Anda di halaman 1dari 57

‫نور الوفـى‬

NADZOM MAQSHUD VERSI JAWA


Dilengkapi Bagan/Tabel Ringkasan Ilmu Shorof

Khoirun Niat

Ponpes An-Nur Ngrukem Pendowoharjo Sewon Bantul


D.I. Yogyakarta

2020
Kata Pengantar

‫ والصالة والسالم على أشرف األنبياء وإمام‬، ‫ الحمد هلل رب العالمين‬، ‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬
. ‫المرسلين سيدنا وشفيعنا محمد األمين وعلى آله وصحبه أجمعين‬
Alhamdulillahi Rabbil ‘Alamin, segala puji bagi Allah, hanya karena rahmat dan
karunia-Nya, buku sederhana ini bisa selesai. Di tengah pandemi dan semakin
menyebarnya wabah di daerah setempat, penulis berusaha menyelesaikannya dengan
memohon pertolongan kepada Allah supaya senantiasa diberi kesehatan dan kekuatan
untuk menjalani aktivitas sehari-hari.

Buku yang berisi ilmu Shorof ini penulis susun untuk melengkapi Nadzom Jurumiyah
Jawa yang sebelumnya telah selesai. Ilmu Nahwu dan Shorof saling terkait dan tidak
bisa dipisahkan. Ilmu Nahwu membahas kata setelah masuk dalam kalimat,
sedangkan ilmu shorof membahasnya sebelum masuk dalam kalimat. Keduanya
saling melengkapi untuk menjadi dasar ilmu bahasa Arab guna memahami sumber-
sumber Islam, baik Al-Qur’an, Hadis atau kitab-kitab berbahasa Arab sebagai
referensi keislaman.

Sebagaimana dalam Nadzom Jurumiyah, penulis menyusun ilmu shorof ini dalam
bentuk Nadzom (Syi’ir) supaya mudah dibaca sehari-hari secara bersama-sama
memakai irama. Sudah menjadi tradisi di pesantren, biasanya santri-santri membaca
nadzom secara bersama-sama sebelum memulai pembelajaran atau sekedar mengisi
waktu dengan murajaa’ah membaca nadzom bersama-sama. Nadzom –baik ilmu
nahwu atau shorof- yang dibaca selama ini masih berbahasa Arab dengan gaya puitis
sehingga susah untuk dipahami. Para santri mampu menghafal nadzom-nadzom
tersebut, tetapi kurang bisa memahami secara langsung apa yang mereka hafalkan dan
mereka baca sehari-hari. Dari sini-lah penulis berinisiatif menyusun nadzom ilmu
Nahwu/Shorof persis seperti irama yang santri baca tetapi memakai bahasa yang
mereka pahami. Penulis memakai Bahasa jawa karena karakteristik yang dimilikinya
dengan berbagai variasi sehingga relatif mudah untuk dibuat nadzom.

Penulis menyusun nadzom Shorof Jawa ini berpatokan pada kitab Nadzom Maqshud
yang ditulis oleh Syaikh Ahmad bin Abdurrahim at-Tahthawi. Oleh sebab itu, penulis
memberi nama buku ini: Nurul Wafa, Nadzom Maqshud Versi Jawa. Irama yang
digunakan persis seperti kitab aslinya (Nadzom Maqshud) yaitu yang dikenal dengan
Bahr Rojaz. Irama nadzom ini sudah sangat dikenal di dunia pesantren karena
digunakan oleh berbagai kitab, seperti Nadzom Imrithi dan Alfiyah. Harapannya,
nadzom shorof jawa ini bisa digunakan untuk muraja’ah/deresan (lalaran) atau untuk
sekedar mengisi waktu guna mengingat-ingat ilmu shorof yang telah dipelajari dan
dihafalkan.

Selain bisa digunakan untuk muraja’ah, buku ini sebenarnya juga bisa dipakai sebagai
bahan ajar ilmu Shorof. Nadzoman Shorof Jawa ini penulis lengkapi dengan
ringkasan ilmu Shorof yang disajikan dalam bentuk bagan atau tabel. Penulis juga

i
berusaha memberi penjelasan tambahan dalam nadzom sebagai pengantar semisal
pembahasan tentang Bina’ Fi’il, bentuk Fi’il (Tsulasi/Rubai), Wazan Fi’il, bentuk
Tasrif (Istilahi/Lughawi) dan lain-lain. Penjelasan-penjelasan tambahan ini, penulis
ambil dari Syarah Nadzom Maqshud yang bernama ‘Aunul Ma’buud’ dan dari kitab-
kitab referensi yang lain.

Usaha lain yang penulis lakukan adalah memberikan footnote untuk lafal-lafal Arab
yang susah ditransliterasikan ke dalam huruf latin yang kemungkinan menimbulkan
salah baca. Ilmu Shorof mengkaji harokat dan bentuk lafal supaya benar
pengucapannya, utamanya bentuk-bentuk wazan fi’il yang sangat detail perbedaan
harokatnya. Ini terkadang menimbulkan kesalah-pahaman ketika ditransliterasi ke
dalam huruf latin, oleh sebab itu, penulis memberikan footnote dalam tulisan Arab
supaya tidak terjadi kesalahan.

Penulis juga berusaha menjelaskan bentuk-bentuk I’lal beserta kaidah-kaidahnya


dalam bentuk yang mudah dipahami. Salah satu kerumitan dalam ilmu Shorof adalah
I’lal yaitu perubahan bentuk kata yang bisa berupa penggantian huruf, pemindahan
harokat, pembuangan huruf dan lain-lain. Kaidah-kaidah dalam I’lal ini juga kadang
saling terkait satu sama lain, artinya: sangat mungkin sebuah kata mengalami banyak
I’lal dengan memakai tidak hanya satu kaidah. Dalam penjelaskan I’lal, penulis
berpatokan pada bentuk Bina’ Fi’il kemudian menyebutkan kaidahnya dan contoh-
contohnya.

Penulis sadar bahwa Ilmu Shorof sangat rumit, memerlukan ketelitian dan kajian yang
mendalam. Oleh sebab itu, penulis mengakui bahwa buku ini jauh dari sempurna,
belum bisa memuat seluruh kajian Ilmu Shorof secara mendetail. Penulis
mempersilahkan siapapun untuk memberikan saran, kritik dan memperbaiki isi buku
ini jika terjadi kesalahan di dalamnya. Alaa Kulli Haal, semoga usaha ini mendapat
rahmat dan keberkahan dari Allah, dicatat sebagai amal kebaikan dan semoga buku
ini dapat memberikan manfaat.. Allahumma aamiin.

‫وآخر دعوانا أن احلمد هلل رب العاملني‬

Ngrukem,
Malam Jumat, 17-12-2020

‫خير النية صالح‬

ii
Daftar Isi buku

Kata Pengantar .......................................................................................... i


Daftar Isi .......................................................................................... iii
Pambuko .......................................................................................... 1
Tamhid Ilmu Shorof .......................................................................................... 1
Bab Bina’ Fi’il .......................................................................................... 2
Bab Wazan-Mauzun .......................................................................................... 3
Bab Wazan Fi’il Tsulasi Mujarrod .................................................................. 4
Bab Wazan Fi’il Ruba’i Mujarrod .................................................................. 5
Bab Wazan Fi’il Tsulasi Mazid .................................................................. 6
Bab Wazan Fi’il Ruba’i Mazid .................................................................. 7
Bab Tasrif Istilahi .......................................................................................... 7
Bab Isim Masdar .......................................................................................... 9
Bab Fi’il Madhi .......................................................................................... 10
Bab Fi’il Mudhari’ .......................................................................................... 11
Bab Fi’il Amar lan Nahi .............................................................................. 12
Bab Isim Fa’il dan Isim Maf’ul .................................................................. 12
Wazan Shighat Mubalaghoh .................................................................. 13
Bab Tasrif Lughawi .......................................................................................... 14
Bab Faidahe Fi’il Tsulasi Mazid .................................................................. 15
Bab I’lal .......................................................................................... 17
Pungkasan .......................................................................................... 25
Tabel/Bagan Ringkasan Ilmu Shorof .................................................................. 26

iii
PAMBUKO
1. BISMILLAH NYEBUT ASMO ALLAH KAWITAN
ALHAMDULILLAH MUJI MARING PENGERAN
2. PUJI SYUKUR MARING GUSTI MOHO AGUNG
AWIT NIKMAT KANG BOTEN SAGED DIITUNG
3. MARING KANJENG NABI SHOLAWAT LAN SALAM
SAKLAWASE NGANTOS DINTENE PUNGKASAN
4. UGI MARING KLUWARGI NABI SHOHABAT
MUGI KITO UGI KALUBERAN ROHMAT
5. IKI NADZOMAN NGANGGO BOHOSO JOWO
NERANGKE ILMU SHOROF SUPADOS CETHO
6. SUMBERE NADZOM MAQSHUD IMAM THOHTOWI 1
NAJAN ALIT NANGING SANGET MANFAATI
7. DIPUN TAMBAHI SAKING SYARAHE KITAB
KANG SAMPUN KATHAH WONTEN NEGARI ARAB
8. DIPUN SUSUN SUPADOS GAMPIL SINAU
SAKING KAWULO KANG TESEH CENDHAK NGELMU
9. KITO TANSAH DEDUNGO MARING PENGERAN
MUGI DIPUN CATET AMAL KESAHENAN

TAMHID ILMU SHOROF


10. ILMU NAHWU LAN SHOROF IKU GANDENGAN
LAMUN KAPISAH MONGKO ANGEL DIPAHAM
11. ILMU NAHWU BAHAS AKHIRE KALIMAH
KANG OWAH SAMI UGI HURUF HAROKAH
12. DENE SHOROF BAHAS KALIMAH KANG OWAH
WONTEN AWAL UGI AKHIR LAN ING TENGAH
13. OWAH TENG MRIKI KANTI NYUDO NAMBAHI
NGRUBAH BENTUKE LAN UGI SAGED NGGANTI
14. SAKING ARAH LINTU, NAHWU KANGGE MAHAM
TERKIB KALIMAH KANG SAMPUN MANJING KALAM

1
Nama beliau adalah Syaikh Ahmad bin Abdurrahim at-Thahthawi

1
15. DENE SHOROF BAHAS BENTUKE KALIMAH
LAN OWAHE SAKDERENGE MANJING JUMLAH
16. SHOROF NAMUNG BAHAS KEKALIH KALIMAH
ISIM UGI FI’IL KANG SAGED BERUBAH
17. DADOS SHOROF BOTEN BAHAS ISIM MABNI
FI’IL JAMID LAN KALIMAH HURUF UGI
18. ILMU SHOROF DISINAU SUPAYANE
NGERTOS BENTUK KALIMAH, LERES NGUCAPKE

BAB BINA’ FI’IL


19. BINA’ FI’IL YOIKU KANTI NINGALI
JENISE SABEN HURUF FI’IL KANG ASLI
20. BINA’ SHOHIH SALIM1 KABEH HURUF IKU
BOTEN PODO, BOTEN HAMZAH LAN YAK WAWU
21. NALIKO ‘EN FI’IL LAN LAM FI’IL PODHO
ARAN BINA` MUDO’’AF2 CONTONE FARRO3
22. KETERANGAN IKI KANGGONE SULASI
RUBA’I: FA’ LAN ‘EN FI’IL DIBALENI
23. NALIKO SALAH SIJI HAMZAH HURUFE
ARAN BINA’ MAHMUZ4, TIGO BAGIANE
24. MAHMUZ FA’ IKU HAMZAH DADOS AWALAN
TENGAH: MAHMUZ ‘AIN, LAN AKHIR: MAHMUZ LAM
25. BINA’ MISAL5 IKU FA’ FI’IL ARUPI
WAWU: MISAL WAWI, LAN YA’: MISAL YA’I

‫ال‬ِ ‫ص ِحيح س‬
َ ْ َ
1

2
‫ف‬ ْ ‫ض َّع‬
َ ‫ُم‬
3
‫فَ َّر‬
4
‫َم ْه ُم ْوز‬
5
‫ِمثَال‬
2
26. ‘EN FI’IL RUPI YA’: ARAN AJWAF 1 YA’I
DENE RUPI WAWU ARAN AJWAF WAWI
27. MANGGEN LAM FI’IL JENENGE BINA’ NAQIS2
NAQIS WAWI, NAQIS YA’I: KALIH JENIS
28. KEKALIH WAWU YA’ DADOS HURUF FI’IL
BINA’ LAFIF, KALIH WERNI DADOS DETIL
29. LAFIF MAFRUQ3 DIPISAH CONTONE WAFAA4
LAFIF MAQRUN5 KEMPAL CONTONE ROWIYA 6
30. TERKADANG WONTEN KEKALIH BINA’ KEMPAL
KADOS RO`A7: MAHMUZ NAQIS INGGIH ANGSAL

BAB WAZAN-MAUZUN
31. WONTEN SHOROF WAZAN MAUZUN DIKENAL
WAZAN NIKU PATOKAN KANG DADOS DASAR
32. DENE MAUZUN NIKU DADOS CABANGE
KANG DIPADHAKKE MARING WAZAN BENTUKE
33. MISALIPUN FI’IL HURUF ASLI TIGO
MANUT WAZAN FA’ALA8 SAGED DIEJO
34. AWALE FA’, TENGAH ‘AIN, LAN LAM AKHIR
DADOS FA’ FI’IL, ‘EN FI’IL LAN LAM FI’IL

1
‫َج َوف‬ ْ‫أ‬
2
‫نَاقِص‬
‫وق‬
ْ ‫يف َم ْفُر‬ ِ
3
ْ ‫لَف‬
4
‫َو َف‬
‫يف َم ْقُرو ْن‬ ِ
5
ْ ‫لَف‬
6
‫َرِو َي‬
7
‫َرأَى‬
8
‫فَ َع َل‬
3
35. WONTEN UGI FI’IL KANG PAPAT HURUFE
FA’LALA1 WAZANE DOBEL LAM FI’ILE
36. HUKUM MENIKO SANGET PENTING DINGERTI
SUPADOS NGERTOS FI’IL KANTI TELITI
37. FI’IL KATHAH BENTUKE KEDAH DIPAHAM
HURUF ASLINE SUPOYO DADOS GAMPANG
38. NGERTOS MAKNO DASAR LAN OWAHE MAKNO
NALIKO FI’IL BERUBAH BENTUK LIYO
39. FI’IL HURUF TIGO JENENGE SULASI
DENE HURUF PAPAT ARANE RUBA’I
40. MUJARROD SEPI SAKING HURUF TAMBAHAN
MAZID NIKU HURUF TAMBAHAN DIPASANG
41. DADOS FI’IL MENIKO WERNI SEKAWAN
FI’IL SULASI MUJARROD INGKANG AWAL
42. SULASI MAZID LAN RUBA’I MUJARROD
RUBA’I MAZID, DIAPAL OJO ABOT

BAB WAZAN FI’IL SULASI MUJARROD


43. FI’IL SULASI TEGES HURUFE TIGO
MUJARROD TEGES TAMBAHAN BOTEN ONO
44. FI’IL SULASI MUJARROD WONTEN ENEM
WAZANE KANG DITERANGKE KANTI MAREM
45. NALIKO ‘EN FI’IL MADHINE DIFATHAH
MONGKO MUDHORI’ WERNI TIGO KALAMPAH
46. ‘EN FI’IL MUDHORI’ WONTEN KANG DIDHOMMAH
WONTEN KANG DIKASROH LAN WONTEN DIFATHAH
47. DENE LAMUN ‘EN FI’IL MADHI DIDHOMMAH
‘EN FI’IL MUDHORI’ UGI DHOMMAH KEDAH
48. LAMUN ‘EN FI’IL MADHINE DIPUN KASROH
‘EN FI’IL MUDHORI’ SAGED FATHAH KASROH

1
‫فَ ْعلَ َل‬
4
49. DADOSE WAZANE ENEM AMPUN KLERU
FA’ALA YAF’ULU1, FA’ALA YAF’ILU2
50. FA’ALA YAF’ALU3, FA’ULA YAF’ULU4
FA’ILA YAF’ALU5, FA’ILA YAF’ILU6
51. WAZAN FA’ALA YAF’ALU7 IKU MESTI
‘EN UTOWO LAM FI’ILE HURUF HALQI
52. KEJAWI HUKUME SYADZ TEGESE LANGKA
KADOS ROKANA YARKANU, ABAA YA’BAA 8

BAB WAZAN FI’IL RUBA’I MUJARROD


53. FI’IL RUBA’I MUJARROD SIJI WAZAN
WONTEN ENEM BAB KANG DIANGGEP SEPADAN
54. FAU’ALA9, FA’WALA10 LAN UGI FAI’ALA11
FA’YALA12, FA’LAA13 KANG TERAKHIR FA’LALA14

1
‫فَ َع َل يَ ْف ُع ُل‬
2
‫فَ َع َل يَ ْفعِ ُل‬
3
‫فَ َع َل يَ ْف َع ُل‬
4
‫فَ ُع َل يَ ْف ُع ُل‬
5
‫فَعِ َل يَ ْف َع ُل‬
6
‫فَعِ َل يَ ْفعِ ُل‬
7
‫فَ َع َل يَ ْف َع ُل‬
8
‫ أ َََب يَأْ ََب‬،‫َر َك َن يَ ْرَك ُن‬
9
‫فَ ْو َع َل‬
10
‫فَ ْع َوَل‬
11
‫فَْي َع َل‬
12
‫فَ ْعيَ َل‬
13
‫فَ ْعلَى‬
14
‫فَ ْعلَ َل‬
5
55. WONTEN UGI INGKANG NAMBAHI FA’NALA 1
NGANGGOKKE PECI TEGES CONTO QOLNASA 2

BAB WAZAN FI’IL SULASI MAZID


56. FI’IL SULASI MAZID PAT BELAS WAZAN
KANG SEDOYO KABAGI TELUNG BAGIAN
57. SAGED KETAMBAH SIJI HURUF LAN KALIH
UGI SAGED DITAMBAHI SIJI MALIH
58. FI’IL SULASI KETAMBAH SIJI HURUF
AF’ALA3, FA’’ALA4, FAA’ALA5 KANG MA’RUF
59. KALIH HURUF INFA’ALA6, IFTA’ALA7
IF’ALLA8, TAFA’’ALA9 LAN TAFAA’ALA10
60. TAMBAH TIGO HURUF WAZAN ISTAF’ALA 11
IF’AU’ALA12, IF’AWWALA13 LAN IF’ANLAA14

1
‫فَ ْعنَ َل‬
2
‫س‬َ َ‫قَلْن‬
3
‫أَفْ َع َل‬
4
‫فَ َّع َل‬
5
‫اع َل‬َ َ‫ف‬
6
‫اِنْ َف َع َل‬
7
‫اِفْ تَ َع َل‬
8
‫اِفْ َع َّل‬
9
‫تَ َف َّع َل‬
10
‫اع َل‬
َ ‫تَ َف‬
11
‫اِ ْستَ ْف َع َل‬
12
‫اِفْ َع ْو َع َل‬
13
‫اِفْ َع َّوَل‬
14
‫اِفْ َعْن لَى‬
6
61. IF’ANLALA1, IF’AALLA2 DOWO MOCONE
‘EN FI’IL LAN UGI DOBEL LAM FI’ILE

BAB WAZAN FI’IL RUBA’I MAZID


62. DENE RUBA’I MAZID KALIH KABAGI
HURUF SIJI UTOWO KALIH NAMBAHI
63. TAMBAH HURUF SIJI, WAZAN TAFA’LALA 3
TAMBAH KALIH: IF’ALALLA4, IF’ANLALA5

BAB TASRIF
64. TASRIF MENIKO TEGES OWAH BENTUKE
ISTILAHI, LUGHOWI, KALIH WERNINE
65. ARAN TASRIF ISTILAHI NGGEH MENIKO
OWAHE BENTUK FI’IL KANG NGRUBAH MAKNO
66. FI’IL MENIKO SAGED OWAH MAKNONE
YOIKU NALIKO BERUBAH SHIGHOTE
67. FI’IL MADHI, MUDHORI’ LAN ISIM MASDAR
ISIM FA’IL, ISIM MAF’UL, FI’IL AMAR
68. FI’IL NAHI LAN ISIM ZAMAN MAKANE
SHIGHOT KANG AKHIR ISIM ALAT JENENGE
69. NASORO YANSURU NASRON LAN NAASIRUN6
MANSUURUN UNSUR LA TANSUR7 DERENG RAMPUNG

1
‫اِفْ َعْن لَ َل‬
2
‫آل‬َّ ‫اِفْ َع‬
3
‫تَ َف ْعلَ َل‬
4
‫اِفْ َعلَ َّل‬
5
‫اِفْ َعْن لَ َل‬
‫اصر‬ِ َ‫نَصر ي ْنصر نَصراً ن‬
ْ ُُ َ ََ
6

7
‫ص ْر‬ُ ‫ص ْر الَتَ ْن‬
ُ ْ‫ص ْور اُن‬
ُ ‫َمْن‬
7
70. MANSORUN MINSORUN1 IKU LANJUTANE
CONTO TASRIF ISTILAHI URUTANE
71. NASORO FI’IL MADHI TEGES WUS NULUNG
YANSURU MUDHORI’: LAGI-BAKAL NULUNG
72. NASRON MASDAR, PITULUNGAN TEGESIPUN
NAASIRUN ISIM FA’IL: TIYANG KANG NULUNG
73. MANSUURUN ISIM MAF’UL: INGKANG DITULUNG
UNSUR FI’IL AMAR: TULUNGONO MAFHUM
74. LA TANSUR FI’IL NAHI: OJO NULUNGI
MANSORUN ISIM ZAMAN: WEKTU NULUNGI
75. UGI ISIM MAKAN: PANGGONAN NULUNGI
MINSORUN ISIM ALAT KANGGO NULUNGI
76. TASRIF ISTILAHI SAGED DITERAPKE
SEDOYO FI’IL MUTASORRIF JENISE
77. FI’IL JAMID BOTEN SAGED ISTILAHI
NANGING TASRIF LUGHOWI SAGED DITAMPI
78. KADOS LAFAL NI’MA, BI’SA LAN LAISA2
AL-QURAN CONTONE LAISU SAWAA`A3
79. TASRIF LUGHOWI NINGALI KANG NGLAKONI
DENE MAKNO TETEP BOTEN DIOWAHI
80. MITURUT MUFROD, TASNIYAH LAN JAMAKE
GOIB, MUKHOTOB, MUTAKALLIM DHOMIRE
81. UGI NINGALI MUDZAKKAR LAN MUANNAS
JALER UTOWO WADON KABEH KUDU PAS
82. NASORO NASOROO NASORUU NASOROT4
CONTO FI’IL MADHI SULASI MUJARROD

‫صر‬ ِ ‫مْن‬
َ ‫صر مْن‬ َ َ
1

‫س‬ ‫ي‬
َْ‫ل‬ ، ‫س‬ ‫ئ‬
ْ ِ‫ ب‬، ‫نِ ْعم‬
َ َ َ
2

ً‫لَْي ُس ْوا َس َواء‬


3

4
... ‫ت‬ ْ ‫صَر‬
َ َ‫صُرْوا ن‬َ َ‫صَرا ن‬
َ َ‫صَر ن‬
َ َ‫ن‬
8
BAB ISIM MASDAR
83. MASDAR WERNI KALIH: MASDAR MIM SIJINE
LAN MASDAR GHOIRU MIM KALIH BAGIANE
84. WONTEN SIMA’I TEGES BOTEN ATURAN
WONTEN KANG QIYASI: DIPADHAKKE WAZAN
85. SULASI MUJARROD KATHAH KANG SIMA’I
DENE LIYANE IKU NGANGGO QIYASI
86. MASDAR MIM SULASI LAMUN BINA’ AJWAF
BINA’ SHOHIH, MAHMUZ LAN BINA’ MUDO’’AF
87. MONGKO WAZAN MAF’ALUN1 KALIH FATHAHE
LONGKO LAMUN DIKASROH ‘AIN FI’ILE
88. UGI ZAMAN MAKAN MAF’ALUN2 WAZANE
BOTEN DIKASROH ‘EN FI’IL MUDHORI’E
89. ANUT WAZAN MAF’ILUN3 HUKUME LONGKO
KEJAWI SIMA’I MAGRIBUN4 TULODHO
90. DENE LAMUN KASROH ‘EN FI’IL MUDHORI’
WAZAN MAF’ILUN5 DIANUT KANTI APIK
91. FI’IL BINA’ NAQIS LAN LAFIF KANG KEMPAL
MASDAR MIM MAF’ALUN6 UGI ZAMAN MAKAN
92. DENE BINA’ MISAL LAN LAFIF KANG PISAH
MANUT WAZAN MAF’ILUN7 HUKUME KEDAH

1
‫َم ْف َعل‬
2
‫َم ْف َعل‬
3
‫َم ْفعِل‬
4
‫َم ْغ ِرب‬
5
‫َم ْفعِل‬
6
‫َم ْف َعل‬
7
‫َم ْفعِل‬
9
93. MASDAR MIM, ZAMAN, MAKAN LAN ISIM MAF’UL
LIYANE SULASI MUJARROD DIHUKUM
94. PODHO MUDHORI’ NANGING AWAL BERUBAH
GANTI MIM DIDHOMMAH, ‘EN FI’IL DIFATHAH
95. ISIM FA’IL UGI SAGED MENDHET SAKING
MUDHORI’: AWAL GANTI MIM, AKHIR TANWIN

BAB FI’IL MADHI


96. AKHIRE FI’IL MADHI MUTLAK DIFATHAH
LAMUN KETEMU WAWU JAMAK DIDHOMMAH
97. DISUKUN LAMUN KETEMU DHOMIR ROFA’
NASORO NASORUU NASORTU1 MPUN PEPAK
98. DIFATHAH AWALE KABEH FI’IL MADHI
MA’LUM KEJOBO HAMZAH WASHOL NGAWALI
99. YOIKU KANG LIMO LAN ENEM HURUFE
IJTAHADA ISTAGFARO2 KWI CONTONE
100. HAMZAH WASHOL YOIKU LAMUN ING AWAL
DIWOCO; LAMUN TENGAH KADOS DIBUCAL
101. KADOS HAMZAHE FI’IL AMAR SULASI
MUJARROD, KALIH TIGO HURUF NAMBAHI
102. UGI HAMZAHE MASDAR SULASI MAZID
UGI LAFAL AL3, AIMUN4, DERENG KOMPLIT
103. IBNIMIN, IBNIN, IBNATIN, ISNAINI5
IMRI`IN, IMROATIN, ISNATAINI6

1
‫ت‬ُ ‫ص ْر‬ َ َ‫ص ُرْوا ن‬َ َ‫صَر ن‬ َ َ‫ن‬
2
‫اِ ْجتَ َه َد اِ ْستَ ْغ َفَر‬
3
‫اَل‬
4
‫اَْْيُن‬
5 ِ ْ َ‫اِبْنِ ٍم اِبْ ٍن اِبْنَ ٍة اِثْن‬
‫ي‬
ِ ْ َ‫اِْم ِر ٍئ اِْمرأَةٍ اِثْنَت‬
‫ي‬ َ
6

10
104. UGI ISMUN LAN ISTUN1 KASROH KABEHE
NAMUNG AL LAN AIMUN: FATHAH HAMZAHE
105. FI’IL AMAR SOKO MUDHORI’ YAF’ULU2
DHOMMAH HAMZAHE: UNSUR, UHSUN3 KELAKU
106. FI’IL MADHI MAJHUL DIDHOMMAH KANG AWAL
DIKASROH SAKDURUNGE AKHIR DIAPAL
107. LAMUN LIMO, ENEM HURUF KADOS CONTO
UFTU’ILA, USTUF’ILA4: DHOMMAH LORO

BAB FI’IL MUDHORI’


108. FI’IL MUDHORI’ HURUF AWALE KEDAH
SALAH SIJI HURUF “NA`TI”5 MUDHORO’AH
109. HURUF MOU MA’LUM DIFATHAH KEJOBO
FI’IL HURUFE PAPAT: DHOMMAH KAWOCO
110. HURUF SAKDURUNGE AKHIR KASROH MESTI
KEJOBO FI’IL MUJARRODE SULASI
111. KEJOBO FI’IL WAZANE TAFA’’ALA 6
UGI WAZAN TAFAA’ALA7, TAFA’LALA8
112. DENE MUDHORI’ MAJHUL AWALE DHOMMAH
HURUF SAKDURUNGE AKHIR DIPUN FATHAH

1
‫اِ ْسم اِ ْست‬
2
‫يَ ْف ُع ُل‬
3
‫ص ْر اُ ْح ُس ْن‬ ُ ْ‫اُن‬
4
‫اُفْ تُعِ َل اُ ْستُ ْفعِ َل‬
5
)‫ ي‬، ‫ ت‬، ‫ أ‬، ‫نَأِِْت (ن‬
6
‫تَ َف َّع َل‬
7
‫اع َل‬
َ ‫تَ َف‬
8
‫تَ َف ْعلَ َل‬
11
113. FI’IL MUDHORI’ IKU HUKUME MU’ROB
SAGED ROFA’, SAGET JAZEM UGI NASHOB

BAB FI’IL AMAR LAN NAHI


114. MUDHORI’ SAGED DADOS AMAR LAN NAHI
NALIKO LAM AMAR, LA NAHI NGAWALI
115. FI’IL AMAR BENTUKE NDHEREK WAZANE
UGI SAGED DELOK BENTUK MUDHORI’E
116. NULI HURUF KANG AWAL DIGANTI HAMZAH
LAMUN SUKUN BA’DO HURUF MUDHORO’AH
117. LAMUN HURUF WOU WONTEN HAROKATE
KARI DIBUANG AWAL, SUKUN AKHIRE
118. AMAR DIMABNI KADOS MUDHORI’ MAJZUM
SUKUN, BUANG HURUF ILLAT LAN BUANG NUN
119. LAMUN SHOHIH, MABNI SUKUN DISEPAKAT
LAMUN MU’TAL AKHIR BUANG HURUF ILLAT
120. LAMUN TEMU SYEK1 MONGKO MABNI BUANG NUN
UNSUROO UNSURUU UNSURII2 MPUN MA’LUM

BAB ISIM FA’IL LAN ISIM MAF’UL


121. ISIM FA’IL TEGES INGKANG GADAH SIFAT
UTAWI NGLAKONI FI’IL KANG KASEBAT
122. WAZAN FAA’ILUN3 MUJARRODE SULASI
KADOS ‘ALIMA4, ‘AZAMA5 FI’IL MADHI

1
)‫ ياء املؤنثة املخاطبة‬، ‫ واو اجلمع‬، ‫شيء (ألف التثنية‬
‫ي‬ْ ‫ص ِر‬ُ ْ‫صُرْوا اُن‬
ُ ْ‫صَرا اُن‬
ُ ْ‫اُن‬
2

3
‫اعل‬ ِ َ‫ف‬
4
‫( َعلِ َم‬Maksudnya: Fi’il Madhi Sulasi Mujarrod yang ‘ain fi’ilnya di-kasroh dan fi’il tersebut muta’addi, maka isim
fa’ilnya ikut wazan ‫) َفاعِ ل‬
5
‫( َعَزَم‬Maksudnya: Fi’il Madhi Sulasi Mujarrod yang ‘ain fi’ilnya di-fathah, maka ikut wazan ‫) َفاعِ ل‬
12
123. SULASI YEN ‘EN FI’IL MADHI DIDHOMMAH
ANUT WAZAN FA’LUN1, FA’IILUN2 KANG KAPRAH
124. UGI SAGED WAZAN LINTU NANGING LONGKO
FA’ALUN: HASANUN3, AF’ALU4 KANG LIYO
125. FI’IL LAZIM KANG DIKASROH ‘EN FI’ILE
FA’ILUN, AF’ALU, FA’LAANU5 WAZANE
126. ISIM MAF’UL MENIKO KANG DIKENANI
PENGGAWEHAN KADOS WONGKANG DITULUNGI
127. SULASI MUJARROD WAZANE MAF’UULUN6
UGI SAGED KADOS LAFAL QOTIILUN7
128. SULASI MAZID: MUDHORI’ DIMAJHULKE
NULI GANTOS MIM HURUF MUDHORO’AHE

WAZAN SHIGHOT MUBALAGHOH


129. TEDAH KATHAH FA’’AALUN8 LAN FA’UULUN9
FA’ILUN LAN MIF’AALUN LAN FA’IILUN10

1
‫فَ ْعل‬
2
‫فَعِْيل‬
3
‫ َح َسن‬: ‫فَ َعل‬
4
‫أَفْ َع ُل‬
5
‫ فَ ْعالَ ُن‬، ‫ أَفْ َع ُل‬، ‫فَعِل‬
6
‫َم ْف ُع ْول‬
7
‫قَتِْيل أى على وزن فَعِْيل‬
8
‫فَ َّعال‬
9
‫فَ ُع ْول‬
10
‫ فَعِْيل‬، ‫ ِم ْف َعال‬، ‫فَعِل‬
13
BAB TASRIF LUGHOWI
130. FI’IL MADHI, MUDHORI’, AMAR LAN NAHI
BEDO DHOMIRE ARAN TASRIF LUGHOWI
131. TELUNG BENTUK KANGGE GHOIB LAN GHOIBAH
SEMANTEN UGI MUKHOTOB MUKHOTOBAH
132. DHOMIR MUTAKALLIM NAMUNG KALIH BENTUK
AMR, NAHI: MUTAKALLIM BOTEN ENTUK
133. SEDOSO BENTUK ISIM FA’IL FA’ALA 1
FAA’ILUN FAA’ILAANI FAA’ILUUNA 2
134. FAA’ILATUN FAA’ILATAANI FAA’ILAAT3
FU’’ALUN4 FU’’AALUN5 DOWO AMPUN LEPAT
135. FA’ALATUN6 FAWAA’ILU7 SEMPURNANE
SEKAWAN KANG TERAKHIR JAMAK TAKSIRE
136. ISIM MAF’UL KETASRIF LUGHOWI PITU
MUDZAKKAR TELU, MUANNAS UGI TELU
137. MUFROD TASNIAH LAN JAMAKE KANG SALIM
INGKANG NOMER PITU RUPI JAMAK TAKSIR
138. AMAR NAHI SAGED TEMU NUN TAUKID
KHOFIFAH DISUKUN, SAQILAH DITASYDID

1
‫فَ َع َل‬
2 ِ َ‫اعالَ ِن ف‬
‫اعلُ ْو َن‬ ِ َ‫اعل ف‬ِ َ‫ف‬
3
‫اعالَت‬ ِ َ‫ان ف‬ ِ َ‫اعلَة ف‬
ِ َ‫اعلَت‬ ِ َ‫ف‬
4
‫فُ َّعل‬
5
‫فُ َّعال‬
6
‫فَ َعلَة‬
ِ ‫فَو‬
‫اع ُل‬ َ
7

14
BAB FAIDAHE FI’IL SULASI MAZID
139. FI’IL LAZIM SAGED DADOS MUTA’ADDI
TAMBAH HAMZAH, TASYDID LAN JER YEN SULASI
140. LAMUN BOTEN SULASI KANTI KANG AKHIR
TIGO ALAMAT DIBUANG DADOS LAZIM
141. NEDAHKE MUSYAROKAH WAZAN FAA’ALA 1
KEDHIK KADOS ALLAHU ZAIDAN QOOTALA 2
142. TAFAA’ALA3 UGI NEDAHKE MEKATEN
NANGING KADANG NGATONKE KANG BOTEN BENER
143. HURUF TA’ WAZAN IFTA’ALA4 DIGANTI
THO’ LAMUN FA’ FI’IL HURUF ITHBAQ 5 RUPI
144. HURUF SHOD, DHOD, THO’, DZO’ SEKAWAN RUPANE
ITTHORODA KWI ITHTARODA ASLINE6
145. HURUF TA’ UGI DIGANTOS DAL NALIKO
DAL, DZAL, LAN ZA’ AWAL KADOS IZDAJARO7
146. LAMUN HURUF AWAL WAWU, YAK, TSA’ SUKUN
DIPUN GANTOS TA’ NULI IDGHOM DIHUKUM
147. HURUFE ZA-IDAH: UWAISAN HAL TANAM 8
LAMUN HURUF ASLI LAFAL MPUN DIPAHAM
148. NGERTI HURUF ZIYADAH SAKING TASRIFAN
LAMUN SAGED KABUANG, MESTI TAMBAHAN

1
‫اع َل‬
َ َ‫ف‬
2
Asalnya: ‫قَاتَ َل اهللُ َزيْ ًدا‬
3
‫اع َل‬
َ ‫تَ َف‬
4
‫اِفْ تَ َع َل‬
5
‫إطباق‬
6
‫اِطََّرَد أصله اِطْتَ َرَد‬
7
‫اِْزَد َجَر أصله اِْزََتََر‬
8
)‫ م‬،‫ ن‬،‫ ت‬،‫ ل‬،‫ ه‬،‫ ا‬،‫ س‬،‫ ي‬،‫ و‬،‫أَُويْ ًسا َه ْل تَنَ ْم (أ‬
15
149. UTOWO KATHAH NYINAU LAFAL ARAB
KANTI MEMPENG NGANTI DADOS TIYANG LIMPAT 1
150. FI’IL HURUFE SEKAWAN SAMI UGI
WONTEN HURUF TAMBAHAN PUNOPO ASLI
151. NIKU DIHUKUM MUTA’ADDI KEJOBO
WAZANE FA’LALA2 CONTONE DARBAKHO3
152. FI’IL GANGSAL HURUFE HUKUME LAZIM
KEJAWI TIGANG WAZAN KANG TESEH MUNGKIN
153. IFTA’ALA, TAFA’’ALA, TAFAA’ALA4
MUTA’ADDI LAZIM SAGED KEDUANYA
154. NEM HURUF: LAZIM KEJAWI ISTAF’ALA 5
ISRONDAA6, IGRONDAA7 KANG MANUT IF’ANLAA8
155. WAZAN AF’ALA9 GADAH FAIDAH PITU
TA’DIYAH, SOIRUROH, KATSROH10 NOMER TELU
156. HAINUNAH, IZALAH, WIJDAN UGI TA’RIDH11
KETERANGAN LAN CONTO TENG SYARAH KOMPLIT

1
Limpat maksudnya pintar dan ahli
2
‫فَ ْعلَ َل‬
3
‫َد ْربَ َخ‬
‫اع َل‬ ِ
َ ‫ تَ َف‬، ‫ تَ َف َّع َل‬، ‫افْ تَ َع َل‬
4

5
‫اِ ْستَ ْف َع َل‬
6
‫اِ ْسَرنْ َدى‬
7
‫اِ ْغَرنْ َدى‬
8
‫اِفْ َعْن لَى‬
9
‫أَفْ َع َل‬
10
‫ كثرة‬،‫ صريورة‬،‫تعدية‬
11
‫ تعريض‬،‫ وجدان‬،‫ ازالة‬،‫حينونة‬
16
157. ISTAF’ALA1 GADAH NEM FAIDAH SAGED
DITAMBAH KALIH SUPOYO DADOS GENEP
158. TOLAB2: NYUWUN, SOIRUROH3 TEGES BERUBAH
WIJDAN, I’TIQOD, TASLIM, SU`AL 4, DITAMBAH
159. MUSHODAFAH, QUWWAH5 KADOS ISTAKBARO6
KUAT ANGGONE SOMBONG SIKAP KANG OLO
160. WAWU ALIF YAK ARANE HURUF ‘ILLAH
HURUF MAD, HURUF LAYYIN UGI ZIYADAH
161. LAMUN HURUF ‘ILLAH DADOS HURUF ASLI
FI’IL, MONGKO KAWASTANAN MU’TAL MESTI
162. MITSAL, AJWAF, NAQIS SAMPUN DIJELASKE
WONTEN NGINGGIL UGI LAFIF KEKALIHE
163. LAMUN BOTEN HURUF ‘ILLAH KAWASTANAN
SHOHIH MUDHO’’AF MAHMUZ SAMPUN DIPAHAM

BAB I’LAL
164. I’LAL TEGESIPUN PERUBAHAN LAFAL
SEBAB HURUF ILLAH MANGGEN KANTI MAPAN
165. GANTOS ALIF, HURUF WAWU BERHAROKAH
UGI YA’ KANG TUMIBO SAKWUSE FATHAH

1
‫اِ ْستَ ْف َع َل‬
2
‫طلب‬
3
‫صريورة‬
4
‫ سؤال‬،‫ تسليم‬،‫ اعتقاد‬،‫وجدان‬
5
‫ قوة‬،‫مصادفة‬
6
‫اِ ْستَ ْكبَ َر‬
17
166. MISALIPUN LAFAL GHOZAA1 UGI KAFAA2
MENIKO ASLINE GHOZAWA3, KAFAYA4
167. NULI KADOS GHOZAU5 GHOZATAA6 LAN GHOZAT7
KALIH I’LAL, INGKANG AWAL MPUN KASEBAT
168. KAPING KALIH HURUF ALIF DIPUN BUCAL
AMERGI WONTEN KALIH SUKUN KANG KEMPAL
169. BOTEN GANTOS ALIF, GHOZAWAA 8 CONTONE
SEBAB ILTIBAS: SAMI KALIH MUFRODE
170. UGI BOTEN GANTOS ALIF YEN KETEMU
DHOMIR ROFA’ MUTAHARRIK: GHOZAUTU 9
171. KADOS GHOZAA I’LALIPUN LAFAL QOOLA10
BINA’ AJWAF UGI KADOS LAFAL KAALA 11
172. WAWU YA’ BERHAROKAT KANG TUMIBANE
SAKWUSE FATHAH: GANTOS ALIF HUKUME

1
‫َغَزا‬
2
‫َك َفى‬
3
‫َغَزَو‬
4
‫َك َف َي‬
5
‫َغَزْوا‬
6
‫َغَزتَا‬
7
‫ت‬ ْ ‫َغَز‬
8
‫َغَزَوا‬
9
‫ت‬
ُ ‫َغَزْو‬
10
‫ال‬
َ َ‫ق‬
11
‫ال‬
َ ‫َك‬
18
173. DENE SEPODHO LAFAL QULNA 1 LAN KILNA2
I’LAL RANGKEP, ASLI: QOWALNA3, KAYALNA4
174. WAWU YA’ GANTOS ALIF NULI DIBUANG
AMERGI KALIH SUKUN KEMPAL DILARANG
175. NULI DHOMMAH, KASROH HAROKAT AWALE
TEDAH HURUF ASLI ICAL ING TENGAHE
176. HURUF YA’ DISUKUN PUNOPO DIFATHAH
TUMIBO SAKWUSE KASROH: BOTEN OWAH
177. CONTONE KADOS: KHOSYIITU5 LAN KHOSYIYAT6
BOTEN ABOT NGUCAPKE MENGGAH WONG ARAB
178. YA’ SUKUN SAKWUSE DHOMMAH: GANTOS WAWU
SEBAB ABOT: YUUSIRU ASLI YUISIRU7
179. WALIKANE WAWU SUKUN KANG TUMIBO
SAKWUSE KASROH: GANTOS YA’ UGI PODHO
180. QIILA8 ASLINE QUWILA9 ABOT NGUCAP
QOF DISUKUN NULI DIPINDAH HAROKAT
181. QIULA10 NULI WAWU SUKUN GANTOS YA’
DADOS QIILA I’LALIPUN SAMPUN PEPAK

1
‫قُلْ َن‬
2
‫كِلْ َن‬
3
‫قَ َولْ َن‬
4
‫َكيَ ْل َن‬
‫ت‬ ِ
ُ ‫َخشْي‬
5

‫ت‬ ِ
ْ َ‫َخشي‬
6

7
‫يُ ْو ِسُر أصله يُْي ِسُر‬
8
‫قِْي َل‬
9
‫قُ ِوَل‬
10
‫قِ ْوَل‬
19
182. WAWU BERHAROKAT ING AKHIR KALIMAH
TUMIBANE SAKWUSE KASROH: BERUBAH
183. DIPUN GANTOS YA’ TULADANE RODHIWA 1
WAWU GANTOS YA’ NULI DADOS RODHIYA 2
184. HAROKATE YA’ WAWU DIPINDAH LAMUN
TUMIBO SAKWUSE HURUF SHOHIH SUKUN
185. YAQUULU3 ASLI YAQWULU4, LAN YAKIILU5
ASLINE YAKYILU6 LAN UGI YAKHOOFU7
186. ASLI YAKHWAFU8 NULI DADOS YAKHOUFU9
WAWU GANTOS ALIF: ABOT NGUCAP NIKU
187. WAWU YA’ ING AKHIR MUDHORI’ DISUKUN
TINGKAH ROFA’, DENE NASHOB BENTEN HUKUM
188. YA’FUU10 YARMII11 LAN YAKHSYAA12 I’LAL DITAMBAH
YAK GANTOS ALIF SEBAB SAKWUSE FATHAH

1
‫َر ِض َو‬
2
‫َر ِض َي‬
3
‫يَ ُق ْو ُل‬
4
‫يَ ْق ُو ُل‬
5
‫يَ ِكْي ُل‬
6
‫يَ ْكيِ ُل‬
7
‫اف‬ُ َ‫ََي‬
8
‫ف‬ ُ ‫ََيْ َو‬
9
‫ف‬ ُ ‫ََيَ ْو‬
10
‫يَ ْع ُفو‬
11
‫يَْرِمى‬
12
‫ََيْ َشى‬
20
189. WAWU YA’ DIBUCAL ING AF’ALUL KHOMSAH
JAMAK LAN MUANNASAH, BOTEN TASNIYAH
190. KADOS YA’FUUNA YARMIINA YAKHSYAUNA1
I’LALIPUN TENG SYARAH UGI TARMIINA2
191. BOTEN KABUCAL KADOS YA’FUWAANI 3
YARMIYAANI4 LAN UGI YAKHSYAYAANI 5
192. WAWU YA’ GANTOS HAMZAH ING ISIM FA’IL
BINA’ AJWAF KADOS KAA`IL6 UGI QOO`IL7
193. ISIM FA’IL NAQIS: YA’ WAWU DIBUCAL
NALIKO BOTEN NASHOB, BOTEN WONTEN AL
194. ‘AAFIN8 LAN ROOMIN9 MENIKO TULADANE
‘AAFIYAN10 LAN AR-ROOMII11 YA’ DITETEPKE
195. ISIM MAF’UL AJWAF: I’LAL KANTI MINDAH
MARING SAKDURUNGE WAWU YA’ DIDHOMMAH

‫ي ََيْ َش ْو َن‬ ِ
َ ْ ‫يَ ْع ُف ْو َن يَْرم‬
1

‫ي‬ ِ
َ ْ ‫تَ ْرم‬
2

3
‫يَ ْع ُف َوا َن‬
ِ ‫ي رِمي‬
‫ان‬ َ َْ
4

ِ ‫ََيْ َشي‬
‫ان‬ َ
5

6
‫َكائِل‬
7
‫قَائِل‬
ٍ ‫ع‬
‫اف‬ َ
8

9
‫َراٍم‬
10
‫َعافِيًا‬
11
‫الر ِامى‬
َّ
21
196. MAQUULUN1: MINDAH, MBUANG I’LALE DADOS
MAKIILUN2: I’LALE MINDAH, MBUANG, NGGANTOS
197. MAF’UL NAQIS MA’FUWWUN3: IDGHOM DIHUKUM
HURUF PODHO KEMPAL INGKANG AWAL SUKUN
198. DENE MARMIYYUN4 ASLINIPUN MARMUUYUN5
WAWU DIPUN GANTOS YA’ SEBAB DISUKUN
199. NULI MIM DIKASROH SEBAB ABOT NGUCAP
NULI IDGHOM DIHUKUM, I’LALE LENGKAP
200. I’LALE AJWAF GHOIBE FI’IL AMAR
LIYAQUL6: MINDAH LAN MBUANG, BOTEN SAMAR
201. DENE LAFAL QUL7 ASLI UQWUL8 DII’LAL
MINDAH LAN ‘EN FI’IL, HAMZAH DIPUN BUCAL
202. TASNIAH LAN JAMAK NETEPKE YA’ WAWU
KADOS KIILAA, KIILUU, QUULAA UGI QUULUU9
203. BINA’ NAQIS: FI’IL AMAR BOTEN OWAH
NAMUN TETEP MABNI BUANG HURUF ILLAH
204. WAWUNE BINA’ MITSAL KEDAH DIBUCAL
NALIKO MUDHORI’, NAHI, UGI AMAR

1
‫َم ُق ْول‬
2
‫َم ِكْيل‬
3
‫َم ْع ُفو‬
4
‫َم ْرِمي‬
5
‫َم ْرُم ْوي‬
6
‫لِيَ ُق ْل‬
7
‫قُ ْل‬
8
‫اُقْ ُو ْل‬
9
‫كِْيالَ كِْي لُ ْوا قُ ْوَال قُ ْولُْوا‬
22
205. SYARATE ARUPI FI’IL HURUF TELU
MUJARROD WAZANE: FA’ALA-YAF’ILU1
206. FA’ALA-YAF’ALU2, FA’ILA-YAF’ILU3
KEDHIK LAMUN HUKUME BOTEN KELAKU
207. I’LALE BINA’ LAFIF MAFRUQ LAN MAQRUN
LAM FI’IL KADOS BINA’ NAQIS KANG SAMPUN
208. KHUSUS ‘EN FI’ILE BINA’ LAFIF MAQRUN
KADOS BINA’ SHOHIH: I’LAL BOTEN PURUN
209. DENE FA’ FI’IL BINA’ LAFIF KANG PISAH
I’LALE KADOS BINA’ MITSAL KALAMPAH
210. FI’IL AMARIPUN BINA’ LAFIF WAQOO4
MUFROD: QI5 ASLINE IUQII6, I’LAL CETHO
211. BUANG KALIH AWAL KADOS BINA’ MITSAL
NULI BUANG AKHIR MABNI FI’IL AMAR
212. MUFROD MUANNAS: QII7, TASNIAHE: QIYAA8
JAMAK MUDZAKKAR, MUANNAS: QUU9 LAN QIINA10

1
‫فَ َع َل يَ ْفعِ ُل‬
2
‫فَ َع َل يَ ْف َع ُل‬
3
‫فَعِ َل يَ ْفعِ ُل‬
4
‫َوقَى‬
5
‫ِق‬
6
‫اِْوقِ ْى‬
7
‫قِ ْي‬
8
‫قِيَا‬
9
‫قُ ْوا‬
‫ي‬ ِ
َ ْ‫ق‬
10

23
213. MUDHO’’AF SULASI: ‘EN, LAM FI’IL SAMI
LAMUN AWAL SUKUN: IDGHOM DIHUKUMI
214. DENE BERHAROKAT: IDGHOM UGI SAHE
KADOS MADHI MADDA1; MADADA2 ASLINE
215. AMPUN IDGHOM CONTO MADADNAA3 MADADTU4
DENE MUDDA5, UMDUD6: MILIH BOTEN KLERU
216. MAHMUZ: SALAH SIJI HURUF ASLI HAMZAH
SAMI UGI AWAL, AKHIR NOPO TENGAH
217. LAMUN HAMZAH SUKUN SAKWUSE HAROKAT
SAGED GANTOS HURUF ILLAT INGKANG TEPAT
218. UGI SAGED TETEP HAMZAH BOTEN KLERU
YAAKULU YA`KULU7, YUUMINU YU`MINU8
219. LAMUN HAMZAH URIP SAKWUSE HAROKAT
BOTEN OWAH KADOS QORO`A KITABAAT9
220. DENE HAMZAH URIP SAKBAKDANE SUKUN
SAGED MILIH TETEP NOPO PINDAH PURUN

1
‫َم َّد‬
2
‫َم َد َد‬
3
‫َم َد ْدنَا‬
4
‫ت‬ُ ‫َم َد ْد‬
5
‫ُم َّد‬
6
‫اُْم ُد ْد‬
7
‫يَا ُك ُل يَْأ ُك ُل‬
8
‫يُ ْوِم ُن يُ ْؤِم ُن‬
9
‫قََرأَ كِتَابَات‬
24
221. KADOS LAFAL IS`AL1: SAGED BOTEN I’LAL
UGI SAGED PINDAH HAROKAT DADOS SAL2
222. FI’IL AMAR MAHMUZ KADOS KHUDZ, MUR LAN KUL3
BUANG KALIH HAMZAH AWAL INGKANG KUMPUL
223. ASLINIPUN U`KHUDZ, U`MUR UGI U`KUL4
I’LAL BOTEN QIYASI NANGING MPUN MASYHUR
224. DENE LINTUNE AMAR MAHMUZ MENIKO
BOTEN I’LAL: KADOS SHOHIH, MAOS CETHO

PUNGKASAN
225. SAMPUN RAMPUNG TERJEMAHE NADZOM MAQSHUD
NGANGGE BOSO JOWO MUGI HASIL MAKSUD
226. ILMU SHOROF KEDAH ESTU SINAUNE
MENAWI LEPAT SUMONGGO DIBENERKE
227. KANTI NYUWUN NGAPURO MARING PENGERAN
MOHO LUHUR JEMBAR ROHMAT KAWELASAN
228. MUJI SYUKUR MARING ALLAH MOHO AGUNG
NAMUNG KANTI ROHMATIPUN SAGED RAMPUNG
229. SHOLAWAT SALAM MUGI TANSAH TERCURAH
MARING KANJENG NABI KLUWARGI SHOHABAH
230. MUGI KITO SEDOYO DIPUN RIDHONI
DADOSKE GAMPIL PADOS NGELMU AGAMI

1
‫اِ ْسأ َْل‬
2
‫َس ْل‬
3
‫ ُك ْل‬، ‫ ُم ْر‬، ‫ُخ ْذ‬
4
‫ اُأْ ُك ْل‬، ‫ اُأْ ُم ْر‬، ‫اُأْ ُخ ْذ‬
25
TABEL/BAGAN RINGKASAN ILMU SHOROF
Oleh: Khoirun Niat

PENGANTAR
Ilmu Shorof:
Kaidah-kaidah untuk mengetahui bentuk-bentuk kata dan perubahannya
yang bukan mencakup kajian Mabni atau I'rob.
Pengertian (Mabni dan I'rob adalah kajian Ilmu Nahwu)
Shorof
Tashrif:
perubahan kata dari satu bentuk ke bentuk lain yang bisa mempengaruhi
makna
Ilmu Shorof:
- membahas perubahan kata, baik di awal, tengah atau akhir kata
tersebut
- membahas kata dan perubahannya sebelum masuk dalam kalimat
Kedudukan
Ilmu Nahwu:
- membahas perubahan kata yang biasanya hanya di bagian akhir
- membahas kata dan perubahannya setelah masuk dalam kalimat
Ilmu Shorof membahas:
1. Kalimah Isim yang bisa berubah ( ‫ المعربة‬/ ‫) األسماء المتمكنة‬
2. Kalimah Fi’il yang bisa di-tasrif ( ‫) األفعال المتصرفة‬

Ilmu Shorof tidak membahas:


1. Kalimah Huruf, seperti Huruf Jer, Huruf Qasam dll.
Obyek
2. Isim-isim yang Mabni, seperti Isim Dhomir, Isim Isyaroh dll.
kajian
3. Kata-kata 'Ajam/ bukan asli Arab, seperti kata Ibrahim, Ismail dll.
(cakupan)
4. Isim Fi'il (bentuknya isim tapi bermakna fi'il), seperti lafal Uff ( ‫أف‬
) dan Amin ( ‫) آمين‬
5. Isim Suara ( ‫) أسماء األصوات‬, seperti lafal Ghoqi ( ‫ ) غَاق‬dan Thoq (
‫) طَق‬
6. Fi'il yang tidak bisa di-tashrif (Jamid), seperti lafal Ni'ma ( ‫ ) نع َم‬dan
bi`sa ( ‫س‬
َ ‫) بئ‬
Secara Ladzi:
memujudkan pengucapan yang mudah berkat kaidah-kaidah umum Shorof
(I’lal: naql/memindah; Ibdal/mengganti, Hazf/membuang dan
idghom/memadukan)
Tujuan
Secara Maknawi:
memperkaya bahasa dengan kosakata yang tidak terbatas sesuai maknanya
masing-masing.
1. menjaga lesan dan tulisan dari kesalahan kosakata.
2. mengetahui sistem perubahan kata Arab, mengungkap rahasianya
dan mematuhi aturannya.
Manfaat
3. membedakan kata Arab dari yang bukan dengan berpedoman
kaidah-kaidah bentuk kata Arab.
4. mengetahui bentuk kata berdasarkan huruf asli dan huruf tambahan

26
Bab Bina’ Fi’il ( ‫) بناء الفعل‬
Keterangan:
- Bina`: bentuk fi’il dengan melihat jenis huruf aslinya.
- Shahih: huruf asli fi’il bukan berupa huruf illat (alif, yak, wawu)
- Mu’tal: huruf asli fi’il ada yang berupa huruf illat.
- Salim: Semua huruf tidak sama dan tidak berupa hamzah.
- Mudho’’af: ‘ain fi’il dan lam fi’il berupa huruf yang sama (Tsulasi); fa’ fi’il dan ‘ain
fi’il diulang (Rubai).
- Mahmuz: salah satu huruf aslinya berupa hamzah
- Misal: fa’ fi’il berupa yak atau wawu
- Ajwaf: ‘ain fi’il berupa yak atau wawu
- Naqis: lam fi’il berupa yak atau wawu
- Lafif: dua huruf asli fi’il berupa huruf illat
 I’lal biasa terjadi pada fi’il bina’ mudo’’af, mahmuz dan mu’tal (misal, ajwaf, naqis
dan lafif)

‫فعل‬

‫معتل‬ ‫صحيح‬

‫لفيف‬ ‫ناقص‬ ‫أجوف‬ ‫مثال‬ ‫مهموز‬ ‫مضعّف‬ ‫سالم‬

‫مقرون‬ ‫مفروق‬ ‫يائى‬ ‫واوى‬ ‫يائى‬ ‫واوى‬ ‫يائى‬ ‫واوى‬ ‫الم‬ ‫عين‬ ‫فاء‬

َ‫ي‬
َ ‫َر ِو‬ ‫َو َقى‬ ‫َر َمى‬ ‫َع َفا‬ َ‫اع‬
َ ‫َب‬ َ‫َقا َل‬ َ‫َي َس َر‬ ََ‫َو َعد‬ ‫َق َرأ‬ َ‫َسأ َل‬ َ‫أ َك َل‬ ‫َف َر‬ َ‫َف َت َح‬
‫َطأْ َطأ‬ ََ ‫دَ حْ َر‬
‫ج‬

27
Bab Wazan ( ‫) الميزان الصرفى‬
Keterangan:
- Wazan: bentuk fi’il dasar yang menjadi patokan.
- Mauzun: cabang-cabang fi’il yang disamakan dengan wazan.
- Tsulasi: fi’il yang terdiri dari tiga huruf asli.
- Rubai: fi’il yang terdiri dari empat huruf asli.
- Mujarrod: tidak ada huruf tambahan.
- Mazid: ada huruf tambahan.
- Wazan (patokan) Fi’il Tsulasi yaitu fi’il Fa’ala ( ‫ ) فعل‬yang terdiri dari tiga huruf: Fa’,
‘Ain dan Lam sehingga kemudian dikenal Fa’ Fi’il (huruf awal); ‘Ain Fi’il (huruf
tengah) dan Lam Fi’il (huruf akhir).
- Wazan (patokan) Fi’il Ruba’i yaitu fi’il Fa’lala ( ‫ ) فعلل‬yang terdiri dari empat huruf,
yaitu Lam fi’ilnya dua.
- Macam-macam Wazan diketahui dengan melihat jumlah huruf dan harokat huruf fi’il
Madhi. Khusus untuk Fi’il Tsulasi Mujarrod, bisa dibedakan dengan melihat harokat ‘ain
fi’il Madhi dan Mudhari.

‫فعل‬
‫رباعى‬ ‫ثالثى‬

‫مزيد‬ ‫مجرد‬ ‫مزيد‬ ‫مجرد‬

‫بحرفين‬ ‫بحرف‬ ‫بثالثة أحرف‬ ‫بحرفين‬ ‫بحرف‬

‫ وزن‬2 ‫ وزن‬1 ‫ أوزان‬7 ‫ أوزان‬6 ‫ أوزان‬5 ‫ أوزان‬3 ‫ أوزان‬6

28
‫‪Jumlah Huruf‬‬ ‫‪Jumlah Huruf‬‬
‫‪Wazan‬‬ ‫)‪Contoh (Mauzun‬‬
‫‪Asli‬‬ ‫‪Tambahan‬‬
‫فَ َع َل – يَ ْف ُع ُل‬ ‫ص ُر‬
‫ص َر ‪ -‬يَ ْن ُ‬
‫نَ َ‬
‫فَ َع َل – يَ ْف ِع ُل‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫س ‪ -‬يَ ْجل ُ‬ ‫َجلَ َ‬
‫‪Tidak ada huruf‬‬ ‫فَ َع َل – يَ ْف َع ُل‬ ‫ح‬
‫فَ تَ َح – يَ ْفتَ ُ‬
‫)‪tambahan (Mujarrod‬‬ ‫فَ عُ َل ‪ -‬يَ ْف ُع ُل‬ ‫س ُن‬
‫س َن – يَ ْح ُ‬ ‫َح ُ‬
‫فَعِ َل – يَ ْف َع ُل‬ ‫ح‬‫ِح – يَ ْف َر ُ‬ ‫فَر َ‬
‫فَعِ َل – يَ ْف ِع ُل‬ ‫ب‬ ‫ِ‬
‫ب – يَ ْحس ُ‬
‫ِ‬
‫َحس َ‬
‫أَفْ َع َل – يُ ْفعِ ُل‬ ‫أَ ْك َرَم – يُ ْك ِرُم‬
‫‪Satu huruf tambahan‬‬
‫فَ َّع َل – يُ َف ِّع ُل‬ ‫َعلَّ َم – يُ َعلِّ ُم‬
‫)‪(Mazid bi harfin‬‬
‫اع ُل‬‫فَاعل – ي َف ِ‬ ‫ساع َد – يس ِ‬
‫اع ُد‬
‫ََ ُ‬ ‫َ َ َُ‬
‫‪Tiga huruf asli‬‬ ‫اِنْ َف َع َل – يَ ْن َفع ُل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫س َر – يَ ْن َكس ُر‬ ‫انْ َك َ‬
‫ِ‬
‫)‪(Tsulasi‬‬ ‫اِفْ تَ َع َل – يَ ْفتَ ِع ُل‬ ‫اِ ْجتَ َم َع – يَ ْجتَ ِم ُع‬
‫‪Dua huruf tambahan‬‬
‫اِفْ َع َّل – يَ ْف َع ُّل‬ ‫اِ ْح َم َّر – يَ ْح َم ُّر‬
‫)‪(Mazid bi harfaini‬‬
‫تَ َفعَّ َل – يَتَ َف َّع ُل‬ ‫تَ َعلَّ َم – يَتَ َعلَّ ُم‬
‫اع ُل‬
‫اع َل – يَتَ َف َ‬ ‫تَ َف َ‬ ‫ش َاوُر‬ ‫ش َاوَر – يَتَ َ‬ ‫تَ َ‬
‫اِ ْستَ ْف َع َل – يَ ْستَ ْفعِ ُل‬ ‫اِ ْستَ غْ َف َر – يَ ْستَ غْ ِف ُر‬
‫اِفْ َع ْو َع َل – يَ ْف َع ْو ِع ُل‬ ‫ب‬ ‫شو َشب – ي ع َ ِ‬
‫ش ْوش ُ‬ ‫ا ْع َ ْ َ َ ْ‬
‫ِ‬
‫‪Tiga huruf tambahan‬‬ ‫اِفْ َع َّو َل – يَ ْف َع ِّو ُل‬ ‫اِ ْجلَ َّوذَ – يَ ْجلَ ِّوذُ‬
‫اِفْ َع ْن لَى – يَ ْف َع ْنلِى‬ ‫اِ ْسلَْن َقى – يَ ْسلَْن َقى‬
‫‪(Mazid bi salasati‬‬
‫)‪ahrufin‬‬
‫اِفْ َعنْ لَ َل – يَ ْف َعنْ ِل ُل‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫س – يَ ْق َعنْس ُ‬ ‫س َ‬‫ْعنْ َ‬
‫اق َ‬
‫ِ‬
‫آل – يَ ْف َع ُّ‬
‫آل‬ ‫اِفْ َع َّ‬ ‫آر‬
‫آر – يَ ْح َم ُّ‬ ‫اِ ْح َم َّ‬
‫فَ ْعلَ َل – يُ َف ْعلِ ُل‬ ‫ِج‬
‫ج – يُ َد ْحر ُ‬ ‫َد ْح َر َ‬
‫فَ ْو َع َل – يُ َف ْو ِع ُل‬ ‫َح ْوقَ َل – يُ َح ْوقِ ُل‬
‫فَ ْع َو َل – يُ َف ْع ِو ُل‬ ‫َرْه َو َك – يُ َرْه ِو ُك‬
‫‪Tidak ada huruf‬‬
‫فَ ْي َع َل – يُ َف ْي ِع ُل‬ ‫بَ ْيطََر – يُبَ ْي ِط ُر‬
‫)‪tambahan (Mujarrod‬‬
‫فَ ْعيَ َل – يُ َف ْعيِ ُل‬ ‫ف‬‫ش ْريِ ُ‬ ‫ف – يُ َ‬ ‫َش ْريَ َ‬
‫‪Empat huruf‬‬
‫)‪asli (Rubai‬‬ ‫فَ ْعلَى – يُ َف ْعلِى‬ ‫سل ِْقى‬ ‫َسلْ َقى – يُ َ‬
‫فَ ْعنَ َل – يُ َف ْعنِ ُل‬ ‫س‬ ‫ِ‬
‫س – يُ َقلْن ُ‬ ‫قَ لْنَ َ‬
‫‪Satu huruf tambahan‬‬
‫تَ َف ْعلَ َل – يَتَ َف ْع َل ُل‬ ‫ج‬
‫ج – يَتَ َد ْح َر ُ‬ ‫تَ َد ْح َر َ‬
‫)‪(Mazid bi harfin‬‬
‫‪Dua huruf tambahan‬‬ ‫اِفْ َعلَ َّل – يَ ْف َع ِل ُّل‬ ‫َن – يَط َْمئِ ُّن‬‫اِط َْمأ َّ‬
‫)‪(Mazid bi harfaini‬‬ ‫اِفْ َعنْ لَ َل – يَ ْف َعنْ ِل ُل‬ ‫اِ ْح َرنْ َج َم – يَ ْح َرنْ ِج ُم‬

‫‪29‬‬
‫) التصريف ( ‪Bab Tasrif‬‬
‫‪Keterangan:‬‬
‫‪- Tasrif: perubahan bentuk fi’il yang dapat mengubah makna‬‬
‫‪- Tasrif Istilahi: Tasrif yang mengubah makna tanpa melihat dhamir; biasanya disusun‬‬
‫)‪secara mendatar (horisontal‬‬
‫‪- Tasrif Lughawi: Tasrif yang melihat dhamir tanpa mengubah makna; biasanya disusun‬‬
‫)‪secara menurun (vertikal‬‬
‫‪- Shigot: varian bentuk perubahan fi’il dalam tasrif istilahi.‬‬
‫‪- Setiap wazan memiliki bentuk tasrif istilahi yang berbeda.‬‬

‫‪TASRIF ISTILAHI SEMUA WAZAN‬‬

‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم مصدر غير ميم‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬
‫اآللة‬ ‫الزمان‪-‬‬ ‫األمر‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬ ‫ماض‬
‫المكان‬ ‫ميم‬

‫ِم ْف َعل‬ ‫َم ْف َعل‬ ‫الَ تَ ْفعُ ْل‬ ‫اُفْ عُ ْل‬ ‫َم ْفعُ ْول‬ ‫فَ ِ‬
‫اعل‬ ‫َم ْف َعلا‬ ‫فَ ْعلا‬ ‫يَ ْفعُ ُل‬ ‫فَ َع َل‬

‫ِم ْف َعل‬ ‫َم ْفعِل‬ ‫الَ تَ ْفعِ ْل‬ ‫اِفْعِ ْل‬ ‫َم ْفعُ ْول‬ ‫فَ ِ‬
‫اعل‬ ‫َم ْف َعلا‬ ‫فَ ْعلا‬ ‫يَ ْفعِ ُل‬ ‫فَ َع َل‬

‫ِم ْف َعال‬ ‫َم ْف َعل‬ ‫الَ تَ ْف َع ْل‬ ‫اِفْ َع ْل‬ ‫َم ْفعُ ْول‬ ‫فَ ِ‬
‫اعل‬ ‫َم ْف َعلا‬ ‫فَ ْعلا‬ ‫يَ ْف َع ُل‬ ‫فَ َع َل‬

‫‪-‬‬ ‫َم ْف َعل‬ ‫الَ تَ ْفعُ ْل‬ ‫اُفْ عُ ْل‬ ‫‪-‬‬ ‫فَ َعل‬ ‫َم ْف َعلا‬ ‫فُ ْعلا‬ ‫يَ ْفعُ ُل‬ ‫فَ عُ َل‬

‫‪-‬‬ ‫َم ْف َعل‬ ‫الَ تَ ْف َع ْل‬ ‫اِفْ َع ْل‬ ‫َم ْفعُ ْول‬ ‫فَ ِ‬
‫اعل‬ ‫َم ْف َعلا‬ ‫فَ ْعلا‬ ‫يَ ْف َع ُل‬ ‫فَعِ َل‬

‫‪-‬‬ ‫َم ْفعِل‬ ‫الَ تَ ْفعِ ْل‬ ‫اِفْعِ ْل‬ ‫َم ْفعُ ْول‬ ‫فَ ِ‬
‫اعل‬ ‫َم ْف َعلا‬ ‫فُ ْعلَناا‬ ‫يَ ْفعِ ُل‬ ‫فَعِ َل‬

‫‪-‬‬ ‫ُم ْف َعل‬ ‫الَ تُ ْفعِ ْل‬ ‫أَفْعِ ْل‬ ‫ُم ْف َعل‬ ‫ُم ْفعِل‬ ‫ُم ْف َعلا‬ ‫إِفْ َعاالا‬ ‫يُ ْفعِ ُل‬ ‫أَفْ َع َل‬

‫‪-‬‬ ‫ُم َفعَّل‬ ‫الَ تُ َفعِّ ْل‬ ‫فَ عِّ ْل‬ ‫ُم َفعَّل‬ ‫ُم َفعِّل‬ ‫ُم َفعَّلا‬ ‫تِْف َعاالا‬ ‫تَ ْف َعاالا‬ ‫تَ ْفعِلَةا‬ ‫تَ ْفعِ ْيلا‬ ‫يُ َفعِّ ُل‬ ‫فَ عَّ َل‬

‫‪-‬‬ ‫اعل‬ ‫الَ تُ َف ِ‬ ‫فَ ِ‬ ‫م َف ِ‬ ‫فِ ْي َعاالا‬ ‫فِ َعاالا‬ ‫ي َف ِ‬


‫ُم َف َ‬ ‫اع ْل‬ ‫اع ْل‬ ‫اعل‬
‫ُم َف َ‬ ‫اعل‬ ‫ُ‬ ‫‪-‬‬ ‫اع َل اة‬
‫ُم َف َ‬ ‫اع ُل‬ ‫ُ‬ ‫اع َل‬
‫فَ َ‬

‫‪-‬‬ ‫ُم ْن َف َعل‬ ‫الَ تَ ْن َف ِع ْل‬ ‫اِنْ َفعِ ْل‬ ‫ُم ْن َف َعل‬ ‫ُم ْن َف ِعل‬ ‫ُم ْن َف َعلا‬ ‫اِنِْف َعاالا‬ ‫يَ ْن َفعِ ُل‬ ‫اِنْ َف َع َل‬

‫‪-‬‬ ‫ُم ْفتَ َعل‬ ‫الَ تَ ْفتَعِ ْل‬ ‫اِفْ تَعِ ْل‬ ‫ُم ْفتَ َعل‬ ‫ُم ْفتَعِل‬ ‫ُم ْفتَ َعلا‬ ‫اِفْتِ َعاالا‬ ‫يَ ْفتَعِ ُل‬ ‫اِفْ تَ َع َل‬

‫‪-‬‬ ‫ُم ْف َعل‬ ‫الَ تَ ْف َع َّل‬ ‫اِفْ َع َّل‬ ‫ُم ْف َعل‬ ‫ُم ْف َعل‬ ‫ُم ْف َعلا‬ ‫اِفْعِ َلالا‬ ‫يَ ْف َع ُّل‬ ‫اِفْ َع َّل‬

‫‪30‬‬
‫اسم الزمان‪-‬‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم مصدر‬ ‫اسم مصدر غير‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬
‫المكان‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫ميم‬ ‫مضارع‬
‫ميم‬

‫ُمتَ َف َّعل‬ ‫الَ تَ تَ َف َّع ْل‬ ‫تَ َفعَّ ْل‬ ‫ُمتَ َف َّعل‬ ‫ُمتَ َف ِّعل‬ ‫ُمتَ َفعَّلا‬ ‫تَ َفعُّلا‬ ‫يَتَ َفعَّ ُل‬ ‫تَ َفعَّ َل‬

‫اعل‬ ‫مت َف ِ‬
‫ُمتَ َف َ‬ ‫اع ْل‬
‫الَ تَ تَ َف َ‬ ‫اع ْل‬
‫تَ َف َ‬ ‫اعل‬
‫ُمتَ َف َ‬ ‫اعل‬ ‫َُ‬ ‫اعلا‬
‫ُمتَ َف َ‬ ‫تَ َفاعُلا‬ ‫اع ُل‬
‫يَتَ َف َ‬ ‫اع َل‬
‫تَ َف َ‬

‫الَ تَ ْستَ ْف ِع ْل ُم ْستَ ْف َعل‬ ‫اِ ْستَ ْفعِ ْل‬ ‫ُم ْستَ ْف ِعل ُم ْستَ ْف َعل‬ ‫ُم ْستَ ْف َعلا‬ ‫اِ ْستِ ْف َعاالا‬ ‫يَ ْستَ ْف ِع ُل‬ ‫اِ ْستَ ْف َع َل‬

‫ُم ْف َع ْو َعل‬ ‫الَ تَ ْف َع ْو ِع ْل‬ ‫اِفْ َع ْو ِع ْل‬ ‫ُم ْف َع ْو َعل‬ ‫ُم ْف َع ْو ِعل‬ ‫ُم ْف َع ْو َعلا‬ ‫اِفْعِ ْي َعاالا‬ ‫يَ ْف َع ْو ِع ُل‬ ‫اِفْ َع ْو َع َل‬

‫ُم ْف َع َّول‬ ‫الَ تَ ْف َع ِّو ْل‬ ‫اِفْ َع ِّو ْل‬ ‫ُم ْف َع َّول‬ ‫ُم ْف َع ِّول‬ ‫ُم ْف َع َّوالا‬ ‫اِفْعِ َّواالا‬ ‫يَ ْف َع ِّو ُل‬ ‫اِفْ َع َّو َل‬

‫ُم ْف َعنْ لاى‬ ‫الَ تَ ْف َعنْ ِل‬ ‫اِفْ َعنْ ِل‬ ‫ُم ْف َعنْ لاى‬ ‫ُم ْف َع ْنل‬ ‫ُم ْف َعنْ لاى‬ ‫اِفْعِنْلَ اء‬ ‫يَ ْف َعنْلِى‬ ‫اِفْ َعنْ لَى‬

‫ُم ْف َع ْن لَل‬ ‫الَ تَ ْف َع ْن ِل ْل‬ ‫اِفْ َع ْنلِ ْل‬ ‫ُم ْف َع ْن لَل‬ ‫ُم ْف َع ْن ِلل‬ ‫ُم ْف َع ْن لَلا‬ ‫اِفْعِ ْن َلالا‬ ‫يَ ْف َع ْنلِ ُل‬ ‫اِفْ َع ْن لَ َل‬

‫ُم ْف َعآل‬ ‫الَ تَ ْف َع َّ‬


‫آل‬ ‫اِفْ َع َّ‬
‫آل‬ ‫ُم ْف َعآل‬ ‫ُم ْف َعآل‬ ‫ُم ْف َعآالا‬ ‫اِفْعِ ْيلَالا‬ ‫يَ ْف َع ُّ‬
‫آل‬ ‫اِفْ َع َّ‬
‫آل‬

‫ُم َف ْعلَل‬ ‫الَ تُ َف ْع ِل ْل‬ ‫فَ ْعلِ ْل‬ ‫ُم َف ْعلَل‬ ‫ُم َف ْع ِلل‬ ‫ُم َف ْعلَلا‬ ‫فِ ْعلَالا‬ ‫فَ ْعلَلَةا‬ ‫يُ َف ْعلِ ُل‬ ‫فَ ْعلَ َل‬

‫ُم َف ْو َعل‬ ‫الَ تُ َف ْو ِع ْل‬ ‫فَ ْو ِع ْل‬ ‫ُم َف ْو َعل‬ ‫ُم َف ْو ِعل‬ ‫ُم َف ْو َعلا‬ ‫فِ ْي َعاالا‬ ‫فَ ْو َعلَ اة‬ ‫يُ َف ْو ِع ُل‬ ‫فَ ْو َع َل‬

‫ُم َف ْع َول‬ ‫الَ تُ َف ْع ِو ْل‬ ‫فَ ْع ِو ْل‬ ‫ُم َف ْع َول‬ ‫ُم َف ْع ِول‬ ‫ُم َف ْع َوالا‬ ‫فِ ْع َواالا‬ ‫فَ ْع َولَةا‬ ‫يُ َف ْع ِو ُل‬ ‫فَ ْع َو َل‬

‫ُم َف ْي َعل‬ ‫الَ تُ َف ْيعِ ْل‬ ‫فَ ْيعِ ْل‬ ‫ُم َف ْي َعل‬ ‫ُم َف ْيعِل‬ ‫ُم َف ْي َعلا‬ ‫فِ ْي َعاالا‬ ‫فَ ْي َعلَةا‬ ‫يُ َف ْيعِ ُل‬ ‫فَ ْي َع َل‬

‫ُم َف ْع َيل‬ ‫الَ تُ َف ْعيِ ْل‬ ‫فَ ْعيِ ْل‬ ‫ُم َف ْع َيل‬ ‫ُم َف ْعيِل‬ ‫ُم َف ْعيَلا‬ ‫فِ ْعيَاالا‬ ‫فَ ْعيَ لَةا‬ ‫يُ َف ْعيِ ُل‬ ‫فَ ْعيَ َل‬

‫ُم َف ْعلاى‬ ‫الَ تُ َف ْع ِل‬ ‫فَ ْع ِل‬ ‫ُم َف ْعلاى‬ ‫ُم َف ْعل‬ ‫ُم َف ْعلاى‬ ‫فِ ْعلَ اء‬ ‫فَ ْعلَ اة‬ ‫يُ َف ْعلِى‬ ‫فَ ْعلَى‬

‫ُم َف ْع َنل‬ ‫الَ تُ َف ْعنِ ْل‬ ‫فَ ْعنِ ْل‬ ‫ُم َف ْع َنل‬ ‫ُم َف ْع نِل‬ ‫ُم َف ْع نَلا‬ ‫فِ ْعنَاالا‬ ‫فَ ْعنَ لَةا‬ ‫يُ َف ْعنِ ُل‬ ‫فَ ْعنَ َل‬

‫ُمتَ َف ْعلَل‬ ‫الَ تَ تَ َف ْعلَ ْل‬ ‫تَ َف ْعلَ ْل‬ ‫ُمتَ َف ْعلَل‬ ‫ُمتَ َف ْع ِلل‬ ‫ُمتَ َف ْعلَلا‬ ‫تَ َف ْعلُلا‬ ‫يَتَ َف ْعلَ ُل‬ ‫تَ َف ْعلَ َل‬

‫الٌَّتَ ْف َعلِلٌٌّّ ُم ْف َعلَلٌٌّّ‬ ‫اِفْ َعلِلٌٌّّ‬ ‫ُم ْف َعلِلٌٌّّ ُم ْف َعلَلٌٌّّ‬ ‫اِفْعِلالٌٌّّ فُ َعلِّْي لَةٌٌّّ ُم ْف َعلَ ٌّ‬
‫لاٌّ‬ ‫يَ ْف َعلِلٌٌّّ‬ ‫اِفْ َعلَ َّل‬

‫ُم ْف َعنْ لَل‬ ‫الَ تَ ْف َعنْ ِل ْل‬ ‫اِفْ َعنْلِ ْل‬ ‫ُم ْف َعنْ لَل‬ ‫ُم ْف َعنْ ِلل‬ ‫ُم ْف َعنْ لَلا‬ ‫اِفْعِنْ َلالا‬ ‫يَ ْف َعنْلِ ُل‬ ‫اِفْ َعنْ لَ َل‬

‫‪31‬‬
‫‪Contoh Tasrif Istilahi Mauzun‬‬

‫اسم اآللة‬ ‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬ ‫ماض‬
‫المكان‬ ‫ميم‬ ‫غير ميم‬

‫صر‬
‫من َ‬ ‫صر‬
‫َمن َ‬ ‫ال تَنصُر‬ ‫َمنصُور اُنصُر‬ ‫صرًا نَاصر‬
‫نَصرًا َمن َ‬ ‫ص ُر‬ ‫نَ َ‬
‫ص َر يَن ُ‬ ‫تصريف‬

‫‪Alat‬‬ ‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Tolonglah‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Pertolo-‬‬ ‫‪Pertolo-‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪menolong‬‬ ‫‪tempat‬‬ ‫‪menolong‬‬ ‫‪ditolong‬‬ ‫‪menolong‬‬ ‫‪ngan‬‬ ‫‪ngan‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪meno-‬‬
‫‪menolong‬‬ ‫‪menolong‬‬ ‫‪long‬‬

‫اسم اآللة‬ ‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬ ‫ماض‬
‫المكان‬ ‫ميم‬ ‫غير ميم‬

‫مي َعد‬ ‫َموعد‬ ‫ال تَعد‬ ‫َموعُود عد‬ ‫َموعدًا َواعد‬ ‫َوعدًا‬ ‫َو َع َد يَع ُد‬ ‫تصريف‬

‫‪Alat‬‬ ‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Berjanjilah‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Janji‬‬ ‫‪janji‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪berjanji‬‬ ‫‪tempat‬‬ ‫‪berjanji‬‬ ‫‪dijanjikan‬‬ ‫‪berjanji‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪ber-‬‬
‫‪berjanji‬‬ ‫‪berjanji‬‬ ‫‪janji‬‬

‫اسم اآللة‬ ‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬
‫المكان‬ ‫ميم‬ ‫غير ميم‬

‫مق َرء‬ ‫َمق َرء‬ ‫ال تَق َرأ‬ ‫اق َرأ‬ ‫َمقرُوء‬ ‫قَارئ‬ ‫ق َرا َءة ً َمق َرأ ً‬ ‫يَق َرأ ُ‬ ‫قَ َرأ َ‬ ‫تصريف‬

‫‪Alat‬‬ ‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪bacalah‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Bacaan‬‬ ‫‪Bacaan‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪membaca‬‬ ‫‪tempat‬‬ ‫‪membaca‬‬ ‫‪dibaca‬‬ ‫‪membaca‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪membaca‬‬
‫‪membaca‬‬ ‫‪membaca‬‬

‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬
‫المكان‬ ‫ميم‬ ‫غير ميم‬

‫ال تُكرم ُمك َرم‬ ‫أَكرم‬ ‫ُمك َرم‬ ‫ُمكرم‬ ‫ُمك َر ًما‬ ‫إك َرا ًما‬ ‫يُكر ُم‬ ‫أَك َر َم‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Muliakan-‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪memulia-‬‬ ‫‪memulia-‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪memulia-‬‬ ‫‪lah‬‬ ‫‪dimulia-‬‬ ‫‪memulia-‬‬ ‫‪kan‬‬ ‫‪kan‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪memulia-‬‬
‫‪memulia-‬‬ ‫‪kan‬‬ ‫‪kan‬‬ ‫‪kan‬‬ ‫‪memulia-‬‬ ‫‪kan‬‬
‫‪kan‬‬ ‫‪kan‬‬

‫‪32‬‬
‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم مصدر غير ميم‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫األمر‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬ ‫ماض‬
‫المكان‬ ‫ميم‬

‫ُم َعلَّم‬ ‫ال تُ َعلِّ ْم‬ ‫َعلِّ ْم‬ ‫ُم َعلَّم‬ ‫ُم َعلِّم‬ ‫ُم َعلَّ اما‬ ‫تِ ْعلَاما‬ ‫تَ ْعلَ اما‬ ‫تَ ْعلِ َم اة‬ ‫تَ ْعلِ ْي اما‬ ‫يُ َعلِّ ُم‬ ‫َعلَّ َم‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Ajar-‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Menga-‬‬ ‫‪Menga-‬‬ ‫‪Menga-‬‬ ‫‪Menga-‬‬ ‫‪Menga-‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪ajarkan‬‬ ‫‪kanlah‬‬ ‫‪diajarkan‬‬ ‫‪menga-‬‬ ‫‪jarkan‬‬ ‫‪jarkan‬‬ ‫‪jarkan‬‬ ‫‪jarkan‬‬ ‫‪jarkan‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪menga-‬‬
‫‪menga-‬‬ ‫‪jarkan‬‬ ‫‪menga-‬‬ ‫‪jarkan‬‬
‫‪jarkan‬‬ ‫‪jarkan‬‬

‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم مصدر‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مضارع‬
‫المكان‬

‫ِ‬ ‫مساعد س ِ‬ ‫مس ِ‬ ‫يس ِ‬


‫اعد‬
‫ال تُ َساع ْد ُم َس َ‬ ‫اع ْد‬ ‫َُ َ َ‬ ‫اعد‬ ‫َُ‬ ‫ِس ْي َع ا‬
‫ادا‬ ‫اع َدةا ِس َع ا‬
‫ادا‬ ‫ُم َس َ‬ ‫اع ُد‬ ‫َُ‬ ‫اع َد‬
‫َس َ‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Bantulah‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪memban-‬‬ ‫‪dibantu‬‬ ‫‪memban-‬‬ ‫‪memban-‬‬ ‫‪memban-‬‬ ‫‪memban-‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪saling‬‬
‫‪saling‬‬ ‫‪tu‬‬ ‫‪tu‬‬ ‫‪tu‬‬ ‫‪tu‬‬ ‫‪tu‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪memban-‬‬
‫‪memban-‬‬ ‫‪memban-‬‬ ‫‪tu‬‬
‫‪tu‬‬ ‫‪tu‬‬

‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬
‫المكان‬ ‫ميم‬ ‫غير ميم‬

‫ُم ْجتَ َمع‬ ‫ال تَ ْجتَ ِم ْع‬ ‫ُم ْجتَ َمع اِ ْجتَ ِم ْع‬ ‫ُم ْجتَ ِمع‬ ‫ُم ْجتَ َم اعا‬ ‫ِ‬
‫ا ْجتِ َم ا‬
‫اعا‬ ‫يَ ْجتَ ِم ُع‬ ‫اِ ْجتَ َم َع‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Berkum-‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Berkum-‬‬ ‫‪Berkum-‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪berkum-‬‬ ‫‪pullah‬‬ ‫‪dikum-‬‬ ‫‪berkum-‬‬ ‫‪pul‬‬ ‫‪pul‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪berkum-‬‬
‫‪berkum-‬‬ ‫‪pul‬‬ ‫‪pulkan‬‬ ‫‪pul‬‬ ‫‪berkum-‬‬ ‫‪pul‬‬
‫‪pul‬‬ ‫‪pul‬‬

‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬
‫المكان‬ ‫ميم‬ ‫غير ميم‬

‫ُمتَ َعلَّم‬ ‫ال تَ تَ َعلَّ ْم‬ ‫تَ َعلَّ ْم‬ ‫ُمتَ َعلَّم‬ ‫ُمتَ َعلِّم‬ ‫ُمتَ َعلَّ اما‬ ‫تَ َعلُّ اما‬ ‫يَتَ َعلَّ ُم‬ ‫تَ َعلَّ َم‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Belajarlah‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪belajar‬‬ ‫‪Belajar‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪belajar‬‬ ‫‪dipelajari‬‬ ‫‪belajar‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪belajar‬‬
‫‪belajar‬‬ ‫‪belajar‬‬

‫‪33‬‬
‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم مصدر‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫ميم‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬ ‫ماض‬
‫المكان‬ ‫غير ميم‬

‫ُمتَ َش َاور‬ ‫ال تَ تَ َش َاو ْر‬ ‫تَ َش َاو ْر‬ ‫ُمتَ َش َاور‬ ‫ُمتَ َشا ِور‬ ‫ُمتَ َش َاوارا‬ ‫تَ َش ُاوارا‬ ‫يَتَ َش َاوُر‬ ‫تَ َش َاوَر‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan saling‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Saling‬‬ ‫‪Saling‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪musyawarah‬‬ ‫‪musya-‬‬ ‫‪dimusya-‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪musya-‬‬ ‫‪musya-‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪saling‬‬
‫‪saling‬‬ ‫‪warahlah‬‬ ‫‪warahkan‬‬ ‫‪musya-‬‬ ‫‪warah‬‬ ‫‪warah‬‬ ‫‪saling‬‬ ‫‪musya-‬‬
‫‪musya-‬‬ ‫‪warah‬‬ ‫‪musya-‬‬ ‫‪warah‬‬
‫‪warah‬‬ ‫‪warah‬‬

‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم الفاعل‬ ‫اسم مصدر‬ ‫اسم‬ ‫فعل‬ ‫فعل ماض‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫ميم‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬
‫المكان‬ ‫غير ميم‬

‫ُم ْستَ غْ َفر‬ ‫ال تَ ْستَ غْ ِف ْر‬ ‫اِ ْستَ غْ ِف ْر‬ ‫ُم ْستَ غْ َفر‬ ‫ُم ْستَ غْ ِفر‬ ‫ُم ْستَ غْ َف ارا‬ ‫اِ ْستِغْ َف اارا‬ ‫يَ ْستَ غْ ِف ُر‬ ‫اِ ْستَ غْ َف َر‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Minta‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Minta‬‬ ‫‪Minta‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪minta‬‬ ‫‪ampunlah‬‬ ‫‪dimintakan‬‬ ‫‪meminta‬‬ ‫‪ampun‬‬ ‫‪ampun‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪minta‬‬
‫‪minta‬‬ ‫‪ampun‬‬ ‫‪ampun‬‬ ‫‪ampun‬‬ ‫‪minta‬‬ ‫‪ampun‬‬
‫‪ampun‬‬ ‫‪ampun‬‬

‫اسم‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم‬ ‫اسم مصدر غير ميم‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬ ‫صيغة‬
‫الزمان‪-‬‬ ‫المفعول‬ ‫الفاعل‬ ‫مصدر‬ ‫مضارع‬ ‫ماض‬
‫المكان‬ ‫ميم‬

‫ال تُتَ ْرِج ْم ُمتَ ْر َجم‬ ‫تَ ْرِج ْم‬ ‫ُمتَ ْر َجم‬ ‫ُمتَ ْر َج اما ُمتَ ْرِجم‬ ‫تِ ْر َج ااما‬ ‫تَ ْر َج َم اة‬ ‫يُتَ ْرِج ُم‬ ‫تَ ْر َج َم‬ ‫تصريف‬

‫‪Waktu/‬‬ ‫‪Jangan‬‬ ‫‪Terje-‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪Yang‬‬ ‫‪terjemah‬‬ ‫‪terjemah‬‬ ‫‪terjemah‬‬ ‫‪Sedang/‬‬ ‫‪Sudah‬‬ ‫معنى‬
‫‪tempat‬‬ ‫‪mener-‬‬ ‫‪mahkan-‬‬ ‫‪diterjemah‬‬ ‫‪mener-‬‬ ‫‪akan‬‬ ‫‪mener-‬‬
‫‪mener-‬‬ ‫‪jemah‬‬ ‫‪lah‬‬ ‫‪jemah‬‬ ‫‪mener-‬‬ ‫‪jemah‬‬
‫‪jemah‬‬ ‫‪jemah‬‬

‫‪34‬‬
‫)‪Contoh Tasrif Lughawi (Menurun‬‬

‫اسم الفاعل اسم المفعول‬ ‫فعل النهى‬ ‫فعل األمر‬ ‫فعل‬ ‫فعل‬ ‫ضمير‬
‫مضارع‬ ‫ماض‬

‫َمنصُور‬ ‫نَاصر‬ ‫مفرد‬ ‫الَ يَنصُر‬ ‫ليَنصُر‬ ‫َينصُرُ‬ ‫َص َر‬


‫ن َ‬ ‫مفرد مذكر هو‬
‫مذكر‬ ‫غائب‬

‫َمنصُو َران‬ ‫نَاص َران‬ ‫تثنية‬ ‫الَ يَنص َُرا‬ ‫ليَنص َُرا‬ ‫يَنص َُران‬ ‫َص َرا‬
‫ن َ‬ ‫هما‬ ‫تثنية مذكر‬
‫مذكر‬ ‫غائب‬

‫نَاصرُ ونَ َمنصُورُونَ‬ ‫جمع‬ ‫يَنصُرُ ونَ ليَنصُرُ وا الَ يَن ُ‬


‫صرُوا‬ ‫َص ُروا‬
‫ن َ‬ ‫هم‬ ‫جمع مذكر‬
‫مذكر‬ ‫غائب‬

‫‪-‬‬ ‫نُصَّار‬ ‫جمع‬ ‫الَ تَنصُر‬ ‫لتَنصُر‬ ‫تَنصُرُ‬ ‫َص َرت‬


‫ن َ‬ ‫مفرد مؤنث هى‬
‫التكسير‬ ‫غائبة‬

‫‪-‬‬ ‫نُصَّر‬ ‫جمع‬ ‫الَ تَنص َُرا‬ ‫لتَنص َُرا‬ ‫تَنص َُران‬ ‫َص َرتَا‬
‫ن َ‬ ‫تثنية مؤنث هما‬
‫التكسير‬ ‫غائبة‬

‫‪-‬‬ ‫َص َرة‬


‫ن َ‬ ‫جمع‬ ‫الَ يَنصُرنَ‬ ‫ليَنصُرنَ‬ ‫يَنصُرنَ‬ ‫َصرنَ‬
‫ن َ‬ ‫جمع مؤنث هن‬
‫التكسير‬ ‫غائبة‬

‫َمنصُو َرة‬ ‫نَاص َرة‬ ‫مفرد‬ ‫الَ تَنصُر‬ ‫اُنصُر‬ ‫تَنصُرُ‬ ‫َصرتَ‬
‫ن َ‬ ‫أنتَ‬ ‫مفرد مذكر‬
‫مؤنث‬ ‫مخاطب‬

‫نَاص َرتَان َمنصُو َرتَان‬ ‫تثنية‬ ‫الَ تَنص َُرا‬ ‫اُنص َُرا‬ ‫َصرتُ َما تَنص َُران‬
‫ن َ‬ ‫أنتما‬ ‫تثنية مذكر‬
‫مؤنث‬ ‫مخاطب‬

‫نَاص َرات َمنصُو َرات‬ ‫جمع‬ ‫الَ تَن ُ‬


‫صرُوا‬ ‫تَنصُرُ ونَ اُن ُ‬
‫صرُوا‬ ‫َصرتُم‬
‫ن َ‬ ‫أنتم‬ ‫جمع مذكر‬
‫مؤنث‬ ‫مخاطب‬

‫َمنَاصيرُ‬ ‫ن ََواصرُ‬ ‫منتهى‬ ‫الَ تَنصُرى‬ ‫اُنصُرى‬ ‫تَنصُرينَ‬ ‫َصرت‬


‫ن َ‬ ‫مفرد مؤنث أنت‬
‫الجموع‬ ‫مخاطبة‬

‫الَ تَنص َُرا‬ ‫اُنص َُرا‬ ‫َصرتُ َما تَنص َُران‬


‫ن َ‬ ‫تثنية مؤنث أنتما‬
‫مخاطبة‬

‫الَ تَنصُرنَ‬ ‫اُنصُرنَ‬ ‫تَنصُرنَ‬ ‫َصرتُ َّن‬


‫ن َ‬ ‫جمع مؤنث أنتن‬
‫مخاطبة‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫أَنصُرُ‬ ‫َصر ُ‬


‫ت‬ ‫ن َ‬ ‫متكلم وحده أنا‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫نَنصُرُ‬ ‫َصرنَا‬


‫ن َ‬ ‫نحن‬ ‫متكلم مع‬
‫الغير‬

‫‪35‬‬
Bab Isim Masdar

‫اسم المصدر‬

‫اسم المصدر ميم‬ ‫اسم المصدر غير ميم‬

‫قياسى‬ ‫سماعى‬ ‫قياسى‬

Masdar Ghairu Mim Fi’il Tsulasi Mujarrod mayoritas Sima’i, adapun lainnya adalah
Qiyasi

Wazan Isim Masdar Mim


Wazan Isim
Bina` Wazan Fi’il Status Contoh
Masdar Mim
Shahih Salim
Mahmuz ‫َمف َعل‬ Masyhur ‫ َمقَال‬، ‫ َمفَ ّر‬، ‫ َمأ َخذ‬، ‫َمش َرب‬
Tsulasi
Mudha’’af Mujarrod
Ajwaf ‫َمفعل‬ Langka ‫ مبيت‬، ‫َمرجع‬
Naqis Tsulasi
Lafif Maqrun Mujarrod ‫َمف َعل‬ Pasti ‫ َمك َوى‬، ‫ َمر َوى‬، ‫ َمر َمى‬، ‫ضى‬
َ ‫َمر‬

Misal Yai Tsulasi Mujarrod ‫َمف َعل‬ Pasti ‫ َمي َبس‬، ‫ َمي َمن‬، ‫َمي َسر‬
Misal Wawi Tsulasi
Lafif Mafruq Mujarrod ‫َمفعل‬ Pasti ‫ َموقَى‬، ‫ َمولد‬، ‫َموعد‬

‫يُتَرج ُم – ُمتَر َجم‬

Cara membuat Masdar mim: ‫يُكر ُم – ُمك َرم‬


melihat fiil mudhari, lalu
‫يُ َعلِّم – ُم َعلَّم‬
Semua Fiil selain Tsulasi
huruf awal diganti mim dan
Mujarrod
didhommah, lalu huruf
sebelum akhir difathah. ‫يَتَ َعلَّ ُم – ُمتَ َعلَّم‬
‫يَستَغف ُر – ُمستَغفَر‬

36
Bab Fi’il Madhi

Fi’il Madhi

Harokat huruf akhir (mabni)

Fathah Dhommah Sukun

Tidak bertemu wawu Bertemu wawu Jamak Bertemu dhamir rofa’


jamak dan tidak pula mutaharrik
Dhomir rofa’ mutaharrik

َ ‫َن‬
َ‫ص َر‬ َ ‫َن‬
‫صر ُْوا‬ ُ ْ‫صر‬
َ‫ت‬ َ ‫َن‬

Fi’il Madhi

Harokat huruf awal

Fathah Dhommah Kasroh

Mabni Maklum dan Mabni Majhul Mabni Maklum dan


huruf awal tidak huruf awal berupa
berupa hamzah hamzah washol
washol

ٌّ‫ٌّأَ ْكَرَم‬،ٌّ‫صَر‬
َ َ‫ن‬ ٌِّ ُ‫ٌّن‬
ٌّ‫ٌٌّّأُ ْكٌِّرَم‬،ٌّ‫صَر‬ ٌّ‫ٌّاِ ْستَ ْغ َفَر‬،ٌّ‫اِ ْجتَ َه ٌَّد‬

37
Bab Fi’il Mudhari’

Fi’il Mudhari’

Harokat huruf awal

Fathah Dhommah

Mabni Maklum Mabni Maklum Mabni Majhul

Fi’il Tsulasi Fi’il Tsulasi /Rubai Fi’il Tsulasi Mazid Fi’il Ruba’i
Mujarrod yang ketambahan yang ketambahan Mujarrod
hamzah Washol/ hamzah Qatha’ /
huruf ta’ di depan tambahan bukan
di depan

ٌّ‫صُر‬
ُ ‫يَْن‬ ٌّ‫ٌّيَتَ َعل ُم‬،ٌّ‫ََْيتَ ِه ُد‬ ٌّ‫ٌّيُ َعلِّ ُم‬،ٌّ‫يُ ْك ِرُم‬ ٌّ‫يُتَ ْرِج ُم‬ ٌّ‫ٌّيُ ْكَرُم‬،ٌّ‫صُر‬
َ ‫يُْن‬

Fi’il Mudhari’

Harokat huruf sebelum akhir

Dhommah/Fathah/Kasroh Fathah Kasroh


(menyesuaikan wazan)

Fi’il Tsulasi Mujarrod Tsulasi/Rubai yang Fi’il Selainnya


ketambahan huruf Ta’
di depan

ٌّ‫س‬ ِ َ ‫ٌّي ْفتح‬،ٌّ‫ي ْنصر‬ ِ ‫ٌّيس‬،ٌّ‫ٌّي ْت ِقن‬،ٌّ‫ي َكلِّم‬


ُ ‫ٌَّيل‬،ٌّ
ْ ُ َ َ ُُ َ ٌّ‫ٌّيَتَ َد ْحَر ُج‬،ٌّ‫ب‬
ُ ‫ٌّيَتَ َق َار‬،ٌّ‫يَتَ َعل ُم‬ ٌّ‫اع ُد‬ َُ ُ ُ ُ ُ
38
Bab Fi’il Amar dan Nahi

Cara membuat Fi’il Amar

Melihat bentuk Fi’il Mudhari

Jika setelah huruf Jika setelah huruf


Mudhara’ah disukun Mudhara’ah berharokat

Maka huruf Mudhara’ah diganti Maka huruf Mudhara’ah tinggal


hamzah, lalu huruf terakhir dibuang dan huruf terakhir
disukun disukun

ٌّ‫ص ْر‬
ُ ْ‫ٌّاُن‬:ٌّ‫صُر‬ُ ‫يَ ْن‬ ٌّ‫ٌّ َكلِّ ْم‬:ٌّ‫يُ َكلِّ ُم‬
‫ٌّاِ ْستَ ْغ ِف ٌّْر‬:ٌّ‫يَ ْستَ ْغ ِفُر‬ ِ ‫ٌّس‬:ٌّ‫اع ُد‬
‫اع ٌّْد‬ ِ ‫ٌّيس‬
َ َُ

Catatan:
 Semua hamzah (huruf depan) Fi’il Amar adalah Hamzah Washol kecuali wazan
Af’ala-Yuf’ilu, maka hamzahnya adalah Qatha’.
 Hamzah Washol Fi’il Amar tersebut diharokati menurut huruf sebelum akhir. Jika
huruf sebelum akhir berharokat dhommah, maka hamzah washol juga dhommah. Jika
huruf sebelum akhir berharokat fathah atau kasroh, maka hamzah washol diharokati
kasroh.
 Khusus hamzah Qatha’ diharokati fathah.
 Fi’il Amar dihukumi Mabni seperti Fi’il Mudhari’ ketika Jazem; yaitu Mabni Sukun
atau membuang nun atau membuang huruf illat.
 Fi’il Nahi menyesuaikan dengan Fi’il Amarnya, yaitu menambah huruf Laa Nahi di
depan kemudian menyesuaikan.

39
Bab Isim Fa’il dan Isim Maf’ul

Cara membuat Isim Fa’il

Fi’il Tsulasi Mujarrod Selain Fi’il Tsulasi Mujarrod

‘Ain Fi’il Madhi ‘Ain Fi’il Madhi Maka melihat bentuk Fi’il
berharokat Fathah/ berharokat
Mudhari’
Kasroh Dhommah

Ikut Wazan Faa’ilun Ikut Wazan : Huruf Mudhara’ah diganti


ِ َ‫) ف‬
( ٌّ‫اعل‬ ( ...ٌّ‫ٌّفَ َعل‬،ٌّ‫) فَ ْعل‬
dengan huruf Mim berharokat
Dhommah, lalu huruf sebelum
akhir dikasroh dan huruf
terakhir ditanwin

ٌّ ‫ٌّقَا ِر‬:ٌَّ‫قَ َرٌّأ‬


‫ئ‬ ٌّ‫ض ْخم‬
َ ٌّ:ٌّ‫ض ُخ ٌَّم‬
َ ‫ٌّ ُمتَ َعلِّ ٌّم‬:ٌّ‫يَتَ َعل ُم‬
ِ ‫ٌّمس‬:ٌّ‫اع ُد‬ ِ ‫ٌّيس‬
ٌِّ ‫ٌّ َع‬:ٌّ‫َعلِ َم‬
‫ال‬ ٌّ‫ٌّ َح َسن‬:ٌّ‫َح ُس َن‬ ٌّ‫اعد‬ َُ َُ

Catatan:

 Isim Maf’ul Fi’il Tsulasi Mujarrod mengikuti wazan maf’uulun ( ٌّ‫) م ْف ُعول‬, kecuali bab
ْ َ
fa’ula ( ‫ل‬
ٌّ ‫ ) فَ ُع‬maka tidak memiliki isim maf’ul.
َ
 Fi’il selain Tsulasi Mujarrod, cara membuat Isim Maf’ul tinggal melihat Isim Fa’ilnya
kemudian huruf sebelum akhir yang semula berharokat kasroh, diubah menjadi
berharokat fathah.

40
Bab Fi’il Lazim dan Fi’il Muta’addi
Keterangan:
 Fi’il Lazim adalah kata kerja yang tidak membutuhkan maf’ul (obyek) secara
langsung; dengan kata lain adalah kata kerja intransitif, misal kata: duduk, berdiri,
berjalan dll.
 Fi’il Muta’addi adalah kata kerja yang membutuhkan maf’ul (obyek) secara langsung;
dengan kata lain adalah kata kerja transitif, misal kata: membaca, menulis, menghafal
dll.

‫فعل‬

‫الزم‬ ‫متعدى‬

‫إلى ثالثة مفاعيل‬ ‫إلى مفعولين‬ ‫إلى مفعول واحد‬

ٌّ‫س‬
ٌَّ َ‫ٌّجل‬،ٌّ
َ ‫قَ َام‬ ٌّ‫ٌّأ ََرى‬،ٌّ‫أ َْعلَ َم‬ ٌّ‫ظَنٌّوأخواهتا‬ ٌَّ ‫ٌّ َح ِف‬،ٌَّ‫قَ َرأ‬
ٌّ‫ظ‬

Catatan:
 Fi’il Lazim bisa diubah menjadi Fi’il Muta’addi dengan salah satu tiga cara, yaitu:
1. Menambahkan hamzah di depan ( ‫ام‬
ٌَّ َ‫) أَق‬
2. Menggandakan ‘ain fi’il ( ٌّ‫س‬
َ ‫) َجل‬
3. Menambahkan huruf Jer di belakang ( ٌّ ‫) َمرٌّب‬
 Ketiga cara ini bisa dipakai untuk Fi’il Tsulasi Mujarrod; adapun selain Tsulasi
Mujarrod, maka khusus menggunakan cara yang ketiga.

41
‫‪Bab Fawaid (fungsi) bentuk-bentuk Fi’il‬‬

‫‪Wazan‬‬ ‫‪Faidah/ Fungsi‬‬ ‫‪Arti‬‬ ‫‪Contoh‬‬

‫متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫ص َر ‪ ،‬قَ َرأَ ‪َ ،‬كت ََب‬


‫نَ َ‬
‫‪Fi’il Tsulasi‬‬
‫‪Mujarrod‬‬
‫الزم‬ ‫‪Intransitif‬‬ ‫قَا َم ‪َ ،‬جلَ َ‬
‫س ‪ ،‬بَ َكى‬

‫فَ ْعلَ َل‬ ‫الزم‬ ‫‪Intransitif‬‬ ‫بَ ْس َم َل‬


‫فَ ْوعَ َل‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫َح ْوقَ َل‬
‫فَ ْع َو َل‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫َرْه َو َك‬
‫فَ ْي َع َل‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫بَ ْيطََر‬
‫فَ ْعيَ َل‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫ف‬
‫َش ْريَ َ‬
‫فَ ْعلَى‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫َسلْ َقى‬
‫فَ ْعنَ َل‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫س‬‫قَ لْنَ َ‬
‫فَعٌّ َلٌّ‬ ‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫ت َ‬
‫َزي ًْدا‬ ‫َز ْي ٌدَ=َ َكر َْم ُ‬
‫َك ُر َم َ‬

‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫قا َمتَالصالةَُ=َأ َق ُ‬


‫مْتَالصال َةَ‬
‫صيرورة‬ ‫‪Menjadi memiliki..‬‬ ‫أثمر البستان أى صار ذا ثمر‬

‫كثرة‬ ‫‪Banyak ..‬‬ ‫أشجر المكان أى كثر شجره‬

‫أَفْ َع َلٌّ‬ ‫حينونة‬ ‫‪Waktunya ...‬‬ ‫أحصد الزرع أى حان وقت الحصاد‬

‫إزالة‬ ‫‪Menghilangkan‬‬ ‫أعجمت الكتاب أى أزلت عجمته بالنقط‬

‫وجدان‬ ‫‪Menemukan sifat‬‬ ‫أبخلت زيدا أى وجدته بخيال‬


‫‪tertentu‬‬

‫تعريض‬ ‫‪Menawarkan untuk..‬‬ ‫أرهنت المتاع أى عرضته للرهن‬

‫‪Saling bertindak antara‬‬


‫مشاركة بين اثنين‬ ‫خاصم زي ٌد عمرا‬
‫فَاع ََل‬ ‫‪dua pihak‬‬

‫تعدية‬ ‫‪Transitif biasa‬‬ ‫قَاتل هللا زيدا‬

‫مشاركة بين اثنين فأكثر‬ ‫‪Saling ... banyak pihak‬‬ ‫تصالح القوم‬

‫تَفَاع ََل‬ ‫التظاهر بغير الواقع‬ ‫‪Pura-pura‬‬ ‫تغافل زي ٌد‬

‫تعدية‬ ‫‪Transitif biasa‬‬ ‫تجاهل زي ٌد كال َم عمرٍو‬

‫مطاوعة‬ ‫‪Implikasi suatu hal‬‬ ‫كس ُ‬


‫ّرت الزجاج فتكس ََّر‬
‫تَفَ َّع َل‬
‫تعدية‬ ‫‪Transitif biasa‬‬ ‫المحراب‬
‫َ‬ ‫إذ تسوَّروا‬

‫‪42‬‬
‫‪Wazan‬‬ ‫‪Faidah/ Fungsi‬‬ ‫‪Arti‬‬ ‫‪Contoh‬‬

‫مطاوعة‬ ‫‪Implikasi suatu hal‬‬ ‫جمعت اإلب َل فاجتمع‬


‫افتَ َع َل‬
‫تعدية‬ ‫‪Transitif biasa‬‬ ‫اقتطع عم ٌرو أرضا‬

‫اِنْ َف َع َل‬ ‫مطاوعة‬ ‫‪Implikasi suatu hal‬‬ ‫كس ُ‬


‫ّرت الزجاج فانكس َر‬

‫اِفْ َع َّل‬ ‫الزم‬ ‫‪Intransitif‬‬ ‫احمر الوجه‬


‫َّ‬
‫طلب‬ ‫‪Permintaan‬‬ ‫أستغفر اهلل أى أطلب المغفرة‬
‫صيرورة‬ ‫‪Berubah menjadi‬‬ ‫استحجر الطين أى صار حجرا‬
‫وجدان‬ ‫‪Mendapati sesuatu‬‬ ‫ت شيئا أى وجدته طيبا‬
‫استطب ُ‬
‫ْ‬
‫استحسنت شيئا أى اعتقدت حسنه‬
‫اِ ْستَ ْف َع َلٌّ‬ ‫ُ‬
‫اعتقاد‬ ‫‪Meyakini sesuatu‬‬

‫تسليم‬ ‫‪Pasrah‬‬ ‫استرجع القوم عند المصيبة‬


‫سؤال‬ ‫‪Tanya‬‬ ‫استحبر أى سأل الخبر‬
‫مصادفة‬ ‫‪Kebetulan‬‬ ‫استكرمت زيدا أى صادفته كريما‬
‫ُ‬
‫قوة‬ ‫‪Kuat‬‬ ‫استكبر الرجل أى قوي كبره‬
‫اسلنقى‬
‫اِفْ َعْن لَى‬
‫الزم‬ ‫‪Intransitif‬‬

‫تعدية \ متعدى‬ ‫‪Transitif‬‬ ‫اسرندى – اغرندى‬

‫باقى األوزان‬ ‫الزم‬ ‫‪Intransitif‬‬ ‫امحارٌّ‪ٌّ،‬تألألٌّ‪ٌّ...‬اخل‬

‫‪43‬‬
Bab Perubahan Kata/ I’lal ( ‫) إعالل‬

Keterangan:
 Fi’il Bina’ Shahih Salim tidak mengalami I’lal
 Fi’il Bina’ Mudha’’af mengalami I’lal (idghom dan pemindahan harokat)
 Fi’il Bina Mahmuz mengalami I’lal (penggantian dan pembuangan huruf)
 Fi’il Mu’tal (Misal, Ajwaf, Naqis dan Lafif) mengalami banyak I’lal yang berupa
penggantian huruf/harokat, pemindahan huruf/harokat, pembuangan huruf dll)
 Fi’il wazan Ifta’ala mengalami I’lal yang berupa penggatian huruf
 Kadang sebuah lafal hanya mengalami satu kali i’lal semisal idghom saja; kadang pula
mengalami lebih dari satu i’lal semisal pemindahan harokat dan idghom dst.
 Dalam i’lal, antara kaidah satu dengan kaidah yang lain saling berkaitan.
 Secara umum, harokat dalam bahasa Arab memiliki pasangan huruf yang sesuai:
harokat fathah berpasangan dengan huruf alif; harokat dhommah berpasangan dengan
huruf wawu; dan harokat kasroh berpasangan dengan huruf ya’.

A. I’lal / Perubahan pada Fi’il Bina’ Mudha’’af ( ‫مضعف‬


ّ )
Kaidah I:
Ketika ada dua huruf sama berdampingan; yang pertama sukun dan yang kedua berharokat,
maka harus di-idghomkan (dipadukan/tasydid)
Contoh:

ٌٌّّ‫َمداا‬ ٌٌٌٌّّّّ‫َم ْددا‬


Kaidah II:
Ketika ada dua huruf sama berdampingan; dan keduanya sama-sama berharokat, maka
sebaiknya di-idghomkan.
Contoh:

ٌٌّّ‫َمد‬ ٌٌٌّّّ‫َم َد ٌَّد‬


ٌّ‫َماد‬ ٌٌٌّّّ‫َم ِادد‬

44
Kaidah III:
Ketika ada dua huruf sama berdampingan; keduanya berharokat dan jatuh setelah huruf
shahih yang disukun, maka harokat huruf pertama (dari huruf yang sama tadi) dipindah ke
huruf sebelumnya.
Contoh:

ٌٌّّ‫ََيُد‬ ٌٌّّ‫ََيُ ْد ٌُّد‬ ٌٌٌّّّ‫َيَْ ُد ٌُّد‬


ٌٌّّ‫يَِفر‬ ٌٌّّ‫يَِف ْرٌُّر‬ ٌٌّّ‫يَ ْف ِرٌُّر‬
Kaidah IV:
Ketika ada dua huruf sama berdampingan; yang pertama berharokat dan yang kedua sukun,
kemudian huruf setelahnya berharokat, maka tidak boleh di-idghomkan.
Contoh:

ٌّ‫ٌّاخل‬...ٌّ‫ٌّم َد ْد ُُْت‬،ٌّ‫ا‬
َ َ‫ٌّم َد ْدن‬،ٌّ
َ ‫ت‬ ُ ‫َم َد ْد‬

Kaidah V:
Ketika ada dua huruf sama berdampingan, keduanya sama-sama sukun dan berada di akhir
kata, maka huruf kedua harus diberi harokat, yaitu harokat fathah (paling ringan).
Contoh:

ٌٌّّ‫ُمد‬ ٌٌٌّّّ‫اُُمد‬ ٌٌّّ‫اُُم ْد ٌَّد‬ ٌٌّّ‫اُُم ْد ٌّْد‬ ٌٌّّ‫اُْم ُد ٌّْد‬


ٌّ‫َلٌّْيَِفر‬ ٌّ‫َلٌّْيَِف ْرٌَّر‬ ٌّ‫َلٌّْيَِف ْرٌّْر‬ ٌّ‫َلٌّْيَ ْف ِرٌّْر‬
Catatan: pada contoh pertama, hamzah washol dibuang karena tidak dibutuhkan lagi

45
B. I’lal pada Fi’il Bina’ Mahmuz
Kaidah: I
Ketika ada hamzah sukun di tengah kata dan jatuh setelah huruf berharokat, maka hamzah
boleh diganti huruf Mad yang sesuai dengan harokat sebelumnya; kalau harokat sebelumnya
fathah, maka hamzah ganti alif; kalau dhommah ganti wau dan kalau kasroh ganti ya’. Namun
kaidah ini tidak harus dilakukan, boleh juga tetap hamzah, tidak menggantinya.
Contoh:

ٌّ‫اِئْ َذ ٌّْنٌّ\ٌّاِيْ َذ ْن‬ ٌّ، ٌّ‫ٌّيُ ْؤِم ُنٌّ\ٌّيُ ْوِم ٌُّن‬ ٌّ، ٌّ‫يَأْ ُك ُلٌّ\ٌّيَا ُك ٌُّل‬

Kaidah II:
Jika hamzah berharokat dan huruf sebelumnya juga berharokat, maka tidak ada I’lal.
Contoh:

ُ‫ٌّيَ ْقَرٌّأ‬،ٌَّ‫قَ َرأ‬

Kaidah III:
Ketika hamzah berharokat sendirian, artinya bahwa huruf sebelum dan sesudah hamzah
tersebut disukun, maka hamzah boleh dibuang, boleh juga tidak dibuang.
Contoh:

boleh ٌٌٌّّّ‫اِ ْسأ َْل‬


ٌّ‫َس ْل‬ ٌٌّّ‫اِ َس ٌّْل‬ ٌٌّّ‫اِ َسأْ ٌّْل‬ ٌّْ ‫اِ ْسأ‬
ٌٌّّ‫َل‬

Kaidah IV:
Bentuk Fi’il Amar pada Fi’il Bina’ Mahmuz Fa’ mengalami I’lal secara khusus, yaitu
mengalami pembuangan hamzah dan ini berlaku terutama ketika berada di awal.
Contoh:

ٌٌّّ‫ُخ ْذ‬ ٌٌّّ‫اُ ُخ ٌّْذ‬ ٌٌّّ‫اُأْ ُخ ٌّْذ‬


ٌٌّّ‫ُم ْر‬ ٌٌّّ‫اُُم ٌّْر‬ ٌٌّّ‫اُأْ ُم ٌّْر‬
ٌّ‫ُك ْل‬ ٌٌّّ‫اُ ُك ٌّْل‬ ٌٌّّ‫اُأْ ُك ٌّْل‬
46
C. I’lal pada Fi’il Mu’tal (Bina’ Misal, Ajwaf, Naqis & Lafif)
Kaidah I:
Fa’ Fi’il yang berupa wawu ( ‫ ) و‬dibuang ketika Fi’il Mudhari’, Fi’il Amar dan Nahi.
Syarat:
Ikut wazan Fa’ala Yaf’ilu ( ٌّ‫فَ َع َل ٌّيَ ْفعِ ُل‬ ) atau Fa’ala Yaf’alu (‫ل‬
ٌّ ‫ ) فَ َعل ٌّي ْف َع‬atau Fa’ila Yaf’ilu
ُ ََ
ٌّ ِ‫) فَعِلٌّي ْفع‬
(‫ل‬
ُ ََ
Contoh:

ٌّ) wawu dibuang karena terletak antara dua musuhnya: ya’ dan kasroh (ٌّ‫يَعِ ُد‬ ٌٌّّ‫يَ ْو ِع ٌُّد‬
ٌّ) wawu dibuang karena berat karena terletak antara ya’ dan huruf halqi (ٌّ‫ب‬
ُ ‫يٌَّ َه‬ ٌٌّّ‫ب‬
ٌُّ ‫يَ ْوَه‬

ُ ‫يَِر‬
ٌّ) wawu dibuang karena terletak antara dua musuhnya: ya’ dan kasroh (ٌّ‫ث‬ ٌُّ ‫يَ ْوِر‬
ٌٌّّ‫ث‬
ٌّ) wawu dibuang karena mengikuti bentuk mudhari’nya ( ‫ِع ٌّْد‬ ٌٌّّ‫اِ ِع ٌّْد‬ ٌٌّّ‫اِْو ِع ٌّْد‬
ٌٌّّ‫ب‬
ْ ‫َه‬ ٌّْ ‫اِ َه‬
ٌٌّّ‫ب‬ ٌّْ ‫اِْوَه‬
ٌٌّّ‫ب‬
ٌّْ ‫ِر‬
ٌّ‫ث‬ ٌّْ ‫اِ ِر‬
ٌٌّّ‫ث‬ ٌّْ ‫اِْوِر‬
ٌٌّّ‫ث‬
ٌٌّّ‫الٌَّتَعِ ْد‬ ٌٌٌّّّ‫الٌَّتَ ْو ِع ْد‬
ٌٌّّ‫ب‬
ْ ‫الٌَّتَ َه‬ ٌٌّّ‫ب‬
ٌّْ ‫الٌَّتَ ْوَه‬
ٌّْ ‫الٌَّتَ ِر‬
ٌٌّّ‫ث‬ ٌّْ ‫الٌَّتَ ْوِر‬
ٌٌّّ‫ث‬

47
Kaidah II:
Ketika huruf wawu ( ‫ ) و‬atau ya’ ( ‫ ) ي‬berharokat fathah/dhommah dan jatuh setelah huruf
berharokat fathah, maka huruf wawu dan ya’ tersebut diganti alif.
Contoh:

ٌّ‫ال‬
ٌَّ َ‫ق‬ ٌٌّّ‫قَ َوٌَّل‬
ٌٌّّ‫اع‬
َ َ‫ب‬ ٌٌّّ‫بَيَ ٌَّع‬
ٌٌّّ‫َع َفا‬ ٌٌّّ‫َع َف ٌَّو‬
ٌّ‫َرَمى‬ ٌٌّّ‫َرَم ٌَّي‬
Catatan: kaidah ini memiliki banyak pengecualian; dapat dilihat di kitab referensi yang lebih
mendetail.

Kaidah III:
Ketika huruf wawu ( ‫ ) و‬atau ya’ ( ‫ ) ي‬berharokat dan jatuh setelah huruf shahih yang disukun,
maka harokat wawu dan ya’ tersebut dipindah ke huruf sebelumnya.
Contoh:

ٌٌّّ‫يَ ُق ْو ُل‬ ٌٌّّ‫يَ ْق ُو ٌُّل‬


ٌّ‫يَبِْي ُع‬ ٌٌّّ‫يَْبيِ ٌُّع‬
Kaidah IV:
Ketika huruf wawu ( ‫ ) و‬sukun jatuh setelah dua huruf berharokat fathah, maka wawu
tersebut diganti alif.
Contoh:

ٌّ‫اف‬
ٌُّ َ‫ََي‬ ٌٌّّ‫ف‬
ٌُّ ‫ََيَْو‬ ٌٌّّ‫ف‬
ٌُّ ‫ََيَْو‬
ٌّ‫َم َقاال‬ ٌٌٌّّّ‫َم َق ْوال‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْق َوال‬

48
Kaidah V:
Ketika huruf wawu ( ‫ ) و‬atau ya’ ( ‫ ) ي‬berharokat dan jatuh setelah alif zaidah (tambahan)
maka huruf wawu atau ya’ tersebut diganti hamzah
Contoh:

ٌٌّّ‫قَائِل‬ ٌٌٌّّّ‫قَا ِول‬


ٌٌّّ‫بَائِع‬ ٌٌٌّّّ‫بَايِع‬
ٌٌّّ‫ََسَاء‬ ٌٌٌّّّ‫ََسَاو‬
ٌّ‫بِنَاء‬ ٌٌٌّّّ‫بِنَاي‬
Kaidah VI:
Ketika ada dua sukun berkumpul (dua huruf berdampingan berharokat sukun), maka dibuang
salah satu huruf bersukun tersebut.
Contoh:

ٌٌٌّّّ‫َم ُق ْول‬ ٌٌٌّّّ‫َم ُق ْوْول‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْق ُوْول‬


ٌٌّّ‫قُ ْل‬ ٌٌّّ‫اُقُ ٌّْل‬ ٌٌّّ‫اُقُ ْو ٌّْل‬ ٌٌّّ‫اُقْ ُو ٌّْل‬
ٌّ‫بِ ْع‬ ٌٌّّ‫اِبِ ٌّْع‬ ٌٌّّ‫اِبِْي ٌّْع‬ ٌٌّّ‫اِبْيِ ٌّْع‬
Kaidah VII:
Ketika huruf wawu ( ‫ ) و‬atau ya’ ( ‫ ) ي‬yang merupakan huruf asli dibuang, maka huruf
sebelumnya diubah harokatnya yang sesuai untuk menunjukkan terbuangnya huruf asli
tersebut.
Contoh:

ٌٌّّ‫ت‬
ُ ْ‫قُل‬ ٌٌّّ‫ت‬
ٌُّ ْ‫قَل‬ ٌٌّّ‫ت‬
ٌُّ ْ‫قَال‬ ٌٌّّ‫ت‬
ٌُّ ْ‫قَ َول‬
ُ ‫بِ ْع‬
ٌّ‫ت‬ ٌٌّّ‫ت‬
ٌُّ ‫بَ ْع‬ ٌٌّّ‫ت‬
ٌُّ ‫اع‬
ْ َ‫ب‬ ٌٌّّ‫ت‬
ٌُّ ‫بَيَ ْع‬

49
Kaidah VIII:
Ketika ada wawu sukun dan jatuh setelah harokat kasroh, maka wawu tersebut diganti ya’;
demikian pula, ketika ada ya’ sukun dan jatuh setelah harokat dhommah, maka ya’ tersebut
diganti wawu.
Contoh:
ٌٌّّ‫َمبِْيع‬ ٌٌٌٌّّّّ‫َمبِ ْوع‬ ٌٌٌّّّ‫َمبُ ْوع‬ ٌٌّّ‫ٌّ َمبُ ْي ْوع‬ ٌٌٌّّّ‫َمْب يُ ْوع‬
ٌٌٌّّّ‫َم ِكْيل‬ ٌٌٌّّّ‫َم ُك ْولٌٌٌّّّ َم ِك ْول‬ ٌٌّّ‫َم ُكْي ْول‬ ٌٌّّ‫َم ْكيُ ْول‬
‫يُ ْو ِس ٌُّر‬ ٌٌّّ‫ٌٌّّ يُْي ِس ٌُّر‬، ٌٌٌّّّ‫يُ ْوقِ ُن‬ ٌٌّّ‫يُْي ِق ٌُّن‬
Kaidah IX:
Harokat dhommah dianggap berat ketika mendahului huruf wawu atau ya’ yang berharokat
kasroh, oleh sebab itu harokat dhommah tadi dibuang.
Contoh:
ٌّ‫قِْي ٌَّل‬ ٌٌّّ‫قِ ْوٌَّل‬ ٌٌّّ‫قْ ِوٌَّل‬ ٌٌّّ‫قُ ِوٌَّل‬
ٌٌٌّّّ‫بِْي َع‬ ٌٌّّ‫بْيِ ٌَّع‬ ٌٌّّ‫بُيِ ٌَّع‬
Kaidah X:
Huruf wawu berharokat yang berada di akhir kata, ketika jatuh setelah huruf berharokat
kasroh, maka wawu tersebut diganti ya’.
Contoh:
ٌٌّّ‫َر ِض َي‬ ٌٌّّ‫َر ِض ٌَّو‬
‫ُد ِع ٌَّي‬ ٌٌّّ‫ُد ِع ٌَّو‬
Kaidah XI:
Harokat dhommah pada huruf wawu atau ya’ yang berada di akhir fi’il mudhori’ dianggap
berat, oleh sebab itu, harokat dhommah tersebut diganti sukun.
Contoh:
ٌٌّّ‫يَ ْع ُف ْو‬ ٌٌّّ‫يَ ْع ُف ٌُّو‬
ٌّ‫يَ ْرِم ٌّْي‬ ٌٌّّ‫يَ ْرِم ٌُّي‬
ٌّ(yak diganti alif karena berharokat dan jatuh setelah fathah (ٌّ‫شى‬ َ ْ‫ََي‬ ٌٌّّ‫ٌََّيْ َش ٌُّي‬
ٌّ‫يَ ْع ُف ُوْو ٌَّنٌّ يَ ْع ُف ْوْو ٌَّنٌّ يَ ْع ُف ْو ٌَّن‬
ٌٌّّ‫يَ ْرِميُ ْو ٌَّنٌٌّّ يَ ْرِمْي ْو ٌَّنٌٌّّ يَ ْرِم ْو ٌَّنٌٌّّ يَ ْرُم ْو ٌَّن‬
ٌّ) kasroh pada mim diganti dhommah untuk menunjukkan wawu jamak (
(yak diganti alif karena berharokat dan jatuh setelah fathah (ٌّ‫ن‬ ٌَّ ‫شا ْو ٌَّنٌّ ٌََّيْ َش ْو‬ ٌَّ ْ‫ََيْ َشيٌُّ ْو ٌَّنٌّ ٌََّي‬
50
Kaidah XII:
Harokat dhommah pada huruf ya’ dianggap berat ketika jatuh setelah harokat kasroh, oleh
sebab itu, dhommah tersebut diganti dengan sukun.
Contoh:

ِ‫ر‬
ٌٌّّ)ٌّ‫اض ْنٌّ( َراض‬ ٌٌّّ‫ي‬ ِ‫ر‬
ٌّْ ْ ‫اض‬ ٌٌٌّّّ)‫ي‬ ِ ‫اضيٌٌّّ(ر‬
ٌّْ ُ ‫اض‬ ِ‫ر‬ ِ‫ر‬
ٌٌٌّّّ‫اضو‬
َ َ َ َ َ
ٌّ)ٌّ‫َعافِ ْنٌّ( َعاف‬ ٌّْ ْ ِ‫َعاف‬
ٌٌّّ‫ي‬ ٌّْ ُ ِ‫َع ِاِفٌّ( َعاف‬
ٌٌٌّّّ)‫ي‬ ٌٌٌّّّ‫َعافِو‬
Kaidah XIII:
Ketika huruf wawu dan ya’ berdampingan, yang pertama sukun dan yang kedua berharokat,
maka huruf wawu diganti ya’ kemudian huruf sebelum ya’ pertama diharokati kasroh untuk
memudahkan pelafalan kemudian kedua yak di-idghomkan.
Contoh:

ٌٌّّ‫َم ْرِمي‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْرِمْيي‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْرُمْيي‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْرُم ْوي‬


ٌِّ ‫ٌَّْم‬
ٌّ‫شي‬ ٌٌٌّّّ‫ٌَّْم ِشٌّْيي‬ ٌٌٌّّّ‫ٌَّْم ُشٌّْيي‬ ٌٌٌّّّ‫ٌَّْم ُشٌّْوي‬

Contoh i’lal pada fi’il bina` lafif (kaidah-kaidahnya telah disebutkan di atas)

ٌٌّّ‫َوقَى‬ ٌٌٌّّّ‫(فعلٌّماض)ٌٌّّ َوقَ َي‬


ٌّ)ٌّ‫ ٌّيٌَّعِ ٌُّد‬:‫يَِق ٌّْي ٌّ(ٌّانظرٌّإعللٌّلفظ‬ ٌٌّّ‫يَِق ٌُّي‬ ٌٌّّ‫(فعلٌّمضارع)ٌٌّّ يَ ْوقِ ٌُّي‬
ٌٌّّ‫َم ْوقى‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْوقَاا‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْوقَيا‬ ٌّ)‫(مصدرٌّميم‬

ٌٌّّ)ٌّ‫َواقِ ْنٌّ( َواق‬ ٌّْ ْ ِ‫َواق‬


ٌٌّّ‫ي‬ ٌٌٌّّّ‫َواقِي‬ ٌّ)‫(اسمٌّالفاعل‬

ٌٌّّ‫َم ْوقِي‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْوقِْيي‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْوقُْيي‬ ٌٌٌّّّ‫َم ْوقُ ْوي‬ ٌّ)‫(اسمٌّاملفع ٌّول‬

ٌِّ
ٌّ‫ق‬ ٌٌّّ‫قِ ٌّْي‬ ٌٌّّ‫اِقِ ٌّْي‬ ٌٌّّ‫اِْوقِ ٌّْي‬ ٌّ)‫(فعلٌّاألمر‬

ٌّ‫قٌُّ ْوا‬ ٌٌّّ‫قُْي ْوا‬ ٌٌّّ‫قْ يُ ْوا‬ ٌٌّّ‫قِيُ ْوا‬ ٌّ)‫ٌّواوٌّاجلمع‬+‫(فعلٌّاألمر‬

51
D. Perubahan dalam wazan Ifta’ala ( ‫) اِفْ تَ َعل‬
َ
Kaidah I:
Fi’il yang diawali dengan Huruf Ithbaq ( ‫ ظ‬، ‫ ط‬، ‫ ض‬، ‫ ) ص‬ketika diikutkan wazan Ifta’ala,
maka huruf Ta’ ( ‫ ) ت‬wazan tersebut diganti dengan Tho’ ( ‫) ط‬.
Contoh:

ٌٌّّ‫صطَبَ َر‬ ِ‫ا‬ ٌٌّّ‫صتبَ ٌَّر‬ ِ‫ا‬ ٌٌٌّّّ‫صبَ َر‬


ْ ْ َ
ٌّ‫ب‬
ٌَّ ‫ضطََر‬ ٌّْ ِ‫ا‬ ٌّ‫ب‬
ٌَّ ‫ضتَ َر‬ ْ‫ا‬
ِ ٌٌّّ‫ب‬
ٌَّ ‫ضَر‬
َ
ٌٌّّ‫اِطَرَد‬ ٌٌّّ‫اِطْطََرٌَّد‬ ٌٌّّ‫اِطْتَ َرٌَّد‬ ٌٌّّ‫طََرٌَّد‬
ٌّ‫اِظ َهٌَّر‬ ٌّ‫اِظْظَ َهٌَّر‬ ٌّ‫اِظْطَ َهٌَّر‬ ٌٌّّ‫اِظْتَ َهٌَّر‬ ٌٌّّ‫ظَ َهٌَّر‬
Kaidah II:
Fi’il yang diawali dengan huruf Dal, Dzal dan Za’ ( ‫ ز‬، ‫ ذ‬، ‫ ) د‬ketika diikutkan wazan Ifta’ala,
maka huruf Ta’ ( ‫ ) ت‬wazan tersebut diganti dengan Dal ( ‫) د‬.
Contoh:

ٌٌّّ‫ٌٌّّاِد َم َع‬ ٌّ‫ٌّاِ ْد َد َم ٌَّع‬ ٌٌّّ‫ٌّاِ ْدَتََ ٌَّع‬ ٌٌٌّّّ‫َد َم ٌَّع‬


ٌّ‫اِد َكٌَّر‬ ٌّ‫ٌّاِ ْد َد َكٌَّر‬ ٌّ‫ٌّاِ ْذ َد َكٌَّر‬ ٌٌّّ‫اِ ْذتَ َكٌَّر‬ ٌٌّّ‫ذَ َكٌَّر‬
ٌّ‫اِْزَد َجَر‬ ٌٌّّ‫اِْزََتٌََّر‬ ٌٌّّ‫َز َجٌَّر‬
Kaidah III:
Fi’il yang diawali dengan huruf wau ( ‫ ) و‬atau ya’ ( ‫ ) ي‬atau tsa’ ( ‫ ) ث‬ketika diikutkan wazan
Ifta’ala, maka huruf wau atau ya’ atau tsa’ tersebut diganti dengan huruf ta’ ( ‫ ) ت‬kemudian
di-idghomkan (dipadukan).
Contoh:

ٌّ‫ص ٌَّل‬ ِ ِ ِ
َ ‫ٌٌّّات‬ ٌّ‫ص ٌَّل‬َ َ‫ٌّاتْ ت‬ ٌّ‫ص ٌَّل‬َ َ‫ٌّا ْوت‬ ٌٌٌّّّ‫ص َل‬
َ ‫َو‬
‫ٌّاِت َسٌَّر‬ ٌّ‫ٌّاِتْ تَ َسٌَّر‬ ٌٌّّ‫اِيْتَ َسٌَّر‬ ٌٌّّ‫يَ َسٌَّر‬
ٌّ‫ٌّاِت غٌََّر‬ ٌٌّّ‫ٌّاِتْ تَ غٌََّر‬ ٌٌّّ‫اِثْتَ غٌََّر‬ ٌٌّّ‫ثَغٌََّر‬

‫تم بعون اهلل تعالى والحمد هلل رب العالمين‬

52
CURRICULUM VITAE (CV) PENULIS

A. IDENTITAS DIRI
Nama : Dr. H. Khoirun Niat, Lc., MA
Tempat dan Tanggal Lahir : Jepara, 27 Januari 1982
Jenis Kelamin : Laki-laki
Tempat Kerja : Ponpes An-Nur Ngrukem Pendohowoharjo Bantul
Jabatan : Pendidik
Alamat Kantor : Kampus IIQ An-Nur Bantul
Komplek Ponpes An-Nur Ngrukem Bantul
D.I. Yogyakarta 55185
Alamat Rumah : Ngrukem RT. 17 Pendowoharjo Sewon Bantul DIY
55185
Email : khniat@gmail.com

B. RIWAYAT PENDIDIKAN

Jenjang Perguruan Tinggi Konsentrasi Thn Lulus IPK


S3 UIN Sunan Kalijaga SQH (Tafsir) 2020 3,67
S2 Univ al-Azhar Kairo Tafsir 2010 3,75
S1 Univ al-Azhar Kairo Tafsir 2005 3,4
SLTA MAKN MAN I Surakarta - 2000 -
SLTP MTs al-Falah Margoyoso - 1997 -
Kalinyamatan Jepara Jateng
SD SDN Inpres IV Margoyoso - 1994 -
Kalinyamatan Jepara

C. PENGALAMAN ORGANISASI
1. Pengurus Kelompok Studi Walisongo Kairo (2003-2010)
2. Ketua Misykati (Majlis Intensif Studi Yuriprudensi dan Kajian Pengetahuan
Islam / himpunan alumni MAKN Surakarta di Mesir) (2003-2004)
3. Pengurus Forum Studi al-Qur’an (Fordian) Kairo (2005-2010)
4. Pengurus ICMI Orsat Kairo (2008-2010)
5. Anggota Dewan Dzurriyah Ponpes An-Nur Ngrukem Bantul (2011 –
Sekarang)
6. Pengelola Institut Ilmu Al-Qur’an (IIQ) An-Nur Yogyakarta (2011- sekarang)

D. PENGALAMAN KERJA
1. Penterjemah Buku Berbahasa Arab (2006 - Sekarang)
2. Dosen STIQ An-Nur Bantul (2011 – 2016)
3. Kaprodi Tafsir Hadis STIQ An-Nur Bantul DIY (2011 – 2015)
4. Waket I Bid. Akademik STIQ An-Nur Yogyakarta (2015- 2017)
5. Dosen IIQ An-Nur Yogyakarta (2017 – sekarang)
6. Warek I Bid. Akademik IIQ An-Nur Yogyakarta (2017- sekarang)
7. Pengasuh Ponpes An-Nur Ngrukem Bantul Komplek Khadijah 3 (2015-
sekarang)

Anda mungkin juga menyukai