BIJAK MIRATH

Pengertian Mirath
Bahasa: Kekal / berpindah.
Syarak: Ilmu di mana dgnnya seseorg dpt mengetahui warith
yg berhak dan tidak berhak menerima harta pusaka
serta kadar yg diterima oleh setiap warith
berdasarkan ketetapan hukum Syarak.
Dalil

.1

Allah perintahkan kamu mengenai (pembahagian harta pusaka

utk) anak2 kamu, iaitu bhg seorg anak lelaki menyamai bhg
dua anak perempuan.

.2

Bahagikan harta pusaka antara ahli fardu berdasarkan Kitab

Allah, kemudian harta yg baki drpd ahli fardu adalah hak anak
lelaki yg lebih utama.
3. Ulamak telah berijmak menetapkan cucu lelaki dari anak
lelaki sama spt anak lelaki ketika tiada anak lelaki. Saudara
lelaki sebapa sama spt saudara lelaki seibu sebapa ketika tiada
saudara lelaki seibu sebapa.
Hukum
Mempelajari ilmu Mirath fardu kifayah.

Pelajarilah ilmu Faraid dan ajarkannya kpd manusia, krn ia

adalah separuh drpd ilmu dan juga adalah perkara yg terawal
dicabut drpd umatku.
Kepentingan Ilmu Mirath
1. Dpt menyelesaikan masalah bagi menentukan siapa yg
berhak dan tidak berhak mendpt harta pusaka.
2. Dpt memberi keadilan kpd semua pihak di kalangan warith
berdasarkan hukum Syarak tanpa mengira umur dan
kedudukan mereka.
3. Dpt mengelakkan berlaku penganiayaan, perbalahan dan
perpecahan di kalangan keluarga yg terlibat dgn peruntukan
pusaka.
4. Dpt menjaga keselamatan harta yg menjadi asas kehidupan
manusia.
5. Ia adalah sebahagian drpd agama.
Hak-Hak Yg Bergantung Dgn Harta Si Mati
1. Perbelanjaan penyelenggaraan pengkebumian si mati
Iaitu segala perkara yg diperlukan mulai dari kematian seseorg
sehingga jasadnya selesai dikebumikan, termasuk perbelanjaan
memandi, mengapan, membawanya ke perkuburan dan
mengkebumikannya. Semua perbelanjaan tersbt diambil dari
harta peninggalannya, tanpa membazir.
Sekiranya tiada harta peninggalannya, wajib ke atas kaum
kerabatnya. Jika tiada kaum kerabat atau mereka tidak mampu,
perbelanjaannya diambil dari Bayt al-Mal. Kalau tiada juga,
maka wajib ke atas org Islam.

2. Melangsaikan hutang si mati

Hutang 2 jenis: Hutang Allah dan hutang sesama manusia.
Hutang sesama manusia - 2 jenis:
a) Hutang ayn.
b) Hutang mutlaq Hutang sewaktu sihat + sewaktu sakit.
3. Melaksanakan wasiat si mati.
Kadar wasiat yg wajib ditunaikan:
3.1 Sekiranya tidak lebih dari 1/3 drpd jumlah harta
peninggalannya, ulamak sependpt mengatakan wajib
ditunaikan tanpa perlu mendpt keizinan drdp warithnya.
3.2 Sekiranya lebih dari 1/3 drpd jumlah harta
peninggalannya, tidak harus ditunaikan kecuali setelah mendpt
kebenaran drpd warithnya terlebih dahulu.
Wasiat kpd warith:
Wajib mendpt keizinan drpd warith terlebih dahulu, sama ada
lebih / kurang dari 1/3. Kalau tidak mendpt keizinan, maka
wasiat itu terbatal.
4. Membahagikan harta kpd warith si mati
Pembahaigannya berdasarkan ketetapan yg telah ditentukan
oleh Syarak. Tidak boleh dipinda sama sekali.
Rukun Mirath
1. Si mati (
(
) (

Kematiannya berlaku sama ada secara hakiki / pd hukum /
berdasarkan andaian yg diputuskan oleh hakim spt org yg

hilang + anak dlm kandungan ibunya yg lahir mati disebabkan

perbuatan jenayah ke atas ibunya.
2. Warith yg hidup ()
Iaitu warith yg berhubung dgn si mati melalui qarabah /
perkahwinan / memerdekakan hamba (apbl hambanya
meninggal dunia maka tuannya boleh menerima harta
peninggalan hambanya).
3. Harta peninggalan si mati ()
Semua harta si mati sama ada harta zahir, hak2 dan
kepentingan adalah menjadi harta pusaka (kecuali hak wakalah
dan hak wilayah).
Syarat2 Mirath
1. Org yg mewarithkan harta telah benar2 meninggal
Kematiannya hendaklah telah pasti, sama ada secara hakiki
atau pada hukum atau secara andaian.
2. Warith yg mewarithi harta masih hidup
Secara yakin warith masih hidup sewaktu berlaku kematian
muwarrithnya, sama ada secara hakiki spt dpt dilihat ia masih
hidup sewaktu kematian muwarrithnya atau secara andaian spt
anak dlm kandungan ibunya, tetapi dgn 2 syarat:
2.1 Yakin anak itu telah ada dan hidup ketika berlaku
kematian.
2.2 Ia hidup mustaqirrah ketika dilahirkan.

3. Mengetahui sebab2 bagi mendpt pusaka

Spt mengetahui org yg berhak mendpt pusaka sama ada melalui
hubungan kekeluargaan, perkahwinan, pembebasan hamba dan
lain2 secara lengkap dan tahu juga halangan2 dari mendpt
pusaka spt pembunuhan, hamba, berlainan agama dll.
Sebab2 mendpt harta pusaka
1. Al-Qarabah ()
Iaitu disebabkan ada hubungan / pertalian keluarga antara si
mati dan org yg akan menerima pusaka. Al-qarabah adalah
sebab yg paling kuat bagi mendpt harta pusaka.
Al-qarabah mengandungi:
1.1 : Asal bagi si mati spt bapa, ibu, datuk dan nenek.
1.2 : Keturunan ke bawah spt anak, cucu dan cicit.
1.3 : Kaum kerabat si mati spt adik beradik + bapa
saudara.
1.4 : Kaum kerabat si mati yg bukan usul +
furu spt emak saudara sebelah bapa + emak saudara sebelah
emak.
2. Hubungan suami isteri ( / )
Suami dan isteri mewarithi harta pusaka apbl salah seorang
drpd mereka meninggal dunia. Dgn syarat:
2.1 Hubungan suami isteri masih kekal ketika berlaku
kematian.
2.2 Perkahwinan yg sah. Jika perkahwinan fasid, maka
mereka tidak boleh mewarithi pusaka, walaupun kematian
berlaku selepas dukhul.
5

3. Pembebasan hamba ( / )
Apbl seorg tuan membebaskan hambanya, maka berlakulah
hubungan antara mereka berdua, apa yg dinamakan hubungan
. Kesan dari hubungan ini, antaranya org yg
membebaskan hambanya + anak lelakinya akan mewarithi
harta bekas hambanya itu apbl ia meninggal dunia dan
meninggalkan harta, dgn syarat ia tidak mempunyai warith yg
layak menerima harta pusaka.
Kesimpulan: Seseorg boleh mewarisi harta pusaka hambanya
yg dibebaskan dgn 2 syarat:
3.1 Hamba tersebut telah dibebaskan oleh tuannya.
3.2 Hamba tersebut tidak mempunyai waris yg merdeka, yg
boleh menerima harta pusaka.
Sebab2 yg menghalang seseorg dari mendpt harta pusaka
1. Perhambaan
Ulamak telah berijmak bhw hamba tidak boleh menerima harta
pusaka muwarrithnya yg meninggal dunia + tidak boleh
memberi pusaka kpd warithnya yg masih hidup krn hamba
tiada kuasa memiliki sesuatu, sama ada hamba mudabbar atau
ummu walad.

2. Pembunuhan
Ulamak sependpt bhw pembunuh tidak boleh mewarisi harta
pusaka mangsa yg dibunuh.
6

.
Pembunuh tidak berhak mendpt apa-apapun (dari harta
pusaka).
Pendpt ulamak mengenai pembunuhan yg menghalang seseorg
dari mempusakai harta:
2.1 Al-Syafiiyyah
Semua jenis pembunuhan sama ada sengaja, separa sengaja,
tersalah, secara langsung / tidak langsung, berakal, kanak2 dan
gila, tidak boleh menerima pusaka.
2.2 Al-Ahnaf
Pembunuhan secara sengaja dan dgn niat membunuh, separa
sengaja dan tersalah, tidak boleh menerima pusaka.
Pembunuhan yg tidak menghalang seorg pembunuh dari
menerima harta pusaka ialah:
2.2.1
Tidak mukallaf.
2.2.2
Membunuh dgn hak.
2.2.3
Membunuh secara tidak langsung.
2.3 Al-Malikiyyah.
Semua pembunuhan menghalang kecuali:
2.3.1
Membunuh dgn hak.
2.3.2
Warith bughat.
2.3.3
Secara tersalah.
2.3.4
Kanak2.
2.3.5
Gila.
2.4 Al-Hanabilah
7

2.4.1
Menghalang = Pembunuhan yg dikenakan qisas / diat
spt pembunuhan secara sengaja + perseteruan.
2.4.2 Tidak menghalang = Pembunuhan krn
mempertahankan diri / krn hak spt qisas.
3. 3. Berlainan agama
Agama anutan si mati berlainan dgn agama yg dianuti oleh
warithnya yang masih hidup, sama ada melalui hubungan
qarabah / suami isteri.

.







.1

Allah tidak akan sekali2 memberi jalan kpd org2 kafir utk
mengatasi (membinasakan) org2 yg beriman.

.

.2

Org Islam tidak boleh menerima harta pusaka drpd

muwarrithnya yg kafir dan org kafir tidak boleh menerima
harta pusaka drpd muwarrithnya yg muslim.

PRINSIP-PRINSIP MIRATH DAN ISTILAH-ISTILAH

1.
Waris2 si mati yg telah ditentukan + ditetapkan kadar
habuannya drpd harta pusaka di dlm Al-Q + al-S. Tidak boleh
ditambahkan + dikurangkan.
Fardu / kadar yg ditetapkan Allah ialah:

1/8

2/3
1/3
1/6

Waris2 yg dikategorikan sebagai ashab al-furud adalah seramai

12 golongan.
1.1 4 golongan drpd lelaki iaitu:
1.1.1 Bapa.
1.1.2
Datuk sebenar.
1.1.3
Saudara lelaki seibu.
1.1.4
Suami.
1.2 8 golongan drpd perempuan iaitu:
1.2.1
Isteri.
1.2.2
Anak perempuan.
1.2.3
Cucu perempuan drpd anak lelaki.
1.2.4
Saudara perempuan seibu sebapa.
1.2.5
Saudara perempuan sebapa.
1.2.6
Saudara perempuan seibu.
1.2.7
Ibu.
1.2.8
Nenek sebenar.
2.
Al-asabah bererti mereka yg tidak mempunyai kadar tertentu
dlm harta pusaka.
3.

Keluarga si mati yg tiada ketetapan tertentu dlm harta pusaka

bagi mereka. Mereka juga mewarisi secara asabah spt cucu
lelaki drpd anak perempuan si mati.
4.
Halangan ke atas seseorg waris drpd mendpt harta pusaka
disebabkan ada waris lain yg lebih hampir drpdnya dgn si mati.
Halangan itu sama ada keseluruhan / sebahagiannya shj.
5.
Tambahan pd bilangan saham drpd asal masalah +
mengurangkan pd kadar bahagian (habuan) apbl asal masalah
lebih kecil drpd fardu.
6.
Lawan bagi al-awl. Iaitu memberi harta pusaka yg masih
berbaki kpd ashab al-furud setelah dibahagikan kpd mereka
berdasarkan kadar fardu masing2. Ini jika tiada bersamanya
asabah. Jika ada asabah, maka harta yg baki itu diambil
kesemuanya oleh dhawi al-asabah.
7. Datuk sebenar
Datuk kpd si mati. Pertaliannya dgn si mati tidak dicelahi oleh
waris perempuan iaitu bapa kpd bapa si mati.
8. Nenek sebenar
Nenek yg bersambung dgn si mati iaitu ibu kpd ibu si mati.

10

9.
Si mati yg tidak meninggalkan anak dan bapa / org yg
menerima harta pusaka, tapi tidak bapa + tidak anak si mati.
10.
Seorang muwarrith meninggal dunia, sebelum harta
peninggalannya dibhgkan kpd waris tiba2 seorg waris di
kalangan mereka meninggal dunia.
11.
Suatu persetujuan yg dicapai antara waris, di mana salah seorg
drpd mereka tidak mahu mengambil haknya drpd harta pusaka,
tetapi menerima sebahagian darinya shj / dari harta lain
mengikut kadar yg sama2 dipersetujui antara mereka.
GOLONGAN-GOLONGAN WARIS
Waris drpd golongan lelaki adalah seramai 15 org.
Mereka berhak mendpt harta pusaka bila cukup syarat2nya +
tiada penghalangnya.
1. Anak lelaki.
2. Cucu lelaki drpd anak lelaki.
3. Bapa.
4. Datuk.
5. Saudara lelaki seibu sebapa.
6. Saudara lelaki sebapa.
7. Saudara lelaki seibu.
8. Anak saudara lelaki seibu sebapa.
11

9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.

Anak saudara lelaki sebapa.

Bapa saudara sebapa.
Bapa saudara sebapa.
Sepupu lelaki seibu sebapa.
Sepupu lelaki sebapa.
Suami.
Tuan yg memerdekakan hambanya.

Waris drpd golongan perempuan adalah seramai 10 org.

Mereka berhak mendpt harta pusaka bila cukup syarat2nya +
tiada penghalangnya.
1. Anak perempuan.
2. Cucu perempuan drpd anak lelaki.
3. Ibu.
4. Nenek drpd pihak ibu.
5. Nenek drpd pihak bapa.
6. Saudara perempuan seibu sebapa.
7. Saudara perempuan sebapa.
8. Saudara perempuan seibu.
9. Isteri.
10. Tuan perempuan yg memerdekakan hambanya.
Mereka yg berhak menerima pusaka bila berhimpun
semua waris lelaki. (3 org shj).
1. Bapa.
2. Suami.
3. Anak lelaki.
Mereka yg berhak menerima pusaka bila berhimpun
semua waris perempuan. (5 org shj).
1. Anak perempuan.
12

2.
3.
4.
5.

Cucu perempuan drpd anak lelaki.

Isteri.
Ibu.
Saudara perempuan seibu sebapa.

Mereka yg berhak menerima pusaka bila berhimpun waris

lelaki + waris perempuan. (5 org shj).
1. Bapa.
2. Ibu.
3. Anak lelaki.
4. Anak perempuan.
5. Salah seorg suami isteri.
ASHAB AL-FURUD
Al-furud bererti bahagian / saham yg telah ditetapkan bagi
waris si mati drpd harta peninggalan si mati melalui nas alQ/al-S/al-Ijma.
Ashab al-furud bererti waris2 yg telah ditetapkan kadar
bahagiannya yg tertentu drpd harta si mati melalui nas al-Q/alS/al-Ijma. Kadar ketetapan tersebut tidak boleh ditambah /
dikurangkan kecuali berlaku masalah awl.
Kadar fardu yg ditetapkan
- - 1/8 - 2/3 -

1/3 -

1/6

Waris ashab al-furud

12 golongan. (4 lelaki + 8 perempuan).

13

Lelaki:
1. Suami.
2. Bapa.
3. Datuk sebenar hingga ke atas.
4. Saudara lelaki seibu.
Perempuan:
1. Isteri.
2. Ibu.
3. Nenek sebenar hingga ke atas.
4. Anak perempuan.
5. Cucu perempuan drpd anak lelaki hingga ke bawah.
6. Saudara perempuan seibu sebapa.
7. Saudara perempuan sebapa.
8. Saudara perempuan seibu.

ASHAB AL-FURUD: KADAR KETETAPAN +

SYARAT2NYA
1. Waris yg mendpt . (5 golongan):
1. Anak perempuan.
Jika seorg shj dgn syarat tiada bersamanya waris yang
mengasabahkannya.
2. Suami.
14

Jika isterinya tidak mempunyai anak yg mewarisi, sama ada

lelaki / perempuan. Anak tersebut sama ada darinya / dari
suami lain.
3. Cucu perempuan drpd anak lelaki.
Sewaktu tiada anak perempuan, dgn syarat ia seorg shj + tiada
bersamanya waris yg mengasabahkannya.
4. Saudara perempuan seibu sebapa.
Jika seorg shj + tiada waris yang mengasabahkannya + tiada
bersamanya anak perempuan + cucu perempuan drpd anak
lelaki.
5. Saudara perempuan sebapa.
Dgn syarat ia seorg shj + tiada bersamanya waris yg
mengasabahkannya + tiada bersamanya saudara perempuan
seibu sebapa.
2. Waris yg mendpt . (2 golongan):
1. Suami
Jika isterinya mempunyai furu warith, sama ada furu itu
drpdnya / drpd suami lain.
2. Isteri
Jika suami yg meninggal tiada furu warith, sama ada furu itu
drpdnya / drpd isteri lain, sama shj sama ada isteri itu seorg
shj / lebih drpd seorg.
3.

Waris yg mendpt 1/8. (1 golongan shj)

15

Isteri.
Sama ada seorg / lebih, jika suami yg meninggal dunia
mempunyai furu warith, sama ada furu itu drpdnya / drpd
isteri lain.
4. Waris yg mendpt 2/3 (4 golongan)
1. Anak perempuan
Jika lebih drpd seorg, dgn syarat tiada bersamanya waris (anak
lelaki) yg mengasabahkannya.
2. Cucu perempuan drpd anak lelaki
Jika lebih drpd seorg, dgn syarat:
2.1 Si mati tiada meninggalkan anak.
2.2 Tiada bersamanya waris yg mengasabahkannya.
3. Saudara perempuan seibu sebapa
Jika lebih drpd seorg, dgn syarat:
3.1 Tiada bersamanya waris yg mengasabahkannya.
3.2 Si mati tiada meninggalkan anak perempuan / cucu
perempuan drpd anak lelaki.
4. Saudara perempuan sebapa
Jika lebih drpd seorg, dgn syarat:
4.1 Tiada bersamanya waris yang mengasabahkanya.
4.2 Si mati tiada meninggalkan anak perempuan drpd anak
lelaki / saudara perempuan seibu sebapa.
5. Waris yg mendpt 1/3. (2 golongan)
1. Ibu.
Jika si mati:
16

1.1 Tidak meninggalkan anak.

1.2 Tidak juga meninggalkan 2 / lebih drpd saudara lelaki +
saudara perempuan seibu sebapa, sebapa atau seibu.
2. Saudara lelaki / saudara perempuan seibu.
Jika lebih dari seorg, sama ada mereka kesemuanya lelaki /
perempuan shj / kedua2nya ada lelaki + perempuan, dgn syarat:
2.1 Si mati tidak meninggalkan furu warith, sama ada furu
warith itu lelaki / perempuan.
2.2 Tiada usul lelaki iaitu bapa / datuk sebenar.
6. Waris yg mendpt 1/6 (7 golongan):
1. Bapa
Jika si mati meninggalkan furu warith, lelaki / perempuan.
2. Ibu
Jika si mati meninggalkan furu warith / mempunyai 2 / lebih
saudara lelaki / perempuan.
3. Datuk sebenar
Jika si mati meninggalkan furu sama ada furu itu lelaki /
perempuan + dgn syarat tiada bapa.
4. Nenek sebenar
Jika tiada ibu.
5.

Cucu perempuan drpd anak lelaki

17

Seorg / lebih jika bersamanya ada seorg anak perempuan, dgn

syarat tiada bersamanya pada darjatnya cucu lelaki drpd anak
lelaki, jika ada maka cucu lelaki tersebut mengasabahkannya.
6. Saudara perempuan sebapa
Seorg / lebih jika bersama seorg saudara perempuan seibu
sebapa, dgn syarat tiada usul lelaki + furu warith + warith yg
mengasabahkannya.
7. Saudara lelaki / saudara perempuan seibu
Jika seorg shj, dgn syarat tiada furu warith / usul lelaki.
Nota:
Mesti diingat bhw ashab al-furud tersebut tidak sama dari
sudut penerimaan bahagian harta pusaka.
1. Menerima fardu / asabah dan terkadang menerima secara
serentak drpd fardu + asabah. Mereka ialah:
1.1 Bapa.
1.2 Datuik sebenar. Ketika tiada bapa.
2. Menerima fardu / asabah, tetapi tidak menerima
kedua2nya dlm satu masa serentak. Mereka ialah:
2.1 Anak perempuan.
2.2 Cucu perempuan drpd anak lelaki.
2.3 Saudara perempuan seibu sebapa.
2.4 Saudara perempuan sebapa.
3. Menerima fardu shj. Mereka ialah:
3.1 Suami.
18

3.2
3.3
3.4
3.5
3.6

Isteri.
Ibu.
Nenek.
Saudara lelaki seibu.
Saudara perempuan seibu.

PERUNTUKAN BAGI SETIAP WARITH ASHAB ALFURUD DLM HARTA PUSAKA

1.

SUAMI: 2 keadaan.

1.1 Mendpt
Sekiranya si mati tidak meninggalkan furu warith sama ada
lelaki / perempuan, sama ada furu itu drpdnya / drpd suami
lain.
Con:
Seorg perempuan mati dan meninggalkan:
Suami

Bapa

Asal masalah
2
1.2 Mendpt
Sekiranya si mati meninggalkan furu warith sama ada lelaki /
perempuan, drpdnya / drpd suami lain.
Con:
Suami

1
Seorg anak (L) Asabah
3
Asal masalah
4

19

2.

ISTERI: 2 keadaan.

2.1 Mendpt
Jika si mati tidak meninggalkan furu warith.
Con:
Isteri

1
Bapa
Baki asabah
3
Asal masalah
4
2.2 Mendpt 1/8
Abpl si mati meninggalkan furu warith sama ada drpdnya /
drpd suami lain.
Con:
Isteri
1/8
1
Anak lelaki
Baki asabah
7
Asal masalah
8
3.

BAPA: 3 keadaan.

3.1 Mendpt 1/6 fardu.

Jika ada furu warith lelaki. Iaitu anak lelaki / cucu lelaki drpd
anak lelaki hingga ke bawah, seorg / ramai.
Con:
Bapa
Anak lelaki
Asal masalah

1/6
Baki asabah
6

1
5

20

3.2 Mengambil asabah shj.

Jika si mati tidak meninggalkan furu warith hingga ke bawah,
sama ada furu itu lelaki / perempuan.
Con:
Suami

1
Bapa: Mengambil semua secara asabah
1
Asal masalah
2
3.3 Mendpt 1/6 fardu + asabah.
Jika ada anak perempuan / atau cucu perempuan drpd anak
lelaki hingga ke bawah, seorg / ramai.
Con 1:
Seorg anak perempuan
-
3
Bapa
- 1/6F + asabah 3
Asal masalah
6
Nota:
Bapa dpt asabah krn harta masih berbaki.
Con 2:
2 anak (p)
- 2/3
4
Bapa
- 1/6
1
Ibu
- 1/6
1
Asal masalah
6
Nota:
Walaupun bapa berhak mendpt harta pusaka secara asabah,
namun kerana harta telah habis diberikan kpd ahli fardu yg
berhak, maka dia tidak mendpt apa2 secara asabah. Dia
hanya mendpt secara fardu shj iaitu 1/6.
Penting:
1. Bapa tidak dihalang langsung.
21

2. Bapa, walaupun bersamanya ada waris2 lain ia tetap mendpt

pusaka, kecuali ada penghalang spt membunuh, hamba /
berlainan agama.
3. Bapa menghalang semua saudara lelaki + perempuan sama
ada seibu sebapa, sebapa / seibu, lelaki / perempuan.
4. Adik beradik tidak mewarisi langsung bila ada bapa.
5. Bapa menghalang datuk sebapa + nenek sebapa krn mereka
semua bersambung kpd si mati melaluinya.
Kaedah:
Sesiapa yg berhubung dgn si mati melalui seorg waris, maka ia
terhalang drpd mendpt harta pusaka dgn adanya waris itu.
4. IBU: 3 keadaan.
4.1 Mendpt 1/6 fardu.
Berlaku dlm 2 keadaan:
4.1.1
Si mati meninggalkan furu warith, sama ada lelaki /
perempuan.
Con:
Ibu
- 1/6
1
Seorg anak perempuan
-
3
Bapa
- 1/6 + asabah
2
Asal masalah
- 6
4.1.2
Si mati meninggalkan 2 / lebih saudara lelaki /
perempuan / lelaki / lelaki + perempuan, sama ada seibu sebapa
/ seibu.
Con:
Ibu
- 1/6
1
22

Saudara (p) seibu

Saudara (L) seibu sebapa Asal masalah
-

1/6
asabah
6.

1
4

4.2 Mendpt 1/3 fardu

Jika tiada furu warith + tiada saudara lelaki / perempuan, 2 /
lebih.
Contoh 1:
Ibu
- 1/3
1
Bapa
- asabah
2
Asal masalah
- 3.
Con 2:
Suami
Ibu
Saudara (L) seibu sebapa
Asal masalah

fardu
1/3 fardu
asabah
6.

3
2
1

4.3 Mendpt 1/3 drpd harta yg berbaki.

Setelah diberikan kpd suami / isteri, dgn syarat si mati tidak
meninggalkan furu warith + tidak juga meninggalkan saudara
lelaki / perempuan, 2 / lebih.
Con:
Isteri
- fardu
- 3
Ibu
- 1/3 drpd baki
- 3
Asal masalah
- 12.
Masalah ini dinamakan al gharrawayh.

23

5.

ANAK PEREMPUAN: 3 keadaan.

5.1 Mendpt .
Jika seorg shj + tiada bersamanya waris yang
mengasabahkannya iaitu anak lelaki.
Con:
Isteri
- 1/8
- 3
Seorg anak (p) -
- 12
Ibu
- 1/6
- 4
Bapa
- 1/6 + asabah
- 4+1=5
Asal masalah
- 24.
5.2 Mendpt 2/3.
Jika 2 org / lebih. Dgn syarat tiada waris yg
mengasabahkannya iaitu anak lelaki si mati.
Con:
2 anak perempuan
- 2/3
4
Ibu
- 1/6
1
Bapa
- 1/6
1
Asal masalah
- 6.
Nota:
Bapa di sini berhak mengambil asabah, tetapi oleh krn harta
telah tiada lagi, maka tiadalah habuan asabahnya.
5.3 Mendpt asabah bi al-ghayri.
Jika bersama anak lelaki. Pembahagiannya
.
Con:

24

Isteri
- 1/8
3
Ibu
- 1/6
4
2 anak (p) + 1 (L)
- asabah
17.
Nota:
Anak lelaki + anak perempuan dibahagikan
.

6. CUCU PEREM DRPD ANAK LELAKI: 6 keadaan.

Maksud cucu perempuan ialah setiap cucu si mati sama ada
darjat bapanya dekat kpd si mati / jauh.
6.1 Mendpt .
Jika seorg shj + tiada anak lelaki yg mengasabahkannya.
Con:
Isteri
- 1/8
1
1 cucu (p) drpd anak (L)
-
4
1 saudara (L) seibu sebapa
- asabah
3
Asal masalah
- 8.
6.2 Mendpt 2/3.
Jika 2 org / lebih. Dgn syarat tiada cucu lelaki bersama.
Con:
Isteri
- 1/8 fardu
3
2 anak (p) drpd anak (L)
- 2/3 fardu
16
Ibu
- 1/6
4
1 saudara (L) seibu sebapa
- asabah
1
Asal masalah
- 24.
6.3 Mengambil asabah bi al-ghayri.

25

Bila ada bersamanya cucu lelaki / anak saudaranya, cucu

sepupunya.
Con:
1 cucu (p) drpd anak (L)
1
asabah bi al-ghayri
1 cucu (L) drpd anak (L)
2
Asal masalah
3
Nota:
Dibahagikan ikut ketetapan .
6.4 Mendpt 1/6.
Seorg / lebih. Jika ada bersamanya anak perempuan. Dgn
syarat tiada anak lelaki + cucu lelaki drpd anak lelaki. Ini bagi
mencukupkan 2/3. Dgn syarat tiada anak. Jika ada anak lelaki,
maka anak lelaki itu mengasabahkannya.
Con:
1 anak (p)
-
3
melengkapkan 2/3
1 cucu (P) drpd anak (L) - 1/6
1
1 saudara (L) seibu sebapa - asb
2
Asal masalah
- 6.
6.5 Terhalang drpd mendpt pusaka () .
Jika ada bersamanya anak perempuan 2 org / lebih. Dan syarat
tiada anak lelaki yg mengasabahkannya.
Con:
2 anak (P)

2/3

2
26

2 cucu (P)
- Mahjub (tidak mendpt sesuatu)
Asal masalah
- 3
Nota:
Yang baki 1 bahagian diraddkan.
6.6 Terhalang.
Jika ada anak lelaki krn anak lebih hampir kpd si mati drpd
cucu perempuan.
Dia terhalang dlm 2 keadaan:
6.6.1
Si mati ada meninggalkan anak lelaki.
Con:
1 anak (L)
2
1 cuc (p) drpd anak (L)
Mahjub
Asal masalah
2.
6.6.2
Ada cucu lelaki drpd anak lelaki yg darjatnya lebih
tinggi drpd darjat cucu perempuan.
Con:
Cucu (L) drpd anak (L) - dpt semua harta
2
Cicit (p)
- mahjub.
Asal masalah
- 2.
6.6.3
Ada 2 anak perempuan / lebih. Kecuali terdpt
bersamanya waris yg mengsabahkannya, sama ada pd darjat
yg sama / lebih rendah drpdnya.
Con:
2 anak (p)

2/3

2
27

1 cucu (P)
Asal masalah

mahjub
3.

6.6.4
Ada 2 cucu perempuan drpd anak lelaki / lebih yg
darjatnya lebih tinggi drpd darjatnya, kecuali terdpt
bersamanya waris yg mengasabahkannya, sama ada darjatnya
sama / lebih rendah drpdnya.
Jika ada bersamanya waris yg mengasabahkannya pd
darjatnya / lebih rendah drpdnya, maka ia mewarisi harta
pusaka bersama waris yang mengasabahkannya secara
asabah.
7. SAUDARA PEREMPUAN SEIBU SEBAPA: 5
keadaan.
7.1 Mendpt .
Dgn syarat:
7.1.1
Seorg shj.
7.1.2
Tiada saudara lelaki 1 org / lebih. Kalau ada, maka
dia mengasabahkannya.
7.1.3
Tiada anak perempuan + cucu perempuan, 1 org /
lebih.
7.1.4
Tiada anak lelaki + cucu lelaki drpd anak lelaki +
tiada bapa.
Con:
Suami
-
1
Saudara (p) seibu sebapa -
1
Asal masalah
- 2.
Nota:
28

Suami dpt krn tiada furu.

Saudara perempuan seibu sebapa dpt krn tiada waris yg
memahjubkan + yg mengasabahkannya.
7.2 Mendpt 2/3.
Jika:
7.2.1
Lebih dari 1 org.
7.2.2
Tiada org yg mengasabahkannya iaitu saudara seibu
sebapa.
7.2.3
Tiada anak + cucu perempuan.
7.2.4
Tidak dimahjubkan.
Con:
1 Saudara (P) seibu
- 1/6
1
2 saudara (P) seibu sebapa
- 2/3
4
Ibu
- 1/6
1
Asal masalah
- 6.
7.3 Mendpt asabah bi al-ghayri.
Jika:
7.3.1
Ada saudara lelaki seibu sebapa.
7.3.2
Ada saudara perempuan.
Cara membahagi harta: .
Con:
2 anak (P)
- 2/3
8
Suami
-
3
Ibu
- 1/6
2
1 saudara (P) seibu sebapa
- 0
1 saudara (L)seibu sebapa
- 0
Asal masalah
- 12 diawlkan kpd 13.
29

Nota:
Saudara perempuan + saudara lelaki seibu sebapa tidak mendpt
apa2 dari harta peninggalan si mati secara asabah, walaupun
mereka bertaraf demikian, krn saham ahli fardu telah menyapu
bersih harta pusaka. Malah saham mereka lebih dari asal
masalah, sehingga terpaksa diawlkan kpd 13.
7.4 Mengambil harta secara tasib maa al-ghayri
Jika:
7.4.1
Bersama anak perempuan / cucu perempuan drpd anak
lelaki / kedua2nya sekali.
Maka dia mengambil harta yg berbaki setelah dibahagikan kpd
ashab al-furud secara asabah maa al-ghayri, sama ada dia
seorg / ramai. Sekiranya harta telah habis dibahagikan, maka
tiadalah habuan baginya.
7.4.2
Tiada bersamanya saudara lelaki seibu sebapa, 1 org /
ebih. Jika ada, maka dia mengasabahkannya.
Con:
1 anak (P)
-
3
1 cucu (p) drpd anak (L) - 1/6
1
1 saudara (P) seibu sebapa - asb m. al-ghayri
2
Asal masalah
- 6.
7.5 Dihalang ().
Jika ada:
7.5.1

Saudara lelaki seibu sebapa.

30

7.5.2
Anak lelaki / cucu lelaki ke bawah.
7.5.3
Bapa.
Con:
Bapa
- mengambil semua harta
2 saudara (P) seibu sebapa - Mahjub oleh bapa
Asal masalah
- 2.
8.

2
0

SAUDARA PEREMPUAN SEBAPA: 7 keadaan.

8.1 Mendpt
Dgn syarat:
8.1.1
Seorg shj.
8.1.2
Tiada bersamanya saudara lelaki sebapa. Jika ada, dia
mengambil asabah bersama saudara lelaki tersebut. Maka dia
tidak lagi mewarisi fardu, bahkan dia mewarisi harta yg baki
bersama saudara lelaki secara asabah, bagi lelaki sekali ganda
bahagian perempuan.
8.1.3
Tiada bersamanya saudara perempuan seibu sebapa.
Jika ada, maka dia mengambil 1/6. Jika saudara perempuan itu
lebih drpd seorg, maka saudara perempuan sebapa terhalang,
kecuali ada bersamanya saudara lelaki sebapa, maka pada
waktu itu dia mengambil asabah bi al-ghayri.
8.1.4
Tiada bersamanya anak perempuan / cucu perempuan.
Jika ada, maka dia mengambil asabah maa al-ghayri, tidak
mengambil fardu lagi.
Con:
Ibu
Nenek

1/3

4
3
31

1 saudara (P) sebapa

-
6
Bapa saudara seibu sebapa
- asabah
0
Asal masalah
- 12 diawlkan kpd 13.
Nota:
Masalah menjadi awl. Bapa saudara tidak mendpt apa2 krn ia
asabah + harta telah habis.
8.2 Mendpt 2/3.
Dgn syarat:
8.2.1
2 org / lebih.
8.2.2
Tiada bersamanya saudara perempuan seibu sebapa 1
org / ramai. Jika ada, maka ia mengambil 1/6.
8.2.3
Tidak menjadi asabah bi al-ghayri. Sekiranya ia
menjadi asabah bi al-ghayri, maka ia tidak mengambil 2/3,
tetapi mengambil baki secara asabah, .
8.2.4
Tidak menjadi asabah maa al-ghayri. Jika ia
mengambil asabah maa al-ghayri, maka ia mengambil baki
secara asabah.
8.2.5
Tidak dimahjubkan / dihalang dgn sesiapa.
Con:
Suami

3
Ibu
1/6
1
2 saudara (P) seibu
2/3
4
1 saudara (L) sebapa
asabah
0
1 saudara (P) sebapa
Asal masalah
6 diawlkan kpg 8.
8.3 Mengambil asabah maa al-ghayri.
Jika ada anak perempuan / cucu perempuan. Pada waktu ini
saudara perempuan sebapa sama ada seorg / ramai mengambil
32

harta setelah dibahagikan kpd ashab al-furud. Jika tiada baki,

maka ia tidak mendpt apa2.
Con 1:
1 anak (P)

4
Isteri
1/8
1
1 saudara (P) sebapa
asb
3
Asal masalah
8.
Con 2:
Isteri
1 anak (P)

1/8

3
12
menyempurnakan 2/3

1 cucu (P)
1 saudara (P) sebapa Asal masalah
-

1/6
asb
24.

8.4 Dihalang.
Apbl ada anak / cucu / bapa, saudara lelaki seibu sebapa,
saudara perempuan seibu sebapa saudara perempuan 2 org /
lebih.
Con:
1 anak (L)
- asabah
7
Isteri
- 1/8
1
1 saudara (P) sebapa
- mahjub dgn anak
0
Asal masalah
- 8.
8.5 Mendpt 1/6.
Jika bersamanya saudara perempuan seibu sebapa.

33

8.6 Gugur.
Jika ada 2 / lebih saudara perempuan seibu sebapa.
8.7 Mengambil asabah.
Jika ada saudara lelaki sebapa. Dgn syarat tiada anak, cucu,
bapa, datuk, saudara lelaki seibu sebapa + saudara perempuan
seibu sebapa.
9.

SAUDARA LELAKI SEIBU: 3 keadaan

9.1 Mendpt 1.3.

Jika 2 org / lebih. Dgn syarat tiada bapa, datuk, anak lelaki +
cucu lelaki.
Con:
2 saudara (L) seibu
- 1/3
1
1 sepupu (L) seibu
- dpt semua yg baki
2
Asal masalah
- 3.
9.2 Mendpt 1/6.
Jika seorg shj. Dgn syarat tiada bapa, datuk, anak lelaki, cucu
lelaki, anak perempuan + cucu perempuan.
Con:
1 saudara (L) seibu - 1/6
1
1 bapa saudara
- mengambil semua baki
5
Asal masalah
- 6.
9.3 Gugur.
Jika ada anak, sama ada lelaki / perempuan, cucu lelaki /
perempuan, bapa + datuk.
34

Con:
1 anak (L)
1 saudara (L) seibu
Asal masalah

asabah
mahjub dgn anak (L)
2.

2
0

10. IBU: 3 keadaan.

10.1Mendpt 1/6.
Jika ada anak lelaki / cucu lelaki ke bawah / saudara lelaki /
perempuan dari mana2 pihak sekalipun, walaupun mereka
dimahjubkan.
Con:
Ibu
- 1/6
1
5 saudara (L)
- mengambil semua baki
5
Asal masalah
- 6.
10.2 Mendpt 1/3 drpd asal masalah.
Jika tiada anak / cucu + tiada saudara lelaki / perempuan.
Con:
Ibu
- 1/3
1
Bapa
- mengambil semua baki
2
Asal masalah
- 3.
10.3Mendpt 1/3 drpd baki.
Jika ada bapa + salah seorg suami / isteri.
Con:
Suami
-
3
Ibu
- 1/3 baki
1
35

Bapa
- asabah
2
Asal masalah
- 6.
Nota:
Ibu mendpt 1/3 drpd baki, dgn erti 1/3 setelah dikeluarkan
drpd keseluruhan harta pusaka kpd suami. Di mana suami
mendpt drpd keseluruhan harta pusaka. Ibu mendpt 1/3 drpd
3 saham. Bererti ibu hanya mendpt 1 saham dari 6 saham harta
pusaka.
11. DATUK: 3 keadaan.
11.1Mendpt 1/6.
Jika si mati ada meninggalkan furu warith lelaki spt anak
lelaki / cucu lelaki hingga ke bawah.
11.2Mendpt asabah shj.
Jika si mati tiada meninggalkan furu warith langsung iaitu
tiada meninggalkan anak lelaki / cucu lelaki / anak perempuan /
cucu perempuan. Datuk mendpt semua harta pusaka secara
asabah.
Con 1:
Datuk sebelah bapa shj - Asabah
Mendpt semua harta.
Con 2:
Isteri
-
Datuk sebelah bapa - Asabah
3
Asal masalah
- 4.
11.3Mendpt fardu + asabah serentak.
Dgn syarat si mati ada meninggalkan furu warith perempuan.
36

Con:
1 anak (P)
Isteri
Datuk sebelah bapa
Asal masalah

1/8
1/6F + Asb
24.

12
3
4 +5 = 9

12. NENEK: 2 keadaan.

12.1Mendpt 1/6.
Sama ada drpd keturunan bapa / ibu, seorg / lebih. Dgn syarat
tiada bapa, jika dari pihaknya.
Con:
Bapa
- asabah
5
Nenek
- 1/6F
1
Asal masalah
- 6.
12.2Gugur: 4 keadaan.
12.2.1
12.2.2

12.2.3
12.2.4

Jika ada ibu. Sama ada nenek itu dari sebelah itu /
sebelah bapa.
Jika ada bapa drpd pihak bapa. Tetapi kalau ada
bapa / datuk drpd pihak ibu, maka bapa tidak
menghalang nenek drpd mendpt harta pusaka krn ia
bersambung kpd si mati bukan melaluinya.
Ada nenek yg lebih dekat drpdnya kpd si mati.
Ada nenek yg lebih dekat kpd si mati berbanding dgn
nenek2 yg lain.

Con:
Saudara (L) sebapa

Mendpt baki asabah

5
37

Ibu
Nenek sebelah ibu

1/3
Mahjub oleh ibu

4
Tiada apa2

Nenek sebelah bapa

Isteri
Asal masalah

Mahjub oleh ibu

12.

AL-HAJBU ().
Pd Bahasa = Halangan / sekatan.
Pd Syarak =
Halangan ke atas seseorg waris yg mempunyai sebab bagi
mendpt harta pusaka disebabkan adanya waris lain yg lebih
hampir drpdnya kpd si mati.
Al-hajbu terbahagi kpd 2 bhg:
1. Hajbu hirman () .
Iaitu halangan di mana seseorg waris tidak mendpt sedikitpun
drpd harta pusaka.
Halangan tersebut sama ada dari sudut:
1.1 Jihah ( ).
Spt terhalangnya saudara lelaki disebabkan ada anak lelaki.
1.2 Darjah ( ).
Spt terhalangnya anak saudara lelaki drpd saudara lelaki
disebabkan ada saudara lelaki.
38

1.3 Qarabah ( ).
Spt terhalangnya saudara lelaki sebapa disebabkan ada saudara
lelaki seibu sebapa.
2. Hajbu nuqsan () .
Iaitu halangan seseorg waris drpd mendpt habuan yg banyak
kpd habuan yg sedikit.
Spt suami yg terhalang drpd mendpt kpd krn ada anak.
Isteri terhalang drpd mendpt kepada 1/8 krn ada anak.
Ibu terhalang drpd memperoleh 1/3 kpd 1/6 krn ada anak.
Mereka yg tidak pernah dihalang dgn hajbu hirman,
walaupun mereka kadang kala dihalang dgn hajbu nuqsan
iaitu:
1. Anak lelaki.
2. Bapa.
3. Anak perempuan.
4. Ibu.
5. Suami.
6. Isteri.
Mereka yg dihalang dgn hajbu nuqsan ialah:
1. Suami.
2. Isteri.
3. Ibu.
39

4.
5.

Cucu perempuan drpd anak lelaki.

Saudara perempuan sebapa.

Ashab al-furud yg berlaku ke atas mereka hajbu hirman:

1. Cucu perempuan drpd anak lelaki.
2. Datuk.
3. Nenek.
4. Saudara perempuan seibu sebapa,
5. Saudara perempuan sebapa.
6. Saudara perempuan seibu.
7. Saudara lelaki seibu.
Mereka yg dihalang dgn hajbu nuqsan tidak berlaku kecuali
drpd golongan ashab al-furud. Tetapi mereka yg dihalang dgn
hajbu hirman kadang kala dari golongan asabah + kadang
kala dari golongan ashab al-furud.
Waris yg menghalang + yg dihalang serta jenis2 halangan.
1. Datuk sebenar: Dihalang oleh bapa + datuk yg lebih
dekat drpdnya () .
2. Ibu: Dihalang drpd 1/3 kpd 1/6 dgn adanya furu warith /
beberapa org saudara lelaki / saudara perempuan iaitu (
)dan drpd 1/3 drpd keseluruhan harta pusaka kpd 1/3
drpd bakinya, jika bersama bapa / salah seorg suami isteri.
3. Nenek sebenar: Dihalang oleh ibu + nenek yg tersekat
drpdnya () .
40

4. Cucu perempuan drpd anak lelaki: Dihalang oleh anak

perempaun drpd kpd 1/6 ( ) dan dihalang (
) oleh anak lelaki + dgn 2 / lebih anak
perempuan sekiranya tiada bersamanya waris yg
mengasabahkannya.
5. Saudara perempuan seibu sebapa: Dihalang oleh anak
lelaki ke bawah + bapa shj () .
Saudara perempuan sebapa: Dihalang secara
oleh saudara perempuan seibu sebapa dari 1/6 +
dihalang secara oleh anak lelaki / bapa /
saudara lelaki seibu sebapa / saudara perempuan seibu sebapa
apbl ia menjadi asabah bersama anak perempuan / cucu
perempuan drpd anak lelaki.
6.

7. Saudara lelaki / saudara perempuan seibu: Dihalang

secara oleh furu warith + usul lelaki.
8. Suami: Dihalang secara
oleh furu warith.
9. Isteri: Dihalang secara
oleh furu warith.

dari kpd

drpd kpd 1/8

Nota:

41

1. Mereka yg dihalang dgn ialah Suami /

isteri / ibu / cucu perempuan drpd anak lelaki + saudara
perempuan shj.
2. Mereka yg dihalang dgn tidak berlaku
melainkan drpd ashab al-furud, tetapi mereka yg dihalang dgn
berlaku pada ashab al-furud + berlaku juga
pada warith asabah.
3. Mereka yg tidak pernah dihalang dgn
ialah suami + isteri + anak lelaki + anak perempuan + bapa +
ibu.
Waris yg pasti mendpt harta:
Yg berlaku perubahan hanyalah sama ada mereka mendpt fardu
/ berlaku / mengambil asabah. Mereka ialah:
1. Suami.
2. Isteri.
3. Bapa.
4. Ibu.
5. Anak lelaki.
6. Anak perempuan.
Inilah org2 yg terkuat + paling berhak menerima harta pusaka
dlm sesebuah keluarga krn mereka sebagai tiang + penyandar
kpd pembinaan + pembangunannya, mereka org yg sentiasa
menolong + membantu keluarga.

42

Penghalang + waris yg dihalang.

1. Datuk: Dihalang oleh bapa + datuk yg lebih dekat
drpdnya (HH).
2. Ibu: Dihalang oleh furu warith dari 1/3 kpd 1/6, dari 1/3
kpd 1/3 dari baki oleh bapa / suami / isteri. (HN).
3.

Nenek: Dihalang oleh ibu (HH).

4. Cucu perempuan drpd anak lelaki: Dihalang oleh anak

perempuan drpd kpd 1/6 (HN) + dihalang dgn (HH) oleh
anak lelaki.
5. Saudara perempuan seibu sebapa: Dihalang oleh anak
lelaki + bapa (HH).
6. Saudara perempuan sebapa: Dihalang oleh saudara
perempuan seibu sebapa (HN) dari kpd 1/6 + dihalang secara
(HH) oleh bapa anak lelaki + saudara lelaki seibu sebapa.
7. Saudara lelaki + saudara perempuan: Dihalang oleh
furu warith + usul lelaki (HH).
8.

Suami: Dihalang oleh furu warith dari kpd (HN).

9.

Isteri: Dihalang drpd kpd 1/8 oleh furu warith (HN).

Ahli al-fardu + ahli asabah

43

Ahli fardu ialah waris2 yg mendpt harta pusaka di mana kadar

peruntukannya telah ditetapkan oleh Syarak di dlm al-Q / alS / al-Ijma.
Ahli asabah ialah waris yg kadar bahagian haknya drpd harta
pusaka tidak ditetapkan oleh Syarak. Ia mengambil harta
pusaka dari yg berbaki setelah dibahagikan kpd ashab al-furud.
Sekiranya harta pusaka itu ada yg lebih, maka ia mendptnya,
tetapi sekiranya harta itu semuanya telah habis dibahagikan
kpd ashab al-furud, maka tiada apa2 baginya.
Susunan warith asabah ()
1. Anak lelaki.
2. Anak saudara lelaki drpd anak lelaki.
3. Saudara lelaki seibu sebapa.
4. Saudara lelaki sebapa.
5. Anak saudara lelaki seibu sebapa.
6. Anak saudara lelaki sebapa.
7. Bapa saudara seibu sebapa.
8. Bapa saudara sebapa.
9. Sepupu seibu sebapa.
10. Sepupu sebapa.
11. Tuan (lelaki) yg membebaskan hambanya.
12. Tuan (perempuan) yg membebaskan hambanya.
AL-ASABAH
Bahasa: kukuh / meliputi.
Istilah:
44

Seseorg waris yg tidak ditetapkan kadar + bahagiannya dari

harta pusaka, sama ada dlm al-Q / al-S.
Ia mengambil harta yg berbaki setelah dibahagikan kpd ashab
al-furud. Kadangkala dapat + kadangkala tidak dpt, bila
kesemua harta habis diberikan kpd ashab al-furud, kadang kala
dpt banyak + kadangkala dpt sedikit.
Bahagian2 asabah: 2 bahagian.
1. Asabah sababiyyah
Ialah asabah yg berlaku disebabkan berlaku pembebasan
seseorg hamba. Spt seorg yg memiliki seorg hamba, ia
memerdekakan hamba tersebut, maka apbl hambanya itu
meninggal dunia + ada meninggalkan harta pusaka, maka tuan
hambanya dpt mempusakai hartanya itu secara asabah
sababiyyah, iaitu disebabkan ia membebaskan hamba tersebut.
Sabda Rasulullah S.A.W. bermaksud: Hubungan hamba
seperti hubungan keturunan.
Jika tuan hamba tersebut meninggal dunia sebelum hambanya,
maka hartanya pula diwarisi oleh warisnya yg lelaki shj, tidak
yg perempuan, ia mewarisi selepas .
2. Asabah nasabiyyah
Ialah waris drpd golongan lelaki + perempuan yg tidak
diselangi antara hubungannya dgn si mati oleh waris
perempuan, spt:
1. Anak lelaki.
45

2. Cucu lelaki drpd anak lelaki.

3. Bapa.
4. Datuk.
5. Saudara lelaki seibu sebapa.
6. Anak saudara lelaki seibu sebapa.
7. Saudara lelaki sebapa.
8. Anak saudara lelaki sebapa.
9. Bapa saudara + furunya yg lelaki.
10.Anak perempuan jika bersama anak lelaki.
11.Saudara perempuan jika bersamanya saudara lelaki.
12.Saudara perempuan bersama furu warith perempuan.
Setiap asabah yg berlaku disebabkan nasab, ia dinamakan
asabah nasabiyyah iaitu berlaku disebabkan ada hubungan
nasab keturunan + drah.
Jenis-jenis asabah nasabiyyah: 3 jenis.
1.
Iaitu setiap waris lelaki yg tiada ketetapan kadar pusaka
baginya + tidak diselangi antaranya dgn si mati oleh waris
perempuan spt anak lelaki + bapa. Jika diselangi oleh
perempuan, maka ia bukan asabah, boleh jadi sebagai ashab
al-furud spt saudara lelaki seibu / drpd spt cucu
lelaki drpd anak perempuan.
Kesimpulan:

46

1. Setiap waris lelaki yg bersambung kpd si mati secara

langsung spt anak / bapa si mati.
2. Setiap waris lelaki bersambung dgn si mati dgn perantaraan
waris lelaki spt saudara lelaki sebapa.
3. Setiap waris lelaki yg bersambung dgn si mati dgn
perantaraan waris lelaki + perempuan bersama.
Con 1:
Isteri
1 anak (P)
1 saudara seibu sebapa
Con 2:
Isteri
Bapa
Ibu
1 anak (L)

1/8
1/2
3/8 asabah

1/8
1/6
1/6
Baki (asabah).

2.
Iaitu setiap ashab al-furud drpd golongan perempuan, yg terdpt
bersamanya warith asabah bi al-nafsi. Maka waris
perempuan tersebut menjadi asabah disebabkan waris lelaki
tersebut + berkongsi mendpt harta pusaka, maka lelaki mendpt
sekali ganda berbanding perempuan.
Golongan yg mendpt asabah bi al-ghayri hanya 4
golongan:
1. Anak perempuan seorg / lebih.
2. Cucu perempuan drpd anak lelaki / anak2 perempuannya
ke bawah.
47

3.
4.

Saudara perempuan seorg / lebih seibu sebapa.

Saudara perempuan seorg / lebih sebapa.

Apbl ada bersama mereka ini waris yg bertaraf asabah bi alnafsi + berada pd darjatnya + pd kekuatannya, maka warith
asabah bi al-nafsi itu mengasabahkan yg perempuan tadi.
Maka yg perempuan tersebut bertukar dari statusnya sahibat
al-fardi kpd asabah. Con:
Isteri
- 1/8
2 anak (p)
- 2/3
1 cucu (L) drpa anak (L) 1 cucu (p) drpd anak (L) - Baki asabah bi al-ghayri
Isteri
- 3
2 anak lelaki
- 16
1 cucu (L) + 1 cucu (P) drpd anak (L) - 5
Asal masalah
- 24.
3. 2 : golongan.
Ialah setiap waris perempuan . Memerlukan
kpd waris perempuan utk menjadikannya asabah tetapi ia
tidak berkongsi pada mendpt harta asabah itu.
3.1 Saudara perempuan seibu sebapa.
Jika bersamanya furu warith perempuan.
Con:
Anak perempuan / cucu perempuan drpd anak lelaki.
3.2 Saudara perempuan sebapa.
Jika bersamanya ada furu warith perempuan.
48

Con:
Anak perempuan / cucu perempuan drpd anak lelaki.
Contoh:
Anak perempuan
Ibu
Saudara (P) seibu sebapa -

1/2
1/6
2/6 Asabah maa al-ghayri

Anak (P)
Ibu
Saudara (P) seibu sebapa
Asal masalah

3
1
2
6

Asal bagi masalah mirath: 7

2 - 3 - 4 - 6 - 8 - 12 Masalah yg kadangkala berlaku awl: 3
6 Awl kpd7 12 Awl kpd13 24 Awl kpd27.

8 15 -

9 17

24.

10

Awl tidak pernah berlaku kpd asal masalah:

2

Con 1:
Suami
2 saudara (P) seibu sebapa

8.
-

2/3

3
4
49

Asal masalah

6 diawlkan kpd 7.

Con 2:
Suami
1 saudara (P) seibu sebapa
2 saudara (L) seibu
Asal masalah

3
1/3
2
6 diawlkan kpd 8.

Con 3:
Isteri
2 saudara (P) seibu sebapa
2 saudara (P) seibu
Asal masalah

3
2/3
8
1/3
4
12 diawlkan kpd 15.

Con 4:
Isteri
2 anak (P)
Ibu
Bapa
Asal masalah

1/8
3
2/3
16
1/6
4
1/6
4
24 diawlkan kpd 27.

CONTOH JAWAPAN (1993 1999)

1993
1. Seorg suami meninggal dunia dan meninggalkan seorg
isteri, ibu, seorg anak perempuan dan seorg bapa saudara
sebelah bapa.
50

Asal masalah
Isteri
Ibu
1 anak (P)
1 bapa saudara sebelah bapa
Jumlah saham

1/8
1/6
1/2
Asabah

24
3
4
12
5
24

2. Seorg isteri meninggal dunia dan meninggalkan suami,

bapa dan seorg anak lelaki.
Asal masalah
Suami
1/4
Bapa
1/6
1 anak lelaki
Asabah
Jumlah saham

12
3
3
7
12

1994
1. Seorg perempuan meninggal dunia dan meninggalkan
bapa, suami dan seorg anak perempuan.
Asal masalah
Bapa
1/6 + Asabah
Suami
1/4
1 anak (P)
1/2
Jumlah saham

12
3
3
6
12

51

2. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan bapa,

beberapa orang anak lelaki dan beberapa org anak perempuan.
Asal masalah
Bapa
Beberapa org anak (L)
Beberapa org anak (P)
Jumlah saham

1/6
Asabah
Asabah

6
1
6

Nota:
5 saham dibahagikan kpd semua anak lelaki + anak perempuan.
Bagi anak lelaki seperti 2 bhg anak perempuan.

1995
1. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan bapa, ibu,
isteri dan 2 org anak perempuan.
Asal masalah 24 diawlkan kpd 27
Bapa
1/6 + Asabah
4
Ibu
1/6
4
Isteri
1/8
3
2 anak (P)
2/3
16
Jumlah saham
27

52

2. Seorg perempuan meninggal dunia dan meninggalkan

suami, seorg anak perempuan dan 2 org anak lelaki.
Asal masalah
Suami
1/4
1 anak (P)
Asabah
2 anak (L)
Asabah
Jumlah saham

4
1
4

1996
1. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan seorg
isteri, saudara perempuan seibu sebapa, saudara lelaki sebapa
dan anak saudara lelaki seibu sebapa.

Asal masalah
Isteri
1/4
Saudara (P) seibu sebapa

Saudara (L) sebapa

Asabah
Anak saudara (L) seibu sebapa Mahjub dgn saudara
(L) sebapa
Jumlah saham

4
1
2
1
0
4

2. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan seorg

anak perempuan, saudara perempuan seibu sebapa, saudara
perempuan sebapa dan saudara perempuan seibu.
53

Asal masalah
1 anak (P)
1/2
Saudara (P) seibu sebapa Asabah
Saudara (P) sebapa
Mahjub
Saudara (P) seibu
Mahjub
Jumlah saham

2
1
1
0
0
2

1997
1. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan 2 org
isteri, bapa dan 2 orang anak perempuan.
Asal masalah
2 org isteri
1/8
Bapa
1/6 + Asabah
2 anak (P)
2/3
Jumlah saham

24
3
5
16
24

2. Seorg perempuan meninggal dunia dan meninggalkan

seorang saudara perempuan seibu sebapa, seorg anak
perempuan dan 2 org cucu perempuan drpd anak lelaki yg telah
meninggal dunia.
Asal masalah
1 saudara (P) seibu sebapa Asabah
1 anak (P)
1/2
2 cucu (P) drpd anak (L)
1/6
yg telah meninggal dunia
Jumlah saham

6
2
3
1
6
54

1998
1. Dua orang saudara seibu sebapa meninggal dunia serentak
dan mereka meninggalkan ibu, seorg anak perempuan setiap
satu dan seorg bapa saudara sebelah bapa.
Asal masalah
Ibu
1 anak (P) setiap satu
1 bapa saudara sebelah bapa
Jumlah saham

1/6
1/2
Asabah

6
1
3
2
6

2. Seorang lelaki meninggal dunia dan meninggalkan isteri,

seorg saudara lelaki sebapa, seorg saudara perempuan seibu
sebapa dan seorang anak saudara lelaki seibu sebapa.

Asal masalah
Isteri
1 saudara (L) sebapa
1 saudara (P) seibu sebapa
1 anak saudara (L) seibu sebapa
Jumlah saham

1/4
Asabah
1/2
Mahjub

4
1
1
2
0
4

3. Seorang lelaki meninggal dunia dan meninggalkan 2 orang

cucu perempuan drpd anak lelaki yg telah meninggal dunia, 2
org isteri, ibu dan seorang saudara perempuan seibu sebapa.
55

Asal masalah
2 cucu (P) drpd anak (L)
2/3
2 isteri
1/8
Ibu
1/6
1 saudara (P) seibu sebapa Asabah
Jumlah saham

24
16
3
4
1
24

1999
1. Seorg perempuan meninggal dunia dan meninggalkan
suami, seorg anak perempuan kpd anak lelaki yg telah
meninggal dunia, dua orang saudara perempuan seibu sebapa
dan seorang saudara lelaki sebapa.

Asal masalah
Suami
1/4
1 anak (P) kpd anak (L)
1/2
yg telah meninggal
2 saudara (P) seibu sebapa
Asabah
1 saudara (L) sebapa
Mahjub
Jumlah saham

4
1
2
1
0
4

Nota:
2 orang saudara perempuan seibu sebapa mendpt
krn ada anak perempuan.

56

2. Seorang perempuan meninggal dunia dan meninggalkan

suami, seorang ibu dan datuk lelaki.
Asal masalah
Suami
1/2
Ibu
1/3
Datuk lelaki
1/6
Jumlah saham

6
3
2
1
6

2000
1. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan seorg
isteri, seorg saudara perempuan sebapa dan seorang saudara
lelaki sebapa. Harta peninggalan si mati ialah sebidang tanah
seluas 8 hektar.
Asal masalah
4
Isteri
1/4
1
2 hektar
1 saudara (P) sebapa Asabah 1
2 hektar
1 saudara (L) sebapa Asabah 2
4 hektar
Jumlah saham (harta)
4
8 hektar
Nota:
Saudara perempuan sebapa mengambil krn ada
bersamanya saudara lelaki sebapa dan saudara lelaki tersebut
mengasabahkan saudara perempuan.

57

2. Seorg lelaki meninggal dunia dan meninggalkan seorang

saudara perempuan seibu sebapa dan 2 orang anak perempuan
drpd anak lelaki. Harta peninggalan si mati bernilai
RM60.000.00.
Asal masalah
1 saudara (P) seibu sebapa Asabah
2 anak (P) drpd anak (L)
2/3
Jumlah saham

3
1
2
3

RM20.000
RM40.000

Selamat maju jaya.

Kejayaan anda adalah kebanggaan kami.

58

59