FALSAFAH DAN ISU SEMASA

(USK10102)

TOPIK 3
FALSAFAH DALAM
KEHIDUPAN
(EPISTEMOLOGI)
PENGENALAN
Bahasa Yunani= Episteme bermakna pengetahuan dan logos
bermaksud teori atau kajian

Epistemologi= Teori pengetahuan yang benar.

Fokus kepada ilmu dan keilmuan.

Cabang falsafah yang membincangkan hakikat ilmu,

sumber ilmu, kaedah atau cara memperolehi ilmu dan
kesahan dan kebenaran ilmu.

Membincangkan dua masalah pokok; 1) sumber / kaedah

ilmu; dan 2) kebenaran ilmu pengetahuan.
SUMBER ILMU

Diperolehi melalui empat sumber asas, iaitu

pancaindera, akal, intuisi/ilham dan wahyu

Termasuklah autoriti kepakaran dan

keyakinan

Setiap sumber mempunyai perbahasannya yang

tersendiri dan memberi impak kepada tahap
kebenaran, klasifikasi dan hierarki ilmu
KAEDAH PEROLEHAN ILMU
Pancaindera- Melahirkan pengalaman dan pengetahuan yang bersifat
empiris

Akal- Melahirkan aktiviti pemikiran/ penalaran dan pengetahuan yang

bersifat logik sama ada secara deduktif atau induktif

Intuisi- Satu bentuk pengetahuan yang datang secara tiba-tiba, tidak

dirancang, tanpa melalui proses pemikiran atau analisis

Wahyu- Segala yang disampaikan Allah kepada nabi/ Rasul sebagai

petunjuk dan hidayah kepada manusia

Autoriti Kepakaran- Pengetahuan yang diperolehi dari seseorang yang dianggap

mempunyai kewibawaaan dalam bidang berkenaan dan diakui oleh kelompoknya
KEBENARAN

Tujuan ilmu adalah untuk mencapai

kebenaran

Setiap bidang atau disiplin ilmu memiliki

perbezaan dalam mengukur kebenaran

Kebenaran itu bertingkat-tingkat atau berhierarki.

Jika disusun, maka susunan tingkatan kebenaran
adalah sebagaimana berikut:
1.Tingkatan kebenaran indera.
2.Tingkatan ilmiah.
3.Tingkatan falsafah.
4.Tingkatan agama.
TEORI KEBENARAN

Teori Kebenaran Korespondensi (teori kesesuaian)- Pernyataan

bernilai benar apabila saling bersesuaian dengan dunia kenyataan.

Teori Kebenaran Konsistensi (teori keteguhan)- Pernyataan dianggap

benar bila ia bersifat koheren atau konsisten dengan pernyataan-
pernyataan sebelumnya yang dianggap benar.

Teori Kebenaran Pragmatik (teori inherensi)- Sesuatu itu benar

apabila ia mempunyai nilai praktikal dan memberi manfaat.
JENIS DAN KLASIFIKASI ILMU

Aristotle
 Ilmu kepada dua iaitu sebagai alat (contoh= logik) dan
tujuan
 Ilmu sebagai tujuan terbahagi pula kepada dua jenis,
iaitu ilmu teoritikal dan ilmu praktikal

Pada zaman pertengahan,

ilmu dibahagikan kepada 2 kategori besar
• Trivium= Ilmu tentang nahu, retorik dan logik
• Quadrivium= Arithmetic, muzik, geometri dan astronomi

Pada zaman moden, Dilthey (1833-1911) dan Wildelband

(1848 1915) membahagikan ilmu kepada 2 kelompok
besar iaitu ilmu sains dan sastera.
 JENIS DAN KLASIFIKASI ILMU
• Pada tahun 1928, Universiti Harvard mengklasifikasikan ilmu kepada
3 kelompok iaitu sains fizikal, sains sosial dan sains kemanusiaan.

• Sains tabii dibahagikan kepada 2 kelompok lagi iaitu sains tulin dan
sains gunaan.

• Bentuk klasifikasi ilmu yg berpengaruh pada masa kini ialah :

a) Sains tabii (fizik, kimia, biologi, perubatan, matematik dll)
b) Sains sosial (sosiologi, ekonomi, geografi, dll)
c) Sains kemanusiaan (bahasa, sastera, persembahan, dll)

• Umumnya, klasifikasi ilmu di Barat condong kepada pengalaman

empirikal dengan meletakkannya pada hierarki utama.
 KLASIFIKASI ILMU MENURUT
CENDIAKAWAN ISLAM TRADISIONAL
IBN SINA ( 980 – 1037 )
A. Ilmu Teori ( Nazari )
• Ilmu Tabi’e
• Ilmu Matematik ( Ilm al-riyadiyat )
• Mantik
• Theologi / Matematik ( Ilm al-ilahi )
ALGHAZALI ( 1058 – 1111 )
A. Ilmu Agama ( Al-ulum al-shariah )
• Ilmu Asas ( Al-usul ) – Tauhid, Hari Akhirat
• Ilmu Cabang ( Furu’ ) – Fikah, Hati
• Ilmu Pendahuluan ( Muqaddimat ) - Bahasa, Nahu
• Ilmu Penutup ( Mutammimat ) – Al-Quran, Sirah

B. Ilmu Prakti ( Amali ) B. Ilmu Intelek ( Al-ulum al-aqliyah )

• Akhlak • Matematik
• Pengurusan Rumahtangga (Al-tadbir al-  Aritmetik
Manzil )  Geometri
• Pengurusan Awam ( Al-tadbir al-Madinah )  Astronomi dan Astrologi
• Agama-agama  Musik
• Logik
• Ilmu Tabi’e
 Perubatan
 Meteorologi
 Mineralogi
 ALIRAN DALAM EPISTEMOLOGI

Step
01 Realisme= Kebenaran terletak pada objek yang sebenar
Step
02 Idealisme= Kebenaran terletak sesuatu yang ‘sempurna’
Step
03 Subjektivisme= Pengetahuan ada pada diri subjek atau konteks
Step
04 Objektivisme= Pengetahuan timbul pada sesuatu yang jelas
Step
05 Rasionalisme= Sumber kebenaran terletak pada rasional
Step
06 Empirisme= Sumber kebenaran ada pada pengalaman
TERIMA KASIH

11