Anda di halaman 1dari 34

B.I.O.D.A.T.

A
Dr. Ika Maret Tania, SpOG
Lahir : Sidoarjo, 3 Maret 1982
Saudara : Anak ke-3 dari 3 bersaudara
Status : Belum menikah
Pendidikan :
1. SDN Klagen, lulus 1994
2. SMPN 2 Sidoarjo, lulus 1997
3. SMAN 1 Sidoarjo, lulus 2000
4. Pendidikan Dokter Univ. Airlangga, lulus 2006
5. Pendidikan Dokter Spesialis Obstetri &
Ginekologi Univ. Gadjah Mada, lulus 2015
THE ROLE OF OBSTETRIC PRACTITIONER
IN THE MANAGEMENT OF
OBSTETRIC EMERGENCIES

Peran Petugas Kebidanan


Dalam Penanganan
Kegawatdaruratan Obstetri

Dr. Ika Maret Tania, SpOG

RS AISYIYAH BOJONEGORO
LOGO 2015
DEFINISI
Kegawatdaruratan obstetri:
Kondisi medis yang mengancam jiwa yang
terjadi selama kehamilan atau saat
persalinan atau setelah persalinan

KEMATIAN MATERNAL
APA SAJA? Menurut WHO

1 Perdarahan
2 Ruptur Uteri
3 Preeklamsia/Eklamsia
4 Partus Lama
5 Infeksi
6 Lain-lain
MDGs SDGs
Millenium Development Sustainable
Goals (8) Development
2015 Goals (17)
2030
Angka Kematian Ibu (AKI) di Indonesia Tahun 1991-2012
Sumber: SDKI
Penyebab Kematian Ibu di Indonesia Tahun 2010-2013
Sumber: Direktorat Kesehatan Ibu, Kemenkes RI
MENGAPA AKI MASIH TINGGI?
15% wanita hamil komplikasi

Sebagian besar komplikasi obstetri


TIDAK DAPAT diprediksi/dicegah, tetapi
DAPAT diobati

Sumber : Overview of Emergency Obstetric Care, Towards Impact in Health


Workhshop, Tanzania, 2011
3 TERLAMBAT

Keterlambatan mengenal penyakit &


mengambil keputusan

Kematian
Keterlambatan merujuk
Ibu

Keterlambatan penanganan
Penyebab: Dibagi:

Tonus Early PPH


24 jam PP
Trauma
Post Partum Late PPH
Haemorrhage >24 jam PP
Tissue Primer

Thrombin Sekunder

Perdarahan 500 mL (partus vaginal)


atau
1000 mL (SC)
FAKTOR RISIKO PPH
Antenatal
Grandemulti (umur 35 th, anak 5) Rujuk dalam
PE/E, Anemia, gizi buruk kehamilan
dan bukan
Overdistensi uterus dalam
Riwayat perdarahan persalinan

Intrapartum
Partus lama
Induksi & stimulasi Jangan Rujuk
Ret Plas, tanpa Perdarahan

Postpartum
Retensi sisa plasenta Eksplorasi
HPP Whats next?
Hati-hati!
1. Perkiraan jumlah perdarahan tidak akurat
30-50% lebih sedikit.

2. Tidak mengenali tanda-tanda syok


hipovolemik.
3. Resusitasi tidak adekuat.

Mayoritas kasus HPP TIDAK ditemukan faktor risiko.


(HKFM, 2012)
Derajat Syok Hipovolemik
Kelas I Kelas II Kelas III Kelas IV

Kehilangan >750 mL 750-1500 mL 1500-2000 mL >2000 mL


darah (15%) (15-30%) (30-40%) (>40%)
Denyut nadi <100 >100 >120 >140

Tek.darah Normal Normal/Turun Turun Turun


Tek.Nadi Normal Turun Turun Turun
Respirasi 14-20 20-30 30-40 >40
Urine output >30 20-30 5-15 Tdk berarti
Status mental Sedikit Agak cemas Cemas, Bingung,
cemas bingung lesu
Cairan Kristaloid kristalod Kristaloid, Kristaloid,
Pengganti koloid & darah koloid &
(3:1) darah

Larutan kristaloid 20 mL/kg BB, dalam 15 menit pertama


(BB 70 kg 1400 ml)
HPP Management?
(HKFM, 2012)

H Help. Ask for help

A Asses vital sign, blood loss & Resucitate

E Establish etiology

M Massage uterus

O Oxytocin infusion, ergometrin iv/im, prostaglandin per rectal

S Shift to the theatre, bimanual compression

T Tamponade baloon

A Apply compression uterus: B-Lynch technique

S Systemic pelvic devascularization

I Intervention radiologist: uterine artery embolization

S Subtotal/total hysterectomy
Obat Uterotonika
OKSITOSIN METIL ERGOMETRIN MISOPROSTOL

Dosis awal IV: 20 IU/1 L infus Im/iv: 0,2 mg (pelan2) Oral 600 g atau
elektrolit (60 tpm) rektal

Dosis IV: 20 IU/1 L infus Ulangi 0,2 mg (1 400 g 2-4 jam


Pemeliharaan elektrolit (40 tpm) amp) setelah 15 setelah dosis
menit, bila perlu 0,2 awal
mg im/iv tiap 4 jam

Dosis Tidak lebih dari 6 5 ampul (1 mg) 1000 g (5 tablet)


Maksimum plabot infus

Kontraindikasi Tidak boleh bolus Preeklamsia, Asma


/ Perhatian iv Hipertensi, Nyeri
Penyakit jantung

15
KOMPRESI BIMANUAL
INTERNAL
Condom Tamponade
B-Lynch Suture

15
cm
25
cm
Manajemen Aktif Kala III
PENTING!

1. Proses persalinan Kala III proses


fisiologis

2. Upaya TERBAIK pencegahan


perdarahan post partum
Seorang G1P0A0, 25 th, usia kehamilan 34
minggu, mengeluh nyeri kepala dan
pandangan kabur.
TD 140/90 mmHg, Protein urine negatif
obat.
Pulang kerumah tetapi keluhannya tidak
menghilang meskipun telah meminum obat
yang diberikan.
Suaminya membawanya ke RS karena
KEJANG.
Masalah/Diagnosis?

EKLAMSIA
KLASIFIKASI
KLASIFIKASI
HIPERTENSI
HIPERTENSI KARENA
KARENA KEHAMILAN
KEHAMILAN
DIAGNOSIS TEKANAN DARAH TANDA LAIN
GESTATIONAL TD 140/90 mmHg KEHAMILAN >20 mgg
HIPERTENSI Atau PROTEINURIA (-)
DIASTOLIK 90 mmHg
(dalam 2 pengukuran jarak
1 jam)

PREEKLAMSIA PROTEINURIA (+1)


RINGAN IDEM

PREEKLAMSIA PROTEINURIA (+2)


BERAT TD 160/110 mmHg
Pemberat lainnya
atau
DIASTOLIK 110 mmHg
KLASIFIKASI
KLASIFIKASI
HIPERTENSI
HIPERTENSI KRONIK
KRONIK DALAM
DALAM KEHAMILAN
KEHAMILAN

DIAGNOSIS TEKANAN DARAH TANDA LAIN

HIPERTENSI HIPERTENSI KEHAMILAN <20 mgg


KRONIK atau SEBELUM HAMIL
PROTEINURIA (-)

SUPERIMPOSED HIPERTENSI KRONIK PROTEINURIA (+)


PREECLAMPSIA
PEMBERAT PREEKLAMSIA
NYERI KEPALA HEBAT
GANGGUAN PENGELIHATAN: SKOTOMA,
SPASME ARTERIOLER, EDEMA, ABLASIO
RETINA
JANTUNG: GAGAL JANTUNG
EDEMA PARU: NAFAS PENDEK, SIANOSIS,
RONKHI
NYERI EPIGASTRIUM
HIPERREFLEKSIA
OLIGURIA <400 mL/24 JAM
LAB: HELLP SYNDROME, KOAGULASI
INTRAVASKULER DISSEMINATA (DIC)
USG: PERTUMBUHAN JANIN TERHAMBAT
FAKTOR RISIKO
Lebih sering pada PRIMIGRAVIDA

Massa plasenta besar (gemeli, penyakit


trofoblas)
Polihidramnion

Diabetes Mellitus
Isoimunisasi rhesus

Faktor herediter
Masalah vaskuler
PENCEGAHAN

Kenali faktor risiko preventif


ASPIRIN (inhibisi thromboxan)
mengurangi 21% insidens Preeklamsia
KALSIUM 1000 mg/hari

mengurangi 30-50% insidens Preeklamsia


Kegawatdaruratan Obstetri

Preklamsia
Eklamsia

Tekanan darah 140/90 mmHg


Proteinuria (+) Rujuk dalam
Pusing
kehamilan
dan bukan
Pandangan kabur
dalam
Nyeri ulu hati persalinan
Kejang/riwayat kejang
Prinsip Manajemen

1. Pengakhiran kehamilan yang aman

2. Melahirkan bayi mampu hidup

3. Perbaikan kondisi ibu

Sumber: Royal College of Obstetricians & Gynaecologists. 2011


Profilaksis dan Terapi Kejang

Tidak berhubungan langsung dengan derajat


hipertensi atau proteinuria

MgSO4 (20% dan 40%) Drug of Choice


Loading dose : 4 g iv atau 10 g im (pelan, 15 menit)
Maintanance dose: 1 g/jam iv atau 5 g im/4 jam
Kejang (setelah 15 menit): 2 g iv (pelan, 15 menit)
Diteruskan sampai 24 jam postpartum / kejang
terakhir

Sumber : Royal College of Obstetricians & Gynaecologists. 2011


MgSO4 Over Dosis
Kontra Indikasi:
Refleks patela (-)
RR <16 x/menit
Urin output <30 mL/jam

TERAPI
Hentikan MgSO4
ANTIDOTUM: Calsium gluconas 10% 10 ml iv
Bantu pernapasan dengan mask dan bagging

Sumber : Royal College of Obstetricians & Gynaecologists. 2011


OBAT ANTI HIPERTENSI
-blocker
Atenolol, Labetalol
Calsium antagonis
Nifedipin
ISDN
Obat simpatolitik sentral
Methyldopa
Hidralazin

TARGET: Tekanan diastolik <110 mmHg


Penurunan tekanan darah yang terlalu besar fetal distress
Terminasi Kehamilan, Kapan?

Uk 37 minggu Uk 34 minggu Uk <34 minggu



HT kronik Tidak respon terapi
PEB
TD tidak terkontrol
GH
Eklamsia
PER Perburukan Lab
Fetal distress

Sumber : Royal College of Obstetricians & Gynaecologists.


2011
TAKE HOME MESSAGES

Bidan Sangat Berperan Menurunkan AKI

NO WOMAN SHOULD DIE WHILE GIVING LIFE

JANGAN Terlambat

Lindungi dan Selamatkan Perempuan


Indonesia dan bayinya
TERIMA KASIH
LOGO

Anda mungkin juga menyukai