Anda di halaman 1dari 5

BAHAN AJAR

D. Peta Konsep
PAMAHBAH

DAGING
WANGUNNYANE

PAMUPUT

KAWACEN

KAAPALANG
PIDARTA BASA BALI SOROHNYANE

DADAKAN

RINGKESAN

WICARA

TETIKESAN WIRAGA

WIRAMA

WIRASA
PAPLAJAHAN I (Pertemuan I)

Pidabdab 1. Imba Teks Pidarta


Indayang wacen teks pidarta ring sor puniki !
Ngrajegang Seni Budaya Bali Malarapan antuk Pésta Kesenian Bali

Suksma aturang titiang majeng ring pangénter acara antuk galah sané sampun kapica ring
déwék titiang.
Ida dané sareng sami, utaminipun majeng ring angga tim juri sané dahat kusumayang titiang.
Para guru miwah atiti sané wangiang titiang, punika taler para pamilet utsawa pidarta Basa Bali sane
dahat tresnasihin titiang. Sadurung titiang nglantur matur, pinih riin ngiring sareng-sareng ngastiti
ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa malarapan antuk pangastungkara panganjali “Om Swastyastu”.
Rumasa bagia pisan titiang riantukan prasida masadu ajeng sareng Ida dané ring galah sane
becik puniki. Sadurungnyané ngiring sareng-sareng ngaturang suksmaning manah majeng ring Ida
Sang Hyang Widhi Wasa santukan sangkaning asung kerta waranugraha-Ida, titiang punika taler Ida
dané sareng sami prasida manggihin karahayuan. Ring galahé sané becik puniki, titiang jagi
ngaturang pidarta sané mamurda “Ngrajegang Seni Budaya Bali Malarapan antuk Pésta
Kesenian Bali”.

Ida dané sareng sami sané wangiang titiang.


Maosang indik jagat Bali, pastika sampun kauningin sareng sami, Bali wantah pulo sane
sampun kaloktah kantos ka dura negara pinaka pulo sané makeh pisan madrebé seni miwah budaya,
punika majanten Bali kasengguh pulo sané nginggilang kasenian. Sajaba punika, seni miwah
kasenian nentén lian pinaka silih tunggil pah-pahan ring saluiring kahuripan jadma Baliné. Yening
dumun, kawéntenan seni ring krama Bali nénten ja lian wantah pinaka yadnya. Seni sane kadasarin
antuk ngayah, nénten ja ngayah majeng ring seni punika kémanten sakéwanten majeng ring sapasira
ugi sané ngaksi utaminipun Ida Sang Hyang Widhi Wasa.
Kawéntenan seni ring Bali sujatinyané nénten prasida kapasahang sareng kawéntenan budaya
agraris para jana Baliné. Budaya agraris puniki sane ngawinang seni ring Bali sayan nglimbak.
Seniman Baliné nguni nadosang seni pinaka yadnya sane nénten ngaptiang pikolih saking seni
punika. Punika mawinan makasami pikobet indik ekonomi sampun prasida katatasang santukan jagat
Baliné sampun landuh malarapan antuk matatanduran. Baga pertanian puniki sané ngawinang
pikobet ekonomi sareng pikayun jagi nyihnayang rasa antuk seni prasida mamargi becik, majanten
ngawinang seniman Baliné nguni nénten ja kaucap seniman kémanten taler kaucap wong tani sane
waged ring dharma pamaculan.
Dunia agraris puniki pinaka sumber inspirasi medalnyané karya seni ring Bali. Silih tunggil
sasolahan, gamelan, gegambaran, miwah ukiran akeh pisan ngambil wangun miwah rupa sané sering
pisan prasida kacingakin ring dunia agraris. Sané prasida kanggén imba minakadi seni lukis,
gegambaran kahuripan ring carik miwah tegal dados silih tunggil seni lukis klasik ring Bali. Seni
lukis klasik Bali sané sampun kaloktah antuk taksun gegambaran kahuripan ring carik inggih punika
lukisan kadi Pengosekan Ubud miwah Batuan. Carik miwah tegal prasida dados serana nyihnayang
kréasi sane linuih olih para senimané taler prasida dados cecirén sané khas ring seni lukis klasik
Pengosekan miwah Batuan.
Pariwisatané sané sayan nglimbak taler ngawinang wewidangan pertanian ring Bali sayan
rered. Aab jagaté sakadi mangkin sayan ngawinang para jana Baliné nyujur parilaksana sane
konsumtif, sayan doh ring jati diri sané sujati pinaka manusa sané nginggilang seni miwah budaya.
Kasujatiané Pariwisata Bali prasida nglimbak sakadi mangkin santukan kawéntenan seni miwah
budaya agraris. Akéh wisatawan sané rauh ka Bali jagi nyingakin kaasrian palemahan jagat Baliné,
majanten taler nyaksiang seni miwah budaya sané kadruwénang olih parajana Baliné. Panglimbak
sektor pariwisata budaya sapatutnyané yukti-yukti katiténin. Pariwisata budaya pinaka piranti sané
kaanggén nyobyahang Baliné. Profésor Doktor Ida Bagus Mantra pinaka sujana, gubernur, miwah
budayawan Bali ring warsa 1978 mapikamkam ngwéntenang festival kesenian, genah seni miwah
budaya saking sajebag jagat Baliné mapupul, sané kawastanin Pésta Kesenian Bali (PKB). PKB
kaaptiang mangda prasida dados genah sesolahan seni, karya seni sané dahat linuih tur kawistara
sané sida kaaturang olih parajana Baliné. PKB taler kaapti mangda prasida dados sarana ngajegang,
ngwerdiang, miwah nglimbakang seni budaya Baliné. Seni budaya sané kantun ajeg kantos mangkin,
makéh madaging sané kabaos tattwa, piteket-piteket sané dahat mabuat, warisan budaya, pangweruh,
miwah seni sane sida ngwetuang kreasi, inovasi, miwah adaptasi budaya. PKB sané kaping tigang
dasa nem (36) mamurda “KERTAMASA”, dinamika kehidupan masyarakat agraris menuju
kesejahteraan semesta, sapatutnyané prasida dados dasar ngwerdiang daya kreatif ring para
senimané sané wénten ring Bali. Lianan malih, mangda metu karya seni sane linuih, sané mautama,
sané prasida dados karya seni sané kawistara.
Unteng pikayun PKB warsané mangkin sampun patut pisan sareng suksman kahuripan para
krama Bali sané kajiwa pramanain antuk seni miwah agraris. Sampun masikian sareng utsaha Baliné
ngupapira sektor pertanian puniki wit saking warsa 2012 sané sampun dados warisan budaya dunia
utawi kabaos World Heritage. Wong tani miwah subak pinaka benteng utama sané ngurip
kawéntenan agraris ring Bali. PKB ring warsané puniki sapatutnyané prasida dados genah mulat
sarira miwah mengangkat derajat kearifan lokal ring Bali. Santukan kahuripan agraris punika nénten
ja pacang mararéan ngicén inspirasi ring para senimané.

Ida Dané sareng sami sané wangiang titiang,


Seni miwah budaya wantah taksun jagat Baliné, napi malih pertanian pinaka jiwa pramana
jagat Baliné. Punika mawinan pinaka semeton Bali, napi malih para yowana, sujatinipun madrebé
genah sané becik pisan mangda seni miwah baga pertanian sané wénten ring Bali mauwah sayan
becik tur linuih, punika taler ring PKBné. Yéning iraga pinaka yowana Bali tresna kapining seni
miwah budaya pertanian ring Bali, pastika uning yéning sané mauwah punika sujatinipun mawit
saking iraga soang soang. Sakadi pidarta sané kawedar olih Presiden Soekarno,”beri aku sepuluh
pemuda, niscaya akan ku guncangkan dunia”. Soekarno pracaya pisan, wantah para yowana sané
prasida ngubah kawéntenan jagaté, ngetisin jagat antuk daging sastra sané madasar antuk agama.
Iraga pastika setata ngaptiang mangda PKBné prasida wénten ri sajeroning pamargin keseniané ring
Bali, nénten ja wantah dados pésta sané napkala santukan prabéa saking pemrintah sampun
kacumawis, sakéwanten yéning sida mangda nénten rauh irika kéwanten, nyujur pangaptin PKB sané
kapikamkam duké riin. Para yowana Bali sareng sami, ngiring waliang tetujon PKB sakadi
pangaptinné riin, mangda yukti-yukti PKB dados genah ngayah nyihnayang kawagedan para yowana
sareng sami, mangda yukti mataksu mawastu kawistara. Duaning asapunika Tim Pengawas
Independen miwah Tim Kurator mangda sayuakti niténin pamargin PKBné mangda ka pungkur
wekas sida sayan becik, sayan ngulangunin, tur sayan nudut kayun sang sané ngatonang.

Inggih Ida dané sané wangiang titiang,


Napi sané sampun sida katur, cutetang titiang sakadi puniki: (1) Pinaka krama Bali, iraga
sareng sami patut ngrajegang seni budaya Bali (2) Pesta Kesenian Bali silih tunggil serana
ngrajegang miwah nglimbakang seni-budaya Bali (3) Pamargin Pesta Kesenian Bali patut terus
kamargiang, sakéwanten mangda terus taler katiténin.

Inggih para panuréksa sané wangiang titiang, punika taler pamiarsa sami sané singgihang titiang.
Wantah asapunika pidarta sané prasida aturang titiang ring galahé sané becik puniki, dumogi
wénten pikenohnyané. Dahat suksma aturang titiang santukan Ida dané sareng sami sampun prasida
miarsayang daging atur pidartan titiangé. Yéning wénten basa basita, atur titiang sane nénten
munggah ring kayun, titiang nglungsur geng rena pangampura, duaning punika sami metu saking
kawimudan padéwekan titiang. Inggih, pinaka pamuput atur, titiang ngaturang parama santih.
11
Om Santih, Santih, Santih Om.

Indayang alit-alit sobiahang soang-soang wangun ring Pidarta sane wenten


ring ajeng!

Anda mungkin juga menyukai