Anda di halaman 1dari 91

Eksperimen Curing Resin

Termoset
Bayu Muhmmad Aji 02511950010008
Termoset
Thermosetting merupakan polimer
yang tidak bisa dibentuk ulang
setelah dipanaskan. Hal ini
dikarenakan bahan termoset
memiliki ketahanan terhadap suhu
tinggi, sehingga tidak mudah
meleleh saat terkena panas yang
berlebih. Sifat tersebut membuat
termoset cocok digunakan untuk
komponen yang membutuhkan
toleransi yang tinggi, terutama saat
terkena suhu tinggi.
Bahan dan Alat Eksperimen
Bahan : Alat :
• Epoxy Resin / Eposchon A • Sarung tangan latex
• Epoxy Hardener / Eposchon B / • Timbangan
Poliaminoamid • Termogun
• Yukalac 157 BQTN-EX / • Pipet tetes
Unsaturated Poliester
• Sedok / pengaduk
• Ripoxy Resin R – 804J – 500 /
Vinylester • Cup wadah
• Catalyst Mepoxe
• Cobalt(II) naphthenate / Yukalic
Cobalt N 6%
Catalyst Mepoxe Epoxy Hardener / Epoxy Resin / Ripoxy Resin R – Yukalac 157 BQTN-
Eposchon B / Eposchon A 804J – 500 / EX / Unsaturated
Poliaminoamid Vinylester Poliester

Cobalt(II) naphthenate / Sarung tangan latex


Yukalic Cobalt N 6%
Termogun Pipet tetes Sendok / pengaduk Cup / wadah Kontainer pot

Timbangan digital
Alur Eksperimen Secara Umum
Berikut adalah alur eksperimen secara umum :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menimbang bahan yang akan dilakukan pencampuran
3. Mengukur temperatur bahan sebelum dilakukan pengadukan
4. Melakukan pencampuran bahan yang telah ditimbang
5. Melakukan pengadukan selama 3 menit
6. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
7. Menimbang bahan yang telah dicampur
Eksperimen Curing Resin Epoksi
Alur Eksperimen Resin Epoksi
Berikut adalah alur eksperimen resin epoksi :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menghitung berat masing-masing bahan
3. Menimbang berat epoksi resin dan epoksi hardener
4. Mengukur temperatur epoksi resin dan epoksi hardener
5. Melakukan pencampuran epoksi resin dan epoksi hardener
6. Melakukan pengadukan selama 3 menit
7. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
8. Menibang bahan yang telah dicampur
Mengukur berat, temperature dan kondisi PAA Mengukur berat, temperature dan kondisi Epoksi

Temp. epoksi = 28,4 C


Temp. PAA = 30,4 C
Berat awal = 18,51 gram

Mengukur berat, temperature dan kondisi Epoksi + PAA


Variable Eksperimen Resin Epoksi
Perbandingan Berat Total Berat Epoksi Resin Berat Epoksi Hardener
(%) (gram) (gram) (gram)
50 % : 50 % 20 10 10
80 % : 20 % 20 16 4
60 % : 40 % 20 12 8
40 % : 60 % 20 8 12

Contoh perhitungan
• Perbandingan berat 50 % epoksi A : 50 % epoksi B
• Berat total = 20 gram
• Berat epoksi A = 50 % x 20 = 10 gram
• Berat epoksi B = 50 % x 20 = 10 gram
Temperatur Curing Resin Epoksi
Pengujian Curing pada Epoxy +PAA 50/50 (menit)

Waktu (menit) Temperatur (deg Celcius)


0 35.6
60 37.2
120 36.7
180 30.6
240 29.4

Pengujian Curing pada Epoxy +PAA 50/50 (jam)


Waktu (Jam) Temperatur (deg Celcius) Kondisi Spesimen
0 35.6 Cair belum mengalami pengerasan
Spesimen keras dan permukaan sisi samping agak
24 28.4
basah
Spesimen keras dan permukaan sisi samping
48 28.9
sedikit basah
62 28.5 Spesimen keras dan permukaan tidak basah
Temperatur Curing Resin Epoksi 50 / 50 Epoksi mengeras pada menit ke
40
35
60 namun kondisi belum
30 mengeras dan masih lembek.
Temperatur (deg C)

25 Kemudian kondisi spesimen


20
diamati selama 3 hari dan
15
10 didapati berat akhir resin epoksi
5 50/50 adalah 16,85 gram.
0
0 60 120 180 240
Waktu (menit)
Pengujian Curing pada Epoxy +PAA Variasi (per menit)
Temperatur Spesimen (deg Celcius) Kondisi
Waktu
(menit) Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA
80/20 60/40 40/60 80/20 60/40 40/60
0 32 32.1 32.9 Cair Cair Cair
30 33.3 36.2 42.6 Cair Cair Cair
60 32.3 38.6 41.6 Cair Cair Mulai
mengeras
90 31 31.8 37.7 Cair Mulai Mulai
mengeras mengeras
120 32 32.1 30.2 Cair Mulai Mulai
mengeras mengeras
Pengujian Curing pada Epoxy +PAA Variasi (per menit)

Temperatur Spesimen (deg Celcius) Kondisi


Waktu
(Menit) Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA 40/60 Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA
80/20 60/40 80/20 60/40 40/60
0 32 32.1 32.9 Cair Cair Cair
Mulai
120 32 36.2 42.6 Cair Cair mengeras
240 29.9 28.9 28.7 Cair Keras Keras
360 28.8 28.8 30.6 Lunak Keras Keras
480 30.1 28 30.1 Lunak Keras Keras
Pengujian Curing pada Epoxy +PAA Variasi (per jam)

Temperatur Spesimen (deg Celcius) Kondisi


Waktu (Jam) Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA Epoxy + PAA
Epoxy + PAA 60/40 Epoxy + PAA 40/60
80/20 80/20 60/40 40/60
0 32 32.1 32.9 Cair Cair Cair
Keras agak Spesimen Spesiemen
lunak dan keras dan keras dan
24 28.4 28.5 28.4
permukaan permukaan permukaan
masih basah basah basah
Permukaan Permukaan Permukaan
basah dan agak basah sedkit basah
48 28.3 28 28.3 spesimen dan spesimen dan spesimen
keras keras keras
Permukaan Permukaan Permukaan
62 28.7 29.5 28.6 cukup basah agak basah sedkit basah
dan spesimen dan spesimen dan spesimen
keras keras keras
Epoksi dengan komposisi 40/60
Temperatur Curing Resin Epoksi Variasi lebih cepat mengalami pengerasan
45 dibandingankan dengan komposisi
40 60/40 dan 80/20. Namun kondisi
semua spesimen ketika diamati
Temperatur (deg Celcius)

35
30 dalam 3 hari permukaannya masih
25 80 / 20 basah dan belum kering
60 / 40
20 40 / 60 sepenuhnya.
15
10
5
0
0 30 60 90 120
Waktu (menit)
Eksperimen Curing Poliester
Alur Eksperimen Poliester
Berikut adalah alur eksperimen poliester :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menghitung berat masing-masing bahan
3. Menimbang berat poliester dan catalyst mepoxe
4. Mengukur temperatur poliester dan catalyst mepoxe
5. Melakukan pencampuran poliester dan catalyst mepoxe
6. Melakukan pengadukan selama 3 menit
7. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
8. Menibang bahan yang telah dicampur
Mengukur berat, temperature dan kondisi Poliester Mengukur berat, temperature dan kondisi Mepoxe

Temp. poliester = 28,2 C


Temp. mepoxe = 28,8 C
Berat awal = 21,13 gram

Mengukur berat, temperature dan kondisi Poliester + Mepoxe


Perhitungan Bahan Poliester
Perhitungan
• Perbandingan berat 99 % poliester : 1 % mepoxe
• Berat total = 20 gram
• Berat poliester = 99 % x 20 = 19,8 gram
• Berat mepoxe = 1 % x 20 = 0,2 gram
Temperatur Curing Poliester
Pengujian Curing pada Poliester 99/1 (menit)
Waktu (menit) Temperatur (deg Celcius) Kondisi
0 29.6 Cair
5 30 Cair
10 30.6 Cair
15 31.1 Cair
20 34.4 Cair
25 46.5 Mulai keras
30 72.6 Mulai keras
35 67.7 Mulai keras
45 47.1 Mulai keras
50 30.7 Mulai keras
55 28.5 Keras
60 28.8 Keras
Temperatur Curing Poliester (99/1)
80 Poliester mengeras setelah 30
70
menit dilakukan pencampuran.
Temperatur (deg Celcius)

60
50 Pada waktu 30 menit
40
30
temperature mencapai 72,6
20 celcius. Kemudian perlahan-
10
lahan temperatur menurun
0
0 5 10 15 20 25 30 35 45 50 55 60 setalah melewati waktu 30
Waktu (Menit)
menit. Berat akhir dari poliester
adalah 19 gram.
Eksperimen Curing Vinilester
Alur Eksperimen Vinilester
Berikut adalah alur eksperimen vinilester :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menghitung berat masing-masing bahan
3. Menimbang berat vinilester, catalyst mepoxe dan cobalt(II) naphthenate
4. Mengukur temperatur vinilester, catalyst mepoxe dan cobalt(II)
naphthenate
5. Melakukan pencampuran vinilester, catalyst mepoxe dan cobalt(II)
naphthenate
6. Melakukan pengadukan selama 3 menit
7. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
8. Menibang bahan yang telah dicampur
Mengukur berat, temperature dan kondisi Vinilester Mengukur berat, temperature dan kondisi Mepoxe

Temp. vinilester = 28,2 C


Temp. mepoxe = 29,2 C
Temp. cobalt = 29,3 C

Mengukur berat, temperature dan kondisi Coibalt


Mengukur berat, temperature dan kondisi Vinilester + Mepoxe + Cobalt

Berat akhir = 20,66 gram


Perhitungan Bahan Vinilester (1)
Perhitungan
• Perbandingan berat 98 % vinilester : 1 % mepoxe : 1 % cobalt
• Berat Total = 20 gram
• Berat Vinilester = 98 % x 20 = 19,6 gram
• Berat Mepoxe = 1 % x 20 = 0,2 gram
• Berat Cobalt = 1 % x 20 = 0,2 gram
Temperatur Curing Vinilester 98/1/1
Pengujian Curing pada Vinilester 98/1/1 (menit)
Waktu (menit) Temperatur (deg Celcius) Kondisi
0 30.3 Cair
10 29.5 Cair
20 28.8 Cair
30 28.7 Cair
40 28.4 Cair
50 28.2 Cair
60 28.1 Cair
70 28.3 Cair
80 28.6 Cair
90 28.4 Cair
100 28.4 Cair
110 28.3 Cair
120 28.5 Cair
130 28.1 Cair
140 28.4 Cair
150 28.3 Cair
160 28.5 Cair
170 28.5 Cair
180 28.2 Cair
Temperatur Curing Vinilester 98/1/1
Pengujian Curing pada Vinilester 98/1/1 (jam) Temperatur Curing Vinilester 98/1/1
30.5
Waktu Temperatur (deg
Kondisi Spesimen 30

Temperatur (deg Celcius)


(Jam) Celcius) 29.5
0 30.3 Cair belum mengalami 29
pengerasan 28.5
24 29.7 Cair dan lunak 28
Spesimen keras dan 27.5
48 28.2 permukaan sangat basah 27
20 40 60 80 10
0
12
0
14
0
16
0
18
0
62 28.9 Spesimen keras dan
permukaan sedikit basah
Waktu (menit)

Karena membutuhkan waktu yang lama untuk mengeringkan vinilester,


dilakukan eksperimen dengan komposisi yang berbeda yaitu 96/2/2 dan
96/3/1. Kemudian berat akhir yang diukur dari spesimen ini adalah 18.1
gram.
Perhitungan Bahan Vinilester (2)

Perbandingan Berat Total Berat Vinilester Berat Mepoxe Berat Cobalt


(%) (gram) (gram) (gram) (gram)
96 % : 2 % : 2 20 19.2 0.4 0.4
%
96 % : 3 % : 1
% 20 19.2 0.6 0.2
Temperatur Curing Vinilester 96/2/2
Pengujian Curing pada Vinilester 96/2/2 (menit)

Temperatur (deg Celcius) Kondisi


Waktu (menit)
Vinil 96/2/2 Vinil 96/3/1 Vinil 96/2/2 Vinil 96/3/1
0 33.5 33.7 Cair Cair
5 30.3 31.9 Cair Cair
10 32.1 38 Cair Mulai mengeras
15 35.8 36.5 Mulai mengeras Mulai mengeras
20 47 115.2 Mulai mengeras Keras
25 118.8 64.4 Keras Keras
30 92.8 52.5 Keras Keras
35 44.8 45.9 Keras Keras
40 41.7 37.2 Keras Keras
45 40.6 31.7 Keras Keras
50 35.1 31.5 Keras Keras
60 32.9 29.9 Keras Keras
65 30.8 30.4 Keras Keras
Temperatur Curing Vinilester Variasi Vinilester dengan komposisi
140 96/3/1 lebih cepat mengalami
120 pengerasan hal ini dapat
Temperatur (deg Celcius)

100 dilihat dari temperatur yang


80 96/2/2 ada pada gambar disamping.
60 96/3/1 Vinilester dengan komposisi
40 96/3/1 lebih cepat mengeras
20 5 menit sebelum vinilester
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 60 65 dengan komposisi 96/2/2.
Waktu (menit)
Eksperimen Curing
Poliester + Vinilester
Alur Eksperimen Poliester + Vinilester
Berikut adalah alur eksperimen poliester + vinilester :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menghitung berat masing-masing bahan
3. Menimbang berat vinilester, poliester, catalyst mepoxe dan cobalt(II)
naphthenate
4. Mengukur temperatur vinilester, poliester, catalyst mepoxe dan cobalt(II)
naphthenate
5. Melakukan pencampuran vinilester, poliester, catalyst mepoxe dan
cobalt(II) naphthenate
6. Melakukan pengadukan selama 3 menit
7. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
8. Menibang bahan yang telah dicampur
Mengukur berat, polyester, vinilester, mepoxe dan cobalt

Melakukan pengadukan, menimbang berat dan temperature


Perhitungan Bahan Poliester + Vinilester
Perhitungan
• Perbandingan berat 50 % poliester : 50 % vinilester
• Berat Total = 40 gram = 20 gram polyester : 20 gram vinilester
• Berat vinilester = 98 % x 20 = 19,6 gram
• Berat mepoxe = 1 % x 20 = 0,2 gram
• Berat cobalt = 1 % x 20 = 0,2 gram
• Berat poliester = 99 % x 20 = 19,8 gram
• Berat mepoxe = 1 % x 20 = 0,2 gram
Temperatur Curing Poliester + Vinilester
Pengujian Curing pada Poliester + Vinilester 50/50 (menit)
Temperatur Curing Poli + Vinil
Waktu Temperatur (deg
(menit) Celcius) Kondisi 140

Temperatur (deg Celcius)


120
0 30.1 Cair
100
10 120.9 Mengeras
80
20 114.5 Mengeras
60
30 108.7 Keras
40
40 71.8 Keras
50 48.7 Keras 20

60 35.5 Keras 0
0 10 20 30 40 50 60
Waktu (menit)

Pada menit ke-10 temperature campuran meningkat secara drastis dan


campuran mulai mengeras. Kemudian perlahan menurun dan kemudian
keras sepenuhnya.
Eksperimen Curing
Poliester + Epoksi
Alur Eksperimen Poliester + Epoksi
Berikut adalah alur eksperimen poliester + epoksi :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menghitung berat masing-masing bahan
3. Menimbang berat epoksi A, poliester, catalyst mepoxe dan epoksi B
4. Mengukur temperatur epoksi A, poliester, catalyst mepoxe dan epoksi B
5. Melakukan pencampuran epoksi A, poliester, catalyst mepoxe dan
epoksi B
6. Melakukan pengadukan selama 3 menit
7. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
8. Menibang bahan yang telah dicampur
Mengukur berat, epoksi A, epoksi B, polyester dan mepoxe

Melakukan pengadukan, menimbang berat dan temperature campuran


Perhitungan Bahan Poliester + Epoksi
Perhitungan
• Perbandingan berat 50 % poliester : 50 % epoksi
• Berat Total = 40 gram = 20 gram poliester : 20 gram epoksi
• Berat epoksi A = 50 % x 20 = 10 gram
• Berat epoksi B = 50 % x 20 = 10 gram
• Berat poliester = 99 % x 20 = 19,8 gram
• Berat mepoxe = 1 % x 20 = 0,2 gram
Temperatur Curing Poliester + Epoksi
Pengujian Curing pada Poliester + Epoksi 50/50 (menit)
Waktu Temperatur (deg
Kondisi
(menit) Celcius)
0 37.8 Cair Pengujian Curing pada Poliester + Epoksi 50/50 (jam)
10 44.1 Cair
20 45.2 Mengeras Waktu Temperatur (deg Kondisi Spesimen
(Jam) Celcius)
30 43.2 Mengeras
0 37.8 Cair belum mengalami pengerasan
40 40.2 Mengeras Spesimen keras dan permukaan sangat
50 35.7 Mengeras 24 28.4
basah
60 34.6 Mengeras Spesimen keras dan permukaan sangat
48 28.6
70 33 Mengeras basah
80 31.6 Mengeras 62 28.9
Spesimen keras dan permukaan sangat
basah
Temperatur Poli + Epoksi 50/50 Campuran polyester dan
50
epoksi tidak mengalami
curing apabila dilakukan
Temperatur (deg celcius)

45
40
35 pencampuran. Hal ini
30
25 ditunjukkan dari tabel
20
15 sebelumnya yaitu dalam
10
5
waktu 62 jam campuran
0
0 10 20 30 40 50 60 70 80
epoksi dan polyester tidak
Waktu (menit) mengalami curing.
Eksperimen Curing
Vinilester + Epoksi
Alur Eksperimen Vinilester + Epoksi
Berikut adalah alur eksperimen vinilester + epoksi :
1. Menyiapkan alat dan bahan
2. Menghitung berat masing-masing bahan
3. Menimbang berat epoksi A, vinilester, catalyst mepoxe, cobalt dan
epoksi B
4. Mengukur temperatur epoksi A, vinilester, catalyst mepoxe, cobalt dan
epoksi B
5. Melakukan pencampuran epoksi A, vinilester, catalyst mepoxe, cobalt
dan epoksi B
6. Melakukan pengadukan selama 3 menit
7. Mengukur temperatur hingga bahan mengeras
8. Menibang bahan yang telah dicampur
Mengukur berat epoksi A, vinilester, catalyst mepoxe, cobalt dan epoksi B

Melakukan pengadukan, menimbang berat dan temperature campuran


Perhitungan Bahan Vinilester + Epoksi
Perhitungan
• Perbandingan berat 50 % vinilester : 50 % epoksi
• Berat Total = 40 gram = 20 gram poliester : 20 gram epoksi
• Berat epoksi A = 50 % x 20 = 10 gram
• Berat epoksi B = 50 % x 20 = 10 gram
• Berat poliester = 98 % x 20 = 19,6 gram
• Berat mepoxe = 1 % x 20 = 0,2 gram
• Berat cobalt = 1 % x 20 = 0,2 gram
Temperatur Curing Vinilester + Epoksi
Pengujian Curing pada Vinilester + Epoksi 50/50 (menit)

Waktu Temperatur
(menit) (deg Celcius) Kondisi
0 35.4 Cair Pengujian Curing pada Vinilester + Epoksi 50/50 (jam)
10 33.4 Cair Waktu Temperatur
Kondisi Spesimen
20 33.9 Cair (Jam) (deg Celcius)
30 31.4 Cair 0 35.4 Cair belum mengalami pengerasan
40 28.1 Cair Kondisi lembek dan permukaan
24 28.5
basah
50 31.3 Cair
48 28.3 Mengeras dan permukaan basah
60 29.9 Cair
62 28.4 Spesimen keras dan permukaan
basah
Temperatur Vinil + Epoksi Campuran vinilester dan
40
epoksi tidak mengalami
35 curing apabila dilakukan
Temperatur (deg celcius)

30 pencampuran. Hal ini


25 ditunjukkan dari tabel
20 sebelumnya yaitu dalam
15 waktu 62 jam campuran
10 epoksi dan polyester tidak
5 mengalami curing.
0
0 10 20 30 40 50 60
Waktu (menit)
Kesimpulan Eksperimen
Curing Resin Termoset
Campuran Perbandingan Curing / Tidak Waktu Curing
Curing
Epoksi A/ Epoksi B 50/50 Curing 62 jam
Epoksi A/ Epoksi B 80/20 Tidak Curing -
Epoksi A/ Epoksi B 60/40 Tidak Curing -
Epoksi A/ Epoksi B 40/60 Tidak Curing -
Poliester/Mepoxe 99/1 Curing 50 menit
Vinilester/Mepoxe/Cobalt 98/1/1 Curing 120 jam
Vinilester/Mepoxe/Cobalt 96/2/2 Curing 25 menit
Vinilester/Mepoxe/Cobalt 96/3/1 Curing 20 menit
Vinilester/Poliester 50/50 Curing 30 menit
Epoksi/Poliester 50/50 Tidak Curing -
Epoksi/Vinilester 50/50 Tidak Curing -
Eksperimen Curing
40/60 Epoksi + Mepoxe + Cobalt
Variable Eksperimen 40/60 Epoksi
Varibel Epoksi A Epoksi B Mepoxe Cobalt (gram)
(gram) (gram) (gram)
40/60 + 2%M 7.84 11.76 0.4 -
40/60 + 2%C 7.84 11.76 - 0.4
40/60 + 2%C +
2%M 7.68 11.52 0.4 0.4
Temperatur Curing 40/60 Epoksi
Pengujian Curing pada 40/60 Epoksi
Temperatur (deg Celcius) Kondisi
Waktu (menit)
Epoksi + 2%M Epoksi + 2%C Epoksi + 2%M + 2%C Epoksi + 2%M Epoksi + 2%C Epoksi + 2%M + 2%C
0 39.2 30.9 36.1 Cair Cair Cair
5 42 30.6 40.2 Cair Cair Cair
10 44.1 32.2 40.7 Cair Cair Cair
15 42.3 37.2 40.9 Cair Cair Cair
20 43.4 38 40.7 Cair Cair Cair
25 42.1 36.1 43.5 Cair Cair Cair
30 47.4 36.8 43.9 Cair Cair Cair
35 43.1 39.1 41.3 Cair Cair Cair
40 42.5 38.8 42.3 Cair Cair Cair
45 41.3 39.3 34.6 Cair Cair Cair
50 38.3 37.9 34.1 Cair Cair Cair
60 30.4 36 35.1 Mengeras Cair Cair
65 30.5 35.1 36.2 Mengeras Cair Cair
70 30.8 36.6 36.3 Mengeras Cair Cair
75 30.9 36 35.2 Mengeras Cair Cair
80 31.3 34.6 33.6 Mengeras Cair Cair
85 30.2 34 34.7 Mengeras Cair Cair
90 32.1 29.6 33.2 Mengeras Cair Cair
95 30.7 33.6 31.8 Mengeras Cair Cair
100 32.9 32.4 31.7 Mengeras Cair Mengeras
105 31.8 32.7 32.4 Mengeras Cair Mengeras
110 30.7 32.3 30.7 Mengeras Cair Mengeras
115 31.1 31.9 30.2 Mengeras Cair Mengeras
120 30.6 31.9 30.6 Mengeras Mengeras Mengeras
Temperatur Curing Epoksi + Mepoxe + Cobalt Varibel Kondisi bubble
50 40/60 + 2%M Banyak
45
40 40/60 + 2%C Sedikit
Te,peratur (deg Celcius)

35 40/60 + 2%C + Tidak terlalu banyak


30 2%M
25 40/60 + 2%M
20 40/60 + 2%C
15 40/60 + 2%M + 2%C
10
5
0
0 15 30 45 65 80 95 110

Waktu (menit)

Dapat disimpulkan bahwa mepoxe dapat mempercepat waktu curing


namun memiliki bubble yang lebih banyak sedangkan cobalt akan
menyebabkan waktu curing lebih lambat namun memiliki bubble yang
sedikit
Eksperimen Curing
Epoksi + Poliester + 2% Mepoxe + 2% Cobalt
Variable Eksperimen Epoksi + Poli
Varibel Epoksi A Epoksi B Poliester Mepoxe Cobalt
(gram) (gram) (gram) (gram)
50/50 + 2%M +
2%C 9.6 9.6 19 1 0.8
Temperatur Curing Epoksi + Poli
Pengujian Curing pada 50 Epoksi + 50 Poli + 2% Mepoxe + 2% Cobalt
Waktu (menit) Temperatur (deg Celcius) Kondisi
0 46.5 Cair
Waktu (jam) Kondisi
5 53.8 Cair 0 Lembek belum mengeras
10 53.1 Cair 24 Basah dan belum mengeras
15 47.2 Cair
20 49.1 Cair
48 Basah dan sudah mengeras
25 40.8 Cair Sedikit basah dan
62
30 39.1 Cair mengeras
35 38.5 Cair
Sedikit basah dan
40 35.6 Cair 96 mengeras
45 35.6 Cair
50 35.4 Cair
60 32.5 Cair
65 33.5 Cair
70 31.7 Cair
75 30.4 Cair
80 30.9 Cair
85 30.6 Cair
90 30.8 Cair
95 30.4 Cair
100 30.4 Cair
105 30 Cair
110 29 Cair
115 29.1 Cair
120 29.2 Cair
Poli + Epoksi + M+ C
60
Temperatur (deg celcius)

50
40
30
20
10
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 60 65 70 75 80 85 90 95 100 105 110 115 120
Waktu (menit)
Eksperimen Curing
Perbandingan Pengaruh Cobalt dan Mepoxe pada Vinilester
Variable Eksperimen Vinilester
Varibel Epoksi A Epoksi B Poliester Mepoxe Cobalt
(gram) (gram) (gram) (gram)
50/50 + 2%M +
2%C 9.6 9.6 19 1 0.8
Temperatur Curing Vinilester
Pengujian Curing pada Vinilester + Cobalt + Mepoxe
Temperatur (deg Celcius) Kondisi
Waktu (menit) Vinil + 4%
Kondisi
Vinil + 1% M + 3% C Vinil + 1% M + 3% C Vinil + 4% C
C Waktu (jam) Vinil + 1% M +
0 28.6 30.6 Cair Cair
3% C Vinil + 4% C
5 30.5 28.9 Cair Cair
10 29.7 28.7 Cair Cair 0 Cair mengental Cair
15 28.7 28.6 Cair Cair
20 28.6 28 Cair Cair 24 Mengental Mengental
25 28.5 28 Cair Cair 48 Mengental Mengental
30 28.1 27.7 Cair Cair
35 28 27.6 Cair Cair 62 Mengental Mengental
40 27.8 27.5 Cair Cair
45 28 27.5 Cair Cair
50 27.5 27.6 Cair Cair
60 27.9 27.4 Cair Cair
65 27.4 27.4 Cair Cair
70 27.2 27.6 Cair Cair
75 27.7 27.6 Cair Cair
80 27.4 27.2 Cair Cair
85 27.3 27.4 Cair Cair
90 27.5 27.5 Cair Cair
95 27.5 27.4 Cair Cair
100 27.5 27.6 Cair Cair
105 27.5 27.5 Cair Cair
110 27.6 27.4 Cair Cair
115 27.5 27.5 Cair Cair
120 27.7 27.6 Cair Cair
Vinil + Cobalt + Mepoxe
31
30
Temperatur (deg celcius)

29
28
Vinil + 1% M + 3% C
27 Vinil + 4% C

26
25
0 15 30 45 65 80 9 5 1 10

Waktu (menit)

Dapat disimpulkan bahwa campuran cobalt dan mepoxe yang tidak sesuai
akan menyebabkan resin tidak mengalami curing. Mepoxe akan
meyebabkan reaksi yang menimbulkan bubble namun cobalt membuat
bubble lebih sedikit ketika ditambahkan dalam resin.
Eksperimen Penggunaan Oven
Terhadap Resin
Kesimpulan Eksperimen 1
Eksperimen dilakukan dengan cara menaikan temperatur dalam oven yaitu
100 C selama 30 menit kemudian dinaikan menjadi150 C selama 30 menit
dan dinaikan lagi menjadi 200 C selama 30 menit
Varibel Sebelum Sesudah
Epoksi Permukaan agak basah Warna menjadi kegelapan dan
80/20 mengeras
Epoksi Permukaan sedikit Warna menjadi kegelapan dan
40/60 basah mengeras
Epoksi Permukaan agak basah Warna berubah kemerahan dan
60/40 mengeras
Basah dan permukaan Warna menjadi kegelapan dan
Poliester + lengket mengeras namun permukaan
Epoksi mengalami retak
Sangat basah dan Warna menjadi kegelapan dan
Vinilester + permukaan lengket mengeras namun permukaan
Epoksi mengalami retak
Penggunaan Oven Terhadap Epoksi 80/20

Sebelum Sesudah
Penggunaan Oven Terhadap Epoksi 40/60

Sebelum Sesudah
Penggunaan Oven Terhadap Epoksi 60/40

Sebelum Sesudah
Penggunaan Oven Terhadap Poli + Epoksi

Sebelum Sesudah
Penggunaan Oven Terhadap Vinil + Epoksi

Sebelum Sesudah
Kesimpulan Eksperimen 2
Eksperimen dilakukan dengan cara menaikan temperatur dalam oven yaitu
100 C selama 30 menit kemudian dinaikan menjadi150 C selama 30 menit.

Varibel Sebelum Sesudah


Permukaan agak basah Warna menjadi kegelapan dan
Epoksi 40/60 + 2% C + dan mengeras mengeras namun permukaan
2% M mengalami retak
Mengental dan masih Warna menjadi kegelapan dan
Vinil + 3% C + 1% M cair mengeras
Mengental dan masih Mengental dan masih cair
Vinil + 4% C cair
Penggunaan Oven Terhadap Resin Termoset

Epoksi 40/60 + 2% C + 2% M Vinil + 3% C + 1% M sesudah Vinil + 4% C sesudah


sesudah pengovenan pengovenan pengovenan
Eksperimen Vinil Transparan
Variable Eksperimen Vinilester
Vinil Baru : Vinil 97% + 2%M + 1%C
Vinil 1 Vinil 2
Mepoxe dimasukkan Cobalt dimasukkan
sebelum cobalt sebelum mepoxe
Temperatur Curing Vinilester
Pengujian Curing pada Vinilester Baru
Temperatur (deg Celcius) Kondisi
Waktu (menit)
Vinil 1 Vinil 2 Vinil 1 Vinil 2
0 32.7 33.3 Cair Cair
5 31.8 33.2 Cair Cair
10 29.8 32.9 Cair Cair
15 30.1 32.5 Cair Cair
20 30 32.8 Cair Cair
25 30 33.7 Cair Cair
30 30.1 37.3 Cair Mengental
35 30.7 41.2 Cair Mengental
40 31.6 49.1 Cair Mengeras
45 32 87.3 Cair Mengeras
50 33 105.3 Cair Mengeras
60 33.7 72.5 Kental Mengeras
65 39.5 50.4 Kental Mengeras
70 44.1 34.7 Kental Mengeras
75 60.8 33.5 Mengeras Keras
80 87.8 33.2 Mengeras Keras
85 84.5   Mengeras  
90 73.2   Mengeras  
95 64.1   Mengeras  
100 40.7   Mengeras  
105 34.3   Mengeras  
110 32.1   Mengeras  
Eksperimen Vinil Baru
120
100
Temperatr (deg Celcius)

80
60 Vinil 1
40 Vinil 2
20
0
0 10 20 30 40 50 65 75 85 95 105

Waktu (menit)

Ketika mepoxe dimasukkan terlebih dahulu maka akan mengalami waktu


curing yang lebih lambat namun jika dimasukkan setelah cobalt waktu
curingnya akan lebih cepat.
Eksperimen Epoksi + Anhydrite
Variable Eksperimen Epoksi + Anhydrite

Varibel Epoksi A Epoksi B Anhydirte


(gram) (gram) (gram)
EA 1 8 12 -
EA 2 8 10 2
EA 3 8 11 1
Temperatur Curing Epoksi + Anhydrite
Pengujian Curing pada Epoksi + Anhydrite
Temperatur (deg Celcius) Kondisi Kondisi
Waktu (menit) Waktu (jam)
EA 1 EA2 EA3 EA 1 EA2 EA3 EA1 EA2 EA3
0 33.6 107.7 49.3 Cair Mengeras Cair
3   145.3     Mengeras   Mengeras Mengeras
permukaan
5 32.7 103 61.8 Cair Mengeras Kental 0 Kental permukaan
sangat basah sangat
10 35 72.7 79.4 Cair Mengeras Kental basah
15 36.1 44.9 71.1 Cair Mengeras Kental
20 37.2 39.6 62.9 Cair Keras Mengeras
Mengeras Mengeras Mengeras
25 38.5 37.2 50.2 Kental Keras Mengeras
24 permukaan permukaan permukaan
30 38.2 34.5 44.7 Kental Keras Mengeras sedikit
sangat basah sangat basah basah
35 38.1   39.6 Kental   Mengeras
40 36.2   36.5 Kental   Keras
Mengeras
45 34.7   34.5 Kental   Keras Mengeras Mengeras
50 34.7     Kental     48 permukaan permukaan agak permukaan
sedikit basah basah sedikit
60 35.7     Kental     basah
Epoksi + Anhydrite
160
140
Temperatur (deg Celcius)

120
100 EA 1
80 EA 2
60 EA 3
40
20
0
0 3 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 60
Waktu (menit)
Eksperimen Poli + Vinil
Pengaruh Mepoxe
Variable Eksperimen Poli + Vinil +Mepoxe

Varibel Poliester (gram) Vinilester (gram) Mepoxe 2% (gram)


P/V (10) 17.64 1.96 0.4
P/V (20) 15.68 3.92 0.4
P/V (30) 13.72 5.88 0.4
P/V (40) 11.76 7.84 0.4
P/V (80) 3.92 15.68 0.4
Temperatur Curing Poli + Vinil +Mepoxe
Temperatur (deg Celcius)
Waktu (menit)
P/V(10) P/V(20) P/V(30) P/V (40) P/V(80)
0 31.3 30.7 30.9 32.1 30.8
5 36.8 31.2 32.3 33.3 31.3
10 51 33.6 36.4 34.3 32.5
15 130.8 41.7 75.3 43.5 32.2
20 100.6 111.8 117.8 94.2 32
25 68.7 95 90.9 106.7 32.9
30 56.5 73.6 67 85.3 32.9
35 45.5 64.1 46.3 58.9 34.3
40 39.6 46.9 43.3 47.5 37.1
45 36.2 41.2 38.8 40.7 39.3
50 35.1 36.5 34.8 35.6 53.6
60 32.7 35.1 32.2 34.2 62.7
65 31.2 32.2 31.6 33.1 115.7
70 30.8 31.1 30.7 30.6 91.1
75 30.6 30.4   30.4 62.8
80         49.3
85         39.4
90         36.7
95         32.5
100         31.3
105         31
110         30.1
Kondisi Curing Poli + Vinil +Mepoxe
Kondisi
Waktu
(menit) P/V(10) P/V(30) P/V (40) P/V(80)
P/V(20)
0 Cair Cair Cair Cair Cair
5 Cair Cair Cair Cair Cair
10 Kental Cair Cair Cair Cair
15 Keras Kental Kental Kental Cair
20 Keras Keras Keras Keras Cair
25 Keras Keras Keras Keras Cair
30 Keras Keras Keras Keras Cair
35 Keras Keras Keras Keras Cair
40 Keras Keras Keras Keras Kental
45 Keras Keras Keras Keras Kental
50 Keras Keras Keras Keras Kental
60 Keras Keras Keras Keras Keras
65 Keras Keras Keras Keras Keras
70 Keras Keras Keras Keras Keras
75 Keras Keras   Keras Keras
80         Keras
85         Keras
90         Keras
95         Keras
100         Keras
105         Keras
110         Keras
Poli + Vinil + Mepoxe
140
120
100
Temperatur (Celcius) 80 P/V(10)
P/V(20)
60 P/V(30)
P/V(40)
40
P/V (80)
20
0
0 10 20 30 40 50 65 75 85 95 10
5

Waktu (menit)
Eksperimen Poli + Vinil
Pengaruh Mepoxe dan Cobalt
Variable Eksperimen Poli + Vinil +Mepoxe + Cobalt

Varibel Poliester Vinilester Mepoxe (gram) Cobalt (gram)


(gram) (gram)
P(90)/V(10) 17.83 19.4 0.22 0.02
P(80)/V(20) 15.84 3.88 0.24 0.04
P(70)/V(30) 13.86 5.82 0.26 0.06
P(60)/V(40) 11.88 7.76 0.28 0.08
P(80)/V(20) 3.96 15.52 0.36 0.16
Temperatur Curing Poli + Vinil +Mepoxe + Cobalt
Temperatur (deg Celcius)
Waktu
(menit) P(90)/V(10) P(80)/V(20) P(70)/V(30) P(60)/V(40) P(20)/V(80)
0 32 32.8 30.3 32.4 31.9
5 32.8 32.1 32.1 33.6 35.5
10 36 33.3 38.7 38.6 42.3
15 47.2 45.1 119.3 123 131.3
20 77.3 97.6 113.3 111 105.7
25 95.5 80 66.3 82.7 76.5
30 57.5 78.4 58.9 63.6 62.7
35 55 50.8 42.3 51.3 51.8
40 41.4 47.9 38.3 44.4 42.9
45 39.9 43.1 35.9 40.2 35.6
50 36.1 37.9 32.7 35.1 31.9
60 33.8 35.7 33 32.5 31.1
65 32.6 34.1 32.2 31.8 30.1
70 31.4 32 32.1 31.1 30.2
75 31 31.6 30.2 30.3 30.3
Kondisi Curing Poli + Vinil +Mepoxe + Cobalt
Temperatur (deg Celcius)
Waktu
(menit) P(90)/V(10) P(80)/V(20) P(70)/V(30) P(60)/V(40) P(20)/V(80)
0 Cair Cair Cair Cair Cair
5 Cair Cair Cair Cair Cair
10 Cair Cair Kental Kental Kental
15 Kental Kental Keras Keras Keras
20 Keras Keras Keras Keras Keras
25 Keras Keras Keras Keras Keras
30 Keras Keras Keras Keras Keras
35 Keras Keras Keras Keras Keras
40 Keras Keras Keras Keras Keras
45 Keras Keras Keras Keras Keras
50 Keras Keras Keras Keras Keras
60 Keras Keras Keras Keras Keras
65 Keras Keras Keras Keras Keras
70 Keras Keras Keras Keras Keras
75 Keras Keras Keras Keras Keras
Poli + Vinil + Mepoxe + Cobalt
140

120

Temperatur (Celcius)
100
P(90)/V(10)
80 P(80)/V(20)
P(70)/V(30)
60 P(60)/V(40)
P(80)/V(20)
40

20

0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 60 65 70 75
Waktu (menit)
Sekian

Anda mungkin juga menyukai