BAB 3

SOSIOBUDAYA
MASYARAKAT
KERAJAAN
ALAM MELAYU
CgCtAishah@SEMSALD2018
 SOSIOBUDAYA MASYARAKAT KERAJAAN MELAYU

1. BAHASA &
B 2. PERSURATAN
TULISAN
P
S2

B Sosiobudaya
U (cara hidup &
A pemikiran)
T Msyrkt Alam Melayu
A
K
R
O
N 4. STRUKTUR
3. SENI BINA
SOSIAL
I
M
SUB 3.1
BAHASA &
TULISAN
  BAHASA UTAMA:
• Bahasa Sanskrit
• Buktinya, penemuan batu bersurat Funan bertarikh abad kedua
 ASAL TULISAN:
A) FUNAN • Berasaskan tulisan orang Hu ygmenggunakan tulisan org India
 KALENDER:
• Kalender Saka berasal dari India

 BAHASA PERTUTURAN:
• Bahasa Melayu Champa & bahasa Sanskrit
• Buktinya, penemuan batu bersurat dalam kedua-dua bahasa
 TULISAN:
• Menggunakan tulisan Palava,buktinya penemuan inskripsi bertarikh
abad ke 6
BAHASA B) CHAMPA • Menggunakan tulisan Champa Kuno bukti penemuan batu bersurat
& tertua berbahasa Melayu Champa bertarikh abad ke4
TULISAN  BAHASA UTAMA:
• Bahasa Melayu Champa menjadi bhs utama apabila agama Islam
tersebar di Champapd abad ke 8.Bahasa Melayu Champa berkembang
bersamadengan perkembangan tulisan Jawi
 BAHASA UTAMA:
• Bahasa Melayu sbg bahasa utama dlm urusan pentadbiran & harian.
• Bahasa ini mendapat pegaruh drpd bahasa Sanskrit
• Buktinya penemuan batu-batu bersurat sprt Kedukaan Bukit,Kota
C) SRIVIJAYA Kapur,Telaga Batu,dan Talang Tuwo di Sumatera bertarikh abad ke 7
• Batu bersurat ini ditulis dalam bahasa Melayu dengan pengaruh bahasa
Sanskrit menggunakan tulisan Palava
  BAHASA DIGUNAKAN:
• Bahasa Sanskrit & KHMER
• Buktinya, penemuan inskripsi pada dinding candi
D) ANGKOR  TULISAN:
• Terdapat 2 jenis tulisan yang dijumpai pd dinding candi iaitu Palava
dan tulisan Khmer

 BAHASA UTAMA:
• Bahasa Jawa Kuno
 TULISAN:
• Tulian Kawi
BAHASA E) MAJAPAHIT • Bukti penemuan inskripsi & persuratan bertarikh abad ke 14
• Selepas Islam tersebar, menggunakan huruf-huruf Arab dalam tulisan.
& • Huruf arab yang digunakan untukmenulis bahasa Jawa dikenali sebagai
TULISAN tulisan Pegon

 BAHASA YG DIGUNAKAN:
• Bahasa Sanskrit.
 TULISAN:
F) KEDAH TUA • Tulian Palava
• Bukti penemuan batu bersurat di Sungai Mas dan Cherok Tok Kun
yang bertarikh abad ke 5
 3.1 BAHASA & TULISAN

PERANAN
BAHASA & TULISAN

ALAT MENYIMPAN REKOD SUMBER

KOMUNIKASI PEMERINTAHAN, RUJUKAN AHLI
UTAMA PERUNDANGAN, SEJARAWAN
PERDAGANGAN DAN
KEAGAMAAN
KBAT :

a) Perkembangan kerajaan Alam

Melayu disebabkan oleh
perkembangan sistem tulisan.
Bincangkan
(3m)
 SUB 3.2

PERSURATAN
 3.2 PERSURATAN

Tema utama tradisi

Sebelum sistem
Tradisi lisan lahir lisan bertemakan
tulisan Alam Melayu
berdasarkan alam asal-usul, binatang,
terkenal dengan
sekeliling nasihat, seloka,
“tradisi lisan”
teladan & adat

Bukti kegiatan
Apabila lahir sistem Persuratan bukti persuratan awal
tulisan, persuratan keintelektualan kerajaan Alam Melayu
berkembang dalam masyarakat Alam ditemukan dalam
masyarakat Melayu bentuk batu bersurat
 KEGIATAN PERSURATAN

FUNAN CHAMPA SRIVIJAYA

i) BUKTI : i) BUKTI : i) BUKTI :

• Penemuan batu bersurat • Penemuan batu bersurat • Penemuan beberapabatu

terawal di Alam Melayu tertua di Kauthara bertarikh
yg bertarikh abad ke 2 192M
• Di Champa ditemukan
sebanyak 206 buah batu
bersurat
• Penemuan manuskrip
bukti persuratan Champa
sejak abad ke 13
• Contoh karya sastera
yang masyur ialah Akayet
Inra Patra dan Akayet
Deva Mano
bersurat seperti Karang
Brahi dan Palas
Pasemah bertarikh abad
ke 7 (686 M)
• Batu bersurat ini
memerihalkan
pengukuhan kerajaan
terutamanya tentang
kepentingan taat setia
kepada raja.
 KEGIATAN PERSURATAN

ANGKOR MAJAPAHIT SRIVIJAYA

i) BUKTI : i) BUKTI : i) BUKTI :

• Penemuan batu bersurat • Penemuan batu bersurat • Penemuan beberapabatu

Sdok Kok Thom dibarat Trowulan bertarikh bersurat seperti Karang
laut Kemboja 1358M. Brahi dan Palas
• Batu bersurat ini • Ia ditulis dalam bahasa Pasemah bertarikh abad
mengisahkan tentang Jawa Kuno bertulisan ke 7 (686 M)
pemerintahan kawi • Batu bersurat ini
Jayavarman II • Penemuan dalam bentuk memerihalkan
• Inskripsi yang terpahat manuskrip pengukuhan kerajaan
pada dinding-dinding • Contoh karya sejarah terutamanya tentang
candi pula yang masyhur ialah kepentingan taat setia
menggambarkan aspek Nagarakertagama kepada raja.
keagamaan & dikarang oleh Prapanca
pemerintahan pd tahun 1365M
 PENGARUH PERSURATAN ALAM MELAYU

EPIK & SASTERA INDIA SASTERA ISLAM

 Contoh epik & sastera India yg  Bentuk sastera Islam yg mempengaruhi

mempengaruhi persuratan Alam persuratan Alam Melayu:
Melayu : • Syair
• Gurindam
• Ramayana
• Cerita rakyat
• Mahabhrata • Nazam
• Purana
 Kisah kehidupan nabi-nabi seperti Nabi
• Jataka
Sulaiman & Nabi Muhammad ditulis dalam
bahasa Melayu contohnya :
Karya-karya ini disadurkan ke dalam • Hikayat Nabi Bercukur
bahasa tempatan di Alam Melayu • Hikayat Nabi Wafat
• Hikayat Bulan Terbelah
• Hikayat Nabi Yusof
 Contoh karya Epik pula banyak mengisahkan
perjuangan pahlawan Islam contohnya:
• Hikayat Amir Hamzah
• Hikayat Iskandar Zulkarnain
• Hikayat Muhammad Ali Hanifah
 Tokoh Islam seperti Nabi dan pahlawan Islam
telah menjadi elemen yg mempengaruhi
persuratan Melayu
KBAT:

a) Agama dan kepercayaan

mempengaruhi persuratan kerajaan
Alam Melayu. Buktikan.
(3m)
 SUB 3.3

SENI BINA
 3.3 SENI BINA

MAKSUD SENI BINA

Seni bina merupakan suatu seni mereka bentuk

sesebuah binaan yang mempunyai fungsi-fungsi
tertentu contohnya seni bina candi, perkapalan
dan sistem pengairan
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

3. Candi: 1. Perkapalan :
• Dibina sebagai rumah • Mampu membina
ibadat , pusat pendidikan kapal besar yg boleh
& pertemuan masyarakat memuatkan 700 org &
• Contoh Candi Go Cay Thi 1000 tan kargo muatan
di Oc Eo • Terkenal dgn seni bina
perahu panjang yg
boleh membawa 100
KERAJAAN
FUNAN penumpang

2. Sistem pengairan:
• Dibina untuk mengawal limpahan air
• Juga berfungsi untuk mengalirkan
air masin keluar dari tanahpertanian
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Antara candi yg
masyhur ialah:
 Kompleks candi di
Lembah Mi Son 1. Seni bina masyarakat
 Kompleks candi di Champa ialah candi
KERAJAAN
Lembah Dong
CHAMPA
Duong
 Kompleks candi di
Lembah Po Nagar
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Perkapalan:
• Ibu kota Srivijaya
1. Candi:
menjadi pusat binaan
• Antara candi yg masyhur
kapal
ialah:
• Bukti:
 Candi Muara Takus,
 Rekod kerajaan China Sumatera
KERAJAAN
mencatatkan
SRIVIJAYA  Candi Muara Jambi,
Palembang sebagai
Sumatera
pusat binaan kapal-
kapal Melayu (Kun-
Lun- Po) yg besar
 Kapal ini boleh belayar
hingga ke Tonkin dan
Tenggara China
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

1. Sistem Pengairan:
3. Candi:
• Membina Baray
• Antara candi yg masyhur
 Ukuran 2 X 8 km
ialah:
 Angkor Wat  Kapasiti isipadu air 30
 AngkorThom juta m3
• Fungsi Baray:
• Angkor Wat :  Salurkan airke sawah
 dibina oleh Raja KERAJAAN padi di sekitarnya
ANGKOR
Suryawarman II
 Keluasan 208 hektar
 Menara di tengah-tengah
candi setinggi 65m
2. Perkapalan:
• Membina kapal untuk
kegunaan perdagangan
dan peperangan
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Binaan lain:
• Membina pintu
gerbang
• Contohnya: 1. Candi:
 Gapura Wringin • Dibina semasa era
Lawang iaitu pintu kegemilangannya
gerbang laluan raja KERAJAAN • Antara candi yg masyhur
 Gapura Bajang Ratu MAJAPAHIT
ialah:
iaitu pintu masuk ke  Candi Tikus, Jawa
dalam sebuah
Tengah
banggunan suci di
Jawa Timur  Candi Cetho,JawaTimur
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

4. Seni bina lain:

• Arca Hindu
1. Candi:
• ArcaBuddha
• Kedua-dua arca ini • Dibina bagi agama
dijumpai di lokasi candi- Hindu & Buddha di
candi tersebut Lembah Bujang

KERAJAAN
KEDAH TUA

3. Antara candi Hindu yg masyhur 2. Antara candi Buddha yg

ialah: masyhur ialah:
• Candi di Bukit Batu Pahat • Candi di Bukit Choras
• Candi di Bendang Dalam • Candi di Bukit Pendiat
• Kedua-dua candi mendapat • Candi di Bukit Meriam
pengaruh seni bina dari Kerajaan
Cola,India
 3.3 Senibina Kerajaan Alam Melayu

2. Binaan lain: 1. Binaan lain:

• Patung Buddha lain • Patung Buddha diperbuat
juga dijumpai di daripada gangsa
Sungai Siput dan KERAJAAN
Pangkalan GANGGA • Setinggi 18m di Tanjung
NAGARA Rambutan
• Sini bina ini
mempunyai pengaruh • Bukti seni bina hebat
daripada kerajaan masyarakat Gangga Nagara
Gupta, India.
KBAT :

a) Disiplin ilmu apakah yang

dikuasai oleh masyarakat Alam
Melayu sehingga mereka
mampu membina seni bina yang
hebat?
(3m)
 SUB 3.4

STRUKTUR
SOSIAL
 3.4 STRUKTUR SOSIAL

STRUKTUR
SOSIAL

KELAS ATASAN KELAS BAWAHAN

 Golongan pemerintah  Golongan diperintah
 Menjaga & melindungi  Memberikan taat setia
rakyat kpd pemerintah
3.4 STRUKTUR SOSIAL MASYARAKAT KERAJAAN MELAYU

Golongan Diraja
GOLONGAN
PEMERINTA
H
Bangsawan

Rakyat Merdeka
GOLONGAN
DIPERINTA
Hamba H
KBAT :

a) Jelaskan kepentingan struktur

sosial dalam kerajaan Alam
Melayu ?
(3m)
 STRUKTUR:
1. Kerajaan Angkor merupakan antara kerajaan Alam Melayu yang masyhur
dan menjadi tumpuan perdagang-pedagang luar. Masyarakat ini juga
mempunyai sosiobudaya yang tersendiri.

a) Apakah bahasa yang digunakan oleh masyarakat Angkor?

……………………………………………………………………(1m)
b) Apakah bukti masyarakat Angkor menggunakan tulisan
Palava?
……………………………………………………………………(1m)
c) Nyatakan 2 aspek yang digambarkan dalam inskripsi pada dinding
Angkor wat? .
……………………………………………………………………(2m)
 STRUKTUR:
d) Jelaskan kepentingan Baray bagi kerajaan Angkor?

……………………………………………………………………………………
(1m)

e) Siapakah pemerintah yang membina Angkor Wat?

……………………………………………………………………………………
(1m)

f) Pada Pendapat anda, apakah kepentingan struktur sosial kepada

kerajaan Angkor?

……………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………..
(3 m)