Anda di halaman 1dari 4

“Hana sira mahārāja Duçwanta ngaran ira, pṛthiwyāh sāgarantāyāḥ.

Sira ta kumawaçākĕn
pṛthiwīmaṇḍala makahīngan catus samudra, tātan hana wwang magawe hala salawas nirān siniwi,
kewala dharma ginawayakĕnya, tumiru kadharmeṣṭan sang nātha nityakāla. Lumāmpah ta sirāburu-
buru, ry alas nikang Himawānpāda, nānāwidha mṛga ulih nirāburu. Kalunghā-lunghā ta laku nira.
Amangguh ta sira patapan, atyanta rāmya nikā de ning sarwa kusuma, ngūni-ngūnīkang sarwaphala,
inuparĕngga ring nadi çuci nirmala, sutīrtha wenya mahĕning, tĕkwan ikang sarwamṛga hanerikā
makādi singha mwang wyāghra, kadi silih-asih, katūsan de ning kopaçaman sang wiku siddhimantra,
ikang sarwakrūra tan wĕnang krūra. Maçabda pwekang manuk. Puṇyaswādhyāyasaṁghustāṁ
wānararkṣaniṣewitāṁ. Ndan padudwan warṇa nikang wānararkṣa, kadi swabhāwa ning angunyakĕn
wedamantra, mangkana pwa çabdanya.

Kāçcaryan ta manah sang prabhu rumĕngӧ çabda ning manuk. Tumama ta sire ḍalĕm āçrama,
mahyun wruhe sang tapa sira. Kunang wadwa nira kabeh kinon anghera ring kadohan, sugyan
durbalā ng patapan denya. Saḍatĕng nire jĕro āçrama, tan hana sira mpu tāpasa, asĕpi tang āçrama.
Malungguh ta sireng panti. Tuminghal to sireng bhūmyāgāra. Anon ta sira strī paripūrṇeng hayu,
kadi widyādharī manurun aswāgata, maweh pādyārghācāmanīya ri haji, sumambrame tamuy, apan
swabhāwa ning tapatapī, sarjawāmbĕknya ring atithi. Mojar ta sang prabhu:
“Ndak atakwan ta ri kita sang tāpinī, syapa ngaran ira mpu sang tamolah ikeng patapan ngke,
mwang ndi paran ira matang yan asĕpīkang āçrama?”
Sumahur sang tāpikanyā: “Sājñā haji, hantuka parameçwara ataneratāpī sang ahulun,
kṣantabyākna, sira bhagawān Kaṇwa ngaran ira mpu sang tamolah ikeng patapan, ndan mijil sira
ngūni amet samidhābhiprāya nira. Yaya tĕka nireng samuhūrta. Angantya ta pāduka çrī mahārāja!”
An-mangkana ling sang kanyā, mogha ta mahārāja katĕkān rāga, kadi hiniris ta nāla ni hati nira,
rumaras kĕna kāmaçara tumon i rūpa sang tāpi. Muwah ta sira mojar:
"Kṣamākna nghulun ibu sang ahayu! mangrĕngӧ nghulun i bhagawān Kaṇwa, brahmacārī rakwa
sira tan kĕneng strī. Yapwan kita tamolah ri sira, aparan tānggĕhta de nira, tasyasih tāwarah duga-
duga kami denta!”
Mangkana ling sang prabhu. Sumahur sang tāpi sira:
"Sājnā haji, bapa sira de ni nghulun, mārga nirān pinakabapa nihan:
"Hana sira brāhmaṇa tamuy. Sira ta takwananeng janmotpatti ni nghulun!”
Tinakwanan ta sang brāhmaṇa tamuy de mahārāja Duçwanta. Mawarah ta sira mpu:
“Hana sira ratu, mahārāja Wiçwāmitra ngaran ira. Sirāmāryākĕn kaprabhun ira, kapengin
kamahātmyān bhagawān Waṣiṣṭha. Magawe ta sira tapa kaparṇah wetan tan madoh dahat saka ngke.
Ndan nirāhāra ta sira, tan pamangan tan panginum wwe, çumakti çarīra nira sira. Malawas pwa
sirāgawe tapa, sandeha ta buddhi hyang Indra mawĕdi kadӧha ri kendran ira. Hana ta widyādharī
sang Menakā ngaran ira, pinakaratna ning Apsarī. Ya ta inujaran sira de hyang Indra:

“Tāsyasih tānaku sang Menakā! Nāhan sang wiku magawe tapa, sang Wiçwāmitra ngaranya. Ya
ta wighnani denta, makapbala wurunga ning tapanya!”
Sumahur ikang widyādharī : “Sājñā hyang mami, mengĕt pinakanghulun ing kamahātmyān ira, sang
manghanākĕn tapa. Kopanaçca wai. Gӧng krodha sarikā, tĕkwan huwus sidhi mantra, wĕnang
gumĕsĕngana tribhuwana. Awĕdi ta nghulun katĕkāna çāpa de nira. Kunang yan hana mārga ni
nghulun kawruhana yan pagawe wighna ni tapa nira, ya ta pājara hyang mami, rapwan tulusāhayu
lampah ni nghulun !”
Mojar bhaṭāra Indra, ling nira: “Haywa kita sangçaya sang Menakā. Sang hyang Bāyu sahāyanta,
mĕlĕki gandha ni wastranta ri kālantānglīlā ri harĕp sang Wiçwāmitra. Sang hyang Kāma
tumihangakna hrū nira, amanaha ri twas sang tapa. Nāhan sang wiku magawe tapa, sang Wiçwāmitra

1
ngaranya. Ya ta wighnani denta Mangkana ling sang hyang Indra. Lumampah ta sang Menakā.
Saḍatĕng nireng āçrama sang maharṣi, mĕnggĕp ta sirāmĕng-amĕng angalap sinwam ning nāgapuṣpa.
Tĕka tang maṇḍamāruta, hangin alon sumingkabakĕn tapih nira. Kahaḍang tinghal sang Wiçwāmitra,
rumaras ta hati nira, apan pinanah de sang hyang Kāma. Kĕna Madanāstra sira, mahyun ta ya
sumanggamā irikang Apsarī, matang yan masangyoga sira wĕkasan, sumanggame sang Menakā.
Bhinukti nira tang kāmarasa, amĕtĕng ta sang Menakā. Māngĕn-angĕn ta sang Menakā, huwus ikang
prayojana kasiddha, ri pakon bhaṭārendrāmighnana tapa sang Wiçwāmitra. Yogya ta sira muliheng
swarga, mangkana manah nira. Hana ta lwah ring Māliṇī ngaranya, tūs ning Himawānpāda. Ya ta
tinūt miṇḍuhur, i tīra nikang lwah mānak-anak ta sira strī, kawĕkas i pinggir nikang patīrthan ikang
rare. Lunghā ta sang Menakā mulih ring swarga, swabhāwa nistṛṣṇa sira. Kāri tang rare pinariwṛtta
de ning manuk, atyanta kāsyasih ning rare. Kunang bhagawān Wiçwāmitra, sira ta lunghātilar
patapan. Kathañcit ta bhagawān Kaṇwāngalap sĕkar tūt pinggir ning Mālinīnadī. Kapangguh tang
raray pinariwṛta de ning manuk, çakuni, pinipil ning bhujangga ta ya, iningu sinangaskāra, inaran
sang Çakuntalā, apan çakuni ngūnī mamariwṛta ya. Nāhan ta hetu bhujangga haji makānak ang
raray.”

An-mangkana pawarah nira mpu tamuy ri haji; lkang si Çakuntalā singgih ike, tāpī sumwāgata ri
pāduka çrī mahārāja.”
Mangkana pājar sang brāhmaṇa tamuy ri sira. Irikā ta mahārāja Duçwanta sarāga. Uttamajanma ta
kari kita sang tāpinī, anak ning widyādharī mwang wiku çakti siddhi. Yogya ta kita binihajyangku.
Mangkanāngĕn-angĕn sang Duçwanta, sinomah nira sang Çakuntalā, ndātan anggā ta sang
Çakuntalā, kewala tanggĕh sira mpu juga. Saka ri hyun mahārāja sumomaha ri sang Çakuntalā,
mojar ta sang Çakuntalā ri sira:
“Sājñā haji, haywa ta kita mithyāsamaya! Manggā nghulun iri kita. Yau panāk nghulun hĕlĕm
lāwan çrī mahārāja, ya tāngalilirana kaḍatwan haji, sumilihe singhāsana !”
Sumahur sang prabhu: “Haywa kita sangçaya ri yukti ning ujar gumantyanana ng kaprabhun.”
Mangkana ling mahārāja, manggĕh sirān tumūtakĕn gandharwawiwāha. Tĕlas irān masangyoga,
amwit ta sira muliheng pūra. Hĕlem rakwa sira muṇḍanga sang Çakuntalā, mangkanojar haji. Tĕhĕr
lunghā sira, tadanantara, tan masowe ḍatĕng ta bhagawān Kaṇwa sakeng alas molih samidha mwang
sĕkar. Ndātan panungsung sang Çakuntalā sangka yan erang de ny ulah nira. Kunang pwa
kasarwajnānan bhagawān Kaṇwa, tumon i sapracāra nira. Mojar ta sira:

Anaku sang Çakuntalā, haywa ta kita malara! Mānaka ratu cakrawartī kita dlāha. Wruh tāku
bhaktinta makawitan iry aku. Sangka ri swī mahārāja Duçwanta mapinta-kasih ri kita, nāhan hetunta
manggā pinakastrī, tumūtakĕn gaudharwawiwāha. Tan salah ulahtānaku.”

Mangkana ling bhagawān Kaṇwa. Manembah ta sang Çakuntalā, masĕhi jӧng sang ṛṣi. Alawas ta
sirāmĕtĕng, wĕkasan ta sira mānak laki-laki litu-hayu paripūrṇa. Tumuluy sinangaskāra mpu,
sakrama ning pasangaskāra ning kṣatriyasangskāra, inapyāyana nira mpu ri samādhi. Matuha pwa
ya sakamantyan , salwir ing satwa haneng alas kinawaçākĕn ira, makādi singha mwang wyāghra
lāwan ikang gajah. Ya tikā kinawaçākĕn ikā de nira; saḥ satwāni wāçayan. Kakawaça pwa satwa de
nira, inaranan ta sang Sarwadamana. Katĕkān ikā nĕmang tahun lawas nirān rare, mangkin katon
kalituhayun ing awak nira. Cakrāngkita karatalaḥ. Cakra tulis ni karatala nira, manggihakna ng
kacakrawartyan sira dlāha. Inantyakĕn ira ta ya, ndātan hana pangundang mahārāja Duçwanta ri sira.
Prihatin ta sang Çakuntalā, tumangisi tanaya nira. Wruh pwa bhagawān Kaṇwa ry āmbĕk sang
Çakuntalā. Makon ta sira i çiṣya nira tāpasa, umiringakna sang Çakuntalā, ḍatĕngeng mahārāja
Duçwanta , mangatĕrakna tanaya nira. Lumampah ta sira.

Saḍatĕng nireng Hastinapura, kapangguh mahārāja Duçwanta, sĕḍĕng maweh sewaka sira. Mojar

2
ta sang Çakuntalā :

“Sājñā haji, samaya ni nghulun ngūni mwang mahārāja, yan mānaka nghulun lāwan haji ring dlāha,
mangalilirana kaḍatwan rahadyan sanghulun. An-mangkana ling patik haji, umom ta sang nātha,
yumogyani samaya mami. Hetu ni nghulun manggan kaharasa de rahadyan sanghulun. Ike kāri de çrī
mahārāja ri dalĕm wĕtĕng, yateki Sarwadamana ngaranya. Bhoḥ yauwarājye 'bhiṣicyatām. Yogya ta
rahadyan sanghulun umabhiṣekā ri samangkana. Yauwarājan suputrakaḥ, maweha ng kayuwarājan
ring suputra rumuhun.”
Mangkana ling sang Çakuntalā. Sumahur mahārāja Duçwanta: “Kasya twan duṣṭatāpasi? Syapa
makastrī kita sang duṣṭatāpasi? Aku dinalihta swāminyu, atyanta tan wruh ring asambhawa ike ta karih!
Hana karikā ratu cakrawartī makastrī tapaswī nīcajanma! Apa tiki kaḍatwan katunan strīratna marika
nghulun prabhu ? Arah laku mūr ta ko sake ngke! Aparan tatan kaharĕpa mwān pakastrī dening prabhu
cakrawartī.”
Mangkana ling mahārāja Duçwanta, anangis ta sang Çakuntalā, sawet ning irang ira. Mojar ta sira
muwah:
“Atyanta kābhimānanta mahārāja, rĕngӧn ike wuwus mami : ikang wwang sāmanya ta yogya
angaseng ulah mangkana, tātan prawṛtya ning kadi kita prabhu. Ndah mangke nggānya praya sang
nātha.
Eko 'ham asmīti. Nāhan linganta: aku ta tunggal-tunggal, tan hana wruh i pracārangku, an pakastrī si
Çakuntalā. Syapa tumĕnga tery aku? Mangkanābhiprāyanta prabhu, haywa ta rahadyan sanghulun
mangkanā, amutamutani hyang ātma ngaranya, sang tamolah ri hatinta. Sākṣāt paçyati karmāṇi. Sira
ta tuminghal ing wyapārāhala-hayu, samangkana ta sang dewa tatan kĕna hinimur-imur.
Ādityacandrāw anilānalau ca dyaur bhūmir āpo hṛdayaṁ yamaçca, ahaçca rātriçca ubhe ca
sandhye dharmmaçca jānati narasya wṛttam.
Āditya sang hyang Sūrya, candra sang hyang Wulan, anilānala sang hyang Hangin mwang Apuy.
Tumūt ta sang hyang Ākāça Pṛthiwī mwang Toya, muwah sang hyang Ātma, sang hyang Yama
tamolah ing rāt kabeh. Nāhan tang rahina-wĕngi mwang sandhyā, lāwan sang hyang Dharma sira,
sang dewatā mangkana tigawĕlas kweh nira, sira ta mangawruhi ulah ning wwang ring jagat kabeh,
tan kĕna winutan, byāpāra nireng rāt. Apa matang yan pamutamuta, sadenya ta nghulunta strī, saka
ri hīnapuṇya ni nghulun? Nāhan tānakta juga prasiddha sariba ning tapa, tan hana mangde suka.
Pratipadya padā sūnur, dharaṇīreṇu gunthitaḥ, pitur āçliṣyate' nggāni, kim ihāsty adhikaṁ
sukhaṁ

Ling sang hyang āgama: pratipadya padā sūnuh. Ikang rare rakwa sĕḍĕng wĕnang lumaku. Reṇu
ngaranya lĕbū.
Gunthitaḥ, ibĕkan tāwaknya de ning lĕbū, apan jĕnĕk amĕng-amĕng
ing lĕmah. Katon pwa sang bapa denya. Pitur āçliṣyate nggāni. Malayu tayāmĕkul suku saka ri harṣa
ning mānak, pinĕkul ta ya tika wĕka hinĕmban. Kim ihāsty adhikaṁ sukham. Tan hana rakwa suka
lwiha sangkerikā. Saparimāṇa kĕtā sakari ng we de ning kasanggaman ing strī kasih, an ahyun suka
ning kumolakĕn anaknya, lĕwih juga kaharasan ing putra. Rahadyan sanghulun pwa tan kataman
tṛṣṇa, tumon ing Sarwadamana, sākṣāt rasaputra, tan hana kurang ing lakṣaṇa, umĕntyakĕn sāçrī
mahārāja rūpanya. Hāhāh! sang prabhu mūrka dahat manah rahadyan sanghulun “Ndya sang
Çakuntalā kĕnoh ujarta, sumĕnggah ikang anak maweh suka, yan hanānaku ikang Sarwadamana, apa
ya tan kolangku? Kunang apan asambhawa. Atikāyaç ca putras te. Tonton ta rūpa ny awaknya,
atiçaya gӧngnya. Bālo 'tibalawān ayaṁ. Tatan kaçaktin ing rare kaçaktinya. Kapana ta wwang kadi
kami? mānaka mangkana lwirnya? Sangkṣepanya, kathayantī na lajjase. Kita juga tan erang an
sangguhĕnku putrangku. Yatheṣṭaṁ gamyatāṁ twayā. Laku tulih saparanta, haywa kita mangkĕn

3
swāmi ry aku!”
Mangkana ling çrī mahārāja Duçwanta, hana tākāçawākya karĕngӧ de nira mwang taṇḍa rakryan
makabehan. Nāhan ling ning ākāçawākya:
“Bharaswa putraṁ Duçwanta! Ai mahārāja Duçwanta! Haywa sangçayekung rare kolakĕn:
putranta iku. Satyam āha Çakuntalā. Tuhu çabda sang Çakuntalā, anakuyekwā swāmī kita.”
Mangkana ling nikang ākāçawakya, tumĕḍun ta mahārāja Duçwanta sangkeng singhāsana,
kumolakĕn i sang Sarwadamana sira. Atĕhĕr tumangisi sang Çakuntalā sira :
“Ibu sang Çakuntalā! Nghulun ngūni harṣa, ri tĕkanta. Kunang tāpan kāhĕrĕt de ni kaprabhun i
nghulun, sugyan ta makwehā pawāda nikang loka, sĕnggahĕn nghulun tan tuhwa pakastrī kita,
ngūniweh mangakwa putra tan putrangku. Hana pwa dewaçabda karĕngӧ mangke, suminggihakĕn
sang Sarwadamana prasiddha putra ni nghulun tĕlas karĕngӧ de ning rāt kabeh, atyanta girang ni
nghulun, lungguhakna ni nghulun ing singhāsanekā, sumiliha ta karakṣakan ing rāt, mārya ta ya
mangaran Sarwadamana: sang Bharata ngaranya apan : bharaswa putraṁ Duçwanta ling ning
dewaçabda.”
Mangkana ling sang Duçwanta. Atĕhĕr umupakṣamākĕn ujar sang Çakuntalā, ri irang nire sang
mantrī kabeh. Tĕka pwa ng çubha diwasa, inabhiṣeka nira ta sang Bharata, sumilih rakṣaka ning
bhuwana. Dinon ira ta sang ratu samanta, alah ta yātakut de ni prabhāwa nira. Sira ratu cakrawartī,
gumawe suka ning loka, magawe ta sira yajña, makapurohita bhagawān Kaṇwa sira. Yenedaṁ
bhārataṁ kulaṁ. Sang Bharata kottaman ira, sira ta hetu nimitta ning Bhāratakula hana mangke."

Anda mungkin juga menyukai