Si kidang ambegipun,
(Si kijang memiliki watak)
Angandelaken kebat lumpatipun,
(Menyombongkan kecepatannya melompat/berlari)
Pan si gajah angandelken gung ainggil
(Si gajah menyombongkan tubuhnya yang tinggi besar)
Ula ngandelaken iku,
(Ular menyombongkan)
Mandine kalamun nyakot.
(Keampuhannya dengan menggigit)
Iku upamanipun,
(Itu sebuah perumpamaan)
Aja ngandelaken sira iku,
(Jangan menyombongkan diri)
Suteng nata iya sapa kumawani,
(Seorang raja siapa yang berani)
Iku ambeke wong digang,
(Itu perilaku yang adigang)
Ing wasana dadi asor.
(Yang akhirnya bisa merendahkan)
Adiguna puniku,
(Watak adiguna adalah)
Ngandelaken kapinteranipun,
(Menyombongakan kepandaiannya)
Samubarang kabisan dipundheweki,
(Seolah semua bisa dilakukan sendiri)
Sapa bisa kaya ingsun,
(Siapa yang bisa seperti aku)
Togging prana nora enjoh.
(ujung-ujungnya tak bisa apa-apa)
Mingkar-mingkuring ukara
(Membolak-balikkan kata)
Akarana karenan mardi siwi
(Karena hendak mendidik anak)
Sinawung resmining kidung
(Tersirat dalam indahnya tembang)
Sinuba sinukarta
(Dihias penuh warna )
Mrih kretarta pakartining ilmu luhung
(Agar menjiwai hakekat ilmu luhur)
Kang tumrap ing tanah Jawa
(Yang ada di tanah Jawa/nusantara)
Agama ageming aji.
(Agama “pakaian” diri)
Legenda
LEGENDA KOTA KUDUS
Kala rumiyin, Kudus arupi dhusun alit ing wewengkon kraton Majapahit. Salah
sawijining dinten, wonten pedagang saking Cina asmanipun Sun Ging. Piyambakipun ahli
ukir. Kawasisanipun sampun kawentar dumugi kraton Majapahit. Kalajeng dipuntimbali
dening Sang Nata Kraton Majapahit kapurih ngukir rerenggan kraton. Kasilipun ngedap-
edapi. Wusananipun, Sun Ging dipunparingi panggenan kangge ngedekaken perguruan ukir
ing dhusun papan panggenanipun. Ing sakmangke, papanipun kasebat Sunggingan, tegesipun
papanipun kaluarga Sun Ging. Ananging , carios sanes nyebataken bilih Sunggingan menika
ateges ngukir/ nglukis. Juru sungging ateges ahli nglukis/ ngukir. Ingkang nggadhahi menika
Ling Sing pedagang saking Cina.
Sunggingan saya ngrembaka ekonominipun ngantos dumugi Kraton Islam Demak
Bintoro ingkang langkung caket tinimbang Kraton Majapahit. Raden Patah minangka
natanipun ngutus Syekh Jafar Shodiq, ulama ageng saking Persia kanthi ancas ngislamake
Sunggingan. Syekh Jafar Shodiq kairing para santri dumugi gapura kanthi ornament Hindu
warisan Majapahit. Ing gapura menika, Jafar Sodiq ngajak para warga sakkupengipun
kapurih ngrasuk agami Islam. Caranipun ngajak kanthi alus. Gandheng para warga ngrasuk
agami Hindu, Japar Sodiq ngasta lembu gapura kasebat. Masyarakat kepincut ndhatengi awit
lembu menika minangka Dewanipun. Boten dangu, saperangan warga sampun ngrasuk agami
Islam, kalebet Sun Ging/ ling Sing (sakmenika jalan Kyai Telingsing). Ing wasana, Jafar
Sodiq ngedekaken masjid sakcelakipun gapura ing dhusun menika. Bangunan mesjid
dipunrengga kanthi rerenggan lempengan sela cemeng (batu hitam ) saking Baitul Maqdis ing
Yerussalem, Palestina. Saking nami Baitulmaqdis menika nami dados name Kudus ingkang
tegesipun suci. Saya dangu mesjid kasebat kawentar kanthi nami mesjid Kudus (mesjid
ingkang karengga lempengan watu Al Kuds/ watu suci).
Kanthi wontenipun mesjid Al Kuds lan ngedekaken pesantren , saya kathah masyarakat
njaban kitha ingkang nggadhahi ancas ngaji lan maneka warni pedamelan saya ngrembaka
(dagang, tetanen, ngukir, lsp). Dhusun Sunggingan ingkang dipunrintis dening Ling Sing
dados kitha lan pusat pesantren kawentar kanthi sebatan Kudus. Syekh Jafar Sodiq misuwur
kanthi sebatan Sunan Kudus. Gapura ingkang kaginakaken syiar Islam dening Jafar Sodiq
pranyata dados salah satunggaling ciri khas kitha Kudus inggih menika Menara Kudus.
Teks Eksposisi
Tari serimpi yaiku tarian sakral sing biyen mung dipentasna dening keraton. Tembung
serimpi bisa diarani ngimpi, tegese yen nonton tari serimpi iki bisa nggawe wong kaya-kaya
ana ing alam ngimpi. Tembung serimpi uga bisa dihubungna papat unsur yaiku grama, angin,
toya, lan bumi.
Tari serimpi iku saka Keraton Surakarta lan Keraton Yogyakarta. Tari serimpi nduweni
akeh jinis, salah sijining yaiku tari serimpi sangupati. Sangupati saka tembung sang lan apati
sing tegese sang pengganti raja.
Miturut sejarah, tari serimpi sangupati wis ana ing jamane pamarentahan Pakubuwono
VI. Nanging nalika jaman pamarentahane Pakubuwono IX, tari iki dijenengi tari serimpi
sangupati, amarga ing jaman kuwi nageri Walanda njaluk supaya Keraton Surakarta nyerahna
pesisir tanah Jawa.
Banjur Keraton Surakarta ngadhakna rembugan karo Walanda. Ing rembugan iku
dipentasna tari serimpi sangupati. Para penari nggawa pistol lan gelek inum. Pistole diisi
pluru asli, menawane Walanda arep berontak, para penari bisa nyerang langsung.
Tari serimpi kawet biyen nganggo klambi temanten putri Keraton, dienggoni dodotan lan
gelung bokor kanggo ngrias sirahe. Nanging tari serimpi sangupati saiki mung nganggo
seredan, ditambahi wulu kasuari ing sirahe, lan keris ing mburi.
Tari serimpi sangupati nduweni teges nilai-nilai luhur kanggo ngendalikna hawa nafsune
manungsa. Kabeh gerakan tari serimpi iki nggambarna supaya manungsa nduweni tingkah
laku sing apik.
Iklan Basa Jawa