Anda di halaman 1dari 73

t - Table

To find k95% when veff is less than 100

t- distribution

V effective 1 2 3 4 5 6 7 8 10
k95 13.97 4.53 3.31 2.87 2.65 2.52 2.43 2.37 2.28

V effective 18 20 25 30 35 40 45 50 60
k96 2.15 2.13 2.11 2.09 2.07 2.06 2.06 2.05 2.04

Note: Interpolation may be used between values or use the lower veff number to give k

A Birks x x1 x2 y1 y2 y
5.01 5 6 2.65 2.52 2.65
Interpolasi = 2.65
12 14 16
2.23 2.2 2.17

80 100 a
2.03 2.02 2.00
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Bending Strength dan Modulus of Rupture

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

BS / MOR

Alat beban Jangka sorong

2. Rumus yang digunakan :

a. Bending strength :
BS = P x G / L , N

Modulus of Rupture :
MOR = (1,5 x P x G) / (L x t2) , N / mm2

Dimana : P = panjang penumpu (mm)


G = beban yang terbaca pada alat beban (kgf)
L = lebar benda uji pada saat patah (mm)
t = tinggi benda uji pada saat patah (mm)

b. Ketidakpastian gabungan alat (u) , jika komponen-komponen ketidakpastian tidak memiliki satuan yang sama :
Bending strength : u (BS) / BS = [(u alat / P)2 + (u alat / G)2 + (u alat / L)2]1/2
u (BS) = BS x u gabungan alat , N

Modulus of Rupture : u (MOR) / MOR = [(u alat / P)2 + (u alat / G)2 + (u alat / L)2 + (u alat / t)2]1/2
u (MOR) = MOR x u gabungan alat , N / mm2

c. Jika semua komponen ketidakpastian telah digabungkan, derajat kebebasan dari ketidakpastian baku gabungan perlu diestimasi, dihitung dengan rumus Welch-Satterthwaite :
veff = ((u gabungan)4 x (n-1)) / (u presisi)4

d. Berdasarkan derajat kebebasan efektif dari ketidakpastian baku gabungan, maka :


faktor cakupan (coverage factor = k) untuk tingkat kepercayaan yang diinginkan dapat diperoleh dari tabel distribusi t

e. Ketidakpastian diperluas (U) dengan k =2 :


U BS / MOR = [(u Presisi)2 + (u Alat)2]1/2 x 2
Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability dengan n = 10
U Alat = Ketidakpastian gabungan alat beban & jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U=95%
Contoh Perhitungan Ketidakpastian Pengukuran Bending Strength dan Modulus of Rupture Menggunakan Metode Fish Bone

Tanda Uji =
No. Uji =

Data alat :
No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u
µm % mm mm
1 Jangka sorong 150 mm 58.88 - 0.05888 - 2 0.02944 -
2 Mesin tekan 60 kgf - 0.6 - 0.006 2- 0.003

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
P 200.00 mm 0.02944 mm 1.4720E-04
L 27.06 mm 0.02944 mm 1.0880E-03
t 9.01 mm 0.02944 mm 3.2675E-03
G 36.10 kgf 0.003 - 8.3102E-05
Presisi BS - - 45.55 N - 1.1010E-03 - 2.8795418 N
Presisi MOR - - 1.08 N/mm2 - 3.4480E-03 - 0.1668085 N/mm2

Ketidakpastian diperluas :
No. P, mm L, mm t, mm G, kgf G, N BS , N MOR , N/mm2
1 200 28.70 9.20 36 352.80 2458.54 43.57
2 200 24.00 8.80 35 343.00 2858.33 55.37
3 200 27.20 9.10 38 372.40 2738.24 49.60
4 200 29.90 8.80 40 392.00 2622.07 50.79
5 200 29.40 9.20 40 392.00 2666.67 47.26
6 200 26.40 8.90 33 323.40 2450.00 46.40
7 200 26.20 8.90 33 323.40 2468.70 46.75
8 200 23.60 9.10 30 294.00 2491.53 45.13
9 200 28.20 9.10 38 372.40 2641.13 47.84
10 200 27.00 9.00 38 372.40 2758.52 51.08
Rata-rata = 200 27.06 9.01 36.1 353.78 2615.37 48.38

Jumlah n = 10 10
Rata2 = 2615.37 48.38
St. Deviasi = 144.05 3.42
u presisi = 45.55 1.08
u alat = 2.88 0.17
u gabungan = 45.64 1.09
veff = 9.1 9.4
k = 2.33 2.33
U expand = 106.35 2.55
Nilai min. = 2509.02 45.83
Nilai max. = 2721.72 50.93
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Peresapan Air

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

PA

Alat Neraca Analitik

2. Rumus yang digunakan :

a. Peresapan Air :
PA = [(A - B) / A] x 100% , %
Dimana : A = Berat Kering (gram)
B = Berat Basah (gram)

b. Ketidakpastian gabungan alat (u), jika komponen-komponen ketidakpastian tidak memiliki satuan yang sama :
u (PA) / PA = [(u alat / Berat kering)2 + (u alat / Berat basah)2]1/2
u (PA) = PA x u gabungan alat , %

c. Jika semua komponen ketidakpastian telah digabungkan, derajat kebebasan dari ketidakpastian baku gabungan perlu diestimasi, dihitung dengan rumus Welch-Satterthwaite :
veff = ((u gabungan)4 x (n-1)) / (u presisi)4

d. Berdasarkan derajat kebebasan efektif dari ketidakpastian baku gabungan, maka :


faktor cakupan (coverage factor = k) untuk tingkat kepercayaan yang diinginkan dapat diperoleh dari tabel distribusi t

e. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k diperoleh dari tabel distribusi t :


U PA = [(u Presisi)2 + (u Alat)2]1/2 x k
Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability dengan n = 10
U Alat = Ketidakpastian individu neraca analitik, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95%
Contoh Perhitungan Ketidakpastian Pengukuran Peresapan Air Menggunakan Metode Fish Bone

Tanda Uji = TC1


No. Uji = 006-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 15.4379 gram 0.000045 gram 2.9149E-06 4.1223088203E-06 - 6.3640E-05 %
Berat basah 15.4379 gram 0.000045 gram 2.9149E-06
Presisi PA - - 0.0600 % -

Ketidakpatian diperluas :

No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)


1 111.7290 128.6660 15.1590
2 114.6003 132.5725 15.6825
3 111.0206 128.4373 15.6878
4 112.0153 129.4130 15.5315
5 116.7440 134.8535 15.5121
6 117.3795 135.3800 15.3353
7 117.1705 135.3372 15.5045
8 115.7948 133.3190 15.1338
9 115.3197 133.0753 15.3968
10 117.2609 135.3602 15.4351
Rata-rata = 114.9035 132.6414
Jumlah n = 10
Rata2 = 15.4379 %
St. Deviasi = 0.1896 %
u presisi = 0.0600 %
u alat = 6.3640E-05 %
u gabungan = 0.0600 %
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.1397
Nilai min. = 15.2982
Nilai max. = 15.5775

Bandung,…………………………………….

Disiapkan oleh : Diperiksa oleh : Disahkan oleh :


Tanda Uji = TC2
No. Uji = 007-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 15.2145 gram 0.000045 gram 2.9577E-06 4.182835807E-06 - 6.3640E-05 %
Berat basah 15.2145 gram 0.000045 gram 2.9577E-06
Presisi PA - - 0.2111 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 40.8878 46.8946 14.6909
2 39.1528 45.2994 15.6990
3 38.9505 45.3315 16.3823
4 40.4866 46.9395 15.9384
5 39.6671 45.7527 15.3417
6 40.0675 45.9580 14.7014
7 39.0242 44.9332 15.1419
8 38.7413 44.7150 15.4195
9 38.6711 44.2707 14.4801
10 38.4397 43.9556 14.3495
Rata-rata = 39.4089 45.4050
Jumlah n = 10
Rata2 = 15.2145
St. Deviasi = 0.6676
u presisi = 0.2111
u alat = 6.3640E-05
u gabungan = 0.2111
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.4919
Nilai min. = 14.7226
Nilai max. = 15.7063
Tanda Uji = TC3
No. Uji = 008-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 15.1545 gram 0.000045 gram 2.9694E-06 1.7634950902E-11 - 2.6725E-10 %
Berat basah 15.1545 gram 0.000045 gram 2.9694E-06
Presisi PA - - 0.3105 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 47.4155 55.1155 16.2394
2 46.1478 53.0827 15.0276
3 48.3780 55.6720 15.0771
4 48.1625 55.7520 15.7581
5 48.7309 55.2334 13.3437
6 47.3637 54.9080 15.9284
7 47.8830 54.9827 14.8272
8 48.4423 55.0736 13.6891
9 48.2633 55.8065 15.6293
10 45.5896 52.8952 16.0247
Rata-rata = 47.6377 54.8522
Jumlah n = 10
Rata2 = 15.1545
St. Deviasi = 0.9820
u presisi = 0.3105
u alat = 2.6725E-10
u gabungan = 0.3105
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.7235
Nilai min. = 14.4309
Nilai max. = 15.8780
Tanda Uji = TC4
No. Uji = 009-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 15.3707 gram 0.000045 gram 2.9277E-06 1.7142308007E-11 - 2.6349E-10 %
Berat basah 15.3707 gram 0.000045 gram 2.9277E-06
Presisi PA - - 0.1637 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 59.8739 69.1458 15.4857
2 60.4990 69.8520 15.4598
3 59.7849 69.1507 15.6658
4 60.6522 70.7216 16.6019
5 63.5847 73.3380 15.3391
6 61.2359 70.6634 15.3954
7 61.4323 70.7115 15.1048
8 62.8339 72.2201 14.9381
9 59.1546 67.9194 14.8168
10 59.1075 67.9142 14.8995
Rata-rata = 60.8159 70.1637
Jumlah n = 10
Rata2 = 15.3707
St. Deviasi = 0.5177
u presisi = 0.1637
u alat = 2.6349E-10
u gabungan = 0.1637
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.3815 2.4818046082
Nilai min. = 14.9892
Nilai max. = 15.7521
Tanda Uji = TC5
No. Uji = 010-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 14.2704 gram 0.000045 gram 3.1534E-06 1.9887626956E-11 - 2.8380E-10 %
Berat basah 14.2704 gram 0.000045 gram 3.1534E-06
Presisi PA - - 0.4781 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 70.8730 81.0290 14.3299
2 64.2462 74.2928 15.6377
3 67.6783 77.9217 15.1354
4 62.5264 73.1934 17.0600
5 72.1001 82.0900 13.8556
6 59.4187 68.3843 15.0889
7 71.9136 81.1912 12.9010
8 64.7070 73.7351 13.9523
9 70.5491 79.0918 12.1089
10 63.2116 71.1980 12.6344
Rata-rata = 66.7224 76.2127
Jumlah n = 10
Rata2 = 14.2704
St. Deviasi = 1.5118
u presisi = 0.4781
u alat = 2.8380E-10
u gabungan = 0.4781
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 1.1139
Nilai min. = 13.1565
Nilai max. = 15.3843
Tanda Uji = TC6
No. Uji = 011-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 13.8889 gram 0.000045 gram 3.2400E-06 2.0995186113E-11 - 2.9160E-10 %
Berat basah 13.8889 gram 0.000045 gram 3.2400E-06
Presisi PA - - 0.2890 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 66.8290 76.5716 14.5784
2 68.4582 78.5713 14.7727
3 68.7622 79.1152 15.0562
4 72.6366 82.5860 13.6975
5 67.3170 76.0816 13.0199
6 73.1600 83.0235 13.4821
7 64.9379 74.6874 15.0136
8 65.9132 75.0070 13.7966
9 72.5650 81.8482 12.7929
10 65.3017 73.5813 12.6790
Rata-rata = 68.5881 78.1073
Jumlah n = 10
Rata2 = 13.8889
St. Deviasi = 0.9138
u presisi = 0.2890
u alat = 2.9160E-10
u individu = 0.2890
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.6733
Nilai min. = 13.2156
Nilai max. = 14.5622

Tanda Uji = TC7


No. Uji = 012-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 0.0697 gram 0.000045 gram 6.4602E-04 8.3469314829E-07 - 5.8142E-08 %
Berat basah 0.0697 gram 0.000045 gram 6.4602E-04
Presisi PA - - 0.0051 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 78.9585 79.0294 0.0898
2 83.6051 83.6886 0.0999
3 74.3795 74.4165 0.0497
4 80.1506 80.2113 0.0757
5 76.3112 76.3612 0.0655
6 86.0913 86.1336 0.0491
7 78.1277 78.1857 0.0742
8 85.1076 85.1593 0.0607
9 77.8397 77.8920 0.0672
10 84.0625 84.1168 0.0646
Rata-rata = 80.4634 80.5194
Jumlah n = 10
Rata2 = 0.0697
St. Deviasi = 0.0161
u presisi = 0.0051
u alat = 5.8142E-08
u gabungan = 0.0051
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.0118
Nilai min. = 0.0578
Nilai max. = 0.0815

Tanda Uji = TC8


No. Uji = 013-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 0.1243 gram 0.000045 gram 3.6202E-04 2.6211157883E-07 - 3.2581E-08 %
Berat basah 0.1243 gram 0.000045 gram 3.6202E-04
Presisi PA - - 0.0152 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 42.7677 42.8287 0.1426
2 45.3735 45.4416 0.1501
3 42.5685 42.6241 0.1306
4 41.0318 41.0942 0.1521
5 36.8854 36.9682 0.2245
6 44.7622 44.8207 0.1307
7 38.3012 38.3356 0.0898
8 40.7657 40.7985 0.0805
9 43.9432 43.9778 0.0787
10 42.5550 42.5820 0.0634
Rata-rata = 41.8954 41.9471
Jumlah n = 10
Rata2 = 0.1243
St. Deviasi = 0.0481
u presisi = 0.0152
u alat = 3.2581E-08
u gabungan = 0.0152
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.0354
Nilai min. = 0.0889
Nilai max. = 0.1597

Tanda Uji = TC9


No. Uji = 014-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 0.1198 gram 0.000045 gram 3.7575E-04 2.8237219476E-07 - 3.3817E-08 %
Berat basah 0.1198 gram 0.000045 gram 3.7575E-04
Presisi PA - - 0.0089 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 46.6023 46.6445 0.0906
2 48.6724 48.7304 0.1192
3 46.1880 46.2330 0.0974
4 41.0730 41.1193 0.1127
5 40.1578 40.2041 0.1153
6 45.0692 45.1185 0.1094
7 44.9042 44.9638 0.1327
8 47.0880 47.1730 0.1805
9 44.6661 44.7328 0.1493
10 48.2933 48.3370 0.0905
Rata-rata = 45.2714 45.3256
Jumlah n = 10
Rata2 = 0.1198
St. Deviasi = 0.0281
u presisi = 0.0089
u alat = 3.3817E-08
u gabungan = 0.0089
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.0207
Nilai min. = 0.0990
Nilai max. = 0.1405

Tanda Uji = TC10


No. Uji = 015-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 0.0908 gram 0.000045 gram 4.9573E-04 4.9150197214E-07 - 4.4616E-08 %
Berat basah 0.0908 gram 0.000045 gram 4.9573E-04
Presisi PA - - 0.0069 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 44.8544 44.8870 0.0727
2 42.3693 42.4008 0.0743
3 44.6445 44.6776 0.0741
4 44.4904 44.5230 0.0733
5 44.0559 44.0880 0.0729
6 41.4055 41.4543 0.1179
7 41.9759 42.0112 0.0841
8 43.4892 43.5435 0.1249
9 42.8544 42.8948 0.0943
10 41.1368 41.1859 0.1194
Rata-rata = 43.1276 43.1666
Jumlah n = 10
Rata2 = 0.0908
St. Deviasi = 0.0218
u presisi = 0.0069
u alat = 4.4616E-08
u gabungan = 0.0069
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.0160
Nilai min. = 0.0747
Nilai max. = 0.1068

Tanda Uji = TC11


No. Uji = 016-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


gram mg gram gram
1 Neraca analitik 200 0.09 0.00009 2 0.000045

Ketidakpastian gabungan alat :

Sumber Nilai (X) Satuan u(x) Satuan u(x) / X u gabungan alat Satuan u (PA) alat Satuan
Berat kering 0.1003 gram 0.000045 gram 4.4880E-04 4.0284E-07 - 4.0392E-08 %
Berat basah 0.1003 gram 0.000045 gram 4.4880E-04
Presisi PA - - 0.0062 % -

Ketidakpatian diperluas :
No. Berat kering, g Berat basah, g PA (%)
1 79.1550 79.2512 0.1215
2 80.7775 80.8704 0.1150
3 81.9820 82.0533 0.0870
4 75.5581 75.6325 0.0985
5 81.0582 81.1420 0.1034
6 79.1177 79.1740 0.0712
7 86.2284 86.3118 0.0967
8 72.4868 72.5851 0.1356
9 86.6148 86.6978 0.0958
10 87.3105 87.3786 0.0780
Rata-rata = 81.0289 81.1097
Jumlah n = 10
Rata2 = 0.1003
St. Deviasi = 0.0197
u presisi = 0.0062
u alat = 4.0392E-08
u gabungan = 0.0062
veff = 9.00
k = 2.33
U expand = 0.0145
Nilai min. = 0.0858
Nilai max. = 0.1148
Ketidakpastian Pengukuran Deep Abrasion

1. Metoda : Fish Bone

Presisi

Volume abrasi

Jangka sorong

2. Formula :

a. Jika semua komponen ketidakpastian telah digabungkan, derajat kebebasan dari ketidakpastian baku gabungan perlu diestimasi,
dihitung dengan rumus Welch-Satterthwaite:
veff = ((u gabungan)4 x (n-1)) / (u presisi)4
dimana : u gabungan = u presisi + tabel volume

b. Berdasarkan derajat kebebasan efektif dari ketidakpastian baku gabungan, maka :


faktor cakupan (coverage factor = k) untuk tingkat kepercayaan yang diinginkan dapat diperoleh dari tabel distribusi t

c. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k diperoleh dari tabel distribusi t :

U (deep) = [(gabungan)2]1/2 x k
Dimana : u gabungan = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari ketidakpastian pengukuran gabungan ditambahkan
dengan ketidakpastian pengukuran volume yang diperoleh dari tabel volume abrasi dari panjang abrasi tertentu
k = the coverage factor from v eff

NB: Selecting and Reporting a volume from the table, introduces another uncertainty contribution of ± 1/2 x 0.5mm = ± 0.25 mm
Which translates into a volume uncertainty of:
mm ui
10 8%
20 4%
30 3%
40 2%
50 2%
60 2%
This % would need to be summed with the repeatability and equip ui
Ketidakpastian pengukuran deep abrasion

No. Contoh = 071-1


Tanda Contoh =

NB: Selecting and Reporting a volume from the table, introduces another uncertainty contribution of ± 1/2 x 0.5mm = ± 0.25 mm
Which translates into a volume uncertainty of:
mm ui INTERPOLASI
10 8% x x1 x2 y1 y2 y
20 4% 32.03 30 40 3% 2% 0.02399
30 3%
40 2%
50 2%
60 2%
This % would need to be summed with the repeatability and equip ui

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5α degrees α degrees sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 15.24 200 0.0762 0.076 4.37 8.74 0.152 180 3.14 50000 29.50
2 15.4 200 0.077 0.077 4.42 8.83 0.153 180 3.14 50000 30.44
3 15.44 200 0.0772 0.077 4.43 8.86 0.154 180 3.14 50000 30.68
4 15.92 200 0.0796 0.080 4.57 9.13 0.159 180 3.14 50000 33.64
5 15.94 200 0.0797 0.080 4.57 9.14 0.159 180 3.14 50000 33.76
6 16 200 0.08 0.080 4.59 9.18 0.159 180 3.14 50000 34.15

n 6.00
average 32.03 vol
St. Deviation 2.04 vol
u repeat 0.83 vol
Table select % 2.4% 0.01 vol
u gabungan 0.83 vol
veff 5.00
k 2.65
U expand 2.21 6.9%
min. value 29.82
max. value 34.24
Deep Abrasi

Tanda Uji = 034-1


No. Uji =

Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


14.6 14.5 15 22.87 28.13 23.92

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 15 200 0.075 0.0750704911 4.3012223047 8.602445 0.149502 180 3.14 50000 28.13
2 14.2 200 0.071 0.0710597876 4.0714259202 8.142852 0.141570 180 3.14 50000 23.86
Rata-rata = 14.6
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 26.00
St. Deviasi = 3.02
% St. dev. = 0.12

Tanda Uji = 035-1


No. Uji =

Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


16.8 16.5 17 37.45 40.97 39.56

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944
Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 16.8 200 0.084 0.084099099 4.8185234326 9.637047 0.167322 180 3.14 50000 39.54
2 200 0 0 0 0 0.000000 180 3.14 50000 0.00
Rata-rata = 16.8
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 39.54
St. Deviasi = 27.96
% St. dev. = 0.71

Tanda Uji = 036-1


No. Uji =

Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


12.45 12 12.5 14.39 16.27 16.08

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 12.1 200 0.0605 0.0605369684 3.4685127964 6.937026 0.120717 180 3.14 50000 14.76
2 12.8 200 0.064 0.0640437714 3.669437805 7.338876 0.127673 180 3.14 50000 17.47
Rata-rata = 12.45
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 16.11
St. Deviasi = 1.92
% St. dev. = 0.12

Tanda Uji = 037-1


No. Uji =
Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


11.6 11.5 12 11.08 14.39 11.75

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 12.9 200 0.0645 0.0645448066 3.6981450089 7.39629 0.128666 180 3.14 50000 17.88
2 10.3 200 0.0515 0.0515227924 2.9520385509 5.904077 0.102811 180 3.14 50000 9.10
Rata-rata = 11.6
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 13.49
St. Deviasi = 6.21
% St. dev. = 0.46

Tanda Uji = 038-1


No. Uji =

Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


16.2 16 16.5 34.15 37.45 35.47

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 15.4 200 0.077 0.0770762926 4.4161462643 8.832293 0.153466 180 3.14 50000 30.44
2 17 200 0.085 0.0851026884 4.8760248696 9.75205 0.169300 180 3.14 50000 40.97
Rata-rata = 16.2
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 35.71
St. Deviasi = 7.44
% St. dev. = 0.21

Tanda Uji = IKAD


No. Uji =

Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


14.8 14.5 15 25.41 28.13 27.04

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 14.8 200 0.074 0.0740677043 4.2437668548 8.487534 0.147520 180 3.14 50000 27.02
2 14.8 200 0.074 0.0740677043 4.2437668548 8.487534 0.147520 180 3.14 50000 27.02
Rata-rata = 14.8
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 27.02
St. Deviasi = 0.00
% St. dev. = 0.00

Tanda Uji = Venice-IKAD


No. Uji =

Interpolasi data equivalent value (dari tabel ISO) :

x (mm) x1 (mm) x2 (mm) y1 (mm3) y2 (mm3) y (mm3)


13.15 13 13.5 18.30 20.50 18.96
Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. L,mm d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8 V,mm3
1 13 200 0.065 0.0650458581 3.7268531425 7.453706 0.129660 180 3.14 50000 18.30
2 13.3 200 0.0665 0.0665491111 3.8129831944 7.625966 0.132639 180 3.14 50000 19.60
Rata-rata = 13.15
Jumlah n = 2.00
Rata2 = 18.95
St. Deviasi = 0.92
% St. dev. = 0.05
Tabel Equivelent Values Deep Abrasion

L,mm V,mm3 d,mm Sin 0.5α 0.5 α 0,5αdrajat α drajat sin α X Rad (h.(d^2))/8
10 8.33 200 0.05 0.050021 2.865983983 5.731968 0.099824 180 3.14 50000
10.5 9.64 200 0.0525 0.052524 3.009411954 6.018824 0.104802 180 3.14 50000
11 11.08 200 0.055 0.055028 3.152858804 6.305718 0.109778 180 3.14 50000
11.5 12.67 200 0.0575 0.057532 3.296325439 6.592651 0.114752 180 3.14 50000
12 14.39 200 0.06 0.060036 3.439812768 6.879626 0.119723 180 3.14 50000
12.5 16.27 200 0.0625 0.062541 3.583321698 7.166643 0.124693 180 3.14 50000
13 18.30 200 0.065 0.065046 3.726853142 7.453706 0.12966 180 3.14 50000
13.5 20.50 200 0.0675 0.067551 3.870408011 7.740816 0.134624 180 3.14 50000
14 22.87 200 0.07 0.070057 4.013987218 8.027974 0.139586 180 3.14 50000
14.5 25.41 200 0.0725 0.072564 4.157591677 8.315183 0.144546 180 3.14 50000
15 28.13 200 0.075 0.07507 4.301222305 8.602445 0.149502 180 3.14 50000
15.5 31.04 200 0.0775 0.077578 4.444880018 8.88976 0.154456 180 3.14 50000
16 34.15 200 0.08 0.080086 4.588565736 9.177131 0.159407 180 3.14 50000
16.5 37.45 200 0.0825 0.082594 4.732280379 9.464561 0.164355 180 3.14 50000
17 40.97 200 0.085 0.085103 4.87602487 9.75205 0.1693 180 3.14 50000
17.5 44.70 200 0.0875 0.087612 5.019800132 10.0396 0.174241 180 3.14 50000
18 48.64 200 0.09 0.090122 5.163607091 10.32721 0.17918 180 3.14 50000
18.5 52.82 200 0.0925 0.092632 5.307446675 10.61489 0.184115 180 3.14 50000
19 57.23 200 0.095 0.095143 5.451319812 10.90264 0.189046 180 3.14 50000
19.5 61.87 200 0.0975 0.097655 5.595227436 11.19045 0.193974 180 3.14 50000
20 66.77 200 0.1 0.100167 5.739170477 11.47834 0.198898 180 3.14 50000
20.5 71.91 200 0.1025 0.10268 5.883149873 11.7663 0.203818 180 3.14 50000
21 77.31 200 0.105 0.105194 6.02716656 12.05433 0.208735 180 3.14 50000
21.5 82.98 200 0.1075 0.107708 6.171221478 12.34244 0.213647 180 3.14 50000
22 88.92 200 0.11 0.110223 6.315315569 12.63063 0.218556 180 3.14 50000
22.5 95.14 200 0.1125 0.112739 6.459449777 12.9189 0.22346 180 3.14 50000
23 101.64 200 0.115 0.115255 6.603625049 13.20725 0.22836 180 3.14 50000
23.5 108.44 200 0.1175 0.117772 6.747842332 13.49568 0.233256 180 3.14 50000
24 115.53 200 0.12 0.12029 6.892102579 13.78421 0.238147 180 3.14 50000
24.5 122.92 200 0.1225 0.122808 7.036406744 14.07281 0.243034 180 3.14 50000
25 130.63 200 0.125 0.125328 7.180755781 14.36151 0.247916 180 3.14 50000
25.5 138.65 200 0.1275 0.127848 7.325150652 14.6503 0.252793 180 3.14 50000
26 146.99 200 0.13 0.130369 7.469592316 14.93918 0.257666 180 3.14 50000
26.5 155.67 200 0.1325 0.132891 7.61408174 15.22816 0.262533 180 3.14 50000
27 164.68 200 0.135 0.135413 7.758619889 15.51724 0.267396 180 3.14 50000
27.5 174.04 200 0.1375 0.137937 7.903207733 15.80642 0.272253 180 3.14 50000
28 183.74 200 0.14 0.140461 8.047846247 16.09569 0.277106 180 3.14 50000
28.5 193.80 200 0.1425 0.142987 8.192536406 16.38507 0.281952 180 3.14 50000
29 204.23 200 0.145 0.145513 8.337279189 16.67456 0.286794 180 3.14 50000
29.5 215.02 200 0.1475 0.14804 8.482075578 16.96415 0.29163 180 3.14 50000
30 226.19 200 0.15 0.150568 8.626926559 17.25385 0.29646 180 3.14 50000
30.5 237.75 200 0.1525 0.153097 8.77183312 17.54367 0.301285 180 3.14 50000
31 249.69 200 0.155 0.155627 8.916796253 17.83359 0.306103 180 3.14 50000
31.5 262.03 200 0.1575 0.158159 9.061816954 18.12363 0.310916 180 3.14 50000
32 274.78 200 0.16 0.160691 9.206896221 18.41379 0.315723 180 3.14 50000
32.5 287.93 200 0.1625 0.163224 9.352035058 18.70407 0.320524 180 3.14 50000
33 301.50 200 0.165 0.165758 9.497234469 18.99447 0.325318 180 3.14 50000
33.5 315.49 200 0.1675 0.168293 9.642495464 19.28499 0.330106 180 3.14 50000
34 329.92 200 0.17 0.17083 9.787819057 19.57564 0.334888 180 3.14 50000
34.5 344.78 200 0.1725 0.173367 9.933206264 19.86641 0.339663 180 3.14 50000
35 360.08 200 0.175 0.175906 10.07865811 20.15732 0.344432 180 3.14 50000
35.5 375.84 200 0.1775 0.178446 10.22417561 20.44835 0.349193 180 3.14 50000
36 392.05 200 0.18 0.180986 10.36975981 20.73952 0.353948 180 3.14 50000
36.5 408.73 200 0.1825 0.183529 10.51541172 21.03082 0.358696 180 3.14 50000
37 425.88 200 0.185 0.186072 10.6611324 21.32226 0.363437 180 3.14 50000
37.5 443.51 200 0.1875 0.188616 10.80692287 21.61385 0.368171 180 3.14 50000
38 461.62 200 0.19 0.191162 10.9527842 21.90557 0.372898 180 3.14 50000
38.5 480.22 200 0.1925 0.193709 11.09871742 22.19743 0.377617 180 3.14 50000
39 499.33 200 0.195 0.196257 11.24472359 22.48945 0.382329 180 3.14 50000
39.5 518.94 200 0.1975 0.198807 11.39080378 22.78161 0.387034 180 3.14 50000
40 539.06 200 0.2 0.201358 11.53695903 23.07392 0.391731 180 3.14 50000
40.5 559.70 200 0.2025 0.20391 11.68319043 23.36638 0.39642 180 3.14 50000
41 580.87 200 0.205 0.206464 11.82949905 23.659 0.401101 180 3.14 50000
41.5 602.58 200 0.2075 0.209019 11.97588596 23.95177 0.405774 180 3.14 50000
42 624.82 200 0.21 0.211575 12.12235224 24.2447 0.410439 180 3.14 50000
42.5 647.62 200 0.2125 0.214133 12.268899 24.5378 0.415096 180 3.14 50000
43 670.97 200 0.215 0.216692 12.4155273 24.83105 0.419745 180 3.14 50000
43.5 694.88 200 0.2175 0.219252 12.56223827 25.12448 0.424385 180 3.14 50000
44 719.36 200 0.22 0.221814 12.70903299 25.41807 0.429017 180 3.14 50000
44.5 744.42 200 0.2225 0.224378 12.85591259 25.71183 0.43364 180 3.14 50000
45 770.07 200 0.225 0.226943 13.00287816 26.00576 0.438255 180 3.14 50000
45.5 796.30 200 0.2275 0.22951 13.14993084 26.29986 0.44286 180 3.14 50000
46 823.14 200 0.23 0.232078 13.29707175 26.59414 0.447457 180 3.14 50000
46.5 850.58 200 0.2325 0.234647 13.44430201 26.8886 0.452045 180 3.14 50000
47 878.64 200 0.235 0.237219 13.59162277 27.18325 0.456624 180 3.14 50000
47.5 907.32 200 0.2375 0.239791 13.73903517 27.47807 0.461193 180 3.14 50000
48 936.62 200 0.24 0.242366 13.88654036 27.77308 0.465754 180 3.14 50000
48.5 966.56 200 0.2425 0.244942 14.03413949 28.06828 0.470304 180 3.14 50000
49 997.15 200 0.245 0.24752 14.18183373 28.36367 0.474845 180 3.14 50000
49.5 1028.38 200 0.2475 0.250099 14.32962423 28.65925 0.479377 180 3.14 50000
50 1060.28 200 0.25 0.25268 14.47751219 28.95502 0.483899 180 3.14 50000
50.5 1092.84 200 0.2525 0.255263 14.62549876 29.251 0.488411 180 3.14 50000
51 1126.07 200 0.255 0.257848 14.77358515 29.54717 0.492912 180 3.14 50000
51.5 1159.99 200 0.2575 0.260434 14.92177254 29.84355 0.497404 180 3.14 50000
52 1194.59 200 0.26 0.263022 15.07006214 30.14012 0.501886 180 3.14 50000
52.5 1229.90 200 0.2625 0.265612 15.21845516 30.43691 0.506357 180 3.14 50000
53 1265.90 200 0.265 0.268204 15.3669528 30.73391 0.510818 180 3.14 50000
53.5 1302.62 200 0.2675 0.270798 15.51555629 31.03111 0.515268 180 3.14 50000
54 1340.05 200 0.27 0.273393 15.66426685 31.32853 0.519708 180 3.14 50000
54.5 1378.22 200 0.2725 0.27599 15.81308573 31.62617 0.524137 180 3.14 50000
55 1417.12 200 0.275 0.27859 15.96201416 31.92403 0.528555 180 3.14 50000
55.5 1456.76 200 0.2775 0.281191 16.1110534 32.22211 0.532962 180 3.14 50000
56 1497.16 200 0.28 0.283794 16.26020471 32.52041 0.537357 180 3.14 50000
56.5 1538.31 200 0.2825 0.286399 16.40946934 32.81894 0.541742 180 3.14 50000
57 1580.23 200 0.285 0.289006 16.55884859 33.1177 0.546115 180 3.14 50000
57.5 1622.92 200 0.2875 0.291616 16.70834372 33.41669 0.550477 180 3.14 50000
58 1666.40 200 0.29 0.294227 16.85795602 33.71591 0.554827 180 3.14 50000
58.5 1710.67 200 0.2925 0.29684 17.00768681 34.01537 0.559166 180 3.14 50000
59 1755.74 200 0.295 0.299456 17.15753737 34.31507 0.563493 180 3.14 50000
59.5 1801.62 200 0.2975 0.302073 17.30750904 34.61502 0.567807 180 3.14 50000
60 1848.31 200 0.3 0.304693 17.45760312 34.91521 0.57211 180 3.14 50000
60.5 1895.83 200 0.3025 0.307314 17.60782097 35.21564 0.576401 180 3.14 50000
61 1944.17 200 0.305 0.309938 17.75816391 35.51633 0.580679 180 3.14 50000
61.5 1993.36 200 0.3075 0.312565 17.90863329 35.81727 0.584945 180 3.14 50000
62 2043.40 200 0.31 0.315193 18.05923049 36.11846 0.589198 180 3.14 50000
62.5 2094.30 200 0.3125 0.317824 18.20995686 36.41991 0.593439 180 3.14 50000
63 2146.06 200 0.315 0.320457 18.36081379 36.72163 0.597667 180 3.14 50000
63.5 2198.69 200 0.3175 0.323092 18.51180267 37.02361 0.601882 180 3.14 50000
64 2252.21 200 0.32 0.325729 18.66292488 37.32585 0.606085 180 3.14 50000
64.5 2306.62 200 0.3225 0.328369 18.81418185 37.62836 0.610274 180 3.14 50000
65 2361.92 200 0.325 0.331012 18.96557499 37.93115 0.614449 180 3.14 50000
65.5 2418.14 200 0.3275 0.333656 19.11710572 38.23421 0.618612 180 3.14 50000
66 2475.28 200 0.33 0.336304 19.26877549 38.53755 0.622761 180 3.14 50000
66.5 2533.34 200 0.3325 0.338953 19.42058575 38.84117 0.626896 180 3.14 50000
67 2592.33 200 0.335 0.341605 19.57253794 39.14508 0.631017 180 3.14 50000
67.5 2652.27 200 0.3375 0.34426 19.72463356 39.44927 0.635125 180 3.14 50000
68 2713.16 200 0.34 0.346917 19.87687407 39.75375 0.639219 180 3.14 50000
68.5 2775.01 200 0.3425 0.349577 20.02926097 40.05852 0.643298 180 3.14 50000
69 2837.84 200 0.345 0.352239 20.18179577 40.36359 0.647364 180 3.14 50000
69.5 2901.64 200 0.3475 0.354904 20.33447997 40.66896 0.651415 180 3.14 50000
70 2966.43 200 0.35 0.357571 20.48731511 40.97463 0.655451 180 3.14 50000
70.5 3032.22 200 0.3525 0.360241 20.64030273 41.28061 0.659473 180 3.14 50000
71 3099.02 200 0.355 0.362914 20.79344438 41.58689 0.66348 180 3.14 50000
71.5 3166.83 200 0.3575 0.36559 20.94674162 41.89348 0.667472 180 3.14 50000
72 3235.67 200 0.36 0.368268 21.10019602 42.20039 0.671449 180 3.14 50000
72.5 3305.54 200 0.3625 0.370949 21.25380919 42.50762 0.675411 180 3.14 50000
73 3376.46 200 0.365 0.373633 21.4075827 42.81517 0.679358 180 3.14 50000
73.5 3448.43 200 0.3675 0.376319 21.56151819 43.12304 0.683289 180 3.14 50000
74 3521.47 200 0.37 0.379009 21.71561728 43.43123 0.687204 180 3.14 50000
74.5 3595.58 200 0.3725 0.381701 21.86988161 43.73976 0.691104 180 3.14 50000
75 3670.77 200 0.375 0.384397 22.02431284 44.04863 0.694988 180 3.14 50000
75.5 3747.05 200 0.3775 0.387095 22.17891262 44.35783 0.698857 180 3.14 50000
76 3824.44 200 0.38 0.389796 22.33368266 44.66737 0.702709 180 3.14 50000
76.5 3902.94 200 0.3825 0.392501 22.48862463 44.97725 0.706544 180 3.14 50000
77 3982.56 200 0.385 0.395208 22.64374026 45.28748 0.710364 180 3.14 50000
77.5 4063.31 200 0.3875 0.397918 22.79903127 45.59806 0.714167 180 3.14 50000
78 4145.20 200 0.39 0.400632 22.9544994 45.909 0.717953 180 3.14 50000
78.5 4228.25 200 0.3925 0.403348 23.11014641 46.22029 0.721722 180 3.14 50000
79 4312.46 200 0.395 0.406068 23.26597406 46.53195 0.725475 180 3.14 50000
79.5 4397.84 200 0.3975 0.408791 23.42198415 46.84397 0.72921 180 3.14 50000
80 4484.41 200 0.4 0.411517 23.57817848 47.15636 0.732928 180 3.14 50000
80.5 4572.16 200 0.4025 0.414246 23.73455886 47.46912 0.736629 180 3.14 50000
81 4661.13 200 0.405 0.416979 23.89112714 47.78225 0.740312 180 3.14 50000
81.5 4751.30 200 0.4075 0.419715 24.04788516 48.09577 0.743978 180 3.14 50000
82 4842.70 200 0.41 0.422454 24.2048348 48.40967 0.747626 180 3.14 50000
82.5 4935.34 200 0.4125 0.425197 24.36197794 48.72396 0.751256 180 3.14 50000
83 5029.22 200 0.415 0.427943 24.51931648 49.03863 0.754867 180 3.14 50000
83.5 5124.36 200 0.4175 0.430692 24.67685235 49.3537 0.758461 180 3.14 50000
84 5220.77 200 0.42 0.433445 24.83458749 49.66917 0.762036 180 3.14 50000
84.5 5318.46 200 0.4225 0.436202 24.99252385 49.98505 0.765592 180 3.14 50000
85 5417.44 200 0.425 0.438962 25.15066341 50.30133 0.76913 180 3.14 50000
85.5 5517.71 200 0.4275 0.441726 25.30900817 50.61802 0.772649 180 3.14 50000
86 5619.31 200 0.43 0.444493 25.46756014 50.93512 0.776149 180 3.14 50000
86.5 5722.22 200 0.4325 0.447264 25.62632136 51.25264 0.779629 180 3.14 50000
87 5826.47 200 0.435 0.450038 25.78529388 51.57059 0.783091 180 3.14 50000
87.5 5932.07 200 0.4375 0.452817 25.94447977 51.88896 0.786533 180 3.14 50000
88 6039.03 200 0.44 0.455599 26.10388114 52.20776 0.789955 180 3.14 50000
88.5 6147.35 200 0.4425 0.458385 26.26350009 52.527 0.793357 180 3.14 50000
89 6257.06 200 0.445 0.461174 26.42333877 52.84668 0.79674 180 3.14 50000
89.5 6368.16 200 0.4475 0.463968 26.58339933 53.1668 0.800102 180 3.14 50000
90 6480.67 200 0.45 0.466765 26.74368395 53.48737 0.803444 180 3.14 50000
90.5 6594.60 200 0.4525 0.469567 26.90419484 53.80839 0.806766 180 3.14 50000
91 6709.95 200 0.455 0.472372 27.06493423 54.12987 0.810066 180 3.14 50000
91.5 6826.75 200 0.4575 0.475182 27.22590436 54.45181 0.813347 180 3.14 50000
92 6945.00 200 0.46 0.477995 27.3871075 54.77422 0.816606 180 3.14 50000
92.5 7064.72 200 0.4625 0.480813 27.54854596 55.09709 0.819844 180 3.14 50000
93 7185.92 200 0.465 0.483635 27.71022205 55.42044 0.823061 180 3.14 50000
93.5 7308.61 200 0.4675 0.486461 27.87213812 55.74428 0.826256 180 3.14 50000
94 7432.80 200 0.47 0.489291 28.03429653 56.06859 0.829429 180 3.14 50000
94.5 7558.52 200 0.4725 0.492125 28.1966997 56.3934 0.832581 180 3.14 50000
95 7685.76 200 0.475 0.494964 28.35935003 56.7187 0.835711 180 3.14 50000
95.5 7814.55 200 0.4775 0.497807 28.52224998 57.0445 0.838819 180 3.14 50000
96 7944.89 200 0.48 0.500655 28.68540201 57.3708 0.841904 180 3.14 50000
96.5 8076.81 200 0.4825 0.503507 28.84880865 57.69762 0.844967 180 3.14 50000
97 8210.31 200 0.485 0.506363 29.01247241 58.02494 0.848007 180 3.14 50000
97.5 8345.41 200 0.4875 0.509224 29.17639586 58.35279 0.851024 180 3.14 50000
98 8482.12 200 0.49 0.51209 29.34058158 58.68116 0.854018 180 3.14 50000
98.5 8620.45 200 0.4925 0.51496 29.50503219 59.01006 0.856989 180 3.14 50000
99 8760.42 200 0.495 0.517835 29.66975034 59.3395 0.859936 180 3.14 50000
99.5 8902.05 200 0.4975 0.520714 29.83473871 59.66948 0.86286 180 3.14 50000
100 9045.34 200 0.5 0.523599 30 60 0.86576 180 3.14 50000
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi Tebal

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

Tebal

Jangka sorong

2. Rumus yang digunakan :

a. Jika semua komponen ketidakpastian telah digabungkan, derajat kebebasan dari ketidakpastian baku gabungan perlu diestimasi,
dihitung dengan rumus Welch-Satterthwaite:
veff = ((u gabungan)4 x (n-1)) / (u presisi)4

b. Berdasarkan derajat kebebasan efektif dari ketidakpastian baku gabungan, maka :


faktor cakupan (coverage factor = k) untuk tingkat kepercayaan yang diinginkan dapat diperoleh dari tabel distribusi t

c. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k diperoleh dari tabel distribusi t :

U (Tebal) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x k


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji = TC-2
No. Uji = 007-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
2 8.46 8.48 8.48 8.48 8.48
3 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
4 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
5 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
6 8.48 8.52 8.48 8.48 8.49
7 8.52 8.48 8.52 8.52 8.51
8 8.48 8.48 8.48 8.48 8.48
9 8.48 8.48 8.52 8.52 8.50
10 8.48 8.48 8.48 8.48 8.48

Jumlah n = 10
Rata2 = 8.48
St. Deviasi = 0.02
u presisi = 0.01
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.03
veff = 6722.63
k = 2.00
U expand = 0.06
Nilai min. = 8.42
Nilai max. = 8.54
Tanda Uji = TC-3
No. Uji = 008-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 10.38 10.38 10.38 10.38 10.38
2 10.44 10.44 10.46 10.46 10.45
3 10.48 10.50 10.54 10.54 10.52
4 10.62 10.64 10.64 10.64 10.64
5 10.48 10.52 10.54 10.52 10.52
6 10.52 10.52 10.52 10.54 10.53
7 10.54 10.54 10.54 10.54 10.54
8 10.52 10.52 10.52 10.54 10.53
9 10.54 10.54 10.54 10.54 10.54
10 10.52 10.54 10.54 10.54 10.54

Jumlah n = 10
Rata2 = 10.52
St. Deviasi = 0.07
u presisi = 0.02
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.04
veff = 81.87
k = 2.10
U expand = 0.08
Nilai min. = 10.44
Nilai max. = 10.59
Tanda Uji = TC-4
No. Uji = 009-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 10.22 10.24 10.24 10.24 10.24
2 10.56 10.58 10.58 10.58 10.58
3 10.60 10.62 10.58 10.60 10.60
4 10.58 10.58 10.58 10.60 10.59
5 10.58 10.60 10.60 10.60 10.60
6 10.60 10.60 10.60 10.60 10.60
7 10.60 10.60 10.60 10.60 10.60
8 10.62 10.62 10.62 10.60 10.62
9 10.58 10.60 10.58 10.58 10.59
10 10.60 10.60 10.60 10.60 10.60

Jumlah n = 10
Rata2 = 10.56
St. Deviasi = 0.11
u presisi = 0.04
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.05
veff = 24.88
k = 2.20
U expand = 0.10
Nilai min. = 10.46
Nilai max. = 10.66
Tanda Uji = TC-5
No. Uji = 010-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 10.36 10.36 10.38 10.36 10.37
2 10.42 10.40 10.40 10.40 10.41
3 10.32 10.30 10.30 10.30 10.31
4 10.32 10.30 10.30 10.30 10.31
5 10.32 10.32 10.32 10.30 10.32
6 10.34 10.32 10.34 10.32 10.33
7 10.32 10.30 10.32 10.32 10.32
8 10.34 10.32 10.34 10.32 10.33
9 10.34 10.32 10.34 10.32 10.33
10 10.34 10.32 10.32 10.32 10.33

Jumlah n = 10
Rata2 = 10.33 mm
St. Deviasi = 0.03 mm
u presisi = 0.01 mm
u alat = 0.029440 mm
u gabungan = 0.03 mm
veff = 929.67
k = 2.00
U expand = 0.06
Nilai min. = 10.27
Nilai max. = 10.39
Tanda Uji = TC-6
No. Uji = 011-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 11.42 11.40 11.44 11.42 11.42
2 11.52 11.52 11.52 11.52 11.52
3 11.52 11.50 11.52 11.52 11.52
4 11.52 11.52 11.52 11.52 11.52
5 11.54 11.54 11.54 11.52 11.54
6 11.54 11.52 11.54 11.54 11.54
7 11.52 11.52 11.52 11.54 11.53
8 11.54 11.54 11.54 11.54 11.54
9 11.52 11.52 11.52 11.52 11.52
10 11.54 11.54 11.54 11.54 11.54

Jumlah n = 10
Rata2 = 11.52
St. Deviasi = 0.04
u presisi = 0.01
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.03
veff = 570.03
k = 2.00
U expand = 0.06
Nilai min. = 11.45
Nilai max. = 11.58
Tanda Uji = TC-7
No. Uji = 012-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 8.99 9.00 8.92 8.90 8.95
2 9.00 9.00 8.90 8.90 8.95
3 9.14 9.00 8.94 8.94 9.01
4 8.76 8.96 8.90 8.88 8.88
5 8.82 8.90 8.82 8.80 8.84
6 8.90 8.94 8.82 8.80 8.87
7 8.84 8.74 8.90 8.74 8.81
8 9.00 9.10 9.14 8.90 9.04
9 8.94 9.00 9.00 9.04 9.00
10 8.74 8.90 8.90 8.88 8.86

Jumlah n = 10
Rata2 = 8.92
St. Deviasi = 0.08
u presisi = 0.03
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.04
veff = 49.80
k = 2.13
U expand = 0.08
Nilai min. = 8.83
Nilai max. = 9.00
Tanda Uji = TC-8
No. Uji = 013-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 7.60 7.60 7.80 7.30 7.58
2 7.60 7.72 7.36 7.74 7.61
3 7.60 7.60 7.56 7.66 7.61
4 7.54 7.60 7.40 7.40 7.49
5 7.68 7.70 7.66 7.60 7.66
6 7.80 7.62 7.62 7.62 7.67
7 7.68 7.62 7.72 7.60 7.66
8 7.76 7.72 7.52 7.82 7.71
9 7.60 7.56 7.56 7.70 7.61
10 8.04 8.03 8.00 8.10 8.04

Jumlah n = 10
Rata2 = 7.66
St. Deviasi = 0.15
u presisi = 0.05
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.06
veff = 17.62
k = 2.23
U expand = 0.12
Nilai min. = 7.54
Nilai max. = 7.78
Tanda Uji = TC-9
No. Uji = 014-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 7.90 7.94 7.90 7.92 7.92
2 7.92 7.94 7.94 7.96 7.94
3 8.00 7.94 8.00 8.00 7.99
4 7.30 7.50 7.50 7.40 7.43
5 7.60 7.50 7.50 7.50 7.53
6 7.68 7.40 7.40 7.50 7.50
7 7.98 7.96 8.00 7.98 7.98
8 8.00 7.80 7.90 7.80 7.88
9 7.50 7.48 7.50 7.50 7.50
10 8.10 8.00 8.10 8.00 8.05

Jumlah n = 10
Rata2 = 7.77
St. Deviasi = 0.25
u presisi = 0.08
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.08
veff = 11.68
k = 2.28
U expand = 0.19
Nilai min. = 7.58
Nilai max. = 7.96

Tanda Uji = TC-10


No. Uji = 015-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 8.00 7.90 8.00 7.90 7.95
2 7.88 7.88 7.74 7.80 7.83
3 7.90 8.00 7.90 7.90 7.93
4 7.88 8.00 7.88 7.84 7.90
5 7.84 7.88 7.90 7.90 7.88
6 8.00 8.00 7.98 8.00 8.00
7 7.98 7.90 7.90 7.90 7.92
8 7.82 7.80 7.80 7.70 7.78
9 8.00 7.90 7.90 7.80 7.90
10 7.98 8.00 7.90 7.84 7.93

Jumlah n = 10
Rata2 = 7.90
St. Deviasi = 0.06
u presisi = 0.02
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.04
veff = 98.18
k = 2.08
U expand = 0.07
Nilai min. = 7.83
Nilai max. = 7.97

Tanda Uji = TC-11


No. Uji = 016-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 9.36 9.48 9.40 9.30 9.39
2 9.50 9.32 9.50 9.54 9.47
3 9.30 9.08 9.30 9.36 9.26
4 9.40 9.30 9.48 9.40 9.40
5 9.42 9.00 9.50 9.48 9.35
6 9.50 9.50 9.50 9.48 9.50
7 9.56 9.40 9.50 9.38 9.46
8 9.38 9.40 9.50 9.38 9.42
9 9.40 9.40 9.40 9.20 9.35
10 9.40 9.50 9.50 9.40 9.45

Jumlah n = 10
Rata2 = 9.40
St. Deviasi = 0.07
u presisi = 0.02
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.04
veff = 68.48
k = 2.11
U expand = 0.08
Nilai min. = 9.32
Nilai max. = 9.48
Contoh Perhitungan Ketidakpastian Pengukuran Tebal Menggunakan Metode Fish Bone

Tanda Uji = TC-1


No. Uji = 006-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II III IV Rata-rata


(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 8.36 8.45 8.48 8.36 8.41
2 8.46 8.44 8.42 8.42 8.44
3 8.44 8.44 8.46 8.46 8.45
4 8.46 8.44 8.46 8.46 8.46
5 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
6 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
7 8.44 8.46 8.46 8.46 8.46
8 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46
9 8.48 8.46 8.46 8.46 8.47
10 8.46 8.46 8.46 8.46 8.46

Jumlah n = 10
Rata2 = 8.45
St. Deviasi = 0.02
u presisi = 0.01
u alat = 0.029440
u gabungan = 0.03
veff = 11058.85
k = 2.00
U expand = 0.06
Nilai min. = 8.39
Nilai max. = 8.51

Bandung,…………………………………….

Disiapkan oleh : Diperiksa oleh : Disahkan oleh :


Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi P = L

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

P=L

Jangka sorong

2. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k =2 :

U (P=L) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x 2


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji = TC2
No. Uji = 007-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 300 64.55 0.06455 2 0.032275

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 249.70 249.70 249.90 249.82 249.78
2 249.60 249.80 249.80 249.50 249.68
3 249.35 249.60 249.75 249.70 249.60
4 249.60 249.75 249.40 249.75 249.63
5 249.55 249.55 249.65 249.65 249.60
6 249.60 250.00 249.85 249.75 249.80
7 249.80 249.85 249.75 249.90 249.83
8 249.80 250.25 249.85 250.00 249.98
9 250.00 250.15 249.90 249.75 249.95
10 250.00 250.10 250.00 250.10 250.05

Jumlah n = 10
Rata2 = 249.79 mm
St. Deviasi = 0.16 mm
u presisi = 0.05 mm
u alat = 0.032275 mm
u gabungan = 0.06 mm
veff = 17.35
k = 2.22
U expand = 0.14
Nilai min. = 249.65
Nilai max. = 249.92
Tanda Uji = TC8
No. Uji = 013-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 300 64.55 0.06455 2 0.032275

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 163.35 163.25 162.90 162.85 163.09
2 163.45 163.35 163.10 163.30 163.30
3 163.40 163.55 163.20 163.15 163.33
4 162.85 162.85 163.20 163.10 163.00
5 163.15 163.15 163.05 163.30 163.16
6 163.15 163.10 162.80 162.70 162.94
7 163.00 163.00 163.10 163.35 163.11
8 163.25 163.10 163.00 162.90 163.06
9 163.10 163.15 162.95 162.90 163.03
10 162.75 162.80 162.80 162.50 162.71

Jumlah n = 10
Rata2 = 163.07
St. Deviasi = 0.18
u presisi = 0.06
u alat = 0.032275
u gabungan = 0.06
veff = 16.01
k = 2.23
U expand = 0.14
Nilai min. = 162.93
Nilai max. = 163.22
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi P = L

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

P=L

Jangka sorong

2. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k =2 :

U (P = L) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x 2


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji = TC3
No. Uji = 008-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 325.20 325.25 325.15 325.20 325.20
2 325.10 325.25 325.16 325.20 325.18
3 325.00 325.15 325.10 325.10 325.09
4 325.00 325.10 325.15 325.10 325.09
5 325.00 325.15 325.10 325.10 325.09
6 325.05 325.15 325.10 325.10 325.10
7 325.05 325.10 325.10 325.05 325.08
8 325.00 325.15 325.10 325.05 325.08
9 325.00 325.15 325.10 325.05 325.08
10 325.05 325.15 325.15 325.05 325.10

Jumlah n = 10
Rata2 = 325.11
St. Deviasi = 0.04
u presisi = 0.01
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.03
veff = 118.84
k = 2.00
U expand = 0.05
Nilai min. = 325.05
Nilai max. = 325.16
Tanda Uji = TC4
No. Uji = 009-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 333.15 332.85 333.00 333.05 333.01
2 333.15 332.90 332.95 333.05 333.01
3 333.30 332.90 333.40 333.05 333.16
4 332.80 333.05 333.40 333.05 333.08
5 332.95 333.20 333.00 333.15 333.08
6 333.25 333.40 333.25 333.15 333.26
7 332.75 333.20 333.15 333.10 333.05
8 332.40 333.20 333.05 333.10 332.94
9 332.80 333.15 332.80 333.10 332.96
10 332.90 333.15 333.00 332.95 333.00

Jumlah n = 10
Rata2 = 333.06
St. Deviasi = 0.10
u presisi = 0.03
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.04
veff = 21.88
k = 2.12
U expand = 0.08
Nilai min. = 332.97
Nilai max. = 333.14

Tanda Uji = TC7


No. Uji = 012-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 448.50 448.35 448.35 448.35 448.39
2 448.25 448.25 448.10 448.35 448.24
3 448.25 448.10 448.20 448.30 448.21
4 448.25 448.10 448.35 448.35 448.26
5 448.30 448.10 448.30 448.15 448.21
6 448.40 448.15 448.30 448.45 448.33
7 448.45 448.15 448.15 448.35 448.28
8 448.20 448.10 448.15 448.00 448.11
9 448.20 448.35 448.25 448.10 448.23
10 448.30 448.30 448.15 448.10 448.21

Jumlah n = 10
Rata2 = 448.25
St. Deviasi = 0.07
u presisi = 0.02
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.03
veff = 34.65
k = 2.07
U expand = 0.07
Nilai min. = 448.18
Nilai max. = 448.31

Tanda Uji = TC10


No. Uji = 015-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 331.55 331.40 331.35 331.55 331.46
2 331.30 331.40 331.10 331.20 331.25
3 331.75 331.60 331.35 331.65 331.59
4 331.60 331.45 331.40 331.60 331.51
5 331.20 331.45 331.20 331.35 331.30
6 331.10 331.15 331.30 331.15 331.18
7 331.10 331.25 331.40 331.45 331.30
8 331.20 331.25 331.30 331.20 331.24
9 331.25 331.30 331.25 331.35 331.29
10 331.25 331.25 331.20 331.35 331.26

Jumlah n = 10
Rata2 = 331.34
St. Deviasi = 0.13
u presisi = 0.04
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.05
veff = 14.94
k = 2.19
U expand = 0.11
Nilai min. = 331.23
Nilai max. = 331.44
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi P = L

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

P=L

Jangka sorong

2. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k =2 :

U (P = L) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x 2


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji =
No. Uji =

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 1000 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

PANJANG = LEBAR

No. P1 P2 L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm) (mm) (mm)
1 #DIV/0!
2 #DIV/0!
3 #DIV/0!
4 #DIV/0!
5 #DIV/0!
6 #DIV/0!
7 #DIV/0!
8 #DIV/0!
9 #DIV/0!
10 #DIV/0!

Jumlah n = 10
Rata2 = #DIV/0!
St. Deviasi = #DIV/0!
u presisi = #DIV/0!
u alat = 0.022905
u gabungan = #DIV/0!
veff = #DIV/0!
k = 2.19
U expand = #DIV/0!
Nilai min. = #DIV/0!
Nilai max. = #DIV/0!
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi P # L

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

Panjang / Lebar

Jangka sorong

2. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k =2 :

U (L) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x 2


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu neraca analitik, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji =
No. Uji =

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 150 58.88 0.05888 2 0.02944

Data Uji :

No. I II Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 #DIV/0!
2 #DIV/0!
3 #DIV/0!
4 #DIV/0!
5 #DIV/0!
6 #DIV/0!
7 #DIV/0!
8 #DIV/0!
9 #DIV/0!
10 #DIV/0!

Jumlah n = 10
Rata2 = #DIV/0!
St. Deviasi = #DIV/0!
u presisi = #DIV/0!
u alat = 0.029440
u gabungan = #DIV/0!
veff = #DIV/0!
k = 2.19
U expand = #DIV/0!
Nilai min. = #DIV/0!
Nilai max. = #DIV/0!
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi Lebar

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

Lebar

Jangka sorong

2. Rumus yang digunakan :

a. Jika semua komponen ketidakpastian telah digabungkan, derajat kebebasan dari ketidakpastian baku gabungan perlu diestimasi,
dihitung dengan rumus Welch-Satterthwaite:
veff = ((u gabungan)4 x (n-1)) / (u presisi)4

b. Berdasarkan derajat kebebasan efektif dari ketidakpastian baku gabungan, maka :


faktor cakupan (coverage factor = k) untuk tingkat kepercayaan yang diinginkan dapat diperoleh dari tabel distribusi t

c. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k diperoleh dari tabel distribusi t :

U (Lebar) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x k


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji = TC9
No. Uji = 014-1/BBK/04/07

Data Alat :
Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u
No. mm µm mm mm
Jangka sorong 300 64.55 0.06455 2 0.032275
1

Data Uji :
L1 L2 Rata-rata
No. (mm) (mm) (mm)
163.15 163.20 163.18
1 163.20 163.20 163.20
2 162.90 163.20 163.05
3 163.05 163.00 163.03
4 162.80 162.90 162.85
5 162.95 162.85 162.90
6 163.15 163.25 163.20
7 163.15 163.15 163.15
8 163.40 163.20 163.30
9 163.30 163.05 163.18
10
Jumlah n = 10
Rata2 = 163.10
St. Deviasi = 0.14
u presisi = 0.05
u alat = 0.032275
u gabungan = 0.06
veff = 20.48
k = 2.13
U expand = 0.12
Nilai min. = 162.98
Nilai max. = 163.22
Contoh Perhitungan Ketidakpastian Pengukuran Lebar Menggunakan Metode Fish Bone

Tanda Uji = TC-1


No. Uji = 006-1/BBK/04/07

Data Alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 300 64.55 0.06455 2 0.032275

Data Uji :

No. L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 249.90 249.90 249.90
2 249.95 249.70 249.83
3 249.95 249.80 249.88
4 249.75 249.95 249.85
5 249.65 250.10 249.88
6 249.85 250.10 249.98
7 249.95 250.00 249.98
8 249.95 250.05 250.00
9 249.90 250.05 249.98
10 249.70 250.05 249.88

Jumlah n = 10
Rata2 = 249.91
St. Deviasi = 0.06
u presisi = 0.02
u alat = 0.032275
u gabungan = 0.04
veff = 120.22
k = 2.00
U expand = 0.08
Nilai min. = 249.84
Nilai max. = 249.99

Bandung,…………………………………….

Disiapkan oleh : Diperiksa oleh :


Disahkan oleh :
Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi Panjang

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

Panjang

Jangka sorong

2. Rumus yang digunakan :

a. Jika semua komponen ketidakpastian telah digabungkan, derajat kebebasan dari ketidakpastian baku gabungan perlu diestimasi,
dihitung dengan rumus Welch-Satterthwaite:
veff = ((u gabungan)4 x (n-1)) / (u presisi)4

b. Berdasarkan derajat kebebasan efektif dari ketidakpastian baku gabungan, maka :


faktor cakupan (coverage factor = k) untuk tingkat kepercayaan yang diinginkan dapat diperoleh dari tabel distribusi t

c. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k diperoleh dari tabel distribusi t :

U (Panjang) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x k


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji = TC5
No. Uji = 010-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. P1 P2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 500.50 499.80 500.15
2 500.50 499.85 500.18
3 499.90 500.50 500.20
4 499.90 500.55 500.23
5 499.90 500.40 500.15
6 500.40 500.05 500.23
7 500.45 499.95 500.20
8 500.45 499.95 500.20
9 500.50 500.00 500.25
10 500.50 499.85 500.18

Jumlah n = 10
Rata2 = 500.20
St. Deviasi = 0.03
u presisi = 0.01
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.03
veff = 307.25
k = 2.00
U expand = 0.05
Nilai min. = 500.14
Nilai max. = 500.25
Tanda Uji = TC5
No. Uji = 010-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 332.60 333.25 332.93
2 332.75 333.10 332.93
3 332.80 332.45 332.63
4 332.80 332.60 332.70
5 332.85 332.45 332.65
6 332.75 332.60 332.68
7 332.55 332.90 332.73
8 332.55 333.10 332.83
9 332.55 333.05 332.80
10 332.50 333.05 332.78

Jumlah n = 10
Rata2 = 332.76
St. Deviasi = 0.11
u presisi = 0.03
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.04
veff = 19.16
k = 2.14
U expand = 0.09
Nilai min. = 332.68
Nilai max. = 332.85
Tanda Uji = TC6
No. Uji = 011-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. P1 P2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 656.35 656.40 656.38
2 656.30 656.35 656.33
3 656.35 656.35 656.35
4 656.30 656.30 656.30
5 656.30 656.35 656.33
6 656.30 656.30 656.30
7 656.35 656.45 656.40
8 656.30 656.35 656.33
9 656.30 656.35 656.33
10 656.30 656.40 656.35

Jumlah n = 10
Rata2 = 656.34
St. Deviasi = 0.03
u presisi = 0.01
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.03
veff = 347.10
k = 2.00
U expand = 0.05
Nilai min. = 656.29
Nilai max. = 656.39
Tanda Uji = TC6
No. Uji = 011-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 325.40 325.40 325.40
2 325.25 325.25 325.25
3 325.20 325.20 325.20
4 325.25 325.25 325.25
5 325.25 325.25 325.25
6 325.25 325.25 325.25
7 325.25 325.25 325.25
8 325.30 325.25 325.28
9 325.25 325.25 325.25
10 325.25 325.35 325.30

Jumlah n = 10
Rata2 = 325.27
St. Deviasi = 0.05
u presisi = 0.02
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.03
veff = 74.86
k = 2.03
U expand = 0.06
Nilai min. = 325.21
Nilai max. = 325.33
Tanda Uji = TC9
No. Uji = 014-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. P1 P2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 332.30 332.15 332.23
2 332.30 332.30 332.30
3 332.05 332.00 332.03
4 332.10 332.15 332.13
5 332.35 332.40 332.38
6 332.40 332.35 332.38
7 332.40 332.35 332.38
8 332.25 332.25 332.25
9 332.30 332.25 332.28
10 332.30 332.25 332.28

Jumlah n = 10
Rata2 = 332.26
St. Deviasi = 0.11
u presisi = 0.04
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.04
veff = 17.77
k = 2.15
U expand = 0.09
Nilai min. = 332.17
Nilai max. = 332.35
Tanda Uji = TC11
No. Uji = 016-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. L1 L2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 330.20 330.10 330.15
2 329.65 330.10 329.88
3 330.00 330.05 330.03
4 330.55 330.10 330.33
5 330.10 330.10 330.10
6 330.10 330.00 330.05
7 330.00 329.95 329.98
8 330.00 330.00 330.00
9 330.25 330.00 330.13
10 330.00 330.00 330.00

Jumlah n = 10
Rata2 = 330.06
St. Deviasi = 0.12
u presisi = 0.04
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.04
veff = 16.46
k = 2.17
U expand = 0.10
Nilai min. = 329.97
Nilai max. = 330.16
Contoh Perhitungan Ketidakpastian Pengukuran Panjang Menggunakan Metode Fish Bone

Tanda Uji = TC-1


No. Uji = 006-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 600 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. P1 P2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 449.75 449.15 449.45
2 449.52 449.15 449.34
3 449.50 449.65 449.58
4 449.35 449.40 449.38
5 449.75 449.40 449.58
6 449.45 449.60 449.53
7 449.85 449.50 449.68
8 449.75 449.50 449.63
9 449.70 449.50 449.60
10 450.00 449.95 449.98

Jumlah n = 10
Rata2 = 449.57
St. Deviasi = 0.18
u presisi = 0.06
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.06
veff = 12.18
k = 2.23
U expand = 0.14
Nilai min. = 449.43
Nilai max. = 449.71

Bandung,…………………………………….

Disiapkan oleh : Diperiksa oleh : Disahkan oleh :


Ketidakpastian Pengukuran Pengujian Dimensi Panjang

1. Metode yang digunakan : Fish Bone

Presisi

Panjang

Jangka sorong

2. Rumus Ketidakpastian Diperluas (U) dengan k =2 :

U (Panjang) = [(U Presisi)2 + (U Alat)2]1/2 x 2


Dimana : U Presisi = Ketidakpastian pengukuran pengujian, diperoleh dari rata-rata repeatability (mm)
U Alat = Ketidakpastian individu alat jangka sorong, diperoleh dari sertifikat kalibrasi dengan U 95% (mm)
Tanda Uji = TC11
No. Uji = 016-1/BBK/04/07

Data alat :

No. Nama Alat Kapasitas U95% (U expand) U95% (U expand) Harga k u


mm µm mm mm
1 Jangka sorong 1000 45.81 0.04581 2 0.022905

Data Uji :

No. P1 P2 Rata-rata
(mm) (mm) (mm)
1 660.95 660.75 660.85
2 661.00 660.75 660.88
3 660.85 660.85 660.85
4 660.90 660.85 660.88
5 660.95 660.85 660.90
6 660.85 660.85 660.85
7 660.95 660.80 660.88
8 660.70 660.80 660.75
9 660.80 660.90 660.85
10 660.50 660.35 660.43

Jumlah n = 10
Rata2 = 660.81
St. Deviasi = 0.14
u presisi = 0.04
u alat = 0.022905
u gabungan = 0.05
veff = 14.37
k = 2.19
U expand = 0.11
Nilai min. = 660.70
Nilai max. = 660.92

Anda mungkin juga menyukai