LEMBAR PENGESAHAN

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI ANGKA KETIDAKPATUHAN

MINUM OBAT PADA PASIEN SKIZOFRENIA DI WILAYAH KERJA
PUSKESMAS KANIGARAN KELURAHAN KANIGARAN KOTA
PROBOLINGGO
2015

Diajukan Sebagai Syarat Untuk Memenuhi Tugas Dokter Internsip Indonesia 2015

Penyusun :
dr. Yonatha Novara Pretysta

Telah disetujui oleh,

Pendamping,

dr. Dara Kharisma

NIP.198307302010012006

KATA PENGANTAR

Puji syukur kami panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa karena atas rahmatNya sehingga
laporan miniproject ini dapat diselesaikan tepat pada waktunya. Laporan miniproject ini disusun
dalam rangka mengikuti Program Internship Dokter Indonesia di Puskesmas Kanigaran, Kelurahan
Kanigaran, Kota Probolinggo.
Laporan penelitian ini penulis banyak memperoleh bimbingan dan petunjuk serta bantuan
dan dukungan dari berbagai pihak. Melalui kesempatan ini penulis mengucapkan terima kasih yang
sebesar-besarnya kepada yang terhormat :
1. dr. Dara Kharisma sebagai dosen pembimbing, atas segala bimbingan, saran, dan bantuan
selama pelaksanaan penyuluhan dan penyusunan laporan penyuluhan ini.
2. Staf puskesmas atas dukungan dan bantuan yang telah diberikan dalam penyelesaian laporan
ini.
3. Serta semua pihak yang telah membantu dalam penyusunan laporan ini.
Penulis menyadari bahwa laporan penyuluhan ini jauh dari sempurna. Oleh karena itu kritik
dan saran yang bersifat membangun sangat penulis harapkan. Semoga laporan penyuluhan ini dapat
memberikan sumbangan ilmiah dalam masalah kesehatan dan memberi manfaat bagi masyarakat.

Kota Probolinggo, Agustus 2015

DAFTAR ISI

HALAMAN SAMPUL......................................................................................................... i
HALAMAN JUDUL............................................................................................................ ii
LEMBARN PENGESAHAN.............................................................................................. iii
KATA PENGANTAR........................................................................................................... iv
DAFTAR ISI......................................................................................................................... v
BAB I. PENDAHULUAN.................................................................................................... 1
1.1

Latar Belakang............................................................................................... 1

1.2

Rumusan Masalah.......................................................................................... 3

1.3

Tujuan Penelitian........................................................................................... 4
1.3.1

Tujuan Umum.................................................................................... 4

1.3.2

Tujuan Khusus................................................................................... 4

1.4 Manfaat Penelitian......................................................................................... 5

1.4.1

Bagi Penulis....................................................................................... 5

1.4.2

Bagi Puskesmas................................................................................. 5

1.4.3

Bagi Masyarakat................................................................................ 5

BAB II. TINJAUAN PUSTKA........................................................................................... 6

2.1

Definisi Skizofrenia....................................................................................... 6

2.2

Etiologi Skizofrenia...................................................................................... 6

2.3 Manifestasi Klinis......................................................................................... 7

2.4 Jenis-jenis skizofrenia................................................................................... 10
2.5 Penatalaksanaan Skizofrenia ...................................................................... 19
2.5.1

Terapi Somatik (Medikamentosa) ............................................... 19

2.5.2

Terapi Psikososial ....................................................................... 27

2.5.3

Perawatan di Rumah Sakit (Hospitalization)............................... 28

3

BAB III. METODE PENELITIAN.................................................................................... 30

3.1

Rancangan Penelitian.............................................................................. 30

3.2

Tempat dan Waktu Penelitian................................................................... 30

3.3 Populasi dan Sampel Penelitian............................................................... 30
3.4 Jenis dan Cara Pengumpulan Data........................................................... 31
3.5 Pelaksana Penyuluhan.............................................................................. 31
3.6 Materi Penyuluhan................................................................................... 31
3.7 Langkah Pelaksanaan Penelitian.............................................................. 32
3.8 Bentuk Kegiatan....................................................................................... 35
3.9 Rencana Evaluasi..................................................................................... 38

BAB IV. HASIL PENELITIAN........................................................................................ 39

4.1 Profil Komunitas Umum.......................................................................... 39
4.2 Data Geografis dan Demografik.............................................................. 39
4.3 Sumber Daya Kesehatan yang Ada.......................................................... 40
4.4 Sarana Pelayanan Kesehatan yang Ada................................................... 41
4.5 Data Profil Responden............................................................................. 41
4.6 Hasil Kuesioner........................................................................................ 46
4.7 Hasil Intervensi........................................................................................ 47
BAB V. DISKUSI .............................................................................................................. 49
5.1
5.2

5.3

Konsep Pengetahuan .............................................................................. 52

Konsep Keluarga...................................................................................... 53
5.2.1 Fungsi Keluarga.............................................................................. 53
5.2.2 Jenis Dukungan Keluarga............................................................... 55
5.2.3 Manfaat dukungan keluarga............................................................ 56
5.2.4 Sumber Dukungan Keluarga........................................................... 57
5.2.5 Faktor-faktor yang mempengaruhi dukungan keluarga................. 57
Konsep Ketidakpatuhan............................................................................... 59
5.3.1

Jenis ketidakpatuhan......................................................................... 60
4

5.3.2

Peranan dalam menghadapi masalah ketidak patuhan .................... 62

5.4 Konsep Skizofrenia.......................................................................................... 62

BAB VI. KESIMPULAN DAN SARAN.............................................................................. 68
6.1 Kesimpulan..................................................................................................... 68
6.2 Saran............................................................................................................... 68
DAFTAR PUSTAKA........................................................................................................... 70
Lampiran I..Foto Kegiatan Pelaksanaan Penelitian......................................................... 72
Lampiran II. Kuisioner Penelitian..................................................................................... 74
Lampiran III. Leaflet Penelitian........................................................................................ 77
Lampiran IV. Presentasi Hasil Penelitian.......................................................................... 78