SOALAN 1A

Pengenalan

Penggunaan perolehan projek membina reka bentuk meningkat dengan pesat dalam sektor awam.
Reka bentuk yang direkodkan membina kejayaan dan perubahan yang hampir pasti dalam
undang-undang perolehan persekutuan adalah petunjuk pertumbuhan berterusan secara besar-
besaran dalam sektor awam. Pertumbuhan pesat, digabungkan dengan kurangnya pengalaman
jangka panjang di kalangan banyak agensi awam, memerlukan penyiasatan yang berterusan
terhadap prinsip-prinsip asas pembinaan. Memahami ciri-ciri projek yang kritikal untuk berjaya
adalah asas bagi pelaksanaan agensi awam yang lebih baik. Ini mencadangkan pemilihan reka
bentuk-membina sebagai strategi penyampaian yang sesuai untuk penyelesaian projek yang
berjaya. Di samping itu, kertas kerja ini membincangkan kriteria kejayaan sektor awam; ini
termasuk: mengekalkan anggaran, mematuhi jangkaan pengguna, dan tetap mengikut jadual.
Penggunaan perolehan projek reka bentuk membina dengan cepat meningkat di sektor awam.
Reka bentuk yang direkodkan-membina kejayaan dan perubahan yang hampir pasti dalam
undang-undang perolehan persekutuan adalah petunjuk pertumbuhan berterusan secara besar-
besaran dalam sektor awam. Pertumbuhan pesat, digabungkan dengan kurangnya pengalaman
jangka panjang di kalangan banyak agensi awam, memerlukan penyiasatan yang berterusan
terhadap prinsip-prinsip asas pembinaan.

Dalam sistem ini, semua tanggungjawab untuk menyiapkan bangunan dipindahkan kepada
kontraktor utama. Kontraktor utama akan mengambil alih projek dari peringkat kajian asas
projek, seterusnya mendapat kelulusan pihak berkuasa,mereka bentuk, mengawasi dan
menyiapkan projek mengikut tempoh dan nilai kontrak yang dipersetujui. Pada peringkat
pratender, klien akan menyatakan objektif dan kehendak-kehendak serta konsep reka bentuk
untuk projek berkenaan. Klien juga akan melantik pakar perunding untuk menasihat dan
membantu memberi penyataan keperluan projek supaya kontraktor dapat menyediakan cadangan
mereka bentuk dan bina.Berdasarkan kepada penyataan keperluan ini, pihak kontraktor yang
berkemampuan dan berkelayakan akan dipelawa untuk memberi cadangan teknikal dan cadangan
kewangan untuk projek tersebut. Selepas itu, pihak klien akan memilih kontraktor yang paling
layak berdasarkan kepada cadangan projek yang mereka kemukakan. Pihak kontraktor diberi
kebebasan sepenuhnya untuk menyiapkan projek dalam jangka masa yang singkat. Kebanyakkan
kontraktor akan menggunakan sistem ’fast tracking’untuk menjimatkan tempoh pembinaan.
Dalam kaedah ’reka bentuk dan bina’,proses mereka bentuk dan pembinaan di tapak bina
biasanya berjalan serentak dan pihak kontraktor diberi kebebasan sepenuhnya untuk menentukan
kaedah danaktiviti-aktiviti pembinaan.

Penyusunan kontraktual untuk kaedah Reka Bentuk dan Bina(Desing and Build)

Berdasarkan hubungan kontraktual dalam reka bentuk dan bina, kontraktor utama memasuki
kontrak dengan klien untuk kerja-kerja reka bentuk dan bina.Kontraktor ini akan dibayar harga
pukal yang tertaluk kepada kuasa penalti atau bonus kerana penyerahan projek yang telah
disiapkan dengan kadar segera atau lambat. Pakar perunding akan dilantik oleh klien atau pihak
kontraktor.
Kebaikan Kaedah Reka Bentuk dan Bina ialah:

i) Klien hanya berurusan dengan satu firma sahaja.

ii) Jangka masa untuk projek siap adalah cepat dan masa pembinaan dikurangkan kerana
reka bentuk dan pembinaan dijalankan serentak.
iii) Ketepatan kos boleh dibuat sebelum kerja pembinaan dijalankan sekirannyakehendak
klien menepati spesifikasi projek dan perubahan kerja tidak dibuat.

Kelemahan Kaedah Reka Bentuk dan Bina ialah:

i) Reka bentuk yang terperinci tidak disiapkan sebelum kontraktor dilantik.

ii) Bidang tawaran susah dibandingkan sebab reka bentuk, program, dan kosadalah
berlainan dalam tiap-tiap projek.
iii) Perubahan pada skop projek oleh klien akan menjadi kos bertambah mahal
SOALAN 1B

Merancang dan membina adalah kaedah penyampaian projek di mana aktiviti reka bentuk dan
pembinaan dikontrakkan kepada entiti tunggal yang biasanya dirujuk sebagai kontraktor reka
bentukdan membina (DB). Sistem perolehan DB mula digunakan secara meluas untuk projek
infrastruktur negara. Kerajaan Malaysia mula menggunakan kaedah penghantaran DB di
beberapa projek infrastrukturnya. Sesetengah kelebihan untuk Pemilik mengguna pakai kaedah
DB termasuk menyiapkan siap projek dan meminimumkan risiko projek Pemilik. Penyelidikan
ini menunjukkan bahawa pendekatan DB adalah 12% lebih cepat daripada kaedah penghantaran
DBB berdasarkan bilangan pekerjaan setiap meter persegi dan 33% lebih cepat berdasarkan
kelajuan rekabentuk ke tahap pelaksanaan. Walau bagaimanapun, penyelidikan membuktikan
bahawa berdasarkan bilangan pekerjaan setiap projek DB meter persegi adalah 6% lebih mahal
daripada yang DBB. Dari perspektif pemilik, kaedah baru meminimumkan risiko projek mereka
dengan mempunyai tanggungjawab tunggal di pihak kontraktor. Sebagai tindak balas kepada
permintaan industri pembinaan untuk aplikasi kaedah penghantaran DB, kontraktor perlu
menyesuaikan dengan sewajarnya. Kontraktor mesti mengiktiraf risiko yang berkaitan dengan
projek DB. Apabila skop projek Kontraktor meningkat, risiko projek kontraktor juga meningkat.
Daripada penyelidikan terdahulu, enam risiko utama dikenalpasti dalam projek-projek DB iaitu:
risiko skop, risiko pihak ketiga dan kerumitan, risiko pembinaan, Right-of-Way (ROW) dan
risiko utiliti, risiko reka bentuk dan kontrak, dan risiko pengurusan.
Risiko Skop

Risiko skop adalah semua risiko yang berkaitan dengan skop projek, termasuk

1) definisi projek,

2) takrifan skop,

3) pengalaman dan ketersediaan kakitangan, dan

4) kesesuaian dengan peraturan, piawaian, dan dokumentasi tempatan.

Takrifan skop projek yang jelas akan mengurangkan anggaran kos kontingensi dalam tawaran
kontraktor DB yang dicadangkan. Skop yang tidak jelas adalah penyebab utama penangguhan
dalam penyiapan projek dan kos ditangguhkan. Takrifan skop projek ditulis dalam dokumen RFP
yang dibuat oleh kakitangan pasukan Pemilik yang kemudiannya akan dibaca dan ditinjau oleh
kakitangan Kontraktor. Kecekapan dan pengalaman kakitangan projek adalah penting dalam
menentukan skop projek. Kejayaan projek DB bergantung kepada kecekapan dan ketersediaan
sumber manusia projek. Peraturan tempatan tidak hanya berkaitan dengan pihak berkepentingan
dalam projek (iaitu Pemilik dan Kontraktor) tetapi juga kepada pihak berkepentingan luar projek.
Kriteria reka bentuk, piawaian, dan peraturan yang boleh menjejaskan hasil projek harus
dimaklumkan kepada pasukan Kontraktor dalam fasa inisiasi untuk menetapkan batasan dalam
projek.

Risiko pengurusan

 Risiko pengurusan terdiri daripada dua sub-faktor risiko utama. Mereka adalah risiko program
dan pengurusan serta risiko insurans. Program infrastruktur yang besar biasanya dibahagikan
kepada beberapa kontrak projek. Sesetengah projek boleh dijalankan serentak di laman web ini.
Oleh itu, konflik sumber, kedua-duanya di peringkat program oleh Pemilik dan tahap subkontrak
oleh Kontraktor sering berlaku. Pengurusan multi-projek yang buruk akan membawa kepada
masalah pengedaran sumber yang kemudian melambatkan projek dan program secara
keseluruhan. Insurans adalah satu lagi isu dalam projek DB yang memerlukan pertimbangan.
Kebimbangan utama kontraktor dalam isu ini berkaitan dengan perlindungan daripada tuntutan
kesilapan dan ketinggalan mengenai reka bentuk. Dalam projek DBB konvensional, perunding
reka bentuk menyediakan kesilapan reka bentuk dan insurans ketinggalan, sementara kontraktor
menyediakan prestasi dan pembayaran bon. Friedlander [20] menjelaskan bahawa sejak dasar
liabiliti am kontraktor biasanya mempunyai sedikit atau tidak boleh ditolak manakala dasar
liabiliti profesional mempunyai deduktibles yang besar, dasar-dasar ini mungkin mempunyai
kesan yang berbeza terhadap pasukan DB. Insurans boleh menjadi sangat berisiko kerana
keperluan insurans yang memberangsangkan yang ditetapkan oleh Pemilik [10].

Reka bentuk tinjauan

 Kajian menyeluruh mengenai kesusasteraan telah dijalankan sebelum tinjauan untuk memahami
risiko yang terlibat dalam projek DB. Soal selidik itu meliputi enam faktor risiko dan 20 sub-
faktor. Pengumpulan data telah dijalankan pada 2018 kepada kedua-dua kontraktor perusahaan
milik negeri dan swasta yang terlibat dalam projek DB. Bilangan soal selidik yang diedarkan
ialah 70. Sejumlah 46 borang soal selidik yang dipulangkan telah pulangkan yang mencerminkan
kadar pulangan efektif sebanyak 66%. Profil responden terdapat dalam Jadual 1. Seperti yang
ditunjukkan dalam Jadual 1, empat puluh responden (86.96%) adalah perusahaan milik negara
kerana kebanyakan projek infrastruktur menggunakan pendekatan DB dan sebagai projek
kerajaan dijalankan oleh perusahaan milik negara. Menurut Peraturan Menteri Kerja Raya dan
Perumahan Nomor 12 / PRT / M / 2017 tentang Standar dan Garis Panduan Pengadaan Rancang
Bangun dan Pembangunan Bersepadu, penerapan pendekatan DB didorong untuk proyek
pemerintah untuk meningkatkan inovasi dan mempercepat pembangunan infrastruktur [ 21].
Jadual ini juga menunjukkan bahawa projek DB dianggap sebagai kaedah pemerolehan baru
dalam industri pembinaan di Indonesia. Lama pengalaman dan penglibatan dalam projek DB
masih terbatas. Untuk projek kerajaan, peraturan terawal untuk kaedah reka bentuk membina
adalah Peraturan Menteri Kerja Raya dan Perumahan Nomor 19 / PRT / M / 2015 [22].
Teknik Analisis

Para responden diminta menilai perspektif mereka tentang kepentingan subfactor risiko yang
mungkin mempengaruhi kejayaan prestasi projek DB. Bagi setiap sub-faktor risiko, skala enam
mata Likert diberikan, bermula daripada 0 sekurang-kurangnya kepentingan sehingga 5 sebagai
sub-faktor risiko yang paling penting yang menjejaskan kejayaan projek DB. Indeks signifikansi
yang diterima pakai dari Zhang [23, 24] digunakan dalam analisis untuk menukar skala yang
digunakan dalam soal selidik untuk skala 0-100 untuk menilai sub-faktor. Rumusannya adalah
seperti berikut:

di mana Siv = indeks penting untuk faktor subjek, Ri0 = bilangan respons sebagai "0" untuk sub-
factor ith, Ri1 = bilangan respons sebagai "1" untuk faktor subjek, Ri2 = "2" untuk faktor subjek,
Ri3 = bilangan jawapan sebagai "3" untuk faktor subjek, Ri4 = bilangan jawapan sebagai "4"
untuk faktor subjek, Ri5 = bilangan jawapan sebagai "5 "Untuk sub faktor itu.

Keputusan dan perbincangan

Hasil dan perbincangan Untuk 20 sub-faktor risiko ditanya, nilai penarafan respon indeks
pentingnya berkisar antara 86.24 hingga 72.70. Pangkat tertinggi adalah untuk sub-faktor risiko
pengurusan projek dan program, dan pangkat terendah adalah pertemuan utiliti yang tidak
dijangka. Hasilnya dalam Jadual 2 menunjukkan bahawa semua sub-faktor risiko dianggap
penting dalam menentukan kejayaan pendekatan DB. Lima sub-faktor risiko utama yang
dikenalpasti ialah 1) pengurusan projek dan program, 2) kompleksiti projek, 3) kawalan kualiti
pembinaan / jaminan kualiti (QC / QA), 4) insurans, dan 5) kawalan trafik zon kerja.
 Results on significance indexes of risk sub-factors in design-build project.

pengurusan projek dan program sebagai sub-faktor risiko pengurusan dikenalpasti sebagai sub-
faktor yang paling penting yang menentukan kejayaan projek DB. Sinergi di kalangan anggota
pasukan projek sangat penting dalam projek DB. Skop kerja DB menjejaskan pengurusan
program dari segi aktiviti pengurusan tambahan sebagai keseluruhan organisasi. Tambahan
kepada aktiviti pengurusan akan menghasilkan dokumen tambahan yang perlu dibangunkan,
diperiksa dan dimaklumkan kepada setiap ahli pasukan projek yang terlibat. Oleh itu, aliran
maklumat dan komunikasi dalam projek menjadi lebih rumit
Dalam projek Design dan Build,

pasukan yang terlibat dalamnya bekerja secara serentak. Sebarang konflik mendatar di kalangan
pasukan perlu dielakkan serta konflik yang mungkin berlaku kemudian pada fasa seterusnya.
Kerumitan projek DB menjadi sub-faktor risiko kedua tertinggi dengan SI dari 84.47. Seperti
yang telah dibincangkan sebelum ini, kerumitan projek DB mula-mula berasal dari isu ROW.
Sebelum aktiviti pembinaan di tapak bermula, Kontraktor mestilah bukan sahaja memastikan
reka bentuk terperinci yang telah diluluskan oleh Pemilik tetapi juga memperoleh ROW dari
Pemilik. Sebelum menyerahkan ROW kepada Kontraktor, Pemilik harus memastikan reka
bentuk pembinaan oleh Kontraktor memenuhi keperluan pra-pembinaan berkenaan dengan
contohnya. Reka bentuk itu tidak boleh mengganggu utiliti dan / atau jalan raya sedia ada, dan
isu alam sekitar. Yang ketiga dalam pangkat sub-faktor risiko adalah kawalan kualiti
pembinaan / jaminan mutu (QC / QA) dengan SI dari 84.37. Kontraktor DB mesti mengikuti
Spesifikasi Reka Bentuk Outline (ODS) dan Outline Construction (OCS) di mana semua
keperluan untuk reka bentuk dan pembinaan ditulis dalam kontrak. Di samping produk aktiviti
pembinaan, produk aktiviti reka bentuk juga mesti melalui proses QC / QA. Oleh itu, terdapat
risiko kelewatan dalam memulakan aktiviti pembinaan apabila dokumen reka bentuk tidak
memenuhi keperluan QC / QA. Kemudian dalam fasa pembinaan, kontraktor perlu mengekalkan
bahawa semua kerja yang dilakukan dipenuhi dengan spesifikasi. Ia perlu mempunyai satu
pasukan yang berfungsi dalam kedua-dua fasa yang memantau dan mengawal reka bentuk dan
hasil setiap item kerja. Dalam perolehan tradisional, Kontraktor menyediakan insurans untuk
menampung kerugian akibat kerosakan semasa proses pembinaan. Kerosakan yang dilindungi
termasuk kedua-duanya dalam bentuk pekerja yang cedera dan kerosakan bangunan. Walau
bagaimanapun, dalam projek DB, liputan insurans juga termasuk kerugian yang disebabkan oleh
kecacatan reka bentuk. Masalahnya sering timbul apabila bentuk cacat reka bentuk sukar
diterjemahkan. Dalam sesetengah kes, insurans boleh melindungi kerana kecacatan reka bentuk
yang menyebabkan ketidakupayaan
Soalan 3A

Dalam lapangan industri pembinaan, Malaysia merupakan salah sebuah negara yang mengalami
pertumbuhan yang memberangsangkan. Ini dapat dilihat melalui keyeconomic indicator yang
dikeluarkan oleh Laporan Ekonomi 2003/04 yang menjangkakan pertumbuhan sebanyak 2.6%
akan berlaku dalam industri ini pada tahun 2004. Kemajuan yang dimiliki oleh Malaysia
menyaksikan bahawa negara ini mampuuntuk mengaplikasikan inovasi-inovasi baru yang
berlaku dalam dunia hari ini ke dalampraktis industri pembinaan. Mungkin dari aspek teknologi
Malaysia masih kekurangan kepakaran namun dari aspek pengurusan ia dilihat lebih mudah
untuk dipraktikkan. Salah satu aspek pengurusan yang membolehkan negara untuk
mengaplikasikan inovasi dunia ialah dari segi pendekatan kaedah pengendalian projek.

Dalam proses pembinaan, kaedah pengendalian projek memainkan peranan yang penting kerana
ia merupakan asas dan panduan bagi sesebuah projek. Perlaksanaan kaedah pengendalian projek
yang tepat dapat meningkatkan kemungkinan kejayaan dan kelancaran sesebuah projek
pembinaan. Malah ia mampu mengawal dan mengurangkanrisiko, pertelingkahan dan lain-lain
faktor negatif semasa pembinaan dijalankan. Inovasi dunia pada hari ini telah membawa
pendekatan kaedah pengendalian projek Tradisional kepada pendekatan kaedah pengendalian
projek inovasi seperti Reka dan Bina dan Pengurusan Pembinaan. Kelemahan kaedah Tradisional
merupakan faktor utamamembawa kepada inovasi kaedah pengendalian projek yang baru seperti
yang telah dinyatakan dalam bahagian Pengenalan. Oleh itu, dalam melaksanakan projek
pembangunan di bawah peruntukan Rancangan Malaysia ke 8 misalnya, kebanyakan projek-
projek pembinaan terutamanyaprojek-projek sekolah telah beralih arah dari pendekatan kaedah
pengendalian secara Tradisional seperti yang digunakan untuk projek-projek awam sebelum ini,
kepada kaedah pengendalian Reka dan Bina. Pendekatan kepada kaedah ini dilihat berjaya
mengurangkan beberapa masalah yang berpunca dari kaedah pengendalian secara Tradisional.
Aplikasi kaedah ini dalam projek-projek awam telah membawa kepada satu hala tuju yang baru
dalam industri pembinaan.Oleh itu, bagi memastikan perlaksanaan kaedah Reka dan Bina pada
masa akan datang menjadi lebih lancar dan berjaya, kajian perlu dilakukan untuk menilai faktor-
faktor kejayaan kaedah Reka dan Bina. Ia penting untuk dijadikan batu aras dan panduan bagi
pihak-pihak yang terlibat dalam industri pembinaan terutamanyakontraktor dalam melaksanakan
kaedah ini kelak.
Beberapa kajian empirikal yang berkaitan dengan mengenal pasti faktor-faktor yang
mempengaruhi prestasi reka bentuk dan membina projek telah dikaji semula. Ashley et al. (1987)
mengenal pasti 4 faktor yang menyumbang kepada kejayaan projek dan dikelompokkan kepada
lima bidang termasuk (1) pengurusan, organisasi dan komunikasi; (2) skop dan perancangan; (3)
kawalan; (4) alam sekitar, ekonomi, politik dan sosial; dan 5) teknikal. Implikasi klien perlu
membangunkan pelan projek yang menyeluruh di mana skop kerja jelas ditakrifkan, dan
pengurus projek kontraktor harus memahami dan berkomitmen untuk pencapaian objektif projek
kerana kontraktor mempunyai tanggungjawab tunggal untuk projek Design and Build yang
mempengaruhi. Keupayaan dan pengalaman kontraktor dalam menguruskan projek Reka Bentuk
dan Membina sangat penting untuk menjayakan projek. Komitmen peserta projek terhadap
matlamat projek juga penting. Pinto dan Slevin (1998) mencadangkan 10 faktor yang
mempengaruhi misi projek, sokongan pengurusan atas, jadual projek / rancangan, konsultasi
pelanggan, kakitangan, tugas teknikal, penerimaan pelanggan, pemantauan dan maklum balas,
komunikasi dan penyelesaian masalah. Kesemua mereka dianggap sebagai kritikal untuk berjaya
di pelbagai peringkat kitaran hayat projek. Pinto dan Slevin (1998) menekankan pentingnya
mewujudkan satu set matlamat dan arah projek yang jelas diawalnya. Ini adalah benar untuk
projek-projek Reka Bentuk dan Pembinaan kerana sebarang salah faham tentang apa yang boleh
dicapai dapat dielakkan, yang penting dalam menyelesaikan projek bangunan dalam masa yang
singkat. Selain itu, kepakaran kontraktor dalam menggunakan yang sesuai teknologi bangunan
dan input pengetahuan bangunan untuk merancang pembangunan boleh mempercepatkan masa
penghantaran projek.

Kepentingan komunikasi di kalangan peserta projek untuk prestasi projek terbukti dalam
penemuan Mohsini dan Davidson (1992). Memperoleh maklumat yang tepat pada masanya
untuk membuat keputusan segera dalam mempengaruhi projek Reka Bentuk dan Membina
adalah penting. Peserta projek bersedia berkongsi maklumat penting jika mereka bekerjasama
dan mempercayai satu sama lain. Oleh itu, kepercayaan bersama, kerjasama dan komunikasi di
kalangan peserta projek menyumbang kepada mempengaruhi kejayaan projek Design and Build.
Songer dan Molenaar (1997) mengenalpasti 15 ciri-ciri reka bentuk dan Membina yang berjaya.
Mereka mendapati bahawa lima ciri utama projek penting adalah skop yang jelas, pemahaman
bersama skop, kecanggihan pembinaan pemilik, kakitangan pemilik yang mencukupi, dan
menetapkan anggaran.
Walaupun projek Reka Bentuk dan Binaan dijangka dapat menyampaikan projek dengan lebih
cepat dan lebih murah dibandingkan dengan tawaran tradisional dan membina projek, tidak
semua projek Reka Bentuk dan Binaan benar-benar dapat dicapai. Banyak kajian empirikal telah
dijalankan untuk mengkaji kesan pelbagai faktor kejayaan projek seperti kajian faktor-faktor
bagi projek Reka Bentuk dan Membina sektor awam yang berjaya oleh Songer dan Molenaar
(1997), kajian mengenai arkitek ' dan pandangan para pembina mengenai kaedah perancangan
dan pembinaan di Hong Kong oleh Mo dan Ng (1997) dan banyak lagi (Albert P.C. et al., 2001).
Selain itu, Persatuan Jurutera Profesional Nasional Amerika Syarikat juga telah menyenaraikan
satu senarai syarat, yang perlu diambil kira oleh kaedah Reka Bentuk dan Membina projek.
Kedua-dua kajian dan keadaan yang disenaraikan oleh NSPE telah berkongsi persetujuan
bersama mengenai faktor kejayaan Rekabentuk dan Membina projek. Oleh itu, Chan et al.,
(2001) telah membangunkan beberapa faktor yang menyumbang kepada kejayaan projek Reka
Bentuk dan Membina. Faktor-faktor ini adalah tugas, tanggungjawab dan keupayaan peserta
projek yang berbeza termasuk pengguna akhir, kontraktor, arkitek dan perunding reka bentuk
dalam projek Rekaan dan Membina.

2672word
SOALAN 2A

Dokumen Tender ialah satu naskah tawaran yang dikeluarkan oleh pihak klien apabila ia
berhasrat untuk melaksanakan sesuatu projek. Pihak kontraktor yang berminat untuk menyertai
projek tersebut perlu mengisi dan melengkapkan dokumen tender dan memulangkan dalam
tempoh masa yang ditetapkan. Di Malaysia, amalan yang biasa diamalkan ialah klien
menawarkan sesuatu projek pada kelompok kontraktor di mana kontraktor tersebut masing-
masing akan bersaing menyerahkan tender yang paling optimum dan keputusannya adalah
terletak kepada klien untuk memilih kontraktor yang layak. Apabila tender daripada sesebuah
kontraktor itu diterima oleh klien, maka wujudlah ikatan yang dinamakan kontrak antara
kontraktor yang dipilih oleh klien.Tender merupakan proses utama yang dilakukan oleh klien
untuk mendapatkan kontraktor yang layak. Pemilihan kontraktor biasanya dibuat melalui
pertandingan yang melibatkan perbandingan antara perkara tertentu seperti harga dan masa
pembinaan. Ini adalah antara faktor utama pemilihan kontraktor selain reputasi serta pengalaman
kontraktor tersebut.

Dokumen Tender ialah satu naskah tawaran yang dikeluarkan oleh pihak klien apabila ia
berhasrat untuk melaksanakan sesuatu projek. Pihak kontraktor yang berminat untuk menyertai
projek tersebut perlu mengisi dan melengkapkan dokumen tender dan memulangkan dalam
tempoh masa yang ditetapkan. Di Malaysia, amalan yang biasa diamalkan ialah klien
menawarkan sesuatu projek pada kelompok kontraktor di mana kontraktor tersebut masing-
masing akan bersaing menyerahkan tender yang paling optimum dan keputusannya adalah
terletak kepada klien untuk memilih kontraktor yang layak. Apabila tender daripada sesebuah
kontraktor itu diterima oleh klien, maka wujudlah ikatan yang dinamakan kontrak antara
kontraktor yang dipilih oleh klien. Tender merupakan proses utama yang dilakukan oleh klien
untuk mendapatkan kontraktor yang layak. Pemilihan kontraktor biasanya dibuat melalui
pertandingan yang melibatkan perbandingan antara perkara tertentu seperti harga dan masa
pembinaan. Ini adalah antara faktor utama pemilihan kontraktor selain reputasi serta pengalaman
kontraktor tersebut.
PENYEDIAAN DOKUMEN TENDER

Untuk menyediakan dokumen tender, perkara-perkara berikut perlu dimasukkan dalam dokumen
tersebut bagi memudahkan pihak kontraktor untuk melihat, menyemak keperluan, meneliti dan
seterusnya untuk mengisinya.

Antara perkara-perkara yang perlu dimasukkan tersebut ialah:

1. Borang Tawaran
Borang tawaran ialah satu dokumen yang perlu dilengkapkan oleh pihak kontraktor.
Pihak kontraktor perlu menyatakan harga tawaran dan tempoh siap kerja. Tujuan borang
tawaran adalah sebagai tanda bahawa kontraktor tersebut menyertai tawaran untuk
penilayan dan pemilihan yang akan dilakukan oleh pihak klien nanti.
2. Borang penerimaan tawaran
Borang penerimaan tawaran diisi oleh klien untuk diserahkan kepada pihak kontraktor.
Borang penerimaan tender ini bertujuan untuk memberi makluman kepada pihak
kontraktor bahawa tawaran yang diserahkan kepada kelien telah diterima. Ianya bukanlah
bermaksud kontraktor itu telah terpilih tetapi hanya untuk memaklumkan kepada
kontraktor bahawa tawaran yang dibuat oleh kontraktor telah diterima oleh kelien untuk
dinilai atau disemak.
3. Spesifikasi piawaian kerja.
Speasifikasi piawaian kerja ialah satu dokumen menerangkan tentang kehendak kelien.
Ianya mengandungi keterangan tentang kerja yang akan dibuat, kualiti bahan binaan yang
akan digunakan, kaedah menjalankan kerja dan tahap kualiti kerja yang perlu dipatuhi
oleh kontraktor semasa pembinan.
4. Senarai kuantiti
Senarai kuantiti bahan dan kerja yang diperlukan untuk menyiapkan projek. Senarai
kuantiti dapat memudahkan kerja kontraktor untuk mengira anggaran kos upah kerja dan
jumlah kos bahan yang akan digunakan. Dengan adanya senarai kuantiti ini juga
kontraktor dapat merancang kaedah kerja yang dilakukan.
 5. Lukisan kerja
Lukisan kerja menerangkan dengan terperinci bagai mana sesuatu projek dibina dan
dihasilkan. Lukisan kerja dapat membantu dan memudahkan kontraktor membuat
pengiraan anggaran kos upah kerja dan jumlah kos bahan. Selain itu, kontraktor dapat
merancang kaedah kerja yang akan dilakukan untuk menyiapkan projek mengikut masa
yang ditetapkan.
6. Jadual kadar harga
Jadual kadar harga adalah senarai harga bagi setiap kerja yang dilakukan oleh kontraktor.
Ianya dapat membantu dan memudahkan kontraktor membuat pengiraan anggaran kos
kerja projek.
7. Surat setuju terima
Surat setuju terima perlu diisi oleh pihak kontraktor untuk diserahkan kepada klien. Ianya
berfungsi sebagai tanda kontrak telah diterima dan dipersetujui oleh kontraktor.

Perkara-perkara yang telah dinyatakan di atas adalah dokumen-dokumen yang perlu dimasukkan
di dalam penyediaan sesuatu dokumen tender. Walaubagaimanapun, agensi-agensi atau jabatan
kerajaan boleh mengubahsuaikan mengikut kesesuaian tempat masing-masing.

IKLAN TAWARAN

Terdapat beberapa jenis tender yang dipraktiskan diMalaysia. Antara yang sering diamalkan
adalah Tender Terbuka,Tender Terpilih Dan Tender Perundingan. Setiap jenis tender mempunyai
kelebihan dan kelemahan masing-masing dan pelaksanaannya adalah bergantung kepada
kesesuaian dalam prosesmenender. Pemilihan jenis tender dalam sesuatu projek pembinaan
banyak bergantung kepada beberapa faktor utama seperti saiz projek, lokasi pembinaan,
kesesuaian dengan masa serta kos yang diperuntukkan, pengalaman dan sebagainya.
TENDER TERBUKA

Tender Terbuka sering diamalkan di dalam industripembinaan oleh kerajaan dan badan berkanun
atau swasta. Tenderjenis ini digunakan bagi mendapatkan harga yang paling musanabahbagi
sesuatu kerja kontrak binaan. Persaingan secara TenderTerbuka adalah lebih adil dan dapat
menjamin harga tender yangditawarkan mengikut pasaran semasa.Pelanggan akan mengiklankan
tawaran dalam akhbar. Akhbar tempatan untuk menjemput kontraktor yang
berminatmenawarkan harga yang munasabah bagi projek tersebut.Penawaran harga oleh
kontraktor biasanya berdasarkan jumlahanggaran kasar sesebuah pembinaan berdasarkan
pengalaman kontraktor yang terlibat

SOALAN 2B

Tipuan bida (atau pakatan sulit dalam tender) berlaku apabila perusahaan-perusahaan, yang
sepatutnya bersaing sesama sendiri, berpakat secara rahsia untuk menaikkan harga atau
merendahkan kualiti barangan atau perkhidmatan untuk pembeli yang ingin mendapatkan produk
atau perkhidmatan melalui proses pembidaan. Organisasi awam dan swasta sering bergantung
kepada proses pembidaan yang kompetitif untuk mencapai nilai yang terbaik. Harga yang rendah
dan/atau produk yang lebih baik adalah lebih diperlukan memandangkan sumber yang sama
boleh disimpan atau dilepaskan untuk digunakan pada barangan dan perkhidmatan lain. Proses
persaingan boleh menghasilkan harga yang lebih rendah atau kualiti yang lebih baik dan inovasi
berlaku hanya apabila syarikat-syarikat benar-benar bersaing (iaitu, menetapkan terma dan syarat
mereka secara jujur dan bebas). Tipuan bida khususnya boleh menjadi amat merugikan jika ia
menjejaskan perolehan awam.Konspirasi sebegini mengambil sumbersumber daripada pembeli
dan pembayar cukai, mengurangkan keyakinan orang ramai dalam proses persaingan, dan
menjejaskan faedah pasaran yang kompetitif.

Tipuan bida adalah amalan yang menyalahi undang-undang di semua negara anggota OECD dan
boleh disiasat dan didakwa di bawah undang-undang dan peraturan persaingan. Di beberapa
negara anggota OECD, tipuan bida juga merupakan satu kesalahan jenayah.)
Bentuk umum tipuan bida

Konspirasi tipuan bida terdiri daripada pelbagai bentuk, yang mana kesemuanya menghalang
usaha pembeli - selalunya kerajaan tempatan dan persekutuan - untuk mendapatkan barangan dan
perkhidmatan pada harga yang serendah mungkin. Selalunya, para pesaing akan terlebih dahulu
bersetuju siapa yang akan memenangi bidaan untuk sesuatu kontrak yang akan dianugerahkan
melalui proses pembidaan yang kompetitif. Satu objektif biasa bagi konspirasi tipuan bida adalah
untuk meningkatkan amaun bidaan yang dimenangi dan seterusnya amaun yang akan dinikmati
oleh pembida yang menang. Skim-skim tipuan bida pada kebiasaannya merangkumi mekanisma-
mekanisma untuk membahagi dan mengagihkan hasil keuntungan tambahan yang diperolehi
daripada harga akhir kontrak yang lebih tinggi dikalangan ahli pembida. Contohnya, pesaing-
pesaing yang bersetuju untuk tidak membida atau dengan menghantar bidaan yang berpotensi
untuk kalah mungkin menerima subkontrak atau kontrak bekalan daripada pembida yang
menang. Tujuannya ialah untuk membahagikan hasil daripada sumber bidaan yang salah
diperolehi dikalangan mereka. Walau bagaimanapun, tipuan bida yang telah lama diatur
mungkin memerlukan kaedah-kaedah yang lebih terperinci untuk memilih pemenang bidaan,
memantau dan membahagi keuntungan yang diraih melalui tipuan bida mengikut bulan atau
tahun. Tipuan bida mungkin juga termasuk bayaran berbentuk wang ringgit oleh penawar bida
yang dipilih untuk menang kepada seorang.

Bidaan terselindung (Cover bidding).

 Bidaan terselindung (atau juga dikenali sebagai bidaan pelengkap) adalah cara yang
paling kerap untuk skim tipuan bida dilaksanakan. Ia berlaku apabila individu-individu
atau firma-firma bersetuju untuk mengemukakan bidaan yang melibatkan sekurang-
kurangnya satu daripada yang berikut: satu pesaing bersetuju untuk mengemukakan
bidaan yang lebih tinggi daripada bidaan pembida yang telah dipilih untuk menang, satu
pesaing mengemukakan bidaan yang diketahuinya terlalu tinggi untuk diterima, atau satu
pesaing mengemukakan bidaan yang mengandungi syarat khas yang diketahuinya tidak
akan diterima oleh pembeli. Bidaan terselindung direka untuk memberikan gambaran
bahawa wujudnya persaingan yang tulen.
Bidaan yang menindas (Bid suppression).

 Skim bidaan yang menindas melibatkan perjanjian-perjanjian di kalangan pesaing di

mana satu atau lebih daripada satu syarikat bersetuju untuk tidak membida atau bersetuju
untuk menarik balik bidaaan yang telah dikemukakan sebelum ini supaya tawaran bidaan
pemenang yang telah ditetapkan diterima. Pada dasarnya, bidaan yang menindas
bermakna bahawa syarikat tidak mengemukakan tawaran bida untuk pertimbangan akhir.

Bidaan secara giliran (Bid rotation).

 Dalam skim bidaan secara giliran, firma-firma yang berkonspirasi akan terus membida,
walau bagaimanapun mereka akan bersetuju sesama sendiri untuk mengambil giliran
untuk menjadi pembida yang akan menang (iaitu, dengan kelayakan terendah). Perjanjian
bidaan secara giliran boleh dilaksanakan dengan langkah yang berbeza-beza. Sebagai
contoh, pengkomplot mungkin memilih untuk memperuntukkan nilai kewangan yang
lebih kurang sama daripada kumpulan kontrak tertentu untuk setiap firma ataupun
memperuntukkan jumlah kontrak yang sesuai dengan saiz setiap syarikat.

Peruntukan pasaran (market allocation).

 Pesaing-pesaing memperuntukkan pasaran dan bersetuju untuk tidak bersaing bagi

merebut pelanggan tertentu ataupun bersaing dalam kawasan geografik tertentu. Firma-
firma yang bersaing mungkin, sebagai contoh, memperuntukkan pelanggan tertentu atau
jenis pelanggan yang tertentu kepada syarikatsyarikat yang berbeza, supaya pesaing-
pesaing tidak akan membida (atau hanya akan mengemukakan cover bids) ke atas
kontrak yang ditawarkan oleh pelanggan kelas tertentu yang berpotensi yang telah
diperuntukkan kepada firma tertentu. Sebagai balasan, pesaing tersebut tidak akan
membida secara kompetitif kepada kumpulan pelanggan tertentu yang telah
diperuntukkan kepada firma-firma lain dalam perjanjian.
Soalan 3B

MENGAMBIL MAKLUM SEBELUM MEMBENTUK PROSES TENDER

Mengumpul maklumat mengenai pelbagai produk dan/atau perkhidmatan yang sedia ada
dipasaran yang sesuai dengan kehendak pembeli serta maklumat mengenai potensi pembekal
produk ini adalah cara terbaik untuk pegawai perolehan merekabentuk proses perolehan
bagimencapai "nilai untuk wang" yang terbaik.Kepakaran dalaman perlu dibangunkan seawal
mungkin.

 Sedar akan ciri-ciri pasaran dimana anda akan membeli serta aktiviti-aktiviti terbaru
industriatau trend yang mungkin memberikan kesan persaingan ke atas tender.
 Menentukan sama ada pasaran di mana anda akan membeli mempunyai ciri-ciri yang
lebih cenderung kepada pakatan sulit dibuat.
 Mengumpul maklumat mengenai pembekal-pembekal yang berpotensi, produk mereka,
harga mereka serta kos mereka. Sekiranya boleh, bandingkan harga-harga yang
ditawarkandalam perolehan B2B (business to business)
 Mengumpul maklumat tentang perubahan harga baru. Ambil maklum akan harga di
kawasangeografik berhampiran dan harga produk-produk alternatif.
 Mengumpul maklumat mengenai tender-tender yang lepas bagi produk yang sama atau
seakan serupa.
 Menyelaras dengan jabatan perolehan sektor awam yang lain dengan pelanggan yang
barusahaja membeli produk atau perkhidmatan yang sama untuk meningkatkan
pemahaman anda tentang pasaran yang berkenaan dan mereka yang terlibat dalam
pasaran tersebut.
 Jika anda menggunakan perunding luar untuk membantu anda menganggarkan harga
ataukos, pastikan bahawa mereka telah menandatangani perjanjian kerahsiaan.
MEMBENTUK PROSES TENDER BAGI MEMAKSIMUMKAN POTENSI PENYERTAAN
PEMBIDA YANG BENAR-BENAR BERSAING

Persaingan yang efektif boleh dipertingkatkan apabila sebilangan pembida yang mempunyai
keupayaan dapat menyertai proses tender dan mempunyai insentif untuk bersaing bagi
mendapatkan kontrak tersebut. Sebagai contoh, penyertaan dalam tender boleh dipermudahkan
jika pegawai perolehan mengurangkan kos bidaan, mewujudkan syarat-syarat penyertaan yang
tidak menghadkan persaingan, membenarkan firma-firma dari wilayah atau negara lain untuk
menyertai, atau merangka cara-cara untuk memberikan insentif kepada firma bersaiz lebih kecil
untuk menyertai tender walaupun mereka tidak boleh membida bagi keseluruhan kontrak.

 Elakkan sekatan-sekatan yang tidak perlu yang boleh mengurangkan bilangan pembida
yang layak. Tentukan syarat-syarat minimum yang sesuai dengan saiz dan kandungan
kontrak perolehan. Jangan letakkan syarat minimum yang mewujudkan halangan kepada
penyertaan pembida, seperti kawalan ke atas saiz, komposisi, atau jenis firma yang boleh
mengemukakan bidaan.
 Syarat yang memerlukan jaminan kewangan yang besar daripada pembida boleh
menghalang pembida-pembida bersaiz kecil yang berkelayakan daripada memasuki
proses tender. Jika boleh, pastikan amaun yang ditetapkan adalah memadai untuk
memastikan terdapatnya jaminan.
 Kurangkan kekangan ke atas penyertaan asing dalam perolehan seboleh mungkin.
 Setakat yang mungkin, jalankan saringan ke atas pembida yang layak semasa proses
perolehan untuk mengelakkan amalan pakatan sulit di kalangan kumpulan pra-layak dan
untuk meningkatkan jumlah ketidakpastian di kalangan firma mengenai jumlah dan
identiti pembida yang lain. Elakkan tempoh yang sangat lama antara tempoh kelayakan
dan tempoh penganugerahan tender, kerana ini boleh memudahkan pakatan sulit.
 Mengurangkan kos penyediaan bidaan. Ini boleh dicapai dengan beberapa cara:
− Dengan menyeragamkan prosedur tender tanpa mengambil kira masa dan produk
(contohnya menggunakan borang permohonan yang sama, meminta jenis maklumat yang
sama, dan lain-lain)
− Dengan mempakejkan tender (iaitu projek perolehan yang berbeza) untuk
mengagihkan kos tetap dalam menyediakan bidaan.
− Dengan menyediakan senarai rasmi kontraktor yang telah diluluskan atau pensijilan
oleh badan pensijilan rasmi.
− Dengan memberikan masa yang secukupnya bagi firma-firma untuk menyediakan dan
mengemukakan bidaan. Sebagai contoh, mempertimbangkan penerbitan butiran projek
yang direncanakan terlebih dahulu dengan menggunakan jurnal, laman web atau majalah
perdagangan dan profesional.
− Dengan menggunakan sistem bidaan secara elektronik, jika ada
 Pada bila-bila masa yang boleh, benarkan bidaan ke atas lot atau objek tertentu dalam
kontrak, atau ke atas kombinasi kedua-duanya, dan bukannya bidaan ke atas keseluruhan
kontrak. Sebagai contoh, dalam kontrak yang lebih besar fokus hanya diberikan kepada
tender yang menarik dan sesuai untuk firma yang kecil dan sederhana.
 Jangan batalkan pembida dari persaingan tender yang dijalankan pada masa hadapan
atau segera mengeluarkan mereka daripada senarai membida jika mereka gagal
mengemukakan tawaran bagi tender yang baru dijalankan.
 Menjadi fleksibel dalam bilangan firma yang diperlukan dalam bidaan. Sebagai contoh,
jika anda bermula dengan meletakkan syarat yang anda memerlukan 5 pembida tetapi
hanya menerima bidaan daripada 3 firma, pertimbangkan sama ada wujudnya
kemungkinan untuk mendapatkan hasil yang kompetitif daripada 3 firma tersebut,
daripada berkeras untuk menjalankan semula proses bidaan yang seterusnya akan
memberikan gambaran lebih jelas bahawa persaingan adalah terhad.
3. TENTUKAN SYARAT ANDA DENGAN JELAS DAN ELAKKAN JANGKAAN

Dalam proses perolehan awam, situasi berat sebelah, penipuan dan rasuah akan timbul
semasa penderafan spesifikasi dan rujukan terma. Spesifikasi/rujukan terma perlu direka
untuk mengelakkan berat sebelah dan supaya ia lebih jelas dan komprehensif tetapi tidak
mendiskriminasi mana-mana pihak. Sebagai peraturan umum, tumpuan harus diberikan
kepada prestasi yang berfungsi, iaitu mengenai apa yang hendak dicapai dan bukannya
bagaimana ia perlu dilakukan. Ini akan menggalakkan penyelesaian secara inovatif dan
mempunyai nilai untuk wang. Bagaimana syarat tender dinyatakan akan mempengaruhi
bilangan dan jenis pembekal yang tertarik tender dan seterusnya, mempengaruhi kejayaan
proses pemilihan. Lebih jelas syarat yang diletakkan, lebih mudah untuk pembekal yang
berpotensi untuk memahami mereka, dan lebih yakin mereka apabila menyediakan dan
mengemukakan bida. Kejelasan tidak harus dikelirukan dengan jangkaan. Jadual
perolehan yang boleh diramal dan kuantiti yang dijual atau dibeli yang tidak berubah
boleh memudahkan pakatan sulit terjadi. Sebaliknya, nilai yang lebih tinggi dan peluang
perolehan yang kurang kerap akan meningkatkan insentif untuk pembidapembida
bersaing.
 Tentukan syarat anda dengan jelas dalam tawaran tender. Spesifikasi-spesifikasi
yang diletakkan harus diperiksa setiap satu sebelum dikeluarkan bagi memastikan
ianya boleh difahami dengan jelas. Cuba untuk tidak membuka ruang untuk
pembekal menentukan terma utama selepas tender diberikan.
 Gunakan spesifikasi prestasi dan nyatakan apa yang sebenarnya diperlukan
daripada menyediakan penerangan mengenai produk.
 Elakkan untuk membuka tender ketika kontrak masih lagi di peringkat permulaan
penentuan spesifikasi: definisi menyeluruh akan keperluan adalah merupakan
kunci kepada perolehan yang baik. Dalam keadaan di mana ini tidak dapat
dielakkan, pastikan pembida dapat memberikan sebut harga bagi setiap unit.
Harga bagi setiap unit ini kemudiannya boleh digunakan apabila kuantiti sudah
dapat dipastikan.
 Tentukan spesifikasi anda untuk membolehkan produk pengganti atau dari segi
fungsi prestasi dan keperluan apabila boleh. Sumber bekalan alternatif atau
inovatif membuatkan amalan pakatan sulit lebih sukar untuk dijalankan.
 Elakkan kebolehramalan dalam syarat kontrak anda: pertimbangkan pengumpulan
atau pemisahan kontrak-kontrak untuk mengubah saiz dan masa tender.
 Bekerjasama dengan pegawai perolehan sektor awam lain dan jalankan perolehan
bersama.
 Elakkan daripada membentangkan kontrak dengan nilai-nilai yang sama yang
boleh dikongsi dengan mudah di kalangan pesaing.
Rujukan

Walker, D.H.T. (1995), "An investigation into construction time performance", Construction
Management and Economics, Vol.13 No. 3, pp. 263– 274.

Walker, D. H. T. and Hampson, K. (2003), Procurement Strategies - A Relationship-based

Approach, Blackwell Science Ltd, Oxford, UK.

Yong, Y. C. and Mustaffa, N. E. (2012), "Analysis of factors critical to construction project

success in Malaysia", Engineering, Construction and Architectural Management, Vol. 19 No. 5,
pp. 543 - 556.