YAYASAN PENDIDIKAN WIYATA TAMA SEMARANG

SMP EMPU TANTULAR

Jl. Palebon Raya No. 30 Semarang Telp. (024) 6706873

PENILAIAN AKHIR TAHUN (PAT)

TAHUN AJARAN 2021/2022
LEMBAR SOAL

Mata pelajaran : Bahasa Jawa

Kelas : VIII (Delapan)
Hari/Tanggal :
Waktu :
PETUNJUK KHUSUS :

I. Pilihen wangsulan A, B, C utawa D minangka wangsulan sing paling bener!

RESI JATHAYU

Prabu Dasarata duwe kanca sing raket jenenge Resi Jatayu. Resi Jatayu mau minangka rajaning manuk.
Resi Jatayu iku sing meruhi nalika Sinta utawa putri mantune Prabu Dasarata dicolong Rahwana. Resi Jathayu
banjur enggal ngrebut Sinta saka regemaning Rahwana. Nanging Resi Jathayu kalah kuwat, mula Resi Jathayu
kalah, swiwine tugel sengkleh, wulune dibrodholi, ditendhang nganti kejet-kejet. Rahwana saya cepet lakune
anggone nggondhol Sinta, Sinta kelaran, kabeh perangan awake krasa lara, satemene pengin uwal nanging
sansaya kenceng sikepane Rahwana. Wusanane amung bisa nangis melas asih njaluk tulung ngrerintih sedhih.
Sekar cundhuk mentul, gelang, kalung padha tiba kocar kacir
Tumeka Negara Alengka Sinta dipameri endahing kraton, barang-barang lan prabotan kang edi peni,
mawarna warna mas inten barleyan Sinta ora gumun lan ora ngrewes Rahwana nyoba ngarih-arih sarta nglelipur
Sinta. Sinta crita manawa ora kepencut nanging tetep setya marang Rama. Krungu kandhane Sinta, Rahwana
muntab lan ngincim marang Sinta yen ora manut bakal dipateni, nanging Sinta tetep teteg atine ora wedi mati.
Ana ing tengahing alas Dhandhaka, Rama anggone ngoyak kidang ora bisa kecekel. Rama lan Lesmana
banjur bali nglenthung ora oleh gawe lba kagete bareng wis tekan papan dununge Sinta wis ora ana. Digoleki,
diceluki ora ana wangsulan Rama saya kaged bareng nemu cundhuk mentul sing pating pececer. Ing pangira Sinta
mesthi dicolong Rama nesu jagad saisine bakal dijungkir walik angin bakal diendheg segara kali bakal desat
banyune wit-witane bakal dibedhol. Tujune Lesmana bisa ngreripih lan nglipur dadi lilih. Kekarone banjur
nerusake laku nggoleki ilange Sinta.
Tumeka ana ing panggonane Resi Jatayu, kahanane Resi Jatayu menggeh menggeh lan megap-megap
kaya meh mati nanging isih bisa nyritakake lelakone lan menehi weruh menyang endi parane Rahwana sing
nyolong Sinta, durung nganti rampung Resi Jatayu tumekaning pati. Jalaran wis ora bisa ketulungan mula Resi
Jatayu banjur kaobong dening Rama, keluke geni kumebul menyang langit sing arahe tumuju menyang negara
Alengka lan keprungu swara tanpa rupa sing isine menehi pituduh carane ketemu Sinta. Ora watara suwe
kekarone banjur padha budhal, sajrone ati ora leren-leren anggone ngalembana marang lelabuhane Resi Jatayu.
(Kapendhet saking buku Padha Bisa Basa Jawa)

1. Ora watara suwe kekarone banjur padha budhal, sajrone ati ora leren-leren anggone
ngalembana marang lelabuhane Resi Jatayu.
Ngalembana duwe teges ... .
A. Ngece
B. Ngapik-apik
C. Ora percaya
D. Nacad

PAT Bahasa Jawa/VIII /TA 2021-2022 1

2. Latar panggonan crita kasebut yaiku ... .
A. Alengka
B. Hastinapura
C. Taman Asoka
D. Taman Sari

3. Paraga-paraga crita ing dhuwur yaiku ... .

A. Jathayu, Anoman, Rama
B. Anoman, Dasamuka, Sinta
C. Sinta, Rahwana, Jathayu
D. Anoman, Jathayu, Dasamuka

Resi Jatayu keprungu ana swara wanodya jerit-jerit. Resi Jatayu nggoleki swarane
kuwi mau. Tekan dhuwur angkasa, Resi Jatayu weruh kreta kencana sing nggawa lungane
Dewi Sinta. Resi Jatayu banjur ngreteni menawa Dewi Sinta kadhusta dening Raden
Rahwana. Resi Jatayu sing luhur budine ora seneng nyawang wanodya sing dipeksa dening
Raden Rahwana. Apa maneh wanodya kuwi mau garwane Raden Ramawijaya, putra kanca
rakete. Resi Jatayu enggal-enggal nyegat abure Rahwana. Awake Dewi Sinta sadhela-dhela
polah arep ucul, nanging tetep disikep Rahwana. Gelang lan kalunge Dewi Sinta padha tiba
pating kececer. Resi Jatayu njaluk supaya Raden Rahwana ngeculake Dewi Sinta, nanging
Dewi Sinta digegegi, ora diwenehake.

4. Pethilan wacan kasebut isine apa?

A. Ramawijaya perang tandhing karo Rahwana ing angkasa.
B. Raden Ramawijaya minangka putra rakete saka Resi Jatayu.
C. Resi Jatayu nulungi Dewi Sinta kang kadhusta dening Rahwana.
D. Dewi Sinta digawa Rahwana menyang angkasa nitih kereta kencana.

5. Gatekna ukara-ukara ing ngisor iki!

1. Mireng mekaten punika, Dasamuka muntab nesunipun, mratelakaken manawi Sinta

boten teluk, badhe dipuntelasi.
2. Sinta boten gumun, boten ngrewes, Rahwana nyobi ngarih-arih sarta nglelipur Sinta
nanging Sinta cariyos bilih tansah enget tuwin tansyah setya dhateng Rama.
3. Dumugi ing Nagari Alengka. Sinta dipunpameri kaendahaning kraton, barang-barang
saha prabot ingkang sakalangkung edi peni, mawarni-warni rerenggan, mas inten
barleyan.
4. Sinta tetep teguh santosa ing budi mula Rahwana saya jengkel, lajeng mrentahaken
supados Sinta dipunjagi dening raseksi-raseksi ingkang galak-galak saha ndrawasi

Urutna supados dadi crita kang runtut!

A. 3-2-1-4
B. 3-2-4-1
C. 2-3-1-4
D. 1-2-3-4

PAT Bahasa Jawa/VIII /TA 2021-2022 2

 Lelabuhane Jathayu
Rajaning peksi punika namanipun Jathayu. Piyambakipun dados mitra kenthelipun Raja
Dasarata. Pramila, sareng sumerep anakipun mitranipun dipuncidra dening Rahwana, Jathayu enggal
tumandang mitulungi. Kreta kencana dipuntrajang kemawon, Sinta dipunrebat. Nanging Rahwana
nggegegi, boten nguwalaken. Dedreg udreg-udregan, silihing ungkih, rebatan Sinta wonten ing
gegana. Eman dene Jathayu kalindhih, dipuntatoni saha dipunajar dening Rahwana. Swiwi kiwa
sengkleh tugel, taksih megap-megap dipuntendhang, kumleyang ing awang-awang, dhawah ing siti
kejet-kejet klebekan. Laju lampahing kretanipun Rahwana nggondhol Sinta. Sinta kesakitan,
badanipun longkrah boten kanten-kantenan dipunceneng-ceneng kangge rebatan. Sakedhap-sakedhap
polah nedya uwal, nanging tetep kasikep dening Rahwana. Sagedipun namung nangis melas asih,
ngrerintih sedhih. Sekar cundhuk, gelang, tuwin kalungipun sami dhawah pating pececer. Sinten
kemawon ingkang sumerep kawontenan saha polahipun, punapa dene mireng tangis tuwin
pasambatipun Sinta temtu tumut trenyuh sedhih. Dalasan kewan-kewan wana, wit-witan, thethukulan,
rerumputan kemawon tumut melas sedhih. Redi-redi mendel mbisu sisah. Angin boten lumampah.
Angkasa timbreng nglemeng nggameng kasaput mega mendhung. Srengenge surem, sorotipun kucem.
Sadaya isining jagad tumut nandhang. Namung tiyang satungggal ingkang boten gadhah raos welas ,
inggih punika Rahwana.
Dumugi ing Nagari Alengka. Sinta dipunpameri kaendahaning kraton, barang-barang saha prabot
ingkang sakalangkung edi peni, mawarni-warni rerenggan, mas inten barleyan. Sinta boten gumun.
Boten ngrewes. Rahwana nyobi ngarih-arih sarta nglelipur Sinta. Nanging Sinta cariyos bilih tansah
enget tuwin tansyah setya dhateng Rama. Mireng mekaten punika, Dasamuka muntab nesunipun,
mratelakaken manawi Sinta boten teluk, badhe dipuntelasi. Sinta tetep teguh santosa ing budi.
Rahwana saya jengkel, lajeng mrentahaken supados Sinta dipunjagi dening raseksi-raseksi ingkang
galak-galak saha ndrawasi.
Ing tengah wana. Anggenipun mbebujeng kidang boten pikantuk damel. Rama lan Lesmana
wangsul nglenthung. Dumugi panggenanipun, Sinta sampun boten wonten. Dipunpadosi boten
pinanggih. Dipunceluk dipunbengoki boten nyauri. Rama manggih sekar cundhuk tuwin
saperanganing angen-angenipun Sinta. Punika sami pating pececer. Ing panginten Sinta
dipunpandung. Rama nesu sanget. Jagad saisinipun badhe dipunjungkir walik. Angkasa badhe
dipunkebaki panah. Angin badhe dipunsigeg. Srengenge badhe dipuncandhet, sorotipun badhe
kasirnakaken. Lepen, tlaga-tlaga, saganten tuwin samodra, punapa dene sawarnaning toya badhe
kaasataken. Tetaneman, tetuwuhan, dalah wit-witan badhe dipunbedholi, dipunrungkataken. Manawi
Sinta boten kawangsulaken, para dewa ing kayangan badhe dipunsampurnakaken. Tujunipun,
Lesmana saged nglelipur, saged damel lilih. Kekalihipun nglajengaken lampah, nglacak madosi
ingkang ical. Dumugi ing panggenanipun Jathayu. Jathayu menggeh-menggeh meh koncatan nyawa.
Sanadyan makaten, ewadene taksih saged nyariyosaken lelampahanipun, sarta suka sasmita arah
plajengipun pandung. Sinta kabekta dhateng Nagari Aleng... . Dereng ngantos telas anggenipun
ngucapaken wandaning tembung, Jathayu angemasi. Rehne tetela sampun boten saged katulungan
malih, raganipun dipunbesmi dening Rama Lesmana. Kelukipun latu kumelun nggayuh gegana
nedahaken penering Nagari Alengka dalasan kapireng swanten ginaib ingkang suka pitedah caranipun
saged pinanggih Sinta.
Boten kerondhen kekalihipun nunten bidhal gegancangan. Ing salebeting manah boten telas-telas
anggenipun nunten sami ngalembana dhateng lelabetanipun Jathayu. Ing tengahing lampah wonten
ingkang suka pamrayogi supados Rama Lesmana minta sraya dhateng rajaning wanara. Punika kadugi
badhe saged mbengkas karya ngluwari Sinta saking kasangsaranipun. Ing pundi padununganipun sarta
sinten rajaning wanara punika.

(Kapendhet saking cariyos Ayu Sita tuwin Bagus Rama anggitanipun Dra. S.A.Satiti, penerbit Media
Wiyata)

6. Tumindakipun Jathayu nalika sumerep Sinta dipuncidra dening Rahwana inggih punika
….

PAT Bahasa Jawa/VIII /TA 2021-2022 3

 A. enggal-enggal nimbali Rama
B. enggal-enggal nilaraken Sinta
C. enggal-enggal pados pitulungan
D. enggal-enggal tumandang nulungi

7. Namung tiyang setunggal ingkang boten gadhah raos welas, inggih punika Rahwana.
Ukara kasebut yen diowahi basa ngoko dados ... .
A. Namung tiyang siji sing ora duwe raos welas, yaiku Rahwana.
B. Mung wong siji sing ora duwe rasa welas, inggih Rahwana.
C. Mung wong siji sing ora duwe rasa welas, yaiku Rahwana.
D. Namung wong setunggal sing boten gadhah raos welas, inggih Rahwana.

8. Paraga ingkang watakipun mboten nggadhahi raos welas asih inggih punika ….
A. Jathayu
B. Dasarata
C. Lesmana
D. Rahwana

Dumugi ing Nagari Alengka. Sinta dipunpameri kaendahaning kraton, barang-barang

saha prabot ingkang sakalangkung edi peni, mawarni-warni rerenggan, mas inten barleyan.
Sinta boten gumun. Boten ngrewes. Rahwana nyobi ngarih-arih sarta nglelipur Sinta.
Nanging Sinta cariyos bilih tansah enget tuwin tansah setya dhateng Rama. Mireng mekaten
punika, Rahwana muntab nesunipun, mratelakaken manawi Sinta boten teluk badhe
dipuntelasi. Sinta tetep teguh santosa ing budi. Rahwana saya jengkel lajeng mrentahaken
supados Sinta dipunjagi dening raseksi-raseksi ingkang galak saha ndrawasi.

9. Tumindak apa kang jumbuh karo piwulang saka wacan kasebut?

A. Tansah mujudake kekarepan sanajan ora jumbuh karo kahanan.
B. Seneng mamerake bandha donya supaya diajeni dening wong liya.
C. Nindakake bab kang ala supaya kabeh gegayuhane bisa kasembadan.
D. Sanajan dipameri bandha donya nanging tansah enget lan setya marang garwa.

10. Kang nuduhake yen Rahwana

PAT Bahasa Jawa/VIII /TA 2021-2022 4