KATA PENGANTAR

Alhamdulillah, puji lan syukur dhumateng tim panyerat konjuk wonten

ngarsanipun Allah Ta’ala. awit saking limpahan rahmat saha kanugrahanipun satemah
kita saged ngrampungaken makalah kanthi tema “UPACARA ADAT SIRAMAN”.
Mugi-mugi makalah menika saged nambahi kawruh saha pengalaman dhumateng para
pamaos babagan menapa ingkang dipunbetahaken lan dipungatosaken dening upacara
adat siraman, ugi kagem limpahan kasarasan saha kalodhangan ingkang sampun dipun
paringaken dening Allah SWT satemah kita saged nyusun makalah menika saking
saperangan sumber, inggih menika. liwat perpustakaan pasinaon utawa liwat internet.

Wonten ing kalodhangan menika kita ngaturaken agunging panuwun dhumateng

sedaya pihak ingkang sampun paring semangat saha motivasi wonten ing panyusunan
makalah menika. Dhumateng tiyang sepuh ingkang sampun paring sumbangsih dhateng
kula, Ibu Feni ugi dhumateng rencang-rencang ingkang sampun paring pambiyantu
kanthi maneka warni. Mugi-mugi informasi lan materi ingkang wonten ing makalah
menika saged migunani tumrap pamaos. Ora ana sing sampurna ing donya iki kajaba
mung Allah SWT. Dhuh Gusti ingkang Maha Agung, pramila kita nyuwun kritik saha
saran ingkang mbangun kangge perbaikan makalah salajengipun.

Mejayan , 30 Juli 2022

Penyusun

1
 DAFTAR ISI

Kata Pengantar...........................................................................(Halaman)

Daftar Isi........................................................................................(Halaman)

BAB 1 PENDAHULUAN..........................................................(Halaman)

1.1 Latar Belakang......................................................................(Halaman)

1.2 Rumusan Masalah..............................................................(Halaman)

1.3 Tujuan.......................................................................................(Halaman)

BAB 2 PEMBAHASAN............................................................(Halaman)

2.1 Pengertian Siraman.........................................................(Halaman)

2.2 Piranti Siraman....................................................(Halaman)

2.3 Prosesi Siraman...................................................(Halaman)

2.4 Pengertian Dinamika Masyarakat dan Kebudayaan..................(Halaman)

2.5 Konsepsi-konsepsi Khusus Mengenai Pergeseran Masyarakat.................(Halaman)

2.6 Contoh Konsepsi-konsepsi Khusus Mengenai Pergeseran Masyarakat dan

Kebudayaan........................................................................................................................................
.. (Halaman)

BAB 3 PENUTUP............................................................................(Halaman)

3.1 Kesimpulan............................................................................... (Halaman)

Daftar Pustaka.................................................................................(Halaman)
 BAB I
PENDAHULUAN

1.1 Latar Belakang

Kathah tiyang ingkang ningali saha nindakaken upacara adat siraman nalika ana prosesi
upacara penganten, nanging akeh uga sing ora ngerti artine, maknane lan tujuane, sanajan kebak
simbol sing kudu dimangerteni. Saben simbol ing plot urutan eksekusi lan alat wis kebak
tegesipun, panaliten kedah dipuntindakaken supados makna saha simbol-simbol dados cetha
teges, maksud lan tujuan, supaya upacara siraman ora mung digunakake minangka asimbol
kamulyan kanggo wong sing duwe niat lan status sosial ngendi wong dumunung ananging
upacara siraman dianakake kanggo nguri-uri adat kang kebak makna.

Upacara siraman penganten adat Jawa iku salah siji sing kaping sepuluh upacara adat
kanggo masyarakat ing tlatah Sampangan ing kutha Madiun. Anane upacara siraman ing tlatah
Sampangan uga ora uwal saka kabudayan ing kutha Madiun umume kang isih ngugemi Prosesi
pernikahan adat Jawa. Kutha Madiun, Jawa Timur.

Basa kang digunakake dening masyarakat Madiun sajrone urip saben dina yaiku Basa
Jawa ngoko alus. Lan salah sawijining wilayah ing Kutha Madiun ingkang taksih
ngawontenaken upacara adat kirab penganten Jawi dumunung ing tlatah Mejayan. Adat panggih
penganten ing mriki badhe ngandharaken menapa kemawon diarani ing syarat-syarat proses
cipratan disiapake, kalebu, nginstal bleketepe bebarengan karo lumakune upacara, ngabekten
utawa uga diarani sungkeman lan upacara, ngracik toya lan upacara, gintun toya lan upacara,
siraman lan upacara, suci kaya lan mecah kendhi lan lampahing upacara, trimming rikma,
pondhongan utawi diarani slendhang, plot utawa pagas rikma bebarengan karo dalan upacara,
pagas tumpeng, dulangan pungkasan bebarengan karo lampahing upacara, sade dhawet saha
lampahing upacara ingkang wonten ing saben prosesipun simbol, nilai filosofis lan pedoman
urip.
Saben pralambang ing alur prosesi siraman kebak makna mila kedah dipuntindakaken
panaliten supados tegesipun cetha saha ancasipun, supados upacara siraman boten namung dados
pralambang kamulyan kanggo wong sing duwe maksud lan status sosial ing ngendi wong,
nanging upacara siraman dianakake kanggo nguri-uri adat ing njero pancen sarat makna kang
suci, agung lan kebak emosi. Prosesi siraman sing ditampilake lan ditindakake dening para
pelaku budaya (wong Jawa) kanggo nyukupi kabutuhane, kebutuhan spiritual lan spiritual fisik.
Kanthi nindakake prosesi cipratan para pelaku budaya (wong Jawa) ngrasa lan ngakoni yen saka
njaba awake dhewe ana kekuwatan tartamtu ngluwihi daya kabisan manungsa kang diarani
acrodati utawa kekuatan gaib. Wonten kapitadosan menika para actor budaya (wong Jawa)
ngakoni yen iku bagéan integral saka macrosmos utawa jagad raya utawa jagad gedhe sing
ngubengi uripe.

1.2 Rumusan Masalah

Adhedhasar lelandhesan kasebut, rumusan masalah sajrone panliten iki

yaiku kaya ing ngisor iki:
1. Wujud e prosesi pelaksanaan upacara siraman nganten?
2. Nyangopo kudu menuhi syarat-syarat upacara siraman?

1.3 Tujuan

Adhedhasar prakawis ingkang wonten, ancasipun panaliten menika

describe:
1. Nerangne prosesi pelaksanaan upacara siraman nganten
2. Nerangne apa sing diarani makna simbolis lan filosofis
ing istilah-istilah ing upacara siraman penganten adat Jawa ing Indonesia
Kutha Madiun
 BAB 2
PEMBAHASAN

2.1 Pengertian Siraman

Siraman di lakoni sedina sak durunge upacara nganten, Sak bar e siraman, calon ngantean di
paes lan menehi ucapan selamat. Di terusake sampek bengi Midodareni ing omah calon nganten.
2.2 Piranti Siraman

Siraman dhewe ing penganten adat Jawa mujudke prosesi sing akeh tahapan. Dijupo saka buku
Pedoman Lengkap Upacara Pengantenan Adat Jawa ciptaan Drs. R.M.S Gitosaprodjo
Surakarta, ing ngisor iki sing kudu disiapake kanggo piranti siraman :
1. Banyu panyiraman, banyu bening lan resik, disiram mawar, mlathi lan kenanga.
2. Pengaron kanggo semprotan banyu.
3. Gayung kanggo njupuk banyu.
4. Tikar Bangka, tikar pandan, godhong apa wae sing dibungkus mori.
5. Atus.
6. Anglo, kompor sing fungsine kaya kompor sing digawe saka terakota utawa lempung.
7. Kendi.
8. Klenting wadah banyu kembang setaman.
9. Klopo, dinggo gayung adus.
10. Tumpeng Robyong.
11. Dodol Dawet.
2.3Prosesi Siraman
Sawise kabeh peralatan wis siyap,lanjut nerusake prosesi siraman. Ing ngisor iki urutane upacara
siraman adat Jawa:
1. Sungkeman :
Urutane upacara siraman diawiti saka sungkeman. Calon penganten putri metu saka kamar
dandanan, terus sungkem ning wong tuwane kanggo njaluk restu. Mlakune calon penganten putri
saka kamar dandanan diiringi gendhing ketawang mijil laras pelog pathet Barang.
2. Siraman :
Sawise iku calon penganten kakung moro siraman. Penganten kakung lungguh ing tikar bangka
utawa tikar pandan. Terus diawiti upacara siraman adat Jawa. Urutan siraman iku diawiti saka
sesepuh sing paling sepuh, bar iku sepuhipun penganten kakung. Sing terakhir nyiram yaiku juru
rias pengantin.
3. Paes utawa hiasan :
Sakbar e upacara siraman, penganten diiringi tata rias utawa juru paes moro ing ruang ganti
penganten kanggo dialubi-alubi utawa rambut alus ing bathuk dikerok.
4. Nyuwun donga pangestu :
Sakbar e dialubi-alubi, calon penganten putri direwangi tata rias nekani para tamu sing teko
kanggo njalok sepuro/pangestu. Sakbar e siraman iki, para sesepuh calon penganten putri budhal
nggawa banyu moro panggonane penganten kakung.
5. Upacara Dawet :
Barengan karo acara siraman, dianakake upacara dodolan dawet. Wong tuwa loro nganggo
pakaian adat Jawa, lan rama nganggo beskap landhing, ugheng, nyamping. Ibu nganggo kebaya
miring.
Ing adicara dodolan dawet iki, ibune dadi bakul, lan bapak ngewangi nyediakake payunge ibu.
Para tamu padha ngumpul tuku dawet, alat pembayarane nganggo kreweng bunder lan rata.
Kegiatan dodolan dhawet dilakokne ing wayah awan supaya para tamu sing hadir isa seneng-
seneng melu tuku dhawet. Iki nglangno nek rejeki penganten loro mengko bakal kaya dawet.
Mekaten aturipun upacara siraman adat Jawi. Sawise siraman, prosesi penganten adat Jawa
diterusake kanthi midodareni ing wayah sore.

MAKALAH UPACA RA ADAT

(SIRAMAN)

YANG DISUSUN OLEH:

 AMANDA FAHMA
 AMELANOV
 DY’EGA INDRA
 JUNIOR PUTRA
 PRISCHA BERLINDA
 RIZA HANAFI
  SALMA MUFIDAH
 SHINTA PIKAP

BAB 3
PENUTUP

3.1 Kesimpulan
Cekap atur kula, Mugi manfaat menapa-menapa ingkang kula jabaraken wonten makalah
menika. Matur nuwun kalian pamaos,konco-konco, saha para rencang ingkang tansa mbiyantu
kula ndamel makalah menika. Nuwun anggihpun kula aturaken kaliyan tiang saha sumber ingak
bersangkutan. Nyuwun pangapunten menika kula kathah lepas ing makalah menika. Kula
aturekan matur suwun wassalamualaikum.
DAFTAR PUSTAKA