11.

1 KAUM DAN ETNIK DI MALAYSIA

11.1.1 Menghuraikan Pelbagai Kaum Dan
Etnik Di Malaysia.

KAUM INDIA

KAUM MELAYU

KAUM CINA
ETNIK-ETNIK DI MALAYSIA
Antaranya ialah :
Bajau
 Suku kaum Bajau banyak terdapat di negeri
Sabah. Suku kaum Bajau adalah antara
penduduk asal kepulauan Borneo sejak
berabad-abad lamanya, atau sejak
kewujudan bangsa Melayu di Nusantara
kerana suku kaum Bajau adalah serpihan
Melayu gelombang kedua yang datang ke
Nusantara.
 Suku kaum Bajau mendiami kawasan pesisir
pantai dari Tawau hingga ke Labuan,
dengan kepadatan tertinggi di Semporna,
Lahad Datu dan Kudat.
 100 % suku kaum Bajau menganut agama
Islam. Suku kaum Bajau sangat
menekankan hubungan kekeluargaan dan
“le’od” iaitu kelompok sedaerah.
 Bahasa orang Bajau dikenali sebagai
sinama. Kata sinama adalah kata terbitan
daripada kata akar Sama dengan menerima
sisipan -in- sehingga membentuk sinama
yang bermaksud bahasa kepunyaan bangsa
Sama.
 Selain di Malaysia, bangsa Bajau juga turut
mewarganegarai negara-negara seperti
Indonesia, Filipina dan Brunei Darussalam.
Baba dan Nyonya
 Baba dan Nyonya adalah segolongan
keturunan kaum Cina yang terdapat di
Negeri-negeri Selat, Tanah Melayu (kini
sebahagian Malaysia), khususnya di negeri
Melaka.
 Bagaimanapun, sebahagian mereka enggan
mengakui bahawa mereka adalah orang
Cina tetapi rakyat British dan berbangga
dengan kedudukan ini.
 Mereka mengeji pendatang-pendatang Cina
yang baru dan mempunyai kelab tersendiri
yang tidak membenarkan pendatang-
pendatang Cina masuk.
 Mereka memanggil diri mereka sebagai
“Baba” atau “Peranakan” kerana
kebudayaan mereka, yang berasal daripada
warisan tradisi Cina, mempunyai unsur-
unsur pengaruh kebudayaan Melayu.
 Penyesuaian dan resapan budaya mereka
terhadap suasana sosio-budaya di
persekitaran mereka pada zaman silam, iaitu
melalui perkahwinan campur yang berlaku
antara kaum-kaum Cina dan Melayu, adalah
punca utama mengapa generasi-generasi
seterusnya memanggil mereka sebagai
“Baba”.
Iban
 Suku kaum Iban dahulu dikenali sebagai
dayak laut dan dengan jumlah sebanyak
576,000 iaitu 30% daripada jumlah
penduduk Sarawak, kaum Iban merupakan
kumpulan etnik yang terbesar di Sarawak.
 Orang Iban biasanya menduduki di lembah
Sungai Saribas, Sungai Skrang, Sungai
Batang Lupar dan Sungai Rajang.
 Tradisi orang Iban adalah menyimpan pasu,
gong dan tempayan yang dipanggil tajau. Ia
diwarisi secara turun-temurun, bernilai,
dianggap suci, dan dihomati.
 Perayaan penting yang disambut oleh suku
Iban adalah Hari Gawai Dayak yang
dijalankan antara hari pertama dan kedua
pada bulan Jun. Biasanya, Tarian Ngajat
ditarikan dalam sambutan Hari Gawai
sebagai tanda kesyukuran dalam kehasilan
menuai padi sepanjang tahun ini.
Bugis
 Suku kaum Bugis merupakan salah satu
etnik yang terdapat dalam kelompok ras
berbilang bangsa di negeri Sabah.
 Kebanyakan suku kaum ini telah menetap di
pantai Timur Sabah iaitu di daerah Tawau,
Semporna, Kunak dan Lahad Datu.
 Sejarah kedatangan Bugis dipercayai telah
meninggalkan Kepulauan Sulawesi menuju
ke Pulau Jawa, Sumatera, Semenanjung
Malaysia, Kalimantan dan Borneo sejak
abad ke-16.
 
Melanau
 Melanau terdapat di Sarawak.
 Umumnya masyarakat ini mempunyai
persamaan dengan masyarakat Melayu dari
segi kebudayaan , kepercayaan dan adat
resam.
 Oleh itu, masyarakat ini merupakan satu
cabang dalam masyarakat Melayu.
 Masyarakat Melanau mempunyai budaya
dan adat resam mereka yang tersendiri
seperti dalam aspek kehidupan seperti
kelahiran, perkahwinan dan kematian.
Bisaya

 Kaum Bisaya berasal dari barat laut borneo

di Sabah dan Timur Sarawak.
 Kaum Bisaya dikaitkan dengan kaum
bisaya(Visayan) di Filipina tetapi secara
dasarnya, suku Bisaya hanya terdapat di
Borneo sahaja, tetapi Visaya yang terdapat
di Filipina langsung tidak mempunyai
perkaitan rapat dengan Bisaya di Borneo.
 Melalui perbandingan bahasa, mereka
menunjukkan persamaan lebih dekat dengan
bahasa Melayu daripada bahasa suku
Bisaya di Filipina.
 

Minangkabau

 Orang Minangkabau berasal dari Sumatra

Barat di Indonesia.
 Mengamalkan adat Matrilineal iaitu harta
diwariskan daripada ibu kepada anak
perempuan.
 Mula menetap di Negeri Sembilan pada
abad ke-14.
 Daripada suku inilah lahirnya pembesar-
pembesar Negeri Sembilan yang dipanggil
‘Penghulu’ kemudiannya ‘Undang’ dan akhir
sekali Yang di-Pertuan Besar.
 Negeri Sembilan berada di bawah naungan
kerajaan Melayu Johor.

Kenyah

 Kaum Kenyah ialah kaum terbesar

(Bumiputera) yang mendiami di kawasan
pedalam daerah Baram dan Belaga di
Sarawak, Malaysia serta Kalimantan,
Indonesia.
 Asal usul masyarakat Kenyah adalah di
Dataran Tinggi Usun Apau sekitar 1400-
1700 masihi.
 Masyarakat Kenyah membina rumah
panjang berdekatan dengan sungai, iaiti
merupakan jalan perhubungan mereka dari
satu tempat ke satu tempat yang lain
menggunakan sampan.
11.1.2 Menjelaskan Petempatan Serta
Kegiatan Ekonomi Masyarakat Malaysia
Dahulu Dan Kini.
PETEMPATAN MASYARAKAT MALAYSIA
PADA MASA DAHULU
 Pada zaman Kesultanan Melayu Melaka,
masyarakat tinggal di kampung-kampung
mengikut kaum masing-masing.
 Pemisahan tempat tinggal yang wujud dalam
masyarakat negara ini pada awal
kemerdekaan sebenarnya berlaku akibat
daripada kesan pemecahan yang
dilaksanakan semasa pendudukan British.
 Pendudukan British di Tanah Melayu pada
abad ke-19 telah membawa masuk buruh
Cina dan India secara beramai-ramai.
 Terdapat perkampungan Melayu di kawasan
pinggir pekan dan di bandar pula kelihatan
kedai-kedai Cina sementara buruh-buruh
India bertumpu di ladang-ladang getah.
 Di Sabah dan Sarawak pula, wujud
perkampungan yang terdiri dari rumah
panjang kaum Iban dan kampung kaum
Kadazan. Mereka ini terpisah dan berbeza
antara satu sama lain.
KEGIATAN EKONOMI MASYARAKAT
MALAYSIA PADA MASA DAHULU
 Pengelompokan petempatan mengikut kaum
lahir ekoran pengagihan sektor ekonomi
setiap kaum.
 Orang Melayu kekal sebagai petani sara diri
dan nelayan, orang Cina digalakkan untuk
bergiat dalam sektor perdagangan dan
perlombongan sementara orang India
dikekalkan di estet-estet untuk menjalankan
kegiatan perladangan getah.
 Aktiviti ekonomi yang berbeza hampir tidak
memungkinkan setiap kaum untuk bertemu
dan bergaul.
KEGIATAN EKONOMI MASYARAKAT
MALAYSIA PADA MASA INI
 Aktiviti ekonomi Malaysia terdiri daripada
pelbagai sektor. Sektor-sektor tersebut boleh
dibahagikan kepada tiga bahagian, iaitu
sektor pertama, sektor kedua dan sektor
ketiga.
 Sektor pertanian, perikanan, penternakan,
perhutanan dan perlombongan adalah
terletak dalam kategori sektor pertama
kerana ia melibatkan aktiviti ekonomi pada
peringkat awal iaitu tidak atau kurang
melibatkan aktiviti pemprosesan.
 Sektor kedua adalah sektor yang melibatkan
aktiviti ekonomi yang kebanyakannya
merupakan lanjutan daripada sektor
pertama. Ia lebih bersifat pemprosesan. Dua
aktiviti ekonomi yang tergolong dalam sektor
ini ialah aktiviti pembuatan (perkilangan) dan
pembinaan.
 Sektor ketiga adalah sektor yang terlibat
dengan aktiviti perkhidmatan, seperti
pengangkutan, penyimpanan, perhubungan,
kuasa elektrik, gas dan air, perdagangan
borong, runcit, hotel dan restoran,
kewangan, insurans, hartanah, perkhidmatan
perniagaan, perkhidmatan kerajaan dan
perkhidmatan-perkhidmatan lain.
 Pada tahun 1970-an, sektor pertanian dan
perlombongan menjadi penyumbang utama
eksport Malaysia, tetapi pada tahun 1990-an,
sektor perkilangan pula memberi sumbangan
yang utama kepada eksport Malaysia.
11.1.3 Menerangkan Alat Muzik Dan
Tarian Tradisional Dalam Kehidupan
Masyarakat
ALAT MUZIK TRADISIONAL MELAYU
1. KOMPANG   
 Kompang ialah sejenis alat muzik tradisional
yang paling popular bagi masyarakat
Melayu.
 Ia tergolong dalam kumpulan alat muzik
gendang.
 Kulit kompang biasanya diperbuat daripada
kulit Kambing.
 Alat muzik ini berasal dari dunia Arab dan
dipercayai dibawa masuk ke Tanah Melayu
sama ada ketika zaman Kesultanan Melaka
oleh pedagang India Muslim, atau melalui
Jawa pada abad ke-13 oleh pedagang Arab.
1. REBANA 
 Rebana ialah sejenis alat muzik tradisional
yang sering dimainkan bagi mengiringi lagu-
lagu budaya.
 Bagi masyarakat Melayu di negeri Pahang,
permainan rebana sangat popular,
terutamanya dalam kalangan penduduk di
sekitar Sungai Pahang.
 Tepukan rebana adalah bagi mengiringi
lagu-lagu tradisional seperti indong-indong
dan pelanduk-pelanduk.
 Selain daripada rebana bersaiz biasa,
terdapat juga rebana besar yang dimainkan
pada hari keraian bagi pertandingan
menghasilkan bunyi dan irama yang dikenali
sebagai Rebana Ubi.
1. CANANG
 Sejenis alat daripada keluarga gong yang
berukuran kecil.
 Berperanan sebagai alat penanda masa
(time marker) dalam enssembel paluan
tradisional yang terdapat di Kelantan.
 Dalam konteks persembahan yang
berhubung dengan teater tradisional, canang
disertakan secara berpasangan iaitu canang
‘ibu’ dan ‘anak’.
 Kini terdapat 2 jenis canang yang sering
digunakan iaitu diperbuat daripada besi dan
gangsa.
1. GEDOMBAK
 Gedombak merupakan gendang dua muka
tetapi hanya pada permukaan dasar sahaja
yang dipengan dengan kulit.
 Dalam konteks persembahan gedombak
disertakan secara berpasangan iaitu ibu dan
anak yang dimainkan oleh dua orang pemain
seperti dalam persembahan wayang kulit
dan menora di Kelantan.
1. GAMBUS
 Sejenis alat muzik tradisi dari Timur Tengah.
 Gambus mempunyai 12 tali tangsi.
 Badannya membujur bulat seakan-akan labu
air dengan belakangnya yang melengkung.
 Lehernya ialah persambungan daripada
badannya.
 Gambus dipetik sama seperti bermain gitar.
 Alat muzik ini digunakan dalam permainan
Ghazal atau tarian Zapin dan untuk
mengiringi nyanyian serta tarian Andai-Andai
oleh orang Brunei di Sabah.
ALAT MUZIK TRADISIONAL CINA
1. SERULING
 Seruling merupakan sejenis alat muzik yang
paling popular di negara Cina.
 Seruling dinamakan sebagai “Zhudi”,
disebabkan ia diperbuat daripada sebatang
buluh dan badannya mempunyai lapan
lubang.
 Lubang pertama digunakan untuk ditiup dan
aliran tiupan yang masuk ke dalam badan
buluh akan menghasilkan bunyi-bunyian.
 Alat ini berserta budaya muzik orkestra Cina
dibawa masuk oleh imigran dari negara
China ke Malaysia pada zaman sebelum
merdeka.
 
1. PIPA
 Pipa adalah alat bertali mempunyai 4 tali
logam.
 Badan dibuat daripada kayu, dadanya bulat
dan belakangnya cembong tetapi permukaan
dadanya mendatar.
 Beberapa kekuda titian tali daripada kayu
dipasang pada papan jari seperti fret.
 Tali-tali diikat kepada hujung bahagian
bawah badan dan pada 4 pemulas melaras
disisi papan jari.
 Bahagian kepalanya berukir.
 Pipa digunakan dalam orkestra untuk
mengiringi opera Cina, juga sebagai alat solo
atau mengiringi nyanyian.
1. YANGQIN
 Yangqin atau dikenali sebagai dulsimer
merupakan sejenis alat muzik instrumen
pukulan yang sentiasa dimainkan oleh rakyat
China.
 Suaranya jelas lagi terang. Alat muzik
tersebut boleh digunakan dalam permainan
solo, paduan suara atau opera, ia
menduduki tempat penting dalam permainan
alat-alat muzik dan orkestra instrumen
China.
 Menurut catatan buku sejarah, sebelum
abad pertengahan, negara-negara Arab
pada zaman silam iaitu Yasu dan Parsi di
Timur Tengah mempopularkan sejenis alat
muzik pukulan, iaitu Satailiqin.
 Pada zaman Dinasti Ming ( 1368 – 1644),
seiring dengan perkembangan hubungan
persahabatan yang kian akrab antara China
dengan Asia Barat dan Asia Timur, alat
muzik Satailiqin dipopularkan ke China dari
Parsi melalui laluan laut.
 Pada masa permulaan, alat muzik itu hanya
dimainkan oleh rakyat yang tinggal di
kawasan Guangdong sahaja dan kemudian
dipopularkan dalam pelbagai tempat lain di
China.
 Kemudian diubahsuai oleh seniman dalam
kalangan rakyat China, Satailiqin itu menjadi
alat muzik instrumen China dan namanya
diubah sebagai Yangqin.
1. ERH-HU
 Erh-Hu adalah alatan bertali jenis lute dibuat
dalam tiga saiz, iaitu kecil, sedang dan
besar.
 Alat ini digunakan sebagai alat solo untuk
hiburan, dan juga digunakan dalam orkestra
untuk mengiringi opera Cina.
 Erh-Hu didirikan tegap pada riba pemain
semasa dimain. Tali digesek dengan
sebalah tangan manakala jari-jari tangan
lainnya memetik pada tali-tali untuk
mengeluarkan pelbagai pic, lantai dan
digesek seperti cello.
 
ALAT MUZIK TRADISIONAL INDIA
1. DHOLAK
 Dholak ataupun dholaki ialah sebuah alat
muzik klasikal India Utara (Hindustan).
 Dholak dimain dengan menggunakan tangan
and mudah dipikul oleh pemainya.
 Bunyi yang dihasilkan oleh dholak berasal
daripada hasil pukulan tangan ke atas
permukaan yang diperbuat daripada kulit
haiwan.
 Dholak biasanya digunakan dalam
penghasilan rentak untuk lagu-lagu filem dan
sebagainya.
1. SITAR
 Sitar adalah salah satu jenis alat muzik yang
berasal dari Asia Selatan.
 Alat muzik klasik Hindustan yang
menggunakan dawai/tali.
 Alat muzik ini menggunakan dawai halus
bersama dengan dawai biasa dan ruang
resonansi menggunakan gourd (sejenis
buah-buahan yang dikeringkan dan
berongga di dalamnya) sehingga
menghasilkan bunyi yang unik.
 Sitar merupakan alat muzik yang sering
digunakan dalam seni muzik klasik hindustan
sejak Zaman Pertengahan.
1. VEENA
 Alat bertali mempunyai empat tali untuk
melodi dan tiga tali untuk dengung.
 Badan dibuat daripada kayu, dadanya bulat
dan belakangnya cembung.
 Kekudatitian tali yang tinggi dipasang di
tengah dadanya.
 Bilah fret logam dilekatkan pada papan jari
dengan menggunakan lilin lebah.
 Tali dipasang di atas daripada fret-fret dan
diikat pada pemulas melaras pada sisi leher,
kepala dan labu berukir dipasang pada
hujung penghabisan lehernya.
 Dalam kepala ialah tempat menyimpan
minyak kelapa yang digosokkan untuk
melicinkan hujung hujung jari pemain.
1. TABLA
 Tabla adalah sejenis alat muzik tradisional
yang sangat terkenal dalam masyarakat
kaum India.
 Alat ini dikatakan berasal daripada gendang
Mridangam.
 Tabla mempunyai sepasang gendang iaitu
Sidda (gendang kecil) dan Dagga (gendang
besar) yang ada satu muka masing-masing.
 Badannya dibuat daripada kayu jati,
rosewood dan jackwood.
 Kulit kambing ditampal pada permukaan
tabla untuk menghasilkan bunyi irama yang
indah.