A. TUJUAN PEMBELAJARAN
Setelah kegiatan pembelajaran selesai, peserta didik dapat menjelaskan kaidah,
bentuk, struktur teks, dan aspek kebahasaan dalam teks paguneman tentang
menyapa, dan memperkenalkan diri,
1
C. Materi Pembelajaran
1. Fakta
Teks paguneman tentang menyapa dan memperkenalkan diri.
2. Konsep
Kaidah, bentuk, struktur teks, dan aspek kebahasaan paguneman tentang
menyapa dan memperkenalkan diri.
3. Prinsip
Isi teks paguneman tentang menyapa dan memperkenalkan diri.
4. Prosedur
- Penyusunan teks paguneman tentang menyapa dan memperkenalkan diri.
- Peragaan paguneman tentang menyapa dan memperkenalkan diri.
D. Metode Pembelajaran
1. Pendekatan : Komunikatif
2. Model : Demonstration
3. Metode : Langsung
4. Teknik : Diskusi, Penugasan, Tanya Jawab
2
3. Sumber
Buku PAMEKAR DIAJAR BASA SUNDA, Dinas Pendidikan Provinsi Jawa
Barat.
Internet
F. Langkah-langkah Pembelajaran
I. Peretemuan ke 2
Kegiatan Langkah-langkah Pembelajaran Alokasi Waktu
3
dalam teks paguneman yang telah
dibagikan
3) Masing-masing peserta didik dalam
kelompoknya menjelaskan isi teks
paguneman tentang menyapa dan
memperkenalkan diri teks paguneman
yang dibacanya.
4) Peserta didik bertanya jawab tentang
hal-hal yang berhubungan dengan isi
paguneman tentang menyapa dan
memperkenalkan diri yang diamati
melalui teks paguneman yang
diberikan oleh guru.
5) Peserta didik secara berkelompok
menyimpulkan isi teks paguneman
tentang menyapa dan
memperkenalkan diri yang diamati
dari teks paguneman yang dibacanya.
6) Peserta didik menyimpulkan hal-hal
terpenting dari teks paguneman
tentang menyapa dan
memperkenalkan diri teks paguneman
yang dibacanya.
1) Guru bersama peserta didik
berdiskusi untuk membuat 5 menit
Penutup
kesimpulan kelas tentang materi
pembelajaran;
4
2) Guru bersama peserta didik
melakukan refleksi pembelajaran
yang telah dilakukan;
3) Guru memberitahukan materi yang
akan dipelajari pada pertemuan
selanjutnya.
4) Guru memberikan tugas individual
kepada peserta didik untuk membaca
teks paguneman tentang menyapa dan
memperkenalkan diri dan
5) Guru menutup pembelajaran dengan
mendoakan agar pembelajaran yang
telah dilakukan bermanfaat bagi
peserta didik.
5
Instrumen
Indikator Instrumen
3.1.1 Menjelaskan teks A. Penugasan
paguneman tentang menyapa, Baca téks paguneman Setra jeung Pa
dan memperkenalkan diri, Permana kalawan gemet, tuluy
dengan memperhatikan caritakeun deui eusina!
fungsi sosial, struktur teks
dan aspek kebahasaan yang B. Tes Lisan
benar dan sesuai konteks. 1. Naon anu jadi jejer paguneman
antara Sétra jeung Pa Permana?
2. Lamun seug dititénan pokpokanana,
hubungan dua jalma anu
maguneman dina wacana di luhur
téh salaku naon?
3. Naon maksud Sétra datang ka sakola
SD-na téh?
4. Kunaon Pa Permana teu bisa terus
ngawangkong jeung Sétra?
Kunci jawaban :
1. Paguneman Sétra jeung Pa Permana
2. Paguneman guru jeung murid
3. Naroskeun perkawis NISN
4. Sabab pa Permana kudu asup ka kelas
6
Indikator Instrumen
3.1.2 Memahami teks paguneman
tentang menyapa dan C. Tes Tulis
memperkenalkan diri, dengan 1) Maham Eusi Paguneman
memperhatikan fungsi sosial, - Baca conto téks paguneman
struktur teks dan aspek ngeunaan menyapa dan
kebahasaan yang benar dan ngawanohkeun diri.tuluy
sesuai konteks. tétélakeun hal-hal poko nu jadi
ciri pangbéda paguneman
menyapa dan ngawanohkeun
diri.
- Niténan, jejer paguneman, palaku
paguneman, jeung tingkesan eusi
paguneman.
7
Mengetahui Bandung, Oktober 2017
Kepala Sekolah, Guru Mata Pelajaran,
8
Lampiran
1. Wacana Paguneman
9
2. Conto Paguneman
Galih: “Nepangkeun, abdi Galih ti SMP Guru Minda, dupi sadérék saha?”
Wirahma: “Oh abdi Wirahma wawakil ti M.Ts Subanglarang.”
Galih: “Nuhun atuh tiasa ditepangkeun, mudah-mudahan tiasa gawé bareng
dina ieu kagiatan.”
Wirahma: “Muhun nya, mangkaning salami tilu dinten urang kedah sasarengan,
abdi mah nembéan da ngiring acara LDKS tingkat kabupaten téh.”
Galih: “Sami abdi gé da nembéan, tapi alhamdulillah nya urang kéngéng
kasempetan kanggo ngiring ieu kagiatan, mudah-mudahan wé tiasa
nambihan pangaweruh sareng pangalaman.”
Wirahma: “Aamiin. Nu pangutamina mah urang tiasa nambihan réréncangan.”
Galih: “Muhun nya, hayu atuh urang ka lebet aula bilih kabujeng dikawitan
acarana.”
Wirahma: “Muhun, hayu.”
10
3. Conto Paguneman
11
4. Conto Paguneman
Rayi: “ Pa, sasih payun sakola badé ngayakeun saba budaya ka Museum Sri
Baduga, Rayi hoyong ngiring, kinten-kinten Apa ngawidian kitu?”
Pa Sukma: “Euleuh Museum Sri Baduga anu di Bandung?”
Rayi: “Sumuhun anu basa Rayi sareng Aa dicandak ku Mang Dadang téa.”
Pa Sukma: “Har ari atos kantos dicandak ku Mang Dadang mah atuh teu kedah
ngiring deui.”
Rayi: “Atuh da resep Pa, ti payun waktos ka ditu téh tos sonten janten mung
kabagian satengah jam da kabujeng badé tutup, janten teu acan
kakuriling sadayana, panasaran Pa.”
Pa Sukma: “Oh kitu, ka mana deui salian ti ka Museum Sri Baduga saba
budayana?”
Rayi: “Saur Pa Guru mah saréngséna ti museum teras ka Saung Ujo badé
nongton helaran angklung. Tah Rayi teu acan kantos ka dinya mah.”
Pa Sukma: “Wah resep atuh ari teras ka Saung Ujo mah, salian ti nongton urang
bakal diajak nabeuh angklung sasarengan.”
Rayi: “Euleuh resep pisan atuh nya ari kitu mah, geuning Apa uninga?”
Pa Sukma: “Pan ti payun kantos aya acara ti kantor.”
Rayi: “Paingan atuh ari kantos ka ditu mah. Kumaha atuh ngawidian henteu
Rayi ngiring saba budaya ti sakola téh?”
Pa Sukma: “nya jung baé da loba mangpaatna pikeun nambahan pangaweruh jeung
pangalaman hidep. Ngan omat niatna kudu bener-bener rék diajar, lain
ukur ulin teu puguh.”
Rayi: “Horé, hatur nuhun Pa atos ngawidian.”
Pa Sukma: “ Enya ngan kahadé di dituna kudu ati-ati sarta nurut kana sagala
cariosan Bapa Ibu Guru anu ngaping, ulah sok bebelenyengan
sorangan.”
Rayi: “Sumuhun mangga.”
12
Uraian : - Ngeunaan naon paguneman di luhur téh?
- Bahasa nu digunakeunna maké bahasa naon?
- Naon nu jejer paguneman di luhur?
5. Conto Paguneman
Ginanjar: “Dan, keur naon euy mani jempling ti tadi teu kadéngé sorana?”
Ramdan: “Éh Jar, ieu keur maca dongéng, kumaha cageur ayeuna mah?”
Ginanjar: “Alhamdulillah geus teu leuleus teuing, nya éta kuring téh rék
nganuhunkeun kana sagala kahadéan Dadan, anu geus mantuan
mangnuliskeun pangajaran salila kuring gering, jadi teu tinggaleun
teuing ari aya catetan mah, hampura wé nya geus ngariweuhkeun?”
Ramdan: “Ah teu nanaon Jar, teu singna riweuh kuring mah, geus sakuduna atuh
silihtulungan jeung babaturan. Na gering naon kamari téh?”
Ginanjar: “Ari ceuk dokter mah tipes cenah, asa kakara kuring mah gering ripuh
jiga kamari, sirah rieut, awak panas tapi tiris, sararebel jeung leuleus
deui, ih mudah-mudahan ulah kaalaman deui.”
Ramdan: “Enya da katingalina gé mani ripuh jeung awak mani ngabegangan deui.”
Ginanjar: “Sabenerna mah poé ieu téh can meunang indit ka sakola dan masih
kénéh kudu reureuh barang dua atawa tilu poé mah, ngan nya éta geus
teu kuat ku kesel, ampir tilu minggu atuh da teu bisa ka mamana, jeung
pangpangna mah hayang geura nganuhunkeun ka Ramdan anu geus haat
mantuan kuring.”
Ramdan: “leuh atuh naha maké maksakeun bisi karugrag, mangkaning cenah ari
karugrag mah sok leuwih ripuh. Perkara kahadéan kuring geus
mangnyatetkeun teu kudu jadi pikiran da kuring mah itung-itung
ngapalkeun wé teu singna ngarasa boga jasa. Hayu ah ayeuna mah urang
13
bébéres da jigana guru-guru rék aya rapat jadi urang bisa mulang leuwih
gancang.”
Ginanjar: “Enya hayu atuh, urang sakalian wé nyimpang ka imah kuring nya,
neruskeun ngobrol bari ngopi colénak damelan Mbu geura ni’mat
wayah kieu mah.”
Ramdan: “Alhamdulillah, horéng aya rejeki haratis hayu atuh ah!”
6. Conto Paguneman
14
Arum: “Puguh Si Ade panas peuting téh nepi ka sasar baé, jadi saréréa mondok
téh geus peuting pisan, malah Mbu jeung Apa mah bada netepan subuh
angkat ka rumah sakit nyandak Si Ade.”
Malati: “Euleuh baruk kitu? Hampura atuh nya da Ati teu apal. Mudah-mudahan
baé Si Ade teu nanaon jeung teu kudu dirawat di rumah sakit.”
Arum: “Enya pidua’na baé, ieu gé mani asa teu paruguh pipikiran.”
Malati: “Nya pasti kangaranan adi gering, tapi sing sabar wé nya. Hayu rada
gancangan leumpangna bisi elat!”
Arum: “Enya hayu!”
15
Lampiran : Soal Tes Tulis untuk Materi Tatakrama Basa
Sangkan leuwih paham kana perkara tatakrama dina basa Sunda, pék jawab
pananya di handap!
1. Tatakrama basa téh saéstuna mah mangrupa ... sopan santun dina nyarita.
a. conto c. gambaran
b. aturan d. ragam
5. Ragam basa anu larapna pikeun sato, atawa situasi husus (conto ambek), disebut....
a. Ragam cohag/kasar c. Ragam loma
b. Ragam lemes keur sorangan d. Ragam lemes keur batur
6. Tatakrama dina maké basa Sunda téh saéstuna mah lain asli tina kahirupan Sunda
tapi mangrupa pangaruh ti .....
a. Sriwijaya c. Majapahit
b. Malaka d. Mataram
16
7. “Kang Yogaswara kakara balik ti Pangandaran.”
Ragam basa lemes nu merenah pikeun éta ungkara kalimah nya éta ....
a. Kang Yogaswara nembé mulih ti Pangandaran.
b. Kang Yogaswara nembé wangsul ti Pangandaran
c. Kang Yogaswara nembé mulang ti Pangandaran.
d. Kang Yogaswara kakara mulih ti Pangandaran.
10. Kalimah di handap nu salah dina ngalarapkeun ragam basa lemes nya éta ...
a. Kamari abdi patepang sareng pun raka.
b. Kamari abdi patepang sareng tuang raka.
c. Kamari abdi patepang sareng pun lanceuk.
d. Tuang raka téh nu kamari tepang sareng abdi, nya?
17