Anda di halaman 1dari 14

Brahma Pandya Tatwa

 Perapen di Pura Penataran Tamblingan

Om awignam astu nama sidam.

Pangaksamaning hulun ring pada yang mami, sang ginlaring sarining om kara ratna mantram.
Sunialayam. Sida yogi swaranam, sira anugraha, awaka purwanira sang huwus lêpas, luput ta
mami ring tulah pamidi, mwang sawigrahaning papa ptaka, tan katamanan upadrawang hyang
mami, wastu paripurna nêmuakên ayu, dirga yusa têkeng kula gotra sêntana, namastu jagadita
ya.

Iki Tutur Brahma Pandya Tatwa.

Sira Batara Hyang Widi, mayoga pwa sira, mrêdyakna putra utameng jagat, sida sakama-kama:
1. Batara Iswara,
2. Batara Brahma,
3. Batara Mahadewa,
4. Batara Wisnu,
5. Batara Siwa,
6. Tan wasitakna sira Batara Hyang kabeh.

Tucapa mangke Batara Brahma Jagatpati, maputra limang sanak, wiku sakti mangunakên tapa,
byakteng tkaning aranira: (1). pinih wrêda Empu Gnijaya, (2). Empu Kapakisan, (3). Empu Bang
Sidimantra, (4). Empu Kulputih, (5). Empu Wiradarma.
Empu Wiradarma maputra kalih siki: (1). panua Empu Lampita, (2). arine Empu Adnyana.
Empu Adnyana maputra kalih siki: (1). panua Empu Lampita, (2). kang ari Empu Pananda.
Empu Pananda maputra, Empu Wijaksara.
Empu Wijaksara maputra kalih siki: (1). panua Empu Ktek, (2). Empu Lalumbang, asrama
woyeng Tumapêl, kang abiseka sira Empu Gandring.

Brahma putram mahayanam, sila sayanam maha yogam. Wasitakna Batara Brahma, sira
angwangun tapa, ring pucaking sila sayana, amrêdyakna putra utameng buana kabehan, tan
katakna, munggah sira Sang Hyang ring luwuring sila mrêta, macatur buja, matrisandya pwa sira
Sang Hyang, anglarana brata yoga samadi, mêtu kang apui saking angganira, murub ikang gni,
luir Brahma murtyeng sarat, tumiba ring talaga noja, murub ikang gni.

Ri tlas dilah Sang Hyang Apui, manca tirta suksmanam, gangga ranu nirmalam, matêmahan tirta
suksmanira Sang Hyang Apui, tan pendah Gangga, Sindu, Saraswati, Yamuna, Narmada.
Samangkana têmahanira Sang Hyang Agni. Muah pinrastita de Paduhka Batara, matêmahan
wong rare. Tan pendah lare ika, Sang Hyang Kumara nurageng buana kabeh, mijil saking
têlênging we. Manangis pwa wang rare, ri denia tan wruh ring bapebu. Yekacit hana teja kara-
kara, ring padmasana manik, umatur wang rare ring paduhka Batara, lingnira, "Pukulun Sang
Hyangning Suksma, patik Batara, aminta sadmata ring paduhka Batara. Patik tan wruh ring
bapebu, sang apa wnang angawasa hulun". "Brahmaja catur bujah, aji kamatantram maha sutah.
Duh anaku kamung rare, hulun Sang Hyang Prajapati, pinaka ramaniu". Umatur pwa wang rare,
sadara wotsari, lingnira, "Sêmbahning hulun ring pada dwaya Sang Hyang Pitamaha, sang bapa
wênang angwasakna pramananing hulun, pan kari rare, aweha hulun anugraha, lamakane hulun
amangguh tatwaning numadi manusa, apan akweh tang sarwa yoni manadi".

Tan tapa, tan bratam. "Duh anak mami, tuhu kadi lingta ring kami, tan saka ring tapa kita mwah,
kadi saktingku kasaktinta, tambening mangke kita ngaran Empu Brahmaraja". Mangkana
wakyanira Sang Hyang Brahma, sumahur kang lare, lingnira, "Duh kamung sang Hyang, de
punapa de ranak paduhka Batara anglarana asta lingga, pinaka pangupa jiwaning akirtia ayu
woyeng jagat". Sumahur Batara lingnira, "Kamung lare, anakku kita Empu Brahmaraja, iki hana
panugrahanku ring kita, karya dwi laba, ngaran, lwirnian, angandring, amande galuh.

Angandring, ngaran, akarya sarwa landep.

Amande galuh, ngaran, akarya mas pirak, pinaka busananing wiku, mwang busanana satrya
mabiseka ratu.
Mwah hana pawarahku ri kita, yan kita kala ngaduh, kapandyan ta woyeng jagat, ayua
ninggalana darma krya ring sariranta. Nguni ring ngasitkala, anakira Empu Pananda, sira Empu
Lalumbang, sira awisaya angandring, tan anglaranang catur darma, kinwan akarya lalandep de
Ken Arok, tan tutug puput ikang kêris, sinuduk pwa sira de Ken Arok. Nimitaning kita mangke
lêkasana tikang catur darma woyeng sarira, mangkana darmaning angaduh aji kapandyan".
Mangkana pawarahira Sang Hyang Brahma ring sira, Rajabrahmana.

Tan tucapa mangke Empu Brahmaraja ring patapanira, kwarna mangke sira Patih Madu woyeng
bumi Madura, kinwan angwangun punang yadnya, lwirnia mitra yadnya, buta yadnya, de Sri Aji
Wilatikta, abiseka Sri Hayam Wuruk. Kangelan sira Kryan Patih ngulati wiku sakti, kadi
saktining Enpu Lagawe. Kadacit hana wrêta karênga dening Rakryan Madu, êmpu sakti mangên-
angên tapa woyeng Gunung Hyang, kulwaning desa Madura. Lunga pwa Rakryan Madu
umundanga sang maha êmpu. Tan wiabicara lumampah pwa Rakryan Patih Madu maring
Gunung Hyang, kapangguh sira Empu Rajabrahmana, sêdêng alunggueng payasanira.
Sadatêngnira ring baturing asrama, manêmbah pwa sira ring sang êmpu. Wusnira manêmbah,
atangi pwa sira sadara alon, parek ring padanira sang êmpu. Mojar pwa sang empu, lingnira,
"Duh Rakryan Madu, saka têmbea kyai datêng ring asrama ing kene, tan pendah kadi siniraming
tirta pawitra twase ramaniu, sadatenge sira mara ngke. Apa hana prayojananta tka, warahên
duga-duga ring kami brahmana". Mangkana lingira Empu Brahmaraja, sumahur sira rakryan
patih, sadu wacana ring sang maha êmpu, "Singgih sang maha êmpu, patik sang yatiwara, luir
wruhing Brahma loka, patik sang pangêmpuan, tan rênga subawania sang maha êmpu. Hilang
lapa, wlêkang patik sang maha muni tumon sucianing asrama. Ring mangke hulun amundang
sang êmpu, kapalaning yadnyaning anak sang êmpu, mahyun hulun amitra yadnya. Kenakana
hyun sang êmpu lunga ring Madura". Mangkana ature Patih Madu ring sang maha êmpu. Mojar
sang êmpu, lingnira, "Duh Aum rakryana patih, tan wihang ramaniu, datêngeng Madura,
amrêstiakna kawitaniu, apan wênang kadi kami brahmana". Tan wiabicara, lumampah sang rwa
umungsi nagareng Madura, kadacit, datêng ring umahe Kyai Madu. Tan warnan mangke sira
Empu Rajabrahmana, tucapa sirang tamui saking dura desa, samuha, sampun prapteng Madura,
lwirnia nikang tamui, Blambangan, Pasuruan, Sambawa, Palembang, Sunda, muang sapasuking
Yawadwipa, tan adoh Sri Aji Bali, sira Dalêm Ketut Ngulêsir, abiseka Dalêm Kapakisan. Tan
pendah Manobawa ngutpti ri sira sang nata sireng Bali. Kascaryan kang tamui tumon
karasmianira Sri Smara Kapakisan. Ikang tamui sampun pada angungsi lungguhnia sowang-
sowang, pada inaturan panyambrahma, boga upaboga, we, saha sêdah.

Tan tucapa mangke nikang tamui, kwarna mangke, sajining yadnya sampun cumadang, lwirnia,
êmpêhan, minyak, madu, dupa, dipa, mwang tirta sampun ring kumba, mwang wuti sampun
kinulilingan. Tan wiabicara, munggah sira Empu Brahmaraja ring pahoman, srêgêp busananing
kapanditan, abawa, agênitri, mwang asamayut, asalimpêt, tan pendah Rêsi Srêngga, makapala
yadnyanira prabu Ikswaku kanguni, duking Utara Kanda carita. Sagrêhan ikang tamui tumonton
sang rêsi amuja. Ring puputing amuja, sinengan sira Patih Madu de sang maha êmpu, lingnira,
"Duh rakryana patih, kami brahmananta sampun puput amuja punang kawitanta, maka sêdanang
sang catur weda. Ring mangke cihnakna karyaniu, sidania lawan tan sida", mangkana lingning
Empu Rajabrahmana. Sunahur Rakryan Madu tan hana panjang, "Duh sang empu, apa luirning
wang tinanyankwi". Sumahur sang êmpu saking payogan, "Duh rakryan patih, sahananing hana
ring arêpaning hulun kabeh. Irika ngadêg sirang Madu, tinanyan punang layang-layang, Sida
swasta karyanku". Sumahur tang layang-layang kabeh, ling nikang layang-layang, "Inggih gusti
Madu, sida karyan igusti, mwang swasta manggih swarga ikang kawitan sadaya". Watu tinanyan
denirang patih, watu mojar samangkana. Taru tinanyan, taru mojarakên karyania sida. Suka
girang Rakryan Patih Madu ri swastaning kawitanira. Irika kascaryanikang tamui kabeh tumon
kawikanan Empu Brahmaraja, pada amuji-muji kotamanira Empu Brahmaraja. Têmbening
samangkana, sira abiseka mangke Bagawan Pandya Empu Bumi Sakti. Tan pendah brahma
mantra, wtu saking tutukira sang Empu Pandya Bumi Sakti.

Tan wasitakna sira Patih Madu, tucapa sira bagawan kapandyan, Empu Raja Bumi Sakti.
Sampun inaturan punia, lunga pwa sira ring sunia desi, ring pinggiring sêma sana, dadia hana
gopala sêdêng amaluku, nangis kasiasih, tininggaling ramania, apan tikêl wuntuning wulukunnia,
makêdal-kêdal pwa sira manangis. Matakwan pwa sira sang êmpu, lingnira, "Duh kamung
gopala, kasihan hulun tumon ko lara manangis. Apa marmaniu makusah rikang lêmah, warahên
duga-duga ring kami brahmana". Umatur ikang gopala kasambilnia manangis, "Duh sang
pangêmpuan, untuning wulukun mami tikêl, manuju sila tala. Yan tka ramaning hulun, byakta
agung runtikira ring anak sang pangêmpuan". Sumahur sang êmpu, lingnira, "Duh kamung
gopala, ayua sangsaya, hulun mahayu wulukunta, lamakane sida karyaniu". Mangkana ling
nirang êmpu, umatur sirang gopala, "Duh sang maha êmpu, iki wulukun patik sang êmpu
karyanana". Tinarima den Empu Bimi Sakti. Tan wiabicara, mayoga bagawan pandya, mantra
wikrama mengêt pwa sira ring kabrahmangsanira, mwah atutur pwa sang rêsi, ri pawêkas Sang
Hyang Datra uni. Ring puputing yoga, mijil tang gni saking netra têngên, tumiba ring arêpanira,
irung kiwa pinaka pangêmbusanira, irung têngên paniupaning bayu, manjingeng angga sang
biksuka, tangan têngên pinaka palunira, pupu kiwa pinaka landêsanira, jarining tangan pinaka
supitnira, swedaning muka pinaka banyuning palunganira. Puput tang saraja karyanira sang
maha empu, tucapa pwa sang Empu Bumi Sakti, umahas ring pinggiring sêma sana. Kadacit
datêng ring aksobya asrama, sêdêng sang sadaka maberawa, mamuja ngranasika , umaradana
Sang Hyang Amogasidi. Kascaryan sira Empu Bumi Sakti ring busananira sang sadaka
mangastawa, aswamba, asalimpêt usus agung, asêkar dening wrêdaya, akawaca mong carma.
Mangkana tingkahning Dang Hyang Astapaka ngastawa padanira Sang Hyang Bajra Adnyana.
Wusnira amuja, tiningalan tang pandita tamui angadêg ring sorning salali wrêksa, inaweh pwa
sang wau prapta de Sang Astapaka. Umara pwa Sang Bumi Sakti sadara alon. Tinakwanan sira
saha puja weda ring atiti, lingnira, "Duh Aum brahmana sulaksana, wau prapta, saking êndi pwa
sang rêsi suda cara mara ngke, tan pendah wakpati pwa sira, pinaka gunaning dewata surapsara
kaidêpaning hulun. Manawa palaning yadnyaku sang pangêmpuan datêngeng asrama ing kene.
Warahên duga-duga ring kami Brahmana Astapaka". Mangkana ling Dang Hyang Buda ring
sang wau prapta. Umatur sira sang wau datêng asmita arum amanis, luir manggis tanêm ing gula
drawa, lingnira, "Singgih sang pangêmpuan, Bagawan Anggira, yan ring kawahmin wênang
mratista mala ptakaning wang kabeh. Anak sang yati, saking sila sayana, anak sang Datra pwang
hulun, apanêngêran Empu Bumi Sakti. Maka hetu ranak sang rêsi datêng pwa ngke, kinwan
ranak sang êmpu aguru susrusa ring pada sang pangêmpuan". Mangkana atur nirang Empu Raja
Brahma. Sumahur Dang Hyang Astapaka, lingnira, "Duh Aum anak mami, bagia manta yan
mangkana. Yan tuhu anak mami, brahma putra, maka ngaran bagawan Empu Bumi Sakti, kami
Astapakaniu amriksa katatwaning kapandyanta. Anaku bagawan Pandya Bumi Sakti, êndi
wijiling apui, maka sadanang sarwa karyaniu, êndi unggwaning pangêmbusanta, apa jatining
palunta ring sarira, êndi landêsanta, warahên duga-duga suksmaning kapandyanta". Umtur sira
Empu Bumi Sakti, lingnira, "Singgih sang pangêmpuan, tabe ranak sang maha yati, amrêsnakna
patanya sang yati wara, mangguh ta pwa sira dang hyang yati wara". Tan wiabicara, mayoga pwa
sang êmpu, mangeka cita. Mtu tang gni ring sarira, saking netra têngên, kadi bayu bajra wtuning
angin saking irung kalih. Angrêdana pwa Batara Daneswara, cet datêng pwa batara saking
awang-awang, winêh pwa Empu Brahma Pandya, kanaka rajata. Pinrêstita denira, mamuja midêr
ping tiga, tan wiabicara, matêmahan busananing pandita Astakapa rajata kanaka. Mojar sang
Astapaka arum amanis, "Duh anaku Empu Bumi Sakti, wruh ramaniu ring kotamaning
kapandyanta. Mangke ramanta amlaku asih lawan kita, ri denia hulun inasraya. Iki hana anaking
hulun, stri, ngaran Dyah Mrêtatma, kita wnang maka dampati swari, lamakane ramaniu sida
mulihing swarga loka. Anak mami wnang nyupata hulun, mangke, yan tan samangkana,
sangsaya kami ring têkaning pati, apan hana karênga ring asta dasa carita, sira Bagawan
Warabrata, gurunira Sang Jaratkaru. Pêjah pwa sirang Rêsi Warabrata, ginantung ring
tungtunging pêtung, nungsang pwa sukunira, tang pêtung sinigiting tikus, tiba nglabuh ing
jurang. Mangkana tatwaning sang mati, tan hana putraka". Mangkana pawisikira Dang Hyang
Bajrasatwa, sumahur Bagawan Pandya lingnira, "Sri Bajra Adnya sunia tah, tan langgyanam
êmpu putrah. Duh singgih sang pangêmpuan, tan pendah Sang Hyang Ratnasambawa, paduhka
sang rêsi, tan wihang anak sang maha muni". Mangkana ature Bagawan Pandya Bumi Sakti.
Woyeng Buda asrama, matêmu tangan pwa sang êmpu lawan Dyah Mrêtatma, lwir Sang Hyang
Saci makastri Batari Saci. Asih sira kalih, rikala sang rwa amanganana, aji padma danda
gêlaranira. Rikalania acumbuana krama, aji kama tantra ginêlaran denira. Maka don putra ati
darma utama, purta, ista, kang winangun de sang empu. Purta, ngaran, akarya taman, pancoran,
talaga mwang balenia. Ista, ngaran, mapuja ring eka gni, trya gni mwang kunda gni, mwang asih
ring panjake sami, amara sraya, tan anang budi udata sang êmpu. Samangkana kamahatmyaning
sarira Empu Pandya, angraksa sira. Mangkana kawnangania sang angaduh kapandyan. Pira
swenia Empu Kapandyan maswami ring Dyah Mrêtatma, ngarêmpini pwa sang Dyah, satia kang
suami mapuja mwang yoga maweda stuti, atutur pwa sira sang êmpu ring kajitendryan, unin ring
paturuan, mangka darmani Empu Pande ngirtiakên putra.

Wasitakna sira Bagawan Empu Bumi Sakti woyeng asrama Kayumanis. Kawarna mangke sira
Dalêm Bali, Sri Smara Kapakisan, wentên ing Lingarsa Pura, mahyun sang nata masuda sridanta.
Dinuta pwa sira Pasêk Bya lunga ing Madura umundang sira Empu Kayumanis kang abiseka
Empu Bumi Sakti, tan pendah Empu Lagawe kasidian adnyananira, sira uriping bwana kabeh.
Tan wasitakna kang duta maring awan, kancit datêng woyeng asrama Madura, sêdêng sang êmpu
mahayu pancopakara, luirnia: puspa, gandaksata, dupa, dipa mwang kumba. Tadanantara mapuja
pwa sang êmpu, masurya sewana. Wusnira mapuja, inaweh pwa sang wau prapta, lingnira, "Duh
Aum Aum, sang atiti wau prapta, apa kawanganiu, mwang êndi swa desane sira, apa ista sadianta
tka, warahên ring kami duga-duga". Mangkana lingnira sang biksu, sumahur sira pasêk tan
apanjang, "Duh singgih sang pangêmpuan, patik sang yati anak sira Arya Langon saking Bali
Aga. Patik sang yati arêp aguru susrusa ring sang êmpu, lamakane ilang punggung patik sang
yati wara". Mangkana ature sira pasêk, sumahur sang êmpu, lingnira, "Duh wuyut mami
pangeran pasêk, bagia yan mangkana, apan tuhu ta ko kula wangsaning hulun. Sira Empu Ktek
awangsanak ring kawitaning hulun, sira Empu Gandring kang sinuduk nguni ring Ken Arok,
gêlaranikang darma yukti ring budiniu, pêngên kari maurip". Mangkana lingning sang êmpu ring
sira Pasêk Bya, matur ipasêk, lingnira, "Duh sang yati, karya dwilaba patik sang rêsi datêng
marangke. Patik sang pangêmpuan dinuta de Sri Aji Bali kinwan umundang sang êmpu lunga
woyeng Bali". Ngandika sira sang dwija, "Duh Pangeran Pasêk, lumapah ta ko rumihin, wuyut
ingandika anganti suba dewasaning hulun". Tan wiabicara, amit sira pasêk saking asrama
Madura. Tan wasitakna kang duta, kancit datêng suba dewasan sang lunga woyeng Bali.
Tadanantara ring awan, kancit datêng ring Gunung Tohlangki, apan sang yati ahawan hyun. Irika
kanggêk citanira Bagawan Empu Bumi Sakti, ton teja kara-kara mungguing padmasana manik.
Irika nêmbah Bagawan Pandya Bumi Sakti, dumêling tang caksu maring siti tala cihnaning
pranata ring pada Batara. "Kamu êmpu suda warna, apa karyaniu, warah duga-duga ring hulun
Sang Hyang". Sumahur sang êmpu saha puja pangaksama, "Pakulun Paduhka Batara hyang
hyangning Giri Tri Srêngga, brahmana paduhka inundang de Cili Bali, kinwan niksakna sira
woyeng Lingarsa Pura". Sumahur Batara, lingnira, "Kamung Empu Madura, yan kita wruh ring
tatwaning tanganku têngên, wnang kita niksakna Sri Aji Bali. Tonton lapaning tanganku têngên".
Dumêling sira êmpu, nyulingling asta paduhka Batara, "Tabe sang brahmana sang kasuwun,
panca brahma, ring lapaning tangan Batara". Sumahur sang hyang, "Endi wnang tibakakna, ring
bahu, ring dada". Mênêng sira Bagawan Pandya Madura. Tan wiabicara, ring bahu, suksma Sang
Hyang amarêngi kêdap. Angêling sang êmpu ring dalêming twas, "Antian cinging sira paduhka
sira hyang hyangning Giri Tohlangkir. Lumaku sira êmpu mahawan hyun, apan sang wruh
lawaning dura darsana, doh lawan parêk. Tan wiabicara, datêng sang Empu Madura ring pura
Lingarsa Pura, sêdêng sang prabu lunggu ing palangka. Turun Dalêm manganti palangka,
lingnira,"Rêp rêp malungguh sang muniwara". Irika masanti sang wiku saha maweda astuti.
Malungguh sang êmpu kinalihan ring lungka-lungka. Kascarya sira Empu Bumi Sakti tumingal
warnanira Sri Aji, tan hana patihnia lawan sang Hyang Mahadewa. "Sumêlah Sang Hyang
Dikara ring anggan sang katong," mangka lingning sang êmpu ring dalêm twas. Apan pada-pada
wagmimaya, sira sang rwa angalap iking twas, mojar sang prabu, lingnira, "Duh sang êmpu, tan
pendah sang pangêmpuan, Bagawan Anggirasa tumurun saking swarga. Indra yan ring catur
lokapala, anirdesia angga sang êmpu tan katuduhan ri kadadinia". Hana pamyam. Mangka ling
Sri Aji, sumahur Bagawan Pandya, lingnira, "Duh Aum Aum, Duh sang prabu, hayua
mangundang-undang kadi kami brahmana. Apa hetuning maha raja umundang kadi kami
brahmana, warahên duga-duga". Sumahur sang katong rum amanis, "Duh sang êmpu, anak sang
yati mahyun matua, tumirua gunaning sang huwus lêpas, sira kawitaning hulun, sira Dang Hyang
Kapakisan". Sumahur sang rêsi ling nira, "Duh sang katong, bagia manta hyun sang katong yan
mangkana, apan tuhu sri narendra, brahma putra, tusning Brahmana Kapakisan, anadi catraning
jagat, tunggal lawan kawitaning hulun. Kami brahmana tan asisia satria, hetunia samangkana,
hana karêngê de kami ri tatwaning hitiyasa, purana, kang inikêt de Bagawan Sampyana, manadi
asta dasa carita: Santanu putrah brahmacaryam, ngaji danur weda astram, rêsya Camadagni
mangadyayam, langgyana aduh rêsya Bargawah. Sira maha raja Astinendra maputra, apapasih
maharaja Dewabrata, sira mangaji weda ring Bagawan Rama Prasu, aminta nugraha ring
nabenira, sira Bagawan Rama Bargawa, amrahmacari, wiku tan kneng istri. Pira swenia angaji
danur weda astra woyeng Bargawa asrama, amuit pwa sang Santanawa. Ri nembênira mulih ing
Gajah woya, pirangganing swenia sang rêsi Santanu putra ring pura, cêt hana wang istri listu ayu,
nangkileng pasramanira Dang Hyang Bargawa, ngaran Dyah Ambilika, aminta sraya ring sang
rêsi, lamakane asih Sri Dewa Brata, akurên lawan sira, ri denia sang Dyah, asanak tiga, durung
aswami. Arinia, inalap de Sang Citrawirya, Citrasena, majar sang rêsi karubira, ring sang
inasraya, Pira kunang swene sang Dyah aneng asrama, kancit datêng sira sang Rêsi Bisma
maring asramanirang nabe. Mojar sang nabe, tan dawa denia nguparêngga sabda, lingnira, "Anak
mami Bagawan Bisma, alapên iki Dyah Ambilika, ramaniu anugrahe sira anglabuh punang
kabrahmacariniu, tan enak uriping wang, akarya duhkaning kadang mitra woyeng jagat, apan
tiga satru ring sarira, mahyun angrundahakna yasa kirtiniu rikang bwana. Sang apa tika satrunta
mijileng tutuk, wak amisuna, amitya wacana mwang si tan satia wacana, tika kabeh satrunta wijil
saking tutuk. Mangke nimitania amet ta sang Dyah Ambilika. Mangkana ling nira Bagawan
Rama Prasu, sumahur sira sang Rêsi Bisma, lingnira, "Pukulun sang nabe, tabe anak sang muni,
langgyana ri wacana sang kasuhun, bisaman anak sang rêsi mahyun anyukla brahmacari,
sinaksenan de Sang Hyang Tryodasasaksi. Takut pwang hulun mitya wacana, ri paduhka batara,
tan arêp anak nabe aswami lawan Dyah Ambilika". Ping pat, ping lima, sirang nabe makon pwa
sira makurên, ping nêm, ping pitu, Rêsi Bisma amuhun tan arêp aswami ring Dyah Ambilika. Ika
kroda Bagawan Rama Prasu ring sisianira, tinuding pwa Sang Dewa Brata, sahawak prakasa.
Tan wiabicara, kroda sira Bagawan Santanawa, mamalês mamrapah ratonira, mwang mandêdêl
mukanira. Tan wiabicara, maprang pwa sang rêsi kalih adwandwan, pada angawijilakên kasakti
adnyananira, dadia kasoran sira Bagawan Rama Prasu, dening sampun mawêrda. Têmbening
samangkana, sira sang Brêgu suta amastu sira Bagawan Santanawa, lingnira, "Duh kita Bagawan
Santanu putra, tambening mangke kami ramaniu, tusning Brêgu wangsa, tan arêp aniksaning
satrya kula, katkeng dlaha. Amaring dlaha, yan sira brahmana tusning Brêgu wangsa dumiksa
punang satrya, moga-moga tan sidi palania, wastu amangguh baya agung, jah tasmat, wastu tat
astu astu, katkeng wkas, manda ri wkas".
Mangkana pawarah Bagawan Pandya Sakti Bumi ring sang kumawaseng Pulina Bali, pinaka
dalihanira takut ring Sang Hyang Mahadewa. Pira swenira Empu Kayumanis woyeng Bali, mulih
sang wiku mahawan hyun, tadanantara, datêng ring Asrama Madura.

Mangke kawarna sira sang Dyah Mrêtatma, kasih nirang Empu Kapandyan, sampun mijil sang
rare sang aneng garba uni. Anaking atua, sira ngaran Brahmana Sakti Lare, kang ari sira Dyah
Kencana Wati, pada sakti amangunakên tapa. Sira Brahmana Lare Sakti, wruh ring tatwa
kapandyan, salwiring saraja karya êmpu pande. Tambening samangkana pwa sang Empu Lare,
abiseka Empu Gandring Sakti, dudu Empu Gandring Lalumbang. Sira Dyah Kencana Wati, tan
pendah Hyang Uma Sruti, hyang hyangning kasatyan mangjadma ring sira, wruh ring witaning
weda praga, kebêkan ring brata catur sandi. Tan wiabicara, sinengan pwa sang anak de sang
bapa, lingnira, "Duh anaku rwang sanak, nukuakna budiniu isanak. Iki hana panugrahanku ring
kita kalih. Simsim kanaka manika manik abang, anaku sira Empu Gandring wnang, apan ta ko
angaduh sarwa lalandêp. Iki ikang simsim mamata ratna campaka, anaku Empu Galuh maka
wnangania ri denian sira angaduh suksmaning kusumadewa. Mangkana panugrahanira Empu
Bumi Sakti ring anaknia maka kalih siki. Tusta girang kang putra kalih, aminta pasungira sang
bapa. Pira swenia, sira Empu Gandring Sakti sinungan ratna bang, ring yayahira, tan enak
hyunirang Empu Gandring. Katarka tan hana kotamaning simsimnira. Tan wiabicara, sinengan
Dyah Ratna Wati, ngelihing arinira, datêng si rayinira, manêmbah ring sang kaka. Mojar sira
Empu Gandring sadara alon, lingnira, "Antêning hulun Dyah Ratna Wati, rinasa de rakaniu, tan
wnang kita angawa paweh nirang bapa, simanik ratna campaka, apan kita kari mawak kaniaka".
Mangkana paminta nirang Empu Gandring. Tan kinaturana de si rayinira. Kroda sira Empu
Gandring, wak prakasa, anudingi netrania sirayinira, tan pendah sang Gotamasuta aminta cacupu
manik ring si rakanira Dewi Ranjani, paweh Sang Hyang Indra ring sira. Nêhêr tan wineh de sira
Empu Galuh, dinanda sirayinira. Kewala sira Empu Galuh suda malilang, kadi manik spatika
upama, tan duhka sira. Yan hana ngastawa, tan duhka sira, apan wruh pwa sira, kang sinêngguh
tri buana. Tunggal budining wang ring nêraka loka, duhka kewala sira anang kana, tunggal juga
budining wang amanggih swarga, suka kewala sira anang kana, iki wang hana ring madya pada,
suka, duhka, pati, urip. Mangka hyune Sri Empu Galuh ring dalêming twas. Nimitaning
matinggal pwa Sri Empu Galuh, matinggaleng sramanira ri kdeping wang akêmit, makitahya sira
mahyun, nganês parigraha, dumunung ikang Giri Srêngga Kusuma. Kadacit katon wang istri
listuayu, tan pendah Mdarajwaja patni. Mojar batara lingnira, "Duh Aum Aum, kamung
pawestri, apa kawanganiu, Dyah, nunggal-nunggal, sang apa kumawasa ingandika, warahên
duga-duga ring kami sang hyang". Sumahur Sri Empu Galuh, lingnira, " Pukulun sang hyang,
manih Batara Brahmani saking Madura Desa, anak Bagawan Pandya Sakti, kaputraka de Dang
Hyang Agni, maneh batara mahyun nganês parigraha, mahyun amanggihakên swarga ring
tkaning pati". Mangkana aturning sang nirsraya. Sumahur sang hyang, lingnira, "Duh wuyut
mami Sri Empu Galuh kita, wruh hulun ri kaduhkanditaniu, unawan kiwa ring kawahmi, tan
kêneng cala wrêdayaniu. Wruh kami ring ramaniu, putusing adnyana tatwa kapandyan, apan
anaking brahmana, teka utama kita. Sira Bagawan Empu Bumi Sakti, pratanjali sira yan ring
catur asrama. Mangke hulun tumuduh pwa sira woyeng Bali, ring Gunung Trisangga pinaka
asramaning hulun. Kita kania mangke, silih kawitaniu, sira Brahmana Kulputih, pinaka
rwanganing hulun, asucia laksana wuni apan mangke sira wrêda tapa, mahyun muliheng dewa
loka". Mangkana tuduh sira sang hyang ring Sri Empu Galuh. Tan wihang Sri Empu Galuh kadi
wakyaning langit.
Tan katakna sira paduka batara, tucapa sira Empu Galuh, lunga maring Bali . Tan kawarna ring
awan, kancit datêng ring sukuning Gunung Agung, amêkul ri pada Sang Hyang Mahadewa saha
cita nirmala. Hêlêm-hêlêm, tar lupa sira ring dewa puja, suda pratisteng wrêdayanira,
anyangkulputih pwa sira, tan pendah Sang Hyang Uma Sruti pwa sira hyang hyangning
kasatyan. Tambening samangkana, Dyah Kencana Wati abiseka Dyah Sang Kulputih.
Piangganing swenia Dyah Kulputih ring Besakih, hana wadwa kasihnira batara, ngaran Sang
Pragusa Sweta, tan pendah sang Marutsuta pwa sira, ri kawicaksananira. Sira kinwan angaturana
pancopakara ring sira Sang Kulputih.
Tucapa sira Empu Gandring Sakti, kinwan de sang bapa angaluruh sira rayinira ri denia
matinggal saking desa Madura. Inulati pwa sira ring desa pradesa, mwang ring sunia desi, nêhêr
tan kapangguh. Irika mayoga pwa sira Empu Gandring Sakti, mahima, ngaraning yoganira.
Mahima, ngaran, umahas pwa sira ring desantara, pinuja ta sira sinêmbah. Wineh boga,
anoprabrati. Panca bayu ardanam, bhur, bwah, swah, swaste sariram, bajra satwam prama tatwah
anirdesyam swa sarirah. Dura darsana sariranira Empu Gandring tumona wang adoh aparêk.
Kadacit, katingalan pwa sang ari aneng Bali, woyeng sukuning Gunung Trisrêngga. Tan
wiabicara, linêsuakên pwa yoganira Empu Gandring. Lumaku pwa sira lunga ing Bali. Ri tlêng
nikang knana, tadanantara ring awan, kancit surup sira Sang Hyang Diwangkara, araryan pwa
sang êmpu ring rangdu wrêksa. Tan ucapa mangke sira Empu Gandring Sakti ring sorning taru
kêpuh, dadia hana pwa jadawini krura rupa, mijil saking liangning gunung, mlêd mangalua
ambuning manusa. Tan wiabicara, katon pwa brahmana suda warna, dadia makrak tang raksasi,
masidugosa, mojar pwa sira wak prakasa, lingnira, "Duh kamung brahmana suda warna, apa
hana karyaniu datêng marangke, hulun juga jawaksaya asing marangke, darmaning kadi ngong,
raksasi, nara pinaka mangsa kui". Mangkana ling nikang raksasi krura rupa. Irika adan sira sang
êmpu anglêkasana Sang Hyang Wisnu, pnyara murti, angawe ulangun budining raksasi. Mojar
pwa sang Empu, mamanis manohara, lingnira, "Duh Aum Aum, jadawini ta ko, hulun brahmana
saking Madura desa, anak Bagawan Pandya Bumi Sakti. Hulun mahyun lunga maring Bali Aga,
angulati antêning hulun, sira Empu Galuh, kinwan de bapanku, sira Bagawan Pandya".
Mangkana lingnirang êmpu ri sang krura rupa. Kadi linan twase si raksasi, karuna wacana, tan
pendah kala Surpanaka angrêrêmih sang Ragu suta Wijaya, lingnira, "Singgih sang pangêmpuan,
maneh sang yati arêp aminta putra padana, lamakane hana nupat hulun ri masaning palatra".
Mangkana ling nirang raksasi angasih-asih aminta kasih, luir pendah Dyah Arimbi mahyun alaki
ring sira sang Bayusuta. Kawlasan sira êmpu ring sang aminta sraya, mojar sang êmpu tan dawa,
lingnira, "Duh kamung raksasi tanggalakna karaksasianiu, tan wihang hulun aswami lawan kita,
apan tan dadi hulun tan karuna ring sang aminta srana". Wau mangkana ling nirang rsi, tusta
girang citanira sang krura rupa, cet cét ilang tang rupa kabinawa, matmahan pwa sira istri
listuayu, tan pendah warapsari turun aneng meru. Mojar pwa sira sadara alon, lingnira, "Duh
sang swami, hulun raksasi sampun sida sakama-kama, adan sumimpang ri pagrahaning hulun,
tan sida denku angrêtana turaning Sang Hyang Smara. Kadi binasmi tanpa apui twasing hulun".
Mangkana aturning raksasi. Tadanantara ngranjing sira sang rwa ring liangning gunung. Suka
pada suka sang rwa makurên, tan pahi Dyah Arimbi aswami sang Bayu tanaya. Pira swenia sira
Empu Gandring Sakti atêmu tangan ring sirang raksasi, mamtêng pwa sang Dyah Jadawini.
Sampun panjang lék yusaning garbaning sang Dyah, mojar sang êmpu ring swaminira, wak
patuk, "Antêning hulun Dyah Jadawini ta ko, kari niu ring pagrahan, pahayunan punang rare ring
garbaniu, hulun mahyun lunga maring Bali Aga, angulati antêning hulun, Sri Empu Galuh".
Sumahur tang raksasi, lingnira, "Duh sang êmpu, suka citan ngwang rumêngwa ujar êmpu ring
hulun, maka cihna ning drêda asih aswami". Mangkana aturning raksasi, tanapanjang.
Tadanantara, lumaku sira Empu Gandring woyeng Gunung Besakih, mahawan hyun, kadacit
datêng woyeng Besakih, katêmu sira rayinira sêdêng ayoga japa samadi. Kascaryan Empu
Gandring tumingaling kapragiwanan sang ari. Ri puput nikang yoga, tiningaling sira rakanira
prapteng asramanira. Tumurun sira Empu Galuh saking payasanira, lingnira, "Duh sang êmpu
rakaning hulun, hulun angturakên kêmbang krangkus, nama Buda Siwa ya. Mojar sira Empu
Gandring, "Antêning hulun, Batara Siwa Buda kinabaktianta, pinaka prêmananing hulun. Hulun
kinwan angulati kita marangke de sang bapa, Bagawan Pandya Empu Bumi Sakti. Wruh tang
hulun ring budyanta mangke, anglarana Sang Hyang Aji Purana Dewa, anyangkulputih. Nya,
ngaran idep. Kula, ngaran turunan. Putih, ngaran putus. Apan kita maka anak de sang suda
sridanta, wnang kita angaduh kabrahmanan mangke, darmaning si pati, saking urip ulati,
pêngpêngan kita mahurip mangke, darma juga lêkasana rumuhun, maka sadanang sang hyang
catur weda". Mangkana piwkasira Empu Gandring Sakti ri sira rayinira. Irika suka pada hyunira
sang rwa, sang matinggal lawan sang katinggalin. Tan wasita sira êmpu ring awan, kancit datêng
ring sramaning kala raksasi. Pinêndak pwa sira tkaping kasihnira tumut katkeng anakira, sang
aneng garba uni. Umatur sira raksasi, girih sawaka, lingnira, "Duh sang yatiwara, anak sang
pangêmpuan iki, kang ri samipaning hulun. Mangkana ature ni Dyah Giri Séwaka, tusta girang
hyunira sang êmpu, "Duh antêning hulun Giri Sewaka kita, mahyunkui muliheng Madura desa
mangke, parêng-parêng lawan anaking hulun. Matur Dyah Giri Sewaka, lingnira, "Duh sang
swami ta maha rêsining hulun, manêh sang yati tan tumut umiring sang yatiwara, apan bina
warnaning hulun. Iki anaking hulun, pinaka panawuran sih, manêh sang biksu, hulun sakingke
asih ring anaking hulun. Iki rarening hulun maharan Brahmana Dwala, apan sira pinaka walan
uriping hulun". Mangkana ature Dyah Jadawini. Mangke tan wasitakna ujar nirang êmpu, pada
asih kumasih, pada-pada kawakgminira, amunggêl ikang wrêdaya. Tan wiabicara, lumaku sang
rsi tumut sang anak, sira sang Brahmana Dwala, mojar sira sang ibu amastwakna anakira,
lingnira, "Tambayang sarwa bayam, durga sma sindu wanam. Duh anaku sang Brahmana Dwala
kita, moga-moga kita dirga prana, wêrdi putrah mahajanam. Wêrdi sêntana kita woyeng jagat
raya, tan amangguh anang baya kewuh kita, ring alas, durga, setra, sindu, sgara, tan kna
tinêngêtan dening buta, pisaca, kala dêngên. Hulun ibuniu mulihing swarga mangke, apan wus
sinupat de kotamani ramaniu, sira Empu Gandring Sakti". Mangkana ujar nikang raksasi,
matmah widiadari.

Tan katakna Dyah Giri Sewaka, tucapa sira Empu Gandring. Sang êmpu nangkileng sang bapa.
Tusta girang sang bapa ri tkaning sira anakira, "Duh Aum Aum anak mami, punapa karyaniu
kinwan de bapanta angulati sira rayinira". Sumahur sira Empu Gandring tan apanjang, ridenian
sang bapa, wruh ring suksma ring dura darsana, katon tang sarwa bawa, mwang adoh aparêk, tan
adwa denira nguninganga ring sang bapa, lingnira, "Pukulun sang dwija, sira rayining hulun sira
mahyun ngênês parigraha, tumirwa guna sang brahmana, suda sridanta. Sira pinaka kili de Sang
Hyangning Tohlangkir, mangke abiseka sira sang Kulputih". Mangkana ature sang Empu
Gandring ring sang dwija kapandyan. Suda hyunira Empu Bumi Sakti rumênga aturning sang
anak. Angling ta sang dwijatan adawa, lingnira, "Anak mami, wruh sira ramayabapa ring
budining rayinira. Ramaniu mangke arêp tuminja asramaning arinta sira Empu Galuh. Kita
pakari ring asrama ngke, apan sampun sida karyan hulun woyeng martya loka, wêrdi anak putu,
pinaka pangêntasing hulun mulihing swarga mangke". Wau mangkana ling nirang Empu Bumi
Sakti, cêk pwa ilang marêbing kdap muliheng Brahma loka.
Tucapa mangke sira Brahmana Dwala, sampun tumaruna yusanira, tan pasiringan sira woyeng
asrama Madura, wagêding kawi gita, wruh salwir saraja karya kabeh, mwang nurageng jagat
raya, tan pendah sasratmasa numêndeng bumi, wruh ring tatwa aji kapandyan. Tan kawarna
mangke sira Brahmana Dwala, tucapa mangke sang bapa, sira Empu Gandring Sakti, sêdêng
umaradana Sang Hyang Siwa Gni, mahyun pwa sira muliheng brahma loka. Datêng sira
Brahmana Dwala ri têlênging Gunung Indrakila, katon sang bapa, maprana yama, makeris pwa
awakira sang êmpu, wuryaning tan pamangan ara, rumakêt awaknia lawan kuliting kayu, tan
pendah maha raja Drêstarastra, rikalaning srama wasa wuni, mahyun pwa muliheng kwera
nêgara. Marabas ranuning aksinira sang anak, tumon sang bapa kadi layuan, mahyun pwa sira
pêjah umiring sang bapa. Tadanantara, hana puspa warsa tiba saking byomantara, marênging
jaya-jaya astungkara karênga de sang Brahmana Dwala. Kancit datêng sira Empu Saguna,
mahawan tawang, agia tumutur lawan wuyutnira sira brahmana Dwala, lingnira, "Duh Aum
Aum, wuyut mami Brahmana Dwala kita, wakakna pangrênga talinganta karo, tan hana
badrawada asuji, kagnopita dewata kadi kami, kami buyutta, Empu Siwa Saguna, apêrnah ari
minde ring kakiniu, Bagawan Pandya Empu Bumi Sakti. Ri mangke wayahta sampun amoring
acintia wus numarjanang dadia wineh mrêta karsana weda de Bagawan Darma Swami, waras
tekang sang catur diri, pada mengêt ring karunanira Bagawan Darma Swami".

Tucapa mangke anaking ratu sakeng Madura desa, sêdêng pwa amaburu, cinarokan dening
mong. Pejah pwa sang raja putra, busanania inalap dening puhun, inaturakên ring Bagawan
Darma Swami. Tinarima de Dang Hyang Darma Swami. Pirangganing swenia, tang busana sang
raja sunu woyeng pasraman, lunga sang rsi woyeng Madura, wineh kang Swarnangkara, akarya
busana kapanditan. Tan wihang ikang Swarnangkara, apan mengêt mahutang jiwa. Ring
tulihning sang Wiku Darma Swami, rumasa-rasa ring dalêm twasing Swarnangkara, busanan
sang Raja Putra Madura, "Wawangunaning hulun nguni". Irika kadi kayu mangadêg pwa Empu
Swarnangkara, tan sang pandita, tan sang prabu, mengêt pwa sang Empu Swarnangkara, kasadu
adnyananira, ika marmane inaturakên tang busana, ring sang aniryeng Madura. Ri datêngnira
ring pura, inaturana punang raja busana ring sang katong, mawarah tan adua ring sang narsineng
Madura, saking paweh Bagawan Darma Swami. Irika kroda sang prabu, katarka sira sang wiku
amêjahana sang raja putra. Tan wiabicara, tinêmbang tang têngêran woyeng paseban,
niabimatanira, anglarah Bagawan Darma Swami. Tan katakna, kapangguh sira sang rsi dening
prajuriteng Madura,. Inapusan pwa awak sang Darma Swami, binalitbit, dening wlatung. Tan
kawarnan sangsaranira sang rsi, dadi karênga den pun wyagra, si pragusa. Sang tiga angitêrakên
naya, lamakane lêpas sang wiku saking apus, woyeng watangan Madura. Mangke tucapa sampun
lêpasa saking talinira, saking pangupayaning pragusa. Ri luputnirang Empu Darma Swami,
mucap ring dalêm atinira, mwang manyêlsêl pala karmanira, pasahe kalawan duta, têmbening
mangke yan hana sêntananing brahmana kading hulun, ring dlaha, lamakane tan tuting budi
dusta, mwah rumasa-masa sira ring pamargining sira Empu Swarnangkara, tan hana singsalnira,
ring kadi kami brahmana, apan sira amangaduh darma kapandyan, tan hana matrania, asuna, kadi
kami brahmana rinasa de Empu Swarnangkara, satia brahmana, tunggal denia angrasaning,
matangnian tan hana singsal nikang Swarnang kara ri kadi kami brahmana, matangnia santa
citanira, Bagawan Darma Swamiri sirang Swarnangkara, tambening samangkana sira Dang
Hyang Darma Swami, anguswakên wuwus wak patut, lingnira, "Kamung Sang Hyang Triodasa
saksi, makadi Sang Hyang Catur Loka Pala, sang hyang pinaka saksining rat kabeh, têmbening
mangke brahmana kadi hulun, tan arok lawan budi dusta, kang kadi laksananing mong kang
angaweh hulun ratna manik nguni. Yan hana sêntananing hulun dusta budi, jah tasmat, tan sida
sadia woyeng jagat raya. Tambening mangke hulun brahmana tan mahyun pwang hulun
angawehanang tirta sêntananing pande Empu Bangkara, Swarnangkara. Mangkana bisamanirang
Darma Swami, nimitaning ayua ramaniu Empu Gandring rinilêmanira aminta nugrahaning
brahmana". Mangkana tumuture sira Empu Siwa Guna ring wuyutnira Brahmana Dwala, umatur
sira Empu Dwala Adnyana ring wuyutnira, lingnira, "Tirta pawitram mahawarsah. Duh sang
pangêmpuan, kadi udanan amrêta twasing hulun. Tan pendah sang Hyang Indra sang
pangêmpuan ring kawagmimayan. Tan langgyana hulun ri sapakon sang yati wara". Sumahur
sang Empu Siwa Saguna, amastwa sida karyanira, "Duh Aum kamung Brahmana Dwala, moga
kita sida karya woyeng jagat, amangguhanang nuraga". Ri puputning wara nugraha, cêt ilang
sang rsi mawan tawang.

Tan ucapa sira Empu Gandring sampun muliheng Sura bwana, kwarna mangke sirang Brahmana
Dwala, mahyun sira anyuda sridanta. Tan hana pinaka nabenira woyeng Madura desa.
Tambening samangkana hana hyunira akarya pralingganing wayahnira, sira Bagawan Empu
Bumi Sakti mwang swaminira Dyah Mrêtatma. Ri puputning arca kalih, lungguhana pwa ring
padmasana woyeng padewaran hlêm. Tan lupa pwa muja kawitanira tan pendah sang Ekalaywan,
anak sang Nisada, mahyun tumut ring karya sang Pandawa Korawa wuni madanurdara woyeng
paseban. Apan sira sudra yoni, tan wineh tkaping Bagawan Drona. Lês matilar mungsi desa
sunia. Sira angwangun Drona lingga. Enjing sira Ekalaywan masuci, wusira masuci, manêmbah
pwa sira, wus sira manêmbah, madanurdara astra pwa sira matunggalan, nimitaning sor
kapradnyaning Parta amêntangakên sarwa sayaka. Sira Brahmana Dwala, samangkana juga sira
bakti ring kawitanira. Wineh wara nugraha sira ring kawitanira, ngaran, Pustaka Abang, maka
gêlaraning pati urip.

Tucapa mangke sira Empu Dwala Brahma woyeng asrama Madura, tan pendah Wiswakarma
atmaja, ring kawagmianira angaduh salwiring saraja karya. Sampun wêrdi putra sira Empu
Dwalagni, anak kang atua sira Arya Pande Bratan, sira Arya Pangde Sadguna.

Tucapa mangke sang aniryeng Bali, sira Sri Aji Baturenggong, abiseka maha raja Krêsna
Kapakisan, tinampa de para anglurah sadaya, pinaka adining mantri, Kyai anglurah Agung
Widia, tan adoh Kyai Anglurah Dauh Kulwan Baleagung, pada-pada widagda sira, anglus
punang bumi. Rêp dyêm ta Balina ri tadêgira maharaja Kapakisan woyeng Lingarsapura, tan
pahi sira Batara Krêsna, kasiwi sira sang Udaweng mantri. Mangke mahyun pwa sira aji
angwangun punang swa raja karya, ngeka dasa ludra woyeng Pura Besakih, apan sampun hana
brahmana sakti wau prapta, cudamanianing sapasuking Bali Aga, tan pendah sira sang wiku
Batara Pitamaha, kasidyadnyananira, sira tika maka palaningyadnyanira sang katong, sineng
sahananing prakarya de sang andiryeng Bali, lwirnia undagi, sangging Prabangkara, tusning pade
bêsi, bujangga, pada mawurwuran kawidagdania angaduh saraja karya. Tan wiabicara, kanggêk
swa raja karyan sang prabu, ri donia tan anang Empu Swarnangkara woyeng Bali. Tusning Pande
Tusan, Pande Tatasan, sang êmpu hana ring Bali tan wruh akarya mas pirak, wosêk citanira sang
prabu ri denia tan hana akarya upacaraning widi widana, mwang busananing batara. Tan
wiabicara, hana wrêta matra, woyeng desa Candi Kuning, sira Arya Pande Wulung namanira,
turun saking desa Madura, anak sang Empu Brahma Dwala, mangunakên tapa ring Gunung
Bratan. Ri sampun puput kertinira, sira abiseka Empu Sadguna, widagda sira ring darma
kapandyan mwang akarya kanaka mwang rajata, wruh ring kotamaning sarwa manik. Sira
inundang de sang prabu lunga woyeng Gelgel, parêk ring padanira Batara Krêsna Kapakisan.
Tan wihang sira Empu Sadguna parêk ring padanira dalêm. Tan katakna ring awan, kancit datêng
woyeng paseban Lingarsapura, kascarya sira êmpu tumon ikang wang angaduh saraja karya pada
kabinawa pwa karyanira. Sadatêngira ring pura, masanti, mapuja ngaksama ring sang prabu.
Wusira mapuja, malungguh pwa sira êmpu umiring sang prabu. Angling sang prabu arjawa,
lingnira, "Duh sang Empu Swarnangkara, hulun iki aminta sadmata ri sang êmpu, sidakên karyan
hulun, pangeka dasa ludra mangke, karyanana mami sopacaraning saraja karya". Sumahur sang
êmpu tan dawa, lingnira, "Singgih sang maka murdaning Bali Aga, tan wihang êmpu
prameswara, akarya sopakaryaning pangeka dasa ludran. Tan wiabicara wineh sirang êmpu
kanaka manik mwang rajata". Tan wasitakna, mayoga Empu Sadguna anglarana Aji Tatwa
Kapandyan, mwang si Panca Bayu Ardana mwang Sang Hyang Panca Nala, ring sariraning sang
êmpu. Mangêndah tang apui arêpanira. Apalon tangan, aparon pupunira, gni saking lapa-
lapaning tangan pada angawijilana guna saktining adnyananira swang-swang. Sira êmpu pande
wsi, juga mangkana pawyadnyananira, sira Empu Bangkara, juga samangkana denira
anglêkasana gunanira. Mwang sang Wiswakarma, sira sinanggêh pande kayu tapat sira ring
tatwa darma laksana. Ika kabeh, samua tusning anala tatwa. Anala tatwa, ngaran, sira pandenira
Batara Rama nguni, duking Utara Kanda Tatwa, sira sang Pande Analagni, pandening situ banda,
maka sêdananing mêntaseng tasik, lwirnian tusnira mangke, Empu Swarnangkara, Empu
Kapandyan, Wasi, Empu Sangging Prabangkara, Empu Darma Laksana, abiseka Empu Darmaja,
iki samuha Anala wangsa. Yan sampun ngaduh kawikon, abiseka sang Dwijati. Dwijati, ngaran,
wang wijil ping kalih.

Tan katakna mangke tang saraja karya sang prabu, tucapa mangke, sira Empu Swarnangkara,
sampun wiweka nugraha de Sri Aji Bali, pada-pada ika kabeh pasungira. Sira Empu
Swarnangkara, hana ring sramanira ring Bratan, sampun wredi putra pwa sira, woyeng Bratan,
anak kang atua, sira (1) Pande Banupania nira, kang amadia, apanêngêran sira (2) Pande
Suradnya, ikang sampun mapurohita, abiseka Pande Rsi, wuruju sira (3) Arya Pande Tusta, pinih
untat sira (4) Arya Pande Tonjo, angaduha sarwa lalandêp. Malih hana kang istri, mapêsengan
(5) Dewa Ayu Putu Sara, kaambil antuk Gusti Lanang Dauh ring Gelgel, maputra asiki lanang,
mapêsengan (a) I Gusti Pande, sane madenan malih istri, mapêsengan (b) Dewa Ayu Made Sari,
kaambil antuk I Gusti Panji ring Buleleng, tan madrwe putra. Sane nyomanan talêr istri,
mapêsengan (c) Ni Ayu Nyoman Santun, tan marabian, kapingit ring Batara Pucak Batukaru,
sane kêtutan lanang, pêsengane (d) Ida Wana, dadi wanagi, maka ngukir lintang pradnyan.
Tan wasitakna anake Empu makabehan, tucapa sira Empu Wulung sampun mur muliheng
suniata, puputing panilêman. Kwarna mangke tang putra sadaya, sampun pada wruh angaduh
darma kapandyan.

Tan wasitakna sira Arya Pande Bratan, tucapa mangke kawulane Pasêk Kayu Sêlêm saking
Batur, lunga angalu lintang ring desa Bratan. Kdacit surup sira Batara Surya, manginêp pwa ring
desa Bratan. Tan ucapan mangke wang pangalu, katakna sira satusning Pande Bratan wêtu cara
medanira panêndaning rundahnira, panêndaning batara kawitanira sira Bagawan Pandya Empu
Bumi Sakti, pinaka padarmaning pande woyeng Besakih. Wulangun pwa sira kabeh tan lingan
lawan loka stiti, kdacit cinidra wang pangalu rikalaning wêngi. Tan wiabicara rinamêsa pwa sira,
mangunjangan. Pira swenia sakrêhing Pande Bratan anêlasanang pêngalu, hana wrêta matra
karênga olih I Pasêk Batudinding. Antian runtiknira sira Pasêk Batur ri sira Pande Bratan.
Riabimanania angrundahakna desa Bratan, tinêmbang punang tatabuhan woyeng Batur, geger
sakrahe Pasêk Batudinding, saha sanjata, lwirnian, Pasêk Kayu Sêlêm, Pasêk Cêmpaga, sira Pasê
Cêlagi Manis, Pasêk Babalangan, Babandêm, Poh Têgêh, Pulasari, mahyun makola guna sakti
lawan I Pande Bratan. Murawa kumêrisik, bubar beri mwang kala sangka, surak tan pangkura,
kadi aluning jêladi. Tan dwa matangkêp prangira wadweng Batur mwang Bratan, arok arukêt,
pada tan ngucap mundura, kantar pada kantar, tulup pada tulup, kadi syukning alang-alang
swaraning mimis, tumitih swaraning brahma sira. Kadi walang tinêbah dening waranaba,
pasamburat, ajrih malayu, anak putu ingêmban, anangis pati prêngak, pati prêngik, wurmani
akdik, kinabehan satru, akweh palatra. Sesaning pêjah, hana ngungsi desa para desa, hana
anuntun wawalungan, hana mundut pustakanira, si pustaka Bang, angungsi desa Taman, kang
apanêngêran Empu Jangga Rosa, sira Arya Pande Sarwada, angalih ring desa Kapal, sira Arya
Pande Rumaja, asrama woyeng Kawisunia, sira Empu Tarub, angalih ring desa Sadawata,
ngaran, Marga, sira Arya Pande Danuwangsa, sira angalih ring desa Gadungan, hana ring
Srampingan, sira Arya Pande Swarna, sira angalih ke Ler Gunung, anyêraka ring padanira Kyai
Nglurah Panji Sakti Alot, sira Arya Pande Tonjo, angalih pwa desa Klungkung, hana ring Tusan,
hana ring Badung, sira Arya Pande Gurun Ruktya, sira angalih ring Bangli, sira Ida Wana,
angalih ring Bayan. Ika samua sanak amisanira sira Arya Pande Bratan, tan dadi ngaku ming
tiga, sadohe ming ro, ayua lupa ring sanake kabeh, yan sira lupa kabrahmantya wolihira Batara
ring Panataran Bratan.

Tan wasita sira pande sadaya, kawarna sira Empu Tarub, kang asrama woyeng desa Marga, sira
mayoga samadi woyeng desa Marga, ring dina Saniscara Siwa, wara Jênar, rikalaning sukla
paksa, tambening samangkanasira angrêdana kawitanira rikalaning wêngi hana sabda mantara
karênga, lingnira, "Wuyut mami ayua duhka samua amangguhakên sangsara, larapan
pangêndaning titah. Kita Brahma wangsa maka nara mangsa, apan kita amangan anak tusning
Pasêk Batur, tunggal-tunggal kawitaniu lawan Pasêk, apan juga sira tusning Brahmana wangsa.
Sira Empu Ktek, sikanira sira Empu Brahmaraja Kapandyan. Mangke kalaniu angwangun karya,
suka mwang duhka, yan tan olih anganggo jajaton, sêrbuk wargane sira, tan sida karyaniu. Mwah
yan hana kanin tangan sang adrwe karya, wyadin kadange, sira wnang juga ginawe jatu. Yan tan
samangkana, ayua lupa ring darma kapandyan. Yan kita mahyun bakti ring kami ring we siwa,
saniscareng wara Jnar, sêmbahên kui saking pahibuanta iki, saha cita nirmala, cihnanta atutur
kadi kami, kami wuyuta Empu Brahma Dwala".

Tan wasitakna sira Empu Tarub woyeng Sadawata desa, sampun wêrdi putra pwa sang êmpu, tan
lupa pwa sira ring pawêkasing kawitanira, bakti ring dewa, tar malupeng pitra puja, masih ta sira
ring swa gotra kabeh, nuhaga pwa sang êmpu woyeng desa Marga. Kinasihan pwa sira ring sang
para sujana, ri denian satya pwa sira ring ujar, wruh ngenaking budining praja.

Mangke katakna sira Arya Pande Ruktya, hana ring bumi Bangli, ring banjar Pule juga angaduh
saraja karyanig mas pirak.

Tan kawarna sira Arya Pande Ruktya, tucapa mangke I Gusti Praupan mwang I Gusti Dawuh
Pamamoran, sira ngawasakna bumi Bangli.
Pira swenia anadi payunging bumi Bangli, katakna mangke (1).I Dewa Tirta Arum, abiseka I
Dewa Pamêcutan, kang ari (2). I Dewa Pring, angalih ring desa Brasika, wuruju (3). I Dewa
Pindi, apuri ring Pagêsangan, sira tika angêlurug punang desa Bangli. I Gustu Prawupan, pêjah
pwa sira de si kadga I Lobar.
Tucapa mangke I Gusti Dawuh Pamamoran. Tumut sira Pande Ruktya mwang sanakira Pande
Likub, tusning Pande Bratan tumut umaring Ngurah Dawuh Pamamoran. Ajrih angili pwa sira
kinabehan, dening satru woyeng Taman Bali. I Gusti Dawuh Apuan angungsi bumi
Cêmbangawon.

Tan ucapan mangke I Gusti Dawuh Apuan woyeng Cêmbêngawon, kawarna sira Pande Likub
malayu saking desa Bangli angindit kawitanira pratima kalih siki, lakibi, pralingganira Empu
Pandya Sakti mwang Dyah Mrêtatma, sira angalih ring desa Timbul.

Sira Arya Pande Ruktya, kanasan palayunira lawan sira rayinira, apan tinut buri dening satru,
jênêk pwa sira woyeng desa Blahaking, kang kawasa punang desa Blahbatuh, Sira Kyai
Anglurah Jêlantik tusning Wesnawa wangsa. Mangkana pari kandanira umungguh ring piagêm.
Pira swenia sira Pandya Ruktya woyeng Blahbatuh karo sidening wisa tan wêrdi santananira,
apan malupa lawan kawitanira, tan pendah kadi wang kakênan brahmatya, amênti-mêntik
punggêl. Pira swenia samangkana wruh sêntanane sira tusning Pande Bratan, sah saking Bangli
nimitaning akarya padewaran ratu kapandyan mwang Dalêm Bangli. Tambening samangkana
pwa sira amangguh sadia rahayu. Mangkana umungguh ring prasasti.

Puput

Anda mungkin juga menyukai