Anda di halaman 1dari 17

Tembang

Gambuh
Serat Wulangreh iku anggitane Sri Susuhunan
Pakubuwana IV saka Kraton Surakarta
Hadiningrat.

Ancase: paring piwulang marang manungsa,


embuh enom, embuh tuwa.
Serat Wulangreh iki kaperang dadi 13
pupuh:

Dhandhanggula, Kinanthi, Gambuh,


Pangkur, Maskumambang, Dhudhuk
Wuluh/Megatruh, Durma, Wirangrong,
Pocung, Mijil, Asmarandana, Sinom, lan
Girisa.
Isine sekar Gambuh yaiku bab larangan marang
manungsa aja nganti duweni watak adigang, adigung,
adiguna. Pupuh Gambuh punika minangka pupuh kang
angka 3 saka kabeh pupuh kang ana ing serat
Wulangreh.

Gambuh duweni watek wani, kulina lan rumaket. Ing


serat Wulangreh iki, tembang Gambuh cacahe ana 17
pada.
Paugeran tembang:

1. Guru gatra: cacahing gatra saben sapada.


2. Guru wilangan: cacahing wanda (suku
kata) saben sagatra
3. Guru lagu: tibaning swara (vokal) ing
pungkasan gatra.
Sekar Gambuh
6 1 1 1 2 3 3 (Titi Laras)
Se- kar gam - buh ping ca - tur (Cakepan)

1 1 21 6 6 1 2 2 1 23
Kang ci - na - tur po - lah kang ka – lan-tur
 
6 5 3 56 6 6 6 6 1 5 65 32
Tan- pa tu - tur ka - tu - la tu - la ka – ta - li
 
6 6 6 6 1 5 6 1
Ka - da - lu – war - sa ka- tu- tuh
 
5 6 5 3 5 61 56 6
Ka- pa - tuh pan da - di a - won
Saka tembang ing dhuwur, bisa dingerteni
menawa paugeran tembang gambuh yaiku:

1. Guru gatra: 5
2. Guru wilangan: 7, 10, 12, 8, 8
3. Guru lagu: u, u, i, u, o
Nah, saiki sinau tembang gambuh lan tegese.
 Sekar gambuh ping catur, kang
cinatur polah kang kalantur, tanpa
tutur katula-tula katali,
kadaluwarsa kapatuh, katuruh pan
dadi awon.
 Sekar gambuh pola yang keempat,
yang menjadi bahan perbincangan Pada 1
adalah perilaku yang tidak teratur,
tidak mau mendengar nasihat,
semakin lama semakin tak
terkendali, hal ini akan berakibat
buruk.
 Aja nganti kabanjur, barang polah
ingkang nora jujur, yen kebanjur
sayekti kojur tan becik, becik
ngupayaa iku, pitutur ingkang
sayektos.
 Jangan sampai kau terlanjur
dengan tingkah polah yang tidak Pada 2
jujur, jika sudah telanjur akan
mecelakakan, dan hal itu tidak
baik. Oleh karena itu, berusahalah
ajaran yang sejati.
 Tutur bener puniku, sayektine
apantes tiniru, nadyan metu saking
wong sudra papeki, lamun becik
nggone muruk, iku pantes sira
anggo.
 Ajaran yang benar itu patut kau Pada 3
ikuti, meskipun berasal dari orang
yang rendah derajatnya, namun
jika baik dalam mengajarkan,
maka ia pantas kau terima.
 Ana pocapanipun, adiguna adigang
adigung, pan adigang kidang
adigung pan esthi, adiguna ula iku,
telu pisan mati sampyoh.
 Ada kiasa yang berbunyi adiguna, Pada 4
adigang, adigung. Adigang kiasan
kijang, adigung kiasan gajah, dan
adiguna kiasan ular. Ketiganya
mati bersamaan.
 Si kidang ambegipun,
angandelaken kebat lumpatipun,
pan si gajah angandelken gung
ainggil, ula ngandelaken iku,
mandine kalamun nyakot.
 Tabiat si kijang adalah Pada 5
menyombongkan kecepatannya
berlari, si gajah menyombongkan
tubuhnya yang tinggi besar,
sedangkan si ular menyombongkan
bisanya yang ganas bila menggigit.
 Iku upamanipun, aja ngandelaken
sira iku, suteng nata iya sapa
kumawani, iku ambeke wong
digang, ing wasana dadi asor.
 Itu semua hanya perumpamaan,
janganlah kau menyombongkan Pada 6
diri karena putra raja sehingga
merasa tidak mungkin ada yang
berani, itu tabiat yang adiganng,
ujung-ujungnya merendahkanmu.
 Adiguna puniku, ngandelaken
kapinteranipun, samubarang
kabisan dipundheweki, sapa bisa
kaya ingsun, togging prana nora
enjoh.
 Watak adiguna adalah Pada 7
menyombongakan kepandaiannya,
seluruh kepandaian adalah
miliknya. Siapa yang bisa seperti
aku, padahal akhirnya tidak
sanggup.
 Ambek adigung iku, angungasaken
ing kasuranipun, para tantang
candhala anyenyampahi,
tinemenan nora pecus, satemah
dadi geguyon.
 Tabiat orang adigung adalah
menyombongkan keperkasaan dan Pada 8
keberaniannya, semuanya
ditantang berkelahi, bengis, dan
suka mencela. Tetapi jika benar-
benar dihadapi, ia tak akan
melawan, bahkan jadi bahan
tertawaan.
Jadi, sebenarnya tembang macapat gambuh
yang ada dalam Serat Wulangreh ini
jumlahnya ada 17 bait (17 pada).
Tapi untuk pertemuan kali ini kita belajar
sampai bait ke-8 dulu ya.

Kita lanjutkan pada pertemuan selanjutnya ^^

Anda mungkin juga menyukai