PANITIA PENDIDIKAN ISLAM SMV SEPANG

MODUL TAJWID T4 & T5

TEKNIK MENJAWAB SOALAN KERTAS 2 SPM
 2

AYAT BACAAN

2.1 ISI KANDUNGAN HUKUM TAJWID

Bil HUKUM TAJWID
1 Hukum Nun Mati Dan Tanwin 5 Qalqalah
Idgham MaalGhunnah Qalqalah Kubra
Idgham Bilaghunnah Qalqalah Sughra
Ikhfa’ Hakiki 6 WajibulGhunnah
Izhar Halqi ّ‫ن‬
Iqlab ّ‫م‬
2 Hukum Mim Mati 7 Hukum bacaan ”Ra”;[ ‫] راء‬

Izhar Shafawi - Tebal (Tafhim)

Idgham Mislain - Nipis (Tarqiq)
Ikhfa’ Shafawi - Tebal/nipis( Tafhim/Tarqiq
Alif Lam Qmariah 8 Hukum basmallah dan Istiazah
Alif Lam Shamsiah 9 Hukum Waqaf
3 Hukum Mad [ ‫]م‬Waqaf lazim mesti waqaf

Mad Aridh Lissukun [ ‫ ]قلى‬Waqaf Kafi , waqaf lebih baik

Mad Wajib Muttasil [‫]ال‬Waqaf Qabih, Tidak boleh waqaf
Mad Jaiz Munfasil [‫ ]ج‬Waqaf Jaiz, boleh waqaf atau
terus
Mad Lin [‫ ]صلى‬waqaf hasan, baca terus lebih
baik
Mad Iwad
Mad Badal 10 Alif Lam Shamsiah dan Alif Lam
Qamariah
Mad Silah Towilah
Mad Silah Qasirah
Mad Asli
Mad Lazim Kalimi Musaqqal
Mad Lazim Kalimi Mukhaffaf
Mad Lazim Harfi Musyabbak
 3

Dari segi bahasa
Dari segi istilah
TAJWID
: Memperelokkan
: Suatu ilmu yang membahaskan mengenai cara
membaca ayat suci AI Quran menurut hukum
tertentu.

Hukum : Wajib bagi orang yang ingin membaca Al Quran

: Berpahala orang yang mengamalkannya
: Berdosa orang yang meninggalkannya

HUKUM LIMA
(HUKUM NUN MATI DAN TANWIN

TANDA NUN MATI ( ّ‫) ن‬

TANDA TANWIN ( َََ )
IQLAB :
DENGUNG
IZHAR HALQI :
TIDAK DENGUNG APABILA NUN MATI ATAU
TANWIN BERTEMU DENGAN
HURUF BERIKUT:
APABILA NUN MATI ATAU TANWIN
BERTEMU DENGAN HURUF:
‫ب‬
‫خ‬ ‫ح‬ ‫غ‬ ‫أ‬
‫ه‬ ‫ع‬ IDGHAM MAAL GHUNNAH:
DENGUNG
IDGHAM BILA GHUNNAH:
TIDAK DENGUNG APABILA NUN MATI ATAU
TANWIN BERTEMU DENGAN
APABILA NUN MATI ATAU HURUF BERIKUT:
TANWIN BERTEMU DENGAN
HURUF BERIKUT: ‫م‬ ‫و‬ ‫ي‬
‫ر‬ ‫ل‬ ‫ن‬
IKHFA' HAKIKI:
DENGUNG

APABILA NUN MATI ATAU TANWIN BERTEMU DENGAN HURUF

BERIKUT:

‫ز ص‬ ‫ذ‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫س ت‬

‫ش ك ث‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫ظ‬ ‫ض ط‬
 4

MODUL 1: MENGENALI HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

HUKUM NUN MATI DAN TANWIN

HUKUM KETERANGAN/ T.BARIS CONTOH
IZHAR Nun mati atau Tanwin bertemu dengan huruf

HALQI

Cara Bacaan: ‫ءغحخعه‬

Nyata / tanpa
dengung

IKHFAK HAKIKI Nun mati atau Tanwin bertemu dengan

huruf

Cara Bacaan:
‫تثجدذزسشص‬
Dengung
2 harakat
‫ضطظفقك‬
IKLAB Nun mati atau Tanwin bertemu dengan
huruf

Cara Bacaan:
Dengung
2 harakat

IDGHRAM Nun Mati atau Tanwin bertemu dengan

BIGHUNAH huruf
Cara Bacaan:
Dengung
2 harakat

IDGHRAM Nun mati atau Tanwin bertemu dengan

BILAGHUNAH huruf

Cara Bacaan:
Tanpa dengung

LATIHAN 1 – HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

 5

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

N HUKUM N
KALIMAH KALIMAH HUKUM TAJWID
O TAJWID O

 
Idgham Maal
1  13 
Ghunnah‫ي‬

  Idgham Maal
2 14 
Ghunnah‫و‬

3  15   Idgham Maal
 Ghunnah‫م‬

  Idgham Maal
4 16 
Ghunnah‫ن‬

5   Izhar 17  Ikhfa’ Hakiki

Halqi‫ع‬ ‫س‬
\  
Izhar Ikhfa’Hakiki
6  18 
Halqi‫ه‬ ‫ت‬


Iqlab  Ikhfa’
7  19
 Hakiki‫ج‬

 Iqlab Ikhfa’ Hakiki
8 20 
‫ز‬
 
Iqlab Ikhfa’Hakiki
9  21  
‫ص‬

10  Iqlab 22  Ikhfa’ Hakiki

‫د‬
Bila
 
Ghunnah Ikhfa’ Hakiki
11  23 
 ‫ق‬

12   Bila 24  Ikhfa’ Hakiki

Ghunnah‫ر‬ ‫ف‬
 6

LATIHAN 2– HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

HUKUM HUKUM
NO KALIMAH NO KALIMAH
TAJWID TAJWID

1     16   

 
   
2 17 
 
  
3  18 
 
 
4  19 
 
 
5  20 
 
 
6  21 

   
7 22 
 
 
8  23 
 
 
9  24 
 
 
10  25 
 
 
11  26 

   
12 27 

13    
28 
 
14  
 29 
15
 30

 
 7

LATIHAN 3 – HUKUM NUN SAKINAH DAN TANWIN

Firman Allah S.W.T.

    
     
      
     
  
   
   
  
   
   
    
  
   
    
    
    
  
  
  
   
    
   
   
   
  
   
   
  
  
   
    
  
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Nun Sakinah berdasarkan potongan ayat di atas:

B POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

1
2
 8

3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14

MODUL 2: MENGENALI HUKUM MIM SAKINAH

HuKUM MIM MATI

IZHAR IKHFA IDGHAM

SYAFAW SYAFAW MISLAINI
I I
HUKUM MIM MATI

HUKUM KETERANGAN/T.BARIS CONTOH

IZHAR SYAFAWI Mim mati bertemu dengan

huruf

ّ
‫اتثجحخد‬ 
‫ذرزسشص‬ ّ
‫ضطظعغف‬
Cara bacaan:
Nyata /
Tidak dengung.
‫قكلنوهي‬
IKHFAK SYAFAWI Mim mati bertemu dengan
huruf
 9

Cara
Bacaan:
Dengung
2 harakat
IDGHAM Mim mati bertemu dengan
MISLAINI/SYAFAWI huruf

Cara
Bacaan:
Dengung
2 harakat
ّ

LATIHAN 1 – HUKUM MIM MATI
Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

HUKU HUKU
N M N M
KALIMAH KALIMAH
O TAJWI O TAJWI
D D

 
1 15 



2  16

 
3  17 
 



4  18

 
5  19  
 
6  20 
  
7  21 
 
8  22 
 
 10

9  23 
 
10  24 

 
11 25  
  
12  26 
13
 
 27 
14
 
 28  

LATIHAN 2 – HUKUM MIM MATI

Firman Allah S.W.T.

    
    
     
   
   
   
    
      
    
   
    
     
    
   
    
    
 
   
 
   
    
    
 11

   

  
   
   
   
   
   
  
   
    
 
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mim Sakinah berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

6
7

10

MODUL 3: MENGENALI HUKUM MAD

HURUF MAD

‫ي‬ ‫و‬ ‫ا‬

JENIS MAD
 12

MAD ASLI
MAD FAR’IE ‫مد‬
‫مد‬ ‫اصلى‬
‫فرعى‬
HUKUM MAD
HUKUM KETERANGAN/ TANDA CONTOH
BARIS
MAD ASLI Alif mati sebelumnya baris
atas ‫َا‬‫ق‬
‫ل‬
َ
Ya mati sebelumnya baris
Cara Bacaan:
panjang 2
bawah ‫َق‬
َ ‫ي‬
harakat ‫َل‬
َ ‫و‬
Wau mati sebelumnya
baris hadapan ‫َي‬
َ ‫ق‬
‫ل‬
َ

MAD FAR’IE
‫مد فرعى‬
 13

HUKUM KETERANGAN/TANDA BARIS CONTOH

MAD WAJIB Selepas huruf Mad ada hamzah dalam satu
MUTTASIL kalimah
Cara bacaan: panjang ‫ء‬
4/5 harakat

MAD JAIZ MUNFASIL Selepas huruf Mad ada hamzah pada

kalimah yang lain.

Cara bacaan: panjang

2/4/5 harakat

MAD ARID Huruf mad bertemu huruf yang diwakafkan

LISSUKUN

Cara bacaan: panjang

2/4/6 harakat

MAD IWAD Huruf berbaris dua di atas apabila

diwakafkan.

Cara bacaan: panjang

2 harakat

MAD LIN Huruf ‘Wau’ atau ‘Ya’ mati sebelumnya baris

di atas.

Cara bacaan: panjang

2/4/6 harakat

MAD SILAH Huruf (‫ ) ﻩ‬ganti nama bertemu dengan huruf

QASIRAH yang berbaris selain hamzah .
Cara bacaan: panjang
harakat
2
‫بتثجحخدذرزسشص‬
‫ضطظعغفقكلمنوهي‬
‫ز‬
 14

HUKUM KETERANGAN/TANDA BARIS CONTOH

MAD SILAH Huruf (‫ ) ﻩ‬ganti nama bertemu dengan huruf

TAWILAH hamzah

Cara bacaan: panjang4/5

harakat

MAD FARQ Mad bagi membezakan ‘Alif Istifham’

dengan ‘Lam Takrif’.

Cara bacaan: panjang 6
harakat

MAD LAZIM KALIMI Huruf Mad bertemu huruf bertasdid dalam
MUSAQQAL satu kalimah

Cara bacaan: panjang 6

harakat

MAD LAZIM KALIMI Selepas huruf Mad terdapat sukun dalam satu
kalimah.
MUKHAFAF
Cara bacaan: panjang 6
harakat

MAD LAZIM HARFI Selepas huruf Mad (dalam ejaan huruf)

MUSAQQAL terdapat sukun yang bertasdid dalam satu
kalimah
Cara bacaan: panjang 6
harakat

MAD LAZIM HARFI Selepas huruf Mad (dalam ejaan huruf)

MUKHAFAF terdapat sukun.
Cara bacaan: panjang 6
harakat

LATIHAN 1 – HUKUM MAD

Nyatakan 14okum tajwid bagi kalimah di bawah:-

 15

HUKU HUKU
N M N M
KALIMAH KALIMAH
O TAJWI O TAJWI
D D
 


1  16




2 17 



3 18 


4  19



5  20



6 21 
 
7  22 
8  23 
9   24 

 
10  25


 
11 26 
 
12  27  
13  28 
14  29 
‫ﻮ‬

15
 
 30 
LATIHAN 2 – HUKUM MAD

Firman Allah S.W.T.

   

  
    
 16

   

  
 
 
  
   
   
  
    
   
  
  
   
  
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mad berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

6
7

10

11

12

13
 17

ّّ LATIHAN 3 – HUKUM MAD

Firman Allah S.W.T.

   

  
  
  
   
    
  
  
   
    
   
    
   
   
   
  
  
   
    
   
 
  
  
)8-1 : ‫(سوره الجن‬

Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mad berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

1
Mad Silah Qasirah

2
Mad Jaiz Munfasil

3
Mad Wajib Muttasil

4
Mad Iwad

Mad Asli
 18

6
Mad Jaiz Munfasil

7 Mad Iwad

10

LATIHAN 4 – HUKUM MAD

Firman Allah S.W.T.

   

    
  
  
   
  
  
   
  
  
   
  
  
  
   
   
  
  
   
  
   
 19

  

  
  
    
  
   
 
)79 -61: ‫(سورة الواقعة‬
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Mad berdasarkan potongan ayat di atas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

MODUL 4 : MENGENALI ALIF LAM QAMARIAH DAN ALIF LAM SHAMSIAH

ALIF LAM QAMARIAH ALIF LAM SHAMSIAH

[SEBUTAN HURUF ALIM HUKUM ALIF LAM [SEBUTAN HURUF ALIM
LAM DIJELASKAN/ LAM DISEMBUNYIKAN
DIZAHIRKAN KETIKA KETIKA MEMBACANYA]
MEMBACANYA]

ALIM LAM QAMARIAH ALIF LAM SHAMSIAH

Huruf selepas Lam Lam tidak ada tasyid

Huruf selepas Lam bertasydid
TANDA

Huruf Lam bertanda sukun

( )
Huruf Lam tidak berbaris
 20

BACAAN
Huruf Lam dinyatakan bunyinya Huruf Lam disembunyikan

CARA
bunyinya

 
 
 

CONTOH
 
 
 
 
 

LATIHAN 1 – HUKUM ALIF LAM

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

HUKU HUKU
N M N M
KALIMAH KALIMAH
O TAJWI O TAJWI
D D

1  15 
2  16 
3  17 
4  18 


5
 19


 
6 20

7   21 


8 22

9  23 


10
 24



11 25

12  26 
 21


13  27 

14  28  

LATIHAN 2 – HUKUM ALIF LAM

Firman Allah S.W.T

  

   
   
   
    
     
   
   
  
    
   
    
     
   
   
  
    
    
   
   
    
   
    
  
    
   
      
   
   
    
   
     
    
   
 22

  

Berdasarkan petikan Surah al-Nur:1-10 di atas, tuliskan contoh-contoh bagi hukum Alif Lam Shamsiah dan
Alif Lam Qamariah dalam ruangan yang disediakan.

BIL ALIF LAM QAMARIAH BIL ALIF LAM SHAMSIAH

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12

MODUL 5: MENGENALI HUKUM QALQALAH

QALQALAH SUGHRA
QALQALAH KUBRA
HURUF QALQALAH
HURUF QALQALAH BERADA DITENGAH DAN
BERADA DIAKHIR DAN AKHIR KALIMAH
AKHIR KALIMAH DAN TETAPI SUKUN [MATI]
BERBARIS

HURUF QALQALAH: ‫ب‬ ‫ط‬ ‫ق‬

HUKUM QALQALAH ‫ج د‬
HUKUM KETERANGAN CONTOH
 23

Huruf Qolqolah yang mati

asal bukan kerana wakaf
QALQALAH
SUGHRA

Cara Bacaan:
Mendetak dengan sederhana

Huruf qolqolah yang

dimatikan kerana wakaf

QALQALAH
KUBRA

Cara Bacaan:
Mendetak dengan kuat

LATIHAN 1 – HUKUM QALQALAH

Nyatakan hukum tajwid bagi kalimah di bawah:-

KALIMAH
NO HUKUM TAJWID CARA BACAAN

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 
 24


8

9 

10 

11  

12 

13 

14 /

15 
LATIHAN 2 - HUKUM QALQALAH

Firman Allah S.W.T.

    

   
  
   
     
      
    
    
  
   
   
  
   
  
   
  
   
    
   
 25

    

  
 
  
  
  
   
   
   
   
   
 
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Qalqalah berdasarkan potongan ayat diatas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

6
7

10

11

12
LATIHAN 3 - HUKUM QALQALAH DAN ALIF LAM

Firman Allah S.W.T.

    

    
    
   
    
 26

   

  
  
  
   
   
   
   
   
   
  
Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Qalqalah dan Alif Lam berdasarkan potongan ayat diatas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN


1

2

3

4

5

6

7 
8 
9 
10


MODUL 6: WAJIBUL GHUNNAH

WAJIBUL GHUNNAH 


ّ 
 
 
 
  
   

 
   
    
 27

Tuliskan potongan ayat yang mengandungi Hukum Wajibul Ghunnah berdasarkan potongan ayat diatas:

NO POTONGAN AYAT HUKUM TAJWID CARA BACAAN

3
4

MODUL 7: HUKUM ’RA’

RA’ RA’
TARQIQ TAFKHIM

HUKUM RA [ ‫ر‬ ]
 28

BIL HUKUM TANDA CONTOH

1
DIBACA
Ra yang berbaris bawah sama ََ‫رزقا‬
ada awal, tengah atau hujung
NIPIS
kalimah‫ز‬ َ‫والغارمين‬
[TARQIQ]

Dinipiskan
َ‫ٌَوالعصر‬ ‫رجال‬
dan
dihaluskan
bunyai “RA”
َ‫والفجر‬
seolah-olah
tidak penuh Bila waqaf sedangkan huruf ٌَ‫ٌَََخير‬‫َ قدير‬
mulut sebelumnya huruf Ya
dengan
kedatangann
ya
Ra mati sebelumnya baris ‫فرعونَََمرية‬
َ
bawah dan tidak bertemu
huruf ustilah

Ra yang dimatikan kerana ٌ

َ‫ٌََمنذ‬
‫ر‬ ‫مقتدر‬
waqaf sebelumnya baris
bawah yang berhubung
dengannya
Ra yang dimatikan kerana
waqaf tetapi terdahulu
daripadanya, baris bawah
sama ada terselang dengan
‫صي ٌْر قَا ِد ٌر‬
ِ َ‫ب‬
huruf mati atau tidak

BIL HUKUM TANDA CONTOH

2 RA TEBAL Ra yang berbaris atas atau َ ‫ُر ِز ْقنَا َربَّنا‬

depan
[TAFHIM]

Ra yang mati dan sebelumnya

berbaris dhomman atau
‫ض‬ ِ ‫القُ ْر َء‬
ُ ‫ان اَالَ ْر‬
Ditebalkan bunyi fathah
”RA” seolah-olah
penuh mulut Ra mati seblumnya terdapat ‫اِ ْر ِجعُ ْوا اِ ْرتَدَى اِ ْر َح ُم ْوا‬
 29

dengan baris kasrah mendatang (baris

kedatangannya bawah)
syaratnya;
Ra mati sebelumnya baris
bawah dan berjumpa dengan
huruf istikla [ ‫صضق‬ ‫صاد‬
َ ‫اس ِم ْر‬ َ ‫قِ ْر‬
ِ ‫ط‬
‫] طظ غخ‬

Ra yang dimatikan dengan

‫ش ُك ْور ت َ ْق َه ْر ا َ ْلقَ ْدر‬

waqaf terdahulu daripadanya
baris atas atau depan,
walaupun diselang oleh huruf
َ
mati selain daripada YA

MODUL 8: HUKUM BACAAN BASMALLAH DAN ISTIAZAH

B BACAAN HUKUM BACAAN KECUALI SURAH
1 Basmallah Sunat membaca Surah at taubat diharamkan
[ ‫الر ْح َم ِن‬
َّ ِ‫ِب ْس ِم هللا‬
Bismillah di semua membaca Bismillah di awal surah
‫الر ِحي ِْم‬
َّ ]
awal surah tetapi dunat dipertengahan
surah kerana surah ini
diturunkan dalam keadaan
kemurkaan Allah kepada org
kafir
2 Istiazah Sunat Muakkad setiap kali memulakan bacaan al-
[ ُ َ‫أ‬
َ‫ع ْوذ ُ ِباهللِ ِمن‬
Quran sama ada pd awal surah atau pertengahannya
‫الر ِجيْم‬
ّ ‫ان‬ ِ ‫ط‬ َ ‫ش ْي‬
َّ ‫]ال‬

MODUL 9: HUKUM WAQAF [ ‫] وقف‬

 30

Lebih
afdal
Biasa
behen
nya
ti
baik
behe
nti ‫قف‬
‫وقف‬ ّّ ‫كافي‬
‫الزم‬
  
  
 
HUKUM WAQAF
 ّ‫وقف‬
‫جائز‬
 Lebih
baik

 
behen
ti

 ّ ‫وقف‬
‫وقف‬  ّ ‫قبيح‬
‫حسن‬   Tidak
Baca boleh
terus
Lebih   behen
ti
baik
behen  

ti




B NAMA WAQAF TANDA CARA BACAAN CONTOH

‫َم‬
1 Lebih baik berhenti
Waqaf Lazim [Biasanya berhenti]
 
‫وقف الزم‬ 

 31

َ
ۗ
2 Waqaf lebih baik berhenti
Waqaf Khafi [Lebih afdhal/utama
 
‫وقف كافي‬ berhenti]
 

ۗ
َ
3 Tidak boleh Waqaf [dilarang
Waqaf Qabih berhenti]

‫وقف قبيح‬ 


 

4 Boleh berhenti dan boleh
Waqaf Jaiz terus [baik/utamanya

‫وقف جائز‬ berhenti]
  
َ
 
ۗ
َ
5 Meneruskan bacaan lebih
Waqaf Hasan baik [Baca terus lebih baik]

‫وقف حسن‬ 
  
 _
6 Harus berhenti pada salah
Waqaf satu tanda
Munaqah 

7
‫حكوم‬ Sekiranya kita
berhenti kepada
Memulakan bacaan pada 
ayat yang boleh difahami

‫ابتداء‬ kalimah(

maknanya

) kita hendaklah
memulakan bacaan

semula daripada 
kalimah
(

) 


 

 


 32

 



Soalan 1 : Nyatakan jenis waqaf berikut pada perkataan yang bergaris.

    .1

 
    .2

    .3
 
  .4
  



Soalan 2 : Jelaskan maksud waqaf berikut :

‫وقف الزيم‬ .1
‫وقف كافي‬ .2
‫وقف قبيح‬ .3
‫وقف حسن‬ .4