(RPP)
D. Tujuan Pembelajaran
1. Setelah mendengarkan dialog pendek, siswa dapat mengidentifikasi naskah dialog
tersebut.
2. Setelah mendengarkan dialog pendek, siswa dapatmenganalisis karakteristik
bahasa lisan dalam mermain peran.
3. Setelah membacadialog pendek, siswa dapatmemerankan tokoh sesuai dengan
karakter dalam teks tersebut.
4. Setelah mendengarkan dialog secara berkelompok, siswa dapat membuat sebuah
kerangka dialog.
5. Setelah mendengakan dialog secara berkelompok, siswa dapat mengembangkan
kerangka karangan menjadi dialog/ drama sederhana.
I. Materi Pembelajaran
a. Teks drama.
b. Torana macemma bhȃsa lѐsan (ciri ragam bahasa lisan).
c. Bȃtek bhȃsa lѐsan ḍȃlem amaѐn drama.
d. Caraѐpon maos naskah drama.
e. Caraѐpon nyerrat naskah drama.
f. Onḍhȃgghȃ bhȃsa.
3 Mengeksplorasi:
Mencari informasi
karakteristikbahasalisandalamkegiatanbermainperandariberba
gaisumber
4
Mengasosiasikan:
mengklasifikasiragambahasaJawadalambermainperan
menghubungkanpemerandenganragambahasa yang
digunakan. Mengomunikasikan:
Menjelaskanragambahasajawadalambermainperan.
menjawabpertanyaantentangkarakteristikbahasadalamkegiata
nbermainperan .
5 Mengomunikasikan:
Menjelaskanragambahasajawadalambermainperan.
menjawabpertanyaantentangkarakteristikbahasadalamkegiata
nbermainperan .
C. Penutup (± 10 menit)
Penilaian
No Kegiatan
1 2 3 4
1. Guru menutup kegiatan pada pertemuan pertama dengan
melakukan refleksi dan menjelaskan tugas-tugas pada pertemuan
berikutnya.
1) Sumber Pembelajaran
a. A Abdir dkk. 2013. Bhȃsa Sangkolan (Pangajhȃrȃn Bhȃsa Madhurȃ
Kaangghuy SMA Sareng sѐ Sadhȃrȃjhȃt). Surabaya : Erlangga
b. Muakmam. 2005. Lalonget bȃn Oca’ Kѐyasan. Pamekasan: Perc. Bina Pustaka
Jaya, PM.
c. Syaifudin, Moh dan Moestadji, Moh. 1987. Parebasan Madura. Pamekasan:
Tim Penyusun GBPP Bahasa Madura Bidang Dikmenum Kanwil Dep Dikbud
Propinsi Jawa Timur.
d. Effendy, Moh. Hafid dkk. Malaṭѐ Sataman Buku Kaangghuy Morѐd Kellas X
SMA/MA/SMK. Surabaya: Perpustakaan Nasional: Katalog Dalam Terbitan
(KDT).
Pedoman Penskoran
Nilai
Aspek yang dinilai
Baik Cukup Kurang
1. Siswa bermain peran dengan vokal yang jelas. 25 23 20
2. Siswa bermain peran dengan ekspresi yang 30 26 25
sesuai.
3. Siswa bermain peran dengan imprivisasi yang 30 26 25
baik.
Jumlah 85 75 70
Nyarѐ Èlmo
Para maos, ѐ bȃbȃ ka’ḍinto bȃḍȃ sѐttong carѐta sѐ aropa drama. Bȃḍȃ ḍuwȃ’
kalowargȃ, sѐ sѐttong kalowargȃ orѐng soghi, dhinѐng sѐttongnga kalowargȃ orѐng mѐskѐn.
Sѐ kalowargȃ orѐng soghi ta’ pardhuli kaangghuy nyarѐ ѐlmo mѐlaѐpon orѐng soghi
ghȃḍhuwȃn arta sakalangkong bȃnnya’. Dhinѐng kalowargȃ orѐng mѐskѐn, sanaos orѐng
mѐskѐn pottrana ѐbulȃng sopajȃ bhȃjheng kaangghuy nyarѐ ѐlmo. Pongkasan carѐta pottrana
orѐng mѐskѐn dhȃddhi orѐng pojhur, dhinѐng pottrana sѐ soghi dhȃddhi orѐng palang.
Asmaѐpon sѐ amaѐn:
Hartono : (marѐksanѐ ḍȃ’ rajina). Lѐ’, molaѐ ghella’ bulȃ ma’ ta’ nangalѐ Herman
sakalѐ?
Linda : Herman ghella’ amѐt ca’ѐpon ajhȃr akalompo’ ḍȃ’ compo’na kancana.
Hartono : akalompo’ bȃramma, nѐko sampѐ’ marѐ maghrib ghi’ ta’ ḍȃteng.
Bit-abit Herman ḍȃteng, lajhu maso’ ḍȃ’ kamarra.
Hartono : Herman, (Herman ta’ nyaot)
Ramana jhȃghȃ lajhu mokka’ labȃng kamarra Herman.
Hartono : “Herman, molaѐ ghellȃ’ bȃ’na ѐntar ḍȃ’ȃmma bhȃi? Teng-ḍȃtengnga pas
malѐmpo kanṭa jȃrѐya.”
Herman : “Kaulȃ ѐntar akalompo’ ḍȃ’ kanca, rama! Ghella’ ghuru aparѐng lalakon
(tugas) cѐ’ bȃnnya’na.”
Hartono : “Iyȃ, maskѐ bȃnnya’ lalakonna, mѐnangka orѐng Islam, ta’ ollѐ adhina’aghi
sholat.”
Linda : “Dhingghȃl mak, jhȃ’ lako dhukanѐ bisaos Herman ghȃpanѐka.”
Hartono : “Dhika ta’ ollѐ mara ghȃnѐko ka Herman. Bulȃ sѐ ghighir nѐko sedḍheng bȃn
salana.”
Linda : (ta’ nyaot)
Orѐng sѐ mѐskѐn.
Para maos: Allah Maha Kobȃsa, sanaos kalowargȃ ka’ḍinto orѐng mѐskѐn nangѐng
oḍi’na taremtem. Pottra sѐ kaḍuwȃ samѐ toro’ oca’ sadhȃjȃ ḍȃ’ orѐng seppo ḍuwȃ’na.
saka’ḍinto jhughȃn ѐ sakola’anna segghut ѐalem sareng ru-ghuruwѐpon.
Carѐtaѐpon akadhi ka’ḍinto.
Nurdin : “Cong, bhing, bȃ’na panarѐma yȃ oḍi’ bȃn sѐngko’ ḍȃlem kabȃḍȃ’ȃn malarat
kanṭa rѐya.”
Sitti : “Iyȃ na’, mara paḍȃ pasabbhȃr bhȃi ajhȃlanѐ oḍi’ sѐ kanṭa rѐya. Sѐyang malem
sѐngko’ nyo’on ḍȃ’ ka Allah mandhȃr bȃḍȃ’ȃ li’-bȃli’na ḍȃḍȃr ѐ buḍi arѐ.”
Sucipto : “Èngghi pa’, ma’, bhȃdhȃn kaulȃ sareng alѐ’ ampon narѐma kabȃḍȃ’ȃn
ka’ḍinto. Sadhȃjȃ ka’ḍinto ampon paparѐng ḍȃri Allah sѐ Maha Kobȃsa.”
Erni : (Nonḍu’) “Lerres pa’, ma’ ḍhȃbuna kaka’ ka’ḍinto. Malar mandhȃr paghi’
bhȃdhȃn kaulȃ sareng kaka’ bisa’a masenneng eppa’ sareng emma’. Amin!”
Sitti : “Sѐngko’ bȃn eppa’ cѐ’ bhungana anḍi’ ana’ akanṭa bȃ’na, kabbhi paḍȃ toro’
oca’ ḍȃ’ rѐng towa.”
È bȃkto-bȃkto lagghȃng kong-langkong manabi arѐ Ahad sѐ kaḍuwȃ cѐ’ bhȃjhengnga
sѐ nolongѐ lalakonna orѐng seppona. Sucipto nolongѐ eppa’na alanḍu’ ѐ tegghȃl, dhinѐng
Èrni nolongѐ emma’na alalakon ѐ po’-compo’.
Sucipto : “Pa’, kaulȃ noro’a panjhennengngan ka tegghȃl, nyopprѐ bisa nolongѐ lalakon
panjhennengngan.”
Nurdin : “Aḍu, ella cong, dhina sѐngko’ bhȃi sѐ ka tegghȃla. Sengko’ cѐ’ ta’
mangghȃna mon bȃ’na nolongѐ alanḍu’. Bȃ’na jhȃr-ajhȃrȃn bhȃi neng ѐ
bengko.”
Sucipto : “Eppa’ ta’ mabi aḍhȃbu kadhi ka’ḍinto, bhȃdhȃn kaulȃ wajib abhȃnto
lalakonna eppa’.”
Nurdin : “Iyȃ ta’ arapa mon kanṭa jarѐya.”
Saamponna sѐ kaḍuwȃ palѐman ḍȃri tegghȃl, Erni nolongѐ emma’na sѐ alalakon.
Erni : “Dhingghȃl ma’ bhȃdhȃn kaulȃ sѐ ara’-kora’a. emma’ bagiyȃn amassa’ ѐ
ḍȃpor.”
Siti : “Bhing, bȃ’na rѐya cѐ’ ngartѐna mon bȃḍȃ lalakon ta’ ambhu soro.”
Erni : “Èngghi ma’, pong-pong bhȃdhȃn kaulȃ ta’ rѐpot sareng pangajhȃrȃn.”
Para maos: Herman sareng Sucipto samѐ kellas 3 SMP, dhinѐng Èrni kellas 1 SMP.
Sѐ katello asakola ѐ sѐttong sakola’an.
Herman : (Ḍȃteng ḍȃri sakola’an, ettassa ѐsaba’ sarombȃn, nyabȃ’ sapatu ѐontallaghi, pas
ngoca’) “Sѐngko’ ngakana bhi’ (ngolok Lasmini bhȃrengnga).”
Lasmini : “Èngghi dhin, mangkѐn ḍhimѐn ghi’ asaḍiyȃ’ȃ.”
Herman : “Bȃ’na rѐya bȃrȃmma, apa bhȃi ra sѐ ѐlakonѐ.”
Lasmini : (ta’ nyaot)
Herman : “Bȃrȃmma bȃ’na amassa’ ma’ ghun-pagghun bhȃi apa taḍȃ’ resep laѐn. Mon
kanṭa rѐya sѐngko’ ta’ kenceng sѐ ngakana.” (Herman ngontallaghi jhuko’na,
pas nyѐngla).
Hartono : “Ghȃnѐko Lѐ’, ollѐna dhika sѐ mamanjȃ Herman. Bulȃ coma kobatѐr bhȃ’
dhȃddhiyȃ napѐ Herman ghȃnѐko paghi’.”
Linda : “Panjhennengngan ta’ osa kobatѐr ka Herman. Kaulȃ sareng panjhennengngan
panѐka orѐng soghi. Èkaanḍi’ȃ pasѐra manabi bannѐ Herman.”
È nalѐka arѐ pongkasan ѐngghi ka’ḍinto tapѐsana red-mored kellas 3 (arѐ perpisahan),
Sucipto maca puisi.
Sucipto :
Tangѐssa Atѐ
Aḍu, ngennes ongghu rassana
Dhȃddhi orѐng mѐskѐn arta
Bilȃ ѐnga’ ta’ kennѐng tambhȃ’ aѐng mata
Oḍi’ kabaḍȃ’ȃn nyangsara
Sabbhȃn arѐ sabbhȃn bȃkto
Ta’ sen-bhusen sѐ alako
Kembhȃng nyamplong nyarѐ sango
Bhȃnḍhȃna nyarѐ ѐlmo
Ya Allah, Junandhȃlem Maha Kobasa Gustѐ
Ḍȃ’ junandhȃlem abdhi dhȃlem pasra
Tangѐssa atѐ moghȃ kapѐyarsa
Sapora’aghi sadhȃjȃ dhusa
Para maos:
Sapolo taon ampon ѐjhȃlȃnѐ. Bhȃ’ ponapa sѐ kadhȃddhiyȃ? Sucipto ampon lulus
kedokteran, Erni alako neng Bank. Dhinѐng Herman ѐtangkep polisi mѐlaѐpon bu’-mabu’an.
Sucipto : “Ya Allah, abdhi dhȃlem asokkor, junandhȃlem ampon aparѐng kamoljȃ’ȃn.”
Erni : “Ya Allah, abdhi dhȃlem jhughȃn asokkor, junan dhȃlem ampon aparѐng
kalakowan.”
Sucipto + Erni : “Pa’, ma’, mator sakalangkong panjhennengngan ampon mertѐ pottrana.”
Nurdin : “Jarѐya pajhȃt kawȃjibhȃnna sѐngko’ bȃn emma’na. sѐngko’ coma maѐnga’a
jhȃ’ sampѐ’ loppa ḍȃ’ asalla jhȃ’ bȃ’na orѐng mѐskѐn.”
Sitti : “Ḍhȃbuna eppa’na jȃrѐya teppa’. Mara parajȃ sokkorra ḍȃ’ ka Allah sѐ ella
aparѐng kamoljȃ’ȃn ḍȃ’ bȃ’na bȃn sѐngko’ kabbhi.”
Sucipto + Erni : “Ḍhȃbuna eppa’ sareng emma’ bhȃḍhi ѐѐstowaghiyȃ sarengngan bhȃḍhi
ѐbhuntѐl ѐ ḍȃlem atѐ.”
Hartono : “Lѐ’, napѐ sѐ ѐkakobatѐrѐ bulȃ sanonto empon dhȃddhi kanyata’an. Tanḍhȃna
bulȃ bȃn dhika ta’ hasѐl sѐ aburuk Herman.”
Linda : “Enggi mak, kaulȃ samangkѐn bhuru apangrasa kasta ḍȃ’ pan-ponapan sѐ
ampon ѐlakonѐ.”
Hartono : “Bhenḍher ongghu ḍhȃbuna orѐng seppo. Taḍȃ’ kasta bȃḍȃ ѐ aḍȃ’ ghi’
kasta ѐ buḍi kѐya.”
Bhȃsa lѐsan ѐngghi ka’ḍinto bhȃsa sѐ ѐḍhabuwȃghi nalѐka ѐkaparlo. Abhȃḍhi okara
lѐsan ta’ mabi jhȃng-lanjhȃng akadhi okara sѐ ѐserrat ḍȃlem bȃca’an biyȃsa. Dhȃddhi okara
lѐsan ka’ḍinto cokop ḍȃ’-panḍȃ’ bisaos. Sanaos ḍȃ’-panḍȃ’ okaraѐpon, sadhȃjȃ orѐng sѐ
ngaghȃliyȃ ponapa sѐ ѐmaksod sareng okara kasebbhut.
Saѐ sѐ ѐmaos tor jhughȃn sѐ mѐyarsa’aghi nyopprѐ ngaghȃli ḍȃ’ maksod okaraѐpon.
Dhineng okara lѐsan ka’ḍinto bisa aropa okara pѐtanya, okara pasoro otabȃ okara parѐnta.
Bisa jhughȃn aropa okara samacemmѐpon. Ḍhȃng-kaḍhȃng bȃḍȃ sabȃgiyȃn sѐ ѐpaѐlang
(okara ta’ samporna).
Nerrangngaghi bȃtek bhȃsa lѐsan ḍȃlem amaѐn drama (karakteristik bahasa lisan dalam
dalam kegiatan bermain peran)
Sanaos bhȃsa lѐsan ka’ḍinto okarana ḍȃ’-panḍȃ’, nangѐng manabi ampon ѐkamaѐn ѐ
ḍȃlem drama, sѐ amaѐn (pelaku) kodhu lerres-lerres maso’ ḍȃ’ pangghȃliyȃnnѐpon. Dhȃddhi
ponapa sѐ ѐmaos otabȃ ѐḍhȃbuwȃghi akadhiyȃ tѐbhȃ ḍȃ’ abȃ’na dhibi’(menjiwai).
Ḍȃri parkara ka’ḍinto ampon jhȃrna’ ѐ ḍȃlem amaѐn drama, bannѐ namong
ḍhȃbuwѐpon bisaos sѐ lerres, nangѐng jhughȃn parlo ѐtoro’ѐ bȃḍȃna ghuli enneng mowa
(mimik) tor jughȃn ѐtoro’ѐ sareng ghuli enneng bȃgiyȃnna bhȃdhȃn (gestur/ panto mimik).
1. Ngen-angen (penghayatan)
Carana megghȃ’ ca’-oca’ ḍȃlem okara kodhu lerres nyopprѐ ponapa sѐ ѐḍhȃbuwȃghi
ѐkaghȃli sareng sѐ ngoladhi (penonton).
Sowara kodhu pagghun ngabidhi sѐ ḍȃri awal kantos lastarѐ abu-ḍhȃbu tor jhughȃn
kalancaranna.
1. Maos ѐ ḍȃlem pangghȃliyȃn / atѐ kaangghuy ngaonѐngѐ maksod tor pa-ponapa sѐ bȃḍȃ ѐ
ḍȃlem carѐta drama.
2. Maos nyarѐng
Caraѐpon maos carѐta (teks), kodhu ngakorraghi sareng sѐ bȃḍȃ ѐ ḍȃlem carѐta drama.
Jhȃlȃnna carѐta ngabidhi sѐ kabidhȃn kantos pongkasanna carѐta, kantos dhȃddhi carѐta
sѐ jellas tor cokop. È ḍȃlem nyoson jhȃlanna carѐta bhȃḍhi kaoladhȃn masala-masala sѐ
kadhȃddhiyȃn, akadhi kennengngan kadhȃddhiyȃn, panjhȃk-panjhȃk (tokoh-tokoh) sѐ
ngѐssѐ’ѐ carѐta.
Onḍhȃgghȃ Bhȃsa
Bhȃsa Madhurȃ salaѐn kaangghuy maḍhȃpa’ ѐssѐna pangghȃliyȃn ḍȃ’ ka orѐng laѐn
jhughȃn mѐnangka tata krama/ akhlaq. Bhȃsa Madhurȃ mѐnangka tata krama/ akhlaq
amarghȃ bhȃsa Madhurȃ bȃḍȃ onḍhȃgghȃ. Orѐng Madhurȃ ѐsambhȃt ghȃḍhuwȃn tata krama
sѐ saѐ tor anḍȃp asor sala sѐttongnga bisa ѐtѐngalѐ ḍȃri basaѐpon. Manabi bȃḍȃ orѐng (na’-
kana’) sѐ tor-mator / acaca ḍȃ’ orѐng seppo ѐ nya’-bȃnnya’na orѐng bhȃsana pas-mapas otabȃ
kalѐro, orѐng sѐ mѐreng tanto aghellȃ’ sambi bi-nyebbi tor arasanan jhȃ’ na’-kana’ kasebbhut
ѐsambhȃt orѐng sѐ cangkolang, ta’ ghȃḍhuwȃn tata krama. Nangѐng manabi bȃḍȃ na’-kana’
bhȃsana lerres, ghuli ennengnga jhughȃn saѐ, sadhȃjȃ orѐng arassa senneng sѐ mѐrengngaghi
tor atambȃ ajhi ka bhȃdhȃnna, masṭѐ sadhȃjȃ orѐng pas nyambhit, “Ana’na sapa rowa yȃ,
tѐngka lakona ma’ cѐ’ anḍhȃp asorra, sarta bhȃsana cѐ’ alossa”.
Ḍȃri jhȃjhȃrbȃ’ȃn ѐ attas ampon jhȃrna’ jhȃ’ onḍhȃgghȃ bhȃsa Madhurȃ aghuna
kaangguy materbi’ rassa anḍhȃp asor ḍȃri parkara totor bhȃsa mongghu orѐng sѐ lebbi ngoḍȃ,
mongghu orѐng sѐ lebbi seppo, orѐng sѐ omorrѐpon dhȃ-paddhȃ/ paḍȃ, sѐ seppo ḍȃ’ sѐ lebbi
ngoḍȃ. Mѐla ḍȃri ka’ḍinto, ngѐrѐng kaulȃ sareng panjhennengngan ta’ kantosa sala/ kalero
ḍȃlem aghuna’aghi bhȃsa Madhurȃ nyopprѐ bhȃdhȃn kaulȃ sareng panjhennengngan
kaeccabhȃ orѐng sѐ ghȃḍhuwȃn tata krama sѐ saѐ tor anḍhȃp asor ta’ kaeccabhȃ orѐng sѐ
cangkolang. Lerres ḍhȃbuwѐpon para seppo sѐ aḍhȃbu kadhi ka’ḍinto: Mon sapѐ ѐtegghu’
tamparra, mon orѐng ѐtegghu’ lѐsanna. Ḍȃlem bhȃsa Indonesia jughȃn akor, parkara ka’ḍinto
sѐ ѐssѐna: Bahasa menunjukkan bangsa.