Anda di halaman 1dari 11

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN

(RPP)

Nama Sekolah : SMA ...


Mata Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester : XII/1 (satu)
Topik : Pitutur Luhur Cerita Wayang
Jumlah Pertemuan : 1 x pertemuan

A. Kompetensi Inti
1. Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya.
2. Menghargai dan menghayati perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, peduli
(toleransi, gotong royong), santun, percaya diri, dalam berinteraksi secara efektif
dengan lingkungan sosial dan alam dalam jangkauan pergaulan dan
keberadaannya.
3. Memahami pengetahuan (faktual, konseptual, dan prosedural) berdasarkan rasa
ingin tahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya terkait
fenomena dan kejadian tampak mata.
4. Mencoba, mengolah, dan menyaji dalam ranah konkret (menggunakan,
mengurai, merangkai, memodifikasi, dan membuat) dan ranah abstrak (menulis,
membaca, menghitung, menggambar, dan mengarang) sesuai dengan yang
dipelajari di sekolah dan sumber lain yang sama dalam sudut pandang/teori.

B. Kompetensi Dasar
Mendiskusikan pitutur luhur yang terkandung dalam cerita wayang.

C. Indikator
1. Mampu menyampaikan pitutur luhur yang terkandung dalam cerita wayang
2. Mampu mengaitkan pitutur luhur yang terkandung dalam cerita wayang
dalam kehidupan sehari-hari.
3. Mampu menyampaikan hasil diskusi dengan baik sesuai dengan unggah-
ungguh.
D. Tujuan Pembelajaran
1. Siswa mampu menyampaikan pitutur luhur yang terkandung dalam cerita
wayang
2. Siswa mampu mengaitkan pitutur luhur yang terkandung dalam cerita
wayang dalam kehidupan sehari-hari.
3. Siswa mampu menyampaikan hasil diskusi dengan baik sesuai dengan
unggah-ungguh

E. Materi Pembelajaran
- Pitutur luhur ing tanah Jawa
- Teks Bacaan Cerita Wayang Ramayana
F. Alokasi Waktu
1 x 15 menit
G. Metode Pembelajaran
1. Diskusi
Pembelajaran ini menggunkan metode diskusi, karena kompetensi dasar
yang digunakan adalah “mendiskusikan pitutur luhur yang terkandung dalam
cerita wayang”, sehingga metode diskusi sangat cocok digunakan dalam
pembelajaran ini. Selain itu metode diskusi merupakan metode yang bisa
melatih kerjasama dan keaktifan siswa d dalam kelas
2. Inquiry
Pembelajaran ini menggunakan metode inquiry, karena siswa dituntut
untuk membangun pengetahuannya sendiri, seperti menemukan pitutur luhur
dari cerita wayang yang dibaca. Metode ini menuntut siswa untuk berfikir
kritis.

H. Media Pembelajaran
Bacaan wayang
I. Sumber Belajar
Teks cerita wayang Ramayana

J. Kegiatan Pembelajaran
1. Mengamati
Siswa membaca isi cerita wayang Ramayana dengan baik.
2. Menanya
Siswa bertanya jawab tentang cerita wayang Ramayana
3. Menalar
Sswa mengidentifikasi pitutur luhur yang terkandung dalam cerita wayang
Ramayana
4. Mencoba
Siswa menngaitkan pitutur luhur yang terkandung dalam cerita wayang
Ramayana dengan kehidupan sehari-hari.
5. Mengkomunikasikan.
Siswa menyampaikan hasil diskusi tentang pitutur luhur yang terkandung dalam
cerita wayang Ramayana di depan teman-temannya.

K. Penilaian
a. Penilaian Proses
Aspek yang Teknik Waktu
No
dinilai Penilaian Penilaian
1. Tanggung Pengamatan Proses
Jawab
2. Kerjasama
3. Keaktifan
4. Unggah-ungguh
5. Peduli
b. Penilaian Hasil
Indikator
Teknik Bentuk
Pencapaian Instrumen
Penilaian Penilaian
Kompetensi
Mampu Tes lisan Tes lisan - Coba jlentrehake
menyampaikan pitutur luhur kang ana
pitutur luhur ing cerita wayang
yang terkandung Ramayan.
dalam cerita
wayang

Mampu Tes Tulis Tes tulis - Tulisen pitutur luhur


mengaitkan kang ana ing cerita
pitutur luhur wayang kasebut banjur
yang terkandung kaitake pitutur luhur
dalam cerita kang wis koktulis karo
wayang dalam kagiyatan padinan mu.
kehidupan
sehari-hari.

Mampu Tes Lisan Tes Lisan - Critakake hasil


menyampaikan diskusi kelompokmu
hasil diskusi kanthi unggah-
dengan baik ungguh kang trep.
sesuai dengan
unggah-ungguh.

Pedoman Penskoran :
Soal no. 1
Aspek Skor
Siswa menyampaikan hasil diskusi sesuai dengan isi cerita
wayang Ramayana
 Jawaban betul 1

Soal no. 2
Aspek Skor
Siswa menuliskan semua pitutur luhur yang ada dalam cerita
wayang Ramayana dan mengaitkan pitutur luhur dengan
kehidupan sehari-hari.
 Cerita sempurna 5
 Cerita kurang sempurna 3
 Cerita tidak sempurna 1
SKOR MAKSIMAL 5

Soal no.3

Aspek Skor

Siswa menyampaikan hasil diskusi sesuai dengan unggah-


ungguh

 Mampu menyampaikan hasil diskusi dengan unggah- 2


ungguh.

Semarang, 17 Mei 2014


Mengetahui,
Kepala Sekolah Guru Mata Pelajaran

Ade Masrofiq S. Pd., M.Pd Evi Yuliana, S.Pd.


Materi Pembelajaran
1. Pitutur luhur ing tanah Jawa (Pewayangan Jawa)
- Ambeg, adil paramarta, memayu hayuning bawana (dadi panguasa kudu
bisa laku adil, ora pilih kasih, lan tansah njaga katentremaning praja)
- Laku hambeging kisma (panguasa kudu welas asih marang sapa wae)
- Laku hambeging tirta (adil kaya banyu tansah warata ing ndhuwure)
- Gemi ngastiti ati-ati (hemat, ora boros lan prasaja)
- Gotong royong gugur gunung
- Sing sapa gawe seriking liyan, kuwi uga arep nemahi cilaka
- Mungsuh sing wis nungkul aja dipateni

2. Cerita wayang Ramayana

Ramayana

Prabu Dasaratha saking negari Ngayodya kagungan putra sekawan inggih


punika Rama, Bharata, Laksmana, saha Satrughna. Satunggaling dina wonten resi
anami Wiswamitra ingkang nyuwun pambiyantu Sri Paduka Dasarata mbebasaken
pratapanipun saking para raseksa. Lajeng Rama saha Laksamana tindak. Ing pratapan
punika, Rama kaliyan Laksmana mejahi sedaya raksasa lajeng tumuju negari Mithila
amargi wonten sayembara kanthi janji sinten ingkang saged nyunting putri raja anami
Dèwi Sinta. Sayembara kasebat inggih punika menthang gendéwa ingkang rumiyin
sareng kaliyan wiyosanipun Dewi Sinta. Mboten wonten ingkang kuwawi menthang
gendewa kajawi Rama pramila saking menika Rama lajeng dhaup kaliayan Dewi Sinta
sasampunipun Dewi Sinta dipun boyong kondur dhateng Ayodya.

Ing Ngayodya Rama bakal dipunangkat dados ratu, amargi piyambakipun putra
pambajeng. Ananging Kekayi, salah satunggiling garwa prabu Dasaratha ingkang sanes
ibu Rama ngendika menawi Barata ingkang bakal dados raja miturut janji ingkang nate
dipunucap dening Sri Paduka. Senadyan kanthi awrat ing penggalih, raja Dasaratha
nulusaken panyuwunipun awit pancen nate janji mekaten. Lajeng Rama, Sinta kaliyan
Laksmana tindak nilar kedhaton. Sasampunipun kedadeyan kuwi, prabu Dasarata seda
lajeng Barata madosi Rama lan Laksmana. Piyambakipun rumaos mboten pantes dados
raja lajeng nuwun supados Rama kersa wangsul. Ananging Rama boten purun wangsul.
Lajeng Rama, Sinta saha Laksmana wonten alas Dandaka. Ing alas Dandaka wonten
raksasi anami Sarpakenaka ingkang kasengsem remen kaliyan Laksmana lajeng mindha
dados wadon kang ayu. Ananging Laksmana mboten saged dipunrayu, malahan
wusananipun pucuk irungipun keiris. Sarpakenaka duka lajeng wadul kaliyan
kangmasipun yaiku sang Rahwana. Sarpakenaka saged mbujuk supados Rahwana
nyulik Sinta.

Lajeng sang Rahwana ndhawuhi Marica, satunggiling raksasa kangge nyulik


Sinta. Marica pados upaya mindha dados kidang emas ingkang endhah. Sinta katarik
lajeng nyuwun garwanipun supados nyekel kidang punika. Rama nilar Sinta kalih
Laksmana, tindak piyambak ngoyak si kidang emas. Si kidang emas gesit sanget,
mboten saged dipuntangkep. Wusananipun Sri Rama anyel lajeng dipunpanah. Si
kidang emas njerit banjur malih dados raksasa, lajeng pejah. Sinta ingkang wonten tebih
nginten ingkang njerit punika Rama lajeng ngutus Laksmana madosi. Laksmana mboten
purun ananging wusananipun purun banjur Sinta dipuntilar piyambakan. Sasampunipun
Sinta dipuntilar piyambakan lajeng saged dipunculik Rawana.

Jeritanipun sang Sinta kapireng dening peksi sang Jatayu ingkang nate dados
kancane prabu Dasaratha, lajeng ngupaya nulungi Sinta. Ananging Rahwana langkung
kiyat, saged ngalahaken Jatayu. Jatayu ingkang sekarat taksih saged nyukani laporan
marang Rama saha Laksmana menawi Sinta dipunbekta marang Alengka, ing kedhaton
sang Rahwana. Lajeng Rama saha Laksmana tindak dhumateng kedhatonipun
Rahwana. Ing satunggaling tlatah manggihi para wanara saha ratunipun ingkang anami
Subali. Subali punika nyulik semahipun kangmasipun. Wusananipun Subali saged
dipunpejahi lajeng semahipun dipunwangsulaken marang Sugriwa. Sugriwa sumedya
nulungi sang Rama. Wusananipun mawi wadya bala wanara kalih senapatinipun
Hanuman, satunggaling kethek pethak, sedaya saged mejahi Rahwana kaliyan
mbebasaken Sinta. Sinta saged dipunboyong wangsul menyang Ngayodya lajeng sang
Rama dados raja.
Lembar Soal

Kelompok :

Anggota kelompok :

1. …

2. …

3. …

4. …

5. …

No Pitutur Luhur Deskripsi wacana/ ukara ing crita


1

lsp

Anda mungkin juga menyukai