringkas
Album plastik
Kotak
Gantungan

4. Pamerkan hasil kerja pelajar

5. Dipamerkan alatan tangan
6. Kerja penyusunan alat dan bahan
diuruskan secara gotong royong atau
mengikut senarai tugas yang
ditetapkan
7. Ruang penyimpanan disediakan almari,
rak dan kotak

1. Almari Khas

Bahan 3D dan 2D boleh disimpan di

dalam almari berasingan
Para-para yang berasingan ataupun
berlainan warna boleh digunakan untuk
membezakan topik koleksi
Letakkan label-label yang jelas sebagai
rujukan

2. Fail-fail Ringkas

Carta, poster dan gambarajah yang

mempunyai saiz yang sama boleh
dicantumkan menjadi satu fail berjilid
dengan menggunakan tali atau
gegelang
Fail tegak atau fail biasa digunakan
Letakkan label pada kulit fail

4. Kotak

Bahan-bahan 3D boleh disimpan di

dalam kotak bertutup
Kotak diperbuat daripada kertas keras
ataupun daripada papan lapis
Letakkan label pada kotak

3. Album Plastik

Gambar foto disimpan dalam album

plastik untuk memudahkan kerja-kerja
memilih gambar
Gambar juga tahan lama jika disimpan
di dalam album ini

5. Gantungan

Bahan 2D boleh disimpan dengan

menggantung pada rak-rak khas
Gunakan klip buaya besar atau
penyangkut yang kuat
Boleh menggunakan kad warna bahan
untuk membezakan topik atau tahap
atau bahan yang disimpan itu

Cara Penggunaan BBM

Cara Penggunaan BBM

Tujuan menggunakan BBM:

1. Menyediakan satu asas yang kuat untuk
sesuatu konsep
2. Menjadi daya penarik yang penting untuk
pelajar
3. Menghasilkan pembel yang lebih kekal
dan konkrit
4. Memberi pengalaman sebenar yang boleh
merangsang aktiviti sendiri di klg pelajar

5. Membina pemikiran yang berterusan,

terumata melalui pengunaan filem-filem
bergerak
6. Membantu pemahaman dan perkembangan
perbendaharaan kata pelajar
7. Menyediakan pengalaman-pengalaman
yang tidak diperolehi melalui bahan-bahan
lain dan menjadikan pembel lebih
mendalam dan beragam

Garis Panduan Menggunakan

BBM dlm P&P

Garis Panduan Menggunakan

BBM dlm P&P

Digantung ditempat yang sesuai.

Bimbing pel meneliti fakta penting. Jika
banyak bhg tutup dahulu
Arahan yang tegas dan jelas sebelum
bahan dan alatan diedarkan kpd pel
Tunjukkan BBM pd masa yg perlu shj
Bimbing pel membincang fakta penting
dan membuat akt penilaian terhdp
tindak balas pel ttg hasil penggunaan
BBM

BBM yang selesai digunakan harus

dikumpul semula dan disimpan dengan
baik di tempat yang selamat
BBM digunakan utk membantu guru
dlm akt. P&P

4. Bahan Bantu Mengajar

Berasaskan Teknologi Maklumat
dan Komunikasi (TMK)

Manfaat penggunaan TMK

dalam pembelajaran
1. Berupaya meningkatkan kefahaman
dan penguasaan murid terhadap
pelajaran
2. Memberi peluang pembelajaran yang
sama kepada semua murid yang
pelbagai keupayaan
3. Meningkatkan motivasi murid
4. Membolehkan pembelajaran kendiri

Penggunaan TMK dalam p&p bermaksud:

Menggunakan TMK secara berfikrah,
terancang dan bersesuaian untuk
meningkatkan kecekapan proses dan
keberkesanan p&p
(Pusat Perkembangan Kurikulum, 2001)

Manfaat penggunaan TMK

dalam pembelajaran
5. Membolehkan murid mengakses
maklumat yang sukar diperolehi
6. Membolehkan murid mengumpul
maklumat yang perlukan masa yang
lama atau terlalu mahal untuk
dikumpul
7. Mewujudkan suasana pembelajaran
yang menyeronokkan dan mencabar
8. Meningkatkan daya kreativiti dan
imaginasi murid

Syarat Untuk Memanfaatkan

TMK dalam P&P

Penggunaan TMK dlm p&p dirancang dengan

baik bukan secara bidang terjun atau
sebagai aktiviti sampingan yang tiada kaitan
dengan kurikulum
Guru mesti menggunakan TMK bersesuaian
dengan kehendak kurikulum atau untuk
menyokong sesuatu pendekatan p&p
Ada perkakasan dan perisian yang boleh
digunakan serta aktiviti pembelajaran yang
sesuai

Penggunaan TMK dalam P&P

1. Aspek Pengajaran

Penggunaan TMK dalam p&p dapat dilihat

dari dua aspek:1. Aspek pengajaran (guru yg
menggunakan TMK)
2. Aspek pembelajaran (murid yang
menggunakan TMK)

TMK digunakan sebagai :

1. Alat persembahan
2. Alat demostrasi

2. Aspek Pembelajaran

1. Tutorial

TMK digunakan sebagai:

1. Tutorial
2. Penerokaan (eksploratori)
3. Aplikasi
4. Komunikasi

Digunakan untuk menyampaikan kandungan

pembelajaran berdasarkan urutan yang telah
ditetapkan

Ia merangkumi:
1. Pembelajaran ekspositori- guru menyampaikan
maklumat kepada murid yang pasif
2. Demostrasi sesuatu fenomena yg ditunjukkan
dan dikawal urutan babaknya oleh sistem
3. Latihan/latih tubi yang disampai dan dikawal oleh
sistem

2. Penerokaan

3. Aplikasi

TMK digunakan sebagai medium untuk:

1. Mencari dan mengakses maklumat
dpd CD-ROM, Internet, portal
maklumat dll
2. Mengalami, mempelajari dan mengkaji
sesuatu fenomena secara simulasi
3. Melihat demostrasi sesuatu kejadian
yang urutan babaknya boleh dikawal
oleh murid

4. Komunikasi

TMK sebagai alat pemudah komunikasi

Digunakan untuk membolehkan murid dan
guru daripada lokasi yang berbeza
menghantar, menerima dan berkongsi
maklumat yang pelbagai bentuk
Kemajuan TMK membolehkan komunikasi
dilakukan dalam pelbagai mod spt teks,
grafik, audio dan video

TMK digunakan sebagai alat aplikasi

apabila dapat membantu murid
melaksanakan tugasan pembelajaran,
bukan sebagai mekanisme penyaluran
maklumat p&p
Contoh: gunakan TMK untuk buat
karangan, lukisan berbantu komputer

Kelebihan Penggunaan TMK

Perubahan fokus daripada pengajaran

berpusatkan guru kepada pengajaran
berpusatkan murid
Mengubahkan kaedah pembelajaran
tradisional yang memerlukan guru
memberi arahan kepada pendekatan
hands on

10