(RPP)
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat menemukan isi dan pesan cerita anak yang diperdengarkan.
B. Materi Pembelajaran :
Pokok-Pokok cerita anak
Bakuning gagasan yaiku ukara kang didhapuk kanggo natal an runtute
salah sawijining reriptan utawa karangan.
Isi dan pesan cerita anak
Nggoleki pesen / piweling kang becik ana ing cerita anak
Cara menemukan isi dan pesen cerita
Kanggo nggampangake anggone nggoleki isi lan pesene ana ing cerita,
kanti cara:
1. Macane dibolan-baleni supaya mangerteni isine cerita
2. negesi tembung-tembung sing angel ana ing wacan
3. nggoleki bakuning gagasan saben paragraf
4. nggawe ringkesan crita
5. nyimpulake isi cerita
C. Metode Pembelajaran :
Permodelan
Diskusi
Kegiatan akhir
Skor Maksimal : 6
2
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP)
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat menyampaikan secara lisan pesan atau himbauan dengan menggunakan
ragam bahasa Jawa yang baik dan benar.
B. Materi Pembelajaran :
Teks pesan atau himbauan
Tuladha:
1. Kepareng matur Pak, kula dipun utus Pak Budi, Inggih
bapakipun Marsini, kapurih matur panjenengan bilih dinten
punika Marsini boten mlebet amargi sakit Tipus., lan enjing
kalawau dipun bekta dhateng rumah sakit.
2. Gus, aku mau diutus Pak Budi, Bapake Marsini, mamitake
Marsini yen dina iki ora mlebu amaraga lara Tipug, lan esuk
mau digawa menyang rumah sakit.
3. Gus , aku mau dikongkon Andi, adhike Marsini, mamitake
Marsini yen dina iki ora mlebu amarga lara Tipus, lan esuk
mau digawa menyang rumah sakit.
Cara menyampaikan pesan
Wacan a. wong kapisan / sing rembugan yaiku murid
Wong kapindo / sing diajak rembugan yaiku Pak Guru
Wong katelu / sing dirembug yaiku Pak Budi (bapake
murid)
Basane : Migunakake basa karma amarga murid rembugan karo
guru lan sing ngongkon yo wong tuwa.
Wacan b. wong kapisan/ sing rembugan yaiku murid
Wong kapindho / sing diajak rembugan yaiku murid
( kancane)
Wong katelu/ sing dirembug yaiku Pak Budi
Basane : Migunakake basa ngoko campuran karma, amarga sing
dirembug tatarane padaha, dene kecampuran krama awit
sing dirembug ana sing luwih tuwa (Pak Budi)
Wacan c. Wong kapisan/ sing rembugan yaiku murid
Wong kapindho sing diajak rembugan yaiku murid
(kancane)
3
Wong katelu / sing dirembug yaiku adhine murid
Basane : migunakake basa ngoko kabeh amarga sing diajak
rembugan lan sing dirembug tataran drajate padha lan
sangisore.
Unggah-ungguh bahasa Jawa
Manut Unggah-ungguhing basa Jawa kang baku kapilah dadi telung
warna, yaiku
1. Basa ngoko yaiku basa wantah, tanpa nganggo pakurmatan.
Kang migunakake basa ngoko yaiku:
a. Bocah kang durung bisa guneman ganep utawa bocah
kang durung ngerti unggah-ungguh.
b. Wong guneman marang sapdha-padha
sing kulina banget
c. Wong ngunandika.
d. Wong tuwa marang wong kang
kaprenah enom
e. Wong luhur (pemimpin ) marang
andhane.
Basa ngoko isih kapilah maneh dadi rong warna, yaiku:
(1). basa Ngoko lugu, yaiku basa kang tembung-tembunge
ngoko kabeh ora kecampuran tembung madya lan
tembung krama.
(2) Basa ngoko Andhap, yaiku basa kang tembung-tembunge
ngoko kecampuran tembung krama inggil/krama
mratelakake ngajeni.
2. Basa krama/ basa kurmat yaiku basa taklim utawa basa kang
ngajeni . Dene kanggone:
a. Wong enom marang wong tuwa.
b. Murid marang Guru
c. Anak marang wong tuwane
d. Reh-rehan marang dhedhuwurane.
3. Basa Madya. Yaiku basa kang manggone ana ing antarane
krama karo ngoko. Dadi kalah taklim karo krama, nanging
luwih taklim tinimbang basa ngoko. Lumrahe awujud
wancahaning tembung krama/ kurmat. Kaya umpamane:
empun, teng, nggih, ngga, napa, niku, niki Lsp.
C. Metode Pembelajaran :
Permodelan
Pemberian tugas
Kegiatan Inti
a. Siswa mendiskusikan kerangka pesan atau himbauan.
b. Siswa menyusun pesan atau himbauan dalam bahasa ngoko.
c. Siswa mengubah teks pesan berbahasa Jawa ngoko ke krama.
Kegiatan akhir
a. Guru melakukan evaluasi
Pertemuan kedua
Kegiatan awal
a. Siswa mencermati lagi model penyampaian pesan atau himbauan.
Kegiatan Inti
4
a. siswa memeperagakan menyapaian pesan atau himbauab kepada teman
dan guru
Kegiatan akhir
a. Guru mengevaluasi
E. Sumber belajar :
F. Penilaian
NO INSTRUMEN SKOR
1 a. Menuliskan pesan dengan benar dan penggunaan bahasa Jawa ngoko dan 4
krama yang tepat.
2. Lembar observasi
NO INSTRUMEN 3 2 1
Skor Maksimal : 13
5
M. SAKIRUN, S. Pd LENA MARGA SEKTA, S.Pd
NIP. 130527627
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP)
Indikator :
3.1.1 Mampu mengukur kecepatan membaca diri sendiri dan teman
3.1.2 Mampu menjawab pertanyaan tentang isi teks dengan kecepatan minimal
75%
3.1.3 Mampu menulis dengan huruf Jawa.
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat mengungkapkan isi teks huruf Jawa dengan cepat
B. Materi Pembelajaran :
Wacana Teks huruf Jawa
Cara membaca cepat aksara Jawa
Sadurunge maca lan nulis teks aksara Jawa. Ana kang perlu digatekake
luwih dhisik yaiku:
1. Kudu wis apal aksara sapasange, sandhangan lan tata tulis aksara
Jawa
2. Aja mbolan-mbaleni tembung sing wis diwaca
3. Nalika maca, obahe mripat kudu cepet nyawang menyang aksara
apadene tembung bacute.
4. pikirane ora kena nggrambyang (kudu konsentrasi)
5. Diprayogakake macane ora munggel tembung, sokur saben rakitan
tembung.
Cara mengukur kecepatan membaca
Kanggo ngukur kecepetane anggone maca yaiku kudu narjetake wektu
anggone maca, upamane minimal 10 kata per 10 menit. Saka wektu kuwi
bisa ngukur kecepetane maca.
C. Metode Pembelajaran :
Permodelan
Diskusi
6
a. Siswa dan teman saling mengukur kecepatan membaca minimal 10 kata
permenit.
b. Siswa berlatih membaca teks berhuruf Jawa.
c. Siswa membaca cepat teks huruf Jawa.
Kegiatan akhir
a. Guru melakukan evaluasi
E. Sumber belajar :
NO INSTRUMEN SKOR
c. Tidak membaca
0
Skor Maksimal : 7
7
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP)
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat menemukan isi dan pesan cerita anak yang diperdengarkan.
B. Materi Pembelajaran :
Cerita anak utawa wacan kanggo bocah yaiku salah sawijine wujud seni
kasusastraan sing wujude omongan/ lesan.Tuladha tumindak becik sarta
kanggo panginget-inget kedadeyan jaman biyen.
Miturut isi, dongeng kapilah dadi:
1. Fabel: cerita kewan sing digambarake kang nduweni watak kaya
manungsa utawa cerita kewan kang bisa omomg-omomngan kaya
manungsa.
Tuladha: Dongeng kancil, dongeng bab manuk lsp
2. Mite : doneng/cerita kang ana gegayutane karo kapercayan
masyarakat.
Tuladha: Nyi Roro kidul, Jaka tarub lsp
3. Legenda : Dongeng kang nyritakake asal usule salah sawijining
papan panggonan
Tuladha: Asal usule kutha Surabaya, Asl usule kutha banyuwangi ,lsp
4. Sage : dongeng sejarah
Tuladha : Panji Asmara bangun, Roro jonggrang lsp.
5. Dongeng lugu : Doneng kang isine sarwa aneh, khayalan tanpa ana
buktine
Tuladha: Timun mas, Joko Bodho, Cinde laras lsp.
C. Metode Pembelajaran :
Permodelan
Diskusi
D. Langkah-langkah Kegiatan Pembelajaran:
Kegiatan awal
a. Siswa dikondisikan untuk
mendengarkan cerita anak
8
. b. Siswa mendengarkan cerita anak dari radio / tape recorder / VCD /TV
/narasumber
Kegiatan Inti
a. Siswa menemukan isi cerita.
b. Siswa menemukan pesan cerita anak yang didengarkan.
c. Siswa mengungkapkan pesan cerita anak yang ada relevansinya dengan
situasi sekarang.
d. Siswa mengungkapkan baik / buruk tokoh cerita.
Kegiatan akhir
a. Guru memberikan evaluasi
E. Sumber belajar :
Kaset / CD cerita anak
Majalah
Buku cerita anak
Nara sumber
F. Penilaian
1. Jelaskan isi dan pesan cerita anak a. Menjelaskan isi dan pesan cerita anak 2
yang telah kamu dengarkan dengan benar.
Skor Maksimal : 4
9
M. SAKIRUN, S. Pd LENA MARGA SEKTA, S.Pd
NIP. 130527627
Indikator :
4.1.1 Mampu memberikan contoh kata “Basa Rinengga”
4.1.2 Mampu menjelaskan arti kata “Basa Rinengga”
4.1.3 Mampu menerapkan kata “Basa Rinengga “ ke dalam kalimat
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat menuliskan kalimat yang mengandung “ Basa Rinengga”
B. Materi Pembelajaran :
Basa Rinengga yaiku basa sing dirangkai kanthi cara tembunge digabung
karo tembung liya saengga dadi basa sing indah lan nresepake ati.
Basa Rinegga biasane digawe ana 9ing acara pedhalangan, panata
cara( sambutan temanten ,peingatan taun anyar lsp)
Cara membuat Basa Rinengga
1. Tetembungane dipilih saka tembung-tembung sing luwih bregas
kaya umpamane migunakake : tembung saroja, tembung yogyaswara,
tembung entar, lsp.
2. Sawetara tembung-tembunge diganti tembung kawi utawa tembung
ndakik dipaesi, Tuladaha; Basa Lumrah Kudu basa rinegga Tan
oral sp.
Tuladha Basa Rinengga
1. papa cintraka sengsara banget
2. Negor gedhang negor wit gedhang
3. bagaskara srengenge
4. hastungkara ndonga
5. pamitra- sekretaris lsp
C. Metode Pembelajaran :
Permodelan
Penugasan
10
a. Siswa mengamati ciri-ciri kata “basa
Rinengga”
b. Siswa mendiskusikan cirri-ciri kata
“basa Rinengga”
Kegiatan Inti
a. Siswa mengintevarisir kata-kata “basa Rinengga”
b. Siswa menjelaskan arti kata “basa Rinengga”.
c. Siswa menyusun kalimat denagn basa Rinengga
Kegiatan akhir
a. Guru memberikan penilaian.
b. Siswa dan guru melaksanakan refleksi.
E. Sumber belajar :
Buku referensi
Majalah
Buku teks
F. Penilaian
2 Sebutkan arti kata “basa Rinengga “ - Setiap arti kata yang benar nilainya 1 10
pada soal no 1.
Skor Maksimal : 30
11
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP)
Indikator :
6.1.1 Mampu menandai penjedaan teks dialog
6.1.2 Mampu membaca ekspresif teks dialog.
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat mengungkapkan isi teks dialog dengan cara membaca ekspresif.
B. Materi Pembelajaran :
Teks bacaan
Maca wacan ora adoh karo maca guritan
Maca teks wacan kapilah dadi 2 yaiku:
1. Maca kangge awake dhewe tujuane kangge mahami isi wacan
2. kudu nggatekake bab lagune ukara kang pas jumbuh karo isi /
piwelinge mau. Sakdurunge diwaca luwih dhisik menehi tandha jeda
kanggo pamacane supaya pas, amarga andhege ukara ora mesthi.
3. Kudu nggatekake tandha waca.
Kang perlu digatekake nalika maca wacan dialog
1. Maca kanthi swara kang banter lan cetha.
2. Maca kanthi ekspresi utawa polatan kang jumbuh kari isi lan karep
ing saben ukara lan crita kang diwaca.
3. Maca kanthi lafal lan lagu kang bener.
4. Maca kanthi “gaya” utawa maragakake polah lan olah swara kang
beda watak isine pacelaton saben paraga siji lan sijine
C. Metode Pembelajaran :
penugasan
Demontrasi
12
Kegiatan awal
a. Siswa dikondisikan untuk siap
menerima materi bacaan.
b. Siswa dan Guru bertanya jawab tentang cara membaca ekspresif.
Kegiatan Inti
a. Siswa menandai penjedaan
b. Siswa berlatih membaca ekspresif teks dialog.
c. Siswa melaksanakan tugas membaca ekspresif teks dialog.
Kegiatan akhir
a. Guru mengevaluasi
E. Sumber belajar :
Teks dialog
Majalah
Buku Teks
F. Penilaian
Tehnik : Observasi
Bentuk intsrumen : Lembar observasi
Soal / Instrumen :
NO INSTRUMEN 3 2 1
Skor Maksimal : 12
13
RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN
(RPP)
A. Tujuan Pembelajaran :
Siswa dapat menulis parikan dengan memperhartikan cirri dan kaidah penulisan
parikan.
B. Materi Pembelajaran :
Parikan uga disebut Pantun jawa sing bisa kita rungokake lewat kidungan ing
acara ludruk (biasane dinyanyekaeke karo penari remo).
Parikan Yaiku unen-unen kang nanggo wewaton:
1) Kedadeyan saka Rong ukara.
2) Saben saukara kedadean rong gatra
3) Nggunakake purwakanthi guru swara
4) Ukara kapisan minangka pambuka, ukara kapindho isi (surasa)
Purwakanthi
Purwakanthi yaiku ateges nggandheng, purwane utawa wiwitane. Sing
digandheng swarane, aksarane utawa tembunge. Purwakanthi kaperang
dadi 3 werna, yaiku : Purwakanthi guru swara, purwakanthi guru sastra,
lan purwaknthi basa uatawa lumaksita.
1. Purwakanhi guru swara, wewaton runtute swasa utawa vocal
Tuladha: a. sapa jujur bakal luhur (swara U)
b. tutwuri, handayani (swara I
2. Purwakanhi guru sastra, wewato runtute aksara utawa konsonan
Tuladha:
a. Sluman, slumun, slamet (sastra =S)
b. Bibit , bobot, bebet (Sastra = B)
3. Purwakanthi basa utawa lumaksito, wewaton runtute tembung
14
Tuladha:
a. Bayen arda, arda ngrasuk busana.
b. Kulik priya ,priya anjani putra
Tuladha Parikan
1. gresik Surabaya
kalah dhisik aja ngresula
2. abang-abang ora legi
kadhung nantang ora wani
C. Metode Pembelajaran :
Permodelan
Penugasan
D. Langkah-langkah Kegiatan Pembelajaran:
Kegiatan awal
a. Siswa dikondisikan untuk
memperhatikan model parikan.
Siswa mencermati contoh parikan.
Kegiatan Inti
a. Siswa mendiskusikan cirri / kaidah parikan
b. Siswa menjawab tentang cara mudah menyusun parikan.
c. Siswa menyusun Parikan
Kegiatan akhir
a. Guru mengevaluasi
E. Sumber belajar :
Buku referensi
Majalah
Buku teks
VCD / Kaset
F. Penilaian
2 Berikan tanggapan relevansi isi dan a Membuat 3 contoh parikan dan semua 6
pesan cerita anak dengan situasi benar.
sekarang . b. Yang benar hanya 2 5
. c.. Yang benar hanya 1 4
d. Menuliskan hanya 2 parikan 3
e. menuliskan hanya 1 parikan 2
f. Tidak menuliskan apa-apa 0
15
Skor Maksimal : 9
16