KABEL DAN PENGALIR

APA ITU KABEL?

Media penting dalam pemasangan elektrik Berfungsi sebagai penghubung atau laluan bekalan elektrik dari satu punca ke punca yang lain Terbahagi kepada 3 bahagian : pengalir, penebat dan perlindungan mekanikal

PENGALIR

Berfungsi membawa arus elektrik Pengalir yang baik adalah daripada jenis logam yang mempunyai rintangan yang rendah kerana mudah membawa arus Jenis kuprum dan aluminium kerap digunakan

JENIS-JENIS PENGALIR YANG BIASA DIGUNAKAN

Bahan Sifat
Harganya

Kegunaan
Litar

Emas Tembaga

mahal Tahan hakisan Pengalir yang baik

Boleh

bersepadu (IC) Penyentuh suis

ditemui dalam2 bentuk : lembut dan keras Rintangan yang rendah Liat dan mudah dilentur, mudah dipateri
Ringan Harga

Kabel

pendawaian dan palang bas belitan motor Pengalir belitan auto pengubah
Talian

Aluminium

murah

atas Kabel bawah tanah

sambungan
Bahan Sifat
Mudah

Kegunaan
Filamen

Tungsen Nikel

menghasilkan kepanasan Tahap lebur yang tinggi

Bersifat

lampu atau tiub elektronik

liat Tidak mudah haus atau lebur

Lebih

keras dan

Elemen

pemanas seperti seterika, pemanas air, pemateri dan sebagainya

Berus-berus

Karbon

keras dan geserannya lebih kecil

pada mesin dan motor

FAKTOR-FAKTOR YANG MEMPENGARUHI RINTANGAN PENGALIR

Luas keratan rentas pengalir Panjang sesuatu pengalir Jenis bahan yang digunakan oleh pengalir Suhu pada pengalir

LEMBAR

Bilangan pengalir yang terdapat pada sesuatu kabel Kabel mudah lentur terdapat banyak lembar pengalir Kabel yang kecil terdapat satu lembar pengalir Contoh : kabel 3/0.53 mm 3 adalah bilangan lembar pengalir 0.53 mm adalah saiz diameter setiap lembar pengalir

SAIZ KABEL

Pemilihan saiz kabel berpandukan kepada label (cth: 1.5mm2, 2.5mm2, 4mm2, 6mm2, 10mm2) Label ini menunjukkan luas keratan rentas pengalir bagi kabel tersebut Saiz kabel adalah luas kesemua keratan rentas setiap pengalir yang disatukan (tidak termasuk keluasan rentas penebat)

CONTOH-CONTOH SAIZ KABEL

Saiz
Bil. lembar/ saiz diameter

Penggunaan

Kadaran voltan 300/500 volt 300/500 volt 400/750 volt 400/750 volt

Saiz diameter keseluruhan 2.5 mm 3.0 mm

1.25 mm2 1.5 mm2

(7/0.53 mm) Litar lampu (3/0.737 mm)

Litar lampu / Pemanas

2.5 mm2

(7/0.67 mm) Litar kuasa

pemanas air 5kW- 20A pemanas air 7kW- 30A

3.7 mm

4 mm2

(7/0.85 mm) Litar kuasa

4.2 mm

PENEBAT

Bahan yang tidak boleh mengalirkan arus Untuk mengelakkan terkena renjatan dan berlaku litar pintas apabila tersentuh Jenis-jenis penebat : - getah - polivinil klorid (pvk) - kertas terisitepu - tetaban mineral - urea formaldehyde

JENIS-JENIS PENEBAT
1)

Getah asli Ciri fizikal : daya tebatan yang baik, kalis air, mudah dilentur dan dibentuk, mudah cair jika terkena cahaya matahari Kegunaan : penyalut pengalir, sesendal, kasut keselamatan

sambungan.
2)

Polivinil klorida (pvk) Ciri fizikal : bahan tiruan campuran antara plastik dan getah, tahan tindakan kimia dan sinaran matahari, tidak mudah terbakar dan kalis air Kegunaan : penebat kabel di tempat yang suhunya 0-70C

sambungan..
3)

Urea formaldehyde
Ciri fizikal : mempunyai rintangan yang tinggi, tahan lama Kegunaan : digunakan sebagai bahan alat tambah pemasangan elektrik seperti suis, soket alur keluar palam dan sebagainya

sambungan
4)

Kertas ciri fizikal : kalis air kegunaan : penebat pengalir bawah tanah

Contoh-contoh kabel

Kabel Terpiuh

Kabel Terpiuh Bersalut Logam

Kabel Sepaksi

Kabel Gentian Optik

CARA MENENTUKAN UKURAN SESUATU SAIZ KABEL:

BILANGAN LEMBAR DAN GARIS PUSAT SETIAP LEMBAR CTH: 7/1.04mm

7 MENUNJUKKAN 7 LEMBAR 1.04 GARIS PUSAT SETIAP LEMBAR

DENGAN MENYATAKAN SECARA LUAS KERATAN RENTAS KESELURUHAN PENGALIR KABEL CTH: 6mm2

FAKTOR UTAMA PEMILIHAN KABEL

PEMILIHAN KABEL ADALAH SEPERTI BERIKUT:

JENIS KABEL DIGUNAKAN KEMAMPUAN MEMBAWA ARUS KAEDAH PEMASANGAN FAKTOR KUMPULAN (PEMBETULAN) SUHU AMBIEN PENEBAT TERMA SUSUTAN VOLTAN

415 V 9m

2H P

Suhu ambient 35oC, dua kumpulan. Hitung saiz kabel yang sesuai.
P 3 V I cos Anggap cos 0.85 IN IN IN IZ P 3 V I cos 2 746 0.85

3 415 2.44 Amp IN Ca Cg

JADUAL 4B1
Kaedah rujukan sesuatu pemasangan (lihat jadual 4A) Faktor pembetulan (Cg)
Bilangan litar atau kabel pelbagai teras 2 Terkandung (kaedah 3 atau 4) atau dikumpulkan dan dikip terus pada permukaan bukan logam (kaedah 1) 0.80 3 0.70 4 0.65

JADUAL 4C2
Suhu penebatan Suhu ambient (Ca) 25 30 35 40 45 50 55 60 65

Getah (kabel anjal saja 60oC

1.04

1.0

0.96

0.91

0.87

0.79

0.65

PVC kegunaan am 70oC

1.03

1.0

0.97

0.94

0.91

0.87

0.84

0.69

0.48

IZ

IN Ca Cg

2.44 0.97 0.8

3.14 Amp

KAPASITI MEMBAWA ARUS

Kawasan rentas lintang kondukto r Kaedah Rujukan 4 (tertutup dalam conduit pada dinding yang bertebatkan terma) 2 kabel a.u atau a.t fasa tunggal 2 A 11 14.5 19.5 3 atau 4 kabel, a.u fasa tiga 3 A 10.5 13.5 18 Kaedah Rujukan 3 (terkandung dalam conduit di dinding atau dalam penyaluran) 2 kabel a.u atau a.t fasa tunggal 4 A 13.5 17.5 24 3 atau 4 kabel, a.u fasa tiga 5 A 12 15.5 21 Kaedah Rujukan 4 (diklip terus) 2 kabel a.u atau a.t fasa tunggal 6 A 15.5 20 27 3 atau 4 kabel, a.u fasa tiga 7 A 14 18 25

1 Mm2 1 1.5 2.5

Dengan rujukan jadual 4D1A, kabel 1mm2 boleh digunakan. Bagaimanapun, jadual 4D1B perlu dirujuk untuk menentukan susut voltan.

3 atau 4 kabel tiga fasa a.u

Kawasan rentas lintang konduktor 1 Mm2 1 Kaedah rujukan 3 dan 4(terkandung dalam conduit,dll dalam atau pada dinding) 6 mV 38 Kaedah rujukan 1,11 dan 12 (dalam trefoil) 7 mV 38 Kaedah Rujukan 1 dan 11 (rata dan bersentuh) 8 mV 38 Kaedah rujukan 12 (dijarakrata*) 9 mV 38

Vd Vd Vd

IN 1000 38 2.44 1000 0.83volt

mV

L 9

Oleh itu, kabel 1 mm2 boleh digunakan kerana susut voltan kurang daripada 4% (9.6 volt dari 240)

KAEDAH PENGIRAAN KABEL

TERDAPAT DUA CARA MEMBUAT PEMILIHAN KABEL :

MENGGUNAKAN JADUAL PERATURAN IEE (LEBIH TEPAT DAN SELALU DIGUNAKAN)

MEMBUAT PENGIRAAN MENGGUNAKAN HUKUM OHM. (BIASANYA DIGUNAKAN UNTUK MEMBUAT SESUATU ANGGARAN SAIZ KABEL)

PENGIRAAN

SUSUTAN VOLTAN

APABILA VOLTAN DIBERIKAN KEPADA SESUATU BEBAN, SUSUT VOLTAN AKAN BERLAKU. PERKARA YANG SAMA JUGA BERLAKU DALAM KABEL KERANA KABEL MEMPUNYAI RINTANGAN. SUSUT VOLTAN YANG DIBENARKAN DALAM PERATURAN IEE HENDAKLAH TIDAK MELEBIHI 4% DARI VOLTAN BEKALAN.

sambungan
VOLTAN BEKALAN 240V SUSUT VOLTAN MAKSIMUM DIBENARKAN 240 X 4% = 9.6V

VOLTAN BEKALAN 415V SUSUT VOLTAN MAKSIMUM DIBENARKAN 415 X 4% = 16.6V CONTOH PENGIRAAN

CONTOH PENGIRAAN:

Sebuah rumah kampung dibekalkan dengan 1 fasa 240V dipasang dengan beban seperti berikut:

Lampu 40W, 60W, 120W, 100W dan 20W mengikut urutan jarak antara lampu 12m dari lampu pertama, 10m kedua, 10m lampu ketiga dan 10m lampu keempat. 1 alat pemasak 2kw 2 soket alur keluar 13A

Cadangkan jenis pendawaian, jenis dan hitung saiz kabel yang sesuai
BEKALAN

12m

10m

10m

10m

10m

a)

i. ii. iii. iv. v.

Arus lampu A Arus lampu B Arus lampu C Arus lampu D Arus lampu E =

= = = = =

40 240 60 240 120 240 100 240 20 240

= = = = =

0.16 Amp 0.25 Amp 0.5 Amp 0.41 Amp 0.08 Amp

Jumlah arus (IN)

1.4 Amp

Rujuk jadual 4D1A, kaedah rujukan 4 (diklip terus), 2 kabel a.u atau a.t fasa tunggal seperti yang terdapat di muka surat 7, kabel 1mm2 boleh membawa arus sehingga 15.5 Amp. Maka kabel tersebut boleh digunakan.

JADUAL 4D1B
SUSUT VOLTAN (per ampere per meter)
2 Kabel fasa tunggal a.u Kaedah rujukan 3 dan 4 item ( dalam conduit dll. Dalam atau pada dinding) Kaedah Rujukan 1 & 11 (klip terus atau diatas dulang bersentuhan) 4 mV 44 29 18 Kaedah Rujukan 12 (dijarakkan) Kawasan rentas lintang konduktor 2 kabel a.t

1 Mm2 1 1.5 2.5

2 Mv 44 29 18

3 mV 44 29 18

5 mV 44 29 18

Susut voltan = Vd i. Arus lampu A = ii. Arus lampu B =

iii. Arus lampu C = iv. Arus lampu D = v. Arus lampu E = Jumlah arus (IN)

44 x 0.16 x 12 1000 44 x 0.25 x 22 1000 44 x 0.5 x 32 1000 44 x 0.41 x 42 1000 44 x 0.08 x 52 1000 = 1.95 volt

= = = = =

0.08volt 0.24volt 0.7 volt 0.75 volt 0.18 volt

Oleh itu kabel 1mm2 boleh digunakan bagi pemasangan ini kerana susut voltannya kurang daripada 9.6 volt ( 4% daripada 240)

Alat pemasak 2kW pada jarak 52 meter dari bekalanBekalanUnit Kawalan Pemasak
Bekalan Unit Kawalan Pemasak

52 meter

IN = *Iz =

2000 = 240 IN =

8.3 Amp 8.3 Amp

Merujuk jadual 4D1A (muka surat 4) kabel yang sesuai untuk pemasangan ini ialah 1mm2. Oleh kerana jarak diantara bekalan dan alat pemasak perlu diambil kira, maka jadual 4D1B perlu dirujuk.

SUSUT VOLTAN (per ampere per meter)

2 Kabel fasa tunggal a.u Kaedah Kaedah Kaedah rujukan 3 dan 4 rujukan 1 & Rujukan 12 item ( 11 (klip (dijarakka 2 kabel dalam terus atau n) a.t conduit dll. diatas Dalam atau dulang pada bersentuh dinding) an) 2 mV 44 29 18 3 mV 44 29 18 4 mV 44 29 18 5 mV 44 29 18

Kawasan rentas lintang konduktor

1 Mm2 1 1.5 2.5

11

11

11

11

Susut voltan = Vd
Vd mV IN L 1000 44 8.3 52 18.9volt 1000

Susut voltan yang dibenarkan= 4% = 4 x 240 100 = 9.6 volt (maksima)

 Oleh kerana susut voltan melebihi 9.6 volt, maka kabel bersaiz 1 mm2 tidak sesuai digunakan.
Vd Vd mV I N L 1000 18 8.3 52 7.7volt 1000

Kabel bersaiz 2.5 mm2 sesuai digunakan kerana voltan susutnya kurang daripada 4% (9.6 volt dari 240V)

2 soket alur keluar 13 Amp pada jarak 52 meter dari bekalan

Bekalan

52 meter

Litar jejari menggunakan saiz kabel 2.5 mm2 dengan peranti pelindung arus 20 amp IN = 13 x 2 = 26 amp

Jadual 4D1A seperti yang dtunjukkan, didapati saiz kabel yang sesuai untuk pemasangan ini ialah 2.5mm2. Oleh kerana jarak pemasangan juga mempengaruhi saiz kabel, maka jadual 4D1B perlu dirujuk.

Vd Vd

mV I N L 1000 4.4 26 52 1000

5.95volt

Berdasarkan jadual 4D1A, kabel 10mm2 sesuai digunakan untuk pemasangan ini.

PERINGATAN!

KADARAN SUSUT VOLTAN PADA KABEL HENDAKLAH DIAMBIL KIRA KERANA APABILA VOLTAN JATUH, ARUS AKAN MENINGKAT DAN KUASA (WATT) JUGA AKAN MENINGKAT KUASA MENINGKAT AKAN MENYEBABKAN KABEL MENJADI PANAS DAN KEADAAN INI AKAN MENYEBABKAN KEROSAKAN PADA PENEBAT KABEL DAN MENDATANGKAN BAHAYA PADA PEPASANGAN.

PERKARA YANG BOLEH MENYEBABKAN SUSUT VOLTAN

LUAS KERATAN RENTAS PENGALIR SAIZ KABEL YANG KECIL AKAN MENYEBABKAN SUSUT VOLTAN YANG BANYAK BERBANDING KABEL BERSAIZ BESAR. JENIS BAHAN PENGALIR BAHAN PENGALIR KUPRUM MEMBERIKAN SUSUT VOLTAN LEBIH RENDAH DARI ALUMINIUM (FAKTOR KERINTANGAN)

sambungan

PANJANG PENGALIR APABILA PENGALIR DIPANJANGKAN SUSUT VOLTAN MENINGKATKAN DISEBABKAN PENAMBAHAN RINTANGAN. DALAM BUKU PERATURAN IEE (LAMPIRAN 4) MENUNJUKKAN SUSUT VOLTAN SETIAP JENIS KABEL BAGI SETIAP METER PANJANG KABEL ITU.

sambungan

ARUS YANG DIBEKALKAN / ARUS BIASA. ARUS YANG BESAR AKAN MENYEBABKAN SUSUT VOLTAN YANG BESAR CONTOH: KABEL YANG MEMPUNYAI RINTANGAN 10 DIBEKALKAN ARUS 5 AMP, SUSUT VOLTANNYA 50V. TETAPI JIKA ARUS DITAMBAHKAN KEPADA 10 AMP SUSUT VOLTANNYA MENJADI 100V

PERLINDUNGAN MEKANIKAL

IA BERTUJUAN UNTUK MELINDUNGI KABEL DARI TERCACAT AKIBAT BAHAYA MEKANIK YANG WUJUD SEPERTI HENTAKAN, TERLANGGAR, TERHIMPIT ATAU SEBARANG PERKARA YANG BOLEH MENYEBABKAN MELUKAKAN ATAU MEMECAHKAN KABEL

sambungan

TIDAK MEMBERI KESAN SAMPINGAN KE ATAS PENEBAT KABEL DENGAN MENGELUARKAN KARAT ATAU KESAN TINDAK BALAS KIMIA. SALUTAN KABEL JUGA TERMASUK DALAM KATEGORI PERLINDUNGAN MEKANIK.

PERLINDUNGAN MEKANIKAL TERBAHAGI KEPADA DUA BAHAGIAN: JENIS TIDAK BERPERISAI JENIS BERPERISAI

1. 2.

JENIS TIDAK BERPERISAI

TIDAK MEMPUNYAI LOGAM YANG MENJADI PERISAI UNTUK MELINDUNGINYA.

PERLINDUNGAN MEKANIKNYA HANYA BERGANTUNG PADA SALUTAN KABEL YANG BERUPA BALUTAN JUT MAJMUK ATAU BALUTAN BENANG PITA HESSIAN DI LUAR SALUTAN KABEL.

sambungan

SALUTAN KABEL YANG SELALU DIGUNAKAN IALAH:

PLUMBUM ALUMINIUM KUPRUM

PERLINDUNGAN MEKANIK JENIS TIDAK BERPERISAI

JUT / PITA HESSIAN

PENGALIR

SEKATAN

PENEBAT

JENIS BERPERISAI

KABEL YANG MEMPUNYAI DAWAIDAWAI ATAU PITA LOGAM BAGI MELINDUNGI KABEL DARIPADA TERCATAT OLEH BAHAYA MEKANIK. PERISAI INI DIBUAT SELAPIS ATAU DUA LAPIS PADA SESUATU KABEL MENGIKUT KEPERLUAN KETAHANAN MEKANIK YANG DIKEHENDAKI.

sambungan

LOGAM YANG LAZIM DIGUNAKAN IALAH BESI GALVANI DAN KELULI. DIBUAT DALAM BENTUK DAWAI GALVANI ATAU PITA KELULI. MEMBALUTI SALUTAN JUT MAJMUK ATAU PITA HESSIAN SESUATU KABEL.

PERLINDUNGAN JENIS MEKANIK

PERISAI DAWAI JUT/PITA HESSIAN PENEBAT PENGALIR

SALUTAN JUT/PITA HESSIAN PERISAI DAWAI JUT/PITA HESSIAN