Anda di halaman 1dari 9

Basa Rinengga

• Maulidya putri (27)

• Silviana putri (33)


1. Pangertene Basa Rinengga
Basa rinengga mujudake basa kang endah utawa basa
sastra. Kaendahan sajroning basa rinengga amarga
direngga utawa dipaes. Mula basa rinengga uga diarani
basa rumpakan.
Basa rinengga lumrah dianggo ing crita pedhalangan,
pambagyaharja panganten, pranatacara pengetan taun
anyar, crita kethoprak, lan upacara adat.
a.Gunane Basa Rinengga

Guna panganggone basa rinengga kaya mangkene.


1) katon endah
2) Bregas (maknane dhuwur banget).
3) Ngrengrong (racak/runtut).
b. Jenis Basa Rinengga.
1. Tembung Saroja

Tembung saroja merupakan jenis basa


rinengga yang digunakan untuk
mempertegas suatu kalimat.
2. Tembung Camboran

Tembung camboran merupakan dua kata atau lebih


yang digunakan bersamaan dan memiliki satu arti.
Camboran terbagi menjadi dua, yaitu camboran utuh
dan tugel atau wancahan.

Camboran utuh artinya kata yang bercampur menjadi


satu kesatuan kata, sedangkan camboran tugel
merupakan kata yang putus dengan mengurangi satu
atau kedua kata.
b. Jenis Basa Rinengga.
3. Tembung Entar

Tembung entar merupakan kata yang tidak bisa diartikan langsung dengan apa
adanya.

4. Wangsalan

Wangsalan adalah kalimat yang berupa permainan teka-teki.

5. Paribahasan

Paribasan identik dengan kata yang jelas, lugas, dan tanpa


perumpamaan.
b. Jenis Basa Rinengga.
6. Saloka

Pada dasarnya, saloka mirip dengan kalimat paribasan. Perbedaan


keduanya hanya terletak pada fokusnya. Dalam basa rinengga saloka,
fokusnya terletak pada manusia atau subjeknya.

7. Cangkriman

Cangkriman minangka unen-unen utawa ukara kang kudu dibatang


utawa digoleki wangsulane. Cangkriman lumrahe kanggo
gegojegan utawa dolanan bedhekan. Ana uga cangkriman kang
digawe sayembara ing lakon wayang.
b. Jenis Basa Rinengga.
8. Purwakanthi

Purwakanthi yaiku runtute swara ing ukara, wanda utawa


tembung kang kapisan gandheng wanda utawa tembung ing
saburine. Purwakanthi kapantha dadi telu kaya mangkene.

9. Parikan

yaiku unen-unen kang dumadi saka rong ukara. Ukara


sepisanan kanggo narik kawigaten lan ukara kapindho
minangka isi. Parikan migunakake purwakanthi guru swara.
b. Jenis Basa Rinengga.
10. Pepindhan

Pepindhan mujudake unen-unen basa Jawa sing ora surasa se-


jatine. Pepindhan bisa kanggo sarana mindhakake sawijining
kahanan utawa barang karo kahanan utawa barang liyane.
Pepindhan bisa kanggo panyandra sajroning adicara temanten,
pagelaran wayang, utawa ngripta karya sastra. Panganggone
pepindhan lumrah kinanthenan tembung panggandheng kaya, lir,
pendah, kadya, pindha.

11) Kawi

Tembung kawi mujudake tetembungan sing cak-cakane winates ing basa endah. Upamane
kanggo kesenian wayang, ketho- prak, lan acara liyane kang ana gegayutane karo adat
kejawen. Akeh tembung ing basa Kawi sing dijupuk saka basa Sanskerta. Ing tradhisi Jawa,
basa Kawi kerep dipadhakake karo basa Jawa Kuna. Satemene manut kasunyatan, basa
Kawi dudu basa Jawa Kuna kang murni. Nanging, wis antuk pangaribawa saka basa
Sanskerta.
b. Jenis Basa Rinengga.

12) Tembung Camboran

Tembung camboran utawa kata majemuk yaiku tembung


loro utawa luwih digandheng dadi siji lan tembung mau dadi
tembung anyar nuwuhake teges anyar uga. Anyar ing kene
tegese dadi beda nalika tembung-tembung mau durung
digandheng dadi wujud tembung camboran.

Anda mungkin juga menyukai