EVALUASI PERKERASAN JALAN

MENURUT METODE BINA MARGA DAN METODE

PCI (PAVEMENT CONDITION INDEX)
(Studi Kasus: Ruas Jalan Ketapang  Siduk, Tempurukan, Kab. Ketapang
STA 21+500 s/d 23+500)

PROPOSAL TUGAS AKHIR

Disusun Oleh :
Sri Maryati
NIM. 4062016072

PROGRAM STUDI PERANCANGAN JALAN DAN JEMBATAN

JURUSAN TEKNIK SIPIL
POLITEKNIK NEGERI KETAPANG
2020
 LEMBAR PERSETUJUAN
PROPOSAL TUGAS AKHIR

EVALUASI PERKERASAN JALAN

MENURUT METODE BINA MARGA DAN METODE
PCI (PAVEMENT CONDITION INDEX)
(Studi Kasus: Ruas Jalan Ketapang  Siduk, Tempurukan, Kab. Ketapang
STA 21+500 s/d 23+500)

Sri Maryati
NIM. 4062016072

Proposal ini diajukan untuk dilanjutkan sebagai Tugas Akhir pada

Program Studi Perancangan Jalan dan Jembatan
Politeknik Negeri Ketapang

Disetujui Oleh :

Pembimbing 1, Pembimbing 2,

Harsusani, S.T., M.T Nely Kurnila, S.Pd., M.Pd

NIP. 19771010 200801 1 024 NIK. 16118 0108 033

Tanggal Persetujuan : .....................

 KATA PENGANTAR

Dengan menyebut nama Allah Yang Maha Pengasih lagi Maha Penyayang,
peneliti panjatkan puji syukur kehadirat-Nya, yang telah melimpahkan rahmat,
hidayah serta inayah-Nya kepada peneliti, sehingga peneliti dapat menyelesaikan
Proposal Tugas Akhir ini.
Proposal tugas akhir ini disusun untuk dilanjutkan sebagai Tugas Akhir pada
Program Studi Perancangan Jalan dan Jembatan Jurusan Teknik Sipil, Politeknik
Negeri Ketapang. Proposal Tugas Akhir ini berjudul “Evaluasi Perkerasan Jalan
Menurut Metode Bina Marga dan PCI (Pavement Condition Index) Pada Ruas Jalan
Ketapang  Siduk, Tempurukan, Kab. Ketapang STA 21+500 s/d 23+500 ”.
Peneliti menyadari dalam penulisan Poposal Tugas Akhir ini dapat diselesaikan
berkat dukungan dan bantuan dari berbagai pihak. Pada kesempatan ini peneliti
mengucapkan terima kasih kepada yang terhormat:
1. Bapak Endang Kusmana, S.E., M.M., AK., C.A., selaku Direktur Politeknik
Negeri Ketapang.
2. Bapak M. Hanif Faisal, S.T., M.T., selaku Ketua Jurusan Teknik Sipil.
3. Bapak Harsusani, S.T., M.T., selaku Pembimbing I.
4. Ibu Nely Kurnila, S.Pd., M.Pd., selaku Pembimbing II.
5. Keluarga tercinta yang selalu memberikan motivasi dan dukungan doa.
6. Rekan-rekan Mahasiswa Jurusan Teknik Sipil Politeknik Negeri Ketapang.
7. Semua pihak yang tidak dapat peneliti sebutkan satu-persatu yang telah membantu
baik secara langsung maupun tidak langsung.

i
 Peneliti menyadari bahwa proposal penelitian tugas akhir ini masih memiliki
banyak kekurangan, untuk itu sangat diharapkan masukan berupa kritikan dan saran
bersifat membangun demi kesempurnaan proposal ini. Semoga proposal ini dapat
bermanfaat dan dapat dipertahankan pada saat penyusunan tugas akhir oleh peneliti.

Ketapang, Juli 2020

Peneliti

ii
 DAFTAR ISI

Halaman
KATA PENGANTAR...................................................................................... i
DAFTAR ISI.................................................................................................... iii
DAFTAR GAMBAR........................................................................................ v
DAFTAR TABEL............................................................................................ vii

BAB I PENDAHULUAN................................................................................. 1
1.1 Latar Belakang Masalah............................................................................ 1
1.2 Perumusan Masalah................................................................................... 2
1.3 Batasan Masalah........................................................................................ 2
1.4 Tujuan........................................................................................................ 3

BAB II TINJAUAN PUSTAKA...................................................................... 4

2.1 Definisi dan Klasifikasi Jalan.................................................................... 4
2.2 Jenis Perkerasan........................................................................................ 7
2.3 Jenis-jenis Kerusakan Perkerasan Jalan..................................................... 13
2.4 Faktor Penyebab Kerusakan...................................................................... 47
2.5 Penanganan Kerusakan Jalan..................................................................... 47
2.6 Pemeliharaan Jalan.................................................................................... 48
2.6.1 Metode Bina Marga................................................................................ 48
2.6.2 Metode PCI (Pavement Condition Index)............................................... 48

BAB III METODOLOGI PENELITIAN......................................................... 53

3.1 Lokasi Penelitian........................................................................................ 53
3.2 Objek Penelitian.......................................................................................... 54
3.3 Waktu Penelitian......................................................................................... 54
3.4 Teknik Pengumpulan Data......................................................................... 54

iii
3.5 Alat Penelitian............................................................................................ 55
3.6 Tahapan Penelitian...................................................................................... 56
3.7 Teknik Analisis Data.................................................................................. 57
3.8 Bagan Alir Penelitian................................................................................. 57
3.9 Jadwal Pelaksanaan Kegiatan..................................................................... 59
Daftar Pustaka................................................................................................... 60

DAFTAR GAMBAR

iv
 Halaman

2.1 Susunan Perkerasan Lentur..................................................................... 8

2.2 Susunan Perkerasan Kaku....................................................................... 11
2.3 Susunan Perkerasan Komposit................................................................ 12
2.4 Deduct Value Retak Kulit Buaya............................................................ 14
2.5 Retak Kulit Buaya................................................................................... 15
2.6 Deduct Value Kegemukan....................................................................... 16
2.7 Kegemukan.............................................................................................. 17
2.8 Deduct Value Retak Kotak-kotak............................................................ 18
2.9 Retak Kotak-kotak................................................................................... 19
2.10 Deduct Value Cekungan.......................................................................... 20
2.11 Cekungan................................................................................................. 21
2.12 Deduct Value Keriting............................................................................. 22
2.13 Keriting.................................................................................................... 23
2.14 Deduct Value Amblas.............................................................................. 24
2.15 Amblas.................................................................................................... 24
2.16 Deduct Value Retak Pinggir.................................................................... 25
2.17 Retak Pinggir........................................................................................... 26
2.18 Deduct Value Retak Sambung................................................................. 27
2.19 Retak Sambung....................................................................................... 28
2.20 Deduct Value Pinggiran Jalan Turun Vertikal........................................ 29
2.21 Pinggiran Jalan Turun Vertikal............................................................... 29
2.22 Deduct Value Retak Memanjang/Melintang........................................... 31
2.23 Retak Memanjang/Melintang.................................................................. 31
2.24 Deduct Value Tambalan.......................................................................... 32
2.25 Tambalan................................................................................................. 33
2.26 Deduct Value Pengausan Agregat........................................................... 34

v
2.27 Pengausan Agregat.................................................................................. 35
2.28 Deduct Value Lubang.............................................................................. 36
2.29 Lubang..................................................................................................... 37
2.30 Deduct Value Perpotongan Rel............................................................... 38
2.31 Perpotongan Rel...................................................................................... 38
2.32 Deduct Value Alur................................................................................... 39
2.33 Alur.......................................................................................................... 40
2.34 Deduct Value Sungkur............................................................................ 41
2.35 Sungkur................................................................................................... 41
2.36 Deduct Value Patah Slip.......................................................................... 43
2.37 Patah Slip................................................................................................. 43
2.38 Deduct Value Mengembang Jembul....................................................... 44
2.39 Mengembang Jembul.............................................................................. 45
2.40 Deduct Value Pelepasan Butir................................................................. 46
2.41 Pelepasan Butir........................................................................................ 46
2.42 Grafik Deduct Value For Pothole............................................................ 50
3.1 Lokasi Penelitian..................................................................................... 53
3.2 Ruas Jalan Ketapang  Siduk, Desa Tempurukan,
Kecamatan Muara Pawan, Kabupaten Ketapang.................................... 53
3.3 Bagan Alir Penelitian.............................................................................. 58

vi
 DAFTAR TABEL

Halaman
2.1 Perbedaan antara perkerasan lentur dan perkerasan kaku....................... 13
2.2 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
retak kulit buaya (Alligator Cracking).................................................... 14
2.3 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
kegemukan (Bleeding)............................................................................. 16
2.4 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
retak kotak-kotak (Block Cracking)........................................................ 18
2.5 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
cekungan (Bumb and Sags)..................................................................... 20
2.6 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
keriting (Corrugation)............................................................................. 21
2.7 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
amblas (Depression)................................................................................ 23
2.8 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
retak pinggir (Edge Cracking)................................................................. 25
2.9 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
retak sambung (Joint Reflec Cracking)................................................... 27
2.10 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
pinggiran jalan turun vertikal (Lane/Shoulder Dropp Off)..................... 29
2.11 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
retak memanjang/melintang (Longitudinal/Trasverse Cracking)........... 30
2.12 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
tambalan (Patching end Utiliti Cut Patching)......................................... 32
2.13 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
pengausan agregat (Polised Agregat)...................................................... 34

vii
2.14 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
lubang (Pothole)...................................................................................... 36
2.15 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
perpotongan rel(Railroad Crossing)....................................................... 37
2.16 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
alur (Rutting)........................................................................................... 39
2.17 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
sungkur (Shoving)................................................................................... 41
2.18 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
patah slip (Slippage Cracking)................................................................ 42
2.19 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
mengembang jembul (Sweel).................................................................. 44
2.20 Tingkat kerusakan perkerasan aspal dan identifikasi kerusakan
pelepasan butir(Weathering/Raveling).................................................... 46
2.21 Contoh tingkat kerusakan dan identifikasi kerusakan lubang
(pothole).................................................................................................. 50
2.22 Besaran nilai PCI..................................................................................... 52
3.1 Formulir analisa dan penilaian kondisi jalan........................................... 55
3.2 Formulir survei metode PCI.................................................................... 56
3.3 Jadwal Kegiatan...................................................................................... 59

viii