UNIT10

LOMPATAN HIDRAULIK C4009/UNIT 10/1
LOMPATAN HIDRAULIK,
KEGUNAAN LOMPATAN
HIDRAULIK, PENGIRAAN DAN
Unit
FORMULA LOMPATAN
HIDRAULIK, PENGIRAAN
KEHILANGAN TENAGA DAN
TENAGA YANG LESAP
Objektif Am:
 Mempelajari dan memahami aspek-aspek lompatan
hidraulik dalam saluran terbuka, kegunaan dan jenis
lompatan hidraulik, persamaan lompatan hidraulik
dan masalah-masalah yang berkaitan dengan
lompatan hidraulik.
Objektif Khusus:
Di akhir unit ini anda sepatutnya dapat:-
 Menyenaraikan kegunaan lompatan hidraulik
 Menyenaraikan jenis lompatan hidraulik
 Menerbitkan persamaan lompatan hidraulik
 Menentukan ukur dalam lompatan hidraulik
 Menentukan kehilangan tenaga dan kuasa lompatan hidraulik
Jabatan Kejuruteraan Awam Ezany B.

Jaafar
Che Rogayah Bt. Desa
Hayazi Bt. Hanafi
Input 1
10.0 Pengenalan
Aliran saluran terbuka boleh berubah dari keadaan sub-kritikal
menjadi super-kritikal. Transisi (transition) seperti ini berlaku apabila
aliran mengalir melalui pintu sluis atau apabila terdapat perubahan
terhadap geometri dasar saluran. Dalam kedua kes ini perubahan aliran
subkritikal menjadi superkritikal berlaku tanpa kehilangan tenaga yang
banyak. Maknanya transisi ini berjalan dalam keadaan lancar.
Aliran saluran terbuka juga boleh bertukar dari keadaan
super-kritikal menjadi sub-kritikal. Transisi ini walaubagaimanapun
melibatkan kehilangan yang besar. Transisi super-kritikal kepada
sub-kritikal berlaku dengan terjadinya peningkatan mendadak kedalaman
aliran. Peningkatan mendadak kedalaman aliran dalam jarak yang dekat ini
dipanggil lompatan hidraulik (hydraulic jump) . Keadaannya alirannya amat
bergelora dengan pemerangkapan udara ke dalamnya. Kehilangan tenaga
yang besar berlaku dalam proses ini akibat dari kegeloraan aliran.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Lompatan hidraulik berlaku apabila aliran super-kritikal bertukar
menjadi aliran sub-kritikal. Keadaan aliran sebelum lompatan adalah super
kritikal iaitu ukur dalam alirannya lebih kecil daripada ukur dalam kritikal
(y1 < yc) atau nombor Froude aliran sebelum lompatan lebih besar daripada
satu (Fr1 >1).
Keadaan aliran selepas lompatan ialah keadaan sub kritikal atau ukur
dalam alirannya lebih besar daripada ukur dalam genting (y 2 > yc) atau
nombor Froude aliran selepas lompatan lebih kecil daripada satu (F r2 < 1).
Alurlimpah
Lompatan
hidraulik
Takungan
Bendul
apron
alurlimpah
Rajah 10.1 Lompatan hidraulik di atas apron

alurlimpah
Dalam kes seperti ini, aliran super kritikal yang laju di tukar menjadi
aliran subkritikal yang perlahan. Ini dicapai dengan mengwujudkan lompatan
hidraulik di atas apron alurlimpah melalui pembinaan bendul (sill).

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10.1 Keadaan Yang Boleh Menyebabkan Kejadian

Lompatan Hidraulik Berlaku
a) Pada dasar sebuah struktur hidraulik dimana aliran

super-kritikal masuk kedalam kolam penenang (stilling basin).
b) Dihilir sebuah flum genting, dimana halaju aliran

(super-kritikal) deras berubah kepada tenang (sub-kritikal).
c) Di hilir pintu masuk dimana aliran deras (super-kritikal)

bertemu aliran tenang (sub-kritikal).
d) Dalam sebuah terusan, sebuah penapis sampah (trashrack)

boleh menyebabkab aliran dihilir menjadi deras dan apabila
balik semula ke aliran normalnya lompatan hidraulik akan
berlaku.
10.2 Kegunaan Lompatan Hidraulik

Terdapat banyak kegunaan lompatan hidraulik dalam kerja-kerja
praktik kejuruteraan. Sebahagian daripadanya adalah seperti berikut:-
a) Kegunaan lompatan hidraulik yang sangat penting ialah untuk
melesapkan tenaga pada aliran dalam alur limpah suatu
empangan. Pengurangan tenaga melibatkan pengurangan halaju
aliran dan oleh itu proses kerokan dan hakisan pada dasar
saluran di hilir alurlimpah boleh dikurangkan.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
b) Kerja-kerja lencongan aliran air daripada terusan ke terusan
dalam sistem pengairan pertanian memerlukan satu kenaikan
aras air. Oleh itu lompatan hidraulik merupakan suatu
penyelesaian untuk menaikan aras air ini.
c) Lompatan hidraulik digunakan untuk menambahkan berat air
(aras air yang lebih tingi menjadikan air lebih berat) di atas
apron untuk mengurangkan tekanan angkat ( uplift pressure)
dan ini mengurangkan ketebalan apron konkrit yang diperlukan
untuk struktur di atas tapak telap air.
d) Dalam kerja-kerja rawatan bekalan air atau rawatan air sisa,
bahan-bahan kimia dicampurkan ke dalam air berkenaan
dengan kehadiran lompatan hidraulik kerana lompatan
hidraulik membentuk pusaran air yang mencampurkan
bahan-bahan kimia ke dalam air.
e) Kejadian lompatan hidraulik boleh memerangkap udara dan ini
adalah sesuai untuk pengudaraan air yang dibekalkan
ke bandar-bandar.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
f) Lompatan hidraulik digunakan untuk menyingkirkan poket
udara daripada bekalan air dan seterusnya mengelakkan
sendat udara (air locking).
10.3 Jenis-Jenis Lompatan

Jenis-jenis lompatan dikelaskan mengikut nombor Froude sebelum
lompatan, Fr1 (Chow, V.T., 1959).
Rajah 10.2 di bawah menunjukkan jenis-jenis lompatan.
a) Rajah 10.2(a)
Fr1 = 1 – 1.7 Lompatan Mengalun (Undular)
b) Rajah 10.2(b)

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Fr1 = 1.7 – 2.5 Lompatan Lemah (Weak)
c) Rajah 10.2(c)
Fr1 = 2.5 – 4.5 Lompatan Berayun (Oscillating)
d) Rajah 10.2(d)
Fr1 = 4.5 – 9.0 Lompatan Tetap (Steady)
e) Rajah 10.2(e)

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Fr1 > 9.0 Lompatan Kuat (Strong)
Aktiviti 10a
SILA UJI KEFAHAMAN ANDA SEBELUM MENERUSKAN INPUT

SELANJUTNYA……!
SILA SEMAK JAWAPAN ANDA PADA HELAIAN MAKLUMBALAS

DI HALAMAN BERIKUTNYA.
Soalan 10a.1 Apakah yang dimaksudkan dengan kejadian

lompatan hidraulik?
Soalan 10a.2 Bagaimanakah keadaan aliran ketika berlakunya

kejadian lompatan hidraulik?
Soalan 10a.3 Apakah yang anda faham tentang aliran super-

kritikal dan aliran sub-kritikal.
Soalan 10a.4 Bagaimana kehilangan tenaga yang besar berlaku

di dalam kejadian lompatan hidraulik?
Soalan 10a.5 Berikan 2 keadaan yang membolehkan kejadian

lompatan hidraulik terjadi.
Soalan 10a.6 Nyatakan 3 kegunaan lompatan hidraulik dalam

praktik kejuruteraan.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Maklumbalas
Aktiviti 10a
Soalan 10a.1
Lompatan hidraulik terjadi apabila berlakunya transisi aliran iaitu aliran
super-kritikal kepada aliran sub-kritikal iaitu dengan peningkatan
mendadak kedalaman aliran dalam jarak yang dekat.
Soalan 10a.2
Keadaan alirannya adalah amat bergelora.
Soalan 10a.3
Aliran sub-kritikal ialah aliran yang tenang dan dalam manakala aliran
super-kritikal pula mempunyai aliran yang deras dan cetek.
Soalan 10a.4

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Kehilangan tenaga yang besar berlaku kerana semasa kejadian lompatan
hidraulik, keadaan aliran adalah amat bergelora.
Soalan 10a.5
a) Pada dasar sebuah struktur hidraulik di mana aliran

super-kritikal masuk ke dalam kolam penenang
(stilling basin).
b) Di hilir sebuah flum genting, di mana halaju aliran

(super-kritikal) deras berubah kepada tenang (sub-kritikal).
c) Di hilir pintu masuk di mana aliran deras (super-kritikal)

bertemu aliran tenang (sub-kritikal).
d) Dalam sebuah terusan, sebuah penapis sampah (trashrack) boleh

menyebabkab aliran di hilir menjadi deras dan apabila balik
semula ke aliran normalnya lompatan hidraulik akan berlaku.
Soalan 10a.6
Terdapat banyak kegunaan lompatan hidraulik dalam kerja-kerja praktik

kejuruteraan. Sebahagian daripadanya adalah seperti berikut:-
a) Kegunaan lompatan hidraulik yang sangat penting ialah untuk

melesapkan tenaga pada aliran dalam alurlimpah suatu empangan.
Pengurangan tenaga melibatkan pengurangan halaju aliran dan

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
oleh itu proses kerosakan dan hakisan pada dasar saluran di hilir
alurlimpah boleh dikurangkan.
b) Kerja-kerja lencongan aliran air daripada terusan ke terusan

dalam sistem pengairan pertanian memerlukan satu kenaikan aras
air. Oleh itu lompatan hidraulik merupakan suatu penyelesaian
untuk menaikan aras air ini.
c) Lompatan hidraulik digunakan untuk menambahkan berat air

(aras air yang lebih tinggi menjadikan air lebih berat) di atas
apron untuk mengurangkan tekanan angkat ( uplift pressure)
dan ini mengurangkan ketebalan apron konkrit yang diperlukan
untuk struktur di atas tapak telap air.
c) Dalam kerja-kerja rawatan bekalan air atau rawatan air sisa,

bahan-bahan kimia dicampurkan ke dalam air berkenaan
dengan kehadiran lompatan hidraulik kerana lompatan
hidraulik membentuk pusaran air yang mencampurkan
bahan-bahan kimia ke dalam air.
d) Kejadian lompatan hidraulik boleh memerangkap udara dan ini

adalah sesuai untuk pengudaraan air yang dibekalkan
ke bandar-bandar.
e) Lompatan hidraulik digunakan untuk menyingkirkan poket

udara daripada bekalan air dan seterusnya mengelakkan
sendat udara (air locking).

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Input 2
10.4 Persamaan Lompatan Hidraulik
Lompatan hidraulik
y2 V2
F1 y1 V1
F2
Rajah 10.2 : Analisis Isipadu Kawalan
Penyelesaian masalah berkaitan lompatan hidraulik tidak boleh
diperolehi menggunakan rajah tenaga tentu. Sebalinya ia diperolehi
berdasarkan persamaan momentum dengan menganalisis isipadu kawalan

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
untuk lompatan hidraulik. Dalam analisis isiapadu kawalan ini,
beberapa anggapan dibuat;
a) Aliran di hulu dan hilir lompatan adalah seragam.

b) Tegasan riceh di dasar saluran adalah sifar.
c) Saluran adalah horizontal. Walaupun begitu, ujikaji
menunjukkan bahawa terbitan (persamaan) yang diperolehi
boleh digunakan untuk saluran bercerun sederhana.
Analisis ini adalah untuk menerbitkan kedalaman di hilir (y 2) sebagai fungsi

kedalaman di hulu (y1) dan halaju di hulu (V1).
Lebar saluran = 1 unit

V1 = halaju purata di keratan 1
V2 = halaju purata di keratan 2
y1 = kedalaman di keratan 1
y2 = kedalaman di keratan 2
F1 = daya hidrostatik di keratan 1
F2 = daya hidrostatik di keratan 2
Daya Hidrostatik
Daya hidrostatik F1 dan F2 dikira berdasarkan persamaan yang telah

diterbitkan sebelum ini, iaitu;
F   g hs A
y
hs 
2
A  y ( untuk satu unit lebar )

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
1
Oleh itu ; F1   g y12
2
1
F2   g y 22
2
Persamaan Kesinambungan;
Untuk satu unit lebar saluran:-
Q V y  q
q1  V1 y1
……………………………………………………… Persamaan 10.1
q1  q 2  q
V1 y1  V2 y 2
y1
V2  V ……………………………………………………… Persamaan 10.2
y2 1
Hukum Newton Ke 2:
Kadar momentum dikira berdasarkan persamaan yang diterbitkan unit

sebelumnya.
Jika  adalah kadar momentum, maka,

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
  QV   q V
 1   qV1
 2   qV2
Hukum Newton ke 2 menyatakan bahawa daya paduan yang bertindak

terhadap isipadu kawalan adalah bersamaan dengan kadar perubahan
momentum.
Oleh itu;
F   2  1
F1  F2   qV2   qV1
1
`  g  y12  y 22    q  V2  V1 
2
1
` g  y12  y 22   q  V2  V1  ………………………………… Persamaan 10.3
2
Penyelesaian persamaan (10.1), (10.2) dan (10.3) menghasilkan:-
1 y 
g  y12  y 22    V1 y1   1 V1  V1 
2  y2 
 2V12 y1 
y  y 
2
1
2
2   y  y2 
 g y2  1
 V12   y12 
 y1  y2   y1  y2   2  g y   y   y1  y2 
1 2

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
V1
Nombor Froude di hulu : Fr1  g y1
V12
F 
r1
2

g y1
q2 Untuk saluran terbuka segiempat

Fr22 
gy23 formula berikut boleh digunakan
untuk menentukan nombor Froude
di hulu dan hilir aliran saluran
terbuka
 y12 
Oleh itu ; y 1  y 2   2  Fr 1 
2
 
 y2 
 y2 
 2   y1  y 2   2 Fr21
 y1 
2
 y2   y2 
      2 Fr21
 y1   y1 
2
 y2   y2 
      2 Fr21  0
 y1   y1 
Persamaan ini boleh di selesaikan menggunakan formula kuadratik.
Jawapan (solution) yang negatif adalah mustahil secara fizikal. Oleh itu
jawapan yang relavan adalah;

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
y2 1

y1 2
 1  8 Fr21  1 ………………………………… Persamaan 10.4
y1
y2

1
2
 1  8 Fr2
2 1 
……………………………………… Persamaan 10.5
10.5 Kehilangan Turus Dalam Lompatan

Kehilangan turus dalam lompatan hidraulik (E L) diperolehi dengan
mengira perbezaan tenaga tentu di hulu lompatan dengan di hilir lompatan.
E1  E 2  E L
E L  E1  E 2 …………………………………………… Persamaan 10.6
 V12   V22 
E L   y1     y 2   ……………………… Persamaan 10.7
 2g   2g 
Kehilangan turus juga boleh di kira berdasarkan Persamaan 10.8

di bawah. Kedua Persamaan 10.6 dan 10.7 sepatutnya memberikan jawapan
yang sama1.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
 y 2  y1 
3
EL 
4 y1 y 2
…………………………………………… Persamaan 10.8
Kuasa yang terlesap (dissipated) dalam lompatan hidraulik (P)

ditentukan menggunakan persamaan berikut 2:
P  Q  E L Watt
…………………………………………… Persamaan 10.9
Contoh Permasalahan 10.1
Air mengalir dengan halaju 16 m/s melalui sebatang terusan segiempat.

Kedalaman aliran ini adalah 30 cm. Bendul (sill) yang dibina di hilir menyebabkan
lompatan hidraulik terjadi. Kira kedalaman dan halaju di hilir lompatan.
Berapakah kehilangan turus dan kehilangan kuasa lompatan ?
Penyelesaian;
Tentukan Nombor Froude di hulu, berdasarkan persamaan berikut;

V1 16
Fr1    9.33
gy1  9.81 0.30
Dapatkan kedalaman di hilir dengan menggunakan persamaan berikut;
y1
y2

1
2
 1  8 Fr22  1 
 0.30 
1  8 9.33  1  3.81
2
y2   
 2 
Dari persamaan keterusan ;

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
A1V1  A2V2
By1V1  By2V2
y1v1  0.3016
V2    1.26m / s
y2 3.81
EL 
 y2  y1  3 
3.81  0.30 3
 9.46m
4 y1 y2 4 0.30 3.81
Kehilangan kuasa dalam lompatan.

Dari persamaan ;
P  QEL   0.3016  9810 9.46
 445452.5W
 445.5kW
Air mengalir sebanyak 18 m3/s secara genting lampau (super kritikal) dalam
saluran segiempat tepat 4 m lebar. Satu lompatan hidraulik jenis berayun berlaku
dalam saluran ini dimana Nombor Froude sebelum lompatan ialah 3.5. Kirakan
tinggi lompatan ?
Penyelesaian;
Bagi saluran segiempat tepat, kadar aliar per unit lebar diberikan
oleh persamaan;
Q 18
q   4.5m3 / s
B 4
q  yv
y  q/v
y  4.5 / y
……………………… (1)
dari persamaan nombor Froude, Fr,

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
LOMPATAN HIDRAULIK C4009/UNIT
10/20
v
Fr 
gy
3.5 9.81 y   v
2
v
9.81 y 
12.25
v2
y1 
120.17
……………………… (2)
(1) = (2)
4 .5 v2

v 120.17
v  540.77
3
v  8.147 m / s
Oleh itu, gantikan v dalam (1)
4.5
y1 
8.147
 y1  0.552m
y2 diperolehi dari persamaan,

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
y2
y1

1
2
 1  8 Fr2
1 1
y2
y1
2
1  8 Fr2
1 
 1
0.55 
1  8 3.5   1
2
  
2  
 2.470 m
Oleh itu, tinggi lompatan ,yj
y j  y2  y1
 2.470  0.552
 1.918m
Rajah di bawah menunjukkan sebuah saluran segiempat tepat yang lebarnya

5.0m adalah seperti dalam rajah. Air mengalir dengan kadarlir 40 m 3/s.
Ukurdalam air selepas lompatan mencapai aras ukur dalam normal.
Cari :-
a) Ukur dalam sebelum lompatan
b) Tinggi lompatan
c) Kehilangan turus tenaga semasa lompatan
d) Buktikan bahawa lompatan boleh berlaku
e) Namakan jenis lompatan

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/22
Permukaan aliran
Permukaan aliran
Q y1 yO
SO = 0.01
n = 0.013 SO = 0.0005
n = 0.011
Penyelesaian;
a) Ukurdalam sebelum lompatan
Untuk saluran segiempat, ukur dalam sebelum lompatan boleh

ditentukan dengan menggunakan persamaan berikut;
y1
y2

1
2
 1  8 Fr22 
 1 danFr22 
q2
3
gy2
Diberi ukur dalam selepas lompatan y2 ialah ukur dalam normal,yO.
Untuk menentukan ukur dalam normal, gunakan formula manning………
Q = 40 m3/s B=5m
Q = Q/B = 40/5 = 8 m3/s/lebar
Dari formula Manning,
1
F2   g y 22
2
A = (B)(y) = 5(yo) = 5yo
R = P/A di mana P = 2yo + 5 dan A = 5 yo

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/23
2 yo  5
R 
5 yo
 0.011 40
2/3
 5yo 
5 yo   
 5  2 yo  0.0005
yo boleh di dapati dengan kaedah cuba ralat iaitu dengan menggantikan

beberapa nilai yo
Maka, yo = 3.151
Oleh kerana ukur dalam selepas lompatan y2, adalah ukur dalam normal,
maka nilai y2 bersamaan 3.151 m
Nombor Froude selepas lompatan, Fr2 ,
Fr 2 
 40 / 5 2  0.209
 9.81 3.151 3
……… didapati nombor Froude selepas lompatan Fr2 < 1.
Jika dimasukkan ke dalam persamaan;
a) Ukur dalam sebelum lompatan,Y1.
y1
y2

1
2
 1  8 Fr22 1 
 3.151  
1  8 0.209   1
2
y1   
 2 
y1  0.998m
b) Oleh itu tinggi lompatan, yj , didapati dari persamaan………

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/24
y j  y2  y1
 3.151  0.998
 2.153m
c) Kehilangan turus tenaga, EL, didapati dari persamaan………
EL 
 y2  y1 
3

y 3j
4 y1 y2 4 y1 y2
EL 
 2.153 3
4 0.989  3.151
E E  0.793m
d) Jenis lompatan ditentukan oleh nombor Froude sebelum lompatan,

Fr1, iaitu;
1/ 2
 q2 
Fr1   3 
 gy1 
  40 / 5 2 
1/ 2
  
3 
 9.81 0.989  
 2.56
e) Jenis lompatan ialah jenis lompatan berayun.
Syabas ….anda telah berjaya

Aktiviti 10b sampai ke tahap menguji
pemahaman anda dalam input
2. Sila jawab beberapa soalan
dalam aktiviti 10b.
Aktiviti
10b.1
Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/25
Anda dikehendaki menyatakan formula beserta simbol dan unitnya yang

berkaitan dengan lompatan hidraulik seperti berikut ;
1) Untuk menentukan kedalaman(ukurdalam) di hulu dan di hilir
2) Kehilangan turus tenaga
3) Kehilangan Kuasa
4) Tinggi lompatan
Aktiviti
10b.2
Air mengalir 13450 l/s dalam saluran segiempat tepat 10 m lebar. Tenaga
tentu sebelum dan selepas lompatan masing-masing 3.10 m dan 2.17 m. Kirakan
kuasa yang hilang semasa lompatan.
Aktiviti
10b.3
Air mengalir melalui saluran terbuka horizontal dengan kedalaman 0.6m.

Kadarlir adalah 3.7 m3/s setiap meter lebar. Mungkinkah lompatan hidraulik
terjadi? Jika lompatan terjadi, kira kedalaman di hilir lompatan serta kuasa
terlesap di dalamnya.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/26
Aktiviti
10b.4
Satu lompatan hidraulik berlaku dalam sebuah saluran segi empat tepat 3.2m
lebar. Ukur dalam sebelum lompatan ialah 0.72m. Jika kadar alir ialah 13.5 m 3/s,
tentukan;
a) Ukur dalam selepas lompatan.

b) Jenis lompatan.
c) Kehilangan turus tenaga.
d) Kehilangan kuasa.
Maklumbalas
Aktiviti 10b
Sila semak jawapan untuk aktiviti 10b dalam

maklum balas ini………Usaha lagi kalau jawapan
anda tidak berjaya.
Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/27
Aktiviti 10b.1
Jawapan (a)
y2 1

y1 2
 
1  8 Fr21  1
y1
y2

1
2
 1  8 Fr2
2 1 
Jawapan (b)
 y 2  y1 
3
EL 
4 y1 y 2
Jawapan (c)
P  Q  E L Watt
Jawapan (d)
y j  y2  y1
Aktiviti 10b.2
Jawapan : P = 51458.55 Watt
Aktiviti 10b.3

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/28
Jawapan :
Nombor Froude sebelum lompatan, Fr1 = 2.534 > 1 maka lompatan

hidraulik terjadi.
Kedalaman di hilir lompatan, y2 = 1.879 m
Kuasa yang terlesap, P = 16878.105 Watt
Aktiviti 10b.4
Jawapan :
a) y2 = 1.914 m
b) Lompatan jenis lemah
c) EL = 0.31 m
d) P = 41 kW
Penilaian
Kendiri

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/29
Soalan 1
Air mengalir dalam sebuah terusan segiempat tepat yang mempunyai lebar
3.0m, Manning,n, 0.025 dan cerun dasar 0.0005 dengan kadarlir 5.6 m 3/s.
Satu pintu sluis diletakkan dalam terusan ini supaya satu lompatan hidraulik
berlaku beberapa meter di hilir pintu ini. Ukur dalam selepas lompatan mencapai
aras ukur dalam normal.
Kira;
a) Ukur dalam sebelum lompatan.
b) Kehilangan turus tenaga.
c) Kehilangan kuasa.
d) Namakan jenis lompatan ini.
Soalan 2
Air mengalir dengan kadarlir 18.0 m 3/s dalam sebuah terusan segiempat
tepat 4.0 m lebar. Satu lompatan hidraulik jenis berayun dikehendaki berlaku
untuk aliran ini dengan nombor Froude sebelum lompatan 3.5.
Kira tinggi lompatan.
Soalan 3
Satu lompatan hidraulik berlaku dalam sebuah sluran segiempat tepat.

Ukur dalam sebelum dan selepas lompatan ialah masing-masing 0.6m dan 1.5m.
Kira ukur dalam genting.
Soalan 4
Nisbah ukur dalam jodoh satu lompatan hidraulik yang berlaku dalam
sebuah saluran segi empat tepat ialah 5.4. Kira nombor Froude sebelum dan
selepas lompatan. Namakan jenis lompatan yang terjadi.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
10/30
Soalan 5
Air mengalir dengan kadarlir 17 m3/s dalam sebuah saluran segi empat
tepat. Satu lompatan hidraulik dirancang supaya berlaku dalam aliran ini dengan
kehilangan turus tenaga sebanyak 1.2m dan nisbah ukur dalam jodonya 0.33. Kira
tinggi lompatan dan kira lebar saluran ini.

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi
Maklumbalas
Penilaian Kendiri
Soalan 1
Jawapan : y2 = 0.133 m , Lompatan kuat, EL = 7.82 m,

P = 429.6 kW
Soalan 2
Jawapan : yj = 1.91 m
Soalan 3
Jawapan : yc = 0.98 m
Soalan 4
Jawapan : Fr1 = 4.16 , Fr2 = 0.3313, lompatan berayun
Soalan 5
Jawapan : yj = 3.53 m, lebar (B) = 0.96 m

Jaafar
Hayazi Bt. Hanafi

UNIT10

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Deskripsi Asli:

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

UNIT10

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

LOMPATAN HIDRAULIK C4009/UNIT 10/1

 Mempelajari dan memahami aspek-aspek lompatan

hidraulik dalam saluran terbuka, kegunaan dan jenis

lompatan hidraulik, persamaan lompatan hidraulik

dan masalah-masalah yang berkaitan dengan

Di akhir unit ini anda sepatutnya dapat:-

 Menyenaraikan kegunaan lompatan hidraulik

 Menyenaraikan jenis lompatan hidraulik

 Menerbitkan persamaan lompatan hidraulik

 Menentukan ukur dalam lompatan hidraulik

 Menentukan kehilangan tenaga dan kuasa lompatan hidraulik

Jabatan Kejuruteraan Awam Ezany B.

Aliran saluran terbuka boleh berubah dari keadaan sub-kritikal

menjadi super-kritikal. Transisi (transition) seperti ini berlaku apabila

aliran mengalir melalui pintu sluis atau apabila terdapat perubahan

subkritikal menjadi superkritikal berlaku tanpa kehilangan tenaga yang

banyak. Maknanya transisi ini berjalan dalam keadaan lancar.

Aliran saluran terbuka juga boleh bertukar dari keadaan

super-kritikal menjadi sub-kritikal. Transisi ini walaubagaimanapun

melibatkan kehilangan yang besar. Transisi super-kritikal kepada

sub-kritikal berlaku dengan terjadinya peningkatan mendadak kedalaman

dipanggil lompatan hidraulik (hydraulic jump) . Keadaannya alirannya amat

bergelora dengan pemerangkapan udara ke dalamnya. Kehilangan tenaga

Jabatan Kejuruteraan Awam Ezany B.

Lompatan hidraulik berlaku apabila aliran super-kritikal bertukar

menjadi aliran sub-kritikal. Keadaan aliran sebelum lompatan adalah super

satu (Fr1 >1).

Rajah 10.1 Lompatan hidraulik di atas apron

aliran subkritikal yang perlahan. Ini dicapai dengan mengwujudkan lompatan

hidraulik di atas apron alurlimpah melalui pembinaan bendul (sill).

Jabatan Kejuruteraan Awam Ezany B.

10.1 Keadaan Yang Boleh Menyebabkan Kejadian

a) Pada dasar sebuah struktur hidraulik dimana aliran

b) Dihilir sebuah flum genting, dimana halaju aliran

c) Di hilir pintu masuk dimana aliran deras (super-kritikal)

d) Dalam sebuah terusan, sebuah penapis sampah (trashrack)

10.2 Kegunaan Lompatan Hidraulik

a) Kegunaan lompatan hidraulik yang sangat penting ialah untuk

melesapkan tenaga pada aliran dalam alur limpah suatu

empangan. Pengurangan tenaga melibatkan pengurangan halaju

saluran di hilir alurlimpah boleh dikurangkan.

Jabatan Kejuruteraan Awam Ezany B.

b) Kerja-kerja lencongan aliran air daripada terusan ke terusan

dalam sistem pengairan pertanian memerlukan satu kenaikan

aras air. Oleh itu lompatan hidraulik merupakan suatu

penyelesaian untuk menaikan aras air ini.

c) Lompatan hidraulik digunakan untuk menambahkan berat air

apron untuk mengurangkan tekanan angkat ( uplift pressure)

dan ini mengurangkan ketebalan apron konkrit yang diperlukan

untuk struktur di atas tapak telap air.

d) Dalam kerja-kerja rawatan bekalan air atau rawatan air sisa,

bahan-bahan kimia dicampurkan ke dalam air berkenaan

dengan kehadiran lompatan hidraulik kerana lompatan

hidraulik membentuk pusaran air yang mencampurkan

bahan-bahan kimia ke dalam air.

e) Kejadian lompatan hidraulik boleh memerangkap udara dan ini

adalah sesuai untuk pengudaraan air yang dibekalkan

Jabatan Kejuruteraan Awam Ezany B.

f) Lompatan hidraulik digunakan untuk menyingkirkan poket

udara daripada bekalan air dan seterusnya mengelakkan

sendat udara (air locking).

10.3 Jenis-Jenis Lompatan

lompatan, Fr1 (Chow, V.T., 1959).