Anda di halaman 1dari 3

TRI HITA KARANA

DASAR NGRAJEGANG BUDAYA BALI

Om Swastyastu

Ida dane sareng sami sane wangiang titian, Sadurung ngalanturang


matur, lugrayang titian ngaturang rasa angayu bagia majeng ring Ida Sang
Hyang Widhi Wasa, riantukan sangkaning asung kertha wara nugrahan Ida,
titiang asapunika taler Ida dane sareng sami prasida makumpul iriki gumanti
ipun ngamiletin Malam Bakat Truna Truni Denpasar rahinane mangkin. Mogi
– mogi wekasan pamargi kadi asapuniki sayan limbak kawentenanan ipun,
mawastu prasida ngerajegang Budaya Bali.

Ida dane sareng sami sane kasuksmayang titiang, mungguing Dharma


Wacana sane jagi atur uningayang titiang mamurda “Tri Hita Karana Dasar
Ngrajegang Budaya Bali”.

Ida dane sareng sami sane wangiang titiang, maosang indik Tri Hita Karana
inggih punika, pamekas sane wenten paiketanipun ring pamargi ngupahayu jagat
Bali, punika marupa pabuat sane dahat mautama pisan. Riantukan pawangunan ring
Jagat Baline kapungkur wekas, nenten lernpas ring swadharma sane mapiranti
antuk pikukuh Tri Hita Karana, sane kajiwa-pramananin antuk sastra Agama
Hindu. Puniki sami sida werdi tur limbak, majanten sangkaning adat miwah
Budaya Baline sane metu ring desa-desa pakraman.

Sane kabaos Tri Hita Karana inggih punika tigang kapatutan maka sarana
nyujur karahayuan urip, Sanatana Dharma, mawastu prasida Moksartam Jagathita.
Ida dane sareng sami sane wangiang titian mungguing bacakan Tri Hita Karana
sane kaping siki inggih punika Parhyangan. Parhyangan mawit saking kruna hyang
sane masuksma Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Tegesipun pidabdab ayat rnanusane,
subhakti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, riantukan Ida ane maraga Wasa sangkan
paraning dumadi, sakadi sane mungguh ring susastra suci Rg. Weda kadi asapuniki:
Purnam evedan sarwam,
Yad bhiitsn yesce bhawyam,
Uta mrtatwas yecem, yudam nena ti rohati.

Tegesipun:
Ida Sang Hyang Widhi sane ngripta jagate puniki miwah sadaging ipun,
inggian sane sampun wenten makamiwah sane durung wenten, riantukan asapunika
Ida sane kaucap langgeng, antuk kawentenan Ida urip tan pamangan. Manut kecap
sastra punika, sahananing sane wenten ring jagate gumanti pakardin Ida Sang
Hyang Widhi Wasa. Iraga sareng sami patut dreda subhakti ring Ida, nunas wara
nugraha, mawastu ngamolihang kasukerthan. Yening nenten asapunika, kabaos
nirguna, mawasana tan rahayu.

Bacakan Tri Hita Karana sane kaping kalih inggih punika Pawongan.
Pawongan inggih punika sahananing pidabdab pasidikaran pantaraning sesamen
manusa, pamekas pakilitan iraga maka jadma, sane prasida ngawetuang paras-
paros, sagilik-saguluk, saeka salunglung sabhayantaka matata karma. Rikalaning
numbuhang rasa pakilitan ring sasamen manusa, patut kadulurin antuk rasa
kumanyama, nyama braya, manut kasuksman Tat Twam Asi.

Ida dane sareng sami sane wangiang titiang, mungguin bacakan Tri Hita
Karana sane kaping tiga inggih punika Palemahan. Palemahan mawit saking kruna
Lemah sane mateges tanah, gumi utawi jagat. Iraga sareng sami sida urip ring jagate
majanten sangkaning daging tanah. Punika mawinan, iraga patut miara sahananing
daging jagat, sane urip sangkaning tanah. Sakadi sane kasurat ring Atharwa Weda
kadi asapuniki:
Janam bribrati bahuda wiwacasam,
nanadhimenam pratiwiyasheikesem,
sahasrem dhara dravinasya me duham,
druveva dhenurana paspuranthi.

Teges ipun:
Mogi-mogi pretiwine, stata mapaica kahuripan ring para janane semi, sane
mawirasa antuk makudang-kudang babaosan, maparilaksana manut pikukuh agama
sane mabina-binayan, taler sane mabina-binayan genah. Tresnain punika sami,
sakadi kulawarga sane Jenek apumahan. Yening prasida kadi asapunika, majanten
pretiwine stata mapaica kasentosan, sakadi ketelan susune nenten pacang telas,
metu saking lernbune.

Duaning asapunika, iraga sareng sami patut nelebang daging Tri Hita
Karana, mapiranti antuk dharmaning agama miwah dharmaning panegara. Yening
punika kaulati sareng sami, majanten Jagat Baline landuh, gemah ripah loh Jinawi,
tata tentrem kertha raharja, sakala-niskala, sane kabaos moksartham Jagaddhita ya
ca iti dharma.
Ida dane sareng sami sane wangiang titiang Wantah asapunika Dharma
Wacanana sane jagi atur uningayang titiang, mogi-mogi wenten pikenohipun.
Titiang nunas pengampura majeng ring semeton sareng sami, yening wenten atur
titiang sane nenten manut ring arsa semeton sami, penguntat atur titiang, titiang
sineb antuk paramasanti.

Om Santih, Santih, Santih, Om


5

Anda mungkin juga menyukai